(1)

Leantar den chaidreamh idir an tAontas agus Poblacht na Macadóine Thuaidh (an Mhacadóin Thuaidh) a fhorbairt faoi chuimsiú an Chomhaontaithe Cobhsaíochta agus Comhlachais idir na Comhphobail Eorpacha agus a mBallstáit, de pháirt, agus Poblacht Iar-Iúgslavach na Macadóine, den pháirt eile (2) (‘an Comhaontú Cobhsaíochta agus Comhlachais’). Seoladh an chaibidlíocht aontachais idir an tAontas agus an Mhacadóin Thuaidh an 19 Iúil 2022.

(2)

Tá geilleagar na Macadóine Thuaidh buailte go mór ag an gcúlú eacnamaíochta in 2020, arbh í paindéim COVID-19 ba chúis leis, chomh maith leis an ngéarchéim fuinnimh le déanaí. Chuir na himthosca sin leis an mbearna maoiniúcháin mhór sa tír, lena seasamh seachtrach atá ag dul in olcas agus leis na riachtanais fhioscacha atá ag dul i méid.

(3)

Tá tiomantas láidir d’athchóirithe breise a chur chun feidhme léirithe ag rialtas na Macadóine Thuaidh, ag díriú ar na príomhréimsí beartais a sainaithníodh sna Conclúidí Comhpháirteacha ón Idirphlé Eacnamaíoch agus Airgeadais idir tAontas Eorpach agus na Balcáin Thiar agus an Tuirc an 24 Bealtaine 2022 agus lena n-áirítear réimsí bunúsacha amhail an bhreithiúnacht, an comhrac i gcoinne an éillithe agus na coireachta eagraithe, an dea-rialachais agus an smachta reachta.

(4)

Tá an oibríocht maidir le cúnamh macrairgeadais tugtha i gcrích go rathúil ag an Macadóin Thuaidh i gcomhthéacs phaindéim COVID-19 de bhun Chinneadh (AE) 2020/701 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3), ós rud é go bhfuil na gníomhaíochtaí athchóirithe uile a comhaontaíodh leis an Aontas sa Mheabhrán Tuisceana dá dtagraítear sa Chinneadh sin curtha i gcrích.

(5)

I mí Aibreáin 2022, tháinig rialtas na Macadóine Thuaidh agus an Ciste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta (CAI) ar chomhaontú ar leibhéal na foirne maidir le líne réamhchúraim agus leachtachta 24 mhí suas le EUR 530 000 000, rud a d’fhormheas Bord Feidhmiúcháin CAI go hoifigiúil an 22 Samhain 2022. Tá sé d’aidhm ag clár CAI an staid sheachtrach atá ag dul in olcas a mhaolú, tacú le comhdhlúthú fioscach agus dlús a chur le hathchóirithe struchtúracha i roinnt réimsí, lena n-áirítear beartas cánach agus infheistíocht phoiblí.

(6)

I bhfianaise na staide eacnamaíche agus an ionchais eacnamaíoch a bheith ag dul in olcas, d’iarr an Mhacadóin Thuaidh cúnamh macrairgeadais ar an Aontas den chéad uair chun clár CAI a chomhlánú, i mí Aibreáin 2022. Chuir an Coimisiún an iarraidh sin ar feitheamh, áfach, toisc go raibh geilleagar na tíre athléimneach go leor ag an am sin agus go raibh roinnt roghanna maoinithe eile ar fáil chun freastal ar riachtanais maoinithe sheachtraigh 2022. Rinne rialtas na Macadóine Thuaidh a iarraidh ar chúnamh macrairgeadais a athnuachan i mí Dheireadh Fómhair 2022.

(7)

Ós rud é gur tír is iarrthóir ar bhallraíocht í an Mhacadóin Thuaidh, agus go bhfuil tús curtha aici le caibidlíocht aontachais meastar go bhfuil sí incháilithe chun cúnamh macrairgeadais a fháil ón Aontas.

(8)

Is é ba cheart a bheith i gcúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh ionstraim airgeadais eisceachtúil lena dtugtar tacaíocht neamhcheangailte agus neamhshannta ar mhaithe le comhardú na n-íocaíochtaí, agus é d’aidhm aici aghaidh a thabhairt ar riachtanais phráinneacha mhaoiniúcháin sheachtraigh na Macadóine Thuaidh, agus ba cheart an cúnamh sin a úsáid mar bhonn le clár beartais a chur chun feidhme faoina gcuirfí bearta láidre práinneacha i bhfeidhm maidir le coigeartú agus leis an athchóiriú struchtúrach, bearta a bheadh ceaptha an staid i dtaca le comhardú íocaíochtaí na Macadóine Thuaidh a fheabhsú sa ghearrthéarma.

