Foilsítear an teachtaireacht seo i gcomhréir le hAirteagal 17(5) de Rialachán Tarmligthe (AE) 2019/33 ón gCoimisiún (1).

FORMHEAS LEASAITHE CHAIGHDEÁNAIGH A CHUR IN IÚL

Crişana

PDO-RO-A0105-AM01

Dáta teachtaireachta: 12 Deireadh Fómhair 2023

TUAIRISC AR AN LEASÚ FORMHEASTA AGUS CÚISEANNA LEIS

1.   Cineálacha nua fíonóireachta a thabhairt isteach chun fíon a tháirgeadh ar a bhfuil ainmniúchán tionscnaimh cláraithe Crișana

Cuireadh cineálacha nua fíonchaoire chun fíon socair a tháirgeadh ar a bhfuil ainmniúchán tionscnaimh cláraithe Crișana, i.e. na cineálacha Cadarcă, Cabernet Franc agus Furmint, leis an tsonraíocht.

Ainmnítear na cineálacha don saothrú ar an leibhéal náisiúnta le hOrdú Uimh. 273/2020 ón Aireacht Talmhaíochta agus Forbartha Tuaithe, agus déantar na limistéir ina saothraítear iad i gcontaetha Bihor agus Sălaj a thaifead i gClár na bhFíonghort. Tá sé beartaithe lena n-áireamh sa tsonraíocht raon na bhfíonta ar ardchaighdeán a fhaightear i réigiún fíonsaothrúcháin Crișana agus Maramureș a éagsúlú, le cineálacha dúchasacha a úsáid, agus cion na bhfíonta ar ardchaighdeán a mhéadú déantar clú an fhíona ainmniúcháin tionscnaimh cláraithe Crișana a chomhdhlúthú a bhuí leis na saintréithe cáilíochta a fhaightear ó na cineálacha sin.

Leasaíodh Caibidil IV den tsonraíocht agus pointe 7 den doiciméad aonair.

2.   Sonrú na dtáirgeachtaí fíona agus fíniúnacha le haghaidh na gcineálacha a iarradh le haghaidh táirgthe

Leasaíodh an tsonraíocht chun na táirgeachtaí fíona agus fíniúnacha le haghaidh na gcineálacha fíonóireachta nua a iarradh a chur san áireamh, i.e. Cadarcă, Cabernet Franc agus Furmint. Léirítear an coinníoll chun comhlíontacht leis an reachtaíocht atá i bhfeidhm maidir le hainmniúcháin tionscnaimh a áirithiú.

Leasaíodh Caibidlí V agus VI den tsonraíocht táirge agus pointe 5.2 den doiciméad aonair.

3.   Sonraí faoin táirge a chur i láthair – fíonta geala agus dearga

Cuireadh mionsonraí leis an gcaibidil sa tsonraíocht maidir leis an nasc idir an limistéar agus an táirge a bhaineann le saintréithe na bhfíonta geala agus dearga a fhaightear in ainmniúchán tionscnaimh cláraithe Crișana.

Ní mór an tsonraíocht a fhorlíonadh le sonraí an táirge chun comhlíontacht leis an reachtaíocht atá i bhfeidhm maidir le hainmniúcháin tionscnaimh cláraithe a áirithiú, lena bhforáiltear gur cheart faisnéis a leagan amach i sonraí an naisc idir an limistéar geografach agus an táirge.

Leasaíodh Caibidlí II agus XI den tsonraíocht táirge agus pointe 4 den doiciméad aonair.

4.   Athfhoclaíocht ar na coinníollacha lipéadaithe

Ní mór coinníollacha áirithe a leagadh amach sa chaibidil maidir le críochú an limistéir ar dtús a aistriú chuig na coinníollacha cuir i láthair/margaíochta mar go mbaineann siad le tásca áirithe maidir le lipéadú fíona ag baint úsáid as ainmneacha limistéar níos lú ná limistéar críochaithe an ATFC.

Maidir le lipéadú na bhfíonta, féadfar an t-ainmniúchán tionscnaimh faoi chosaint CRIŞANA a fhorlíonadh, ag brath ar leasanna na dtáirgeoirí, le ceann amháin de na hainmneacha fíonghoirt aonair a leanas: BIHARIA, DIOSIG, SĂCUENI, SĂLARD, SÂNIOB, DEALUL ŞIMLEULUI, ZALĂU, ŞAMŞUD, SĂRMAŞAG.

Leasaíodh Caibidil III den tsonraíocht agus pointe 9 den doiciméad aonair.

