(1)

I gComhaontú Pháras leagtar amach, inter alia, sprioc fhadtéarmach i gcomhréir leis an gcuspóir an méadú ar an meánteocht dhomhanda a choimeád go mór faoi bhun 2 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch agus leanúint de na hiarrachtaí é a choimeád faoi bhun 1,5 °C. Deimhnítear drochthionchair an athraithe aeráide go neamh-dhéchiallach sna torthaí eolaíocha is déanaí a thuairiscigh an Painéal Idir-Rialtasach ar an Athrú Aeráide (IPCC) ina thuarascáil speisialta ar na tionchair a ghabhann le téamh domhanda atá 1,5 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch agus faoi na conairí laghdaithe gaolmhara maidir le hastaíochtaí domhanda na ngás ceaptha teasa. Is é conclúid na tuarascála speisialta sin ná go bhfuil géarghá le laghdú a dhéanamh ar astaíochtaí i ngach earnáil chun teorainn a chur leis an athrú aeráide.

(2)

Chun rannchuidiú le cuspóirí Chomhaontú Pháras, is gá dlús a chur le claochlú na hearnála iompair ar fad i dtreo astaíochtaí nialasacha, i bhfianaise theachtaireacht ón gCoimisiún an 28 Samhain 2018 dar teideal “A Clean Planet for all — a European strategic long-term vision for a prosperous, modern, competitive and climate neutral economy” (“Pláinéad Glan do Chách — fís straitéiseach fhadtéarmach Eorpach ar mhaithe le geilleagar rachmasach, nua-aimseartha, iomaíoch atá neodrach ó thaobh na haeráide de”), ina dtugtar achoimre ar an bhfís is gá ar mhaithe le claochluithe eacnamaíocha agus sochaíocha, ina bhfuil gach earnáil sa gheilleagar agus sa tsochaí rannpháirteach, chun an t-aistriú chuig glan-astaíochtaí nialasacha gás ceaptha teasa a bhaint amach faoi 2050. Ina theannta sin, ní mór astaíochtaí truailleán aeir ón earnáil iompair a dhéanann dochar suntasach dár sláinte agus don chomhshaol a laghdú go mór gan mhoill.

(3)

Ghlac an Coimisiún pacáistí soghluaisteachta an 31 Bealtaine 2017 (“Europe on the Move: An agenda for a socially fair transition towards clean, competitive and connected mobility for all” (“An Eoraip ag Gluaiseacht: Clár le haghaidh aistriú atá cothrom go sóisialta i dtreo soghluaisteacht ghlan iomaíoch nasctha”) agus 8 Samhain 2017 (“Delivering on low-emission mobility —A European Union that protects the planet, empowers its consumers and defends its industry and workers” (“Soghluaisteacht íseal-astaíochtaí a chur chun feidhme: Aontas Eorpach a chosnaíonn an domhain, a thugann cumhacht dá thomhaltóirí agus a chosnaíonn a thionscal agus a oibrithe”). Leagtar amach clár oibre dearfach sna pacáistí sin agus dírítear freisin ar aistriú rianúil i dtreo soghluaisteacht ghlan iomaíoch nasctha do chách a áirithiú.

(4)

Is cuid de tríú pacáiste soghluaisteachta ón gCoimisiún an 17 Bealtaine 2018 dar teideal “Europe on the Move — Sustainable Mobility for Europe: safe, connected and clean” (“An Eoraip ag Gluaiseacht — Soghluaisteacht Inbhuanaithe don Eoraip: slán, nasctha agus glan”) an Rialachán seo, ar cuid é den obair a lean teachtaireacht ón gCoimisiún an 13 Meán Fómhair 2017 dar teideal “Investing in a smart, innovative and sustainable Industry: A renewed EU Industrial Policy Strategy” (“Infheistíocht a dhéanamh ar mhaithe le tionscal cliste, nuálach, inbhuanaithe: Straitéis athnuaite Beartais Tionsclaíochta AE”). Tá an Rialachán seo ceaptha freisin an próiseas a chríochnú chun cur ar chumas an Aontais lántairbhe a bhaint as nuachóiriú agus dícharbónú na soghluaisteachta. Is é is aidhm don tríú pacáiste sin an tsoghluaisteacht san Eoraip a dhéanamh níos sábháilte agus níos inrochtana, an tionscal san Eoraip a dhéanamh níos iomaíche, na poist san Eoraip a dhéanamh níos sábháilte, agus an córas soghluaisteachta a dhéanamh níos glaine agus níos oiriúnaí chun dul i ngleic leis an athrú aeráide. Teastóidh leis sin tiomantas iomlán ó thaobh an Aontais, ó thaobh na mBallstát agus na ngeallsealbhóirí de, go háirithe má táthar chun cur leis na hiarrachtaí astaíochtaí dé-ocsaíde carbóin (CO2) agus truailliú aeir a laghdú.

(5)

Leis an Rialachán seo, chomh maith le Rialachán (AE) 2019/631 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3) , réitítear an bealach le haghaidh laghduithe ar astaíochtaí CO2 i gcás na hearnála iompair de bhóthar agus cuidíonn sé an sprioc cheangailteach a bhaint amach maidir le laghdú 40 % ar a laghad a bhaint amach i dtaca le hastaíochtaí gás ceaptha teasa intíre ar fud an gheilleagair faoi 2030, i gcomparáid le 1990, faoi mar a formhuiníodh i gConclúidí na Comhairle Eorpaí an 23-24 Deireadh Fómhair 2014, agus arna fhormheas ag an gComhairle an 6 Márta 2015 mar “Rannchuidiú Beartaithe an Aontais arna Chinneadh go Náisiúnta faoi Chomhaontú Pháras”.

