(1)

Le glacadh Threoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3) agus Rialachán (AE) 2017/1939 ón gComhairle (4), neartaíodh go suntasach na hacmhainní atá ar fáil don Aontas chun a leasanna airgeadais a chosaint trí bhíthin an dlí choiriúil. Is príomhthosaíocht i mbeartas an Aontais maidir leis an gceartas coiriúil agus frith-chalaois é Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE) a bhunú, agus é de chumhacht aici imscrúduithe coiriúla a dhéanamh agus díotálacha a thabhairt a bhaineann le cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, de réir bhrí Threoir (AE) 2017/1371, sna Ballstáit rannpháirteacha.

(2)

Chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint, déanann an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (“an Oifig”) imscrúduithe riaracháin ar neamhrialtachtaí riaracháin agus, chomh maith leis sin, ar iompar coiriúil. Ag deireadh a cuid imscrúduithe, féadfaidh sí moltaí breithiúnacha a dhéanamh do na húdaráis náisiúnta ionchúisimh, ionas go mbeidh siad in ann díotálacha agus ionchúisimh sna Ballstáit a shaothrú. Sna Ballstáit atá rannpháirteach in OIPE, tuairisceoidh sí cionta coiriúla amhrasta do OIPE agus comhoibreoidh sí le OIPE i gcomhthéacs imscrúduithe OIPE.

(3)

Ba cheart Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) a leasú agus a chur in oiriúint i bhfianaise ghlacadh Rialachán (AE) 2017/1939. Ba cheart na forálacha de chuid Rialachán (AE) 2017/1939 lena rialaítear an caidreamh idir an Oifig agus OIPE a léiriú i bhforálacha i Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 agus a chomhlánú leis na forálacha sin chun an leibhéal is mó cosanta ar leasanna airgeadais an Aontais a áirithiú trí shineirgí eatarthu, agus dlúthchomhair, malartú faisnéise, comhlántacht agus seachaint dúblála á n-áirithiú ag an am céanna.

(4)

I bhfianaise a gcuspóra chomhchoitinn sláine bhuiséad an Aontais a chaomhnú, ba cheart don Oifig agus do OIPE dlúthchaidreamh a bhunú agus a choimeád bunaithe ar phrionsabal an chomhair dhílis agus é mar aidhm leis comhlántacht a gcuid sainorduithe faoi seach agus comhordú a ngníomhaíochta a áirithiú, go háirithe a mhéid a bhaineann le raon feidhme an chomhair fheabhsaithe le haghaidh OIPE a bhunú. Leis an gcaidreamh idir an Oifig agus OIPE, ba cheart rannchuidiú lena áirithiú go n-úsáidfear gach modh chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint.

(5)

Le Rialachán (AE) 2017/1939, ceanglaítear ar an Oifig, agus ar institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí an Aontais agus ar údaráis inniúla na mBallstát, iompar coiriúil amhrasta a thuairisciú do OIPE gan moill mhíchuí ar ina leith a fhéadfaidh OIPE a inniúlacht a fheidhmiú. Ós rud é gur sainordú na hOifige é imscrúduithe riaracháin a dhéanamh ar chalaois, ar éilliú agus ar aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, tá sí sároiriúnach do bheith ag feidhmiú mar chomhpháirtí agus mar fhoinse phribhléideach faisnéise do OIPE agus tá sé d’acmhainn aici sin a dhéanamh.

(6)

Gnéithe lena léireofaí gurbh fhéidir go raibh iompar coiriúil ar siúl a thiocfadh faoi inniúlacht OIPE, d’fhéadfaidís a bheith sna líomhaintí tosaigh a fhaigheann an Oifig nó d’fhéadfadh sé nach dtiocfaidís chun cinn ach amháin le linn imscrúdú riaracháin arna oscailt ag an Oifig ar na forais go raibh amhras ann maidir le neamhrialtacht riaracháin. Chun a dualgas tuairisciú do OIPE a chomhlíonadh, ba cheart don Oifig, dá bhrí sin, iompar coiriúil amhrasta a thuairisciú tráth ar bith roimh a cuid imscrúduithe nó lena linn.

