(1)

Tá na bearta dá bhforáiltear sa Chinneadh seo i gcomhréir le tuairim an Choiste Comhairligh um Chonarthaí Poiblí.

(2)

An 2 Samhain 2021, chuir OMV Petrom S.A. (“an t-iarratasóir”) iarraidh isteach de bhun Airteagal 35(1) de Threoir 2014/25/AE (“an iarraidh”). Leis an iarraidh, comhlíontar na ceanglais fhoirmiúla a leagtar amach in Airteagal 1(1) de Chinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2016/1804 ón gCoimisiún (2) agus in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an gCinneadh Cur Chun Feidhme sin. Chuir an t-iarratasóir faisnéis bhreise isteach an 27 Eanáir 2022 agus an 25 Feabhra 2022. D’iarr an Coimisiún tuilleadh faisnéise ar an Rómáin an 12 Aibreán 2022. Chuir an Rómáin tuilleadh faisnéise faoi bhráid an 2 Bealtaine 2022.

(3)

Is eintiteas conarthach é an t-iarratasóir de réir bhrí Airteagal 4(1) de Threoir 2014/25/AE agus tá sé i dteideal iarraidh a dhéanamh chuig an gCoimisiún, i gcomhréir le hAirteagal 35 den Treoir sin. Tá an t-iarratasóir gníomhach in earnáil na taiscéalaíochta agus an táirge ola agus gáis. Tá scairchaipiteal an iarratasóra roinnte mar a leanas: Is le OMV Aktiengesellschaft 51 % de; Is le Stát na Rómáine 21 % de; Is le Fondul Proprietatea S.A. 10 % de, agus is le daoine nádúrtha agus dlítheanacha 18 % de.

(4)

Tá suíomh atá réasúnaithe agus cuí-réasúnaithe i dteannta leis an iarraidh ón 10 Feabhra 2021 arna ghlacadh ag Comhairle Iomaíochta na Rómáine. I gcás ina dtagraítear san iarraidh do “dhearcadh” Chomhairle Iomaíochta na Rómáine, ba cheart go dtuigfí é sin mar “sheasamh” Chomhairle Iomaíochta na Rómáine. De bhun na hiarrata, iarrtar ar an gCoimisiún a shuí nach bhfuil feidhm ag Treoir 2014/25/AE maidir le gníomhaíochtaí chun amhola agus gás nádúrtha a eastóscadh sa Rómáin.

(5)

De bhun Airteagal 14, pointe (a), de Threoir 2014/25/AE, bíonn feidhm ag an Treoir sin maidir le gníomhaíochtaí a bhaineann le dúshaothrú ar limistéar geografach chun na críche ola nó gás a eastóscadh.

(6)

Baineann an iarraidh le táirgeadh na hamhola agus an gháis nádúrtha sa Rómáin.

(7)

De réir aithris 25 de Threoir 2014/25/AE, “ba cheart ‘eastóscadh’ a mheas mar ‘tháirgeadh’ na hola agus an gháis. I gcomhréir leis an gcleachtas bunaithe i gcásanna cumaisc, ba cheart ‘táirgeadh’ a mheas freisin le ‘forbairt’ san áireamh ann, i.e. bonneagar leormhaith a chur ar bun don táirgeadh amach anseo (ardáin ola, píblínte, críochfoirt, etc.)”.

(8)

De bhun Airteagal 34(1) de Threoir 2014/25/AE, níl conarthaí atá beartaithe chun feidhmiú gníomhaíochta lena mbaineann an Treoir sin a chumasú le bheith faoi réir na Treorach sin más rud é, sa Bhallstát ina ndéantar í, go bhfuil an ghníomhaíocht nochta go díreach leis an iomaíocht ar mhargaí nach bhfuil rochtain orthu srianta.