(6)

Formhuiníodh i gconclúidí ón gComhairle Eorpach an 23-24 Deireadh Fómhair 2014, laghdú 30 % ar astaíochtaí gás ceaptha teasa faoi 2030 i gcomparáid le 2005 do na hearnálacha nach cuid de chóras trádála astaíochtaí an Aontais iad. Is iad astaíochtaí gás ceaptha teasa ón earnáil iompair de bhóthar is cúis le cuid mhór d’astaíochtaí na n-earnálacha sin. Bhí an earnáil iompair de bhóthar freagrach as tuairim is ceathrú cuid d’astaíochtaí iomlána an Aontais in 2016. Tá astaíochtaí na hearnála sin ag méadú, agus tá siad i bhfad os cionn leibhéil 1990 go fóill. Má thagann méadú breise ar astaíochtaí ó iompar de bhóthar, déanfaidh siad na laghduithe ar astaíochtaí atá déanta in earnálacha eile chun an t-athrú aeráide a chomhrac a chur ar ceal.

(7)

Leagadh béim sna conclúidí ón gComhairle Eorpach an 23-24 Deireadh Fómhair 2014 ar an tábhacht a bhaineann le hastaíochtaí gás ceaptha teasa agus na rioscaí a bhaineann le bheith spleách ar bhreosla iontaise in earnáil an iompair a laghdú trí bhíthin cur chuige cuimsitheach atá neodrach ó thaobh na teicneolaíochta de chun an laghdú ar astaíochtaí agus an éifeachtúlacht fuinnimh a chur chun cinn in earnáil an iompair, le haghaidh iompar leictreach agus foinsí in-athnuaite fuinnimh in earnáil an iompair freisin tar éis 2020.

(8)

Chun fuinneamh atá slán, inbhuanaithe, iomaíoch agus inacmhainne a chur ar fáil do thomhaltóirí san Aontas, tá rannchuidiú na héifeachtúlachta fuinnimh leis an éileamh a mhaolú ar cheann de na cúig ghné a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 25 Feabhra 2015 dar teideal “A Framework Strategy for a Resilient Energy Union with a Forward-Looking Climate Change Policy”(“Creatstraitéis maidir le hAontas Fuinnimh Buanseasmhach maille le Beartas Réamhbhreathnaitheach don Athrú Aeráide”), ar gnéithe iad a bhfuil dlúthbhaint acu le chéile agus a neartaíonn a chéile. Luaitear sa teachtaireacht sin, cé gur gá bearta a dhéanamh sna hearnálacha eacnamaíocha ar fad chun éifeachtúlacht an ídithe fuinnimh sna hearnálacha sin a mhéadú, go bhfuil cumas ollmhór san earnáil iompair ó thaobh éifeachtúlacht fuinnimh de.

(9)

Is iad astaíochtaí CO2 ó fheithiclí tromshaothair, lena n-áirítear leoraithe, busanna agus cóistí, is cúis le thart ar 6 % de na hastaíochtaí CO2 san Aontas ina n-iomláine agus thart ar 25 % de na hastaíochtaí CO2 ó iompar de bhóthar ina n-iomláine. Mura ndéantar aon bheart ina leith sin, meastar go dtiocfaidh méadú thart ar 9 % ar an sciar d’astaíochtaí CO2 ó fheithiclí tromshaothair idir 2010 agus 2030. Faoi láthair, ní leagtar síos le dlí an Aontais aon cheanglais maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 d’fheithiclí tromshaothair, agus mar sin, beidh gá le bearta sonracha d’fheithiclí den sórt sin gan mhoill.

(10)

Ba cheart, dá bhrí sin, spriocanna maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a shocrú do 2025 agus 2030 le haghaidh flíteanna feithiclí nua tromshaothair ar fud an Aontais, agus an t-am is gá chun an flít feithiclí a athnuachan agus an gá don earnáil iompair de bhóthar rannchuidiú le spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais a bhaint amach do 2030 agus ina dhiaidh sin á chur san áireamh. Comhartha luath agus soiléir is ea an cur chuige céim ar chéim sin freisin don tionscal dlús a chur le teicneolaíocht atá éifeachtúil ó thaobh an fhuinnimh de agus feithiclí tromshaothair astaíochtaí ísle agus astaíochtaí nialasacha a thabhairt isteach ar an margadh. Ba cheart gur rannchuidiú é feithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha a imlonnú chun dul i ngleic le fadhbanna soghluaisteachta uirbeacha. Cé go bhfuil sé riachtanach chun astaíochtaí CO2 a laghdú san earnáil iompair de bhóthar, tá cur chun cinn feithiclí tromshaothair den sórt sin ag monaróirí tábhachtach freisin le haghaidh laghdú iarbhír ar thruailleáin aeir agus ar leibhéil torainn iomarcacha i gcathracha agus i limistéir uirbeacha.

