(1)

Tá breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch tábhachtach chun sciar an fhuinnimh inathnuaite a mhéadú in earnálacha ar dóigh iad a bheith ag brath ar bhreoslaí gásacha agus leachtacha ar feadh i bhfad, amhail an earnáil mhuirí agus earnáil na heitlíochta. Is gá modheolaíocht de chuid an Aontais a bhunú ina leagtar amach rialacha mionsonraithe maidir le leictreachas a úsáidtear le haghaidh breoslaí iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a mheas a bheith go hiomlán inathnuaite. Chuige sin agus i bhfianaise na gcuspóirí foriomlána comhshaoil i dTreoir (AE) 2018/2001, is gá rialacha soiléire a leagan síos, bunaithe ar chritéir oibiachtúla neamh-idirdhealaitheacha. Mar phrionsabal, ní mheastar breoslaí leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgtear ó leictreachas a bheith inathnuaite ach amháin nuair atá an leictreachas inathnuaite. Féadfar an leictreachas inathnuaite sin a sholáthar le suiteáil atá nasctha go díreach leis an tsuiteáil (leictrealóir de ghnáth) ina dtáirgtear breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch, nó féadfaidh sé teacht go díreach ón eangach.

(2)

Tá luach fuinnimh na mbreoslaí iompair leachtacha agus gásacha inathnuaite de thionscnamh neamhbhitheolaíoch uile, nach mór, bunaithe ar hidrigin inathnuaite a tháirgtear trí leictrealú. Tá déine astaíochtaí na hidrigine a tháirgtear ó leictreachas iontaise i bhfad níos airde ná déine astaíochtaí na hidrigine a tháirgtear ó ghás nádúrtha i ngnáthphróisis. Tá sé tábhachtach, dá bhrí sin, a áirithiú go bhfreastalófar le leictreachas inathnuaite ar an éileamh ar leictreachas chun breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgeadh. Tar éis ionradh na Rúise ar an Úcráin, is soiléire agus is láidre fós an gá atá ag an Aontas le haistriú tapa chuig fuinneamh glan agus chun a spleáchas ar allmhairí breoslaí iontaise a laghdú. Sa Teachtaireacht maidir le RepowerEU (2), leag an Coimisiún a straitéis amach chun a bheith neamhspleách ar bhreoslaí iontaise na Rúise i bhfad roimh dheireadh na deacáide. Tá ról tábhachtach ag breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch san iarracht sin agus chun spleáchas ar allmhairí breoslaí iontaise i gcoitinne a laghdú. Dá bhrí sin, tá na critéir atá le leagan síos tábhachtach freisin chun a chosc gurbh é an toradh a bheadh ar an éileamh ar leictreachas chun an hidrigin is gá a tháirgeadh le haghaidh breoslaí iompair inathnuaite de thionscnamh neamhbhitheolaíoch go dtiocfadh méadú ar allmhairí breoslaí iontaise ón Rúis chun an leictreachas ba ghá a tháirgeadh.

(3)

Ba cheart feidhm a bheith ag na rialacha a leagtar amach sa Rialachán seo gan beann ar cé acu a tháirgtear an breosla iompair leachtach nó gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch laistigh nó lasmuigh de chríoch an Aontais. I gcás ina ndéantar tagairt do chrios tairisceana agus do thréimhse réiteach míchothromaíochtaí, coincheapa arb ann dóibh san Aontas ach nach amhlaidh atá i ngach tír eile, is iomchuí a cheadú do tháirgeoirí breosla i dtríú tíortha brath ar choincheapa coibhéiseacha ar choinníoll go gcoinnítear cuspóir an Rialacháin seo ar bun agus go gcuirtear an fhoráil chun feidhme bunaithe ar an gcoincheap is cosúla arb ann dó sa tríú tír lena mbaineann. I gcás criosanna tairisceana, is éard a d’fhéadfadh a bheith sa choincheap sin rialacháin chomhchosúla mhargaidh, saintréithe fisiceacha na heangaí leictreachais, go háirithe an leibhéal idirnascachta, nó mar rogha dheireanach, saintréithe fisiceacha na tíre.

