AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,7.6.2018

COM(2018) 435 final

2018/0224(COD)

Togra le haghaidh

RIALACHÁN Ó PHARLAIMINT NA hEORPA AGUS ÓN gCOMHAIRLE

lena mbunaítear Fís Eorpach – an Clár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht, lena leagtar síos na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh

(Téacs atá ábhartha maidir le LEE)

{SEC(2018) 291 final}
{SWD(2018) 307 final}
{SWD(2018) 308 final}
{SWD(2018) 309 final}

MEABHRÁN MÍNIÚCHÁIN

1.COMHTHÉACS AN TOGRA

•Forais agus cuspóirí

1.Clár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht dar teideal ‘Fís Eorpach’, lena náirítear a rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh (i gcomhréir leis an gConradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh — ‘CFAE’),

2.clár sonrach chun ‘Fís Eorpach’ a chur chun feidhme,

3.clár Taighde agus Oiliúna faoi Chonradh Euratom a chomhlánaíonn “Fís Eorpach”, in éineacht le

4.measúnú tionchair gaolmhar agus ráitis airgeadais dhlíthiúla.

Tá sé beartaithe clár ar leith don taighde cosanta a chur ar bun le Rialachán .../.../AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Ciste Eorpach Cosanta don tréimhse 2021-2027.

Go sonrach, neartóidh Fís Eorpach na boinn eolaíochta agus teicneolaíocha atá ag an Aontas d’fhonn cuidiú dul i ngleic le mórdhúshláin dhomhanda ár linne agus chun rannchuidiú leis na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SFIanna) a bhaint amach. Ag an am céanna, neartóidh an clár iomaíochas an Aontais, lena náirítear iomaíochas a earnála tionsclaíochta. Cuideoidh an clár Fís Eorpach le tosaíochtaí straitéiseacha an Aontais a bhaint amach agus tacóidh sé le beartais an Aontais a fhorbairt agus a chur chun feidhme. I nDomhan atá ag athrú go tapa, tá rathúnas na hEorpa brath níos mó agus níos mó ar a chumas nuálaíocht a dhéanamh de thorthaí eolaíocha den scotha mbeidh fíorthionchar tairbhiúil aige ar an ngeilleagar agus ar ár mianach saoil, agus margaí nua a chruthú le poist a bhfuil scileanna níos airde i gceist leo.

Chun an aidhm sin a bhaint amach agus chun tógáil ar rath a réamhtheachtaí, leanfaidh an clár Fís Eorpach ar aghaidh ag tacú le timthriall iomlán T&N ar bhealach comhtháite.

Coinnítear an prionsabal a bhaineann le sraith amháin rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh, agus ag an am céanna déantar tuilleadh feabhsuithe ar na rialacha sin sa togra seo.

Foráiltear leis togra seo gurb é an 1 Eanáir 2021 an dáta teacht i bhfeidhm agus tá sé á thíolacadh d’Aontas ina mbeidh 27 mBallstát, i gcomhréir leis an bhfógra a fuair an Chomhairle Eorpach an 29 Márta 2017 ón Ríocht Aontaithe go bhfuil sé beartaithe ag an Ríocht Aontaithe tarraingt siar ón Aontas Eorpach agus ó Euratom bunaithe ar Airteagal 50 den Chonradh ar an Aontas Eorpach.

•Comhsheasmhacht le forálacha beartais atá ann cheana

Is é an Clár Réime príomhchlár suaitheanta an Aontais chun tacú le T&N ó chéim an choincheapa go dtí dul i bhfód ar an margadh. Tá sé mar aidhm aige maoiniú náisiúnta agus réigiúnach a chomhlánú. Tá breisluach uathúil Eorpach curtha ar fáil cheana féin faoin gclár réime, trí thacú le hiomaíocht ar fud na mór-roinne agus le comhar don eolaíocht is don nuálaíocht is fearr. Dá bharr sin, rinneadh dul chun cinn eolaíoch, tháinig méadú ar an iomaíochas, agus thángthas ar réitigh ar dhúshláin shochaíocha. Beidh sé d’aidhm ag an gclár réime nua atá beartaithe, Fís Eorpach, tionchar níos mó fós a bheith aige ná an tionchar atá ag an gclár reatha, Fís 2020, clár a aithnítear go forleathan mar chlár a bhí ina shócmhainn chun uaillmhianta na hEorpa a bhaint amach. Mar gheall ar an gcineál taighde agus nuálaíochta atá ag athrú go tapa i gcomhthéacs na hiomaíochta domhanda, tá an tacaíocht ón bpobal don T&N níos tábhachtaí ná mar a bhí riamh, go háirithe ar leibhéal an Aontais, áit nach bhfuil ceist ar bith faoina bhreisluach. Tá an togra go hiomlán i gcomhréir le clár oibre an Choimisiúin maidir le T&N, lena náirítear an sprioc phríomha 3 % de OTI an Aontais a infheistiú ar thaighde agus ar fhorbairt, agus leis an Teachtaireacht “A renewed European Agenda for Research and Innovation - Europe's chance to shape its future [Clár oibre Eorpach athnuaite um Thaighde agus um Nuálaíocht – Deis na hEorpa a todhchaí a mhúnlú]” (cion oibre an Choimisiúin Eorpaigh ag cruinniú neamhfhoirmiúil na gceannairí an 16-17 Bealtaine 2018).

•Comhsheasmhacht le beartais eile de chuid an Aontais

Tá an togra seo go hiomlán i gcomhréir le beartais reatha an Aontais. Agus an clár Fís Eorpach á cheapadh, cuireadh san áireamh tosaíochtaí reatha an Choimisiúin, an beartas maidir le Buiséad le haghaidh Torthaí (lena néilítear gur gá do chláir chaiteachais an Aontais — níos mó ná riamh — luach ar airgead a chur a fháil), cur chun feidhme Chlár Oibre 2030 maidir le forbairt inbhuanaithe, cur chun feidhme Straitéis Dhomhanda an Aontais agus thogra an Choimisiúin maidir leis an gcéad bhuiséad fadtéarmach eile de chuid an Aontais.

Beidh infheistíocht T&N comhlántach agus ag neartú a chéile le cláir de chláir eile de chuid an Aontais. Saothrófar torthaí T&N ar bhonn sineirgíochta cláir eile an Aontais chun a nglacadh náisiúnta agus réigiúnach a chothú, rud a uasmhéadóidh an acmhainneacht nuálaíochta Eorpach. Comhlánófar é sin le feachtais éifeachtacha chumarsáide agus for-rochtana T&N a bheidh dírithe ar an bpobal i gcoitinne. Tacófar le comhlántacht agus le sineirgíocht an taighde T&N i dtaca le buiséad fadtéarmach an Aontais trí phróiseas pleanála straitéiseach T&N, a bheidh sách solúbtha le go mbeidh an Coimisiún agus institiúidí de chuid an Aontais in ann freagairt go tapa do riachtanais phráinneacha agus tosaíochtaí nua.

Tá an togra seo go hiomlán i gcomhréir leis an gcur chuige atá le déanamh faoin Seimeastar Eorpach um chomhordú ar bheartais eacnamaíocha. Ba cheart leanúint leis na naisc sin agus iad a atreisiú, ag tógáil ar na gcion oibre ábhartha a rinneadh cheana faoin gclár Fís 2020 chun tacú le hathchóirithe struchtúracha, chun feabhas a chur ar cháilíocht agus ar éifeachtúlacht na gcóras náisiúnta taighde agus nuálaíochta ar thrí leibhéil: ar an gcéad dul síos, trí bhíthin infheistiú go suntasach sa taighde eolaíochta agus teicneolaíochta agus sa nuálaíocht; ar an dara dul síos, tríd an timpeallacht ghnó a dhéanamh níos báúla don nuálaíocht agus seachaint rioscaí a laghdú agus ar an tríú dul síos, trína áirithiú go dtugtar tacaíocht do shaoránaigh Eorpacha tríd an athrú a bheidh tapa agus, i gcás roinnt acu, corraitheach a bheidh spreagtha ag an nuálaíocht, an digitiú agus olltreochtaí domhanda cinn amhail intleacht shaorga agus an geilleagar ciorclach . 

Ba cheart gníomhuithe an Chláir a úsáid chun dul i ngleic le teipeanna margaidh nó le cásanna infheistíochta fo-optamacha, ar dhóigh comhréireach, gan maoiniú príobháideach a dhúbláil ná a phlódú agus ba cheart breisluach Eorpach soiléir a bheith acu. Áiritheoidh sin comhsheasmhacht idir gníomhuithe an chláir agus rialacha an Aontais maidir leis an státchabhair, agus seachnófar saobhadh míchuí iomaíochta sa mhargadh inmheánach.

2.BUNÚS DLÍ, COIMHDEACHT AGUS COMHRÉIREACHT

•Bunús dlí

•Coimhdeacht (maidir le hinniúlacht neamheisiach)

Tá inniúlacht chomhroinnte (comhthreomhar) ag an Aontas sa réimse seo bunaithe ar Airteagal 4(3) CFAE. D’fhonn aghaidh a thabhairt ar na dúshláin atá roimh an Eoraip, ní mór don Aontas infheistiú i T&N chun barainneachtaí scála, raon feidhme agus luas a bhaint amach. Nuair a fhaigheann gníomhaíochtaí T&N gníomhaíochtaí le tacaíocht ón Aontas Eorpach, tugtar tairbhí inléirithe i gcomparáid le tacaíocht T&N náisiúnta agus le tacaíocht: cruthaíonn siad mais chriticiúil le dul i ngleic le dúshláin dhomhanda; barr feabhais eolaíochta an Aontais a neartú trí mhaoiniú iomaíoch; líonraí trasteorann ildhisciplíneacha a chruthú; caipiteal daonna a neartú; córais náisiúnta T&N a struchtúrú; iomaíochas an Aontais a mhéadú; agus deiseanna nua margaidh a chruthú.

•Comhréireacht

Le gníomhaíochtaí ar leibhéal an Aontais, beifear in ann leas a bhaint as an gcomhar trasnáisiúnta agus an iomaíocht ar fud an domhain chun a áirithiú go ndéanfar na tograí is fearr a roghnú. Ardaíonn sé sin leibhéil barr feabhais agus soláthraíonn sé léargas dó i gcomhair T&N, ach tacaíonn sé freisin le soghluaisteacht trasnáisiúnta agus chun na buanna is fearr. Is clár ar leibhéal an Aontais is fearr chun T&N ardriosca fadtéarmach a dhéanamh, rud a roinnfidh an riosca a ghabhann agus a chruthóidh raon feidhme leathan agus barainneachtaí scála nach bhféadfaí a bhaint amach murach sin. Déanfar idirnaisc le tionscnaimh náisiúnta a lorg, go háirithe i réimse na nuálaíochta.

Ar an gcaoi chéanna, féadfaidh sé infheistíochtaí breise poiblí agus príobháideacha a ghiaráil i T&N; rannchuidiú leis an creat T&N Eorpach a neartú tuilleadh; agus déanfar tráchtálú agus scaipeadh nuálaíochta a luathú. Is féidir le cláir ar leibhéal an Aontais tacú le déanamh beartas agus le cuspóirí beartais freisin.

Ní théann na gníomhaíochtaí atá beartaithe thar a bhfuil riachtanach le haghaidh chuspóirí an Aontais.

•An rogha ionstraime

Amhail san am atá thart, tá an gníomh dlí i bhfoirm rialacháin ós rud é go gcruthaíonn sé cearta agus oibleagáidí maidir le tairbhithe, atá ina gceangal go huile agus go hiomlán agus infheidhme go díreach i ngach Ballstát agus i dtíortha atá comhlachaithe leis an gCreatchlár.

3.TORTHAÍ Ó MHEASTÓIREACHTAÍ SIARGHABHÁLACHA, Ó CHOMHAIRLIÚCHÁIN LEIS NA PÁIRTITHE LEASMHARA AGUS Ó MHEASÚNUITHE TIONCHAIR

•Meastóireachtaí siarghabhálacha/seiceálacha oiriúnachta ar an reachtaíocht atá ann cheana

Tá an togra seo bunaithe ar an aiseolas a fuarthas ó na páirtithe leasmhara agus na torthaí ar mheastóireachtaí eatramhacha ar na cláir reatha, ar mheastóireachtaí ex-post na gclár a rinneadh roimhe seo agus ar ghníomhaíochtaí fadbhreathnaitheachta.

(a)leanúint ar aghaidh leis an simpliú;

(b)tacú leis an nuálaíocht cheannródaíoch;

(c)tuilleadh tionchair a chruthú trí bheith dírithe ar mhisin agus le rannpháirtíocht ó shaoránaigh;

(d)sineirgíochtaí le cláir chistiúcháin eile agus le beartais eile an Aontais a mhéadú;

(e)an comhar idirnáisiúnta a neartú;

(f)an oscailteacht a threisiú; agus

(g)an creat cistiúcháin a chuíchóiriú.

•Comhairliúcháin leis na páirtithe leasmhara

·Ba cheart struchtúr trí cholún Fís 2020 a choinneáil, cé go bhfuil naisc níos fearr idir na colúin riachtanach;

·Ní mór an buiséad a mhéadú do scéimeanna rathúla na dtaighdeoirí aonair (ERC, MSCA);

·Ba cheart deontais a bheith fós ar an bpríomhshamhail cistiúcháin, arna gcomhlánú le hionstraimí airgeadais tiomnaithe, nuair is iomchuí;

·Ba cheart tacaíocht a chur ar fáil do ghníomhaíochtaí a chuidíonn le barr feabhais a leathadh nó a chomhroinnt;

·Tá na tionscadail chomhoibríocha ar scála níos lú tábhachtach le rannpháirtíocht a leathnú;

·Tá gach comhartha ann gur bealach chun cinn iad misin a mbeidh tionchar mór acu;

·Ba cheart saoránaigh a bheith níos rannpháirtí sa Chlár Réime;

·Ba cheart don Chomhairle Nuálaíochta Eorpach a bheith ina luasaire Eorpach nuálaíochta;

·Is gá borradh a chur leis an gcomhar idirnáisiúnta chun dul i ngleic le dúshláin dhomhanda;

·Ba cheart go mbeadh rochtain ag cách ar na sonraí agus an teolas a tháirgtear ó thionscadail arna maoiniú ag an Aontas;

·Tá gá mór le simpliú a dhéanamh ar an gcreat T&N;

·Is deacair sineirgíochtaí le cláir eile de chuid an Aontais a bhaint amach ach is gá iad a bhaint amach;

·Is gá an próiseas cláreagraithe le haghaidh na nglaonna agus na misean a fheabhsú;

·Ní mór leanúint ar aghaidh leis na hiarrachtaí simpliú a dhéanamh; agus

·Tá sé ríthábhachtach a bheith in ann tionchair a thomhas agus a chur in iúl.

•Saineolaithe seachtracha

Bhí an Coimisiún ag brath go mór ar shaineolas seachtrach. Áirítear leis seo, go háirithe, moltaí agus torthaí ón nGrúpa Ardleibhéil, a raibh Pascal Lamy ina chathaoirleach air, agus a chuirtear i láthair sa tuarascáil ‘LAB – FAB – APP: Infheistiú san infheistíocht san Eoraip a bheidh ann amach anseo, an Tuarascáil ón nGrúpa Ardleibhéil neamhspleách ar an tionchar atá ag Cláir Thaighde & Nuálaíochta an Aontais Eorpaigh a uasmhéadú , a glacadh i mí na Iúil 2017.

Bunaíodh Grúpa Ardleibhéil na Nuálaithe i Eanáir 2017 agus tugadh sainordú don Choimisiún Eorpach tacú leis an gCoimisiún Eorpach an Chomhairle Nuálaíochta Eorpach a fhorbairt. Glacadh an tuarascáil ‘ Europe is back: Accelerating breakthrough innovation ’, ina bhfuil 14 mholadh, in Eanáir 2018.

Tar éis do thuarascáil Lamy a bheith curtha i gcrích, ceapadh saineolaí seachtrach chun comhairle a chur ar an gCoimisiún maidir le cur chuige seandírithe. I mí an Feabhra  2018, chuir an tOllamh Meuzzisteach tuarascáil i láthair dar teideal Mission-Oriented Research & Innovation in the European Union - A problem-solving approach to fuel innovation-led growth ’ 1 ina mhol sí cúig phríomhchritéar a leagan síos maidir le misin ar leibhéal an Aontais a roghnú.  

Lena chois sin, mhol an Grúpa um Straitéis Ardleibhéil maidir le teicneolaíochtaí tionsclaíocha, faoi chathaoirleacht an Ollaimh Jürgen Rüttroic, athshainmhíniú ar na príomhtheicneolaíochtaí cumasúcháin agus go ndéanfaí moltaí ina dtaobh ar bhealaí chun cur leis an méid a chuireann siad le fás cuimsitheach agus leis an daonlathas, le rathúnas, le comhionannas níos fearr agus le poist níos fearr.

Tugtar liosta leathan tuarascálacha ó ghrúpaí ardleibhéil agus staidéir san iarscríbhinn a ghabhann leis an measúnú tionchair.

•Measúnú tionchair

Tá measúnú tionchair ina thaca ag an togra seo. Ba é tuairim an Bhoird um Ghrinnscrúdú Rialála “dearfach le hagúis”, agus moladh dó cur síos níos fearr a dhéanamh orthu seo: (i) an chothromaíocht idir cholúin na gClár, (ii) an réasúnaíocht agus an breisluach Mhisin EIC agus T&N, agus (iii) na sásraí seachadta cuíchóirithe 2 .

Sa gheilleagar iomaíoch domhanda atá bunaithe níos mó agus níos mó ar eolas, is é T&N a chineann táirgiúlacht agus iomaíochas geilleagar sárfhorbartha, ar nós geilleagar na hEorpa: Is é an nuálaíocht is cúis le dhá thrian de fhás eacnamaíoch na hEorpa le cúpla scór bliain anuas. Spreagann agus tacaíonn T&N le poist nua agus poist níos fearr a chruthú, agus cuireann siad le forbairt gníomhaíochtaí dianeolais, arb ionann iad agus 33 % den fhostaíocht iomlán san Eoraip. Ní mór don Eoraip a cumais theicneolaíochta, tionsclaíochta agus nuálaíochta a choinneáil agus a mhéadú fiú ar bhealach inbhuanaithe, i réimsí straitéiseacha inar féidir linn ár sochaí, ár ngeilleagar agus ár dtiomantais idirnáisiúnta a chinntiú.

Ní mór tuilleadh a dhéanamh chun nuálaíocht fhairsing san Eoraip a spreagadh, rud atá ar bhonn múnla agus luachanna socheacnamaíocha na hEorpa. Rinneadh anailís ar na tionchair a mheastar a bheidh ag leanúint den Chlár sa mheasúnú tionchair. Táthar ag súil go nginfidh an clár Fís Eorpach na nithe seo a leanas i gcomparáid leis an gClár atá ar siúl faoi láthair:

·eolas agus teicneolaíochtaí nua agus níos mó, barr feabhais eolaíoch agus tionchar suntasach eolaíoch a chur chun cinn. Leanfaidh an Clár de bheith ag éascú comhar trasteorann idir eolaithe agus nuálaithe trasteorann, rud a fhágann go mbeidh comhordú trasnáisiúnta agus trasearnála ann idir an nuálaíocht idir an pobal agus an earnáil phríobháideach T&N, mar atá, agus na nithe seo a leanas. Is iad institiúidí taighde agus taighdeoirí is fearr ar domhan é le “Fís 2020” cheana féin, agus thacaigh 340 000 taighdeoir leis agus d’fhorbair siad caipiteal oilte daonna na hEorpa. Foilseacháin eolaíochta is d’aicme domhanda iad foilseacháin eolaíochta ó Fís 2020 (tá níos mó ná dhá oiread an mheáin dhomhanda le chéile) agus tá na foilseacháin sin tar éis cuidiú dul chun cinn mór eolaíoch a dhéanamh.

·Éifeachtaí dearfacha ar an bhfás, ar an trádáil agus ar shreabha infheistíochta, agus ar phoist ardcháilíochta agus ar shoghluaisteacht idirnáisiúnta do thaighdeoirí sa Limistéar Eorpach Taighde. Meastar go dtiocfaidh méadú 0.08 % ar OTI an Chláir go 0.19 % thar 25 mbliana, rud a chiallaíonn go bhféadfadh gach euro a infheistíodh a bheith ina thoradh ar EUR 11 d’olltáirgeacht intíre (OTI) le linn na tréimhse céanna. Meastar go nginfidh infheistíochtaí an Aontais i T&N gnóthachan measta suas le 100 000 post i ngníomhaíochtaí T&N le linn na ‘céime infheistíochta’ (2021-2027). Táthar ag súil go ndéanfaidh an ghníomhaíocht eacnamaíoch arna ghiniúint ag an gClár gnóchan indíreach de suas le 200 000 post a chothú thar 2027-2036, agus beidh 40 % díobh ag a mbeidh scileanna ardoilte.

·tionchar suntasach sóisialta agus comhshaoil. Cruthófar an tionchar sin trí thorthaí eolaíocha a leathadh agus a shaothrú agus chun iad a aistriú go táirgí, seirbhísí agus próisis nua, rud a chuideoidh ina dhiaidh sin cuspóirí polaitiúla a bhaint amach go rathúil, chomh maith le cúrsaí sóisialta agus éiceanuálaíochta.

Fágann na tionchair sin go bhféadfadh costas suntasach a bheith i gceist dá gcuirfí deireadh le clár T&N an Aontais (i.e. an costas “gan an Eoraip”). D’fhéadfadh meath ar iomaíochas agus ar an bhfás a bheith mar thoradh air sin (suas le EUR 720 billiún de chaillteanas OTI os cionn 25 bliana 3 ), b’fhéidir go ndéanfaí laghdú mór ar na hinfheistíochtaí príobháideacha agus náisiúnta, infheistíochtaí a ndéantar giaráil orthu i láthair na huaire ar infheistíochtaí i gcomhar ar leibhéal an Aontais, agus caillteanais shuntasacha na dtionchar sóisialta, comhshaoil agus eacnamaíoch.

Ina theannta sin, trí bhíthin an chláir nua déanfar rialacha níos simplí a shimpliú, deimhneacht dhlíthiúil a mhéadú agus an tualach riaracháin ar thairbhithe agus ar riarthóirí cláir a laghdú.

•Simpliú

Tá simpliú ríthábhachtach chun cuspóirí Fís Eorpach a bhaint amach. Chun na taighdeoirí is fearr agus na fiontraithe is nuálaí a mhealladh, ní mór an tualach riaracháin a bhaineann le bheith rannpháirteach a choinneáil chomh híseal agus is féidir.

Tá na príomhghnéithe simpliúcháin leagtha amach, den chuid is mó, sna rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh (sonraí breise thíos):

–Leanúnachas sna bearta simpliúcháin arna gcur i bhfeidhm maidir le Fís 2020 agus ar thuig rannpháirtithe iad amhail struchtúr an chláir trí cholún, an tsamhail chistithe shimplí agus an Tairseach do Rannpháirtithe;

–Simpliú ar an gcreat maoiniúcháin: déantar an cur chuige i leith comhpháirtíochta, mar shampla, a chuíchóiriú, gan ach trí chineál agus sraith shoiléir critéar a leagan síos chun iad a roghnú agus a chur chun feidhme, chun a áirithiú go gcuireann siad le cuspóirí ginearálta agus sonracha Fís Eorpach ar leith;

–Simpliú breise ar chóras reatha na haisíocaíochta costas iarbhír, go háirithe maidir le costais phearsanra;

–Glacadh níos leithne le gnáthchleachtas cuntasaíochta na dtairbhithe, go háirithe i gcás sonrascú inmheánach agus seirbhísí inmheánacha, a chumhdódh an méid is comhionann le bonneagair mhóra thaighde Fís 2020;

–Níos mó úsáide a bhaint as roghanna costas simplithe, dá bhforáiltear sa Rialachán Airgeadais nua, go háirithe maidir le cistiú tionscadail cnapshuime i limistéir iomchuí, ag cur san áireamh na ceachtanna ón treoirthionscadal faoin gclár Fís 2020;

–Méadú ar an tras-spleáchas ar iniúchtaí chun an tualach iniúchóireachta le haghaidh tairbhithe a ghlacann páirt i roinnt clár cistiúcháin de chuid an Aontais a laghdú;

–An Ciste um Ráthaíocht Rannpháirtithe (a athainmneofar go Sásra Árachais Frithpháirtigh) a leathnú chuig tairbhithe aon chláir Aontais atá faoi bhainistíocht dhíreach, agus le haghaidh gníomhaíochtaí nach bhfuil cumhdaithe ag an gciste faoi “Fís 2020” (“Tionscnaimh Airteagal 185”);

–Glacadh leis an séala barr feabhais, ar féidir le tograí tacaíocht a fháil ina leith ó Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, ón gCiste Comhtháthaithe, ó Chiste Sóisialta na hEorpa+ nó ó Chiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe;

–Príomheilimintí an phróisis meastóireachta agus roghnúcháin tograí a choinneáil, ar fud gach aon choda den chlár Fís Eorpach. Beifear ag iarraidh raon leathan saineolais a lorg, de réir raon feidhme na nglaonna, lena náirítear saineolas ó ghrúpaí úsáideoirí agus ó eagraíochtaí na sochaí sibhialta 4 . Dá úrnuacht a bheadh an cur chuige bunaithe ar mhisin, is é sin a bheidh freagrach as measúnú a dhéanamh ar sármhaitheasa agus ar thionchar ag leibhéal na dtograí ag leibhéal duine amháin, chun measúnú a dhéanamh ar a fheabhas atá ag teacht ar a fheabhas atá ag teacht ar a dtograí le chéile mar phunann. Cé go bhfuil na príomhphrionsabail leagtha amach roimh ré sna rialacha, cuirfidh na cláir oibre tuilleadh sonraí ar fáil ar chur i bhfeidhm na gcritéar dámhachtana, de réir chuspóirí na nglaonna agus na nionstraimí (e.g. na gnéithe atá le cur san áireamh sna nósanna imeachta meastóireachta).

Taobh amuigh de na gníomhartha bunúsacha dlí Fís Eorpach, glacfar céimeanna chun cur chun feidhme an Chláir a shimpliú, ag tosú le comhaontuithe deontais na samhla agus ag clúdach na bpróiseas, na doiciméadachta, na cabhrach, na cabhrach agus na seirbhísí tacaíochta agus na gcóras TF uile, rud a laghdóidh a thuilleadh an tualach riaracháin ar na rannpháirtithe agus dlús a chur leis an bpróiseas deonaithe. Déanfaidh an Coimisiún forbairt ar na huirlisí cur chun feidhme feabhsaithe sin go comhuaineach leis an bpróiseas reachtach, i gcomhairle le páirtithe leasmhara.

•Cearta bunúsacha

Leis an Rialachán seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus cloítear leis na prionsabail a aithnítear i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh.

4.IMPLEACHTAÍ BUISÉADACHA

Tá buiséad na dtograí uile curtha i láthair i bpraghsanna reatha. Féadfaidh an Coimisiún leanúint ar aghaidh, bunaithe ar anailís costais is tairbhe, de ghníomhaireachtaí feidhmiúcháin a úsáid chun an clár Fís Eorpach a chur chun feidhme.

5.EILIMINTÍ EILE

•Pleananna cur chun feidhme, agus socruithe faireacháin, meastóireachta agus tuairiscithe

Féadfaidh an Coimisiún méadú a dhéanamh ar an sciar den bhuiséad a tharmligtear chuig gníomhaireachtaí feidhmiúcháin, faoi réir thoradh na hanailíse éigeantaí costais agus tairbhe. I bhfianaise na neilimintí nua atá i sainchúram an Chláir Réime nua (e.g. misin agus an Chomhairle Nuálaíochta Eorpach) agus i bhfianaise an bhuiséid mhéadaithe a bheidh le tarmligean, beidh gá le hathruithe ar shainorduithe na ngníomhaireachtaí 5 .

Cuideoidh an cur chuige seo le laghdú costas riaracháin, sineirgíochtaí le cláir eile a fheabhsú agus cuirtear béim ar fheidhmíocht níos mó.

I bprionsabal, déantar gníomhaíochtaí a bhfuil beartas atá substaintiúil acu go háirithe a eisiamh ó tharmligean chuig gníomhaireachtaí feidhmiúcháin, ach cuirfear dlús le sonraí T&N agus torthaí ó na gníomhaireachtaí sin chuig an gCoimisiún de réir na straitéise leata agus saothraithe d’fhonn cur chuige atá bunaithe ar fhianaise a neartú.

Déanfar meastóireachtaí i gcomhréir le mír 22 agus mír 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach 13 Aibreán 2016 6 , inar dhearbhaigh trí institiúid gur cheart measúnuithe tionchair ar roghanna i leith tuilleadh beart a bheith bunaithe ar mheastóireachtaí ar an reachtaíocht agus ar na beartais a bhí ann cheana. Sna meastóireachtaí sin measfar éifeachtaí an chláir ar an talamh ar bhonn tháscairí/spriocanna an chláir agus anailís mhionsonraithe ar a mhéid is féidir a mheas go bhfuil an clár ábhartha éifeachtach éifeachtúil, ar an gceist an leor an breisluach AE a chuireann sé ar fáil agus ar an gceist an bhfuil sé comhleanúnach le beartais eile de chuid an Aontais. Beidh ceachtanna a foghlaimíodh iontu chun aon laigí/fadhbanna atá ann a shainaithint nó aon poitéinseal atá ann breis feabhais a chur ar na bearta nó ar a dtorthaí agus chun cuidiú a núsáid/tionchar a uasmhéadú.

D’fhonn bheith in ann tionchar an Chláir a rianú agus a chur in iúl faoin gClár, beidh trí bhunchloch ag córas faireacháin agus meastóireachta an chláir Fís Eorpach:

·Faireachán bliantúil ar fheidhmíocht an chláir: rianú táscairí feidhmíochta sa ghearrthéarma, sa mheántéarma agus san fhadtéarma ó thaobh príomhchonairí tionchair i dtreo chuspóirí an Chláir, bunaithe ar na bonnlínte agus na spriocanna más féidir;

·Bailiú leanúnach sonraí bainistithe clár agus sonraí cur chun feidhme;

·Dhá mheastóireacht iomlán (meiteamheastóireacht) ar an gclár ag an meántéarma agus ex-post (i ndiaidh a chríochnaithe). Beidh na meastóireachtaí sin ag tógáil ar na meastóireachtaí comhordaithe ar gach cuid den chlár, ar an gcineál gníomhaíochtaí agus ar gach meicníocht seachadta i gcomhréir le critéir chomhchoiteanna meastóireachta agus modheolaíochtaí caighdeánacha agus beidh siad mar bhonn eolais i gcomhair leasuithe ar an gclár.

Déanfaidh conairí tionchair, agus eochairtháscairí na gconairí tionchair gaolmhara, struchtúrú ar an bhfaireachán bliantúil ar fheidhmíocht an chláir i dtreo a chuspóirí. Léiríonn na conairí seo trí chatagóir iarmharta comhlántacha, a léiríonn an nádúr neamhlíneach atá ag infheistíocht T&N:

5.Tionchar eolaíoch: a bhaineann le tacú le heolas nua ardcháilíochta, scileanna, teicneolaíochtaí agus réitigh ar dhúshláin dhomhanda a chruthú agus a scaipeadh;

6.Tionchar sochaíoch: a bhaineann le tionchar an taighde agus na nuálaíochta a neartú chun beartais an Aontais a cheapadh, tacú leo agus iad a chur chun feidhme, agus tacú leis an nglacadh le réitigh nuálacha sa tionscal agus sa tsochaí chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin dhomhanda;

7.Tionchar eacnamaíoch: a bhaineann le gach cineál nuálaíochta a chothú, lena náirítear an nuálaíocht cheannródaíoch, agus úsáid a bhaint as réitigh nuálacha sa mhargadh agus é sin a neartú.

Beidh na catagóirí tionchair sin in úsáid, i gcás gach ceann de na catagóirí tionchair sin, chun rianú a dhéanamh ar idirdhealú idir an gearrthéarma, an meántéarma agus an fadtéarma.

Leanfar ar aghaidh ag bailiú sonraí bainistíochta agus cur chun feidhme 7 maidir leis na codanna uile den Chlár agus leis na meicníochtaí seachadta uile a bhaileofar a bhonn gar le fíor-am. Baileofar na sonraí sin ar bhealach atá bainistithe go lárnach agus comhchuibhithe. Leanfar freisin de bheith ar fáil go poiblí ar thairseach tiomnaithe ar bhonn gar don fhíor-am a cheadaíonn iad a asbhaint do gach cuid, cineál gníomhaíochtaí agus cineálacha eagraíochtaí (sonraí sonracha ar fáil do FBManna). Áireofar leis sin, i measc nithe eile, moltaí, iarratais, rannpháirtíochtaí agus tionscadail (líon, cáilíocht, ranníocaíocht an Aontais, etc.); rátaí ratha; próifílí meastóirí, iarratasóirí agus rannpháirtithe (bunaithe go páirteach ar aitheantóirí uathúla, agus lena náirítear tír, inscne, láimhdeachas, ról sa tionscadal etc.); cur chun feidhme (lena náirítear fad ama, ráta earráide, ráta sástachta agus ráta an riosca a ghlacadh etc.); gníomhaíochtaí cumarsáide, leata agus saothraithe; agus rannchuidiú le cuspóirí an Aontais maidir leis an aeráid agus leis an gcomhshaol. D’fhonn infheistíochtaí a rianú níos fearr i dtreo sochaí eolasbhunaithe, féadfar faisnéis maidir le cistiú ón Aontas arna leithdháileadh ar shaothrú agus cur in úsáid T&N, go háirithe ó na Cláir Réime, a bhailiú thar thréimhse na gclár.