(11)

Chun an cumas ó thaobh éifeachtúlacht fuinnimh de a bhaint amach ina iomláine agus chun a áirithiú go rannchuidíonn an earnáil iompair de bhóthar ina hiomláine leis an laghdú ar astaíochtaí gás ceaptha teasa a aontaíodh a bhaint amach, is iomchuí na caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 atá i bhfeidhm cheana féin i dtaca le gluaisteáin nua paisinéirí agus feithiclí tráchtála éadroma nua a chomhlánú trí chaighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 i dtaca le feithiclí nua tromshaothair a leagan síos. A bhuí leis na caighdeáin feidhmíochta sin, spreagfar an nuálaíocht i dteicneolaíochtaí lena gcuirfear an éifeachtúlacht bhreosla chun cinn, rud a chuirfidh le ceannaireacht theicneolaíoch mhonaróirí agus sholáthraithe an Aontais, agus le cruthú post ardoilte san fhadtéarma.

(12)

Ag cur san áireamh gur fadhb thrasteorann é an t-athrú aeráide agus gur gá margadh aonair dea-fheidhmiúil a chosaint do sheirbhísí iompair de bhóthar agus, ina theannta sin, d’fheithiclí tromshaothair agus ilroinnt ar an margadh a sheachaint ag an am céanna, is iomchuí caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 i dtaca le feithiclí tromshaothair a leagan síos ar leibhéal an Aontais. Ba cheart na caighdeáin feidhmíochta sin a bheith gan dochar do dhlí iomaíochta an Aontais.

(13)

Agus na leibhéil laghdúcháin i dtaobh astaíochtaí CO2 á sainiú ba cheart do fhlít feithiclí tromshaothair an Aontais a bhaint amach, ba cheart go gcuirfí san áireamh éifeachtacht na leibhéal laghdúcháin sin chun cuidiú ar bhealach costéifeachtach astaíochtaí CO2 na n-earnálacha arna gcumhdach le Rialachán (AE) 2018/842 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) a laghdú faoi 2030, na costais agus na coigiltis a bheadh ann don tsochaí, do mhonaróirí, d’oibreoirí iompair agus do thomhaltóirí agus, ina theannta sin, na himpleachtaí díreacha agus indíreacha a bheadh ag na leibhéil laghdúcháin sin don fhostaíocht, don nuálaíocht agus don na tairbhí indíreacha arna nginiúint i dtéarmaí truailliú aeir a laghdú agus slándáil an tsoláthair fuinnimh a fheabhsú.

(14)

Ba cheart aistriú chuig soghluaisteacht astaíochtaí nialasacha, arb aistriú é a bheidh inghlactha go sóisialta agus cóir, a áirithiú. Tá sé tábhachtach, dá bhrí sin, go gcuirfí san áireamh éifeachtaí sóisialta an aistrithe ar fud an tslabhra luacha ar fad sa tionscal mótarfheithiclí agus go dtabharfaí aghaidh ghníomhach ar na himpleachtaí fostaíochta. Ba cheart féachaint ar chláir spriocdhírithe, dá bhrí sin, ar leibhéal an Aontais, ar an leibhéal náisiúnta agus ar an leibhéal réigiúnach le haghaidh athsciliú, uas-sciliú agus ath-imlonnú oibrithe, mar aon le tionscnaimh oideachais agus cuardaithe poist i bpobail agus réigiúin atá thíos leis an aistriú, ar tionscnaimh iad a reáchtálfar i ndlúth-idirphlé leis na comhpháirtithe sóisialta agus na húdaráis inniúla. Mar chuid den aistriú sin, ba cheart fostaíocht na mban mar aon le comhionannas deiseanna san earnáil sin a neartú.

(15)

Chun go mbeidh rath ar an aistriú chuig soghluaisteacht astaíochtaí nialasacha, is gá cur chuige comhtháite agus an timpeallacht cheart chumasúcháin chun an nuálaíocht a spreagadh agus chun go leanfaidh an tAontas de bheith ina cheannaire teicneolaíochta san earnáil iompair de bhóthar. Áirítear leis sin infheistíochtaí poiblí agus príobháideacha sa taighde agus sa nuálaíocht, méadú ar sholáthar na bhfeithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus ísle, leathadh amach an bhonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe, an comhtháthú leis na córais fuinnimh, mar aon le soláthar inbhuanaithe ábhar le haghaidh ceallraí san Eoraip agus táirgeadh inbhuanaithe ceallraí, agus athúsáid agus athchúrsáil ceallraí san Eoraip. Is gá gníomhaíocht chomhleanúnach ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach agus áitiúil chuige sin, lena n-áirítear trí dhreasachtaí chun tacú le glacadh feithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus ísle.

(16)

Tugadh isteach nós imeachta nua chun astaíochtaí CO2 agus ídiú breosla feithiclí tromshaothair ar leith a chinneadh mar chuid de Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) a chur chun feidhme. Le Rialachán (AE) 2017/2400 ón gCoimisiún (6), déantar foráil maidir le modheolaíocht, bunaithe ar an uirlis ríofa um ídiú fuinnimh feithicle (VECTO), lenar féidir astaíochtaí CO2 agus ídiú breosla fhlít iomlán na bhfeithiclí tromshaothair a ionsamhlú. Leis an modheolaíocht sin, féadtar éagsúlacht na hearnála feithiclí tromshaothair agus ardleibhéal oiriúnaithe feithiclí tromshaothair ar leith a chur san áireamh. Ar dtús, ón 1 Iúil 2019, déanfar astaíochtaí CO2 a chinneadh do cheithre ghrúpa feithiclí tromshaothair arb iad is cúis le thart ar 65 % go 70 % d’astaíochtaí uile CO2 ó fhlít feithiclí tromshaothair an Aontais.