5.   Leasuithe a bhaineann le tásc an limistéir gheografaigh

Ní mór limistéar táirgeachta críochaithe Crișana a cheartú agus a fhorlíonadh ar chúiseanna a bhaineann go sonrach leis an atheagrú riaracháin náisiúnta ionas go gcríochnaítear tásc an limistéar táirgthe le haghaidh fíonta Crișana i gcomhréir leis na rialacha riaracháin sin agus i gcomhréir le reachtaíocht náisiúnta maidir leis an limistéar fíonsaothrúcháin náisiúnta ar ar a bhonn a shainítear na limistéir shonracha le haghaidh fíonta ATFC/TGFC.

Baineann ceartúchán an limistéir chríochaithe le haghaidh táirgeadh fíonta ainmniúcháin tionscnaimh cláraithe le sráidbhaile Vaida, nach mór a shannadh ó thaobh riaracháin de do bhardas Roșiori (contae Bihor), toisc gur bunaíodh an bardas sin le Dlí Uimh. 140/2003 lena mbunaítear bardas Roșiori trí atheagrú bhardas Diosig, leis na sráidbhailte Roșiori, Mihai Bravu agus Vaida á táthcheangal ó bhardas Diosig i gcontae Bihor.

Forlíontar limistéar críochaithe Crișana freisin le bardas Roșiori, leis na sráidbhailte Roșiori agus Vaida, mar limistéar le haghaidh táirgeadh fíona ATFC. Déantar an eagraíocht riaracháin a bhunú le rialacha soiléire agus ainmnítear bardas Roșiori mar chuid den limistéar fíonsaothrúcháin náisiúnta le hOrdú Uimh. 1205/2018 ón Aireacht Talmhaíochta agus Forbartha Tuaithe, arna leasú.

Ós rud é go bhfuil bardas Ianca ionchorpraithe ó thaobh riaracháin de i mbardas Diosig anois, ní mór é a eisiamh ón limistéar atá críochaithe le haghaidh táirgthe mar a léirítear sa tsonraíocht agus ní mór é a bheith suite i gceart i mbardas Diosig, nach bhfuil ann ach an sráidbhaile Diosig.

Leasaíodh Caibidil III den tsonraíocht agus pointe 6 den doiciméad aonair.

DOICIMÉAD AONAIR

1.   Ainm(neacha)

Crişana

2.   Cineál an táisc gheografaigh

ATFC – Ainmniúchán Tionscnaimh Faoi Chosaint

3.   Catagóirí na dtáirgí fíniúna

1.

Fíon

4.   Tuairisc ar an bhfíon nó ar na fíonta

1.   Saintréithe anailíseacha agus orgánaileipteacha

TUAIRISC THÉACSÚIL GHAIRID

Fíonta geala

Dath – buíghlas geal, glasbhuí, glasbhán, buí órga, glasbhuí amhail líomóid neamhaibí, dath bán amhail tuí agus gealáin scothghlasa air.

Cumhracht – bláthach, éadrom, amhail peitil róis, an dea-bholadh tipiciúil musc-chaoire, le blaisín beag ceilte an fhéir atá díreach bainte, dea-bholadh éadrom de bhláthanna troim, bláthanna líoma.

Blas – bláthach, crústa aráin seagail, iarbhlas beagáinín searbh, dea-chumtha, úlla géara glasa an tsamhraidh, dea-bholaithe bláthanna fiáine, torthaí úra, le haigéadacht deas nó bhog, dea-bholadh bláthanna acáise, féar bainte, bláthanna fíniúna, torthaí súmhara agus andúchasacha. Agus úire trí aigéadacht ard, bíonn dea-bholadh deas príomhúil de thorthaí andúchasacha ar chuid acu.

Saintréithe anailíseacha ginearálta
Neart alcóil iomlán uasta (mar % den toirt)	15,00
Neart alcóil iarbhír íosta (ina % den toirt)	11,00
Aigéadacht iomlán íosta	4,50 i ngraim in aghaidh an lítir arna shloinneadh mar aigéad tartarach
Uasmhéid aigéadachta luainí (mar mhilleachoibhéisí in aghaidh an lítir)	18
Uasmhéid dé-ocsaíde sulfair iomláine (mar mhilleagraim in aghaidh an lítir)	200

2.   Saintréithe anailíseacha agus orgánaileipteacha

TUAIRISC THÉACSÚIL GHAIRID

Fíonta dearga

Dath fíor-dhearg an rúibín a athraíonn go donnrua, dath an rúibín geal, caordhearg dorcha nó dath an ghairnéid ghlain leis an aosú, nó dearg geal/dorcha go corcra.