(7)

Sonraítear i Rialachán (AE) 2017/1939 na gnéithe íosta atá le bheith i dtuarascálacha. D’fhéadfadh sé go mbeadh ar an Oifig réamh-mheastóireacht a dhéanamh ar líomhaintí chun na gnéithe sin a fháil amach agus an fhaisnéis riachtanach a bhailiú. Ba cheart don Oifig meastóireacht den sórt sin a dhéanamh chomh dlúsúil agus is féidir agus le modhanna nach gcuirfeadh imscrúdú coiriúil a dhéanfaí amach anseo i mbaol. Tar éis chur i gcrích a meastóireachta, ba cheart don Oifig tuairisciú do OIPE má shainaithnítear go bhfuil amhras ann faoi chion atá faoina inniúlacht.

(8)

Ag breithniú ar shaineolas na hOifige, ba cheart do na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí a bunaíodh leis na Conarthaí nó ar bhonn na gConarthaí (“institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí”) a bheith in ann leas a bhaint as an Oifig chun réamh-mheastóireacht den sórt sin a dhéanamh ar líomhaintí a thuairiscítear dóibh.

(9)

I gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, níor cheart don Oifig, i bprionsabal, imscrúdú riaracháin a oscailt i gcomhthráth le himscrúdú arna dhéanamh ag OIPE ar na fíricí céanna. Mar sin féin, i gcásanna áirithe, d'fhéadfadh sé a bheith riachtanach chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint go ndéanfadh an Oifig imscrúdú riaracháin comhlántach sula gcuirfí deireadh le himeachtaí coiriúla arna dtionscnamh ag OIPE, chun a fháil amach an bhfuil bearta réamhchúraim riachtanach, nó ar cheart gníomhaíocht airgeadais, araíonachta nó riaracháin a dhéanamh. D'fhéadfadh sé gurbh iomchuí imscrúdú comhlántach den sórt sin a dhéanamh, inter alia, chun méideanna atá iníoctha le buiséad an Aontas agus atá faoi réir rialacha sonracha lena mbaineann teorainn ama a ghnóthú, i gcás ina bhfuil na méideanna i mbaol thar a bheith mór, nó i gcás ina bhfuil sé riachtanach tuilleadh caiteachais i gcásanna riosca a sheachaint trí bhearta riaracháin.

(10)

Chun críoch chur i bhfeidhm an cheanglais maidir le neamhdhúbláil imscrúduithe, ba cheart a mheas gurb é a chiallaíonn an coincheap “na fíricí céanna”, i bhfianaise chásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh (CBAE) ar an bprionsabail ne bis in idem, gurb ionann nó gurb ionann nach mór na fíricí ábhartha atá á n-imscrúdú agus go dtuigtear iad sa chiall gurb ann d'imthosca nithiúla a bhfuil dlúthbhaint acu ó thaobh ama agus spáis de.

(11)

Le Rialachán (AE) 2017/1939, foráiltear go bhféadfaidh OIPE iarraidh ar an Oifig imscrúduithe riaracháin comhlántacha a dhéanamh. In éagmais iarraidh den sórt sin, ba cheart imscrúduithe comhlántacha a bheith indéanta ar thionscnamh na hOifige faoi choinníollacha sonracha tar éis dul i gcomhairle le OIPE. Go háirithe, ba cheart OIPE a bheith in ann agóid a dhéanamh in aghaidh oscailt imscrúdaithe nó leanúint ar aghaidh le himscrúdú a dhéanfadh an Oifig, nó in aghaidh feidhmíocht gníomhartha áirithe a bhaineann le ceann amháin dá chuid imscrúdaithe, go háirithe d'fhonn éifeachtacht a imscrúduithe agus a cumhachtaí a chaomhnú. Ba cheart don Oifig staonadh ó ghníomhaíocht a dhéanamh a bhfuil agóid déanta ag OIPE ina leith. I gcás ina n-osclaíonn an Oifig imscrúdú in éagmais agóid den sórt sin, ba cheart di an t-imscrúdú sin a dhéanamh, agus í i gcomhairle le OIPE ar bhonn leanúnach.