(17)

I bhfianaise na nuálaíochta agus chun cur chun feidhme teicneolaíochtaí nua lena gcuirtear feabhas ar éifeachtúlacht breosla feithiclí tromshaothair a chur san áireamh, déanfar uirlis ionsamhlúcháin VECTO agus Rialachán (AE) 2017/2400 a nuashonrú ar bhonn leanúnach agus go tráthrialta.

(18)

Is faoi Rialachán (AE) 2018/956 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) a dhéanfar faireachán ar na sonraí i leith astaíochtaí CO2 arna gcinneadh de bhun Rialachán (AE) 2017/2400. Ba cheart na sonraí sin a bheith mar bhonn chun a chinneadh cad iad na spriocanna maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 atá le baint amach ag na ceithre ghrúpa de na feithiclí tromshaothair is mó astaíochtaí san Aontas agus, lena chois sin, chun meánastaíochtaí sonracha monaróra i dtréimhse tuairiscithe ar leith a chinneadh.

(19)

Ba cheart sprioc maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a shocrú do 2025 a bheadh ina laghdú coibhneasta bunaithe ar mheánastaíochtaí CO2 de chuid na bhfeithiclí tromshaothair sin a nuachláraíodh le linn na tréimhse ón 1 Iúil 2019 go dtí an 30 Meitheamh 2020, lena léirítear imlonnú gnáthfheithiclí teicneolaíochtaí costéifeachtacha ar féidir teacht orthu go héasca. Ba cheart sprioc maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a shocrú don bhliain 2030 ar aghaidh. Ba cheart feidhm a bheith ag an sprioc sin mura gcinnfear a mhalairt de bhun an athbhreithnithe atá le déanamh in 2022. Is i gcomhréir le gealltanais an Aontais Eorpaigh faoi Chomhaontú Pháras ba cheart measúnú ar sprioc 2030 a dhéanamh.

(20)

Chun stóinseacht na n-astaíochtaí tagartha CO2 i leith astaíochtaí CO2 méadaithe feithiclí tromshaothair a áirithiú, trí bhíthin nós imeachta míchuí, nach léireodh cás ina bhfuil na hastaíochtaí CO2 faoi rialáil cheana féin, is iomchuí modheolaíocht ceartúcháin chun na hastaíochtaí tagartha CO2 a chur ar fáil.

(21)

Breosla malartach atá ar fáil d’fheithiclí tromshaothair is ea an gás nádúrtha leachtaithe (GNL) in áit díosail. De bhíthin teicneolaíochtaí níos nuálaí atá ann cheana nó atá ag teacht chun cinn i réimse GNL a bheith á n-imlonnú, rannchuideofar le spriocanna i leith laghduithe ar astaíochtaí CO2 a bhaint amach sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma toisc gurb ísle astaíochtaí CO2 de thoradh theicneolaíochtaí GNL a bheith á n-úsáid i gcomparáid le feithiclí díosail. Léirítear go cuimsitheach in VECTO cheana féin, an cumas atá ag feithiclí GNL astaíochtaí CO2 a laghdú. Ina theannta sin, agus a bhuí sin le teicneolaíochtaí GNL, áirithítear go mbeidh leibhéal íseal astaíochtaí truailleán aeir ann, amhail astaíochtaí NOx agus astaíochtaí ábhair cháithnínigh. Tá bonneagar athbhreoslaithe leordhóthanach íosta ann freisin agus tá tuilleadh imlonnaithe á dhéanamh air mar chuid de chreataí beartais náisiúnta le haghaidh bonneagar breoslaí malartacha.

(22)

Nuair a bheidh astaíochtaí tagartha CO2 á ríomh, arb astaíochtaí iad a úsáidfear mar bhunús chun spriocanna 2025 agus 2030 i leith astaíochtaí sonracha CO2 a shocrú, ba cheart an cumas laghdúcháin maidir le hastaíochtaí CO2 a bhfuiltear ag súil leis ón bhflít feithiclí tromshaothair a chur san áireamh. Is iomchuí, dá bharr sin, feithiclí seirbhíse, amhail feithiclí bailithe bruscair nó feithiclí láithreáin tógála, a eisiamh ón ríomh sin. Bíonn míleáiste réasúnta íseal ag na feithiclí sin, agus i ngeall ar a bpatrún tiomána sonrach, dealraíonn sé nach bhfuil bearta teicniúla atá ceaptha astaíochtaí CO2 agus ídiú breosla a laghdú costéifeachtach sa dóigh chéanna agus atá siad i gcás feithiclí tromshaothair a úsáidtear chun earraí a sheachadadh.

(23)

Ba cheart na ceanglais maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a shloinneadh i ngraim CO2 in aghaidh tona-ciliméadar chun fóntas na bhfeithiclí tromshaothair a léiriú.