(9)

Ós rud é go bhfuil riachtanais mhóra iarmharacha maoinithe sheachtraigh fós ann i gcomhardú íocaíochtaí na Macadóine Thuaidh, riachtanais sa bhreis ar na riachtanais a chomhlíonann na hacmhainní a chuireann CAI ar fáil, meastar, sna himthosca eisceachtúla reatha, gur freagairt iomchuí ar iarraidh na tíre ar thacaíocht chun a geilleagar a chobhsú é an cúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh, i gcomhar le clár CAI. Thacódh an cúnamh macrairgeadais ón Aontas le cobhsú eacnamaíoch agus le clár um athchóiriú struchtúrach na Macadóine Thuaidh, agus na hacmhainní a cuireadh ar fáil faoi shocrú airgeadais CAI á bhforlíonadh.

(10)

Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an gcúnamh macrairgeadais ón Aontas tacaíocht a thabhairt don staid inbhuanaithe maidir le maoiniú seachtrach a athbhunú sa Mhacadóin Thuaidh, rud a thacódh le forbairt eacnamaíoch agus shóisialta na tíre.

(11)

Táthar ag súil go mbeidh an cúnamh macrairgeadais ón Aontas ag teacht le cur chun feidhme oibríochtaí tacaíochta buiséid faoin Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais de bhun Rialachán (AE) 2021/1529 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4).

(12)

Ba cheart méid an chúnaimh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh a chinneadh ar bhonn measúnú cainníochtúil ar na riachtanais maoiniúcháin sheachtraigh atá fós ag an Macadóin Thuaidh, agus cuirtear san áireamh cumas na tíre sin a hacmhainní dílse, go háirithe na cúlchistí idirnáisiúnta atá ar fáil di, a úsáid chun í féin a mhaoiniú. Ba cheart don chúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh na cláir agus na hacmhainní atá á gcur ar fáil ag CAI agus ag an mBanc Domhanda a chomhlánú. Agus méid an chúnaimh á chinneadh, ba cheart na ranníocaíochtaí airgeadais measta ó dheontóirí iltaobhacha agus an gá atá leis an ualach a roinnt go cothrom idir an tAontas agus deontóirí eile a chur san áireamh, freisin, chomh maith leis an úsáid atá á baint cheana as ionstraimí maoiniúcháin sheachtraigh eile sa Mhacadóin Thuaidh agus an breisluach a bhaineann le rannpháirtíocht an Aontais ina hiomláine sa Mhacadóin Thuaidh.

(13)

Ba cheart don Choimisiún a áirithiú go bhfuil an cúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh i gcomhréir, ó thaobh dlí agus substainte de, le príomhphrionsabail agus príomhchuspóirí réimsí éagsúla na gníomhaíochta seachtraí agus leis na príomhbhearta a glacadh i leith na réimsí sin, agus le beartais ábhartha eile de chuid an Aontais.

(14)

Ba cheart don chúnamh macrairgeadais ón Aontas tacú le beartas seachtrach an Aontais i dtaca leis an Macadóin Thuaidh. Ba cheart don Choimisiúin agus don tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí a bheith ag obair i ndlúthchomhar le chéile le linn oibríocht an chúnaimh macrairgeadais chun beartas seachtrach an Aontais a chomhordú, agus chun comhsheasmhacht an bheartais sin a áirithiú.

(15)

Le cúnamh macrairgeadais an Aontais, ba cheart tacú leis an ngealltanas atá tugtha ag an Macadóin Thuaidh luachanna atá i gcoiteann aige leis an Aontas a urramú, amhail an daonlathas, an smacht reachta, an dea-rialachas, urramú chearta an duine, an fhorbairt inbhuanaithe agus laghdú na bochtaineachta, agus leis an ngealltanas atá tugtha aige maidir le prionsabail na trádála oscailte cothroime atá bunaithe ar rialacha a urramú.

(16)

Ba cheart a leagan síos mar réamhchoinníoll i dtaca leis an gcúnamh macrairgeadais ón Aontas a thabhairt don Mhacadóin Thuaidh nach mór don Mhacadóin Thuaidh sásraí éifeachtacha daonlathacha a urramú, lena n-áirítear córas parlaiminteach ilpháirtí, chomh maith leis an smacht reachta, agus a ráthú go n-urramófar cearta an duine. Ina theannta sin, ba cheart do na cuspóirí sonracha atá le tacaíocht mhacrairgeadais ón Aontas éifeachtúlacht, trédhearcacht agus cuntasacht na gcóras bainistíochta airgeadais phoiblí sa Mhacadóin Thuaidh a neartú, chomh maith le rialachas agus maoirseacht na hearnála airgeadais, sa Mhacadóin Thuaidh agus ba cheart dóibh athchóirithe struchtúracha atá dírithe ar fhás inbhuanaithe cuimsitheach, cruthú post agus comhdhlúthú fioscach a chur chun cinn. Ba cheart don Choimisiún faireachán a dhéanamh go rialta ar chomhlíonadh an réamhchoinníll sin agus ar bhaint amach na gcuspóirí sin ag an Macadóin Thuaidh.