•Míniúchán mionsonraithe ar fhorálacha sonracha an togra

Clár nua is ea “Fís Eorpach”, clár atá ceaptha an tionchar is mó is féidir a bhaint amach i gcomhthéacs éabhlóid an taighde agus na nuálaíocht, agus ailtireacht aige atá ceaptha do chomhchuibheas agus d’fheidhmíocht a fheabhsú ag an am céanna. Tá sé beartaithe úsáid a bhaint as struchtúr trí cholún, a mbeidh gach colún idirnasctha le gach colún eile agus gníomhaíochtaí mar thaca agus mar chomhlánú leo, chun an Limistéar Eorpach Taighde a neartú.

Struchtúr na trí cholún

Trí bhíthin an chéad cholúin maidir le hEolaíocht Oscailte, áiritheofar leanúnachas láidir le Fís 2020 i dtaobh tacú le heolaíocht den scoth laistigh de chur chuige ón mbun aníos d’fhonn ceannaireacht eolaíoch, eolas ardchaighdeáin agus forbairt scileanna an Aontais a threisiú, tríd an gComhairle Eorpach um Thaighde, Gníomhuithe Marie Skłodowska-Curie agus bonneagair thaighde. Déanfar príomhshruthú ar phrionsabail agus cleachtais na heolaíochta oscailte ar fud an Chláir.

Sa dara colún, ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’, tabharfar aghaidh ar na dúshláin shochaíocha agus feabhsófar na teicneolaíochtaí tionsclaíocha le cur chuige ón mbarr aníos tá dírithe ar ag aghaidh a thabhairt ar dhúshláin iomaíochta agus deiseanna i dtaca le beartas an Aontais agus an beartas domhanda. Déantar iad a chomhtháthú i gcúig chnuasach (‘sláinte’, ‘an tsochaí ionchuimsitheach agus shlán’; ‘an teicneolaíocht dhigiteach agus an tionscal’; ‘aeráid, fuinneamh agus soghluaisteacht’; agus ‘bia agus acmhainní nádúrtha’), curtha i gcomhréir le tosaíochtaí beartais an Aontais agus tosaíochtaí beartais dhomhanda (na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe) agus comhar agus iomaíochas mar phríomhspreagthaí. Tá an comhtháthú i gcnuasaigh, gach a bhfuil roinnt réimsí idirghabhála acu, deartha d’fhonn comhoibriú trasdisciplíneacha, trasearnála agus trasbheartas a dhreasú, agus tionchar níos mó a bhaint amach ar an gcaoi sin agus urghabháil a dhéanamh ar acmhainneacht na nuálaíochta, rud a fhágann gur minic é ag an trasnú disciplíní agus earnálacha.

Chomh maith leis na glaonna rialta ar thograí, tabharfar isteach sraith theoranta misin atá thar a bheith sofheicthe. Déanfar iad sin a dhearadh i gcomhthéacs próisis pleanála straitéisí. Ba cheart do mhisin, le spriocanna uaillmhianacha inghlactha agus indéanta, dul i bhfeidhm ar an bpobal, agus an pobal a bheith rannpháirteach iontu, i gcás inarb iomchuí. Beidh siad deartha i gcomhar le Ballstáit, le Parlaimint na hEorpa, le páirtithe leasmhara agus le saoránaigh.

Léiríonn an dara colún ról riachtanach na hearnála tionsclaíochta maidir le cuspóirí an Chláir uile a bhaint amach. Leis an iomaíochas tionsclaíoch a áirithiú, agus an inniúlacht chun aghaidh a thabhairt ar na dhúshláin dhomhanda atá roimhe, ní mór don Aontas athneartú agus caomhnú a dhéanamh ar a chuid inniúlachtaí teicneolaíocha agus tionsclaíocha sna réimsí is mó tábhacht a chuireann bunsraith faoi chlaochlú ár neacnamaíochta agus ár sochaí. Tabharfar tosaíocht d’infheistíochtaí i bpríomhtheicneolaíochtaí cumasúcháin na todhchaí.

Leis an dara colún soláthrófar fianaise eolaíoch agus tacaíocht theicniúil do bheartais an Aontais, lena náirítear trí ghníomhaíochtaí an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde. Cabhróidh an colún seo le cuspóirí an Aontais maidir le beartas a bhaint amach de mheon phrionsabal na Nuálaíochta, is é sin prionsabal na Nuálaíochta a cuireadh ar aghaidh sa Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach an 15 Bealtaine 2018 maidir le Taighde agus Nuálaíocht: Clár oibre Eorpach arna athnuachan . Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar sciar na rannpháirtíochta i dtaighde agus i maoiniú eintiteas ó thríú tíortha ioncaim ó thríú tíortha ná ó na tríú tíortha sin a mhéadú.

Mar thacaíocht leis an nuálaíocht le linn an chláir iomláin, díreofar sa tríú colún ar nuálaíocht Oscailte ar sin a dhéanamh ar an dul chun cinn sin a dhéanamh agus ar an margadh a chruthú trí Chomhairle Nuálaíochta Eorpach a bhunú , tacú le feabhsú éiceachóras na nuálaíochta san Eoraip agus tacaíocht leanúnach a thabhairt don Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (EIT). Déanfaidh an Chomhairle Nuálaíochta Eorpach ionad ilfhreastail a thairiscint do nuálaithe ardacmhainneachta . Is ón mbun aníos is mó a shaineofar na gníomhaíochtaí sin. Ba cheart go ndéanfadh sé sin simpliú suntasach agus cuíchóiriú a dhéanamh ar an tacaíocht reatha, agus aon bhearna idir maoiniú deontais in áiteanna eile Fís Eorpach agus na hionstraimí airgeadais a le InvestEU a líonadh. Cuirfear tacaíocht ar fáil freisin d’fhonn comhoibriú le gníomhaireachtaí agus idir gníomhaireachtaí náisiúnta nuálaíochta agus idir gníomhaireachtaí náisiúnta agus réigiúnacha, agus aon ghníomhaí poiblí nó príobháideach eile, nó príobháideach, ginearálta nó earnála de thimpeallacht nuálaíochta na hEorpa.

Déanfaidh an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht comhlánú ar an gComhairle Nuálaíochta Eorpach trí éiceachórais nuálaíochta inbhuanaithe a chur chun cinn agus trí scileanna fiontraíochta agus nuálaíochta a fhorbairt i réimsí tosaíochta trína Phobail Eolais agus Nuálaíochta. Cuirfidh an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht le claochlú fiontraíoch ollscoileanna an AE, agus uasmhéadú ar na sineirgíochtaí agus na comhlántachtaí le gníomhaíochtaí faoin gColún Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch.

Braitheann rathúnas eacnamaíoch agus sóisialta na hEorpa, caighdeán beatha agus post na hEorpa, agus an comhshaol, ag brath ar a chumas eolas agus nuáil a dhéanamh. Is é is aidhm leis an gcur chuige ón mbun aníos sa chéad cholún barr feabhais a threisiú, eolas agus nuálaíocht a chruthú agus infheistíocht níos mó a spreagadh, go háirithe i réimsí nua, atá ag fás go mear agus nuálaíocht cheannródaíoch agus a bhfuil sé ar a chumas méadú a dhéanamh ar an dul chun cinn sin. Is den riachtanas iad sin chun dul i ngleic leis an mbearna eolais agus nuálaíochta agus chun bunachair eolaíocha agus teicneolaíocha an Aontais a neartú, rud a thacóidh le cuspóirí straitéiseacha agus tosaíochtaí beartais an Aontais agus a chuirfidh le fás fadtéarmach agus le hiomaíochas.

Tacófar leis na trí cholún le gníomhaíochtaí chun an Limistéar Eorpach Taighde a neartú, go háirithe maidir leis an méid seo a leanas: barr feabhais a chomhroinnt chun an leas is fearr a bhaint as an acmhainn i dtíortha nach bhfuil chomh láidir ó thaobh T&N, sa chaoi go mbainfear amach caighdeáin arda feabhais an Aontais (e.g., trí theacht le chéile i bhfoirne, nascadh, cathaoirligh ERA); Agus ‘córas taighde agus nuálaíochta an Aontais a athchóiriú agus a fheabhsú’, lena gcumhdófar an chéad ghlúin eile de Shaoráid Tacaíochta Beartais.

Áireofar sa chuid seo gníomhaíochtaí maidir leis an méid seo: gníomhaíochtaí fadbhreathnaithe; faireachán a dhéanamh ar an gCreatchlár agus torthaí a leathadh agus leas a bhaint astu; ollscoileanna na hEorpa a nuachóiriú; tacú leis an gcomhar idirnáisiúnta a neartú; agus tacú leis an eolaíocht, leis an tsochaí agus le saoránaigh.

Neartóidh struchtúr na dtrí cholún comhchuibheas inmheánach na gcodanna éagsúla den chlár le cuspóirí leibhéal an chláir a ghnóthú. Déanfaidh an roinn ar bhealach atá sainithe agus forlíontach ar bhealach atá comhlántach leis an idirghabháil feabhas a chur ar a nidirnascthacht, le heolaíocht oscailte agus le nuálaíocht oscailte. Áiritheoidh sé go mbeidh cur chuige sistéamach bunaithe ar thionchar i bhfeidhm idir disciplíní agus srianta ar mhaithe le tionchar níos fearr. Mar shampla, beidh tionchar tarraingthe ag misin ar ghníomhaíochtaí sa cholún oscailte eolaíochta agus nuálaíochta, agus déanfar nuálaíochtaí atá ag eascairt as an acmhainneacht atá ag méadú go tapa ó thaighde comhoibríoch, cruthúnas a chur ar an gComhairle Nuálaíochta Eorpach go tapa maidir leis an gcoincheap den Chomhairle Eorpach um Thaighde. Déanfaidh an phleanáil straitéiseach comhtháthú inmheánach an chláir a threisiú fiú.

Saincheisteanna crosghearrthacha

Déanfaidh an clár Fís Eorpach an comhar idirnáisiúnta a neartú go suntasach, comhar atá ríthábhachtach chun rochtain a áirithiú ar thallann, eolas, áiseanna agus margaí ar fud an domhain, chun dul i ngleic go héifeachtach le dúshláin dhomhanda agus chun gealltanais dhomhanda a chur chun feidhme. Tríd an Clár Réime cuirfear comhar leis an gcomhar agus leathnóidh sé comhaontuithe comhlachais le go mbeidh tíortha in ann a bhfuil cumas den scoth acu, teicneolaíocht agus teicneolaíochtaí den scoth. Déanfaidh an Clár leanúint ar aghaidh ag maoiniú eintiteas ó thíortha iarbhír ioncaim ó na tíortha sin, agus ar eintitis ó gheilleagair thionsclaithe agus ar gheilleagair atá ag teacht chun cinn, ní leanfaidh siad de bheith ag maoiniú ach amháin má tá inniúlacht nó saoráidí riachtanacha acu.

Prionsabal na heolaíochta oscailte a bheidh ina modus operandi don Chlár nua. Rachaidh sé thar an mbeartas oscailte maidir le rochtain ar ‘Fís 2020’ agus beidh rochtain oscailte ar fhoilseacháin agus ar shonraí ag teastáil uathu maidir le pleananna bainistíochta sonraí taighde agus sonraí a rochtain. Is é a bheidh sa Chlár ná go gcothóidh sé an úsáid fhorleathan a bhaintear as sonraí aon uair (féidir, inrochtana, idir-inoibritheach, agus in-athúsáidte); gníomhaíochtaí a fheabhsaíonn scileanna taighdeoirí i heolaíochta oscailte agus a thacaíonn le córais luaíochta atá oscailte chun eolaíocht oscailte a chur chun cinn. Beidh ról lárnach ag an tsláine agus ag eolaíocht saoránach, mar an gcéanna le glúin nua táscairí chun taighde a mheasúnú a fhorbairt.

Beidh cur chuige nua, atá níos dírithe ar thionchair ag an gclár Fís Eorpach i dtaca le comhpháirtíochtaí. Déanfar an raidhse tosaíochta atá ann faoi láthair maidir le Comhpháirtíochtaí Eorpacha a réasúnú, ionas gur féidir leo leanúint ar aghaidh i bhfoirmeacha simplithe atá oscailte do chách (amhail an earnáil acadúil, an tionscal, na Ballstáit, agus fondúireachtaí agus fondúireachtaí gaolmhara), agus áiritheofar gur féidir leis rannchuidiú go héifeachtach le cuspóirí ginearálta agus sonracha Fís Eorpach ar leith. Beidh na coinníollacha sin bunaithe ar phrionsabail a bhaineann le breisluach an Aontais, trédhearcacht, oscailteacht, tionchar, an éifeacht ghiarála, gealltanas airgeadais fadtéarmach na gcomhpháirtithe ar fad, solúbthacht, comhleanúnachas agus comhlántacht le tionscnaimh de chuid an Aontais, tionscnaimh áitiúla, réigiúnacha, náisiúnta agus idirnáisiúnta. Is éard is aidhm don chur chuige seo líon comhpháirtíochtaí comhdhlúite agus cuíchóirithe a sheachaint a d’fhéadfadh forluí agus dúbailt a sheachaint agus a bhfuil níos fearr ar chomhréim le tosaíochtaí beartais an Aontais.

Beidh trí leibhéal comhpháirtíochtaí ann:

(a)comh-chláreagraithe, bunaithe ar mheabhráin tuisceana nó ar shocruithe conarthacha le comhpháirtithe;

(b)comhchistithe, bunaithe ar ghníomhú comhchistithe cláir aonair solúbtha;

(c)Comhpháirtíochtaí faoi institiúidí airgeadais (bunaithe ar Airteagal 185 agus Airteagal 187 CFAE, agus ar Rialachán an EIT maidir leis na Pobail Eolais agus Nuálaíochta ).

Sainaithneofar na réimsí le haghaidh comhpháirtíochtaí, lena náirítear leanúint ar aghaidh de na cinn atá ann cheana, le linn an phróisis pleanála straitéisí (is é an bunús dlí atá beartaithe gan ach na hionstraimí agus na critéir a threoróidh a núsáid). Tabharfar moltaí maidir le Pobail Eolais agus Nuálaíochta i gcomhair na hInstitiúide um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (PENanna) amach anseo i gClár Oibre Straitéiseach um Nuálaíocht an EIT, agus cuirfear torthaí an phróisis pleanála straitéisí san áireamh. Déanfar téamaí a aithint agus a roghnú ar dhóigh a chuireann leis an tslí is féidir agus na sineirgíochtaí le gníomhaíochtaí faoi ‘Dúshláin dhomhanda agus um Iomaíochas tionsclaíoch’.

Déanfar sineirgíochtaí idir cláir éagsúla de chuid an Aontais a spreagadh agus a fheabhsú tríd an bpróiseas pleanála straitéisí, a fheidhmeoidh mar chreat tagartha do thacaíocht T&N ar fud bhuiséad an Aontais. Ar an dóigh sin, déanfar sineirgíochtaí éifeachtacha agus oibríochtúla a áirithiú le cláir eile de chuid an Aontais, go háirithe chun an comhéadan idir eolaíocht agus beartas a fhorbairt agus aghaidh a thabhairt ar riachtanais bheartais, chomh maith le leathadh níos tapa a chur chun cinn agus úsáid a bhaint as torthaí taighde agus nuálaíochta agus chun cur le haidhmeanna comhchoiteanna agus le réimsí coiteanna le haghaidh gníomhaíochtaí (réimsí comhpháirtíochta nó réimsí misin).

Ar na cláir sin bheadh, as measc cinn eile, an comhbheartas talmhaíochta (CBT); Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE); Ciste Sóisialta na hEorpa (CSE+); an Clár Eorpach Spáis; Clár an Mhargaidh Aonair; an Clár don Chomhshaol agus do Ghníomhú ar son na hAeráide (LIFE); an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa (SCE); an Clár nua don Eoraip Dhigiteach (CED); an Clár Erasmus+; an Ciste InvestEU; agus na hionstraimí gníomhaíochta seachtraí (an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta agus an Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais (IPA III)). Tabharfar aird ar leith ar naisc leis an Seimeastar Eorpach agus leis an Uirlis Athchóiriúcháin, lena náirítear tríd an tSaoráid Tacaíochta Beartais.

I gcomhlántacht iomlán le Fís Eorpach, féadfaidh na cláir sin tacaíocht a thabhairt do ghníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta, lena náirítear taisealbhadh réiteach atá curtha in oiriúint do chomhthéacsanna náisiúnta sonracha/comhthéacsanna/riachtanais shonracha réigiúnacha, chomh maith le tionscnaimh dhéthaobhacha agus idir-réigiúnacha. Go háirithe, tacóidh Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa le éiceachórais thaighde agus nuálaíochta a thógáil sna Ballstáit i dtéarmaí bonneagar, acmhainní daonna, nuachóiriú na nearnálacha poiblí agus príobháideacha, agus líonraí comhair (idir)réigiúnacha, amhail struchtúir na gcnuasach.

Cláir amhail an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa, an Clár don Eoraip Dhigiteach (CED), Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, Ciste Sóisialta na hEorpa, an Ciste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe, nó LIFE, bainfidh sé úsáid as an soláthar poiblí mar ionstraim thábhachtach chun bonneagair fhisiceacha agus teicneolaíochtaí nuálacha a chur in úsáid, agus maidir le réitigh a thig as gníomhaíochtaí an Chláir Réime agus ina dhiaidh sin.

Na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh

Tugadh na príomhghnéithe nua seo a leanas isteach sna rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh:

·Leanfar de phrionsabal an tacair aonair rialacha, ach déanfar feabhsuithe breise air. I gcomhréir leis an gcur chuige corparáideach i leith leabhar rialacha aonair agus ullmhú CAI, úsáidfear Rialachán Airgeadais nua an Aontais 8   mar tharchur coiteann faoina ndéanfar na rialacha is infheidhme maidir le gach clár maoiniúcháin de chuid an Aontais a ailíniú.

·Déanfar rátaí cistiúcháin Fís 2020 a choimeád ar bun. Is ráta uasta a bheidh sa ráta cistiúcháin seo ar féidir é a laghdú nuair atá údar leis chun gníomhaíochtaí sonracha a chur chun feidhme. Áiritheoidh sé seo go mbeidh an clár tarraingteach i gcónaí.

·Déanfar an scéim aisíocaíochta costas a shimpliú tuilleadh, go háirithe i ndáil leis an méid a bhaineann leis an scéim costas iarbhír do chostais phearsanra: cuirfear deireadh leis an idirdhealú idir luach saothair bunúsach agus luach saothair breise agus uasteorainn Fhís 2020 ar an luach saothair breise

·Glacfar níos forleithne leis an ngnáthchleachtas cuntasaíochta costála: a bhuí leis an gcostas aonaid d’earraí agus seirbhísí a ndearnadh sonrascú inmheánach orthu, beifear in ann costais indíreacha iarbhire a íoc a ríomhtar i gcomhréir leis na gnáthchleachtais cuntasaíochta costála.

·Tá trasiontaoibh níos forleithne maidir le hiniúchtaí agus measúnaithe – lena náirítear le cláir eile de chuid an Aontais – beartaithe. Ba cheart go laghdódh sin an tualach riaracháin ar thairbhithe chistí an Aontais trí na rialacha a ailíniú tuilleadh. Foráiltear go sainráite sna rialacha do thrasiontaoibh trí fhianaise a chur san áireamh, freisin, eilimintí eile dearbhaithe a d’fhéadfadh níos lú iniúchtaí airgeadais a dhéanamh ar thairbhithe a bhfuil torthaí dearfacha acu ar a gcuid iniúchtaí córais. Ina theannta sin, d’fhéadfadh trasiontaoibh a bheith ar na coinníollacha atá ann chun an oibleagáid a chur isteach ar an tairbhí deimhniú a thíolacadh maidir leis an ráiteas airgeadais.

·Déanfar an Ciste um Ráthaíocht Rannpháirtithe (a athainmeofar Sásra Árachais Frithpháirtigh) a leathnú chuig tairbhithe aon chláir Aontais atá faoi bhainistíocht dhíreach, lena náirítear gníomhaíochtaí Airteagal 185 nach bhfuil cumhdaithe faoin gclár Fís 2020 agus chuig tairbhithe chláir eile atá faoi bhainistíocht dhíreach an Aontais.

·Leathadh agus saothrú: déantar formhór na bhforálacha de rialacha Fís 2020 le haghaidh rannpháirtíocht agus leathadh a choimeád ar bun, le feabhsuithe breise nuair is iomchuí. Áirítear leis sin an fócas ar shaothrú a neartú, go háirithe laistigh den Aontas agus ról an phlean maidir le leathadh agus saothrú a threisiú le linn agus i ndiaidh dheireadh an tionscadail. Thairis sin, cuirfidh an Coimisiún tacaíocht thiomnaithe ar fáil do leathadh, do shaothrú agus do scaipeadh eolais agus cuirfidh sé béim níos láidre ar shaothrú torthaí T&N a chur chun cinn.

·Cumarsáid ó thairbhithe chistí an Aontais:  I gcomhréir leis na moltaí i dtuarascáil Lamy, leagtar béim sna Rialacha ar ról na dtairbhithe maidir le faisnéis chomhleanúnach, éifeachtach agus chomhréireach a sholáthar chuig dreamanna éagsúla, lena náirítear na meáin agus an pobal. Ag tógáil ar thaithí maidir le Fís 2020, tabharfar treoir do thairbhithe maidir le conas is féidir leo bheith ina bpríomhfhoinse chumarsáide faoi gach gné de ghníomhaíochta a dtionscadal.

·Trí bhíthin na heolaíochta oscailte a chothú áiritheofar saothrú níos fearr ar thorthaí T&N san tAontas. Tabharfaidh an méid sin cúnamh le dul i bhfód ar an margadh, treisiú le tionchar, sineirgíochtaí le tionscnaimh eile de chuid an Aontais a uasmhéadú agus acmhainneacht na dtorthaí a thagann as cistiú ón Aontas a mhéadú.

Tá na gníomhartha seo a leanas beartaithe go háirithe:

·Tacú le páirtithe leasmhara T&N le formhuiniú iomlán a dhéanamh ar phrionsabal na rochtana oscailte agus oibriú leo chun an Néal Eorpach maidir leis an Eolaíocht Oscailte a bhaint amach;

·An spás Eorpach sonraí a neartú 9 , a cheadaíonn eolas neamhshrianta agus leanúnach agus cúrsaíocht sonraí agus lena gcruthaítear na dreasachtaí is gá do thairbhithe na gclár agus do nuálaithe a gcuid torthaí agus sonraí a chomhroinnt lena nathúsáid.

·Dreasachtaí a chur ar bun maidir le torthaí an chláir a shaothrú trí chuidiú le tairbhithe na hionstraimí agus na bealaí is iomchuí a aimsiú le dul i bhfód ar an margadh lena nuálaíochtaí;

·Straitéis a chur i bhfeidhm chun infhaighteacht torthaí T&N a mhéadú agus dlús a chur lena nglacadh, lena náirítear maidir le beartas, agus borradh a chur ar an gcaoi sin le tionchar foriomlán an chláir agus leis an acmhainneacht nuálaíochta Eorpach;

·Tacaíocht iomlánaíoch a sholáthar feadh timthriall an leata agus an tsaothraithe chun a áirithiú go mbeidh sruth leanúnach nuálaíochta ag teacht ón gclár.

Maidir le Fís Eorpach, bainfear úsáid astu seo sna critéir dhámhachtana: barr feabhais; tionchar; agus cáilíocht agus éifeachtúlacht an chur chun feidhme. Is iad sin na critéir chéanna a leagadh síos sa Chlár Réime roimhe seo.

Sa Rialachán atá beartaithe sonraítear gurb é an bearr feabhais an taon chritéar amháin atá le cur san áireamh ag an gComhairle Eorpach um Thaighde (ERC), i gcomhréir leis an gcuspóir chun teorainneacha an eolais a chur ar aghaidh. Ní ionann an fhoráil seo agus imeacht ón ngá a comhaontaíodh tionchar a threisiú sa Chlár. Go deimhin, tionchar eolaíocha, teicneolaíochta, socheacnamaíocha nó cineálacha eile tionchair a bheith i gceist. I gcás ERC, tá an bhéim ar thionchar eolaíoch, atá mar bhonn le leor cineálacha eile tionchair, lena náirítear tionchar socheacnamaíoch. Leanfaidh ERC de chuspóir soiléir agus uaillmhianach a leagan amach don eolaíocht Eorpach trí iomaíocht uile-Eorpach a chruthú do smaointe agus do dhaoine éirimiúla.

An Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht 

Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht, go háirithe trí na Pobail Eolais agus Nuálaíochta (PENanna) atá aige, éiceachórais nuálaíochta a théann i ngleic le dúshláin dhomhanda a neartú, trí comhtháthú gnó, taighde, ardoideachais agus fiontraíochta a chothú. Cé go bhfágfaidh béim EIT ar éiceachórais nuálaíochta go dtiocfaidh sé go nádúrtha faoin gcolúr ‘Nuálaíocht Oscailte’ den chlár Fís Eorpach, i ngeall ar nádúr trascholúin EIT is féidir leis cur chuige spriocdhírithe breise a ghlacadh chuige féin i dtaca leis na dúshláin dhomhanda a ndíreofar orthu faoin glár Déanfar moltaí maidir le PENanna a bheidh ann amach anseo i gcomhréir le Rialachán EIT a thabhairt le fios i gClár Oibre Straitéiseach um Nuálaíocht EIT (COSN EIT) agus cuirfear toradh an phróisis um phleanáil straitéiseach agus na tosaíochtaí an cholúin ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’ san áireamh inti.

An tAirmheán Comhpháirteach Taighde (ARC)

Le linn don Airmheán Comhpháirteach Taighde go leor cur le codanna eile den chlár Fís Eorpach, beidh ról láidir tacaíochta ag ARC sa cholún Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch. Sa chomhthéacs sin, leanfaidh sé de chomhairle eolaíoch agus de thacaíocht a thabhairt do bheartas an Aontais feadh thimthriall iomlán na mbeartas.

2018/0224 (COD)

Togra le haghaidh

RIALACHÁN Ó PHARLAIMINT NA hEORPA AGUS ÓN gCOMHAIRLE

lena mbunaítear Fís Eorpach – an Clár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht, lena leagtar síos na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh

(Téacs atá ábhartha maidir le LEE)

TÁ PARLAIMINT NA hEORPA AGUS COMHAIRLE AN AONTAIS EORPAIGH,

Ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagal 173(3), Airteagal 182(1), Airteagal 183, agus an dara mír d’Airteagal 188 de,

Ag féachaint don togra ón gCoimisiún Eorpach,

Tar éis dóibh an dréachtghníomh reachtach a chur chuig na parlaimintí náisiúnta,

Ag féachaint don tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa 10 ,

Ag féachaint don tuairim ó Choiste na Réigiún 11 ,

Ag gníomhú dóibh i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach 12 ,

De bharr an méid seo a leanas:

(1)Is é cuspóir an Aontais an bonn eolaíochta agus teicneolaíochta atá aige a neartú agus a iomaíochas a spreagadh, an tiomaíochas ina earnáil thionsclaíoch san áireamh, agus ag an am céanna gach gníomhaíocht taighde agus nuálaíochta a chur chun cinn chun tosaíochtaí straitéiseacha an Aontais a bhaint amach, tosaíochtaí arb é is aidhm leo i ndeireadh thiar an tsíocháin, luachanna an Aontais agus folláine gach duine ann a chur chun cinn.

(2)Chun tionchar eolaíochta, eacnamaíochta agus sochaíoch a bhaint amach i dtóraíocht an chuspóra ghinearálta sin, ba cheart don Aontas infheistiú i dtaighde agus nuálaíocht tríd an gclár Fís Eorpach – an Clár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht 2021-2027 (an ‘Clár’) chun tacú le cruthú agus scaipeadh eolais agus teicneolaíochtaí ard-leibhéil, chun an tionchar atá ag taighde agus nuálaíocht maidir le beartais an Aontais a cheapadh, tacú leo agus a chur chun feidhme, chun tacú le réitigh nuálacha a roghnú san earnáil tionsclaíochta agus sa tsochaí, chun dul i ngleic le dúshláin dhomhanda agus chun an tiomaíochas tionsclaíoch a chur chun cinn; gach cineál nuálaíochta a chothú, lena náirítear an nuálaíocht cheannródaíoch, agus úsáid a bhaint as réitigh nuálacha sa mhargadh agus é sin a neartú; agus soláthar infheistíochta den sórt sin a optamú le go mbeidh tionchar níos mó aici laistigh de Limistéar Eorpach Taighde méadaithe.

(3)Agus na gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta, a meastar a bheith riachtanach chun cuspóirí beartais an Aontais a bhaint amach, á gcur chun cinn, ba cheart prionsabal na nuálaíochta a chur san áireamh, prionsabal a cuireadh i láthair i dTeachtaireacht ón gCoimisiún an 15 Bealtaine 2018 'A renewed European Agenda for Research and Innovation - Europe's chance to shape its future [Clár oibre Eorpach athnuaite um Thaighde agus um Nuálaíocht – Deis na hEorpa a todhchaí a mhúnlú] ' (COM(2018)306).

(4)Is prionsabail ginearálta iad ‘Eolaíocht Oscailte’, ‘Nuálaíocht Oscailte’, agus ba cheart sármhaitheas agus tionchar infheistíocht an Aontais sa taighde agus sa nuálaíocht a áirithiú leo. Ba cheart cloí leo agus an Clár á chur chun feidhme, go háirithe don phleanáil straitéiseach i ndáil leis an gcolún ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’.

(5)D’fhéadfadh an eolaíocht oscailte, rochtain oscailte ar fhoilseacháin eolaíochta agus sonraí taighde, cáilíocht, tionchair agus leasanna na heolaíochta a mhéadú agus borradh a chur le dul chun cinn an eolais trí é a dhéanamh níos iontaofa, níos éifeachtúla agus níos cruinne, níos éasca le tuiscint ag an tsochaí agus níos freagraí ar dhúshláin shochaíocha. Ba cheart forálacha a leagan síos lena áirithiú go gcuirfidh na tairbhithe rochtain oscailte ar fhoilseacháin eolaíochta, sonraí taighde agus aschuir taighde eile a ndearnadh athbhreithniú piaraí orthu, ar mhodh oscailte neamh-idirdhealaitheach, saor in aisce agus chomh luath agus is féidir sa phróiseas leata, agus a fhágáil gur féidir úsáid agus athúsáid chomh leathan agus is féidir. Ba cheart tuilleadh béime a leagan go háirithe ar bhainistíocht fhreagrach sonraí taighde, agus sa bhainistíocht sin ba cheart cloí le prionsabail na so-aimsitheacht, inrochtaineachta, idir-inoibritheachta agus in-athúsáideachta (FAIR – findability, accessibility, interoperability agus reusability), go háirithe trí Pleananna Bainistithe Sonraí a phríomhshruthú. I gcás inarb iomchuí, ba cheart do na tairbhithe úsáid a bhaint as na féidearthachtaí atá ann a bhuí leis an Néal Eorpach maidir leis an Eolaíocht Oscailte agus cloí le prionsabail agus cleachtais bhreise na heolaíochta oscailte.

(6)I gceapadh agus i ndearadh an Chláir ba cheart freagairt a thabhairt ar an ngá le mais chriticiúil a bhunú do na gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh, ar fud an Aontais agus tríd an gcomhar idirnáisiúnta, i gcomhréir le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SFIanna) na Náisiún Aontaithe. Ba cheart a bheith ag tóraíocht na haidhme sin agus an Clár á chur chun feidhme.  

(7)Na gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh faoin gClár, ba cheart dóibh rannchuidiú chun cuspóirí agus tosaíochtaí an Aontais a bhaint amach, chun faireachán agus measúnú a dhéanamh ar an dul chun cinn sna cuspóirí agus tosaíochtaí sin agus chun tosaíochtaí athbhreithnithe nó nua a fhorbairt.

(8)Ba cheart leanúint de chur chuige cothrom faoin gClár idir maoiniú ón mbun aníos (arna thiomáint ag taighdeoirí nó nuálaithe) agus ón mbarr anuas (arna chinneadh ag tosaíochtaí a shainmhínítear go straitéiseach), i gcomhréir leis an gcineál taighde agus na cineálacha pobal nuálaíochta atá páirteach, cineálacha agus cuspóirí na ngníomhaíochtaí a dhéantar agus na tionchair a bhfuiltear ag iarraidh iad a bhaint amach. Ba cheart an cur chuige a roghnófar do na codanna éagsúla den Chlár a chinneadh bunaithe ar mheascán de na fachtóirí sin, agus ba cheart dóibh go léir rannchuidiú le cuspóirí ginearálta agus sonracha uile an Chláir.

(9)Ba cheart gníomhaíochtaí taighde arna ndéanamh faoin gcolún ‘Eolaíocht Oscailte’ a chinneadh i gcomhréir le riachtanais agus deiseanna na heolaíochta. Ba cheart dul i ndlúth-chomhoibriú leis an bpobal eolaíocht chun an clár oibre taighde a shocrú. Ba cheart taighde a mhaoiniú ar bhonn sármhaitheasa.