(9)

Déantar risíocht dhíreach ar iomaíocht a mheasúnú ar bhonn critéar oibiachtúil, agus saintréithe na hearnála lena mbaineann á gcur san áireamh. Tá an measúnú sin teoranta, áfach, ag na spriocdhátaí gearra is infheidhme agus ag brath ar an ngá le bheith ag brath ar an bhfaisnéis atá ar fáil don Choimisiún. Eascraíonn an fhaisnéis sin as foinsí atá ar fáil cheana féin nó as an bhfaisnéis a fuarthas i gcomhthéacs an chur i bhfeidhm de bhun Airteagal 35 de Threoir 2014/25/AE agus ní féidir an fhaisnéis sin a fhorlíonadh le modhanna a ídíonn níos mó ama, lena n-áirítear, go háirithe, fiosrúcháin phoiblí atá dírithe ar na hoibreoirí eacnamaíocha lena mbaineann.

(10)

Ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an neamhchosaint dhíreach ar an iomaíocht i margadh faoi leith ar bhonn critéar éagsúil, nach bhfuil aon cheann acu, per se, ina gcritéir chinntitheacha. Chun críocha measúnú a dhéanamh cé acu atá nó nach bhfuil na hoibreoirí ábhartha faoi réir iomaíocht dhíreach sna margaí a bhaineann leis an gCinneadh seo, ba cheart an sciar den mhargadh ag na príomhghnóthais agus méid an chomhchruinnithe sna margaí sin a thabhairt san áireamh.

(11)

Is é is aidhm don Chinneadh seo a shuí cé acu atá nó nach bhfuil na gníomhaíochtaí lena mbaineann an iarraidh, i margaí nach bhfuil rochtain orthu srianta de réir bhrí Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE, neamhchosanta ar leibhéal iomaíochta, lena n-áirithítear freisin, in éagmais an smachta soláthair atá mar thoradh ar na rialacha soláthair mionsonraithe a leagtar síos i dTreoir 2014/25/AE, go ndéanfar an soláthar le haghaidh shaothrú na ngníomhaíochtaí lena mbaineann ar bhealach trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach.

(12)

Tá an Cinneadh seo bunaithe ar an staid dhlíthiúil agus fhíorasach amhail ó mhí na Samhna 2021 agus ar an bhfaisnéis a chuir an t-iarratasóir agus údaráis na Rómáine isteach agus an fhaisnéis atá ar fáil go poiblí. Is féidir go ndéanfar athbhreithniú air más rud é de thoradh athruithe suntasacha sa staid dhlíthiúil nó fhíorasach, nach gcomhlíontar coinníollacha infheidhmeachta Airteagal 34(1) de Threoir 2014/25/AE a thuilleadh.

(13)

Meastar go bhfuil rochtain ar mhargadh neamhshrianta má rinne an Ballstát na gníomhartha dlí ábhartha de chuid an Aontais lena n-osclaítear earnáil ar leith nó cuid di a chur chun feidhme agus a chur i bhfeidhm. Liostaítear na gníomhartha dlí sin in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2014/25/AE.

(14)

De bhun Phointe G d’Iarscríbhinn III i gceangal le Treoir 2014/25/AE, tá Treoir 94/22/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3) mar reachtaíocht ábhartha an Aontais i ndáil le hoscailt an mhargaidh le haghaidh eastóscadh na hola nó an gháis.

(15)

Tá Treoir 94/22/CE trasuite (4) agus curtha i bhfeidhm ag an Rómáin. Dá bhrí sin, meastar nach bhfuil rochtain ar an margadh le haghaidh eastóscadh na hamhola nó an gháis nádúrtha srianta i gcomhréir le hAirteagal 34(3), an chéad fhomhír, de Threoir 2014/25/AE.

(16)

Admhaíonn Comhairle Iomaíochta na Rómáine go meastar nach mbeidh srian ar an rochtain ar na margaí le haghaidh eastóscadh na hamhola agus an gháis nádúrtha sa Rómáin de bhun Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE (5).

(17)

Shuigh an Coimisiún roimhe seo go meastar an rochtain ar an margadh a bheith neamhshrianta má tá reachtaíocht ábhartha an Aontais trasuite agus curtha i bhfeidhm ag an mBallstát lena n-osclaítear earnáil ar leith nó cuid di (6). Dá thoradh sin, meastar measúnú níos mionsonraithe maidir leis an rochtain ar an margadh ábhartha, de facto agus de jure, gan a bheith de dhíth le haghaidh raon feidhme na hiarrata seo.