(4)

Ciallaíonn cineál nuaghinte thionscal na hidrigine, a shlabhra luacha agus an margadh gur minic a bhíonn pleanáil agus tógáil suiteálacha lena ngintear leictreachas inathnuaite chomh maith le suiteálacha ina dtáirgtear breosla inathnuaite iompair leachtach nó gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch faoi réir moilleanna móra ar na próisis cheadaithe agus constaicí eile gan choinne, d’ainneoin go sceidealaítear iad a theacht i bhfeidhm an tráth céanna. Is iomchuí, dá bhrí sin, ar mhaithe leis an indéantacht phraiticiúil, tréimhse ama suas le 36 mhí a chur san áireamh agus cinneadh á dhéanamh maidir le cé acu a tháinig suiteáil lena ngintear leictreachas inathnuaite i bhfeidhm tar éis na suiteála ina dtáirgtear breosla inathnuaite iompair leachtach nó gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch, nó an tráth céanna léi. Nuair a fhaightear leictreachas inathnuaite chun breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgeadh trí nasc díreach ó shuiteáil ina dtáirgtear leictreachas inathnuaite nach bhfuil nasctha leis an eangach, léirítear go dtáirgtear an leictreachas sa tsuiteáil sin. Mar sin féin, más rud é nach amháin go bhfuil an tsuiteáil ina dtáirgtear leictreachas inathnuaite agus an tsuiteáil ina dtáirgtear hidrigin nasctha go díreach le chéile ach go bhfuil siad nasctha leis an eangach freisin, ba cheart fianaise a sholáthar go soláthraítear an leictreachas a úsáidtear chun hidrigin a tháirgeadh tríd an nasc díreach. Ba cheart don tsuiteáil a sholáthraíonn leictreachas trí nasc díreach chun hidrigin a tháirgeadh leictreachas inathnuaite a sholáthar i gcónaí. Má sholáthraíonn sé leictreachas neamh-inathnuaite, níor cheart a mheas gur inathnuaite an hidrigin a eascraíonn as sin.

(5)

I gcriosanna tairisceana inar mó an sciar de leictreachas inathnuaite cheana féin, ba cheart a mheas go bhfuil leictreachas a thógtar ón eangach go hiomlán inathnuaite ar choinníoll go bhfuil líon na n-uaireanta lánlóid de bhreosla inathnuaite iompair leachtach nó gásach de tháirgeadh tionscnaimh neamhbhitheolaíoch teoranta don sciar den leictreachas inathnuaite sa chrios tairisceana agus go meastar go bhfuil aon táirgeacht a sháraíonn an sciar sin neamh-inathnuaite. Ní gá suiteálacha breise ina dtáirgtear leictreachas inathnuaite a chur isteach ós rud é gur féidir glacadh leis go réasúnta gur féidir an critéar 70 % maidir le coigilteas gás ceaptha teasa a leagtar amach in Airteagal 25(2) de Threoir (AE) 2018/2001 a chomhlíonadh trí hidrigin inathnuaite a tháirgeadh i gcrios tairisceana inar mó ná 90 % an sciar d’fhuinneamh inathnuaite agus go bhféadfadh sé dúshláin a chruthú maidir le hoibriú an chórais leictreachais.