(10)Ba cheart an colún ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’ a bhunú trí bhraislí de ghníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta, d’fhonn comhtháthú a uasmhéadú sna réimsí oibre faoi seach agus leibhéil ard inbhuanaithe tionchair a chinntiú i ndáil leis na hacmhainní arna nídiú ag an am céanna. Spreagfaidh sé comhar trasdhisiplíneach, trasearnálacha, trasbheartas agus trasteorann i dtóraíocht SFIanna na Náisiún Aontaithe agus ó thaobh iomaíochas thionscail an Aontais sa tóraíocht sin.

(11)Ba cheart rannpháirtíocht iomlán na hearnála tionsclaíochta sa Chlár, ar gach leibhéal ón bhfiontraí aonair agus fiontair bheaga agus mheánmhéide go fiontair mhórscála, a bheith ar cheann de na príomhbhealaí a úsáidfear chun cuspóirí an Chláir a bhaint amach, go háirithe i dtreo poist agus fás inbhuanaithe a chruthú. Ba cheart don earnáil tionsclaíochta rannchuidiú leis na dearcthaí agus tosaíochtaí arna mbunú leis an próiseas um phleanáil straitéiseach, agus ba cheart don phróiseas sin tacú le cláir oibre a fhorbairt. Le rannpháirtíocht den sórt sin ón earnáil tionsclaíochta, ba cheart di páirt a ghlacadh sna gníomhuithe a dtugtar tacaíocht dóibh ar leibhéil atá ar chomhchéim ar a laghad leis na leibhéil a bunaíodh faoin gclár réime roimhe, Fís 2020, a bunaíodh faoi Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle 13 (‘Fís 2020’).

(12)Tá sé tábhachtach tacú leis an earnáil tionsclaíochta fanacht nó bheith ina ceannaire sa nuálaíocht, sa digitiú agus sa dícharbónú, go háirithe trí infheistíochtaí sna eochairtheicneolaíochtaí cumasúcháin a bheidh ina bhfothaca don ghnó amach anseo. Ba cheart gníomhuithe an Chláir a úsáid chun dul i ngleic le teipeanna margaidh nó le cásanna infheistíochta fo-optamacha, ar dhóigh comhréireach, gan maoiniú príobháideach a dhúbláil ná a phlódú agus ba cheart breisluach Eorpach soiléir a bheith acu. Áiritheoidh sin comhsheasmhacht idir gníomhuithe an chláir agus rialacha an Aontais maidir leis an státchabhair, agus seachnófar saobhadh míchuí iomaíochta sa mhargadh inmheánach.

(13)Ba cheart don Chlár tacú leis an taighde agus nuálaíocht ar mhodh comhtháite, agus gach foráil ábhartha de chuid na hEagraíochta Domhanda Trádála a urramú. Ba cheart coincheap an taighde, forbairt thurgnamhach san áireamh, a úsáid i gcomhréir le Lámhleabhar Frascati atá forbartha ag OECD, agus ba cheart coincheap na nuálaíochta a úsáid i gcomhréir le Lámhleabhar Osló atá forbartha ag OECD agus Eurostat, ag leanúint cur chuige leathan lena gcumhdaítear nuálaíocht shóisialta. Ba cheart leanúint de bheith ag cur sainmhínithe OECD i ndáil le Leibhéal na hUllmhachta Teicneolaí (LUT) san áireamh, mar a rinneadh faoin gclár Fís 2020, an clár réime roimhe seo, i rangú an taighde teicneolaíochta, na forbartha táirge agus na ngníomhaíochtaí taisealbhaidh, agus sa sainmhíniú ar na cineálacha gníomhuithe atá ar fáil sna glaonna ar thograí. I bprionsabal, níor cheart deontais a dhámhachtain ar ghníomhuithe ina dtéann na gníomhaíochtaí os cionn LUT 8. Sa chlár oibre do ghlao ar leith faoin gcolún ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’ d’fhéadfaí deontais a cheadú le haghaidh bailíochtú táirgí agus macasamhlú margaí ar mhórscála.

(14)Sa Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir leis an meastóireacht eatramhach ar an gclár Fís 2020 (COM(2018) 2 final) tugadh sraith moltaí don Chlár seo, lena náirítear a Rialach don rannpháirtíocht agus leathadh, ag tógáil ar na ceachtanna a foghlaimíodh ón gClár roimhe seo agus bunaithe ar ionchur ó institiúidí AE agus páirtithe leasmhara chomh maith. I measc na moltaí sin tá infheistiú ar bhealach níos uaillmhianaí chun mais chriticiúil a bhaint amach agus an tionchar is mo is féidir a imirt;  tacú le nuálaíocht cheannródaíoch; tús áite a thabhairt d’infheistíochtaí taighde agus nuálaíochta (T&N) an Aontais i réimsí lena mbaineann breisluach ard, go háirithe trí threorú an misin, rannpháirtíocht saoránach agus cumarsáid fhorleathan; cuíchóiriú a dhéanamh ar chreat cistiúcháin an Aontais, lena náirítear trí raon na dtionscnamh comhpháirtíochta agus na scéimeanna comhchistiúcháin a athchóiriú chun éifeachta; tuilleadh sineirgíochtaí, agus sineirgíochtaí nithiúla, a fhorbairt idir ionstraimí cistiúcháin éagsúla an Aontais, go háirithe chun cuidiú chun tairbhe a bhaint as féidearthachtaí T&N nach bhfuil lánleas á mbaint astu ar fud an Aontais; comhar idirnáisiúnta a fheabhsú agus oscailteacht roimh rannpháirtíocht tríú tíortha a threisiú; agus leanúint leis an simplí bunaithe ar an taithí a fuarthas agus Fís 2020 á chur chun feidhme.

(15)Ba cheart don Chlár sineirgíochtaí a lorg le cláir eile an Aontais, óna dhearadh agus pleanáil straitéise, go roghnú tionscadal, bainistíocht, cumarsáid, leathadh agus saothrú torthaí, go faireachán, iniúchadh agus rialachas. D’fhonn forluí agus dúbailt a sheachaint agus chun éifeacht ghiarála mhaoiniú an Aontais a mhéadú, is féidir aistrithe a dhéanamh ó chláir eile an Aontais go gníomhaíochtaí an chláir Fís Eorpach. I gcásanna den sórt sin leanfaidh siad rialacha an chláir Fís Eorpach.

(16)D’fhonn an tionchar is fearr is féidir a fháil as an gcistiú ón Aontas agus rannchuidiú le beartais an Aontais ar an dóigh is éifeachtaí is féidir, ba cheart don Chlár dul isteach i gComhpháirtíochtaí Eorpacha le comhpháirtithe ón earnáil phríobháideach agus/nó phoiblí. Ar na comhpháirtíochtaí sin tá lucht tionscail, eagraíochtaí taighde, comhlachtaí a bhfuil misean seirbhíse poiblí ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach, náisiúnta nó idirnáisiúnta, agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta amhail fondúireachtaí a thacaíonn le taighde agus nuálaíocht, nó a mbíonn taighde agus nuálaíocht ar bun acu, ar choinníoll gur féidir an tionchar inmhianaithe a bhaint amach ar dhóigh níos éifeachtaí i gcomhpháirtíocht ná a dhéanfadh an tAontas leis féin.

(17)Ba cheart don Chlár an comhar idir Comhpháirtíochtaí Eorpacha agus comhpháirtithe san earnáil phríobháideach agus/nó phoiblí a neartú ar an leibhéal idirnáisiúnta, lena náirítear trí chláir thaighde agus nuálaíochta agus infheistíocht trasteorann sa taighde agus nuálaíocht a thabhairt le chéile, chun leasanna frithpháirteacha a sholáthar do dhaoine agus gnólachtaí agus a áirithiú ag an am céanna gur féidir leis an Aontas Eorpach seasamh lena leasanna i réimsí straitéiseacha 14 .

(18)Ba cheart don Airmheán Comhpháirteach Taighde (ACT) leanúint d’fhianaise neamhspleách eolaíochta a bheidh dírithe ar chustaiméirí agus tacaíocht theicniúil a sholáthar do bheartais an Aontais feadh thimthriall iomlán na mbeartas. Ba cheart gníomhuithe díreacha ACT a chur chun feidhme ar dhóigh solúbtha, éifeachtúil agus trédhearcach, agus riachtanais ábhartha úsáideoirí ACT agus riachtanais bheartais an Aontais á gcur san áireamh, agus cosaint leasanna airgeadais an Aontais a áirithiú. Ba cheart do JRC leanúint d'acmhainní breise a ghiniúint. 

(19)Faoin gcolún ‘Nuálaíocht Oscailte’, ba cheart sraith beart a bhunú don tacaíocht chomhtháite le haghaidh riachtanais fiontraithe agus fiontraíochta arb é is aidhm leo nuálaíocht cheannródaíoch a bhaint amach agus borradh a chur fúithi le go mbeidh fás tapa ar na margaí. Ba cheart cuideachtaí nuálacha a mhealladh leis, cuideachtaí a d'fhéadfadh méadú ar an leibhéal idirnáisiúnta agus ar leibhéal na Aontais agus deontais agus comh-infheistíochtaí tapa solúbtha a sholáthar, cinn le hinfheisteoirí príobháideacha san áireamh. Ba cheart na cuspóirí sin a leanúint trí Chomhairle Eorpach Nuálaíochta (EIC) a chruthú. Ba cheart don Cholún sin tacú freisin leis an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíochta (EIT) agus le héiceachórais nuálaíochta Eorpacha i gcoitinne, go háirithe trí comhpháirtíochtaí cómhaoinithe le gníomhaithe tacaíochta nuálaíochta náisiúnta agus réigiúnacha.

(20)Ina theannta sin, déanfar cuspóirí beartais an Chláir a shaothrú le hionstraimí airgeadais agus le ráthaíocht bhuiséadach faoi ghné nó faoi ghnéithe beartais an Chiste InvestEU. Ba cheart tacaíocht airgeadais a úsáid, ar bhealach comhréireach, chun aghaidh a thabhairt ar theipeanna margaidh nó ar chásanna infheistíochta fo-optamacha agus níor cheart, de thoradh gníomhuithe, maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná níor cheart an iomaíocht a shaobhadh sa mhargadh inmheánach. Ba cheart breisluach Eorpach soiléir a bheith ag na gníomhuithe.

(21)Ba cheart é a bheith d'aidhm ag EIC, leis na hionstraimí atá aige – Treo-Aimsitheoir agus Luasaire– nuálaíocht cheannródaíoch lena gcruthófar margaí a shainaithint, a fhorbairt agus a chur in úsáid agus tacú lena méadú ó scála go leibhéil AE agus idirnáisiúnta. Trí thacaíocht chomhleanúnach chuíchóirithe don nuálaíocht cheannródaíoch, ba cheart do EIC an folús atá ann faoi láthair sa tacaíocht phoiblí agus infheistíocht phríobháideach don nuálaíocht cheannródaíoch a líonadh. Ionstraimí EIC, éilíonn siad gnéithe tiomnaithe dlíthiúla agus bainistíochta d’fhonn na cuspóirí atá aige a léiriú, go háirithe gníomhaíochtaí cur in úsáid ar an margadh.    

(22)Trí mhaoiniú cumaisc EIC, ba cheart don Luasaire “gleann an bháis” a líonadh idir an taighde, réamh-olltráchtálú agus méadú cuideachtaí. Go háirithe, ba cheart don Luasaire tacaíocht a sholáthar d’oibríóchtaí a bhfuil rioscaí teicneolaíochta nó margaidh ag gabháil leo a fhágann nach meastar iad a bheith iontaofa ó thaobh brabúis agus nach féidir leo infheistíochtaí suntasacha a ghiaráil ón margadh dá bharr, rud a dhéanfaidh comhlánú ar an gclár InvestEU a bhunaítear le Rialachán … 15 .

(23)Ba cheart é a bheith d’aidhm ag EIT, go háirithe trí na Pobail Eolais agus Nuálaíochta (PENanna) atá aige, éiceachórais nuálaíochta a théann i ngleic le dúshláin dhomhanda a neartú, trí comhtháthú gnó, taighde, ardoideachais agus fiontraíochta a chothú. Ba cheart do EIT nuálaíocht a chothú sna gníomhaíochtaí a dhéanann sé agus tacú le comhtháthú an ardoideachais laistigh den éiceachóras nuálaíochta, go háirithe trí na nithe seo a leanas a dhéanamh: spreagadh a thabhairt don oideachas fiontraíoch, comhar neamhdhisciplíneach láidir a chothú idir an earnáil tionsclaíochta agus lucht léinn; agus scileanna ionchasacha a shainaithint le haghaidh nuálaithe amach anseo le dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, ardscileanna digiteacha agus nuálaíochta san áireamh. Ba cheart do na scéimeanna tacaíochta a chuireann EIT ar fáil dul chun tairbhe tairbhithe EIC, agus ba cheart rochtain a bheith ag na cuideachtaí nuathionscanta a thagann amach as PENanna EIT ar ghníomhuithe EIC freisin. Cé gur cheart go bhfágfadh an fócas a dhíríonn EIT ar éiceachórais nuálaíochta go mbeadh sé ag teacht go nádúrtha leis an gcolún ‘Nuálaíocht Oscailte’, ba cheart ailíniú a dhéanamh ar phleanáil na PENanna atá aige tríd an bpróiseas pleanála straitéisí leis an gcolún ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’.

(24)    An chothroime iomaíochta a áirithiú agus a chaomhnú le haghaidh cuideachtaí a bhíonn san iomaíocht i margadh ar leith, ba cheart dó sin a bheith ina phríomhcheanglas le go mbeidh borradh faoin nuálaíocht cheannródaíoch nó shuaiteach, rud a fhágfaidh go mbeidh nuálaithe beaga agus meánmhéide, go háirithe, in ann leas a bhaint as na tairbhí ar a ninfheistíochtaí agus sciar den mhargadh a ghabháil chucu féin.

(25)Ba cheart don Chlár comhar le tríú tíortha agus eagraíochtaí idirnáisiúnta, agus tionscnaimh atá bunaithe ar chomhleas, tairbhe frithpháirteach agus tiomantais dhomhanda SFIanna na Náisiún Aontaithe a chur chun feidhme, a chur chun cinn agus a chomhtháthú. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an gcomhar idirnáisiúnta barr feabhais sa taighde agus nuálaíochta, mealltacht agus iomaíochas tionsclaíoch agus eacnamaíoch an Aontais a neartú chun dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, mar a leagtar amach i SFIanna na Náisiún Aontaithe, agus chun tacú le beartais sheachtracha an Aontais. Ba cheart cur chuige d’oscailteacht ghinearálta i dtaca le rannpháirtíocht idirnáisiúnta agus gníomhuithe spriocdhírithe comhair idirnáisiúnta a leanúint, lena náirítear trí incháilitheacht oiriúnach le haghaidh eintitis atá bunaithe i dtíortha ísealioncaim go meánleibhéal ioncaim a mhaoiniú. Ag an am céanna, ba cheart comhlachas tríú tíortha sa Chlár a chur chun cinn.

(26)D’fhonn an caidreamh idir an eolaíocht agus an tsochaí a láidriú agus an leas is mó is féidir a bhaint as an idirghníomhaíocht eatarthu, ba cheart, faoin gClár, ról agus rannpháirtíocht a bheith ag saoránaigh agus eagraíocht na sochaí sibhialta maidir le cláir oibre don taighde agus nuálaíocht fhreagrach, agus ábhar an taighde agus na nuálaíochta freagraí sin, a chomhdhearadh agus a chomhchruthú, trí eolas eolaíochta a chur ar fáil go poiblí, agus trí rannpháirtíocht na saoránach agus eagraíocht na sochaí sibhialta i ngníomhaíochtaí an Chláir a éascú. Ba cheart sin a dhéanamh ar fud an Chláir agus trí ghníomhaíochtaí sonracha sa chuid ‘An Limistéar Eorpach Taighde a neartú’. Ba cheart rannpháirtíocht saoránach agus na sochaí sibhialtach sa taighde agus nuálaíocht a chur le chéile le gníomhaíochtaí for-rochtana poiblí tacaíocht phoiblí don Chlár a ghiniúint agus a choimeád. Ba cheart don chlár iarracht a dhéanamh freisin bacainní a bhaint agus sineirgíochtaí a mhéadú idir an eolaíocht, an teicneolaíocht, an cultúr agus na healaíona chun teacht ar chaighdeán nua de nuálaíocht inbhuanaithe.

(27)De bhun Airteagal 349 CFAE, tá na réigiúin is forimeallaí den Aontas i dteideal bearta sonracha (ag tabhairt aird ar a staid shóisialta, eacnamaíoch agus struchtúrach) i ndáil le rochtana ar chláir chothrománacha Aontais. Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár saintréithe na réigiún sin a chur san áireamh i gcomhréir leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún ‘A stronger and renewed strategic partnership with the EU's outermost regions [Comhpháirtíocht straitéiseach neartaithe athnuaite leis na réigiúin is forimeallaí san Aontas]’ (COM (2017) 623 final) a d’fhormhuinigh an Chomhairle an 12 Aibreán 2018.

(28)Ba cheart é a bheith d’aidhm ag na gníomhaíochtaí arna bhforbairt faoin gClár deireadh a chur le neamhionannas inscne agus comhionannas idir fir agus mná sa taighde agus nuálaíocht a chur chun cinn, i gcomhréir le hAirteagal 2 agus Airteagal 3 den Chonradh ar an Aontas Eorpach agus Airteagal 8 CFAE. Ba cheart an ghné inscne a chomhtháthú ar bhealach leordhóthanach san inneachar taighde agus nuálaíochta agus cloí leis ag gach céim den timthriall taighde.

(29)I bhfianaise sainiúlachtaí earnáil thionscal na cosanta, ba cheart na forálacha mionsonraithe don chistiú ón Aontas le tionscadail thaighde chosanta a shocrú i Rialachán … lena mbunaítear an Ciste Eorpach Cosanta 16 ina sainmhínítear na rialacha rannpháirtíochta don taighde i réimse na cosanta. Na gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta a dhéanfar faoin gCiste Eorpach Cosanta, ba cheart dóibh díriú go heisiach ar fheidhm a bhaint astu i réimse na cosanta.

(30)Leagtar síos leis an Rialachán seo imchlúdach airgeadais don Chlár. Is é an méid atá luaite don chlár sonrach dá dtagraítear in Airteagal 1(3)(a) an príomh-mhéid tagartha, de réir bhrí [tagairt le nuashonrú de réir mar is iomchuí de réir an chomhaontaithe nua idirinstitiúideach: pointe 17 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 2 Nollaig 2013 idir Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais 17 ], do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil.

(31)Tá feidhm ag Rialachán (AE, Euratom) [an Rialachán Airgeadais nua] (an ‘Rialachán Airgeadais’) maidir leis an gClár seo, mura sonraítear a mhalairt. Leagtar síos leis rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena náirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, cur chun feidhme indíreach, cúnamh airgeadais, ionstraimí airgeadais agus ráthaíochtaí buiséadacha.

(32)I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle 18 , Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2988/95 ón gComhairle 19 , Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 ón gComhairle 20 agus Rialachán (AE) 2017/1939 ón gComhairle 21 , déanfar leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bearta comhréireacha, lena náirítear trí neamhrialtachtaí agus calaois a chosc, a bhrath, a cheartú agus a fhiosrú, cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, smachtbhannaí riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 agus Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 féadfaidh an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena náirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. I gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, féadfaidh Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE) calaois agus cionta coiriúla eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais a imscrúdú, de réir mar a fhoráiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle 22 . I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, ní mór d’aon duine nó d'aon eintiteas a fhaigheann cistí ón Aontas comhoibriú go hiomlán le cosaint leasanna airgeadais an Aontais agus na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, do OIPE agus do Chúirt Iniúchóirí na hEorpa (CIE), agus ní mór dó a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtí a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(33)De bhun [tagairt le nuashonrú de réir cinneadh nua maidir le tíortha agus críocha thar lear: Airteagal 94 de Chinneadh 2013/755/AE 23 ón gComhairle], tá daoine agus eintitis atá lonnaithe i dtíortha agus críocha thar lear incháilithe do chistiú faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát lena mbaineann an tír nó an chríoch ábhartha thar lear.

(34)De bhun mhír 22 agus mhír 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr, is gá meastóireacht a dhéanamh ar an gClár seo ar bhonn faisnéis arna bailiú trí cheanglais faireacháin shonracha, agus ró-rialáil agus ualach riaracháin, ar na Ballstáit go háirithe, á seachaint san am céanna. Ar na ceanglais sin is féidir a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Rialacháin ar an talamh.

(35)Chun a bheith in ann táscairí na gconairí tionchair a fhorlíonadh nó a leasú, i gcás ina meastar gur gá, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh a tharmligean chuig an gCoimisiún. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena náirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach maidir le Reachtóireacht Níos Fearr an 13 Aibreán 2016. Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, gheobhaidh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus beidh rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bheidh ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(36)A bhuí le comhleanúnachas agus sineirgíochtaí idir an clár Fís Eorpach agus Clár Spáis an Aontais Eorpaigh, déanfar earnáil spáis Eorpach a chothú a bheidh nuálach agus iomaíoch ar an leibhéal domhanda; neamhspleáchas na hEorpa a atreisiú maidir le rochtain ar an spás agus leas a bhaint as an spás i dtimpeallacht slán, sábháilte; agus ról na hEorpa mar ghníomhaí domhanda a neartú. Tacóidh sonraí agus seirbhísí a chuirfear ar fáil leis an gClár Spáis le réitigh cheannródaíocha a chur i gcrích sa chlár Fís Eorpach. 

(37)Ní mór do na rialacha don rannpháirtíocht agus leathadh léiriú leordhóthanach a thabhairt ar riachtanais an Chláir, agus na hábhair imní agus moltaí arna ndéanamh ag na páirtithe leasmhara éagsúla á gcur san áireamh.

(38)Le comhrialacha ar fud an Chláir, ba cheart creat comhleanúnach a áirithiú a éascódh rannpháirtíocht i gcláir a fhaigheann tacaíocht airgeadais ó bhuiséad an Chláir, lena náirítear rannpháirtíocht i gcláir a bhíonn á mbainistiú ag comhlachtaí cistiúcháin amhail EIT, comhghnóthais nó aon struchtúr eile faoi Airteagal 187 CFAE, agus rannpháirtíocht i gcláir a ghabhann na Ballstáit ar láimh de bhun Airteagal 185 CFAE. Ba cheart solúbthacht chun rialacha sonracha a ghlacadh nuair atá bonn cirt leo a áirithiú.

(39)Ba cheart do ghníomhuithe a thagann faoi raon feidhme an Chláir seo na cearta bunúsacha a urramú agus cloí leis na prionsabail atá luaite i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh go háirithe. Ba cheart do ghníomhuithe den sórt sin a bheith i gcomhréir le gach oibleagáid dhlíthiúil, lena náirítear an dlí idirnáisiúnta agus le gach cinneadh ábhartha ón gCoimisiún, amhail fógra an 28 Meitheamh 2013 24 , agus le prionsabail eiticiúla, lena náirítear aon sárú sláine taighde a sheachaint. Ba cheart Airteagal 13 CFAE a chur san áireamh freisin i ngníomhaíochtaí taighde agus ba cheart úsáid ainmhithe sa taighde agus sa tástáil a laghdú d'fhonn deireadh a chur le húsáid ainmhithe faoi dheoidh.

(40)I gcomhréir le cuspóirí an chomhair idirnáisiúnta a leagtar amach in Airteagal 180 agus Airteagal 186 CFAE, ba cheart rannpháirtíocht eintiteas dlíthiúil a bheidh bunaithe i dtríú tíortha agus rannpháirtíocht eagraíochtaí idirnáisiúnta a chur chun cinn. Ba cheart cur chun feidhme na Rialacha a bheith i gcomhréir leis na bearta a glacadh i gcomhréir le hAirteagal 75 agus le hAirteagal 215 CFAE agus i gcomhréir leis an dlí idirnáisiúnta. I gcás gníomhuithe a bhaineann le sócmhainní straitéiseacha, leasanna, uathrialachas nó slándáil an Aontais, féadfar rannpháirtíocht i ngníomhuithe sonracha an Chláir a bheith teoranta d'eintitis atá bunaithe sna Ballstáit amháin, nó d’eintitis atá bunaithe i dtíortha comhlachaithe áirithe nó i dtríú tíortha eile maille leis na Ballstáit.

(41)Mar léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais Comhaontú Pháras agus Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe a chur chun feidhme, rannchuideoidh an Clár sin na gníomhuithe ar son na haeráide a phríomhshruthú agus an sprioc fhoriomlán go gcaithfear 25 % de chaiteachais bhuiséadacha an Aontais mar thacaíocht do chuspóirí aeráide a bhaint amach.

(42)Tá feidhm maidir leis an Rialachán seo ag na rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo, go háirithe, an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme le deontais, soláthar, duaiseanna, agus cur chun feidhme indíreach, agus déantar foráil leo maidir le seiceálacha agus freagracht na ngníomhaithe airgeadais. Na rialacha a ghlactar ar bhonn Airteagal 322 CFAE, baineann siad freisin le cosaint bhuiséad an Aontais i gcás easnaimh ghinearálaithe maidir le smacht reachta sna Ballstáit, ós rud é gur réamhchoinníoll riachtanach urramú an smachta reachta i dtaca le bainistiú fónta airgeadais agus maoiniú éifeachtach de chuid an Aontais Eorpaigh.

(43)D’fhéadfadh úsáid réamheolais íogair nó rochtain ag daoine neamhúdaraithe ar thorthaí íogaire tionchar neamhfhabhrach a bheith aige ar leasanna an Aontais nó leas Ballstáit amháin nó níos mó. Dá bhrí sin ba cheart láimhseáil sonraí rúnda agus faisnéis rúnaicmithe a rialú le dlíthe ábhartha uile an Aontais, lena náirítear rialacha inmheánacha na nInstitiúidí, amhail Cinneadh (AE, Euratom) 2015/444 ón gCoimisiún, ina leagtar síos na forálacha maidir le rialacha slándála chun faisnéis rúnaicmithe an Aontais Eorpaigh a chosaint.

(44)Is gá na coinníollacha íosta rannpháirtíochta a bhunú, mar riail ghinearálta faoinar cheart eintiteas dlíthiúil amháin ar a laghad ó Bhallstát a bheith san áireamh sa chuibhreannas, agus i ndáil le sainiúlachtaí na gcineálacha gníomhuithe ar leith faoin gClár araon.

(45)Is iomchuí téarmaí agus coinníollacha a bhunú maidir le cistiú ón Aontas a sholáthar do rannpháirtithe i ngníomhuithe faoin gClár. Ba cheart deontais a chur chun feidhme agus gach cineál ranníocaíochta a leagtar amach sa Rialachán Airgeadais á gcur san áireamh, cnapshuimeanna, rátaí comhréidhe nó costais aonaid san áireamh, d’fhonn leanúint den simpliú.

(46)Déantar tagairt do na rátaí aisíocaíochta a luaitear sa Rialachán seo mar uasrátaí chun prionsabal an chómhaoinithe a chomhlíonadh.

(47)I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, ba cheart don Chlár bonn a sholáthar le haghaidh glacadh níos forleithne le gnáthchleachtais cuntasaíochta costála na dtairbhithe i ndáil le costais phearsanra agus costais aonaid le haghaidh earraí agus seirbhísí arna sonrascú go hinmheánach.

(48)Ba cheart simpliú breise a dhéanamh ar an gcóras reatha d’aisíocaíocht na gcostas pearsanra iarbhír, ag tógáil ar an gcur chuige um luach saothair bunaithe ar thionscadail a forbraíodh faoin gclár Fís 2020 agus é a chuíchóiriú tuilleadh leis an Rialachán Airgeadais.

(49)Tá sé léirithe gur sásra tábhachtach cosanta atá sa Chiste um Ráthaíocht Rannpháirtithe a bunaíodh faoin gclár Fís 2020 agus a ndéanann an Coimisiún bainistiú air, agus maolaítear leis na rioscaí a bhaineann leis na méideanna atá dlite agus nár aisíoc rannpháirtithe mainneachtana. Dá bhrí sin, ba cheart leanúint ar aghaidh leis an gCiste um Ráthaíocht Tairbhithe, a athainmneofar an Sásra Árachais Fhrithpháirtigh (“an Sásra”) agus é a mhéadú go comhlachtaí cistiúcháin eile, go háirithe go tionscnaimh de bhun Airteagal 185 CFAE. Ba cheart an Sásra a oscailt do thairbhithe aon chlár eile Aontais arna bhainistiú go díreach nó go hindíreach.

(50)Ba cheart rialacha maidir le saothrú agus leathadh torthaí a leagan síos chun a áirithiú go ndéanann na rannpháirtithe na torthaí sin a chosaint, a shaothrú agus a leathadh de réir mar is iomchuí. Ba cheart tuilleadh béime a leagan go háirithe ar shaothrú na dtorthaí, go háirithe san Aontas. Ba cheart do thairbhithe a bpleananna a nuashonrú i ndáil le saothrú agus leathadh a dtorthaí le linn an ghníomhaithe agus ina dhiaidh.

(51)Ba cheart na príomheilimintí den chóras meastóireachta agus roghnúcháin tograí ón gclár a bhí ann roimhe, Fís 2020, a leag béim ar leith ar an sármhaitheas, a choinneáil. Ba cheart leanúint de thograí a roghnú bunaithe ar an meastóireacht a rinne saineolaithe neamhspleácha. I gcás inarb ábhartha, ba cheart an gá le comhleanúnachas foriomlán na punainne tionscadal a chur san áireamh.

(52)Ba cheart dul ar thrasiontaoibh níos minice i dtaca le hiniúchtaí agus measúnuithe, lena náirítear le cláir eile de chuid an Aontais, chun an ualach riaracháin ar thairbhithe cistí Aontais a laghdú. Ba cheart foráil a dhéanamh maidir le trasiontaoibh go sainráite trí ghnéithe eile den phróiseas um dearbhú a chur san áireamh, amhail iniúchtaí ar chórais agus ar phróisis.

(53)Ba cheart dul i ngleic le dúshláin shonracha i réimse na taighde agus nuálaíochta le duaiseanna, lena náirítear trí dhuaiseanna coiteanna nó comhdhuaiseanna i gcás inarb iomchuí, arna neagrú ag an gCoimisiún nó ag comhlacht cistiúcháin le comhlachtaí eile de chuid an Aontais, tríú tíortha, eagraíochtaí idirnáisiúnta nó eintitis dhlíthiúla neamhbhrabúsacha.

(54)Na cineálacha maoiniúcháin agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo, is ar bhonn a fhónta atá siad ó thaobh cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus torthaí a thabhairt a roghnófar iad, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar na rioscaí a mheastar a thiocfadh de neamh-chomhlíonadh. Maidir le deontais, áireofar leis seo breithniú ar úsáid cnapshuimeanna, rátaí comhréidh agus ar scálaí costas aonaid.

TAR ÉIS AN RIALACHÁN SEO A GHLACADH::

TEIDEAL I

FORÁLACHA GINEARÁLTA

Airteagal 1

Ábhar

1.Leis an Rialachán seo bunaítear Fís Eorpach - An Creatchlár le haghaidh Taighde agus Nuálaíochta (‘an Clár’) agus na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus scaipeadh i ngníomhuithe neamhdhíreacha faoin gClár.

2.Leagtar síos leis cuspóirí an Chláir, an buiséad don tréimhse 2021-2027, na foirmeacha cistiúcháin ón Aontas agus na rialacha a bhaineann leis an gcistiú sin a sholáthar.

3.Cuirfear an Clár chun feidhme tríd seo a leanas:

(a) an clár sonrach arna bhunú ag an gCinneadh .../.../AE 25 , ina bhfuil ranníocaíocht airgeadais leis an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht;

(b)an clár sonrach maidir le taighde ar chosaint arna bhunú ag Rialachán .../.../AE.

4.Na téarmaí ‘Fís Eorpach’, ‘an Clár’ agus ‘clár sonrach’ a úsáidtear sa Rialachán seo, tugann siad aghaidh ar ábhair nach ábhartha ach maidir leis an gclár sonrach amháin a ndéantar tuairisc faoi i mír 3(a), mura luaitear a mhalairt go sonrach.