(18)

I bhfianaise na dtosca ar a ndearnadh scrúdú in aithrisí 12 go 16, aontaíonn an Coimisiún le Comhairle Iomaíochta na Rómáine go meastar nach bhfuil srian ar an rochtain ar na margaí le haghaidh eastóscadh na hamhola agus an gháis nádúrtha sa Rómáin faoi Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE.

(19)

Chun críocha measúnú a dhéanamh cé acu atá nó nach bhfuil na gníomhaíochtaí ábhartha neamhchosanta go díreach ar iomaíocht sna margaí nach bhfuil an rochtain srianta orthu, tabharfar san áireamh an sciar den mhargadh ag na príomhghnóthais agus méid an chomhchruinnithe sna margaí sin, lena n-áirítear saintréithe sonracha na ngníomhaíochtaí atá faoi réir na hiarrata.

(20)

Áitíonn an t-iarratasóir gurb iad na margaí táirgí ábhartha: (a) an margadh le haghaidh táirgeadh na hamhola; agus (b) an margadh le haghaidh táirgeadh an gháis nádúrtha (7).

(21)

Áitíonn an t-iarratasóir sa bhreis air sin go n-áirítear le táirgeadh na hamhola agus an gháis nádúrtha: (a) forbairt, i.e. bonneagar oiriúnach a chur ar bun amhail ardáin ola, píblínte agus críochfoirt don táirgeadh amach anseo, agus (b) táirgeadh agus díol, i.e. dúshaothrú na gcúlchistí agus céad díol (mórdhíol) na hamhola agus an gháis nádúrtha.

(22)

Ina chleachtas cinnteoireachta roimhe seo, shainigh an Coimisiún soláthar mórdhíola réamhtheachtach na hamhola mar mhargadh ar leithligh ó sholáthar mórdhíola réamhtheachtach an gháis nádúrtha toisc go bhfuil feidhmeanna difriúla ag an ngás agus ag an amhola agus go mbíonn siad faoi réir iompraíocht praghsála éagsúil chomh maith le srianta costais (8). Thug an Coimisiún dá aire go gcuimsíonn an margadh le haghaidh sholáthar mórdhíola réamhtheachtach na hamhola gníomhaíochtaí forbartha, táirgthe agus mórdhíola na hamhola (9).

(23)

I bhfianaise na nithe thuas, chun críocha measúnú a dhéanamh ar na coinníollacha a leagtar síos in Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE, agus gan dochar do dhlí iomaíochta an Aontais, nó do chur i bhfeidhm aon dlí eile an Aontais, measann an Coimisiún gurb é an margadh táirgí ábhartha an margadh le haghaidh táirgeadh na hamhola.

(24)

Shuigh an Coimisiún ina chleachtas cinnteoireachta go bhfuil margadh táirgí ábhartha amháin ann do dhíol mórdhíola réamhtheachtach an gháis nádúrtha (10). Thug an Coimisiún dá aire go gcuimsíonn mórdhíol réamhtheachtach an gháis nádúrtha gníomhaíochtaí forbartha, táirgthe agus mórdhíola an gháis nádúrtha (11).

(25)

Mheas an Coimisiún freisin cé acu ar cheart nó nár cheart soláthar mórdhíola réamhtheachtach an gháis nádúrtha a roinnt ina dhá mhargadh shainiúla, ceann amháin le haghaidh an gháis nádúrtha leachtaithe (“GNL”) agus ceann le haghaidh an gháis phíblíne (12). Chun críocha an Chinnidh seo, ní bhaineann an t-idirdhealú sin le hábhar toisc nach bhfuil aon chríochfort GNL sa Rómáin faoi láthair (13). I bhfianaise na nithe thuas, chun críocha measúnú a dhéanamh ar na coinníollacha a leagtar síos in Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE agus gan dochar do dhlí iomaíochta an Aontais, nó do chur i bhfeidhm aon dlí eile an Aontais, measann an Coimisiún gurb é an margadh táirgí ábhartha an margadh le haghaidh táirgeadh an gháis nádúrtha.

(26)

Áitíonn an t-iarratasóir go mbaineann raon feidhme domhanda leis an margadh ar tháirgeadh na hamhola.