(6)

Ar an gcuma chéanna, i gcriosanna tairisceana ina bhfuil déine astaíochtaí an leictreachais faoi bhun 18 gCO2eq/MJ, ní gá suiteálacha breise a tháirgeann leictreachas inathnuaite a chur isteach chun an laghdú 70 % ar astaíochtaí maidir le hidrigin inathnuaite a bhaint amach. I gcásanna den sórt sin, is iomchuí a mheas go bhfuil leictreachas a thógtar ón eangach go hiomlán inathnuaite ar choinníoll go léirítear airíonna inathnuaite an leictreachais le comhaontuithe ceannacháin cumhachta inathnuaiteán agus trí chritéir maidir le comhchoibhneas ama agus geografach a chur i bhfeidhm. Mura gcomhlíonfaí na coinníollacha agus na critéir sin, chuirfí cosc ar leictreachas a úsáidtear chun breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha a tháirgeadh a mheas mar leictreachas atá go hiomlán inathnuaite.

(7)

Is iomchuí freisin a mheas go bhfuil leictreachas a thógtar ón eangach go hiomlán inathnuaite tráth a dtacaíonn táirgeadh breosla inathnuaite iompair leachtaigh nó ghásaigh de thionscnamh neamhbhitheolaíoch le comhtháthú na giniúna cumhachta inathnuaite sa chóras leictreachais agus a laghdaíonn sé an gá le giniúint leictreachais inathnuaite a athsheoladh.

(8)

I ngach cás eile, le táirgeadh hidrigine inathnuaite, ba cheart imscaradh na hacmhainneachta nua giniúna leictreachais inathnuaite a spreagadh, agus ba cheart é a dhéanamh tráth agus in áiteanna a bhfuil leictreachas inathnuaite ar fáil (comhchoibhneas ama agus geografach) chun dreasachtaí le haghaidh tuilleadh giniúint leictreachais iontaise a sheachaint. Ós rud é gur minic a bhíonn moilleanna móra ar na próisis cheadaithe chun suiteálacha lena ngintear leictreachas inathnuaite a phleanáil agus a thógáil, is iomchuí a mheas go bhfuil suiteáil lena ngintear leictreachas inathnuaite nua más rud é gur tháinig sí i bhfeidhm tráth nach luaithe ná 36 mhí roimh an tsuiteáil ina dtáirgtear breosla inathnuaite iompair leachtach nó gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch.

(9)

Is uirlis oiriúnach iad comhaontuithe ceannacháin cumhachta chun imscaradh na hacmhainneachta nua giniúna leictreachais inathnuaite a spreagadh ar choinníoll nach bhfaigheann an acmhainneacht nua giniúna leictreachais inathnuaite tacaíocht airgeadais ós rud é go bhfuiltear ag tacú leis an hidrigin inathnuaite cheana féin trí bheith incháilithe le háireamh i dtaca leis an oibleagáid ar sholáthróirí breosla a leagtar amach in Airteagal 25 de Threoir (AE) 2018/2001. De rogha air sin, maidir leis an méid leictreachais inathnuaite is gá chun breosla inathnuaite iompair leachtach nó gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgeadh, d’fhéadfadh táirgeoirí breosla é sin a tháirgeadh in acmhainneacht giniúna leictreachais inathnuaite ar leo féin í. Le cealú an chomhaontaithe ceannacháin cumhachta, níor cheart dochar a dhéanamh don fhéidearthacht go measfaí fós gur suiteáil nua í an tsuiteáil ina dtáirgtear leictreachas inathnuaite nuair a chumhdaítear le comhaontú nua ceannacháin cumhachta í. Thairis sin, aon síneadh leis an tsuiteáil ina dtáirgtear hidrigin inathnuaite lena méadaítear a hacmhainneacht táirgeachta, féadfar a mheas gur tháinig sé i bhfeidhm an tráth céanna leis an tsuiteáil bhunaidh. Sheachnófaí leis sin an gá a d’fhéadfadh a bheith ann comhaontuithe ceannacháin cumhachta a thabhairt i gcrích le suiteálacha éagsúla gach uair a bheadh síneadh ann, rud a laghdódh an t-ualach riaracháin. Níor cheart a mheas gur cabhair oibriúcháin nó cabhair infheistíochta í tacaíocht airgeadais a aisíoctar nó tacaíocht airgeadais le haghaidh talún nó chun an tsaoráid giniúna cumhachta inathnuaite a cheangal leis an eangach.