Cumhracht – dea-bholadh soiléir féir, triopaill fíonchaor, silíní, sútha talún, bolaidh bhláthacha bharántúla, adhmad darach agus fanaile, súnna craobh úra. I gcás ina ndéantar é a aibiú i mbairillí ar feadh 1-2 bhliain, neartaítear an chastacht aramatach a bhíonn ann, a chuireann adhmad darach agus fanaile fíneálta i gcuimhne.

Blas – dea-bholaithe torthaí foraoise aibí, cuiríní dearga, mónóg, sméar dubh agus fraochán gorm, tainneach, comhsheasmhach, tathagach, le ruainnín de thorthaí triomaithe. Dea-bholaithe silíní searbha, cócó, seacláide, le haosú ní bhíonn sé chomh olartha céanna sin ach tagann cumhracht mhealltach air.

Saintréithe anailíseacha ginearálta
Neart alcóil iomlán uasta (mar % den toirt)	15,00
Neart alcóil iarbhír íosta (ina % den toirt)	11,00
Aigéadacht iomlán íosta	4,5 i ngraim in aghaidh an lítir arna shloinneadh mar aigéad tartarach
Uasmhéid aigéadachta luainí (mar mhilleachoibhéisí in aghaidh an lítir)	20
Uasmhéid dé-ocsaíde sulfair iomláine (mar mhilleagraim in aghaidh an lítir)	150

5.   Cleachtais fíonóireachta

5.1.   Cleachtais fíonóireachta shonracha

1.   Cleachtais fíonóireachta

Srianadh ábhartha maidir leis na fíonta a dhéanamh

Teorainneacha socraithe maidir le húsáid substaintí áirithe:

—	ní mór nach mbeidh an dé-ocsaíd charbóin a úsáidtear níos mó ná 2 g/l i bhfíon a phróiseáiltear ar an mbealach sin;

—	ní mór nach mbeidh an t-aigéad citreach a úsáidtear níos mó ná 1 g/l i bhfíon a phróiseáiltear ar an mbealach sin;

—	ní mór nach mbeidh an t-aigéad meiteatartarach a úsáidtear níos mó ná 100 mg/l.

5.2.   Uastáirgeacht

1.

Na cineálacha Muscat Ottonel, Traminer roz, Sauvignon, Pinot gris, Chardonnay, Tămâioasă românească, Cabernet Sauvignon, Pinot noir agus Fetească neagră; 8 000 cileagram fíonchaor in aghaidh an heicteáir

2.

Na cineálacha Merlot, Riesling italian, Riesling de Rhin, Fetească albă, Burgund mare, Syrah, Furmint, Cadarcă agus Cabernet Franc 10 000 cileagram fíonchaor in aghaidh an heicteáir

3.

Na cineálacha Fetească regală agus Mustoasă de Măderat 12 000 cileagram fíonchaor in aghaidh an heicteáir

4.

Na cineálacha Muscat Ottonel, Traminer roz, Sauvignon, Pinot gris, Chardonnay, Tămâioasă românească, Cabernet Sauvignon, Pinot noir agus Fetească neagră; 52 heictilítear in aghaidh an heicteáir

5.

Na cineálacha Merlot, Riesling italian, Riesling de Rhin, Fetească albă, Burgund mare, Syrah agus Cadarcă 65 heictilítear in aghaidh an heicteáir

6.

Na cineálacha Furmint agus Cabernet Franc 70 heictilítear in aghaidh an heicteáir

7.

Na cineálacha Fetească regală agus Mustoasă de Măderat 78 heictilítear in aghaidh an heicteáir

6.   Limistéar geografach críochaithe

D’fhéadfaí dhá fho-ainmniúchán a áireamh leis an limistéar atá críochaithe chun fíonta a tháirgeadh lena ngabhann an t-ainmniúchán tionscnaimh cláraithe ‘CRIȘANA’ agus atá suite sna limistéir seo a leanas i gcontaetha Bihor agus Sălaj:

1.1.

Fo-ainmniúcháin ‘DIOSIG’ agus ‘BIHARIA’:   Contae Bihor: — Bardas Biharia: Sráidbhaile Biharia — Bardas Cetariu: Sráidbhailte Șișterea agus Paleu — Bardas Diosig: Sráidbhaile Diosig — Bardas Roșiori: Sráidbhailte Roșiori agus Vaida — Bardas Săcuieni: Sráidbhailte Săcuieni agus Cadea — Bardas Sălard: Sráidbhailte Sălard agus Sântimreu — Bardas Ciuhoi: Sráidbhailte Sâniob agus Ciuhoi

1.2.