Airteagal 2

Sainmhínithe

Chun críocha an Rialacháin seo, beidh feidhm ag na sainmhínithe seo a leanas:

(1)ciallaíonn ‘bonneagair thaighde’ saoráidí a sholáthraíonn acmhainní agus seirbhísí do na pobail thaighde chun taighde a dhéanamh agus nuálaíocht a chothú ina réimsí féin. Áirítear ar an sainmhíniú na hacmhainní daonna a ghabhann leis, agus cumhdaítear leis mórthrealamh nó tacair ionstraimí; saoráidí a bhfuil baint acu le heolas amhail bailiúcháin, cartlanna nó bonneagair sonraí eolaíocha; córais ríomhaireachta, líonraí cumarsáide agus aon bhonneagar eile ar de chineál uathúil é agus é oscailte d’úsáideoirí seachtracha, atá ríthábhachtach chun barr feabhais a ghnóthú sa taighde agus sa nuálaíocht. I gcás inarb ábhartha, féadfar iad a úsáid i réimsí eile seachas an taighde, mar shampla chun críche oideachais nó seirbhísí poiblí agus féadfaidh siad a bheith ‘suite ar shuíomh amháin’, ‘fíorúil’ nó ‘dáilte’;

(2)tá an bhrí chéanna le 'straitéis um speisialtóireacht chliste' agus atá le straitéis um speisialtóireacht chliste mar a shainmhínítear i Rialachán (AE) Uimh. 1303/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle 26 lena gcomhlíontar na coinníollacha cumasúcháin arna leagan amach i Rialachán (AE) XX (Rialachán na bhForálacha Coiteanna);

(3)ciallaíonn ‘Comhpháirtíocht Eorpach’ tionscnamh lena dtugann an tAontas gealltanas, i gcomhar le comhpháirtithe príobháideacha/nó poiblí (amhail tionscal, eagraíochtaí taighde, comhlachtaí a bhfuil misean seirbhíse poiblí acu ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach, náisiúnta nó idirnáisiúnta nó eagraíochtaí na sochaí sibhialta lena náirítear forais), chun tacaíocht a thabhairt go comhpháirteach le clár gníomhaíochta taighde agus nuálaíochta a fhorbairt agus a chur chun feidhme, lena náirítear gníomhaíochtaí a bhfuil baint acu leis an nglacadh atá ag an margadh leo, le glacadh rialála nó le glacadh beartais;

(4)ciallaíonn ‘rochtain oscailte’ an cleachtas a bhaineann le rochtain ar líne a chur ar fáil d’aschuir thaighde ag eascairt as gníomhuithe arna maoiniú ag an gClár, go háirithe foilseacháin eolaíocha agus sonraí taighde, saor ó tháille don úsáideoir deiridh;

(5)ciallaíonn ‘misean’ punann gníomhuithe arb é is aidhm leo sprioc intomhaiste a ghnóthú laistigh d’achar ama atá leagtha síos, agus an tionchar ar an eolaíocht agus ar an teicneolaíocht agus/nó ar an tsochaí agus ar shaoránaigh nárbh fhéidir a ghnóthú trí ghníomhuithe aonair;

(6)ciallaíonn 'soláthar réamhthráchtála' soláthar seirbhísí taighde agus forbartha a bhfuil baint acu le riosca-sochair a roinnt faoi dhálaí margaidh, agus forbairt iomaíoch i gcéimeanna, ina bhfuil dealú soiléir idir na seirbhísí  taighde agus forbartha a sholáthraítear ó úsáid cainníochtaí tráchtála de na táirgí deiridh;

(7)ciallaíonn 'an soláthar poiblí de réitigh nuálaíocha' soláthar i gcás ina bhfeidhmíonn údaráis chonarthacha mar chustaiméir chéadtrialach le haghaidh earraí nó seirbhísí nuálaíocha nach bhfuil ar fáil fós ar bhonn tráchtála ar mhórscála, agus féadfar tástáil chomhlíontachta a áireamh leis sin;

(8)ciallaíonn 'cearta rochtana' cearta chun torthaí nó réamheolas a úsáid;

(9)ciallaíonn 'réamheolas' sonraí, saineolas nó faiséis ar bith, is cuma cén chineál iad, inláimhsithe nó doláimhsithe, lena náirítear aon cheart amhail cearta maoine intleachtúla, is é sin le rá an méid seo a leanas: (i) cearta atá i seilbh rannpháirtithe roimh dóibh aontú leis an ngníomhú; (ii) cearta arna sainaithint ag na tairbhithe i scríbhinn ar dhóigh ar bith de réir mar is gá chun an ghníomhú a chur chun feidhme nó chun a chuid torthaí a shaothrú;

(10)ciallaíonn 'scaipeadh' nochtadh poiblí na dtorthaí trí mheán iomchuí (seachas nochtadh mar thoradh ar na torthaí a chosaint nó a shaothrú), lena náirítear trí na torthaí a fhoilsiú i bhfoilseacháin eolaíocha i meán ar bith;

(11)ciallaíonn 'saothrú' torthaí a úsáid i ngníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta breise seachas iad sin atá clúdaithe ag an ngníomhú lena mbaineann, nó chun táirge nó próiseas a fhorbairt, a chruthú, a mhonarú agus a mhargú, nó chun seirbhís a chruthú agus a sholáthar, nó i ngníomhaíochtaí i ndáil le caighdeánú;

(12)ciallaíonn 'coinníollacha cothroma agus réasúnacha' coinníollacha iomchuí lena náirítear téarmaí airgeadais nó coinníollacha saor ó ríchíosanna, agus aird á tabhairt ar chúinsí sonracha an iarratais ar rochtain, a bhféadfar a shainiú trí bhíthin luach iarbhír nó féideartha na dtorthaí nó an réamheolais a bhfuil rochtain á lorg ina leith agus/nó raon feidhme, fad nó tréithe eile an tsaothraithe atá beartaithe;

(13)ciallaíonn 'comhlacht cistiúcháin' comhlacht nó eagraíocht, seachas an Coimisiún, dá dtagraítear i bpointe (c) d'Airteagal 62(1) den Rialachán Airgeadais, a gcuireann an Coimisiún de chúram orthu cúraimí maidir leis an mbuiséad a chur chun feidhme faoin gClár;

(14)ciallaíonn 'eagraíocht idirnáisiúnta um thaighde Eorpach' eagraíocht idirnáisiúnta, ar Ballstáit nó tíortha comhlachaithe tromlach a gcomhaltaithe, agus arb é is príomhchuspóir léi an comhar eolaíoch agus teicneolaíoch a chur chun cinn san Eoraip;

(15)ciallaíonn ‘eintiteas dlíthiúil’ aon duine nádúrtha nó dlítheanach a bunaíodh mar eintiteas dlíthiúil agus a aithnítear mar eintiteas dlíthiúil faoin dlí náisiúnta, faoi dhlí an Aontais nó faoin dlí idirnáisiúnta, a bhfuil pearsantacht dhlíthiúil aige agus a fhéadfaidh, ag gníomhú dó ina ainm féin, cearta a fheidhmiú agus a bheith faoi réir oibleagáidí, nó eintiteas nach bhfuil pearsantacht dhlíthiúil aige i gcomhréir le hAirteagal 197(2)(c) den Rialachán Airgeadais;

(16)ciallaíonn 'eintiteas dlíthiúil neamhbhrabúsach' eintiteas dlíthiúil atá neamhbhrabúsach de réir na foirme dlíthiúla atá aige nó a bhfuil sé d'oibleagáid dhlithiúil nó reachtach air gan brabús a roinnt ar a gheallsealbhóirí ná ar a chomhaltaí aonair;

(17)ciallaíonn ‘meánchaipitlithe’ cuideachta nach micreachuideachta é, nach fiontar beag nó meánmhéide é (‘FBM’) arna sainiú i Moladh ón gCoimisiún 2003/361/EC 27 , agus a bhfuil suas le 3 000 fostaí ag obair aige i gcás ina ndéantar an líon foirne a ríomh i gcomhréir le hAirteagal 3 go dtí 6 de Theideal I d’Iarscríbhinn an Mholta sin;  

(18)ciallaíonn 'torthaí' aon éifeacht inláimhsithe nó doláimhsithe de chuid an ghníomhaithe, amhail sonraí, fios gnó nó faisnéis, a ghintear sa ghníomhaíocht, is cuma cén chineál é agus is cuma an féidir é a chosaint nó nach féidir, mar aon le cearta ar bith atá ag gabháil leis, lena náirítear cearta maoine intleachtúla;

(19)cialaíonn ‘séala barr feabhais’ lipéad dearbhaithe maidir le togra arna thíolacadh mar gheall ar ghlao ar thograí, gur sháraigh sé na tairseacha ar fad arna leagan amach sa chlár oibre, ach nach bhféadfaí é a mhaoiniú de dheasca easpa buiséid a bheith ar fáil don ghlao sa chlár oibre;

(20) ciallaíonn 'clár oibre' an doiciméad a ghlacann an Coimisiún chun an clár sonrach 28 a chur chun feidhme i gcomhréir le hAirteagal 12 aige féin nó leis an doiciméad comhchosúil ó thaobh inneachair agus struchtúir de arna ghlacadh ag comhlacht cistiúcháin;

(21)ciallaíonn ‘airleacan in-aisíoctha’ cuid de mhaoiniú cumaiscthe ón gclár Fís Eorpach nó ó EIC a chomhfhreagraíonn d’iasacht faoi Theideal X den Rialachán Airgeadais, ach a bhronnann an tAontas Eorpach go díreach agus ar bhonn neamhbhrabach chun costais gníomhaíochtaí a chlúdach a chomhfhreagraíonn do ghníomhú nuálaíochta, agus a aisíocfaidh an tairbhí leis an Aontas Eorpach faoi na coinníollacha dá bhforáiltear sa chonradh;

(22)ciallaíonn ‘conradh’ an comhaontú arna thabhairt i gcríoch idir an Coimisiún nó comhlacht cistiúcháin le heintiteas dlí lena gcuirtear nuálaíocht agus gníomhú in úsáid ar an margadh chun feidhme agus lena dtacaíonn Fís Eorpach nó maoiniú cumaiscthe EIC leis.

(23)ciallaíonn ‘faisnéis rúnaicmithe’ faisnéis rúnaicmithe de chuid an Aontais Eorpaigh de réir mar a sainítear í in Airteagal 3 den Chinneadh ón gCoimisiún (AE, Euratom) 2015/444 chomh maith le faisnéis rúnaicmithe na mBallstát, faisnéis rúnaicmithe tríú tíortha a bhfuil comhaontú slándála ag an Aontas leo agus faisnéis rúnaicmithe eagraíocht idirnáisiúnta a bhfuil comhaontú slándála ag an Aontas leo;

(24)ciallaíonn “oibríochtaí cumaiscthe” gníomhuithe a fhaigheann tacaíocht ó bhuiséad an Aontais, lena náirítear laistigh de shaoráidí cumaiscthe de bhun Airteagal 2(6) den Rialachán Airgeadais, lena gcomhcheanglaítear foirmeacha neamh-iníoctha tacaíochta agus/nó ionstraimí airgeadais ó bhuiséad an Aontais d’fhoirmeacha iníoctha tacaíochta ó institiúidí forbartha nó institiúidí airgeadais poiblí eile, agus ó institiúidí airgeadais tráchtála agus infheisteoirí.

(25) ciallaíonn ‘Fís Eorpach nó maoiniú cumaiscthe na Comhairle Nuálaíochta Eorpaí’ tacaíocht airgeadais aonair do nuálaíocht agus do gníomhú chun í a chur ar n margadh, arb é comhcheangal sonrach é de dheontas nó d’airleacan in-aisíoctha ina bhfuil infheistíocht i gcothromas;

Airteagal 3

Cuspóirí an chláir

1.Is é cuspóir ginearálta an Chláir tionchar a imirt ar bhonn eolaíoch, eacnamaíoch agus ar bhonn na sochaí mar gheall ar infheistíochtaí an Aontais sa taighde agus sa nuálaíocht chun bunús eolaíoch agus teicneolaíoch an Aontais a neartú agus a iomaíochas a chothú, lena náirítear ina chuid tionscal, tosaíochtaí straitéiseacha an Aontais a bhaint amach, agus rannchuidiú le dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, lena náirítear na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe.

2.Tá na cuspóirí sonracha seo a leanas ag an gClár:

(a)    tacú le heolas nua ardcháilíochta, scileanna, teicneolaíochtaí agus réitigh ar dhúshláin dhomhanda a chruthú agus a scaipeadh;

(b)tionchar an taighde agus na nuálaíochta a neartú chun beartais an Aontais a cheapadh, tacú leo agus iad a chur chun feidhme, agus tacú leis an nglacadh le réitigh nuálacha sa tionscal agus sa tsochaí chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin dhomhanda;

(c)    gach cineál nuálaíochta a chothú, lena náirítear an nuálaíocht cheannródaíoch, agus úsáid a bhaint as réitigh nuálacha sa mhargadh agus é sin a neartú;

(d)    chun gnóthú spriocanna an Chláir a optamú le go mbeidh tionchar níos mó aige laistigh de Limistéar Eorpach Taighde nearthaithe.

Airteagal 4

Struchtúr an chláir

1.Déantar an Clár a struchtúrú chun rannchuidiú leis na cuspóirí ginearálta agus sonracha a ghnóthú arna leagan amach in Airteagal 3 sna codanna seo a leanas:

(1)Colún I ‘Eolaíocht oscailte’, lena ngabhtar don chuspóir sonrach arna leagan amach in Airteagal 3(2)(a) agus lena dtugtar tacaíocht do chuspóirí sonracha arna leagan amach in Airteagal 3(2)(b) agus in Airteagal 3(2)(c) freisin, ina mbeidh na comhpháirteanna seo a leanas:

(a)An Chomhairle Eorpach um Thaighde (CET);

(b)Gníomhuithe Marie Skłodowska-Curie:

(c)bonneagair thaighde;

(2)Colún II ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’, lena ngabhtar don chuspóir sonrach arna leagan amach in Airteagal 3(2)(b) agus lena dtugtar tacaíocht do chuspóirí sonracha arna leagan amach in Airteagal 3(2)(a) agus in Airteagal 3(2)(c) freisin, ina mbeidh na comhpháirteanna seo a leanas:

(a)an cnuasach ‘An tSláinte’;

(b)an cnuasach ‘An tSochaí Chuimsitheach agus Shlán’;

(c)an cnuasach ‘An Teicneolaíocht Dhigiteach agus an Tionscal’;

(d)an cnuasach ‘Aeráid, Fuinneamh agus Soghluaisteacht’;

(e)an Cnuasach ‘Bia agus Acmhainní Nádúrtha’.

(f)gníomhuithe díreacha neamhnúicléacha an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde

(3)Colún III ‘Eolaíocht oscailte’, lena ngabhtar don chuspóir sonrach arna leagan amach in Airteagal 3(2)(a) agus freisin lena dtugtar tacaíocht do chuspóirí sonracha arna leagan amach in Airteagal 3(2)(b) agus in Airteagal 3(2)(c), ina mbeidh na comhpháirteanna seo a leanas:

(a)an Chomhairle Nuálaíochta Eorpach (CNE);

(b)éiceachórais nuálaíochta na hEorpa;

(c)an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (IET)

(4)Colún IV ‘An Limistéar Eorpach Taighde a Neartú’, lena ngabhtar don chuspóir sonrach arna leagan amach in Airteagal 3(2)(d) agus lena dtugtar tacaíocht do chuspóirí sonracha arna leagan amach in Airteagal 3(2)(a) agus in Airteagal 3(2)(b) agus in Airteagal 3(2)(c)freisin, ina mbeidh na comhpháirteanna seo a leanas:

(a)barr feabhais a chomhroinnt;

(b)Córas Taighde agus Nuálaíochta an Aontais Eorpaigh a athchóiriú agus a fheabhsú.

2.Leagtar amach línte ginearálta na ngníomhaícohta do na gníomhaíochtaí in Iarscríbhinn I.

Airteagal 5

Taighde ar chosaint

1.Na gníomhaíochtaí a dhéanfar faoin gclár sonrach dá dtagraítear in Airteagal 1(3)(b) agus a leagtar síos i Rialachán .... lena mbunaítear an ciste Eorpach Cosanta, bainfidh siad le taighde ina dtabharfar aird ar leith ar fheidhmeanna cosanta, taighde arb é an cuspóir a bheidh leis iomaíochas, éifeachtúlacht agus nuálaíocht an tionscail chosanta a chothú.

2.Níl feidhm ag an Rialachán seo maidir leis an gclár sonrach dá dtagraítear in Airteagal 1(3)(b), seachas an tAirteagal seo, Airteagal 1(1) agus Airteagal 1(3) agus Airteagal 9(1).

Airteagal 6

Cur chun feidhme agus foirmeacha cistiúcháin ón Aontas Eorpach

1.Is tríd an mbainistíocht dhíreach a chuirfear an Clár chun feidhme i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais nó tríd an mbainistíocht indíreach le comhlachtaí cistiúcháin dá dtagraítear in Airteagal 62(1)(c) den Rialachán Airgeadais.

2.Féadfar cistiú a sholáthar ón gClár do ghníomhuithe indíreacha, agus an cistiú sin in aon cheann de na foirmeacha a leagtar síos sa Rialachán Airgeadais, go háirithe deontais (lena náirítear deontais oibriúcháin), duaiseanna agus soláthair. Féadfaidh sé maoiniú a sholáthar freisin i bhfoirm ionstraimí airgeadais laistigh d’oibríochtaí cumaiscthe.

3.Beidh feidhm ag na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus scaipeadh arna leagan síos sa Rialachán seo maidir le gníomhuithe indíreacha.

4.Leagtar amach na príomhchineálacha gníomhuithe a úsáidfear faoin gClár agus sainítear iad in Iarscríbhinn II. Úsáidfear gach foirm mhaoinithe ar dhóigh sholúbtha síos trí gach cuspóir den Chlár agus cinnfar an úsáid a bheidh leo bunaithe ar riachtanais agus ar shaintréithe a gcuspóirí sonracha.

5.Tacóidh an Clár le gníomhuithe díreacha a dhéanfaidh ACT chomh maith. I gcás ina rannchuideoidh na gníomhuithe le tionscnaimh arna bhunú faoi Airteagal 185 nó faoi Airteagal 187 CFAE, ní mheasfar an rannchuidiú sin a bheith mar chuid den ranníocaíocht airgeadais arna leithdháileadh ar na tionscnaimh sin.

6.Bunófar cur chun feidhme an chláir shonrach 29 ar phleanáil thrédhearcach straitéiseach ilbhliantúil de thaighde agus de ghníomhaíochtaí nuálaíochta, go háirithe le haghaidh an cholúin ‘Dúshláin Dhomhanda agus an tIomaíochas Tionsclaíoch’, tar éis dul i gcomhairle le páirtithe leasmhara faoi thosaíochtaí agus faoi na cineálacha gníomhuithe agus foirmeacha cur chun feidhme iomchuí a úsáidfear. Déanfaidh sé sin an tailíniú le cláir ábhartha eile de chuid an Aontais a áirithiú.

7.Déanfar gníomhaíochtaí an chláir Fís Eorpach a sholáthar go príomha trí glaonna ar thograí, agus eagrófar roinnt díobh mar chuid de mhiseain agus de Chomhpháirtíochtaí Eorpacha.

8.Díreofar na gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta a dhéanfar faoin gclár Fís Eorpach ar iarratais shibhialta.

9.Áiritheofar an Clár go gcuirfear comhionannas inscne agus gné na hinscne chun cinn go héifeachtach in inneachar na taighde agus na nuálaíochta. Déanfar aird faoi leith a dhíriú ar chomhionannas inscne a áirithiú, faoi réir an cháis i réimse an taighde agus na nuálaíochata lena mbaineann, i bpainéil mheastóireachta agus i gcomhlachtaí amhail sainghrúpaí.

Airteagal 7

Misin

1.Déanfar misin a chlársceidealú laistigh den cholún ‘Dúshláin Dhomhanda agus an tIomaíochas Tionsclaíoch’, ach féadfaidh siad leas a bhaint as gníomhuithe laistigh de chodanna eile den Chlár freisin.

2.Cuirfear na misin chun feidhme i gcomhréir le hAirteagal 5 den Chlár Sonrach. Déanfar an mheastóireacht i gcomhréir le hAirteagal 26.

3.Déanfaidh na misin an méid seo a leanas:

(a)beidh breisluach AE soiléir ag baint leo agus rannchuideoidh siad le tosaíochtaí an Aontais a ghnóthú;

(a)beidh siad misniúil agus spreagúil, agus beidh siad ábhartha maidir le codanna éagsúla den tsochaí agus den gheilleagar;

(b)cuirfidh siad treo soiléir in iúl agus beidh siad spriocdhírithe, intomhaiste agus faoi cheangal ama;

(c)díreofar ar ghníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta a bheidh uaillmhianach ach réadúil;

(d)déanfaidh siad gníomhaíocht a ghríosú ar fud disciplíní, earnálacha agus gníomhaithe;

(e)beidh siad oscailte do réitigh iolracha ón mbun aníos.

Airteagal 8

Comhpháirtíochtaí Eorpacha

1.Féadfar codanna den chlár Fís Eorpach a chur chun feidhme trí Chomhpháirtíochtaí Eorpacha. Féadfar rannpháirtíocht an Aontais i gComhpháirtíochtaí Eorpacha a dhéanamh in aon cheann de na foirmeacha seo a leanas:

(a)rannpháirtíocht i gcomhpháirtíochtaí a bhunaítear ar bhonn Meabhrán Tuisceana agus/nó socruithe conarthacha idir an Coimisiún agus na comhpháirtithe dá dtagraítear in Airteagal 2(3), lena sonraítear cuspóirí na comhpháirtíochta, a bhfuil baint acu le gealltanais maidir le ranníocaíochtaí airgeadais agus/nó ranníocaíochtaí comhchineáil na gcomhpháirtithe, táscairí feidhmíochta agus tionchair, agus na haschuir a sholáthrófar. Áirítear orthu sin gníomhaíochtaí comhlántacha taighde agus nuálaíochta a chuireann na comhpháirtithe agus an Clár (Comhpháirtíochtaí Eorpacha comh-chlársceidealaithe) chun feidhme;

(b)rannpháirtíocht i gclár gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta agus ranníocaíocht airgeadais leis, bunaithe ar ghealltanas na gcomhpháirtithe maidir le ranníocaíochtaí airgeadais agus comhchineáil agus maidir lena gcuid gníomhaíochtaí ábhartha a chomhtháthú trí ghníomhú comhchistithe Cláir a úsáid (Comhpháirtíochtaí Eorpacha Comhchistithe);

(c)Rannpháirtíocht i gcláir thaighde agus nuálaíochta agus ranníocaíocht leo arna ndéanamh ag roinnt Ballstát i gcomhréir le hAirteagal 185 CFAE, nó ag comhlachtaí arna mbunú de bhun Airteagal 187 CFAE, amhail Gnóthais Chomhpháirteacha, nó ag na Pobail Eolais agus Nuálaíochta EIT i gcomhlíonadh an [Rialacháin EIT] (Comhpháirtíochtaí Eorpacha Institiúidithe), nach gcuirfear chun feidhme ach amháin i gcás nach ngnóthódh foirmeacha eile Comhpháirtíochta Eorpaigh na cuspóirí nó nach gcruthóidís na tionchair is gá a mbeifí ag dréim leo, agus dá mbeadh údar cuí leis trí pheirspictíocht fhadtéarmach agus ardleibhéal comhtháthaithe lena náirítear bainistíocht lárnach gach ranníocaíocht airgeadais.

2.Beidh Comhpháirtíochtaí Eorpacha mar seo a leanas:

(d)Bunófar iad i gcásanna ina ngnóthóidh siad cuspóirí an chláir Fís Eorpach ar dhóigh níos éifeachtaí ná an tAontas leis féin;

(e)Cloífidh siad le prionsabail a bhaineann le breisluach an Aontais, trédhearcacht, oscailteacht, tionchar, an éifeacht ghiarála, gealltanas airgeadais fadtéarmach na gcomhpháirtithe rannpháirteacha, solúbthacht, comhleanúnachas agus comhlántacht le tionscnaimh áitiúla, réigiúnacha, náisiúnta agus idirnáisiúnta an Aontais;

(f)Beidh siad teoranta ó thaobh ama de agus beidh coinníollacha le haghaidh deireadh a chur le cistiúchán ón gClár de réir a chéile.

Na forálacha agus na critéir roghnúcháin, cur chun feidhme, faireacháin, meastóireacht agus maidir le deireadh a chur le cistiú de réir a chéile, leagtar amach iad in Iarscríbhinn III.

Airteagal 9

Buiséad

1.Is é EUR 94 100 000 000 an buiséad a bheidh ann i bpraghsanna reatha le haghaidh chur chun feidhme an Chreatchláir don tréimhse 2021 – 2027 le haghaidh an chláir shonraigh dá dtagraítear in Airteagal 1(3)(a) agus, ina theannta sin, an méid don chlár sonrach dá dtagraítear in Airteagal 1(3)(b), arna leagan síos i Rialachán.... lena mbunaítear an Ciste Eorpach Cosanta.

2.Maidir le dáileadh táscach an mhéid dá dtagraítear i mír 1, beidh an chéad leath den abairt mar seo a leanas:

(a)EUR 25 800 000 000 le haghaidh Colún I ‘Eolaíocht Oscailte’ don tréimhse 2021-2027, as a dtiocfaidh

(1) EUR 16 600 000 000 don Chomhairle Eorpach um Thaighde;

(2)EUR 6 800 000 000 do ghníomhuithe Marie Skłodowska-Curie;

(3)EUR 2 400 000 000 do bhonneagair thaighde;

(b)EUR 52 700 000 000 le haghaidh Colún II ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’ don tréimhse 2021-2027, as a dtiocfaidh

(1)EUR 7 700 000 000 don chnuasach ‘An tSláinte’;

(2)EUR 2 800 000 000 don chnuasach ‘An tSochaí Chuimsitheach agus Shlán’;

(3)EUR 15 000 000 000 don chnuasach ‘An Teicneolaíocht Dhigiteach agus an Tionscal’;

(4)EUR 15 000 000 000 don chnuasach ‘Aeráid, Fuinneamh agus Soghluaisteacht’;

(5)EUR 10 000 000 000 don chnuasach ‘Bia agus Acmhainní Nádúrtha’;

(6)EUR 2 200 000 000 do ghníomhuithe díreacha neamhnúicléacha an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde (ACT);

(c)EUR 13 500 000 000 le haghaidh Colún I ‘Nuálaíocht Oscailte’ don tréimhse 2021-2027, as a dtiocfaidh

(1)EUR 10 500 000 000 don Chomhairle Nuálaíocht Eorpach, lena náirítear suas le EUR 500 000 000 d’Éiceachórais Nuálaíochta Eorpacha;

(2)EUR 3 000 000 000 don Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (EIT);

(d)EUR 2 100 000 000 le haghaidh Cuid ‘An Limistéar Eorpach Taighde a Neartú’ don tréimhse 2021-2027, as a dtiocfaidh

(1)EUR 1 700 000 000 do ‘barr feabhais a chomhroinnt’;

(2) EUR 400 000 000 do ‘Córas Taighde agus Nuálaíochta an Aontais Eorpaigh a athchóiriú agus a fheabhsú.

3.Chun freagairt do chásanna gan choinne nó do riachtanais agus d'fhorbairtí nua, féadfaidh an Coimisiún, laistigh den nós imeachta buiséadach bliantúil, diall ó na méideanna dá dtagraítear i mír 2 suas le 10 % ar a mhéad. Ní cheadófar diall dá shórt i ndáil leis na méideanna dá dtagraítear i bpointe (b) (6) de mhír 2 den Airteagal seo agus an méid iomlán arna leagan amach le haghaidh Cuid ‘An Limistéar Eorpach Taighde a Neartú’ de mhír 2 den Airteagal seo.

4.Féadfar a chumhdach freisin leis an méid dá dtagraítear i mír 1 speansais maidir le hullmhúchán, faireachán, rialú, iniúchóireacht, meastóireacht agus gníomhaíochtaí eile a bhaineann le bainistiú agus cur chun feidhme an Chláir, lena náirítear gach caiteachas riaracháin, chomh maith le meastóireacht a dhéanamh ar ghnóthú a chuspóirí. Ina theannta sin, féadfar a chumhdach leis speansais a bhaineann le staidéir, cruinnithe saineolaithe, gníomhuithe faisnéise agus cumarsáide, a fhad a bhaineann siad sin le cuspóirí an Chláir, mar aon le speansais a bhaineann le líonraí teicneolaíochta faisnéise arb é is fócas dóibh próiseáil agus malartú faisnéise, lena náirítear uirlisí teicneolaíochta faisnéise corparáideacha agus cúnamh teicniúil agus riaracháin eile a bhfuil gá leo i ndáil le bainistiú an Chláir.

5.Más gá, féadfar leithreasuithe a iontráil sa bhuiséad tar éis 2027 chun na speansais dá bhforáiltear i mír 4 a chumhdach, ionas go mbeifear in ann na gníomhuithe nach mbeidh curtha i gcrích faoin 31 Nollaig 2027 a bhainistiú.

6.Féadfar gealltanais bhuiséadacha maidir le gníomhaíochtaí ar faide ná aon bhliain airgeadais amháin iad a roinnt ina dtráthchodanna bliantúla thar roinnt blianta.

7.Gan dochar don Rialachán Airgeadais, féadfaidh caiteachas le haghaidh gníomhuithe a thagann as tionscadail a áirítear sa chéad chlár oibre a bheith incháilithe ón 1 Eanáir 2021.

8.Na hacmhainní a leithdháiltear ar Bhallstát faoi bhainistíocht chomhroinnte ar acmhainní inaistrithe iad i gcomhréir le hAirteagal 21 de Rialachán (AE) XX [... Rialachán na bhForálacha Coiteanna], féadfar, ar a iarraidh sin uathu, iad a aistriú chuig an gClár. Cuirfidh an Coimisiún na hacmhainní sin chun feidhme go díreach i gcomhréir le pointe (a) d’Airteagal 62(1) den Rialachán Airgeadais nó go hindíreach i gcomhréir le pointe (c) den Airteagal sin. Úsáidfear na hacmhainní sin chun leas an Bhallstáit lena mbaineann a dhéanamh más féidir.

9.Tá an clár Fís Eorpach ceaptha chun a bheith curtha chun feidhme i sinéirgíocht i gcomhar le cláir eile cistiúcháin de chuid an Aontais. Áirítear ar liosta neamh-uileghabhálach de shinéirgí i gcomhar le cláir eile cistiúcháin de chuid an Aontais in Iarscríbhinn IV.

Airteagal 10

Rochtain oscailte agus sonraí oscailte

1.Déanfar rochtain oscailte ar fhoilseacháin eolaíocha a eascraíonn as taighde faoin gClár a áirithiú i gcomhréir le hAirteagal 35(3). Déanfar rochtain oscailte ar shonraí taighde a áirithiú i gcomhréir leis an bprionsabal ‘a oscailte is féidir, a iata is gá’. Déanfar rochtain oscailte ar aschuir eile taighde a spreagadh.

2.Déanfar bainistíocht fhreagrach ar shonraí taighde a áirithiú i gcomhréir leis na prionsabail ‘Findability’, ‘Accessibility’, ‘Interoperability’ agus ‘Reusability’ (FAIR) [‘In-aimsitheacht’, Inrochtaineacht’, idiroibritheacht’ agus ‘In-athúsáidtheacht’].

3.Na cleachtais a bhaineann leis an eolaíocht oscailte diomaite den rochtain oscailte ar aschuir thaighde agus bainistíocht fhreagrach ar shonraí taighde, déanfar iad a chur chun cinn.

Airteagal 11

Cistiú comhlántach agus comhcheangailte

Seo a leanas gníomhuithe a bhronntar dearbhú Séala Barr Feabhais orthu, nó a chomhlíonann na coinníollacha carnacha, comparáideacha:

(a)rinneadh measúnú orthu i nglao ar thograí faoin gClár;

(b)comhlíonann siad íoscheanglais cháilíochta an ghlao sin ar thograí;

(c)ní fhéadfar iad a mhaoiniú faoin nglao sin ar thograí i ngeall ar shrianta buiséadacha,

féadfaidh siad tacaíocht a fháil ó Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, ón gCiste Comhtháthaithe, ón gCiste Sóisialta na hEorpa+ nó ón gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe, i gcomhréir le mír 5 d’Airteagal [67] de Rialachán (AE) XX (Rialachán na bhForálacha Coiteanna] agus Airteagal [8] nó Rialachán (AE) XX [maidir leis an gcomhbheartas talmhaíochta a mhaoiniú, a bhainistiú agus faireachán a dhéanamh air], ar choinníoll go bhfuil gníomhuithe den sórt sin comhleanúnach le cuspóirí an chláir lena mbaineann. Beidh feidhm ag rialacha an Chiste lena gcuirtear tacaíocht ar fáil.