(10)

Mar gheall ar chineál athraitheach roinnt foinsí fuinnimh inathnuaite lena n-áirítear cumhacht ghaoithe agus grianfhuinneamh, chomh maith le plódú na heangaí leictreachais, d’fhéadfadh sé nach mbeadh leictreachas inathnuaite ar fáil i gcónaí chun hidrigin inathnuaite a tháirgeadh. Is iomchuí, dá bhrí sin, rialacha a leagan amach lena n-áiritheofar go dtáirgfear hidrigin inathnuaite tráth agus in áiteanna a bhfuil leictreachas inathnuaite ar fáil.

(11)

Chun a léiriú go dtáirgtear hidrigin inathnuaite nuair atá leictreachas inathnuaite ar fáil, ba cheart do tháirgeoirí hidrigine a léiriú go dtáirgtear hidrigin inathnuaite le linn na míosa féilire céanna ina dtáirgtear an leictreachas inathnuaite, go n-úsáideann an leictrealóir leictreachas inathnuaite stóráilte, nó go n-úsáideann an leictrealóir leictreachas tráth a mbíonn praghsanna leictreachais chomh híseal sin nach bhfuil giniúint leictreachais iontaise inmharthana ó thaobh an gheilleagair de agus, dá bhrí sin, go spreagann éileamh breise ar leictreachas níos mó táirgeadh leictreachais inathnuaite agus nach spreagann sé méadú ar ghiniúint leictreachais iontaise. Ba cheart an critéar maidir le sioncrónú a éirí níos déine nuair a bheidh fáil ar mhargaí, bonneagair agus teicneolaíochtaí lena gcumasaítear coigeartú tapa ar tháirgeadh hidrigine agus sioncrónú idir giniúint leictreachais agus táirgeadh hidrigine.

(12)

Ceaptar criosanna tairisceana chun plódú na heangaí laistigh den chrios a sheachaint. Chun a áirithiú nach mbeidh aon phlódú san eangach leictreachais idir an leictrealóir a tháirgeann hidrigin inathnuaite agus an tsuiteáil lena ngintear leictreachas inathnuaite, is iomchuí a cheangal gur cheart an dá shuiteáil a bheith lonnaithe sa chrios tairisceana céanna. I gcás ina bhfuil siad lonnaithe i gcriosanna tairisceana idirnasctha, ba cheart praghas an leictreachais sa chrios tairisceana ina bhfuil an tsuiteáil lena ngintear leictreachas inathnuaite lonnaithe a bheith cothrom le nó níos airde ná praghas an leictreachais sa chrios tairisceana ina dtáirgtear an breosla inathnuaite iompair leachtach agus gásach de thionscnamh neamhbhitheolaíoch ionas go gcuidíonn sé le plódú a laghdú; nó ba cheart an tsuiteáil lena ngintear leictreachas inathnuaite faoin gcomhaontú ceannacháin cumhachta a bheith lonnaithe i gcrios tairisceana eischósta atá idirnasctha leis an gcrios tairisceana ina bhfuil an leictrealóir lonnaithe.

(13)

Chun aghaidh a thabhairt ar shainiúlachtaí náisiúnta chriosanna tairisceana na mBallstát agus chun tacú le pleanáil chomhtháite na ngréasán leictreachais agus hidrigine, ba cheart cead a bheith acu critéir bhreise maidir le suíomh na leictrealóirí laistigh de chriosanna tairisceana a leagan amach.