Fo-ainmniúchán ‘ȘIMLEUL SILVANIEI’:   Contae Sălaj: — An baile Şimleul Silvaniei: Ceantair Şimleul Silvaniei agus Cehei — Bardas Nușfalău: Sráidbhailte Nușfalău, Bilghez agus Boghiș — Bardas Ip: Sráidbhailte Ip, Zăuan agus Zăuan-Băi — Bardas Camăr: Sráidbhaile Biharia — Bardas Pericei: Sráidbhailte Pericei, Bădăcin agus Sici — Bardas Carastelec: Sráidbhaile Carastelec — Bardas Crasna: Sráidbhaile Crasna — Bardas Măeriște: Sráidbhailte Uileacu Șimleului agus Doh — Baile Zalău: Dúiche Zalău — Bardas Șamșud: Sráidbhaile Șamșud — Bardas Sărmașag: Sráidbhailte Sărmașag, Ilisua agus Lompirt — Bardas Dobrin: Sráidbhailte Dobrin agus Doba — Bardas Crișeni: Sráidbhailte Crișeni agus Gârceiu — Bardas Horoatu Crasnei: Sráidbhaile Horoatu Crasnei — Bardas Hereclean: Sráidbhailte Hereclean, Dioșod, Guruslău agus Badon — Bardas Bocșa: Sráidbhailte Bocșa agus Borla — Bardas Coșeiu: Sráidbhailte Coșeiu agus Archid

7.   Cineál/cineálacha fíonchaoire

Burgund Mare N – Grosser burgunder, Blaufrankisch, Kekfrankos, Frankovka, Limberger

Cabernet Franc N

Cabernet-Sauvignon N – Petit Vidure, Burdeos tinto

Cadarcă N – Schwarzer Kadarka, Rubinroter Kadarka, Lugojană, Gâmză, Fekete budai

Chardonnay B – Gentil blanc, Pinot blanc Chardonnay

Fetească albă B – Păsărească albă, Poama fetei, Mädchentraube, Leanyka, Leanka

Fetească neagră N – Schwarze Mädchentraube, Poama fetei neagră, Păsărească neagră, Coada rândunicii

Fetească regală B – Königliche Mädchentraube, Königsast, Kiralyleanka, Dănășană, Galbenă de Ardeal

Furmint B – Furmin, Şom szalai, Tokay, Szegszolo

Merlot N – Bigney rouge, Plant Medoc

Muscat Ottonel B – Muscat Ottonel blanc

Mustoasă de Măderat B – Lampau, Lampor, Mustafer, Mustos Feher, Straftraube

Pinot Gris G – Affumé, Grauer Burgunder, Grauburgunder, Grauer Mönch, Pinot cendré, Pinot Grigio, Ruländer

Pinot noir N – Blauer Spätburgunder, Blauer Burgunder, Burgund mic, Burgunder roter, Klăvner Morillon Noir

Pinot Noir N – Spätburgunder, Pinot nero

Riesling de Rhin B - Weisser Riesling, White Riesling, Riesling Renano, Rheinriesling

Riesling italian B – Olasz Riesling, Olaszriesling, Welschriesling

Sauvignon B – Sauvignon Blanc

Syrah N – Shiraz, Petit Syrah

Traminer Rose Rs – Rosetraminer, Savagnin Rose, Gewürztraminer

8.   Tuairisc ar an nasc (na naisc)

8.1.   Mionsonraí an limistéir gheografaigh

Tuairisc ar thosca nádúrtha

Tá réigiún Crișana (Ungáiris: Körösvidék; Gearmáinis: Kreischgebiet) suite idir na haibhneacha Mureș, Someș agus Tisa agus na sléibhte Apuseni. Is iad seo a leanas na pointí is forimeallaí: 20°45’ O (Nădlac san iarthar) agus 22°39’ O (Târnăvița san oirthear) agus 45°58’ T (Labașinț sa deisceart) agus 46°38’ T (Berechiu sa tuaisceart).

Is é limistéar na habhann Crișul Repede an phríomhghné nádúrtha shonrach den chomhshaol, leis an sliabh Ses mar theorainn thuaidh, cnoic réidhe gar don mhachaire agus tionchar aeráide Lár na hEorpa, mar chúis le laghdú áirithe teochtaí agus méadú ar inathraitheacht báistí. Bíonn na geimhrí níos séimhe sa limistéar sin, agus bíonn méid suntasach de sholas na gréine i limistéir fhíonsaothrúcháin agus foscadh ó ghaoithe agus ó shruthanna fuara.