(27)

Mheas an Coimisiún roimhe seo go raibh an margadh le haghaidh sholáthar mórdhíola réamhtheachtach na hamhola ina mhargadh domhanda ó thaobh raon feidhme de (14). I gcás roinnt custaiméirí sonracha “ar deacair freastal orthu”, amhail scaglanna i roinnt tíortha gan chósta sa Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE), mheas an Coimisiún go bhféadfadh an raon feidhme geografach a bheith teoranta do phíblíne soláthair shonrach, amhail píblíne Druzhba (15).

(28)

Chun meastóireacht a dhéanamh ar na coinníollacha a leagtar síos in Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE, agus gan dochar do chur i bhfeidhm dhlí iomaíochta an Aontais, nó do chur i bhfeidhm dlí eile de chuid an Aontais, measann an Coimisiún gur de chineál domhanda é an margadh geografach ábhartha le haghaidh táirgeadh na hamhola.

(29)

Áitíonn an t-iarratasóir go gcuimsítear leis an margadh do tháirgeadh an gháis nádúrtha LEE ar a laghad, móide an Rúis agus an Ailgéir. Measann an t-iarratasóir áfach, chun críocha an Chinnidh seo, gur féidir an raon feidhme beacht a fhágáil oscailte toisc go bhfuil an margadh neamhchosanta go díreach ar an iomaíocht, fiú amháin de réir an tsainmhínithe is cúinge agus is féidir (16) (17).

(30)

Ina chleachtas cinnteoireachta, níor ghlac an Coimisiún seasamh cinntitheach go fóill maidir le raon feidhme geografach sholáthar mórdhíola réamhtheachtach an gháis nádúrtha. Cé gur mheas an Coimisiún go bhféadfaí a mheas, ó thaobh an éilimh, LEE, an Ailgéir agus an Rúis (18) a bheith san áireamh leis an margadh, ó thaobh an tsoláthair, ag brath ar leibhéal an tslabhra soláthair (allmhairithe/mhórdhíola, díol le custaiméirí tionscail agus le gineadóirí leictreachais, díol le custaiméirí teaghlaigh) i gcás ina dtarlaíonn an soláthar, nó mar gheall ar bhonneagar idirnasctha nó easpa acmhainneachta trasteorann a bheith ar fáil, mheas an Coimisiún an margadh geografach a bheith níos cúinge i roinnt cásanna (i.e. réigiúnach, lena gcumhdaítear roinnt Ballstát, nó fiú náisiúnta (19)).

(31)

Chun meastóireacht a dhéanamh ar na coinníollacha a leagtar síos in Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE, agus gan dochar do chur i bhfeidhm dhlí iomaíochta an Aontais, nó do chur i bhfeidhm dlí eile de chuid an Aontais, measann an Coimisiún gur féidir an margadh geografach ábhartha le haghaidh táirgeadh an gháis nádúrtha a fhágáil oscailte.

(32)

De réir na faisnéise atá ar fáil (20), b’ionann táirgeadh laethúil iomlán na hola ar fud an domhain agus 82 168 milliún bairille in 2019 agus 76 000 milliún bairille in 2020. In 2019, tháirg OMV Petrom 65,90 míle bairille ar an iomlán in aghaidh an lae, rud a d’fhág gurbh ionann a sciar den mhargadh agus 0,08 % (21). In 2020, tháirg OMV Petrom 63,87 míle bairille ar an iomlán in aghaidh an lae, rud a d’fhág gurbh ionann a sciar den mhargadh agus a sciar den mhargadh in 2019. Chun críocha na hanailíse seo, tá sé tábhachtach aird a thabhairt ar leibhéal dhlús an mhargaidh agus ar an margadh ábhartha ina iomláine. Maidir leis sin, tugann an Coimisiún dá aire gur saintréith den mhargadh le haghaidh tháirgeadh na hamhola is ea cuideachtaí móra faoi úinéireacht an stáit agus trí ghnóthas phríobháideacha eile atá comhtháite go hingearach a bheith ann (na príomhchuideachtaí móra mar a thugtar orthu: BP, ExxonMobil agus Shell arbh ionann a gcodanna faoi seach de tháirgeadh na hamhola in 2019 agus 1 %, 3 % agus 2 %) (22) agus líon áirithe “príomhchuideachtaí” mar a thugtar orthu (23). Tugtar le fios leis na tosca sin go bhfuil an margadh comhdhéanta de roinnt gnóthas a bhfuil sé d’acmhainneacht acu brú iomaíoch a chur ar an margadh. An tráth céanna, tacaíonn tosca sonracha an mhargaidh seo, eadhon cleachtas na bpraghsanna bunaithe ar mheastacháin idirnáisiúnta, mar aon leis an easpa bacainní suntasacha a bheith ann maidir le hidirbhearta amhola, leis an gcoincheap de mhargadh ina bhfuil leibhéal íseal dlúis, ar a n-oibríonn roinnt oibreoirí ar féidir glacadh leis go bhfuil iomaíocht éifeachtach eatarthu.