(24)

Ní mór a áirithiú go leithdháilfear go cothrom na ceanglais fhoriomlána maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 ar na monaróirí, agus an éagsúlacht a bhaineann le feithiclí tromshaothair ó thaobh a ndeartha agus a bpatrúin tiomána de, agus a míleáiste bliantúil, pálasta agus cumraíocht leantóra á gcur san áireamh. Is iomchuí, dá bhrí sin, dealú a dhéanamh idir feithiclí tromshaothair de réir foghrúpaí feithicle difriúla agus ar leith lena léirítear gnáthphatrún úsáide na bhfeithiclí agus a n-airíonna teicniúla sonracha. Trí spriocanna bliantúla i leith astaíochtaí sonracha CO2 a shocrú do mhonaróirí a chomhfhreagraíonn do mheán ualaithe na spriocanna a shainítear do gach ceann de na foghrúpaí sin, tugtar freisin an deis do mhonaróirí cothromaíocht a bhaint amach ar bhealach éifeachtach idir feithiclí i bhfoghrúpaí áirithe nach n-éiríonn leo na spriocanna a bhaint amach agus feithiclí i bhfoghrúpaí eile a sháraíonn na spriocanna, agus meánastaíochtaí CO2 na bhfeithiclí sna foghrúpaí difriúla le linn a saolré á gcur san aíreamh.

(25)

Is ar bhonn a mheánastaíochtaí CO2 ba cheart a mheas an bhfuil ag éirí le monaróir a spriocanna bliantúla i leith astaíochtaí sonracha CO2 a chomhlíonadh. Chun na meánastaíochtaí sonracha CO2 a shocrú, ba cheart na sonraíochtaí a léirítear sna foghrúpaí feithiclí éagsúla a mheas chomh maith. Mar thoradh air sin, ba cheart na meánastaíochtaí sonracha CO2 atá ag monaróir a bheith bunaithe ar na meánastaíochtaí CO2 a chinntear do gach foghrúpa feithiclí, lena n-áirítear ualú atá bunaithe ar an meánmhíleáiste bliantúil agus ar an meán-phálasta atá toimhdithe maidir leis na foghrúpaí sin, lena léirítear astaíochtaí iomlána CO2 le linn na saolré iomláine. De bharr cumas teoranta feithiclí seirbhíse maidir le hastaíochtaí CO2, níor cheart na feithiclí sin a chur san áireamh chun meánastaíochtaí sonracha a ríomh.

(26)

Chun aistriú rianúil chuig soghluaisteacht astaíochtaí nialasacha a áirithiú agus chun dreasachtaí a sholáthar chun feithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus feithiclí tromshaothair astaíochtaí ísle a fhorbairt agus a imlonnú ar mhargadh an Aontais a chomhlánódh ionstraimí a imríonn tionchar ar an éileamh, amhail Treoir 2009/33/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8), ba cheart sásra tiomnaithe i bhfoirm sár-chreidmheasanna a thabhairt isteach le haghaidh na dtréimhsí tuairiscithe roimh 2025 agus ba cheart tagarmharc do sciar na bhfeithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus ísle i bhflít monaróra a shocrú do na treimhsí tuairiscithe ó 2025 ar aghaidh.

(27)

Ba cheart an córas dreasachta a dhearadh chun cinnteacht infheistíochta do sholáthraithe agus monaróirí bonneagair luchtaithe a áirithiú chun imlonnú gasta ar mhargadh an Aontais d’fheithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus ísle a chur chun cinn, agus solúbthacht áirithe á ceadú san am céanna do mhonaróirí a n-amlíne infheistíochta a chinneadh.

(28)

Chun críche meánastaíochtaí sonracha CO2 monaróra a ríomh, sna tréimhsí tuairiscithe roimh 2025, ba cheart feithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha uile agus feithiclí tromshaothair astaíochtaí ísle uile a chomhaireamh níos mó ná uair amháin. Do na treimhsí tuairiscithe ó 2025 ar aghaidh, ba cheart meánastaíochtaí sonracha CO2 monaróra a ríomh agus a fheidhmiú i gcomparáid le tagarmharc na bhfeithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha agus ísle á chur san áireamh. Ba cheart an leibhéal dreasachtaí a athrú ag brath ar astaíochtaí iarbhír CO2 na feithicle. Chun a áirithiú nach ndéanfaí cuspóirí comhshaoil a lagú, ba cheart an laghdú a dhéanfaí dá bharr ar astaíochtaí CO2 a bheith faoi réir uasteorann.

(29)

Níor cheart feithiclí tromshaothair astaíochtaí ísle a dhreasú ach amháin i gcás inar lú a n-astaíochtaí CO2 ná leath d’astaíochtaí tagartha CO2 na bhfeithiclí ar fad san fhoghrúpa feithiclí lena mbaineann an fheithicil tromshaothair. Thabharfadh sé sin spreagadh don nuálaíocht sa réimse sin.

(30)

Agus an sásra dreasachta á cheapadh le haghaidh feithiclí tromshaothair astaíochtaí nialasacha a imlonnú, ba cheart leoraithe beaga nach bhfuil faoi réir spriocanna i leith laghduithe ar astaíochtaí CO2 faoin Rialachán seo a áireamh freisin. Ina theannta sin, baineann tairbhí móra leis na feithiclí sin ó thaobh aghaidh a thabhairt ar fhadhbanna truaillithe aeir i gcathracha. Chun a áirithiú go mbeidh cothromaíocht mhaith ann idir na cineálacha difriúla feithicle ó thaobh dreasachtaí de, ba cheart an laghdú ar mheánastaíochtaí sonracha CO2 monaróra, de thoradh leoraithe beaga astaíochtaí nialasacha a bheith faoi réir uasteorann freisin.