Soláthraítear leis an laghdú suntasach ar bháisteach i míonna Lúnasa, Mheán Fómhair agus Dheireadh Fómhair coinníollacha níos fearr le haghaidh théamh na hithreach agus aibíocht na bhfíonchaor a áirithiú, le bonn níos láidre maidir le sláinte mhaith fíteashláintíochta na bhfíonchaor. Leis an laghdu suntasach i leibhéal na meán-aertheochtaí de 3 to 4 chéim C i mí Mheán Fómhair, caomhnaítear na comhpháirteanna fíonchaor sin atá íogair do theochtaí níos airde amhail dea-bholaithe agus aigéid.

Tuairisc ar na tosca daonna

Thart timpeall ar Beltiug, Rătești agus Ardud, thóg saothróirí na céadta siléar a tochlaíodh sa chnoc. Tá siad sin socraithe ina dhá nó ina thrí shraith forluiteacha, sa bhealach go mbíonn an chuma ar chnoic iomlána nach bhfuil iontu ach boscaí, gan ach na doirse le feiceáil. Tá na siléir atá tochailte i leiceann an chnoic gar do mhargaí beostoic agus, chomh luath agus a bhí an trádáil thart, ghlac an díoltóir, a bhí ina shaothróir freisin, an custaiméir chuir a shiléar féin agus thairg fíon óna bhuaint féin. Roghnaigh go leor trádálaithe trádáil ag an margadh toisc go ndeachaigh an fíon sna siléir in aice láimhe i bhfeidhm go mór orthu. Turas blaiseadh fíona amach is amach a bhí i dturas chuig an margadh in Crișana.

8.2.   Sonraí faoin táirge

Mar gheall ar leibhéal ard aigéadachta na hithreach ba iad na fíonta geala ba choitianta ó tháinig ainmniúchán tionscnaimh cláraithe Crișana chun cinn. Cheadaigh an raon cinealacha do thuilleadh éagsúlachta maidir le cumaisc de na cineálacha geala dúchasacha a fháil amhail Fetească regală, Fetească albă, Pinot gris agus Mustoasă de Măderat, fíonta torthaíocha á dtáirgeadh agus príomh-dhea-bholaithe dea-chumtha acu tipiciúil den chineál (Fetească regală ó 50 % go 75 % i gcumasc). Is féidir cumaisc a bhfuil ardmheas orthu a fháil ó na cineálacha Burgund mare, Cabernet Sauvignon agus Merlot. Bíonn na fíonta cothrom, le struchtúr maith tainniní, agus dea-bholadh de thorthaí úra, leis an veilbhiteacht sonrach de chineál Cabernet Sauvignon, oiriúnach lena n-aosú i mbairillí.

8.3.   Idirghníomhú cúisíoch idir an limistéar agus an táirge

Baineann an t-ainm CRIȘANA go sonrach leis an gcríoch thart ar na trí abhainn Crişul Alb, Crişul Repede agus Crişul Negru: San oirthear, tá an limistéar críochaithe ag an abhainn Barcău agus, sa deisceart, ag an Mureș. Tá ionsánna cnocacha agus gleannta doimhne i limistéar na habhantraí de na trí abhainn sin. Bíonn na maidineacha fómhair sna gleannta sin ceomhar agus tais, dálaí atá fabhrach don charnadh dea-bholaithe torthaíocha i bhfíonchaora geala. Le fánaí na gcnoc sin, agus iad claonta go géar, agus leis an ithir – beagáinín cnámharlach glárach, le haolchloch nó podsal donn, ina luí ar ghairbhéal a théann go gasta – is féidir leis na cineálacha fíonchaor Fetească albă, Furmint agus Muscat Ottonel a aibiú go maith.

9.   Coinníollacha breise fíor-riachtanacha (pacáistiú, lipéadú, ceanglais eile)

Tásca roghnacha

Creat dlíthiúil:

sa reachtaíocht náisiúnta

An cineál coinníll breise:

Forálacha breise a bhaineann le lipéadú

Tuairisc ar an gcoinníoll:

Maidir le lipéadú na bhfíonta, féadfar an t-ainmniúchán tionscnaimh faoi chosaint CRIŞANA a fhorlíonadh, ag brath ar leasanna na dtáirgeoirí, le ceann amháin de na hainmneacha fíonghoirt aonair a leanas: BIHARIA, DIOSIG, SĂCUENI, SĂLARD, SÂNIOB, DEALUL ŞIMLEULUI, ZALĂU, ŞAMŞUD, SĂRMAŞAG.

Nasc chuig an tsonraíocht táirge

https://www.onvpv.ro/sites/default/files/caiet_de_sarcini_doc_crisana_modif_cf_cerere_1221_21.06.2023_no_track_changes_0.pdf

---

(1)   IO L 9, 11.1.2019, lch. 2.