(1)

Le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 (2) bunaítear, ar bhonn réamh-mheasúnú riosca, liosta plandaí, táirgí plandaí agus réad eile a mbaineann ardriosca leo.

(2)

Tar éis réamh-mheasúnú a dhéanamh, liostaíodh 34 ghéineas agus speiceas amháin de phlandaí le haghaidh plandú de thionscnamh tríú tíortha go sealadach i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 mar phlandaí a mbaineann ardriosca leo. Ar na géinis a liostaítear tá Malus Mill.

(3)

Le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1213 ón gCoimisiún (3) leagtar amach na bearta fíteashláintíochta maidir le plandaí áirithe, táirgí plandaí áirithe agus réada áirithe eile a thabhairt isteach san Aontas, ar ábhair iad a baineadh den Iarscríbhinn a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019, ach nach ndearnadh measúnú iomlán fós ar na rioscaí fíteashláintíochta a bhaineann leo. Déantar an méid sin toisc nach n-áirítear fós sa liosta lotnaidí coraintín de chuid an Aontais i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 ón gCoimisiún (4) ceann de na lotnaidí nó níos mó ná sin a bhfuil na plandaí sin mar óstaigh acu, ach d’fhéadfadh na lotnaidí sin na coinníollacha a chomhlíonadh chun go n-áireofaí iad tar éis measúnú riosca iomlán breise.

(4)

An 4 Márta 2022 chuir an Ríocht Aontaithe (5) iarraidh faoi bhráid an Choimisiúin maidir le honnmhairiú na nithe seo a leanas chuig an Aontas: plandaí Malus sylvestris suas le 7 mbliana d’aois, iad fréamhlom agus nach mó ná 40 mm an trastomhas acu ag bonn an ghais, le haghaidh plandú; plandaí Malus sylvestris atá suas le 7 mbliana d’aois, i ndamhna fáis agus nach mó ná 40 mm an trastomhas acu ag bonn an ghais (na plandaí ábhartha), le haghaidh plandú. Cuireadh an sainchomhad teicniúil ábhartha isteach leis an iarraidh sin.

(5)

An 24 Bealtaine 2023, ghlac an tÚdarás Eorpach um Shábháilteacht Bia (‘an tÚdarás’) tuairim eolaíoch a mhéid a bhaineann leis an measúnú riosca ar na plandaí ábhartha de thionscnamh na Ríochta Aontaithe (6). Shainaithin an tÚdarás Colletotrichum aenigma, Meloidogyne mali, Eulecanium excrescens, Takahashia japonica, Víreas Fáinnebhall an Phlanda Tobac, Víreas Fáinnebhall an Phlanda Trátaí agus Erwinia amylovora mar lotnaidí atá ábhartha i leith na bplandaí sin..

(6)

Rinne an tÚdarás measúnú ar na bearta maolaithe riosca a bhfuil tuairisc orthu sa chomhad le haghaidh Colletotrichum aenigma, Meloidogyne mali, Eulecanium excrescens, Takahashia japonica, Víreas Fáinnebhall an Phlanda Tobac, Víreas Fáinnebhall an Phlanda Trátaí agus rinne meastachán ar a dhóiche a bhí sé go mbeadh na plandaí ábhartha saor ó na lotnaidí sin. Tháinig sé ar an gconclúid go bhfuil ard-dóchúlacht ann go bhfuil na plandaí ábhartha saor ó lotnaidí. Maidir le Erwinia amylovora, rinne an tÚdarás meastóireacht féachaint ar comhlíonadh na ceanglais speisialta maidir le plandaí Malus Mill, seachas torthaí agus síolta, a thabhairt isteach sna criosanna cosanta sonraithe, atá liostaithe i bpointe 9 d’Iarscríbhinn X a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072, agus maidir lena ngluaiseacht laistigh de na criosanna sin. Tháinig sé ar an gconclúid go gcomhlíonann an Ríocht Aontaithe na ceanglais speisialta sin.

(7)

Ar bhonn na tuairime sin, meastar go laghdaíodh an riosca fíteashláintíochta ó na plandaí ábhartha a bheith á dtabhairt isteach i gcríoch an Aontais go leibhéal inghlactha, ar choinníoll go gcuirfear bearta iomchuí i bhfeidhm chun aghaidh a thabhairt ar riosca na lotnaidí a bhaineann leis na plandaí sin.

(8)

Na bearta a thuairiscíonn an Ríocht Aontaithe sa sainchomhad teicniúil, meastar go bhfuil siad leordhóthanach chun an riosca a bhaineann leis na plandaí ábhartha a bheith á dtabhairt isteach i gcríoch an Aontais a laghdú go dtí leibhéal inghlactha. Dá bhrí sin, ba cheart na bearta sin a glacadh mar cheanglais allmhairiúcháin fíteashláintíochta chun cosaint fíteashláintíochta chríoch an Aontais ar thabhairt isteach na bplandaí ábhartha inti a áirithiú.

(9)

Dá réir sin, níor cheart na plandaí ábhartha a mheas a thuilleadh mar phlandaí a mbaineann ardriosca leo.

(10)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 a leasú dá réir.

(11)

Tá Erwinia amylovora liostaithe mar lotnaid choraintín sna criosanna cosanta, i gcás criosanna cosanta áirithe, agus mar lotnaid neamhchoraintín a rialaíonn an tAontas i gcás an chuid eile de chríoch an Aontais, in Iarscríbhinní III agus IV de Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 faoi seach. Tá ceanglais speisialta ar bun i bpointe 9 d’Iarscríbhinn X den Rialachán sin, chun cosc a chur ar theacht isteach agus leathadh na lotnaide laistigh de na criosanna cosanta sonraithe. Tá Víreas Fáinnebhall an Phlanda Tobac agus Víreas Fáinnebhall an Phlanda Trátaí liostaithe mar lotnaidí coraintín de chuid an Aontais in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072.

(12)

Níl Colletotrichum aenigma, Eulecanium excrescens, ná Takahashia japonica san áireamh fós sa liosta lotnaidí coraintín de chuid an Aontais i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072. Ní mór measúnú riosca iomlán ar na lotnaidí sin a chur ar fáil, chun a dhéanamh amach an gcomhlíonann an lotnaid sin na coinníollacha chun í a liostú in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 agus an bhfuil na plandaí ábhartha de thionscnamh na Ríochta Aontaithe le liostú in Iarscríbhinn VII a ghabhann leis an Rialachán sin, mar aon leis na bearta iomchuí.

(13)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1213 a leasú dá réir.

(14)

Ní áirítear Meloidogyne mali sa liosta de lotnaidí coraintín de chuid an Aontais. D’fhoilsigh an Eagraíocht Eorpach agus Meánmhara um Chosaint Plandaí (‘EPPO’) anailís riosca lotnaide ar an lotnaid sin i mí Mheán Fómhair 2017 (7). Ar bhonn plé leis na Ballstáit, thángthas ar an gconclúid nár cheart an lotnaid a rialáil mar lotnaid choraintín de chuid an Aontais ná mar lotnaid neamhchoraintín a rialaíonn an tAontas, mar go meastar go bhfuil an riosca fíteashláintíochta a bhaineann leis íseal, cé go bhfuil sé le fáil i mBallstáit éigin le fada gan bearta rialála oifigiúla. Ar an gcúis sin, níl gá le haon cheanglas allmhairiúcháin maidir leis an lotnaid sin.

(15)

Tá na bearta dá bhforáiltear sa Rialachán seo i gcomhréir leis an tuairim ón mBuanchoiste um Plandaí, Ainmhithe, Bia agus Beatha,