(31)

Chun cur chun feidhme costéifeachtach na gceanglas maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a chur chun cinn, agus na hathruithe ar chomhdhéanamh fhlít na bhfeithiclí tromshaothair agus ar na hastaíochtaí CO2 le himeacht na mblianta á gcur san áireamh, ba cheart an deis a bheith ag monaróirí cothromaíocht a bhaint amach idir an bhliain ina sáraíonn siad an sprioc i leith astaíochtaí sonracha CO2 is gá dóibh a chomhlíonadh agus an bhliain nach n-éiríonn leo an sprioc sin a chomhlíonadh.

(32)

Chun laghduithe luatha ar astaíochtaí CO2 a dhreasú, monaróir, ar lú a mheánastaíochtaí sonracha CO2 ná an chonair laghduithe astaíochtaí CO2 a shainítear trí bhíthin na n-astaíochtaí tagartha CO2 agus sprioc 2025 maidir le hastaíochtaí CO2, ba cheart go mbeadh sé in ann na creidmheasanna astaíochtaí sin a shábháil chun críche an sprioc a chomhlíonadh in 2025. Ar an dóigh chéanna, monaróir, ar lú a mheánastaíochtaí sonracha CO2 ná an chonair laghduithe astaíochtaí CO2 idir sprioc 2025 agus an sprioc is infheidhme ó 2030 ar aghaidh, ba cheart go mbeadh sé in ann na creidmheasanna astaíochtaí sin a shábháil chun críche na spriocanna maidir le hastaíochtaí CO2 a chomhlíonadh ón 1 Iúil 2025 go dtí 30 Meitheamh 2030.

(33)

I gcás neamhchomhlíonadh a sprice i leith astaíochtaí sonracha CO2 in aon cheann de na tréimhsí tuairiscithe dhá mhí dhéag dar tús 1 Iúil 2025 go dtí an 30 Meitheamh 2030, ba cheart an deis a bheith ag an monaróir fiach astaíochta teoranta a fháil. Mar sin féin, ba cheart do mhonaróirí aon fhiach astaíochta atá fós ann i dtréimhse tuairiscithe na bliana 2029 dar críoch 30 Meitheamh 2030 a ghlanadh.

(34)

Níor cheart féachaint ar chreidmheasanna astaíochta agus fiacha astaíochta ach amháin chun críche cinneadh a dhéanamh an bhfuil ag éirí le monaróir a sprioc i leith astaíochtaí sonracha CO2 a chomhlíonadh agus ní mar shócmhainní atá inaistrithe nó faoi réir bearta fioscacha.

(35)

Ba cheart don Choimisiún pionós airgeadais a fhorchur, i bhfoirm préimhe astaíochtaí CO2 iomarcacha, i gcás inar léir go bhfuil astaíochtaí iomarcacha ag monaróir, agus creidmheasanna astaíochta agus fiacha astaíochta á gcur san áireamh. Ba cheart go gcuirfí faisnéis faoi astaíochtaí CO2 iomarcacha monaróirí ar fáil go poiblí. Chun dreasacht leordhóthanach a thabhairt do mhonaróirí chun bearta a ghlacadh lena laghdófar astaíochtaí sonracha CO2 ó fheithiclí tromshaothair, tá sé tábhachtach go mbeadh an phréimh níos mó ná meánchostais imeallacha na dteicneolaíochtaí is gá chun na spriocanna maidir le hastaíochtaí CO2 a bhaint amach. Ba cheart an mhodheolaíocht i dtaca le bailiú préimheanna a shocrú trí bhíthin gníomh cur chun feidhme, agus an mhodheolaíocht arna glacadh de bhun Rialachán (CE) Uimh. 443/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) á cur san áireamh. Maidir leis an bpréimh, ba cheart go measfaí gur ioncam le haghaidh bhuiséad ginearálta an Aontais í. Mar chuid den mheasúnú atá le déanamh de bhun Rialachán (AE) 2019/631, ba cheart don Choimisiún meastóireacht a dhéanamh arbh fhéidir na méideanna sin a leithdháileadh ar chiste sonrach nó ar chlár ábhartha a bhfuil sé mar aidhm leis aistriú cothrom i dtreo soghluaisteacht astaíochtaí nialasacha a áirithiú agus tacú le hathsciliú agus uas-sciliú na n-oibrithe san earnáil mótarfheithiclí agus le hoiliúint na n-oibrithe sin i scileanna eile.

(36)

Is gá sásra láidir um chomhlíonadh chun a áirithiú go gcomhlíonfar na spriocanna maidir le hastaíochtaí CO2 faoin Rialachán seo. I ngeall ar an oibleagáid ar mhonaróirí de bhun Rialachán (AE) 2018/956 sonraí atá cruinn a chur ar fáil agus na fíneálacha riaracháin a fhéadfar a fhorchur sa chás nach gcomhlíonfar an oibleagáid sin, déantar deimhin de go mbainfear úsáid as sonraí stóinseacha chun a áirithiú go gcomhlíontar na spriocanna faoin Rialachán seo.