(12)

Ba cheart don Oifig tacaíocht ghníomhach a thabhairt d'imscrúduithe de chuid OIPE. Maidir leis sin, ba cheart OIPE a bheith in ann iarraidh ar an Oifig tacú lena cuid imscrúduithe coiriúla nó iad a chomhlánú trí na cumhachtaí faoi Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 a fheidhmiú. Ba cheart don Oifig tacaíocht den sórt sin a sholáthar faoi réir teorainneacha a cumhachtaí féin agus laistigh den chreat dá bhforáiltear sa Rialachán sin.

(13)

Chun comhordú, comhar agus trédhearcacht éifeachtach a áirithiú, ba cheart don Oifig agus OIPE faisnéis a mhalartú eatarthu ar bhonn leanúnach. An malartú faisnéise a dhéantar sula n-osclaíonn an Oifig nó OIPE imscrúduithe, tá sé thar a bheith ábhartha maidir le comhordú cuí a áirithiú idir a gcuid gníomhaíochtaí faoi seach, chun comhlántacht a ráthú agus chun dúbailt a sheachaint. Chuige sin, ba cheart don Oifig agus do OIPE úsáid a bhaint as feidhmeanna “amas a fháil/gan amas a fháil” ina gcórais bainistithe cásanna faoi seach. Ba cheart don Oifig agus do OIPE an nós imeachta agus na coinníollacha le haghaidh an mhalartaithe faisnéise sin a shonrú ina gcuid socruithe oibre. Chun cur i bhfeidhm cuí na rialacha a áirithiú a fhéachann le neamhdhúbláil a sheachaint agus chun comhlántacht a áirithiú, ba cheart don Oifig agus do OIPE teacht ar chomhaontú maidir le teorainneacha ama áirithe le haghaidh a malartuithe faisnéise.

(14)

I dTuarascáil ón gCoimisiún maidir le Meastóireacht ar chur i bhfeidhm Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 an 2 Deireadh Fómhair 2017 (“an tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún”), thángthas ar an gconclúid gur chothaigh athruithe 2013 ar an gcreat dlíthiúil feabhsúcháin shoiléire a mhéid a bhaineann le himscrúduithe a dhéanamh, comhar le comhpháirtithe agus cearta na ndaoine lena mbaineann. Ag an am céanna, leagadh béim sa tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún ar roinnt easnamh a chuireann isteach ar éifeachtacht agus éifeachtúlacht imscrúduithe.

(15)

Tá sé riachtanach aghaidh a thabhairt ar na torthaí is soiléire den tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiúin trí bhíthin leasuithe ar Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013. Tá na leasuithe sin riachtanach sa ghearrthéarma chun an creat le haghaidh imscrúduithe na hOifige a neartú ionas go bhfanfaidh an Oifig láidir agus lánfheidhmiúil agus go gcomhlánaíonn sí cur chuige OIPE ó thaobh an dlí choiriúil de le himscrúduithe riaracháin, gan athrú a dhéanamh ar shainordú ná cumhachtaí na hOifige. Baineann na leasuithe go príomha le réimsí ina bhféadfaí, mar gheall ar easpa soiléireachta Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, bac a chur ar an Oifig imscrúduithe a dhéanamh ar bhealach éifeachtach, amhail seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a dhéanamh, an fhéidearthacht rochtain a fháil ar fhaisnéis cuntas bainc, nó inghlacthacht mar fhianaise na gcás-tuarascálacha arna dtarraingt suas ag an Oifig mar fhianaise in imeachtaí riaracháin nó breithiúnacha.