Airteagal 12

Tríú tíortha atá comhlachaithe leis an gClár

1.Beidh an Clár in ann comhlachas a dhéanamh leis na tríú tíortha seo a leanas:

(a)comhaltaí de Chomhlachas Saorthrádála na hEorpa (CSTE) ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE), i gcomhréir leis na coinníollacha a leagtar síos sa Chomhaontú maidir le LEE;

(b)tíortha aontacha, tíortha is iarrthóirí agus tíortha is iarrthóirí ionchasacha, i gcomhréir leis na prionsabail ghinearálta agus na téarmaí agus coinníollacha ginearálta a bhaineann le rannpháirtíocht na dtíortha sin i gcláir de chuid an Aontais arna mbunú sna comhaontuithe réime agus sna cinntí ó Chomhairlí Comhlachais lena mbaineann, nó i gcomhaontuithe eile den chineál céanna agus i gcomhréir leis na coinníollacha sonracha a leagtar síos sna comhaontuithe idir an tAontas agus na tíortha sin;

(c)tíortha a chuimsítear faoi Bheartas Comharsanachta na hEorpa, i gcomhréir leis na prionsabail ghinearálta agus na téarmaí agus coinníollacha ginearálta a bhaineann le rannpháirtíocht na dtíortha sin i gcláir de chuid an Aontais arna mbunú sna comhaontuithe réime agus sna cinntí ó Chomhairlí Comhlachais lena mbaineann, nó i gcomhaontuithe eile den chineál céanna, agus i gcomhréir leis na coinníollacha sonracha a leagtar síos sna comhaontuithe idir an tAontas agus na tíortha sin;

(d)tríú tíortha agus críocha a chomhlíonann na critéir seo ar fad a leanas:

i.tá inniúlacht mhaith eolaíochta, teicneolaíochta agus nuálaíochta acu;

ii.tá gealltanas tugtha acu maidir le geilleagar margaidh oscailte bunaithe ar rialacha, lena náirítear a bheith ag caitheamh ar bhealach cóir agus cothrom le cearta maoine intleachtúla, faoi choimirce institiúidí daonlathacha;

iii.cur chun cinn gníomhach beartas lena ndéantar folláine eacnamaíoch agus sóisialta na saoránach a fheabhsú.

aon chomhlachas a dhéanfar le gach ceann de na tríú tíortha faoi phointe (d), déanfar é i gcomhréir leis na coinníollacha a leagtar síos i gcomhaontú sonrach lena gcumhdaítear rannpháirtíocht an tríú tír in aon chlár de chuid an Aontais, ar choinníoll:

–go náirithítear leis an gcomhaontú cothromaíocht chóir idir ranníocaíochtaí agus sochair an tríú tír atá páirteach i gcláir an Aontais;

–go leagtar síos leis an gcomhaontú coinníollacha maidir le rannpháirtíocht sna cláir, lena náirítear ríomh na ranníocaíochtaí airgeadais le cláir aonair agus a gcostais riaracháin. Ioncam sannta i gcomhréir le hAirteagal 21(5) den Rialachán Airgeadais a bheidh sna ranníocaíochtaí sin;

–nach dtugtar leis an gcomhaontú cumhacht don tríú tír cinntí a dhéanamh maidir leis an gClár;

–go ráthaítear leis an gcomhaontú cearta an Aontais chun bainistíocht fhónta airgeadais a áirithiú agus chun a leasanna airgeadais a chosaint.

2.I raon feidhme an chomhlachais le gach tríú tír sa Chlár, cuirfidh sé san áireamh an cuspóir maidir le fás eacnamaíoch a thiomáint san Aontas trí bhíthin na nuálaíochta. Dá réir sin, diomaite de chomhaltaí den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch, tíortha aontacha, tíortha is iarrthóirí agus iarrthóirí ionchasacha, d’fhéadfaí codanna den Chlár a eisiamh de chomhaontú comhlathais i dtaca le tír shonrach.

3.Déanfaidh an comhaontú comhlachais, i gcás inarb iomchuí, foráil maidir le rannpháirtíocht eintitis dlí arna mbunú san Aontas i gcláir chomhchosúla tíortha comhlachais i gcomhréir leis an coinníollacha a leagtar síos ann.

4.Na coinníollacha lena gcinnfear leibhéal na ranníocaíochta airgeadais áiritheofaidh siad go ndéanfar ceartú uathoibríoch ar aon mhíchothromaíocht shuntasach i gcomparáid leis an méid a fhaigheann eintitis a bhunaítear sa tír chomhlachaithe trína bheith rannpháirteach sa Chlár, agus costais maidir le bainistiú, cur i bhfeidhm agus oibriú an Chláir á gcur san áireamh.

TEIDEAL II

RIALACHA MAIDIR LE RANNPHÁIRTÍOCHT AGUS SCAIPEADH

CAIBIDIL I

Forálacha ginearálta

Airteagal 13

Comhlachtaí cistiúcháin agus gníomhuithe díreacha an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde (ACT)

1.Ní fhéadfaidh na comhlachtaí cistiúcháin imeacht ó na rialacha arna leagan síos faoin Teideal seo ach amháin má dhéantar foráil maidir leis sin sa ghníomh bunúsach lena mbunaítear an comhlacht cistiúcháin nó lena gcuirtear cúraimí cur chun feidhme buiséid ar iontaobh dó nó, maidir le comhlachtaí cistiúcháin faoi Airteagal 62(1)(c)(ii), faoi Airteagal 62(1)(c)(iii) nó faoi Airteagal 62(1)(c)(v) den Rialachán Airgeadais, má dhéantar foráil maidir leis sa chomhaontú ranníocaíochta agus ina riachtanais oibríochtúla shonracha nó má éilítear sin i ngeall ar an gcineál gníomhaithe.

2.Ní bheidh feidhm ag na rialacha arna leagan amach faoin Teideal seo maidir le gníomhuithe díreacha a dhéanann ACT.

Airteagal 14

Gníomhuithe incháilithe

1.Gan dochar do mhír 2 agus do mhír 3 den Airteagal seo, ní bheidh ach gníomhuithe lena gcuirtear na cuspóirí dá dtagraítear in Airteagal 3 chun feidhme incháilithe chun cistiú a fháil.

Ní chuirfear maoiniú ar fáil i gcomhair na réimsí taighde seo a leanas:

(a)gníomhaíochtaí taighde arb é is aidhm leo daoine a chlónáil chun críocha atáirgthe;

(b)gníomhaíocht taighde arb é is aidhm leo oidhreacht ghéiniteach daoine a athrú ar bhealach go bhféadfadh athruithe den sórt sin teacht in oidhreacht 30 ;

(c)gníomhaíochtaí taighde arb é is aidhm leo suthanna daonna a chruthú chun críocha taighde a dhéanamh agus sin amháin, nó chun gaschealla a sholáthar, lena náirítear trí aistriú núicléas cille sómaí.

2.D'fhéadfaí maoiniú a sholáthar le haghaidh taighde ar ghaschealla daonna, daoine fásta agus suthach araon, ag brath ar inneachar an togra eolaíochta agus ar chreat dlí an Bhallstáit lena mbaineann. Ní dheonófar aon chistiú le haghaidh gníomhaíochtaí taighde a bhfuil toirmeasc orthu sna Ballstáit uile. Ní dhéanfar cistiú le haghaidh aon ghníomhaíocht i mBallstát ina mbeidh gníomhaíocht den chineál sin toirmiscthe.

3.D’fhéadfaí na réimsí taighde atá leagtha amach i mír 1 a athbhreithniú laistigh de chomhthéacs na meastóireachta eatramhaí dá dtagraítear in Airteagal 47(2) i bhfianaise an dul chun cinn eolaíochta.

Airteagal 15

Eitic

1.Déanfar na gníomhuithe faoin gClár prionsabail eiticiúla agus reachtaíocht ábhartha náisiúnta agus idirnáisiúnta agus reachtaíocht ábhartha an Aontais a chomhlíonadh, lena náirítear an Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh agus an Coinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine agus a Phrótacail Fhorlíontacha.

Tabharfar aird faoi leith ar phrionsabal na comhréireachta, ar an gceart chun príobháideachta, ar an gceart chun sonraí pearsanta a chosaint, ar cheart an duine chun sláine fisicí agus intinne, ar an gceart chun neamh-idirdhealaithe agus ar an ngá le leibhéil arda chosanta ar shláinte an duine a áirithiú.

2.Soláthróidh na heintitis rannpháirteacha sa ghníomhú an méid seo a leanas:

(a)féinmheasúnú maidir le heiticí lena sainaithneofar agus lena sonrófar na saincheisteanna intuartha eitice ar fad a bhaineann leis an gcuspóir, an cur chun feidhme agus an tionchar is dócha a bheidh ag na ngníomhaíochtaí a chisteofar, lena náirítear deimhniú go gcomhlíontar mír 1, agus tuairisc ar an dóigh a dhéanfar sin a áirithiú;

(b)deimhniú go gcomhlíonfaidh na gníomhaíochtaí an Cód Iompair Eorpach maidir leis an tSláine Taighde arna fhoilsiú ag Acadaimh Uile na hEorpa agus nach ndéanfar aon ghníomhaíochtaí arna eisiamh ó chistiúchán;

(c)     maidir le gníomhaíochtaí a dhéantar taobh amuigh den Aontas, deimhniú go gceadófaí na gníomhaíochtaí céanna i mBallstát; agus

(d)maidir le gníomhaíochtaí a bhaineann úsáid as gaschealla suthacha daonna, de réir mar is iomchuí, sonraí faoi bhearta ceadúnaithe agus rialaithe a ghlacfaidh údaráis inniúla na mBallstát lena mbaineann mar aon le sonraí faoi na formheasanna eitice a gheofar sula gcuirfear tús leis na gníomhaíochtaí lena mbaineann.

3.Déanfar tograí a scagthástáil go córasach chun na gníomhuithe sin a shainaithint lena dtógtar saincheisteanna eitice tromchúiseacha nó casta agus iad a chur faoi bhráid measúnú eitice. Is é an Coimisiún a dhéanfaidh an measúnú eitice muna ndéantar é a tharmligean do chomhlacht cistiúcháin. Maidir le gníomhuithe a bhfuil baint acu le gaschealla suthacha daonna nó suthanna daonna a úsáid, beidh measúnú eitice éigeantach. Déanfar scagthástáil agus measúnuithe le tacaíocht ó shaineolaithe eitice. Déanfaidh an Coimisiún agus na comhlachtaí cistiúcháin trédhearcacht na nósanna imeachta eitice a áirithiú an oiread agus is féidir sin.

4.Na heintitis atá rannpháirteach sa ghníomhú, gheobhaidh siad gach formheas nó gach doiciméad éigeantach eile ó na coistí ábhartha náisiúnta agus áitiúla nó ó chomhlachtaí eile amhail údaráis cosanta sonraí sula gcuirtear tús leis na gníomhaíochtaí ábhartha. Coinneofar na doiciméid sin ar taifead agus tabharfar don Choimisiún iad ar a iarraidh sin.

5.I gcás inarb iomchuí, déanfaidh an Coimisiún nó comhlacht cistiúcháin seiceálacha eitice. I gcás saincheisteanna eitice tromchúiseacha nó casta, is é an Coimisiún a dhéanfaidh na seiceálacha muna ndéantar é a tharmligean do chomhlacht cistiúcháin.

Déanfar seiceálacha eitice le tacaíocht ó shaineolaithe eitice.

6.Na gníomhuithe nach bhfuil inghlactha ó thaobh eitice de, féadfar iad a dhiúltú nó a fhoirceannadh tráth ar bith.

Airteagal 16

Slándáil

1.Na gníomhuithe a dhéanfar faoin gclár, comhlíonfaidh siad na rialacha slándála is infheidhme agus go háirithe rialacha maidir le cosaint sonraí rúnaicmithe ar nochtadh neamhúdaraithe, lena náirítear aon dlí náisiúnta nó Aontais is ábhartha a chomhlíonadh. I gcás taighde a dhéantar lasmuigh den Aontas a úsáideann nó a ghineann faisnéis rúnaicmithe, sa bhreis ar na ceanglais sin a chomhlíonadh, is gá comhaontú maidir le slándáil a thabhairt i gcrích idir an tAontas agus an tríú tír ina dtugtar an taighde i gcrích. 

2.I gcás inarb iomchuí, áireofar ar na tograí sin féinmheasúnú slándála lena sainaithneofar aon saincheisteanna slándála agus lena sonrófar an dóigh a dtabharfar aghaidh ar na saincheisteanna sin chun an dlí náisiúnta agus Aontais is ábhartha a chomhlíonadh.

3.I gcás inarb iomchuí, déanfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin grinnscrúdú slándála maidir le tograí a bhfuil saincheisteanna slándála ag baint leo.

4.I gcás inarb iomchuí, déanfaidh na gníomhuithe Cinneadh (AE, Euratom) 2015/444 agus a rialacha cur chun feidhme a chomhlíonadh.

5.Na heintitis a bheidh rannpháirteach sa ghníomhú, déanfaidh siad an chosaint ar nochtadh neamhúdaraithe faisnéise rúnaicmithe a áirithiú, faisnéis a úsáideann nó a ghineann an ghníomhú. Soláthróidh siad cruthúnas ar imréiteach pearsánta slándála nó imréiteach le haghaidh saoráide ó na húdarais slándála naisiúnta is ábhartha, sula dtosaítear na gníomhaíochtaí lena mbaineann.

6.I gcásanna ina mbeidh ar shaineolaithe seachtracha déileáil le faisnéis rúnaicmithe, beidh gá le himréiteach slándála iomchuí sula gceapfar na saineolaithe sin.

7.I gcás inarb iomchuí, féadfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin seiceálacha slándála a dhéanamh.

8.Na gníomhuithe nach gcomhlíonann na rialacha slándála, féadfar iad a dhiúltú nó a fhoirceannadh tráth ar bith.

CAIBIDIL II

Deontais

Airteagal 17

Deontais

Bronnfar agus bainisteofar deontais faoin gClár i gcomhréir le Teideal VIII den Rialachán Airgeadais, mura sonraítear a mhalairt sa Chaibidil seo.

Airteagal 18

Eintitis is incháilithe le haghaidh comhpháirtíochta

1.Féadfaidh aon eintiteas dlíthiúil, beag beann ar áit a bhunaithe, nó aon eagraíocht idirnáisiúnta a bheith rannpháirteach i ngníomhuithe faoin gClár ar choinníoll go gcomhlíonfar na coinníollacha a leagtar síos sa Rialachán seo mar aon le haon choinníoll a leagtar síos sa chlár oibre nó sa ghlao.

2.Beidh eintitis mar chuid de Chuibhreannas a mbeidh ar a laghad trí cinn d’eintitis neamhspleácha dlí san áireamh ann agus gach ceann acu bunaithe i mBallstát éagsúil nó i dtír chomhlachaithe agus ar a laghad ceann amháin acu bunaithe i mBallstát, ach amháin más amhlaidh an méid seo a leanas:

(e)má fhoráiltear dá mhalairt leis an gclár oibre, má tá údar cuí leis;

(f)más gníomhú é dá dtagraítear i mír 3 agus i mír 4.

3.Gníomhuithe taighde ar theorainneacha an eolais de chuid na Comhairle Eorpaí um Thaighde (CET), gníomhuithe na Comhairle Nuálaíochta Eorpaí, gníomhuithe oiliúna agus soghluaiseachta nó gníomhuithe comhchistiúcháin cláir, féadfaidh eintiteas dlí amháin nó níos mó iad a chur chun feidhme, ach ní mór ceann amháin díobh a bheith bunaithe i mBallstát nó i dtír chomhlachaithe.

4.Féadfaidh eintiteas dlí amháin nó níos mó gníomhuithe comhordaithe agus tacaíochta a chur chun feidhme, eintiteas a d’fhéadfaí a bheith bunaithe i mBallstát, i dtír chomhlachaithe nó i dtríú tír.

5.I gcás gníomhuithe a bhaineann le sócmhainní straitéiseacha, leasanna, uathrialachas nó slándáil an Aontais, féadfar foráil a dhéanamh sa chlár oibre maidir le rannpháirtíocht a bheith teoranta do na heintitis sin atá bunaithe sna Ballstáit amháin, nó do na heintitis sin atá bunaithe i dtíortha comhlachaithe áirithe nó i dtríú tíortha eile maille leis na Ballstáit.

6.Féadfar foráil a dhéanamh sa chlár oibre maidir le critéir incháilitheachta sa bhreis orthu sin arna leagan amach i míreanna 2, 3, 4, agus i mír 5 de réir ceanglais shonracha beartais nó de réir cineál agus cuspóirí an ghníomhaithe, lena náirítear líon na neintiteas dlí, cineál an eintitis dhlí agus an áit inar bunaíodh é.

7.I gcás gníomhuithe a bhaineann leas as méideanna faoi Airteagal 9(8), beidh sé teoranta d’eintiteas dlí amháin arna bhunú i ndlínse an Údaráis Bhainistithe a dhéanann an tarmligean, seachas mura gcomhaontaítear a mhalairt leis an Údarás Bainistíochta agus má dhéantar foráil maidir leis sa chláir oibre.

8.I gcás ina léirítear sin sa chláir oibre, féadfaidh an tAirmheán Comhpháirteach Taighde a bheith rannpháirteach i ngníomhuithe.

9.An tAirmheán Comhpháirteach, eagraíochtaí taighde Eorpacha idirnáisiúnta agus eintitis dlí arna gcruthú faoi dhlí an Aontais Eorpaigh, measfar iad a bheith bunaithe i mBallstát nach ionann é agus na Ballstáit ina mbeidh na heintitis dlí eile a bheidh rannpháirteach sa ghníomhú.

10.I gcás gníomhuithe taighde ar theorainneacha an eolais agus gníomhuithe oiliúna agus soghluaiseachta de chuid na Comhairle Eorpaí um Thaighde (CET), eagraíochtaí idirnáisiúnta a bhfuil a gceanncheathrú bunaithe i mBallstát nó i dtír chomhlachaithe, measfar iad a bheith bunaithe sa Bhallstát sin nó sa tír chomhlachaithe sin.

Airteagal 19

Eintitis is incháilithe le haghaidh cistiúcháin

1.Tá eintitis incháilithe le haghaidh cistiúcháin má tá siad bunaithe i mBallstát nó i dtír chomhlachais.

I gcás gníomhuithe a bhaineann leas as méideanna faoi Airteagal 9(8), is iad na heintitis atá bunaithe i ndlínse an Údaráis Bhainistíochta a dhéanann an tarmligean a bheidh incháilithe le haghaidh cistiúcháin as na méideanna sin agus iad amháin.

2.I bprionsabal, eintitis dhlíthiúla atá bunaithe i dtríú tír neamhchomhlachaithe, ba cheart dóibh costais a rannpháirtíochta a sheasamh. Mar sin féin, i gcás tíortha meánioncaim agus go heisceachtúil i gcás tríú tíortha neamhchomhlachaithe, d’fhéadfaidís a bheith incháilithe le haghaidh cistiúcháin i ngníomhú ar choinníoll:

(a)go sainaithnaítear an tríú tír sa chláir oibre arna ghlacadh ag an gCoimisiún; nó

(b)go measann an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin go bhfuil a rannpháirtíocht ríthábhachtach chun an gníomhú a chur chun feidhme;

3.Tá eintitis chleamhnaithe incháilithe le haghaidh cistiúcháin i ngníomhú má tá siad bunaithe i mBallstát, i dtír Chomhlachaithe nó i dtríú tír arna sainaithint sa chlár oibre arna ghlacadh ag an gCoimisiún.

Airteagal 20

Glao ar thograí

1.I gcás gach gníomhú, seachas gníomhaíochtaí aistrithe Treo-Aimsitheoir EIC, cuirfear inneachar na nglaonna ar thograí san áireamh sa chlár oibre.

2.I gcás gníomhaíochtaí aistrithe Treo-Aimsitheoir EIC:

(a)cinnfear seoladh agus inneachar na nglaonna ar thograí i dtaca le cuspóirí agus buiséad arna leagan amach ag an gclár oibre i ndáil le punann na ngníomhuithe lena mbaineann;

(b)Féadfar deontais de mhéid socraithe nach mó ná EUR 50 000 iad a bhronnadh gan glao ar thograí chun comhordú práinneach a dhéanamh agus chun tacú le gníomhuithe lena neartaítear pobal na dtairbhithe nó lena ndéantar measúnú ar dhíorthach nó ar nuálaíocht a d’fhéadfadh margadh nua a chruthú.

3.Más gá chun a gcuspóirí a ghnóthú, féadfar srian a chur ar ghlaonna chun gníomhaíochtaí breise a fhorbairt nó chun comhpháirtithe breise a chur le gníomhuithe atá ann cheana.

4.Níl glao ar thograí de dhíth le haghaidh gníomhuithe comhordaithe agus tacaíochta nó gníomhuithe comhchistiúcháin cláir, más amhlaidh:

(c)go ndéanfaidh an tAirmheán Comhpháirteach Taighde nó eintitis dlí a shainaithnaítear sa chlár oibre iad agus

(d)nach dtagann sé faoi raon feidhme glao ar thograí.

5.Saineoidh an clár oibre glaonna a mbeidh ‘Séalaí Barr Feabhais’ á mbronnadh mar gheall orthu. Le réamhúdarú ón iarratasóir, féadfar faisnéis a bhaineann leis an iarratas agus leis an meastóireacht a chomhroinnt le húdaráis mhaoinithe ar suim leo í, faoi réir comhaontuithe rúndachta a bheith tugtha i gcrích.

Airteagal 21

Glaonna coiteanna

Féadfaidh an Coimisiún nó comhlacht maoinithe glao comhpháirteach ar thograí a eisiúint i gcomhar leo seo a leanas:

(a)tríú tíortha, lena náirítear a gcuid eagraíochtaí teicneolaíochta nó a ngníomhairí;

(b)eagraíochtaí idirnáisiúnta;

(c)eintitis dlí neamhbhrabúsacha. 

I gcás glao comhpháirteach, bunófar nósanna imeachta comhpháirteacha le haghaidh tograí a roghnú agus meastóireacht a dhéanamh orthu. Beidh baint ag sainghrúpa comhardaithe leis na nósanna imeachta, arna cheapadh ag gach comhpháirtí.  

Airteagal 22

Soláthar réamhthráchtála agus soláthar réiteach nuálaíoch

1.Féadfar baint a bheith ag soláthar réamhthráchtála nó soláthar poiblí réiteach nuálaíoch le gníomhuithe, nó féadfar an soláthar sin a bheith mar phríomhaidhm ag gníomhuithe a dhéanfaidh tairbhithe ar údaráis chonarthacha nó eintitis chonarthacha iad mar a shainítear i dTreoir 2014/24/AE 31 , i dTreoir 2014/25/AE 32 agus i dTreoir 2009/81/EC 33 .

2.Na nósanna imeachta maidir le soláthar:

(a)comhlíonfaidh siad prionsabail na trédhearcachta, an neamh-idirdhealaithe, na córa comhionainne, na bainistíochta fónta airgeadais, na comhréireachta agus rialacha iomaíochta;

(b)féadfaidh siad foráil a dhéanamh maidir le coinníollacha sonracha amhail ionad feidhmíochta na ngníomhaíochtaí arna soláthar a bheith teoranta do chríoch na mBallstát agus na dtíortha comhlachais;

(c)féadfaidh siad dámhachtain conarthaí iolracha a údarú laistigh den nós imeachta céanna (ilfhoinsiú); agus

(d)déanfaidh siad foráil maidir le bronnadh na gconarthaí ar an táirgeoir/na táirgeoirí lena dtugtar luach airgid agus a áirithiú nach bhfuil aon choinbhleacht leasa ann san am céanna.

3.Beidh ar a laghad na cearta maoine intleachtúla gaolmhara faoi úinéireacht an chonraitheora a ghinfidh na torthaí agus é i mbun soláthair réamhthráchtála. Beidh ar a laghad cearta rochtana saor ó ríchíosanna ar na torthaí le haghaidh a núsáide féin ag na húdaráis chonarthacha, agus beidh an ceart acu ceadúnais neamheisiacha a dheonú do thríú páirtithe, nó an ceart ceangal a chur ar chonraitheoirí rannpháirteacha iad a dheonú, chun na torthaí a shaothrú ar mhaithe leis an údarás conarthach faoi choinníollacha córa réasúnacha gan aon cheart a bheith ag na tríú páirtithe sin focheadúnas a dheonú. Mura ndéanann conraitheoir saothrú tráchtála ar na torthaí laistigh de thréimhse shocraithe tar éis an tsoláthair réamhthráchtála mar a shainaithnítear é sa chonradh, is féidir leis na húdaráis chonarthacha a iarraidh air go naistreofaí aon úinéireacht ar na torthaí chuig na húdaráis chonarthacha. 

Airteagal 23

Cistiú carnach

Féadfaidh gníomhaíocht a bhfuil ranníocaíocht faighte aici ó chlár eile de chuid an Aontais ranníocaíocht a fháil faoin gClár freisin, ar choinníoll nach gcumhdaíonn na ranníocaíochtaí na costais chéanna. Beidh feidhm ag rialacha gach clár de chuid an Aontais a dhéanann ranníocaíocht maidir lena ranníocaíocht féin leis an ngníomhaíocht. Ní bheidh an cistiúchán carnach níos airde ná na costais incháilithe iomlána a bhaineann leis an mbeart agus féadfar an tacaíocht as cláir éagsúla de chuid an Aontais a ríomh ar bhonn pro rata i gcomhréir leis na doiciméid ina leagtar amach na coinníollacha maidir le tacaíocht. 

Airteagal 24

Critéir roghnúcháin

1.De mhaolú ar Airteagal 198 den Rialachán Airgeadais, ní dheimhneofar an acmhainn airgeadais ach le haghaidh an chomhordaitheora amháin agus sin amháin má tá an cistiú arna iarraidh ón Aontas le haghaidh an ghníomhaithe cothrom le nó níos mó ná EUR 500 000.

2.Mar sin féin, má tá aon amhras ann faoin acmhainn airgeadais nó má tá riosca níos mó ann de dheasca na rannpháirtíochta i roinnt gníomhuithe atá á reáchtáil go fóill arna gcistiú ag cláir taighde agus nuálaíochta de chuid an Aontais, déanfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin acmhainn airgeadais iarratasóirí eile nó comhordaitheoirí atá faoi bhun na tairsí dá dtagraítear i mír 1 a dheimhniú freisin.

3.Má dhéanann eintiteas dlí eile an acmhainn airgeadais a ráthú go struchtúrach, déanfar acmhainn airgeadais an eintitis eile dlí seo a dheimhniú freisin.

4.I gcás ina bhfuil acmhainn airgeadais lag ann, féadfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin coinníoll a leagan síos maidir le rannpháirtíocht an iarratasóra trí cheangal a chur air dearbhú a sholáthar maidir le dliteanas comhpháirteach agus leithleach ó eintiteas cleamhnaithe.

5.An ranníocaíocht leis an Sásra Árachais Fhrithpháirtigh arna leagan amach in Airteagal 33, measfar gur ráthú leordhóthanach é faoi Airteagal 152 den Rialachán Airgeadais. Ní fhéadfar ráthú breise nó slándála a ghlacadh ó thairbhithe nó a fhorchur orthu.

Airteagal 25

Critéir dhámhachtana

1.Déanfar meastóireacht ar thogra a thíolacfar ar bhonn na gcritéar dámhachtana seo a leanas:

(a)barr feabhais;

(b)tionchar;

(c)cáilíocht agus éifeachtúlacht an chur chun feidhme.

2.Ní bheidh feidhm ach ag an gcritéar dá dtagraítear i bpointe (a) de mhír 1 maidir le tograí maidir le gníomhaíochtaí 'ar theorainneacha an eolais' a dhéanfaidh CET.

3.Leagfar síos sa chlár oibre a thuilleadh sonraí maidir le cur i bhfeidhm na gcritéar dámhachtana a leagtar síos i mír 1, agus sonrófar ann ualuithe agus tairseacha.

Airteagal 26

Meastóireacht

1.Déanfaidh an coiste meastóireachta meastóireacht ar thograí agus féadfaidh siad a bheith mar seo a leanas:

–comhdhéanta go hiomlán nó i bpáirt de shaineolaithe neamhspleácha seachtracha, 

–comhdhéanta d’ionadaithe Institiúidí Aontais nó de chomhlachtaí dá dtagraítear in Airteagal 150 den Rialachán Airgeadais.

Féadfaidh saineolaithe neamhspleácha cúnamh leis an gcoiste meastóireachta. 

2.I gcás inar ghá sin, déanfaidh an coiste meastóireachta na tograí a sháraigh na tairseacha is infheidhme a aicmiú, dá réir seo a leanas:

–na scóir mheastóireachta,

–a rannchuidiú le gnóthú na gcuspóirí beartais shonracha, lena náirítear comhdhéanamh punann comhsheasmhach tionscadal.

Féadfaidh an coiste meastóireachta aon athruithe móra a mholadh ar na tograí chomh fada agus is gá sin ar mhaithe le comhsheasmhacht na punainne.

Airteagal 27

An nós imeachta athbhreithnithe ar mheastóireacht

1.Féadfaidh an tiarratasóir athbhreithniú ar mheastóireacht a iarraidh má mheasann sé nár cuireadh an nós imeachta meastóireachta is infheidhme i bhfeidhm mar is ceart maidir lena thogra.

2.Níl feidhm ag athbhreithniú meastóireachta ach maidir le gnéithe de nósanna imeachta na meastóireachta, ní hea maidir le meastóireacht ar fhiúntais an togra.

3.Ní chuirfidh an tathbhreithniú meastóireachta moill ar phróiseas roghnúcháin le haghaidh tograí nach ábhar an athbhreithnithe iad.

Airteagal 28

Am chun deontais a thabhairt

1.De mhaolú ar an gcéad mhír d’Airteagal 194(2) den Rialachán Airgeadais, beidh feidhm ag na tréimhsí seo a leanas:

(a)maidir leis na hiarratasóirí go léir a chur ar an eolas faoi mheastóireacht eolaíoch ar a niarratais, beidh uastréimhse chúig mhí ann ón dáta deiridh chun na tograí iomlána a thíolacadh;

(b)maidir le comhaontuithe deontais a shíniú le hiarratasóirí, beidh uastréimhse ocht mí ann ón dáta deiridh le haghaidh tograí críochnaithe a thíolacadh.

2.Féadfaidh an clár oibre EIC tréimhsí níos gairide a leagan síos.

3.Le cois na neisceachtaí arna leagan síos sa dara fomhír d’Airteagal 194(2) den Rialachán Airgeadais, féadfar na tréimhsí dá dtagraítear i mír 1 a shárú maidir le gníomhuithe CET, maidir le misin agus nuair a chuirtear gníomhuithe faoi mheasúnú eitice nó slándála.

Airteagal 29

Cur chun feidhme an deontais

1.I gcás nach gcomhlíonann an rannpháirtí a oibleagáidí maidir le cur chun feidhme teicniúil na gníomhaíochta, comhlíonfaidh rannpháirtithe eile na hoibleagáidí gan aon chistiúchán breise ón Aontas, ach amháin má bhaintear an oibleagáid sin uathu d’aon ghnó. Beidh freagracht airgeadais gach tairbhí teoranta dá fhiacha féin, faoi réir na bhforálacha a bhaineann leis an Sásra Árachais Fhrithpháirtigh.

2.Féadfaidh an comhaontú deontais garspriocanna agus tráthchodanna a bhaineann le réamh-mhaoiniú a leagan síos. Muna mbaintear na garspriocanna amach, féadfar an gníomhú a chur ar athló, a leasú nó a fhoirceannadh.

3.Féadfar an gníomhú a fhoirceannadh freisin más amhlaidh nach bhfuil na torthaí a bhfuiltear ag dréim leo ábhartha a thuilleadh maidir leis an Aontas de dheasca cúiseanna eolaíocha, teicneolaíocha nó eacnamaíocha, lena náirítear i gcás EIC agus i gcás misean, a ábharthacht mar chuid de phunann gníomhuithe.

Airteagal 30

Rátaí cistiúcháin

1.Beidh feidhm ag ráta cistiúcháin aonair in aghaidh an ghníomhaithe maidir le gach gníomhaíocht arna chistiú aige. Socrófar an tuasráta sa chlár oibre.

2.Féadfaidh an Clár suas le 100 % de chostais incháilithe gníomhaíochta a aisíoc, seachas:

(a)gníomhaíochtaí nuálaíochta: suas le 70 % de na costais iomlána incháilithe, seachas eintitis dlí neamhbhrabúis, cás ina bhfeadfaidh an Clár suas le 100 % de na costais iomlána incháilithe a aisíoc;

(b)gníomhaíochtaí comhchistithe clár: ar a laghad 30 % de na costais iomlána incháilithe, agus i gcásanna sainaitheanta agus cásanna a bhfuil údar cuí leo, suas le 70 %.

3.Beidh feidhm freisin ag na rátaí maoinithe a chinntear san Airteagal seo maidir le gníomhaíochtaí ina bhfuil an ráta comhréidh, an taonad costais nó maoiniú cnapshuime socraithe don ghníomhaíocht ar fad nó do chuid de.

Airteagal 31

Costais indíreacha

1.Cinnfear costais incháilithe indíreacha trí ráta comhréidh 25 % de na costais incháilithe dhíreacha iomlána a chur i bhfeidhm, seachas na costais incháilithe dhíreacha le haghaidh fochonraitheoireachta, tacaíocht airgeadais do thríú páirtithe agus aon chostais aonaid nó cnapshuimeanna a bhfuil costais indíreacha san áireamh leo.

I gcás inarb iomchuí, na costais atá san áireamh i gcostais aonaid nó i gcnapshuimeanna, déanfar iad a ríomh leis an ráta comhréidh arna leagan amach in mír 1, seachas costais aonaid le haghaidh earraí agus seirbhísí a ghearradh ar an sonrasc go hinmheánach a ríomhfar ar bhonn na gcostas iarmhír, i gcomhréir le gnáthchleachtas cuntasaíochta chostála na dtairbhithe.

2.Mar sin féin, má dhéantar foráil maidir leis sa chlár oibre, féadfar costais indíreacha a dhearbhú i bhfoirm cnapshuime nó i bhfoirm costas aonaid.

Airteagal 32

Costais incháilithe

1.I dteannta na gcritéar arna leagan amach in Airteagal 197 den Rialachán Airgeadais, maidir le tairbhithe a bhfuil luach saothair de réir an tionscadail acu, tá costais foirne incháilithe suas go luach saothair a íoctar leis an duine as obair i dtionscadail chomhchosúla arna gcistiú ag scéimeanna náisiúnta.

Ciallaíonn luach saothair de réir tionscadail luach saothair atá nasctha le rannpháirtíocht duine i dtionscadail, agus is cuid é de ghnáthchleachtais an tairbhithe maidir le luach saothair agus go níoctar é ar dhóigh chomhsheasmhach.