(33)

Ina theannta sin, deimhnítear cineál iomaíoch an mhargaidh ábhartha sa Rómáin ós rud é gur sannadh comhaontuithe peitriliam do chuideachtaí nach cuideachtaí Rómánacha iad trí nósanna imeachta tairisceana arna ndéanamh ag an Údarás Náisiúnta um Acmhainní Mianra le linn an bhabhta tairisceana roimhe seo in 2009/2010 maidir le gníomhaíochtaí taiscéalaíochta, forbartha agus táirgthe peitriliam (24). Leis seo, deimhnítear tuilleadh go bhfuil an margadh oscailte do ghnóthais eachtracha, ós rud é gur fochuideachtaí de ghrúpaí idirnáisiúnta iad an chuid is mó de na heintitis a liostaítear nó go bhfuil cuideachtaí idirnáisiúnta mar scairshealbhóirí tromlaigh acu.

(34)

Deimhnítear cineál iomaíoch mhargadh na Rómáine ós rud é nach bhfuil an amhola a phróiseáiltear i saoráidí an iarratasóra teoranta dá tháirgeadh féin (25). Déanann an t-iarratasóir idir amhola intíre agus amhola allmhairithe a phróiseáil. Le linn na tréimhse ó 2017 go dtí 2019, b’ionann an líon amhola allmhairithe faoi seach agus 20,13 %, 9,58 % agus 14,28 % den líon iomlán amhola arna próiseáil sa Rómáin (26).

(35)

I ndáil le honnmhairí amhola, áitíonn an t-iarratasóir nach bhfuil aon bhacainn roimh onnmhairí idir an Rómáin agus na Ballstáit eile, fiú lasmuigh den Aontas, i gcomhthéacs an mhargaidh dhomhanda. Sa chleachtas, mar a mholann an t-iarratasóir, ní chumhdaítear leis an táirgeadh náisiúnta bliantúil amhola na méideanna a phróiseálann sé go hiartheachtach (27).

(36)

De réir na faisnéise atá ar fáil (28), b’ionann táirgeadh iomlán an gháis san Aontas agus 70 billiún Sm3 (29) in 2019 agus b’ionann táirgeadh iomlán gáis LEE le haghaidh na bliana céanna agus 185 bhilliún Sm3. B’ionann táirgeadh OMV Petrom le haghaidh 2019 agus 4,33 bhilliún Sm3, rud a d’fhág gurbh ionann a sciar den mhargadh ar leibhéal an Aontais agus 6,22 % (30). Le haghaidh 2019, b’ionann an táirgeadh sa Rúis agus san Ailgéir agus 678 and 88 mbilliún Sm3 (31)faoi seach. Dá bhrí sin, b’ionann an táirgeadh iomlán le haghaidh LEE móide an Rúis agus an Ailgéir agus 950 billiún Sm3 ar an iomlán arbh ionann an sciar de OMV Petrom agus 0,46 % de sin (32). Leis an laghdú sin ar sciar an iarratasóra, i gcomparáid leis an 2 bhliain roimhe seo, léirítear freisin an brú iomaíoch a chuir roinnt iomaitheoirí ar an margadh.