(37)

Chun laghduithe ar astaíochtaí CO2 a bhaint amach de bhun an Rialacháin seo, ba cheart astaíochtaí CO2 feithiclí tromshaothair atá in úsáid a bheith i gcomhréir leis na luachanna arna socrú de bhun Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 agus a bhearta cur chun feidhme. Ba cheart an fhéidearthacht a bheith ag an gCoimisiún, dá bhrí sin, aon neamh-chomhlíonadh córasach a aimsíonn na húdaráis cineálcheadaithe maidir le hastaíochtaí CO2 na bhfeithiclí tromshaothair atá in úsáid a chur san áireamh agus é ag ríomh meánastaíochtaí sonracha CO2 monaróra.

(38)

Chun go mbeidh sé inniúil ar na bearta sin a dhéanamh, ba cheart na cumhachtaí a bheith ag an gCoimisiún nós imeachta a ullmhú agus a bhunú chun a fhíorú go bhfuil astaíochtaí CO2 na bhfeithiclí tromshaothair inseirbhíse, arna gcinneadh i gcomhréir le Rialachán (CE) Uimh. 595/2009, agus a bhearta cur chun feidhme, i gcomhréir leis na luachanna astaíochta CO2 atá taifeadta sna deimhnithe comhréireachta, sna deimhnithe um cheadú aonair nó sna comhaid faisnéise custaiméara. Agus an nós imeacht sin á fhorbairt, ba cheart aird ar leith a dhíriú ar mhodhanna a shainaithint, lena n-áirítear úsáid a bhaint as sonraí ó fheistí infheithicle lena ndéantar faireachán ar ídiú breosla agus/nó fuinnimh, chun teacht ar straitéisí lena gcuirtear feabhas saorga ar fheidhmíocht CO2 feithicle sa nós imeachta deimhniúcháin. I gcás ina n-aimsítear neamhréireachtaí nó straitéisí lena gcuirtear feabhas saorga ar fheidhmíocht CO2 feithicle le linn na bhfíoruithe sin, tá na torthaí sin le meas mar chúiseanna leordhóthanacha a cheapadh gur ann do riosca tromchúiseach neamhchomhlíonta maidir leis na ceanglais a leagtar síos i Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 agus Rialachán (AE) 2018/858 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10), agus ba cheart do na Ballstáit, ar an mbonn sin, na bearta is gá a dhéanamh de bhun Chaibidil XI de Rialachán (AE) 2018/858.

(39)

I bhfírinne, maidir leis na spriocanna i leith astaíochtaí CO2 a leagtar amach sa Rialachán seo, braitheann a n-éifeachtacht go mór ar fhíorionadaíochas na modheolaíochta a úsáidtear chun astaíochtaí CO2 a chinneadh. I gcomhréir leis an Tuairim ón Sásra um Chomhairle Eolaíoch (SAM) i dtaca le feithiclí saothair éadroim, agus an moladh ó Pharlaimint na hEorpa tar éis di tomhais astaíochtaí san earnáil mótarfheithiclí a fhiosrú, is iomchuí freisin i gcás feithiclí tromshaothair sásra a chur i bhfeidhm chun measúnú a dhéanamh ar fhíorionadaíochas luachanna astaíochtaí CO2 agus ídithe fuinnimh arna gcinneadh de bhun Rialachán (AE) 2017/2400. Is é an bealach is iontaofa chun fíorionadaíochas na luachanna sin a áirithiú ná trí úsáid a bhaint as sonraí ó fheistí infheithicle lena ndéantar faireachán ar ídiú breosla agus/nó fuinnimh. Ba cheart na cumhachtaí a bheith ag an gCoimisiún dá bhrí sin na nósanna imeachta a fhorbairt is gá chun sonraí maidir le hídiú breosla agus fuinnimh, a bhfuil gá leo chun na measúnuithe sin a dhéanamh, a bhailiú agus a phróiseáil agus a áirithiú go mbeidh na sonraí sin ar fáil don phobal, fad a fhoráiltear don chosaint a thugtar d’aon sonraí pearsanta.

(40)

Ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar an gcaoi a bhféadfadh sonraí faoi ídiú breosla agus fuinnimh a bheith ina gcuidiú lena áirithiú go mbeidh astaíochtaí CO2 feithiclí arna gcinneadh le huirlis VECTO i gcomhréir le Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 agus lena bhearta cur chun feidhme ionadaíoch i gcónaí ar fhíorastaíochtaí CO2 le himeacht ama do na monaróirí ar fad agus, go sonrach, ar an gcaoi ar féidir na sonraí sin a úsáid chun faireachán a dhéanamh ar an mbearna idir luachanna astaíochtaí CO2 arna gcinneadh le huirlis VECTO agus fíorastaíochtaí CO2 agus, i gcás inar gá, cosc a chur ar mhéadú na bearna sin.

(41)

In 2022, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar éifeachtacht na gcaighdeán feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 a leagtar síos sa Rialachán seo agus, go háirithe, leibhéal na sprice i leith laghduithe ar astaíochtaí CO2 atá le baint amach faoi 2030 agus tar éis sin, na módúlachtaí ar cheart teacht a bheith orthu chun an sprioc sin a bhaint amach agus, lena chois sin, na spriocanna maidir le laghdú ar astaíochtaí CO2 a shocrú i gcás cineálacha eile feithiclí tromshaothair, amhail leoraithe beaga, feithiclí seirbhíse, busanna, cóistí agus leantóirí. Anuas air sin, ba cheart a chur san áireamh leis an measúnú sin, chun críche an Rialacháin seo agus chun na críche sin amháin, breithnithe ar fheithiclí tromshaothair agus cónaisc feithiclí, agus na meáchain agus toisí is infheidhme i dtaobh iompar náisiúnta á gcur san áireamh, mar shampla, iompar modúlach agus iompar idirmhódach, agus measúnú á dhéanamh ag an am céanna ar ghnéithe slándála agus éifeachtúlachta a d’fhéadfadh a bheith ann, ar éifeachtaí idirmhódacha, comhshaoil, bonneagair agus athphreibe chomh maith le suíomh geografach na mBallstát.