2.De mhaolú ar Airteagal 190(1) den Rialachán Airgeadais, na costais acmhainní a chuireann tríú páirtithe ar fáil trí mheán ranníocaíochtaí comhchineáil, beidh siad incháilithe, suas le costais incháilithe dhíreacha an tríú páirtí.

3.De mhaolú ar Airteagal 192 den Rialachán Airgeadais, aon ioncam a ghintear trí na torthaí a shaothrú, ní mheasfar é a bheith mar fháltas an ghníomhaithe.

4.De mhaolú ar Airteagal 203(4) den Rialachán Airgeadais, beidh dearbhú maidir leis na ráitis airgeadais éigeantach tráth a íocfar an tiarmhéid, más rud é go bhfuil an méid arna éileamh mar chostais iarmhír agus na costais aonaid arna ríomh i gcomhréir le gnáthchleachtais chuntasaíochta costála cothrom le nó níos mó ná EUR 325 000.

Airteagal 33

Sásra Árachais Fhrithpháirtigh

1.Déantar leis seo Sásra Árachais Fhrithpháirtigh (an ‘Sásra’) a bhunú agus glacfaidh sé ionad an chiste agus tiocfaidh sé i gcomharba air, ciste arna bhunú i gcomhréir le hAirteagal 38 de Rialachán (AE) Uimh. 1290/2013. Cumhdóidh an Sásra an riosca a ghabhann le suimeanna dlite nach ngnóthaítear ó na tairbhithe:

(a)chuig an gCoimisiún faoi Chinneadh Uimh. 1982/2006/CE,

(b)chuig an gCoimisiún agus chuig comhlachtaí an Aontais faoi “Fís 2020”,

(c)chuig an gCoimisiún agus chuig comhlachtaí cistiúcháin faoin gClár.

Féadfar cumhdach an riosca maidir le comhlachtaí cistiúcháin dá dtagraítear i bpointe (c) den chéad fhomhír a chur chun feidhme trí chóras cumhdaigh indíreach arna leagan amach sa chomhaontú is infheidhme agus cineál an chomhlachta chistiúcháin a chur san áireamh.

2.Is é an Coimisiún i gcáil ionadaí an Aontais, agus é ag feidhmiú mar bheadh gníomhaire ann, a bhainisteoidh an Sásra. Leagfaidh an Coimisiún amach rialacha sonracha le haghaidh oibríocht an Chiste.

3.Déanfaidh tairbhithe ranníocaíocht 5 % de Chistiúí an Aontais le haghaidh an ghníomhaithe. Ar bhonn meastóireachtaí tréimhsiúla, féadfaidh an Coimisiún an ranníocaíoch sin a mhéadú go dtí 8 % nó é a laghdú faoi bhun 5 %. Féadfar ranníocaíocht na dtairbhithe leis an Sásra a chúiteamh ón gcéad réamh-mhaoiniú agus íocfar é leis an gCiste ar son na dtairbhithe.

4.Aisíocfar ranníocaíocht na dtairbhithe tráth a íocfar an tiarmhéid.

5.Cuirfear aon aisíoc a ghinfidh an Sásra ar ais leis an Sásra. I gcás nach leor an taisíoc sin, ní dhéanfaidh an Sásra idirghabháil agus gabhfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin aon mhéid atá dlite go díreach ó thairbhithe nó ó thríú páirtithe.

6.Ioncam atá sannta don Sásra de réir bhrí Airteagal 21(4) den Rialachán Airgeadais a bheidh sna méideanna a ghnóthófar. A luaithe a bheidh na deontais ar fad a gcumhdaíonn an Sásra a riosca go díreach nó go hindíreach tugtha chun críche, gnóthóidh an Coimisiún suimeanna ar bith a bheidh fós gan íoc agus cuirfear isteach i mbuiséad an Aontais iad, faoi féir chinntí an údaráis reachtaigh.

7.Féadfar an Sásra a oscailt do thairbhithe aon chlár eile Aontais arna bhainistiú go díreach nó go hindíreach. Glacfaidh an Coimisiún módúlachtaí le haghaidh rannpháirtíocht tairbhithe clár eile.

Airteagal 34

Úinéireacht agus cosaint

1.Beidh úinéireacht ag tairbhithe ar aon toradh a ghinfidh siad. Áiritheoidh siad maidir le haon cheart de chuid a bhfostaithe nó aon pháirtithe eile i ndáil leis na torthaí, gur féidir iad a fheidhmiú ar dhóigh atá ag teacht le hoibleagáidí tairbhithe i gcomhréir leis na coinníollacha arna leagan síos sa chomhaontú deontais.

Beidh úinéireacht ag beirt thairbhithe nó níos mó ar na torthaí go comhpháirteach má:

(a)tá siad ginte acu go comhpháirteach; agus

(b)ní féidir:

(i) ranníocaíocht gach tairbhí ar leithlí a bhunú,

nó

(ii) iad a dhealú ó chéile nuair atá a gcosaint á hiarraidh, á fáil nó á coinneáil.

Tiocfaidh na comhúinéirí ar chomhaontú i scríbhinn maidir leis an leithdháileadh agus maidir le téarmaí fheidhmiú a núinéireachta comhpháirtí. Mura gcomhaontaítear a mhalairt, féadfaidh gach comhúinéir ceadúnais neamheisiacha a thabhairt do thríú páirtithe chun na torthaí faoi chomhúinéireacht a shaothrú (gan aon cheart a bheith ann ar fhocheadúnas), má thugtar réamhfhógra agus cúiteamh cóir réasúnach do na comhhúinéirí eile. Féadfaidh na comhúinéirí a chomhaontú i scríbhinn córas eile a chur i bhfeidhm amach ó chomhúinéireacht.

2.Na tairbhithe a bhfuil cistiú Aontais faighte acu, cosnóidh siad a dtorthaí go leordhóthanach más féidir iad a chosaint agus má tá údar cuí leis an gcosaint sin, agus gach ní ábhartha á chur san áireamh, lena náirítear féidearthachtaí maidir le saothrú tráchtála. Nuair a dhéantar cinneadh maidir le cosaint, déanfaidh tairbhithe leasanna dlisteanacha tairbhithe eile sa ghníomhú a mheas.

Airteagal 35

Saothrú agus scaipeadh

1.Na Tairbhithe a bhfuil cistiú ón Aontas faighte acu, déanfaidh siad a ndícheall chun a gcuid torthaí a shaothrú, go háirithe san Aontas. Is féidir le tairbhithe an saothrú a dhéanamh go díreach nó is féidir é a dhéanamh go hindíreach go háirithe trína naistriú agus trí thorthaí a aistriú agus a cheadúnú i gcomhréir le hAirteagal 36.

Féadfaidh an clár oibre foráil a dhéanamh maidir le hoibleagáidí breise saothraithe.

Más rud é nach ndéantar aon saothrú faoi cheann tréimhse áirithe arna sainaithint sa chomhaontú deontais, d’ainneoin a dhícheall a bheith déanta ag tairbhí a thorthaí a shaothrú go díreach nó go hindíreach, úsáidfidh an tairbhí ardán iomchuí ar líne arna sainaithint sa chomhaontú deontais chun páirtithe a aimsiú chun na torthaí a shaothrú. Má tá údar cuí leis, bunaithe ar iarratas ó thairbhí, is féidir an oibleagáid sin a tharscaoileadh.

2.Faoi réir aon sriain a bhaineann le cosaint maoine intleachtúla, le rialacha slándála nó le leasanna dlisteanacha, déanfaidh tairbhithe na torthaí a scaipeadh a luaithe is féidir.

Féadfaidh an clár oibre foráil a dhéanamh maidir le hoibleagáidí breise scaipthe.

3.Áiritheoidh tairbhithe go mbeidh feidhm ag rochtain oscailte maidir le foilseacháin eolaíochta faoi na téarmaí agus na coinníollacha arna leagan síos sa chomhaontú deontais. Go háirithe, áiritheoidh na tairbhithe go gcoinneoidh siad féin nó na húdair cearta maoine intleachtúla leordhóthanacha chun a gceanglais maidir le rochtain oscailte a chomhlíonadh.

Is é an riail ghinearálta a chuirfear i bhfeidhm faoi théarmaí agus coinníollacha arna leagan síos sa chomhaontú deontais go mbeidh rochtain oscailte ar shonraí taighde, ach beidh feidhm ag eisceachtaí má tá údar cuí leo, agus leasanna dlisteanacha na dtairbhithe agus aon srianta eile á gcur san áireamh, amhail rialacha maidir le cosaint sonraí, rialacha maidir le slándáil nó cearta maoine intleachtúla.

Féadfaidh an clár oibre foráil a dhéanamh maidir le hoibleagáidí breise chun cleachtais i dtaca le heolaíocht oscailte a chomhlíonadh.

4.Bainisteoidh tairbhithe na sonraí taighde ar fad i gcomhréir leis na téarmaí agus coinníollacha arna leagan síos sa chomhaontú deontais agus bunóidh siad Plean Bainistithe Sonraí.

Féadfaidh an clár oibre foráil a dhéanamh maidir le hoibleagáidí breise chun an Néal Eorpach maidir leis an Eolaíocht Oscailte a úsáid chun sonraí taighde a stóráil agus chun rochtain a thabhairt orthu.

5.Na tairbhithe a bheartaíonn a gcuid torthaí a scaipeadh, tabharfaidh siad réamhfhógra do na tairbhithe eile sa ghníomhú. Féadfaidh aon tairbhí eile agóid a dhéanamh más féidir leis a léiriú go ndéanfadh an scaipeadh beartaithe dochar mór ar leasanna dlisteanacha i ndáil lena thorthaí nó lena réamheolas. Sna cásanna sin, ní fhéadfar an ghníomhaíocht scaipthe a dhéanamh mura ndéantar na bearta is gá chun na leasanna dlisteanacha sin a chosaint.

6.Mura ndéantar foráil maidir lena mhalairt sa chlár oibre, áireofar sna tograí plean le haghaidh saothrú agus scaipeadh na dtorthaí. Más amhlaidh go ndéanfar táirge nó próiseas a fhorbairt, a chruthú, a mhonarú agus a chur ar an margadh nó seirbhís a chruthú nó a sholáthar mar chuid den saothrú a bhfuiltear ag dréim leis, beidh straitéis ann sa phlean le haghaidh saothrú den sórt sin. Má dhéanann an plean foráil maidir le saothrú i dtriú tíortha neamhchomhlachaithe go príomha, míneoidh na heintitis dlí an dóigh a mbeidh an saothrú chun leasa an Aontais fós.

Déanfaidh na tairbhithe an plean a fhorbairt a thuilleadh le linn an ghníomhaithe agus ina dhiaidh.

7.Chun críocha an fhaireacháin agus an scaipthe a dhéanfaidh an Coimisiún nó comhlacht cistiúcháin, soláthróidh na tairbhithe aon fhaisnéis arna iarraidh i dtaca le saothrú agus scaipeadh a dtorthaí. Faoi réir leasanna dlisteanacha na dtairbhithe, cuirfear faisnéis den sórt sin ar fáil go poiblí.

Airteagal 36

Aistriú agus ceadúnú

1.Féadfaidh tairbhithe úinéireacht a dtorthaí a aistriú. Áiritheoidh siad go mbeidh feidhm ag a noibleagáidí maidir leis an úinéir nua agus go bhfuil oibleagáid air seo iad a chur ar aghaidh ina aon aistriú a bheidh ann ina dhiaidh sin.

2.Mura gcomhaontaítear a mhalairt i scríbhinn le haghaidh tríú páirtithe arna sainaithint go sonrach nó murar féidir é a dhéanamh faoin dlí is infheidhme, na tairbhithe a bheartaíonn a núinéireacht ar thorthaí a aistriú, tabharfaidh siad réamhfhógra d’aon tairbhí eile a bhfuil cearta rochtana aige fós ar na torthaí sin. Ní mór faisnéis leordhóthanach a chur san áireamh san fhógra maidir leis an úinéir nua le go mbeidh tairbhí in ann measúnú a dhéanamh ar an éifeacht a bheidh aige sin ar a chearta rochtana.

Mura gcomhaontaítear a mhalairt i scríbhinn le haghaidh tríú páirtithe arna sainaithint go sonrach, féadfaidh tairbhí agóid a dhéanamh in aghaidh an aistrithe más féidir leis a léiriú go ndéanfaidh an taistriú difear diúltach dá chearta rochtana. Sa chás sin, ní fhéadfar an taistriú a dhéanamh go dtiocfaidh na rannpháirtithe lena mbaineann ar chomhaontú.

3.Féadfaidh tairbhithe ceadúnais a dheonú ar a gcuid torthaí nó an ceart chun iad a shaothrú ar dhóigh eile, mura ndéanann sin difear do chomhlíonadh a gcuid oibleagáidí.

4.I gcás ina bhfuil údar cuí leis, leagfar síos leis an gcomhaontú deontais an ceart chun agóid a dhéanamh in aghaidh aistrithe úinéireachta torthaí, nó in aghaidh ceadúnas eisiach a dheonadh maidir le torthaí, sna cásanna seo a leanas:

(a)má tá cistiú ón Aontas faighte ag na tairbhithe a ghineann na torthaí;

(b)má dhéantar an taistriú nó an ceadúnas a dheonadh ar eintiteas dlí atá bunaithe i dtríú tír neamhchomhlachaithe; agus

(c)mura bhfuil an taistriú nó an ceadúnas i gcomhréir le leasanna an Aontais.

Má tá feidhm ag an gceart chun agóid a dhéanamh, tabharfaidh an tairbhí réamhfhógra ina leith. Féadfar an ceart chun agóid a dhéanamh a tharscaoileadh i scríbhinn maidir le haistrithe nó deontais le haghaidh eintitis dlí sonracha arna sainaithint má tá bearta ann lena ndéantar leasanna an Aontais a choimirciú.

Airteagal 37

Cearta rochtana

1. Beidh feidhm ag na cearta rochtana seo a leanas:

(a)is i scríbhinn a dhéanfar aon iarraidh cearta rochtana a fheidhmiú nó aon tarscaoileadh ceart rochtana;

(b)mura gcomhaontaítear a mhalairt i gcomhar leis an deontóir, ní bheidh aon cheart focheadúnúnas a dheonú san áireamh sna cearta rochtana;

(c)cuirfidh tairbhithe aon réamheolas maidir le haon srian ar rochtain a dheonú in iúl dá chéile;

(d)mura bhfuil baint ag tairbhí le gníomhú a thuilleadh, ní dhéanfaidh sé difear dá chuid oibleagáidí rochtain a dheonú;

(e)má dhéanann tairbhí mainneachtain ar a chuid oibleagáidí, féadfaidh na tairbhithe a chomhaontú a chuid ceart rochtana a tharraingt siar.

2.Déanfaidh tairbhithe rochtain a dheonú ar:

(a)a gcuid torthaí saor ó ríchíosanna ar aon tairbhí eile sa ghníomhú a bhfuil sé ag teastáil uaidh chun a chúraimí féin a chur chun feidhme;

(b)réamheolas maidir leo ar aon tairbhí eile sa ghníomhú a bhfuil sé ag teastáil uaidh chun a chúraimí féin a chur chun feidhme, faoi réir aon srianta dá dtagraítear i mír 1(c); deonfar an rochtain sin saor ó ríchíosanna, ach amháin má chomhaontaíonn na tairbhithe a mhalairt sula rachaidh siad isteach faoin gcomhaontú deontais;

(c)a dtorthaí agus, faoi réir aon srianta dá dtagraítear i mír 1(c), ar a réamheolas ar aon tairbhí eile sa ghníomhú a bhfuil sé ag teastáil uaidh chun a gcuid torthaí féin a shaothrú; deonófar an rochtain sin faoi choinníollacha córa réasúnacha a dtiocfar ar chomhaontú maidir leo.

3.Mura gcomhaontaíonn na tairbhithe a mhalairt, deonóidh siad rochtain ar a gcuid torthaí agus, faoi réir aon srianta dá dtagraitear i mír 1(c), ar an réamheolas maidir leo ar eintiteas dlí:

(a)atá bunaithe i mBallstát nó i dtír chomhlachaithe;

(b)atá faoi rialú díreach nó indíreach tairbhithe eile, nó aon rialú díreach nó indíreach céanna leis an tairbhí sin, nó a rialaíonn an tairbhí sin go díreach nó go hindíreach; agus

(c)a bhfuil an rochtain ag teastáil uaidh chun torthaí an tairbhithe sin a shaothrú.

Deonófar rochtain faoi choinníollacha córa réasúnacha a dtiocfar ar chomhaontú maidir leo.

4.Is féidir rochtain a iarraidh chun críocha saothraithe suas le bliain tar éis dheireadh na gníomhaíochta mura gcomhaontaíonn na rannpháirtithe ar theorainn ama eile. 

5.Na tairbhithe a bhfuil cistiú ón Aontas faighte acu, deonóidh siad rochtain ar a gcuid torthaí saor ó ríchíosanna ar institiúidí an Aontais, ar chomhlachtaí, ar oifigí nó ar ghníomhairí le aghaidh beartais agus cláir an Aontais a fhorbairt, a chur chun feidhme agus faireachán a dhéanamh orthu. Beidh na cearta rochtana sin teoranta d'úsáid neamhthráchtála agus neamhiomaíoch.

I ngníomhuithe faoin gcnuasach ‘Sochaí Chuimsitheach agus Shlán’, sa réimse idirghabhála ‘Cosaint agus Slándáil’, na tairbhithe a bhfuil cistiú ón Aontas faighte acu, tabharfaidh siad rochtain ar a gcuid torthaí saor ó ríchíosanna d’údaráis náisiúnta na mBallstát chun a mbeartais nó a gcláir a fhorbairt, a chur chun feidhme agus chun faireachán a dhéanamh sa réimse sin. Beidh an rochtain teoranta d’úsáid neamhthráchtála agus neamhiomaíoch agus deonófar í de réir comhaontú déthaobhach lena saineofar coinníollacha sonracha arb é is aidhm leo a áirithiú go núsáidfear na cearta sin chun na gcríocha a bhí beartaithe agus go mbeidh na hoibleagáidi iomchuí maidir le rúndacht i bhfeidhm. Cuirfidh an Ballstát is iarrthóir, an institiúid is iarrthóir, an comhlacht is iarrthóir, an oifig is iarrthóir nó an gníomhaireacht is iarrthóir de chuid an Aontais gach Ballstát ar an eolas maidir le hiarratais den sórt sin.

6.Féadfaidh an clár oibre foráil a dhéanamh maidir le cearta breise rochtana.

Airteagal 38

Forálacha sonracha maidir le saothrú agus scaipeadh

Féadfar go mbeidh feidhm ag rialacha sonracha maidir le húinéireacht, saothrú agus scaipeadh, aistriú agus ceadúnú chomh maith le cearta rochtana le haghaidh gníomhuithe CET, gníomhuithe oiliúna agus soghluaiseachta, gníomhuithe soláthair réamhthráchtála, soláthar poiblí maidir le gníomhuithe réiteach nuálaíoch, gníomhuithe comhchistithe cláir agus gníomhuithe comhordaithe agus tacaíochta.

Ní athróidh na rialacha sonracha sin na hoibleagáidí maidir le rochtain oscailte.

CAIBIDIL III

Duaiseanna

Airteagal 39

Duaiseanna

1.Bronnfar agus bainisteofar duaiseanna faoin gClár i gcomhréir le Teideal IX den Rialachán Airgeadais, mura sonraítear a mhalairt sa Chaibidil seo.

2.Aon eintiteas dlí, beag beann ar áit a bhunaithe, féadfaidh sé a bheith rannpháirteach i gcomórtas, mura bhforáiltear a mhalairt sa clár oibre nó sna rialacha maidir le comórtais.

3.Féadfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin duaiseanna a eagrú i gcomhar le:

(a)comhlachtaí eile Aontais;

(b)tríú tíortha, lena náirítear eagraíochtaí nó gníomhaireachtaí eolaíochta agus teicneolaíochta na dtíortha sin;

(c)eagraíochtaí idirnáisiúnta; nó

(d)eintitis dlí neamhbhrabúis

4.Féadfar oibleagáidí maidir le cumarsáid, saothrú, agus scaipeadh a bheith san áireamh sa chlár oibre.

CAIBIDIL IV

Soláthar

Airteagal 40

Soláthar

1.Bronnfar agus bainisteofar soláthar faoin gClár i gcomhréir le Teideal VII den Rialachán Airgeadais, mura sonraítear a mhalairt sa Chaibidil seo.

2.D'fhéadfadh soláthar a theacht i bhfoirm soláthar réamhthráchtála nó soláthar réiteach nuálaíoch arna ndéanamh ag an gCoimisiún nó ag an gcomhlacht ábhartha cistiúcháin ar a shon féin nó i gcomhar le húdaráis chonarthacha ó Bhallstáit agus ó thíortha gaolmhara. Sa chás sin, beidh feidhm ag na rialacha arna leagan síos i mír 22.

CAIBIDIL V

Oibríochtaí cumaiscthe agus maoiniú cumaiscthe

Airteagal 41

Oibríochtaí cumaiscthe

Cuirfear oibríochtaí measctha arna gcinneadh faoin gClár seo chun feidhme i gcomhréir leis an gClár InvestEU agus le Teideal X den Rialachán Airgeadais.

Airteagal 42

Maoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach agus EIC

1.Na comhpháirteanna a bhaineann le deontais agus airleacan in-aisíoctha maoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach nó EIC, beidh siad faoi réir Airteagail 30 go dtí 33.

3.Féadfar maoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach a bhronnadh ar chomhchistiú cláir ina ndéanann comhchlár Ballstát agus tíortha comhlachaithe foráil maidir le hionstraimí airgeadais a úsáid mar chúl taca gníomhuithe arna roghnú. Déanfar meastóireacht agus roghnú na ngníomhuithe sin i gcomhréir le hAIrteagail 19, 20, 23, 24, 25 agus 26. Déanfaidh módúlachtaí cur chun feidhme mhaoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach Airteagal 29 a chomhlíonadh, de réir analaí Airteagal 43(9) agus le coinníollacha breise arna sainiú ag an gclár oibre.

4.Aisíocaiochtaí lena náirítear airleacan inaisíoctha agus ioncaim mhaoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach agus EIC, measfar mar ioncaim leithdháilte inmheánach iad i gcomhréir le hAirteagal 21(3)(f) agus le hAirteagal 21(4) den Rialachán Airgeadais.

5.Cuirfear maoiniú cumaiscthe an chláir Fís Eorpach agus EIC ar fáil ar dhóigh nach ndéanann an tiomaíochas a shaobhú.

Airteagal 43

Luasaire EIC

1.Eintiteas dlí atá incháilithe mar ghnó nuathionscanta, FBM nó cuideachta meánchaipitlithe, arna bhunú i mBallstát nó i dtír comhlachaithe a bheidh ina thairbhí ar Luasaire EIC. Féadfaidh tairbhí nó duine nádúrtha amháin nó níos mó nó eintitis dlí amháin nó níos mó an togra a thíolacadh, ar duine nó eintiteas é a bhfuil sé beartaithe aige an tairbhí sin a bhunú nó tacú leis.

2.Déanfaidh cinneadh aonair maidir le deonú cistiúcháin a chumhdach agus a sholáthar le haghaidh gach cineál ranníocaíochta ón Aontas arna soláthar faoi mhaoiniú cumaiscthe EIC.

3.Déanfaidh saineolaithe neamhspleácha meastóireacht ar thograí de réir a bhfiúntas aonair féin agus roghnófar iad i gcomhthéacs glao oscailte bliantúil ina mbeidh scoithdhátaí, bunaithe ar Airteagail 24 go dtí 26, faoi réir mhí 4.

4.Seo na critéir:

–barr feabhais;

–tionchar;

–leibhéal riosca an ghníomhaithe agus an gá le tacaíocht ón Aontas.

5.Le comhaontú ó na hiarratasóirí lena mbaineann, féadfaidh an Coimisiún nó comhlachtaí cistiúcháin a bhfuil an clár Fís Eorpach á cur chun feidhme acu togra le haghaidh gníomhú nuálaíochta a chur ar an margadh a thíolacadh, gníomhú lena gcomhlíontar an chéad dá chritéar cheanna féin, go díreach le haghaidh meastóireachta faoin gcritéar deireanach amháin, faoi réir na gcoinníollacha carnacha a leanas:

–eascróidh an togra as aon ghníomhú eile arna chistiú ag an gclár Fís 2020 nó ag an gClár seo, nó as clár náisiúnta ar nós Treo-Aimsitheoir EIC agus arna aithint ag an gCoimisiún gurb amhlaidh atá;

–beidh sé bunaithe ar athbhreithniú ar thionscadal a bhí ann roimhe lena ndéantar barr feabhais agus tionchar an togra a mheasúnú agus faoi réir coinníollacha agus próiseas arna mionsonrú a thuilleadh sa chlár oibre.

6.Féadfar Séala Barr Feabhais a bhronnadh faoi réir na gcionallacha carnacha seo a leanas:

–gnó nuathionscanta nó FBM is ea an tairbhí,

–bhí an togra incháilithe agus d’éirigh leis na tairseacha is infheidhme a shárú i dtaca leis an chéad dá chritéar dá dtagraítear i mír 4.

– le haghaidh na gníomhaíochtaí a bheadh incháilithe faoi ghníomhú nuálaíochta.

7.Maidir le togra ar éirigh leis sa mheastóireacht, déanfaidh saineolaithe neamhspleácha maoiniú cumaiscthe EIC comhlántach a mholadh, bunaithe ar an riosca a thabhaítear agus ar na hacmhainní agus an tam is gá chun an nuálaíocht a thabhairt agus a chur ar an margadh.

Féadfaidh an Coimisiún tionscadal arna choimeád siar ag saineolaithe neamhspleácha ar chúiseanna cuí-réasúnaithe, lena náirítear cuspóirí bheartais an Aontais a chomhlíonadh.

8.An deontas nó an chomhpháirt a bhaineann leis an airleacán in-aisíoctha den mhaoiniú cumaiscthe, ní sháróidh sé 70 % de chostais an ghníomhaithe nuálaíochta arna roghnú.

9.Déanfar modúlachtaí na gcomhpháirteanna cothromais agus tacaíochta inaisíoctha de mhaoiniú cumaiscthe EIC a mhionsonrú i gCinneadh [Clár sonrach].

10.Sa chonradh le haghaidh an ghníomhaithe roghnaithe, bunófar garspriocanna sonracha agus an réamh-mhaoiniú agus na híocaíochtaí comhfhreagracha i dtráthchodanna de mhaoiniú cumaiscthe EIC.

Féadfar gníomhaíochtaí a chomhfhreagraíonn do ghníomhú nuálaíochta a sheoladh agus féadfar an chéad réamh-mhaoiniú den deontas nó an tairleacan in-aisíoctha a íoc, roimh chur chun feidhme comhpháirteanna eile de mhaoiniú cumaiscthe EIC arna bhronnadh. Beidh cur chun feidhme na gcomhpháirteanna sin faoi réir garspriocanna sonracha a bheith bainte amach arna leagan síos sa chonradh.

11.I gcomhréir leis an gconradh, déanfar an conradh a chur ar fionraí, a leasú nó a fhoirceannadh mura mbaintear na garspriocanna amach. Féadfar é a fhoirceannadh freisin i gcás nach féidir an cur in úsáid ar an margadh a chomhlíonadh.

Féadfaidh an Coimisiún a chinneadh an maoiniú cumaiscthe EIC a mhéadú faoi réir athbhreithnithe tionscadail arna dhéanamh ag saineolaithe neamhspleácha.

Caibidil VI

Saineolaithe

Airteagal 44

Saineolaithe seachtracha a cheapadh

1.De mhaolú ar Airteagal 237(3) den Rialachán Airgeadais, féadfar saineolaithe seachtracha a roghnú gan glao ar léirithe spéise, má tá údar cuí leis agus má dhéantar an roghnú ar dhóigh thrédhearcach.

2.I gcomhréir le hAirteagal 273(2) agus le hAirteagal 237(3) den Rialachán Airgeadais, íocfar saineolaithe seachtracha bunaithe ar choinníollacha caighdeánacha. Má tá údar cuí leis, féadfar leibhéal iomchuí íocaíochta os cionn na gcoinníollacha caighdeánacha a dheonú bunaithe ar chaighdeáin mhargaidh ábhartha, go háirithe le haghaidh saineolaithe sonracha ardleibhéil.

3.Le cois mír 2 agus mír 3 d’Airteagal 38 den Rialachán Airgeadais, foilseofar ainmneacha na saineolaithe seachtracha a dhéanann meastóireacht ar iarratais ar dheontas, arna gceapadh i gcáil phearsanta, mar aon lena réimse saineolais, ar a laghad uair amháin sa bhliain ar shuíomh gréasáin an Choimisiúin nó ar shuíomh gréasáin an chomhlachta chistiúcháin. Déanfar faisnéis den sórt sin a bhailiú, a phróiseáil agus a fhoilsiú i gcomhréir le rialacha an Aontais maidir le cosaint sonraí.

TEIDEAL III

FAIREACHÁN MEASTÓIREACHT AGUS RIALÚ A DHÉANAMH AR CHLÁR AGUS CUMARSÁID MAIDIR LEIS

Airteagal 45

Faireachán agus tuairisciú

1.Na táscairí a úsáidfear le tuairisciú a dhéanamh ar dhul chun cinn an Chláir maidir le baint amach na gcuspóirí a leagtar amach in Airteagal 3, bunaítear in Iarscríbhinn V iad ar feadh an bhealaí tionchair.

2.Tabharfar de chumhacht don Choimisiún gníomhartha tarmligthe a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 50 maidir le leasuithe ar Iarscríbhinn V chun táscairí na mbealaí tionchair a fhorlíonadh nó a leasú, i gcás ina meastar gur gá sin, agus bunlínte agus spriocanna a leagan síos.

3.Leis an gcóras tuairiscithe feidhmíochta, áiritheofar go mbaileofar na sonraí is gá chun faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme agus ar thorthaí an Chláir ar dhóigh atá éifeachtúil, éifeachtach agus tráthúil. Chuige sin, forchuirfear ceanglais chomhréireacha tuairiscithe ar fhaighteoirí cistí ón Aontas agus (nuair is ábhartha) ar Bhallstáit.

Airteagal 46

Faisnéis, cumarsáid, poiblíocht agus scaipeadh agus saothrú

1.Tabharfaidh faighteoirí cistithe ón Aontas aitheantas d’fhoinse an chistithe ón Aontas agus áiritheoidh siad infheictheacht an chistithe (go háirithe nuair a bhíonn na gníomhaíochtaí agus a dtorthaí á bpoibliú) trí fhaisnéis spriocdhírithe atá comhleanúnach, éifeachtach agus comhréireach a sholáthar do shainghrúpaí éagsúla, lena náirítear na meáin agus an pobal.

2.Cuirfidh an Coimisiún gníomhuithe faisnéise agus cumarsáide a bhaineann leis an gClár chun feidhme, agus a bhaineann le gníomhuithe agus torthaí an Chláir. Leis na hacmhainní airgeadais arna leithdháileadh ar an gClár, rannchuideofar freisin leis an gcumarsáid chorparáideach a dhéantar ar thosaíochtaí polaitiúla an Aontais, a fhad a bhaineann siad sin leis na cuspóirí dá dtagraítear in Airteagal 3.

3.Bunóidh an Coimisiún straitéis le haghaidh scaipeadh agus saothrú chun infhaighteacht agus craobhscaoileadh thorthaí agus eolas an Chláir maidir le taighde agus nuálaíocht a mhéadú chun dlús a chur le saothrú chun cur leis an nglacadh sa mhargadh agus borradh a chur faoi thionchar an Chláir. Rannchuideoidh na hacmhainní airgeadais a leithdháilfear ar an gClár le cumarsáid chorparáideach thosaíochtaí polaitiúla an Aontais freisin chomh maith le gníomhaíochtaí faisnéise, cumarsáide, poiblíochta, scaipthe agus saothraithe a fhad a bhaineann siad sin leis na cuspóirí dá dtagraítear in Airteagal 3.

Airteagal 47

Meastóireacht ar an gClár

1.Déanfar meastóireachtaí cláir go tráthúil le go bhféadfaí faisnéis uathu a úsáid sa phróiseas cinnteoireachta ar an gclár féin, ar an gclár a thiocfaidh i gcomharba air agus ar thionscnaimh eile is ábhartha maidir le taighde agus nuálaíocht.

2.Déanfar meastóireacht eatramhach ar an gClár ach faisnéis leordhóthanach a bheith ar fáil ar chur chun feidhme an Chláir, ach tráth nach faide ná ceithre bliana ó thosach chur chun feidhme an Chláir. Áireofar air sin measúnú ar thionchar fadtéarmach na gCreatchlár a chuaigh roimhe agus is air sin a bheidh aon athrú maidir le cur chun feidhme an chláir bunaithe, de réir mar is iomchuí.

3.I ndeireadh chur chun feidhme an Chláir, ach tráth nach déanaí ná ceithre bliana tar éis dheireadh na tréimhse a shonraítear in Airteagal 1, déanfaidh an Coimisiún meastóireacht deiridh a thabhairt i gcrích ar an gClár. Áireofar air sin measúnú ar thionchar fadtéarmach na gCreatchlár a chuaigh roimhe.