(14)

D’fhéadfadh táirgeoirí breosla roghanna éagsúla a úsáid le chéile chun leictreachas a áireamh a úsáidtear chun breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgeadh ar bhealach solúbtha ar choinníoll nach gcuirtear ach rogha amháin i bhfeidhm maidir le gach aonad ionchuir leictreachais. Chun a fhíorú ar cloíodh leis na rialacha i gceart, is iomchuí a iarraidh ar sholáthróirí breoslaí doiciméadú críochnúil a dhéanamh ar na roghanna a cuireadh i bhfeidhm chun leictreachas inathnuaite a fháil a úsáidtear chun breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgeadh. Meastar go mbeidh ról tábhachtach ag scéimeanna deonacha agus scéimeanna náisiúnta i gcur chun feidhme agus i ndeimhniú na rialacha i dtríú tíortha ós rud é go gceanglaítear ar na Ballstáit glacadh leis an bhfianaise arna fáil ó scéimeanna deonacha aitheanta.

(15)

Le hAirteagail 7 agus 19 de Threoir (AE) 2018/2001, soláthraítear dearbhuithe leordhóthanacha nach n-éilítear airíonna inathnuaite an leictreachais a úsáidtear chun hidrigin inathnuaite a tháirgeadh ach aon uair amháin agus in aon earnáil chríochúsáide amháin. Agus sciar foriomlán den fhuinneamh inathnuaite in olltomhaltas deiridh fuinnimh á ríomh, áirithítear le hAirteagal 7 den Treoir sin nach gcuirfear breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch san áireamh ós rud é gur cuireadh an leictreachas inathnuaite a úsáideadh chun iad a tháirgeadh san áireamh cheana féin. Le hAirteagal 19 den Treoir sin ba cheart a sheachaint gur féidir le táirgeoir an leictreachais inathnuaite agus táirgeoir na mbreoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a tháirgtear ón leictreachas sin ráthaíochtaí tionscnaimh a fháil trína áirithiú go gcuirfear ar ceal na ráthaíochtaí tionscnaimh a eisítear do tháirgeoir an leictreachais inathnuaite.

(16)

Cuirtear bac ar chur chun feidhme an chomhchoibhnis ama sa ghearrthéarma mar gheall ar bhacainní teicneolaíochta chun meaitseáil in aghaidh na huaire a thomhas, na himpleachtaí dúshlánacha le haghaidh dearaí leictrealóirí, chomh maith leis an easpa bonneagair hidrigine lena gcumasaítear stóráil agus iompar hidrigine inathnuaite chuig úsáideoirí deiridh a bhfuil gá acu le soláthar leanúnach hidrigine. Chun an borradh faoi tháirgeadh breoslaí inathnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamhbhitheolaíoch a chumasú, ba cheart na critéir maidir leis an gcomhchoibhneas ama a bheith níos solúbtha le linn na céime tosaigh, rud a ligfeadh do ghníomhaithe margaidh na réitigh theicneolaíocha is gá a chur i bhfeidhm.

(17)

I ngeall ar an am is gá chun suiteálacha lena ngintear leictreachas inathnuaite a phleanáil agus a thógáil agus ar an easpa suiteálacha nua lena ngintear leictreachas inathnuaite nach bhfaigheann tacaíocht, níor cheart feidhm a bheith ag na ceanglais a leagtar amach in Airteagal 5, pointí (a) agus (b), den Rialachán seo go dtí tráth níos déanaí.

(18)

Ba cheart go dtiocfadh laghdú ar an spleáchas ar bhreoslaí iontaise chun leictreachas a ghiniúint le himeacht ama agus an Comhaontú Glas don Eoraip á chur chun feidhme agus ba cheart go dtiocfadh méadú ar an sciar d’fhuinneamh ó fhoinsí inathnuaite. Ba cheart don Choimisiún dlúthfhaireachán a dhéanamh ar an mbealach a dtiteann é sin amach sin agus measúnú a dhéanamh ar thionchar na gceanglas a leagtar amach sa Rialachán seo, go háirithe ar neartú de réir a chéile na gceanglas maidir leis an gcoibhneas ama, maidir le costais táirgthe, ar laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa agus ar an gcóras fuinnimh, agus tuarascáil a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle faoin 1 Iúil 2028 ar a dhéanaí.