(42)

Tá sé tábhachtach go ndéanfaí measúnú ar na hastaíochtaí CO2 ar feadh shaolré na bhfeithiclí tromshaothair ar leibhéal an Aontais. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún, tráth nach déanaí ná 2023, meastóireacht a dhéanamh ar an bhféidearthacht modheolaíocht chomhchoiteann de chuid an Aontais a fhorbairt chun measúnú a dhéanamh ar na hastaíochtaí CO2 ar feadh shaolré iomlán na bhfeithiclí tromshaothair a chuirtear ar mhargadh an Aontais, agus chun tuairisciú a dhéanamh ar shonraí na n-astaíochtaí sin i rith an ama. Ba cheart don Choimisiún bearta leantacha, lena n-áirítear, i gcás inarb iomchuí, tograí reachtacha, a ghlacadh.

(43)

Chun a áirithiú go bhfanann astaíochtaí sonracha CO2 feithiclí tromshaothair ionadaíoch agus go hiomlán cothrom le dáta, is gá leasuithe ar Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 agus ar a bhearta cur chun feidhme a dhéanann difear do na hastaíochtaí sonracha CO2 sin a léiriú sa Rialachán seo. Chun na críche sin, ba cheart na cumhachtaí a bheith ag an gCoimisiún modheolaíocht a chinneadh lena sainítear feithicil tromshaothair ionadaíoch do gach foghrúpa feithiclí, ar ar a bhonn ba cheart athruithe ar astaíochtaí sonracha CO2 a mheas.

(44)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i ndáil le liosta de shonraí áirithe agus d’fheidhmíocht monaróirí a fhoilsiú.

(45)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i ndáil le feithiclí atá deimhnithe mar fheithiclí seirbhíse a shainaithint agus ceartúcháin a chur i bhfeidhm maidir le meánastaíochtaí sonracha bliantúla CO2 monaróra, le préimheanna astaíochtaí CO2 iomarcacha a bhailiú, le neamhréireachtaí i luachanna astaíochtaí CO2 a thuairisciú agus iad a chur san áireamh agus meánastaíochtaí sonracha bliantúla CO2 á ríomh, le measúnú a dhéanamh ar chur i bhfeidhm na gcoinníollacha faoinar cinneadh astaíochtaí tagartha CO2 agus na critéir chun a chinneadh an ndearnadh na hastaíochtaí sin a mhéadú go míchuí agus, más amhlaidh go ndearnadh, conas a cheartófar iad, lena áirithiú go gcuirtear paraiméadair áirithe a bhaineann le fíorastaíochtaí CO2 agus ídiú fuinnimh feithiclí tromshaothair ar fáil don Choimisiún, le fíoruithe a dhéanamh go gcomhfhreagraíonn luachanna astaíochtaí CO2 agus luachanna ídithe breosla sna comhaid faisnéise custaiméara d’astaíocht CO2 ó fheithiclí tromshaothair inseirbhíse agus straitéis a bheith ann chun feabhas saorga a chur ar fheidhmíocht na feithicle i dtástálacha a dhéantar nó i ríomhanna a dhéantar, agus le feithicil ionadaíoch amháin nó níos d’fhoghrúpa feithiclí mó a shainiú ar ar a bonn atá coigeartaithe pálasta le cinneadh. Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le Rialachán (CE) Uimh. 595/2009 a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i ndáil le gnéithe áirithe d’fheidhmíocht chomhshaoil feithiclí de chatagóirí M2, M3, N2, N3, O3 agus O4. Ba cheart na cumhachtaí cur chun feidhme dá dtagraítear san aithris seo a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11).

(46)

Chun eilimintí neamhriachtanacha fhorálacha an Rialacháin seo a leasú nó a fhorlíonadh, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca leis na hastaíochtaí tagartha CO2 a choigeartú, i dtaca leis na treoirphrionsabail agus treoirchritéir a leagan amach chun na nósanna imeachta a shainiú chun astaíochtaí CO2 feithiclí tromshaothair inseirbhíse a fhíorú agus i dtaca leis na hIarscríbhinní a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú maidir le paraiméadair theicniúla áirithe, lena n-airítear ualuithe na bpróifílí misin, na luachanna pálasta, na luachanna an mhíleáiste bhliantúil agus na fachtóirí coigeartaithe pálasta. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (12). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, ba cheart do Pharlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile a fháil ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus ba cheart rochtain chórasach a bheith ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(47)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 ó fheithiclí nua tromshaothair a ghnóthú go leordhóthanach ach agus, de bharr a fhairsinge agus a éifeachtaí, gur fearr is féidir iad a ghnóthú níos fearr ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(48)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialacháin (CE) Uimh. 595/2009 agus (AE) 2018/956 agus Treoir 96/53/CE ón gComhairle (13) a leasú dá réir sin,