4.Cuirfidh an Coimisiún torthaí na meastóireachtaí chomh maith lena bharúlacha féin in iúl do Pharlaimint na hEorpa, don Chomhairle, do Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus do Choiste na Réigiún.

Airteagal 48

Iniúchtaí

1.Áiritheofar leis an gcóras rialaithe maidir leis an gClár go mbeidh cothromaíocht iomchuí ann idir iontaoibh agus rialú, agus costais riaracháin agus costais eile a bhaineann le rialú ar gach leibhéal á gcur san áireamh, go háirithe i dtaca le tairbhithe.

2.Bunófar straitéis iniúchóireachta an Chláir ar an iniúchadh airgeadais ar shampla ionadaíoch speansas ar fud an Chláir ina iomláine Comhlánófar an sampla ionadaíoch sin le rogha a bhunófar ar mheasúnú ar na rioscaí a bhaineann leis an speansas. Gníomhuithe a fhaigheann comhhcistiú ó chláir éagsúla de chuid an Aontais, ní dhéanfar ach iniúchadh amháin orthu sin, lena gcumhdófar na cláir uile i dtrácht agus na rialacha is infheidhme lena mbaineann.

3.Ina theannta sin, féadfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin a bheith ag brath ar athbhreithnithe ar chórais chomhcheangailte ar leibhéal na dtairbhithe. Beidh na hathbhreithnithe comhcheangailte sin roghnach maidir le cineálacha áirithe tairbhithe agus déanfar iniúchadh ar chórais agus ar phróisis, rud a bheidh á chomhlánú le iniúchadh ar idirbhearta, arna ndéanamh ag iniúchóir neamhspleách inniúil atá cáilithe chun iniúchtaí reachtacha a dhéanamh ar dhoiciméid cuntasaíochta i gcomhréir le Treoir 2006/43/CE 34 . Féadfaidh an Coimisiún nó comhlacht cistiúcháin iad a úsáid chun cinnteacht fhoriomlán a chinneadh maidir le bainistíocht airgeadais shlán caiteachais agus chun leibhéal na niniúchtaí ex post agus na ráiteas airgeadais a athmheas.

4.I gcomhréir le hAirteagal 127 den Rialachán Airgeadais, féadfaidh an Coimisiún nó an comhlacht cistiúcháin a bheith ag brath ar iniúchtaí maidir le húsáid ranníocaíochtaí an Aontais arna ndéanamh ag daoine nó eintitis eile, lena náirítear daoine nach bhfuil sainordú tugtha dóibh chuige ó Institiúidí nó ó chomhlachtaí an Aontais.

5.Féadfar iniúchtaí a dhéanamh suas le dhá bhliain i ndiaidh íocaíocht na hiarmhéide.

Airteagal 49

Leasanna airgeadais an Aontais a chosaint

1.Tabharfar de chumhacht don Choimisiún, nó dá ionadaithe, agus don Chúirt Iniúchóirí, iniúchadh a dhéanamh, nó i gcás eagraíochtaí idirnáisiúnta an chumhacht fíorú a dhéanamh i gcomhréir le comhaontuithe eatarthu, ar bhonn doiciméad agus ar an láthair, ar gach tairbhí deontais, ar gach conraitheoir agus ar gach fochonraitheoir a gheobhaidh cistí de chuid an Aontais faoin Rialachán seo.

2.Féadfaidh an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena náirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a dhéanamh, i gcomhréir leis na forálacha agus leis na nósanna imeachta a leagtar síos le Rialachán (AE, Euratom) Uimh 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 ón gComhairle, d'fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanfadh difear do leasanna airgeadais an Aontais i ndáil le cistiú ón Aontas nó ráthaíochtaí buiséadacha faoin Rialachán seo.

3.Féadfar go mbeidh ceanglais ar údaráis inniúla tríú tíortha agus ar eagraíochtaí idirnáisiúnta comhoibriú le hOifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Comhaontuithe Cúnaimh Fhrithpháirtigh Dlí, nuair a dhéanann sé imscrúduithe i gcionta coiriúla a thagann faoina inniúlacht i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939.

4.Gan dochar do mhír 1 ná do mhír 2, beidh forálacha sna comhaontuithe comhair le tríú tíortha agus sna heagraíochtaí idirnáisiúnta agus sna conarthaí, sna comhaontuithe deontais agus gealltanais dlíthiúla eile chomh maith le comhaontuithe lena mbunaítear ráthaíocht bhuiséadach a eascróidh ón Rialachán seo a chur chun feidhme, lena gcumhachtófar go sainráite an Coimisiún, an Chúirt Iniúchóirí agus OLAF chun iniúchtaí, seiceálacha ar an láthair agus cigireachtaí den sórt sin a dhéanamh i gcomhréir lena gcuid inniúlachtaí faoi seach. Áireofar sa mhéid sin forálacha lena náirithiú go dtugann aon tríú páirtí atá bainteach le cistí de chuid an Aontais a chur chun feidhme, nó le hoibríocht chistiúcháin a fhaigheann tacaíocht iomlán ná tacaíocht i bpáirt ó ráthaíocht bhuiséadach, go tugann an tríú páirtí sin cearta coibhéiseacha.

Airteagal 50

An tarmligean a fheidhmiú

1.Is faoi réir na gcoinníollacha a leagtar síos san Airteagal seo a thugtar an chumhacht don Choimisiún chun gníomhartha tarmligthe a ghlacadh.

2. Déanfar an chumhacht chun gníomhartha tarmligthe a ghlacadh dá dtagraítear in Airteagal 45(2) a thabhairt don Choimisiún go dtí an 31 Nollaig 2028.

3. Féadfaidh Parlaimint na hEorpa nó an Chomhairle tarmligean na cumhachta dá dtagraítear in Airteagal 45(2) a chúlghairm aon tráth. Déanfaidh cinneadh chun cúlghairm a dhéanamh deireadh a chur le tarmligean na cumhachta atá sonraithe sa chinneadh sin. Gabhfaidh éifeacht leis ar an lá tar éis fhoilsiú an chinnidh in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh nó ar dháta níos faide anonn a shonrófar sa chinneadh. Ní dhéanfaidh sé difear do bhailíocht aon ghnímh tharmligthe atá i bhfeidhm cheana.

4.Sula ndéanfaidh sé gníomh tarmligthe a ghlacadh, rachaidh an Coimisiún i gcomhairle le saineolaithe arna nainmniú ag gach Ballstát i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr.

5.A luaithe a ghlacfaidh sé gníomh tarmligthe, tabharfaidh an Coimisiún fógra, an tráth céanna, do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle faoi.

6.Tiocfaidh gníomh tarmligthe a ghlactar de bhun Airteagal 45(2) i bhfeidhm mura mbeidh aon agóid curtha in iúl ag Parlaimint na hEorpa ná ag an gComhairle laistigh de thréimhse dhá mhí tar éis fógra faoin ngníomh sin a thabhairt do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle nó más rud é, roimh dhul in éag na tréimhse sin, go mbeidh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle araon tar éis a chur in iúl don Choimisiún nach ndéanfaidh siad aon agóid. Déanfar an tréimhse sin a fhadú dhá mhí ar thionscnamh ó Pharlaimint na hEorpa nó ón gComhairle.

TEIDEAL IV

FORÁLACHA IDIRTHRÉIMHSEACHA AGUS CRÍOCHNAITHEACHA

Airteagal 51

Aisghairm

Déantar Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 agus Rialachán (AE) Uimh. 1290/2013 a aisghairm le héifeacht ón 1 Eanáir 2021.

Airteagal 52

Forálacha idirthréimhseacha

1.Ní dhéanfaidh an Rialachán seo difear do leanúnachas ná do mhodhnú na ngníomhaíochtaí lena mbaineann, faoi Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 agus faoi Rialachán (CE) Uimh. 1290/2013, a leanfaidh d’fheidhm a bheith acu go dtí go gcuirfear clabhsúr orthu. Na pleananna oibre agus na gníomhuithe dá bhforáiltear i bpleananna oibre arna nglacadh faoi Rialachán (AE) Uimh. 1290/2013 agus faoi ghníomhartha bunúsacha na gcomhlachtaí comhfhreagracha, leanfar dá rialáil le Rialachán (AE) Uimh. 1290/2013 agus leis na gníomhartha bunúsacha sin go dtí go dtabharfar i gcrích iad.

2.Ina theannta sin, féadfaidh clúdach airgeadais an Chláir na speansais theicniúla agus riaracháin is gá a chumhdach chun an taistriú idir an Clár agus na bearta a glacadh faoi réamhtheachtaí an Chláir, Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 a áirithiú.

Airteagal 53

Teacht i bhfeidhm

Tiocfaidh an Rialachán seo i bhfeidhm an fichiú lá tar éis lá a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh.

Beidh an Rialachán seo ina cheangal go huile agus go hiomlán agus beidh sé infheidhme go díreach i ngach Ballstát.

Arna dhéanamh sa Bhruiséil,

(1)     https://ec.europa.eu/info/news/bold-science-meet-big-challenges-independent-report-calls-mission-oriented-eu-research-and-innovation-2018-feb-22_en  

(2)    Tá anailís mhionsonraithe ar an gcaoi ar tugadh aghaidh ar na moltaí sin mar iarscríbhinn leis an Measúnú Tionchair.

(3)    Tá sé bunaithe ar shamhail an Chláir, atá ag teacht leis an tionchar is airde a bhíonn ag an gClár.

(4)    Anailís ar an rannpháirtíocht atá ag eagraíochtaí sna Creatchláir de chuid an Aontais Eorpaigh

(5)    Tá tuilleadh eilimintí ar fáil san Iarscríbhinn a ghabhann leis an Measúnú Tionchair

(6)    An Comhaontú Idirinstitiúideach idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr; IO L 123, 12.5.2016, lgh. 1-14

(7)    Tá tuilleadh eilimintí ar fáil san Iarscríbhinn a ghabhann leis an Measúnú Tionchair.

(8)    An Coimisiún Eorpach (2017), an Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais agus a rialacha cur i bhfeidhm, atá le fáil ag: http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/documents/regulations/financial_regulation_2017_en.pdf

(9)    Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach “Towards a common European data space [I dtreo spás Eorpach do shonraí]”, COM (2018) 232 final

(10)    IO C […], […], lch. […].

(11)    IO C […], […], lch. […].

(12)    Seasamh ó Pharlaimint na hEorpa an … [(nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil)] agus Cinneadh ón gComhairle an ….

(13)    Féach mar shampla an togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán lena mbunaítear creat chun infheistíocht dhíreach choigríche san Aontas a scagadh (COM (2017)487).

(14)    Tagairt le nuashonrú: IO L 373, 20.12.2013, lch. 1. Tá an comhaontú le fáil ag: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/GA/TXT/?uri=uriserv:OJ.C_.2013.373.01.0001.01.ENG&toc=OJ:C:2013:373:TOC  

(15)    Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Meán Fómhair 2013 maidir le himscrúduithe arna ndéanamh ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) agus lena naisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1073/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Rialachán (Euratom) Uimh. 1074/1999 ón gComhairle (IO L 248, 18.9.2013, lch. 1).

(16)    Rialachán (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 an 18 Nollaig 1995 ón gComhairle maidir le leasanna airgeadais na gComhphobal Eorpach a chosaint (IO L 312, 23.12.95, lch.1).

(17)    Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 ón gComhairle an 11 Samhain 1996 maidir le seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair arna ndéanamh ag an gCoimisiún chun leasanna airgeadais na gComhphobal Eorpach a chosaint i gcoinne na calaoise agus neamhrialtachtaí eile (IO L 292, 15.11.1996, lch. 2).

(18)    Rialachán (AE) 2017/1939 an 12 Deireadh Fómhair 2017 ón gComhairle lena gcuirtear chun feidhme comhar feabhsaithe maidir le bunú Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (‘OIPE’) (IO L 283, 31.10.2017, lch. 1).

(19)    Treoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Iúil 2017 maidir leis an gcomhrac in aghaidh na calaoise ar leasanna airgeadais an Aontais trí bhíthin an dlí choiriúil (IO L 198, 28.7.2017, lch. 29).

(20)    Cinneadh 2013/755/AE ón gComhairle an 25 Samhain 2013 maidir le comhlachas na dtíortha agus na gcríoch thar lear leis an Aontas Eorpach (an Cinneadh maidir le Comhlachas Thar Lear) (IO L 344, 19.12.2013, lch. 1).

(21)    IO L 205, 19.7.2013, lch. 9.

(22)    Rialachán (AE) Uimh. 1303/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Nollaig 2013 lena leagtar síos forálacha coiteanna maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, le Ciste Sóisialta na hEorpa, leis an gCiste Comhtháthaithe, leis an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Forbairt Tuaithe agus leis an gCiste Eorpach Muirí agus Iascaigh agus lena leagtar síos forálacha ginearálta maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, le Ciste Sóisialta na hEorpa, leis an gCiste Comhtháthaithe agus leis an gCiste Eorpach Muirí agus Iascaigh agus lena naisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1083/2006 ón gComhairle,

(23)    IO ....

(24)    …

(25)    Féadtar taighde a bhaineann leis an gcóireáil i gcás ailse na ngónad a mhaoiniú.

(26)    Treoir 2014/24/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Feabhra 2014 maidir le conarthaí lamháltais a dhámhachtain agus lena naisghairtear Treoir 2004/18/CE. (IO L 94, 28.03.2014, lch. 65).

(27)    Treoir 2014/25/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Feabhra 2014 maidir le soláthar arna dhéanamh ag eintitis a fheidhmíonn in earnáil an uisce, an fhuinnimh, an iompair agus na seirbhísí poist agus lena naisghairtear Treoir 2004/17/CE (IO L 94, 28.03.2014, lch. 243).

(28)    Treoir 2009/81/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Iúil 2009 maidir leis na nósanna imeachta maidir le conarthaí áirithe oibreacha a bhronnadh, conarthaí soláthair agus conarthaí seirbhíse ag údaráis chonarthacha nó ag eintitis i réimsí na cosanta agus na slándála a chomhordú agus lena leasaítear Treoir 2004/17/CE agus Treoir 2004/18/CE (IO L 216, 20.08.2009, lch. 76).

(29)    Treoir 2006/43/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Bealtaine 2006 maidir le hiniúchóireachtaí reachtúla ar chuntais bhliantúla agus ar chuntais chomhdhlúite, lena leasaítear Treoir 78/660/CEE agus Treoir 83/349/CEE agus lena naisghairtear Treoir 84/253/CEE ón gComhairle (IO L 157, 9.6.2006, lch. 87).

AN COIMISIÚN EORPACH

An Bhruiséil,7.6.2018

COM(2018) 435 final

IARSCRÍBHINNÍ

a ghabhann le

Togra le haghaidh

RIALACHÁN Ó PHARLAIMINT NA hEORPA AGUS ÓN gCOMHAIRLE

lena mbunaítear Fís Eorpach – an Clár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht, lena leagtar síos na rialacha maidir le rannpháirtíocht agus leathadh

{SEC(2018) 291 final}
{SWD(2018) 307 final}
{SWD(2018) 308 final}
{SWD(2018) 309 final}

IARSCRÍBHINN I

PRÍOMHAIRÍONNA nGNÍOMHAÍOCHTAÍ

Na cuspóirí ginearálta agus sonracha a leagtar amach in Airteagal 3, leanfar dóibh ar fud an Chláir, trí na réimsí idirghabhála agus príomhairíonna na ngníomhaíochtaí a bhfuil tuairisc orthu san Iarscríbhinn seo, agus in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an gClár Sonrach chomh maith.

(1) Colún I 'Eolaíocht Oscailte'

Trí na gníomhaíochtaí seo a leanas, tacóidh an colún seo, i gcomhréir le hAirteagal 4, le scileanna, teicneolaíochtaí agus réitigh ar dhúshláin dhomhanda ar ardchaighdeán a chruthú agus a leathadh. Rannchuideoidh sé le cuspóirí sonracha eile an Chláir mar a thuairiscítear in Airteagal 3.

(a)An Chomhairle Eorpach um Thaighde: Soláthrófar cistiú tarraingteach agus solúbtha chun cur ar chumas taighdeoirí tréitheacha cruthaitheacha, agus dá bhfoirne, dul i mbun oibre ar na gnéithe is fearr gealladh agus is nua-aimseartha den eolaíocht, ar bhonn iomaíochta ar fud an Aontais.

Réimse idirghabhála: An eolaíocht cheannródaíoch

(b)Gníomhuithe Marie Skłodowska-Curie: Eolas agus scileanna nua a thabhairt do thaighdeoirí trí shoghluaisteacht agus teagmhálacha thar theorainneacha, earnálacha agus disciplíní, chomh maith le córais earcaíochta, oiliúna agus forbartha gairmréime a struchtúrú agus a fheabhsú; tríd an méid sin a dhéanamh, cabhraíonn Gníomhuithe Marie Skłodowska-Curie le bunsraith a chur faoin gcreat taighde den scoth atá san Eoraip, rud a rannchuidíonn chun borradh a chur faoi phoist, fás agus infheistíocht, agus chun dúshláin shochaíocha atá ann faoi láthair agus a bheidh ann amach anseo a réiteach.

Réimsí idirghabhála: Barr feabhais a chothú trí shoghluaisteacht taighdeoirí thar theorainneacha, earnálacha agus disciplíní; scileanna nua a chothú trí oiliúint den scoth a chur ar thaighdeoirí; caipiteal daonna agus forbairt scileanna a neartú ar fud an Limistéir Eorpaigh Thaighde; sineirgíochtaí a fheabhsú agus a éascú; for-rochtain phoiblí a chur chun cinn.

(c)Bonneagair thaighde: Bonneagair thaighde inbhuanaithe de scoth an domhain a bhronnadh ar an Eoraip atá oscailte, agus a bhfuil rochtain ag na taighdeoirí is fearr ón Eoraip agus ó áiteanna níos faide i gcéin. Agus sin á dhéanamh cuirfear le cumas an bhonneagair tacú le dul chun cinn eolaíochta agus le nuálaíochta, agus le heolaíochta oscailte a chumasú, taobh le gníomhaíochtaí i mbeartais ghaolmhara Aontais agus sa chomhar idirnáisiúnta.

Réimsí idirghabhála: Creat na mbonneagar taighde Eorpach a chomhdhlúthú; Bonneagair thaighde a oscailt, a chomhtháthú agus a idirnascadh; An beartas Eorpach maidir le bonneagar taighde agus an comhar idirnáisiúnta a threisiú

(2) Colún II ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’

Trí na gníomhaíochtaí seo a leanas, déanfaidh an colún seo, i gcomhréir le hAirteagal 4, tionchar an taighde agus na nuálaíochta a neartú chun beartais an Aontais a cheapadh, tacú leo agus iad a chur chun feidhme, agus tacú leis an nglacadh le réitigh nuálacha sa tionscal agus sa tsochaí chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin dhomhanda. Rannchuideoidh sé le cuspóirí sonracha eile an Chláir mar a thuairiscítear in Airteagal 3.

Chun solúbthacht agus sineirgíochtaí tionchair a uasmhéadú, eagrófar gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta i gcúig chnuasach, braislí a dhéanfaidh comhar trasdhisiplíneach, trasearnálacha, trasbheartas, trasteorann agus idirnáisiúnta a dhreasú, ina naonar agus le chéile.

Rannchuidíonn gach cnuasach le roinnt SFIanna; agus faigheann go leor SFIanna tacaíocht ó níos mó ná cnuasach amháin.

Cuirfear na gníomhaíochtaí T&N chun feidhme sna cnuasaigh seo a leanas, agus tharstu:

(a)An cnuasach ‘Sláinte’: An tsláinte a fheabhsú agus a chosaint do shaoránaigh ag gach aois, trí réitigh nuálacha a fhorbairt le galair a chosc, a fháthmheas, a chóireáil agus a leigheas, agus faireachán a dhéanamh orthu; rioscaí sláinte a mhaolú, daonraí a chosaint agus dea-sláinte a chur chun cinn; córais sláinte phoiblí a dhéanamh níos costéifeachtaí, níos cothroime agus níos inbhuanaithe; agus tacú le rannpháirtíocht agus féinbhainistiú na nothar, agus é sin a chumasú.

Réimsí idirghabhála: Sláinte ó thús go deireadh saoil; Tosca sláinte sóisialta agus comhshaoil; galair neamhthógálacha agus galair thearca; galair thógálacha; Uirlisí , teicneolaíochta agus réitigh dhigiteacha don tsláinte agus don chúram; Córais chúraim sláinte

(b)An cnuasach ‘An tsochaí ionchuimsitheach agus shlán’: Luachanna daonlathacha na hEorpa a neartú, lena náirítear an smacht reachta agus na cearta bunúsacha, ár noidhreacht chultúrtha a chosaint, agus claochluithe socheacnamaíocha a rannchuidíonn le cuimsiú agus fás a chur chun cinn, agus freagairt a thabhairt ag an am céanna ar na dúshláin a thagann as bagairtí leanúnacha slándála, an chibearshlándáil san áireamh, chomh maith le tubaistí nádúrtha agus de dhéantús an duine.

Réimsí idirghabhála: An daonlathas; An oidhreacht chultúrtha; Claochluithe sóisialta agus eacnamaíocha; Sochaithe athléimneacha tar éis tubaistí; An chosaint agus an tslándáil; An chibearshlándáil

(c)An cnuasach ‘An Teicneolaíocht Dhigiteach agus an Tionscal’: Cumais a threisiú agus ceannasacht na hEorpa a chinntiú in eochairtheicneolaíochtaí cumasúcháin don digitiú agus táirgeadh, agus sa teicneolaíocht spáis, chun tionscal iomaíoch, digiteach, ísealcharbóin agus ciorclach a thógáil’; soláthar inbhuanaithe amhábhar a áirithiú; agus bonn a chur ar fáil don dul chun cinn agus nuálaíocht maidir le gach dúshlán sochaíoch domhanda.

Réimsí idirghabhála: Teicneolaíochtaí monaraíochta; Teicneolaíochtaí digiteacha; Ábhair ardfhorbartha; Intleacht shaorga agus róbataic; Idirlíon den chéad ghlúin eile; Ríomhaireacht ardfheidhmíochta agus Olltiomsú sonraí; Tionscail chiorclacha; Tionscal ísealcharbóin glan; An spás

(d)An cnuasach ‘Aeráid, Fuinneamh agus Soghluaisteacht’: An tathrú aeráide a chomhrac trí thuiscint níos fearr a fháil ar na cúiseanna atá leis, a éabhlóid agus na rioscaí, na tionchair agus na deiseanna a bhaineann leis, agus trí earnáil an fhuinnimh agus earnáil an iompair a dhéanamh níos neamhdhíobhálaí don aeráid agus don chomhshaol, níos éifeachtaí agus níos iomaíche, níos cliste, níos sábháilte agus níos athléimní.

Réimsí idirghabhála: An tathrú aeráide agus réitigh; Soláthar fuinnimh; Córais agus eangacha fuinnimh; Foirgnimh agus áiseanna tionsclaíocha a bhfuil trasdul fuinnimh ar siúl iontu; Pobail agus cathracha; Iomaíochas tionsclaíoch san iompar; Iompar glan agus soghluaisteacht; Soghluaisteachta chliste; Stóráil fuinnimh.

(e)An cnuasach ‘Bia agus Acmhainní Nádúrtha’: Acmhainní nádúrtha agus bitheolaíocha ón talamh agus ón bhfarraige a chosaint, a athshlánú, a bhainistiú go hinbhuanaithe agus a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar chinnteacht an tsoláthair bhia agus chothaithe agus an trasdul go geilleagar ciorclach ísealcharbóin atá tíosach ar acmhainní.

Réimsí idirghabhála: Breathnóireacht chomhshaoil; Bithéagsúlacht agus caipiteal nádúrtha; Talmhaíocht, foraoiseachta agus ceantair thuaithe; An fharraige agus aigéin; Córais bhia; Córais nuálaíochta bhithbhunaithe; Córais chiorclacha

(f)Gníomhaíochtaí díreacha neamhnúicléacha an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde: Fianaise eolaíochta ar ardchaighdeán a chruthú le haghaidh beartais phoiblí mhaithe. Teastaíonn fianaise thrédhearcach, chuimsitheach, chothromaithe i gcomhair tionscnaimh agus tograí nua le haghaidh reachtaíocht ón Aontas, agus teastaíonn fianaise chun dul chun cinn a thomhas agus faireachán a dhéanamh air agus beartais á gcur chun feidhme. Soláthróidh an tAirmheán Comhpháirteach Taighde fianaise eolaíochta agus tacaíocht theicniúil feadh thimthriall iomlán na mbeartas. Díreoidh an tAirmheán Comhpháirteach Taighde a thaighde ar thosaíochtaí beartais an Aontais.

Réimsí idirghabhála: Sláinte; athléimneacht agus slándáil; an teicneolaíocht dhigiteach agus an tionscal; aeráid, fuinneamh agus soghluaisteacht; bia agus acmhainní nádúrtha; tacú le feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh agus le rialachas eacnamaíoch an Aontais; tacú leis na Ballstáit maidir le reachtaíocht a chur chun feidhme agus straitéisí um speisialtóireacht chliste a cheapadh; uirlisí agus modhanna anailísíochta don déanamh beartas; bainistiú eolais; aistriú eolais agus teicneolaíochta; tacaíocht don eolaíocht le freastal ar ardáin bheartais.

(3) Colún III ‘Nuálaíocht Oscailte’

Trí na gníomhaíochtaí seo a leanas, cothóidh an colún seo, i gcomhréir le hAirteagal 4, gach cineál nuálaíochta, nuálaíocht cheannródaíoch san áireamh, agus neartóidh sé an dóigh a gcuirtear réitigh nuálacha ar an margadh. Rannchuideoidh sé le cuspóirí sonracha eile an Chláir mar a thuairiscítear in Airteagal 3.

(a)An Chomhairle Nuálaíochta Eorpach: nuálaíocht cheannródaíoch, a d’fhéadfadh fás go tapa go dtí leibhéal domhanda, a chur chun cinn

Réimsí idirghabhála: An Treo-Aimsitheoir, tacú le teicneolaíochtaí ceannródaíocha amach anseo agus cinn atá ag teacht chun cinn; An Luasaire, an bearna maoinithe idir na céimeanna déanacha de ghníomhaíochtaí nuálaíochta agus tús lena núsáid sa mhargadh a dhúnadh, nuálaíocht cheannródaíoch lena gcruthófar margaí nua a chur in úsáid go héifeachtach agus cuideachtaí a mhéadú i gcásanna nach gcuireann an margadh maoiniú inmharthana ar fáil, agus; gníomhaíochtaí breise, amhail duaiseanna agus comhaltachtaí, agus seirbhísí breisluacha gnó.

(b)Éiceachórais nuálaíochta na hEorpa

Réimsí idirghabhála: Nascadh le gníomhaithe nuálaíochta réigiúnacha agus náisiúnta agus tacú le Ballstáit agus tíortha comhlachaithe cláir nuálaíochta chomhpháirteacha trasteorann a chur chun feidhme, ó scileanna boga a fheabhsú don nuálaíocht go gníomhuithe taighde agus nuálaíochta, chun borradh a chur faoi éifeachtacht an chórais nuálaíochta Eorpaigh. Déanfar comhlánú leis sin le tacaíocht CFRE d’éiceachórais nuálaíochta agus do chomhpháirtíochtaí idir-réigiúnacha i dtaca le speisialú cliste.

(c)An Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht

Réimsí idirghabhála: Éiceachórais nuálaíochta inbhuanaithe a neartú ar fud na hEorpa; Fothú scileanna fiontraíochta agus nuálaíochta a chothú i bhfoghlaim ar feadh an tsaoil agus tacú le claochlú fiontraíochta ollscoileanna an Aontais Eorpaigh; Réitigh nua ar dhúshláin shochaíocha dhomhanda a thabhairt chuig an margadh; Sineirgíochtaí agus breisluach laistigh den chár Fís Eorpach.

4) An Chuid ‘An Limistéar Taighde Eorpach a neartú’

Trí na gníomhaíochtaí seo a leanas, déanfaidh an chuid seo, i gcomhréir le hAirteagal 4, optamú ar thorthaí an Chláir chun go mbeidh tionchar níos mó acu laistigh de Limistéar Eorpach Taighde neartaithe. Tacóidh sí le cuspóirí sonracha eile an Chláir mar a thuairiscítear in Airteagal 3. Agus é mar fhothaca leis an gClár iomlán, tacóidh an chuid seo le gníomhaíochtaí a rannchuidíonn le hEoraip a bheidh níos eolasbhunaithe agus níos nuálaí, ina bhfuil cothroime níos mó idir na fir agus mná, a bheidh ar thús cadhnaíochta san iomaíochas domhanda, chun láidreachtaí agus cumas féideartha náisiúnta a optamú dá bharr i Limistéar Eorpach Taighde (LET) a bheidh ag feidhmiú go maith, limistéar ina mbeidh lucht saothair ardoilte ag gluaiseacht thart gan bhac, ina mbeidh tuiscint agus iontaoibh ag saoránaigh eolasacha as na torthaí ón taighde agus nuálaíocht a bheidh ag dul ar sochar don tsochaí ina iomláine, agus ina mbeidh beartas an Aontais, go háirithe an beartas T&N, bunaithe ar fhianaise eolaíochta atá ar ardchaighdeán.

Réimsí idirghabhála: Barr feabhais a chomhroinnt; Córas Taighde agus Nuálaíochta an Aontais Eorpaigh a athchóiriú agus a fheabhsú.

IARSCRÍBHINN II

CINEÁLACHA GNÍOMHUITHE

Déanfar an clár a chur chun feidhme trí úsáid a bhaint as líon teoranta de ‘chineálacha gníomhuithe’, arb iad na cuspóirí nó coinníollacha sainiúla a bheith mar shaintréithe acu.

Is iad seo a leanas na príomhchineálacha gníomhuithe:

–An gníomhú ‘taighde agus nuálaíochta’: gníomhú arb é atá ann go príomha gníomhaíochtaí atá dírithe ar theacht ar eolas nua agus/nó indéantacht teicneolaíocht táirge, próiseas, seirbhís nó réiteach atá nua nó feabhsaithe a fhiosrú. Féadfaidh taighde bunúsach agus taighde feidhmeach, forbairt agus comhtháthú teicneolaíochta, tástáil agus bailíochtú ar fhréamhshamhail ar scála beag i saotharlann nó i dtimpeallacht ionsamhlaithe a bheith i gceist;

–Gníomhú nuálaíochta: gníomhú arb é atá ann go príomha gníomhaíochtaí atá dírithe go díreach ar phleananna agus ar shocruithe nó ar dhearaí a tháirgeadh i gcomhair táirgí, próisis nó seirbhísí atá nua, athraithe nó feabhsaithe, cinn a d’fhéadfadh fréamhshamhlú, tástáil, taisealbhadh, seoladh treoirthionscadal, fíorú táirgí ar mhórscála agus macasamhlú an mhargaidh a bheith san áireamh leo;

–Gníomhuithe nuálaíochta agus cur ar fáil ar an margadh: gníomhuithe lena leabaítear gníomhú nuálaíochta agus gníomhaíochtaí eile atá riachtanach chun nuálaíocht a chur ar fáil ar an margadh, lena náirítear fás cuideachtaí, maoiniú cumaiscthe Fhís Eorpach (meascán de mhaoiniú de chineál deontais agus maoiniú príobháideach) a sholáthar;

–Taighde ceannródaíoch ERC: gníomhuithe taighde atá faoi cheannas príomhthaighdeora, arna nóstáil ag aon tairbhí amháin nó ag iltairbhithe (ERC amháin);

–Gníomhú oiliúna agus soghluaisteachta: gníomhú atá dírithe ar scileanna, eolas agus ionchas gairmréime taighdeoirí a fheabhsú bunaithe ar shoghluaisteacht idir thíortha agus, más ábhartha, idir earnálacha nó disciplíní;

–gníomhú comhchistithe an Chláir: gníomhú chun cómhaoiniú a thabhairt do chlár gníomhaíochtaí atá bunaithe agus/nó á chur chun feidhme ag eintitis, seachas comhlachtaí cistiúcháin Aontais, a bhainistíonn agus/nó a mhaoiníonn cláir taighde agus nuálaíochta. Féadfaidh clár gníomhaíochtaí den sórt sin tacú le gníomhuithe líonraithe agus comhordúcháin, gníomhuithe taighde agus nuálaíochta, treoirthionscadail, gníomhuithe nuálaíochta agus cur ar fáil ar an margadh, gníomhuithe oiliúna agus soghluaisteachta, gníomhuithe ardaithe feasachta agus cumarsáide, gníomhuithe leata nó saothraithe torthaí, nó meascán de na gníomhuithe sin, arna gcur chun feidhme go díreach ag na heintitis sin nó ag tríú páirtithe a d’fhéadfaidís aon tacaíocht airgeadais ábhartha a sholáthar dóibh, i bhfoirm deontais, duaiseanna nó soláthar poiblí, mar shampla, nó i bhfoirm maoiniú cumaiscthe Fhís Eorpach;

–gníomhú soláthair phoiblí réamhthráchtála: gníomhú arb é is príomhaidhm dó soláthar poiblí réamhthráchtála ag tairbhithe atá ina núdaráis chonarthacha nó ina neintitis chonarthacha a réadú;

–Gníomhú an tsoláthair phoiblí de réitigh nuálacha: gníomhú arb é is príomhaidhm dó soláthar poiblí comhpháirteach nó comhordaithe ar réitigh nuálacha arna gcur chun feidhme ag tairbhithe atá ina núdaráis chonarthacha nó ina neintitis chonarthacha a réadú;

–An gníomhú ‘comhordú agus tacaíocht’: gníomhú a rannchuidíonn le cuspóirí an Chláir, seachas gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta, amhail caighdeánú, leathadh, ardú feasachta agus cumarsáid, líonrú, seirbhísí comhordaithe nó tacaíochta, idirphlé beartais agus bearta agus staidéir um fhoghlaim fhrithpháirteach;

–Duais dreasachta: duais chun infheistíocht a dhreasú i dtreo áirithe, trí sprioc a leagan síos sula ndéanfar an obair;

–Duais aitheantais: duais chun aitheantas a thabhairt don mhéid a baineadh amach roimhe seo agus d’éachtaí oibre i ndiaidh a dhéanta;

Soláthar poiblí: chun codanna den chlár a bhaineann le leasanna straitéiseacha agus uathrialachas an Aontais agus chun soláthar poiblí a eagrú, chun críocha dílse an Choimisiúin, le haghaidh staidéar, táirgí, seirbhísí agus cumas; Féadfaidh soláthar poiblí a bheith i bhfoirm soláthair réamhthráchtála nó soláthair phoiblí réiteach nuálach a dhéanfaidh an Coimisiún nó comhlachtaí ábhartha cistiúcháin ar a son féin nó i gcomhar le húdaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha ó Bhallstáit agus ó thíortha gaolmhara.