(37)

Is measartha an leibhéal dlúis atá ar an margadh le haghaidh tháirgeadh an gháis nádúrtha, agus láithreacht na bpríomhchuideachtaí móra (ExxonMobil agus TotalEnergies arb ionann a sciartha den mhargadh agus 1,59 % agus 3,86 % faoi seach), na bpríomhchuideachtaí (amhail Equinor arb ionann a sciar den mhargadh agus 4,39 %), agus dhá chuideachta atá faoi úinéireacht an stáit, Gazprom agus Sonatrach (arb ionann a sciartha den mhargadh agus 48,80 % agus 12,99 % faoi seach) (33) á cur san áireamh. Tugann an Coimisiún dá aire, i bhfianaise rún dearbhaithe an Aontais foinsí an tsoláthair gáis a éagsúlú, táthar ag súil go dtiocfaidh athrú suntasach ar sciartha margaidh na dtáirgeoirí gáis in LEE le linn na mblianta amach romhainn. Leis an éagsúlú soláthair a shamhlaítear, táthar ag súil go gcuirfear le hiontráil nua agus go dtiocfaidh laghdú ar dhlús an mhargaidh, dá bhrí sin. Leis sin, cuirtear in iúl tuilleadh go bhfuil neamhchosaint dhíreach ar iomaíocht.

(38)

Dar leis an iarratasóir, tá onnmhairí gáis nádúrtha na Rómáine níos ísle ná riamh mar gheall ar an acmhainneacht bonneagair theoranta. Leis an teorainn sin ar thaobh na n-onnmhairí, tá brú á chur ar ghnóthais náisiúnta dul in iomaíocht chun a dtáirgeadh a chaipitliú go náisiúnta (34). Mar sin féin, le linn na 3 bliana seo caite, léirítear treocht mhéadaitheach agus dhearfach leis na cainníochtaí iarbhír a onnmhairíodh. Tá méadú ag teacht ar na honnmhairí: le linn na chéad 7 mí de 2021, is ionann an líon onnmhairí agus trí hoiread mhéid iomlán an gháis nádúrtha arna onnmhairiú le linn 2020. B’ionann onnmhairí gáis nádúrtha na Rómáine in 2020 agus beagnach sé hoiread an mhéid gáis arna onnmhairiú in 2017 (35). Cuireadh leis an treocht onnmhairithe dhearfach sin le bonneagar nuathógtha (36). Leis na forbairtí leantacha ar acmhainneacht bonneagair, cuirtear feabhas ar shreabhaí onnmhairí agus déantar neamhchosaint táirgeoirí gáis nádúrtha Rómánacha ar iomaíocht a fheabhsú a thuilleadh.

(39)

I bhfianaise na bhfachtóirí a scrúdaítear in aithrisí 4 go 37, ba cheart a mheas go ndéantar an coinníoll maidir le neamhchosaint dhíreach ar iomaíocht a leagtar síos in Airteagal 34(1) de Threoir 2014/25/AE a chomhlíonadh sa Rómáin i leith na ngníomhaíochtaí a leanas:

(40)

Ós rud é go meastar an coinníoll maidir le rochtain neamhshrianta ar an margadh a bheith comhlíonta, níor cheart feidhm a bheith ag Treoir 2014/25/AE nuair a dhéanann eintitis chonarthacha conarthaí a dhámhachtain atá beartaithe chun na gníomhaíochtaí a chumasú dá dtagraítear in aithris 38, pointí (a) agus (b), den Chinneadh seo atá le déanamh sa Rómáin, ná nuair a eagraítear comórtais dheartha chun críche gníomhaíocht den sórt sin sna limistéir gheografacha sin.

(41)

Ní dochar an Cinneadh seo do chur i bhfeidhm rialacha iomaíochta an Aontais agus do chur i bhfeidhm na bhforálacha i réimsí eile de dhlí an Aontais. Go háirithe, ní gá gurb ionann na critéir agus an mhodheolaíocht a úsáidtear chun measúnú a dhéanamh ar nochtadh díreach don iomaíocht faoi Airteagal 34 de Threoir 2014/25/AE agus na critéir agus an mhodheolaíocht a úsáidtear chun measúnú a dhéanamh faoi Airteagal 101 nó Airteagal 102 den Chonradh nó de Rialachán (CE) Uimh. 139/2004 (37) ón gComhairle mar a dhearbhaigh an Chúirt Ghinearálta (38),