(17)

Chun a áirithiú go gcosnaítear ar bhealach éifeachtúil na leasanna airgeadais sin de chuid an Aontais atá nasctha lena chúnamh macrairgeadais, ba cheart don Mhacadóin Thuaidh na bearta iomchuí a dhéanamh a bhaineann le calaois, éilliú agus neamhrialtachtaí eile i dtaca leis an gcúnamh a chosc agus a chomhrac. Sa bhreis air sin, ba cheart foráil a dhéanamh don Choimisiún seiceálacha a dhéanamh, don Chúirt Iniúchóirí iniúchtaí a dhéanamh agus d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh a cuid inniúlachtaí a fheidhmiú maidir le cúnamh macrairgeadais ón Aontas arna sholáthar don Mhacadóin Thuaidh .

(18)

Tá scaoileadh an chúnaimh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh gan dochar do chumhachtaí Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle ina gcáil mar údarás buiséadach.

(19)

Ba cheart méideanna a theastaíonn maidir le cúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh i bhfoirm iasachtaí a bheith i gcomhréir leis na leithreasuithe buiséadacha dá bhforáiltear sa chreat airgeadais ilbhliantúil.

(20)

Ba cheart don Choimisiún an cúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh a bhainistiú. Chun a áirithiú go mbeidh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle in ann cur chun feidhme an Chinnidh seo a leanúint, ba cheart don Choimisiún iad a chur ar an eolas go rialta faoi aon dul chun cinn a dhéantar maidir leis an gcúnamh sin, agus na doiciméid ábhartha a sholáthar dóibh.

(21)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an gCinneadh seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5).

(22)

Ba cheart an cúnamh macrairgeadais ón Aontas don Mhacadóin Thuaidh a bheith faoi réir coinníollacha an bheartais eacnamaíoch, a bheidh le leagan amach i Meabhrán Tuisceana (MT). Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú i dtaca leis an gcur chun feidhme agus ar chúiseanna a bhaineann le héifeachtúlacht, ba cheart a chumhachtú don Choimisiún na coinníollacha sin a chaibidliú le húdaráis na Macadóine Thuaidh faoi mhaoirseacht choiste ionadaithe na mBallstát i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011. Faoin Rialachán sin, ba cheart feidhm a bheith leis an nós imeachta comhairliúcháin, mar riail ghinearálta, i ngach cás seachas na cásanna dá bhforáiltear sa Rialachán sin. I bhfianaise an tionchair shuntasaigh a d’fhéadfadh a bheith ag cúnamh ós cionn EUR 90 000 000, is iomchuí an nós imeachta scrúdúcháin mar a shonraítear i Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 a úsáid le haghaidh oibríochtaí os cionn na tairsí sin. I bhfianaise mhéid an chúnaimh mhacrairgeadais atá an tAontas a thabhairt don Mhacadóin Thuaidh, ba cheart feidhm a bheith ag an nós imeachta scrúdúcháin maidir le glacadh an MT, agus maidir le haon chás ina ndéanfaí an cúnamh sin a laghdú, a chur ar fionraí nó a chur ar ceal.

(23)

I bhfianaise mhéid teoranta an chúnaimh airgeadais, eadhon EUR 100 000 000, an chineáil aonuaire a bhaineann leis, agus i bhfianaise chreat ama inmhianaithe na heisíocaíochta, leis an gcur chuige cistiúcháin comhuaineach, d’áiritheofaí ní ba mhó solúbthachta agus éifeachtúlachta maidir leis na hoibríochtaí iasachtaíochta i gcomparáid leis an straitéis cistiúcháin éagsúlaithe. Dá bhrí sin, mar eisceacht,, ba cheart don Choimisiún na tráthchodanna iasachta a chistiú ar an margadh caipitil i ndiaidh a chéile seachas trí bhíthin na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe dá bhforáiltear in Airteagal 220a de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6). Is iomchuí, dá bhrí sin, an cúnamh macrairgeadais don Mhacadóin Thuaidh a chistiú trí idirbhearta airgeadais aonair.