***

–Gníomhuithe indíreacha: gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta a soláthraíonn an tAontas tacaíocht airgeadais dóibh agus a dhéanann na rannpháirtithe;

–Gníomhuithe díreacha: gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta a dhéanann an Coimisiún trína Airmheán Comhpháirteach Taighde (ACT).

***

IARSCRÍBHINN III

COMHPHÁIRTÍOCHTAÍ

Déanfar Comhpháirtíochtaí Eorpacha a roghnú, a chur chun feidhme agus a chéimniú amach, agus faireachán agus meastóireacht orthu, ar bhonn na gcritéar seo a leanas:

1) Roghnú:

(a)Fianaise go bhfuil an Chomhpháirtíocht Eorpach níos éifeachtaí ó thaobh cuspóirí gaolmhara n an Chláir a bhaint amach, go háirithe maidir le tionchair shoiléire a bhaint amach don Aontas Eorpach agus dá shaoránaigh, go háirithe i bhfianaise na dúshláin dhomhanda agus na cuspóirí taighde agus nuálaíochta a bhaint amach, iomaíochas an Aontais a chinntiú agus rannchuidiú le neartú an Limistéir Eorpaigh Taighde agus Nuálaíochta agus le tiomantais idirnáisiúnta;

I gcás Comhpháirtíochtaí Eorpach institiúidithe arna mbunú i gcomhréir le hAirteagal 185 CFAE, tá rannpháirtíocht 50 % de Bhallstáit an Aontais Eorpaigh ar a laghad éigeantach;

(b)Leanúnachas agus sineirgíochtaí na Comhpháirtíochta Eorpaí laistigh de chreat taighde agus nuálaíochta an Aontais;

(c)Trédhearcacht agus oscailteacht na Comhpháirtíochta Eorpaí i ndáil le tosaíochtaí agus cuspóirí a shainaithint, agus rannpháirtíocht comhpháirtíochta agus páirtithe leasmhara as earnálacha difriúla, cinn idirnáisiúnta san áireamh nuair is ábhartha;

(d)Léiriú ex ante ar bhreisíocht agus treoíocht na Comhpháirtíochta Eorpaí, lena náirítear fís chomhchoiteann de chuspóir na Comhpháirtíochta Eorpaí. Beidh na nithe seo a leanas, go háirithe, san áireamh san fhís sin:

–sainaithint torthaí, táirgí insoláthartha agus tionchar, atá intomhaiste, laistigh d'amchlár sonrach, luach bunúsach eacnamaíoch don Eoraip san áireamh;

–léiriú ar na héifeachtaí giarála cáilíochtúla agus cainníochtúla a bhfuiltear ag súil leo;

–cineálacha cur chuige chun solúbthacht an chur chun feidhme a áirithiú agus chun coigeartuithe a dhéanamh má athraíonn riachtanais bheartais nó an mhargaidh, nó má dhéantar dul chun cinn ó thaobh na heolaíochta;

–bearta don straitéis scoir agus don chéimniú amach.

(e)Léiriú ex ante ar thiomantas fadtéarmach na gcomhpháirtithe, lena náirítear sciar íosta infheistíochtaí poiblí agus/nó príobháideacha;

I gcás Comhpháirtíochtaí Eorpach institiúidithe, beidh na ranníocaíochtaí agus/nó an rannchuidiú comhchineáil ó chomhpháirtithe eile seachas ón Aontas, beidh siad ar a laghad cothrom le 50 %, agus féadfaidh siad a bheith suas le 75 %, de ghealltanais bhuiséadacha chomhiomlánaithe na Comhpháirtíochta Eorpaí. I gcás gach Comhpháirtíocht Eorpach institiúidithe, beidh sciar den rannchuidiú ó chomhpháirtithe eile seachas ón Aontas i bhfoirm ranníocaíochtaí.

2) Cur chun feidhme:

(a)Cur chuige córasach a áirithíonn go mbainfear amach tionchair na Comhpháirtíochta Eorpaí a bhfuiltear ag súil leo trí chur chun feidhme solúbtha ar ghníomhaíochtaí comhpháirteacha a théann thar glaonna comhpháirteacha ar ghníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta, iad siúd a bhfuil baint acu leis an nglacadh atá ag an margadh leo, le glacadh rialála nó le glacadh beartais san áireamh;

(b)Bearta iomchuí a áirithíonn oscailteacht leanúnach an tionscnaimh agus trédhearcacht le linn an chur chun feidhme, go háirithe le haghaidh socrú tosaíochtaí agus le haghaidh rannpháirtíocht i nglaonna ar thograí, infheictheacht an Aontais, bearta cumarsáide agus for-rochtana, leathadh agus saothrú torthaí, lena náirítear straitéis shoiléir i dtaca le rochtain oscailte/úsáideoirí feadh an slabhra breisluacha;

(c)Comhordú agus/nó gníomhaíochtaí comhpháirteacha le tionscnaimh taighde agus nuálaíochta ábhartha eile lena ndéantar sineirgíochtaí éifeachtacha a áirithiú;

(d)Gealltanais atá ceangailteach ó thaobh an dlí, go háirithe i dtaca le ranníocaíochtaí, ó gach comhpháirtí feadh shaolré an tionscnaimh;

(e)I gcás gach Comhpháirtíocht Eorpach institiúidithe, rochtain ag an gCoimisiún ar na torthaí agus ar fhaisnéis eile a bhaineann le gníomhuithe chun críocha bheartais nó chláir an Aontais a cheapadh agus a chur chun feidhme, agus faireachán a dhéanamh orthu. 

3) Faireachán:

(a)Córas faireacháin atá i gcomhréir leis na ceanglais a leagtar amach in Airteagal 45 chun an dul chun cinn i dtreo spriocanna/cuspóirí beartais, táirgí insoláthartha agus eochairtháscairí feidhmíochta sonracha a rianú, a fhágann gur féidir measúnú a dhéanamh thar thréimhse ama ar an méid a baineadh amach, ar thionchair agus ar an ngá a d’fhéadfadh a bheith le bearta ceartaitheacha;

(b)Tuairisciú tiomnaithe ar éifeachtaí giarála cáilíochtúla agus cainníochtúla, lena náirítear maidir le ranníocaíochtaí agus rannchuidiú comhchineáil, infheictheacht agus suí sa chomhthéacs idirnáisiúnta, an tionchar ar thaighde agus na rioscaí ó thaobh nuálaíochta de a bhaineann le hinfheistíochtaí na hearnála príobháidí.

4) Meastóireacht, céimniú amach agus athnuachan:

(a)Meastóireacht ar na tionchair arna mbaint amach ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais i ndáil leis na spriocanna agus eochairtháscairí feidhmíochta arna sainmhíniú, a úsáidfear sa mheastóireacht ar an gClár a leagtar amach in Airteagal 47, lena náirítear measúnú ar an modh idirghabhála ó thaobh beartais de is éifeachtaí le haghaidh aon ghníomhú amach anseo; agus an áit a bheidh ag aon athnuachan féideartha ar Chomhpháirtíocht Eorpach i gcreat foriomlán na gComhpháirtíochtaí Eorpacha agus a thosaíochtaí beartais;

(b)Bearta iomchuí a áirithíonn go ndéanfar céimniú amach i gcomhréir leis na coinníollacha agus leis an amlíne atá comhaontaithe, gan dochar don fhéidearthacht go leanfaí de mhaoiniú trasnáisiúnta ó chlár náisiúnta eile nó ó chlár Aontais eile.

IARSCRÍBHINN IV

SINEIRGÍOCHTAÍ LE CLÁIR EILE

1.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gCiste Eorpach um Ráthaíocht Talmhaíochta agus leis an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (Comhbheartas talmhaíochta - CBT):

(a)go ndéanfaí riachtanais taighde agus nuálaíochta na hearnála talmhaíochta agus na limistéar tuaithe san Aontas a shainaithint, go háirithe faoin gComhpháirtíocht Eorpach um Nuálaíocht (CEN) maidir le ‘táirgiúlacht agus inbhuanaitheacht talmhaíochta’ 1 agus go gcuirtear san áireamh iad i bpróiseas pleanála straitéisí don taighde agus nuálaíocht agus i gcláir oibre an Chláir;

(b)go mbainfí CBT an úsáid is fearr as torthaí taighde agus nuálaíochta agus go gcuireann sé úsáid,cur chun feidhme agus cur in úsáid na réiteach nuálach chun cinn, lena náirítear iad sin a thagann as tionscadail a mhaoinítear leis na Cláir réime um thaighde agus nuálaíocht agus as an gComhpháirtíocht Eorpach um Nuálaíocht ‘Táirgiúlacht agus Inbhuanaitheacht Talmhaíochta’;

(c)go dtacaíonn CETFT le glacadh agus leathadh eolais agus réiteach a thagann as torthaí an Chláir a mbeidh earnáil feirmeoireachta níos dinimiciúla agus deiseanna nua i dtaca le forbairt na gceantar tuaithe ann dá mbarr.

2.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gCiste Eorpach Muirí agus Iascaigh (CEMI):

(a)go bhfuil an Clár agus CEMI idirnasctha go mór toisc go ndéanfar riachtanais thaighde agus nuálaíochta an Aontais i réimse an bheartais mhara agus mhuirí a chur san áireamh i bpróiseas pleanála straitéisí an Chláir don taighde agus nuálaíocht;

(b)go dtacaíonn CEMI le soláthar céimneach teicneolaíochtaí úra agus táirgí, próisis agus seirbhísí nuálacha, go háirithe iad siúd a thagann ón gClár i réimse an bheartais mhara agus i réimse an bheartais mhuirí; go gcuireann CEMI bailiú sonraí ar an láthair agus próiseáil sonraí chun cinn freisin agus go scaipeann sé gníomhuithe ábhartha a dtacaítear leo faoin gClár, rud a rannchuideoidh ina dhiaidh sin leis an gComhbheartas Iascaigh, le Beartas Muirí an Aontais agus le Rialachas Idirnáisiúnta na nAigéan a chur chun feidhme.

3.Áiritheoidh sineirgíochtaí le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE):

(a)go núsáidfear socruithe chun maoiniú ó CFRE agus ón gClár a chur le chéile chun tacú le gníomhaíochtaí a dhúnann an bearna idir straitéisí um speisialtóireacht chliste agus barr feabhais idirnáisiúnta sa taighde agus nuálaíocht, lena náirítear cláir chomhpháirteacha thrasréigiúnacha/thrasnáisiúnta agus Bonneagair Thaighde uile-Eorpacha, d’fhonn an Limistéar Eorpach Taighde a neartú;

(b)go ndíríonn CFRE, i measc nithe eile, ar éiceachórais thaighde agus nuálaíochta réigiúnacha agus áitiúla a fhorbairt agus a neartú agus ar an gclaochlú tionsclaíoch, lena náirítear tacaíocht le glacadh torthaí agus le soláthar céimneach teicneolaíochtaí úra agus réiteach nuálach ó na Cláir réim um Thaighde agus um Nuálaíocht trí CFRE.

4.Áiritheoidh sineirgíochtaí le Ciste Sóisialta na hEorpa+ (CSE+):

(a)gur féidir le CSE+ curaclaim nuálacha a dtacaíonn an Clár leo a phríomhshruthú agus a mhéadú ó thaobh scála, trí chláir náisiúnta nó réigiúnacha, d’fhonn na scileanna agus na hinniúlachtaí is gá do phoist an ama atá le teacht a thabhairt do dhaoine;

(b) gur féidir na socruithe don mhaoiniú comhlántach ó CSE+ a úsáid chun tacú le gníomhaíochtaí lena gcuirtear forbairt an chaipitil dhaonna sa taighde agus nuálaíocht chun cinn, d’fhonn an Limistéar Eorpach Taighde a neartú;

(c)go ndéanfaidh an tsraith Sláinte de Chiste Sóisialta na hEorpa+ teicneolaíochtaí nuálacha agus samhlacha nua gnó agus réitigh nua tráchtála, go háirithe iad siúd a thagann as na Cláir, a phríomhshruthú, chun rannchuidiú córais sláinte na mBallstát a dhéanamh nuálach, éifeachtach agus inbhuanaithe agus chun gur fusa do shaoránaigh na hEorpa cúram sláinte níos fearr agus níos sábháilte a rochtain.

5.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa (SCE):

(a)go ndéanfar riachtanais thaighde agus nuálaíochta i réimse an iompair, i réimse an fhuinnimh agus san earnáil dhigiteach san Aontas Eorpach a fháil amach agus a shainiú le linn próiseas pleanála straitéisí an Chláir don taighde agus nuálaíocht;

(b)go dtacaíonn SCE le soláthar céimneach agus cur in úsáid ar mhórscála na dteicneolaíochtaí agus réiteach nuálach nua i réimse an iompair, i réimse an fhuinnimh agus sna bonneagair fhisiciúla dhigiteacha, go háirithe iad sin a thagann as na Cláir réime um thaighde agus um nuálaíocht;

(c)go ndéanfar malartú faisnéise agus sonraí idir an Clár Réime agus tionscadail SCE a éascú, go háirithe trí bhéim a leagan ar theicneolaíochtaí ón gClár Réime a bhfuil leibhéal ard ullmhachta don mhargadh ag baint leo a d’fhéadfaí a fhorbairt tuilleadh trí SCE.

6.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gClár don Eoraip Dhigiteach (CED):

(a)cé go dtagann roinnt réimsí téamacha a dtugtar aghaidh orthu leis an gClár agus le CED le chéile, go mbeidh na cineálacha gníomhuithe atá le maoiniú, a naschuir ionchasacha agus a loighic idirghabhála, éagsúil agus comhlántach;

(b)go ndéanfar riachtanais thaighde agus nuálaíochta a bhaineann le gnéithe digiteacha a fháil amach agus a shainiú i bpleananna straitéiseacha an Chláir don taighde agus nuálaíocht; cuimsíonn sin taighde agus nuálaíocht le haghaidh na Ríomhaireachta Ardfheidhmíochta, na hIntleachta Saorga agus na Cibearshlándála, ag cur teicneolaíochtaí digiteacha le chéile le teicneolaíochta cumasúcháin eile agus le nuálaíochtaí neamhtheicneolaíocha; tacú le méadú cuideachtaí trí nuálaíochtaí ceannródaíocha a thabhairt isteach (go leor acu a mbeidh teicneolaíochtaí digiteacha agus fisiciúla á gcur le chéile iontu); an ghné dhigiteach a chomhtháthú feadh an cholúin iomlán ‘Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch’; agus tacú le bonneagair thaighde dhigiteacha;

(c)go ndíreofar, le CED, ar acmhainní agus bonneagar digiteach ar mhórscála a fhothú sa Ríomhaireacht Ardfheidhmíochta, san Intleacht Shaorga, sa Chibearshlándáil agus in ardscileanna digiteacha ionas go mbeidh glacadh agus cur in úsáid forleathan ann ar fud na hEorpa i dtaca le réitigh dhigiteacha nuálacha bharrthábhachtacha, atá ann cheana nó a ndearnadh tástáil orthu, laistigh de chreat an Aontais i réimsí a bhaineann le leas an phobail (amhail sláinte, riarachán poiblí, an ceartas agus an toideachas) nó teip margaidh (amhail digitiú gnó, go háirithe fiontair bheaga agus mheánmhéide); go gcuirfear CED chun feidhme go príomha trí infheistíochtaí comhordaithe agus straitéiseacha leis na Ballstáit, go háirithe trí sholáthar poiblí comhpháirteach, in acmhainní digiteacha atá le roinnt ar fud na hEorpa agus i mbearta uile-Aontais lena dtacaítear le hidir-inoibritheacht agus le caighdeánú mar chuid den phróiseas chun Margadh Aonair Digiteach a fhorbairt;

(d)go gcuirfear acmhainní agus bonneagair CED ar fáil don lucht taighde agus nuálaíochta, lena náirítear iad a chur ar fáil le haghaidh gníomhaíochtaí a fhaigheann tacaíocht ón gClár, agus tástáil, turgnamhaíocht agus taisealbhadh thar gach earnáil agus disciplín san áireamh;

(e)go ndéanfar na teicneolaíochtaí digiteacha úra arna bhforbairt tríd an gClár a ghlacadh agus a chur in úsáid le CED;

(f)go ndéanfar tionscnaimh faoin gClár le haghaidh forbairt scileanna agus curaclaim inniúlachtaí, lena náirítear iad sin arna soláthar ag ionaid chomhlonnaithe Phobal Eolais agus Nuálaíochta-Digiteach de chuid na hInstitiúide Eorpaí um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht, go ndéanfar iad a chomhlánú le fothú acmhainneachta in ardscileanna digiteacha arna maoiniú faoin gClár don Eoraip Dhigiteach;

(g)go mbeidh sásraí láidre comhordaithe ann don chláreagrú straitéiseach agus go ndéanfar nósanna imeachta oibriúcháin a ailíniú don dá chlár, agus go mbeidh seirbhísí ábhartha an Choimisiúin, chomh maith le dreamanna eile a mbaineann codanna éagsúla de na cláir faoi seach leo, bainteach leis na struchtúir rialachais atá acu.

7.Áiritheoidh sineirgíochtaí le Clár an Mhargaidh Aonair:

(a)go rachaidh Clár an Mhargaidh Aonair i ngleic leis na teipeanna margaidh a imríonn tionchar ar gach FBM, agus go gcuirfidh sé fiontraíocht agus cruthú agus fás cuideachtaí chun cinn. Tá comhleanúnachas iomlán ann idir Clár an Mhargaidh Aonair agus gníomhuithe na Comhairle Nuálaíochta Eorpaí a bheidh ann amach anseo le haghaidh cuideachtaí nuálacha, agus i réimse na seirbhísí tacaíochta le haghaidh FBManna chomh maith, go háirithe i gcásanna nach gcuireann an margadh maoiniú inmharthana ar fáil;

(b) go bhfeidhmeoidh an Líonra Fiontar Eorpach, ar aon dul le struchtúir tacaíochta eile do FBManna (e.g. Pointí Teagmhála Náisiúnta, Gníomhaireachtaí Nuálaíochta), chun seirbhísí tacaíochta a chur ar fáil faoin gComhairle Nuálaíochta Eorpach.

8.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gClár don Chomhshaol agus do Ghníomhú ar son na hAeráide (LIFE):

go ndéanfar na riachtanais thaighde agus nuálaíochta chun dul i ngleic le dúshláin chomhshaoil, aeráide agus fuinnimh laistigh den Aontas a fháil amach agus a shainiú le linn an phróisis pleanála maidir le taighde straitéiseach agus nuálaíocht de chuid an chláir Fís Eorpach. Leanfaidh an clár LIFE de bheith ag gníomhú mar chatalaíoch chun reachtaíocht agus beartas an Aontais maidir leis an gcomhshaol, leis an aeráid agus le gnéithe áirithe fuinnimh a chur chun feidhme, lena náirítear trí bhíthin glacadh torthaí taighde agus nuálaíochta ón gClár agus cuidiú iad a chur á núsáid ar scála náisiúnta agus (idir)réigiúnach áit a bhféadfaidh siad aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna comhshaoil, aeráide agus aistrithe fuinnimh. Go háirithe, leanfaidh an clár LIFE de shineirgíochtaí leis an gClár a dhreasú trí bónas a bhronnadh le linn na meastóireachta ar thograí ar gné díobh úsáid a bhaint as na torthaí ón gClár. Tacóidh tionscadail gníomhuithe caighdeánacha an chláir LIFE le teicneolaíochtaí nó modheolaíochtaí oiriúnacha a fhorbairt, a thástáil nó a chur os comhair an phobail chun beartas comhshaoil agus aeráide an Aontais a chur chun feidhme, ar féidir iad a úsáid ar mhórscála ina dhiaidh sin, arna gcistiú ó fhoinsí eile, cinn arna gcistiú ón gClár san áireamh. Smaointe nua ceannródaíocha a d’fhéadfadh a bheith mar thoradh ar chur chun feidhme thionscadail an chláir LIFE, is féidir leis an gComhairle Nuálaíochta Eorpach de chuid an Chláir tacú leis na smaointe sin a chur á núsáid ar scála níos leithne agus a thráchtálú.

9.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gclár Erasmus:

(a)go mbainfear úsáid as acmhainní atá curtha le chéile ón gClár agus ón gclár Erasmus+ chun gníomhaíochtaí a mhaoiniú atá dírithe ar institiúidí ardoideachais Eorpacha a neartú agus a nuachóiriú. Déanfaidh an Clár comhlánú ar thacaíocht ón gclár Erasmus do thionscnamh na nOllscoileanna Eorpacha, go háirithe a ghné thaighde, mar chuid d'fhorbairt straitéisí nua comhpháirteacha lánpháirtithe inbhuanaithe fadtéarmacha i leith oideachais, taighde agus nuálaíocht atá bunaithe ar chineálacha cur chuige trasdhisciplíneacha trasearnálacha chun triantán an eolais a chruthú, rud a chuirfidh borradh faoin bhfás eacnamaíoch;

(b)go gcothóidh an Clár agus an clár Erasmus comhtháthú an oideachais agus an taighde trí éascú d’institiúidí ardoideachais straitéisí coiteanna oideachais, taighde agus nuálaíochta a cheapadh agus a chur ar bun, chun na torthaí agus cleachtais thaighde is déanaí a chur ar fáil mar bhonn eolais don teagaisc chun taithí gníomhach taighde a sholáthar do gach mac léinn agus gach ball foirne ardoideachais, go háirithe taighdeoirí, agus chun tacú le gníomhaíochtaí eile lena ndéantar an tardoideachas, an taighde agus an nuálaíocht a chomhtháthú.

10.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gClár Spáis Eorpach:

(a)go ndéanfar riachtanais thaighde agus nuálaíochta san earnáil réamhtheachtach agus iartheachtach spáis san Aontas Eorpach a fháil amach agus a shainiú mar chuid de phróiseas pleanála straitéisí an Chláir don taighde agus nuálaíocht; na gníomhaíochtaí taighde spáis arna gcur chun feidhme tríd an gclár Fís Eorpach, déanfar iad a chur chun feidhme agus aird á tabhairt ar sholáthar agus incháilitheacht eintiteas i gcomhréir le forálacha an Chláir Spáis, i gcás inarb iomchuí;

(b)go núsáidfear na sonraí agus seirbhísí spáis a chuirtear ar fáil mar earraí poiblí faoin gClár Spáis Eorpach chun réitigh cheannródaíocha a fhorbairt trí thaighde agus nuálaíocht, lena náirítear sa Chlár Réime, go háirithe i gcomhair bia agus acmhainní nádúrtha inbhuanaithe, faireachán ar an aeráid, cathracha cliste, feithiclí uathoibrithe, an tslándáil agus bainistiú tubaistí;

(c)go rannchuideoidh Seirbhísí um Rochtain ar Shonraí agus ar Fhaisnéis an chláir Copernicus leis an Néal Eorpach maidir leis an Eolaíocht Oscailte agus go ndéanfaidh siad rochtain taighdeoirí agus eolaithe ar shonraí Copernicus a éascú dá bharr; beidh bonneagair thaighde, go háirithe líonraí breathnóireachta in situ, ina ngnéithe ríthábhachtacha den bhonneagar breathnóireachta in situ a dhéanann seirbhísí Copernicus a chumasú, agus bainfidh siad leas ina dhiaidh sin as an bhfaisnéis arna giniúint ag seirbhísí Copernicus.

11.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an Ionstraim maidir leis an gComharsanacht, an Fhorbairt agus an Comhar Idirnáisiúnta (an ‘Ionstraim Sheachtrach’) go ndéanfar, le gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta an Chláir a bhfuil Tríú Tíortha rannpháirteach iontu, agus le gníomhuithe spriocdhírithe comhair idirnáisiúnta, ailíniú agus comhleanúnachas a lorg le gníomhaíochtaí comhthreomhara i dtaca le dul i bhfód ar an margadh agus fothú acmhainní faoin Ionstraim Sheachtrach, bunaithe ar shainmhíniú comhpháirteach ar riachtanais agus ar réimsí idirghabhála le linn próiseas pleanála straitéisí an Chláir don taighde agus nuálaíocht.

12.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gCiste Slándála Inmheánaí agus leis an ionstraim bainistithe teorainneacha mar chuid den Chiste um Bainistiú Comhtháite Teorainneacha:

(a)go ndéanfar riachtanais thaighde agus nuálaíochta i réimse na slándála agus i réimse an bhainistithe comhtháite teorainneacha a fháil amach agus a shainiú le linn próiseas pleanála straitéisí an Chláir don taighde agus nuálaíocht;

(b)go dtacaíonn Ciste Slándála Inmheánaí agus an Ciste um Bainistiú Comhtháite Teorainneacha le teicneolaíochtaí agus réitigh nuálacha úra a chur in úsáid, go háirithe iad siúd a thagann as na Cláir réime um thaighde agus um nuálaíocht i réimse an taighde slándála.

13.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gCiste InvestEU:

(a)go soláthróidh an Clár, as a bhuiséad féin, maoiniú cumaiscthe Fhís Eorpach agus EIC do nuálaithe, arb é leibhéal ard riosca is saintréith dó agus nach gcuireann an margadh maoiniú inmharthana inbhuanaithe ábhartha ar fáil ina leith, agus ag an am céanna déanfaidh sé foráil maidir le comhordú iomchuí chun tacú leis an gcuid den mhaoiniú cumaiscithe as maoiniú príobháideach a chur ar fáil agus a bhainistiú go héifeachtach trí chistí agus idirghabhálaithe a fhaigheann tacaíocht ó InvestEU;

(b) go ndéanfar ionstraimí airgeadais don taighde agus nuálaíocht agus do FBManna a ghrúpáil le chéile faoin gCiste InvestEU, go háirithe trí ionú téamach T&N tiomnaithe, agus trí tháirgí arna gcur in úsáid faoin ionú FBManna a dhíríonn ar chuideachtaí nuálacha, rud a chuideoidh freisin chun cuspóirí an Chláir a bhaint amach.

14.Áiritheoidh sineirgíochtaí leis an gCiste Nuálaíochta faoin Scéim Trádála Astaíochtaí (an ‘Ciste Nuálaíochta’):

(a) go ndéanfaidh an Ciste Nuálaíochta nuálaíocht a dhíriú go sonrach i dteicneolaíochtaí agus i bpróisis ísealcharbóin, lena náirítear gabháil agus úsáid charbóin atá sábháilte don chomhshaol agus a rannchuidíonn go suntasach le tionchair an athraithe aeráide a mhaolú, chomh maith le táirgí a úsáidtear in ionad cinn atá dian ó thaobh úsáid carbóin de, agus le cabhrú chun spreagadh a thabhairt le tionscadail a thógáil agus a oibriú arb é is aidhm dóibh CO2 a ghabháil agus a stóráil go geolaíoch ar dhóigh atá sábháilte don chomhshaol, agus spreagadh a thabhairt freisin do theicneolaíochtaí nuálacha a bhaineann le fuinnimh in-athnuaite agus stóráil fuinnimh;

(b)go dtabharfaidh an Clár cistiú chun teicneolaíochtaí a fhorbairt agus a chur os comhair an phobail a bheidh in ann cuspóirí an Aontais maidir le dícharbónú, fuinneamh agus claochlú tionsclaíoch a bhaint amach, go háirithe faoi cholún 2 an Chláir;

(c)go bhféadfaidh an Ciste Nuálaíochta, ar choinníoll go ndéanfar a chritéar roghnúcháin agus dhámhachtana a chomhlíonadh, tacú le céim taisealbhaidh tionscadal incháilithe a bhféadfadh tacaíocht a bheith faighte acu ón gClár réime um Thaighde agus um Nuálaíocht.

15.Áiritheoidh sineirgíochtaí le Clár Taighde agus Oiliúna Euratom:

(a)go bhforbróidh an Clár agus Clár Taighde agus Oiliúna Euratom gníomhaíochtaí cuimsitheacha lena dtacaítear le hoideachas agus oiliúint (Gníomhuithe Marie Skłodowska-Curie san áireamh) agus é mar aidhm leo scileanna ábhartha a choimeád ar an leibhéal reatha agus a fhorbairt san Eoraip;

(b)go bhforbróidh an Clár agus Clár Taighde agus Oiliúna Euratom gníomhaíochtaí comhpháirteacha taighde a bheidh dírithe ar ghnéithe cothrománacha den úsáid shlán shábháilte a bhaint as feidhmeanna neamhchumhachta na radaíochta ianúcháin in earnálacha amhail an leigheas, an tionscal, an talmhaíocht, an spás, an tathrú aeráide, an tslándáil agus ullmhacht i gcás éigeandála agus rannchuidiú na heolaíochta núicléiche.

16.Rachaidh sineirgíochtaí leis an gCiste Eorpach Cosanta chun leasa taighde sibhialta agus cosanta. Ní cheadófar dúbailt gan ghá.

IARSCRÍBHINN V

EOCHAIRTHÁSCAIRÍ NA gCONAIRÍ TIONCHAIR

Déanfaidh conairí tionchair, agus eochairtháscairí na gconairí tionchair gaolmhara, struchtúrú ar an bhfaireachán ar fheidhmíocht an Chláir Réime (CR) i dtreo a chuspóirí. Tá na conairí tionchair spleách ar an am: déantar idirdhealú idir an gearrthéarma, an meántéarma agus an fadtéarma. Feidhmíonn táscairí na gconairí tionchair mar tháscairí ionadaíocha ar an dul chun cinn a rinneadh i dtreo gach tionchar Taighde agus Nuálaíochta (T&N) ar leibhéal an Chláir Réime. Rannchuideoidh codanna aonair den Chlár leis na táscairí sin ar leibhéal éagsúil agus trí mheicníochtaí éagsúla. Féadfar táscairí breise a úsáid chun faireachán a dhéanamh ar chodanna aonair den chlár, i gcás inarb ábhartha.

Baileofar na micreashonraí ar a bhfuil eochairtháscairí na gconairí tionchair bunaithe le haghaidh gach cuid den Chlár agus gach sásra seachadta ar dhóigh a bheidh bainistithe go lárnach agus comhchuibhithe agus ar an leibhéal iomchuí gráinneachta, a fhágfaidh go mbeidh an tualach tuairiscithe ar na tairbhithe chomh beag agus is féidir.

Táscairí na gconairí tionchair eolaíocha

Táthar ag súil leis go mbeidh tionchar eolaíoch ag an gClár trí eolas nua ar ardchaighdeán a chruthú, caipiteal daonna sa taighde agus nuálaíocht a neartú, agus scaipeadh eolais agus Eolaíochta Oscailte a chothú. Déanfar faireachán ar an dul chun cinn i dtreo an tionchair sin le táscairí ionadacha a shocrófar feadh an trí eochairchonair tionchair seo a leanas:

Táscairí na gconairí tionchair sochaíocha

Táthar ag súil leis go mbeidh tionchar sochaíoch ag an gClár trí aghaidh a thabhairt ar thosaíochtaí beartais an Aontais trí T&N, tairbhí agus tionchar a sholáthar trí mhisin T&N agus trí ghlacadh na nuálaíochta sa tsochaí a neartú. Déanfar faireachán ar an dul chun cinn i dtreo an tionchair sin le táscairí ionadacha a shocrófar feadh an ceithre eochairchonair tionchair seo a leanas:

Táscairí na gconairí tionchair eacnamaíoch/nuálaíochta

Táthar ag súil leis go mbeidh tionchar eacnamaíoch/nuálaíochta ag an gClár trí thionchar a imirt ar chruthú agus fás cuideachtaí, cruthú fostaíochta dírí agus indírí, agus trí ghiaráil ar infheistíochtaí don taighde agus nuálaíocht. Déanfar faireachán ar an dul chun cinn i dtreo an tionchair sin le táscairí ionadacha a shocrófar feadh an trí eochairchonair tionchair seo a leanas:

(1)    Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir leis an gComhpháirtíocht Eorpach um Nuálaíocht ‘Táirgiúlacht agus Inbhuanaitheacht Talmhaíochta’ (COM(2012) 79 final).