(16)

Ní dhéanann na leasuithe ar Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 difear do na ráthaíochtaí nós imeachta is infheidhme maidir le creat na n-imscrúduithe. Tá an Oifig faoi cheangal ag ráthaíochtaí nós imeachta Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 agus Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 ón gComhairle (6) agus na ráthaíochtaí sin atá i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh. Leis an gcreat sin, ceanglaítear ar an Oifig a cuid imscrúduithe a dhéanamh go hoibiachtúil, go neamhchlaonta agus faoi rún, fianaise ar son agus in aghaidh an duine lena mbaineann a lorg, agus gníomhaíochtaí imscrúdaitheacha a dhéanamh ar bhonn údarú i scríbhinn tar éis seiceáil dlíthiúlachta. Tá ceangal ar an Oifig a áirithiú go dtabharfar urraim do chearta na ndaoine sin atá bainteach lena cuid imscrúduithe, lena n-áirítear toimhde na neamhchiontachta agus an ceart féin-ionchoiriú a sheachaint. Nuair a chuirfear agallamh orthu, tá ag na daoine lena mbaineann, inter alia, an ceart cúnamh a fháil ó dhuine dá rogha féin, chun taifeadadh an agallaimh a fhormheas, agus chun aon cheann de theangacha oifigiúla institiúidí an Aontais a úsáid. Tá an ceart ag daoine lena mbaineann freisin a thuairimí nó tuairimí a chur in iúl maidir le fíricí an cháis sula mbainfear conclúidí as.

(17)

Ba cheart cosaint faoi Threoir (AE) 2019/1937 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) a thabhairt do dhaoine a thuairiscíonn calaois, éilliú agus aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais.

(18)

I gcás ina ndéanfaidh an Oifig bearta tacaíochta, laistigh dá sainordú, arna iarraidh sin do OIPE, chun inghlacthacht fianaise, chomh maith le cearta bunúsacha agus ráthaíochtaí nós imeachta, a chosaint, agus ag an am céanna dúbláil imscrúduithe a sheachaint agus comhar éifeachtúil agus comhlántach a thabhairt, ba cheart don Oifig agus do OIPE, ag gníomhú dóibh i ndlúthchomhar, a áirithiú go gcomhlíonfar na coimircí nós imeachta is infheidhme i gCaibidil VI de Rialachán (AE) 2017/1939.

(19)

Tá sé de chumhacht ag an Oifig seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a dhéanamh, lenar féidir léi rochtain a fháil ar áitreabh agus ar dhoiciméadacht oibreoirí eacnamaíocha faoi chuimsiú a cuid imscrúduithe ar chalaois amhrasta, ar éilliú nó ar iompar neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Déantar seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair den sórt sin i gcomhréir le Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 agus le Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96, a chiallaíonn i roinnt cásanna go mbíonn cur i bhfeidhm na gcumhachtaí sin faoi réir choinníollacha an dlí náisiúnta. Fuarthas amach sa tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún nach bhfuil sé go hiomlán soiléir a mhéid atá feidhm ag an dlí náisiúnta, agus mar thoradh air sin cuirtear bac ar ghníomhaíochtaí imscrúdaitheacha na hOifige.

(20)

Is iomchuí dá réir sin na teagmhais ina bhfuil an dlí náisiúnta le feidhm a bheith aige le linn imscrúduithe na hOifige a shoiléiriú, gan cumhachtaí na hOifige a athrú ná an dóigh ina bhfeidhmítear Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 i leith na mBallstát a athrú, rud a léiríonn breithiúnas ón gCúirt Ghinearálta an 3 Bealtaine 2018 i gCás T-48/16, Sigma Orionis SA v an Coimisiún Eorpach (8).

(21)

Ba cheart seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a dhéanfadh an Oifig, i gcásanna ina ngéillfidh an t-oibreoir eacnamaíoch lena mbaineann don tseiceáil agus don chigireacht ar an láthair, a bheith faoi réir dhlí an Aontais amháin. Leis sin, bheadh an Oifig in ann a cumhachtaí imscrúdaitheacha a fheidhmiú go héifeachtach comhleanúnach i ngach Ballstát d'fhonn rannchuidiú le hardleibhéal cosanta do leasanna airgeadais an Aontais ar fud an Aontais i gcomhréir le hAirteagal 325 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh.

(22)

I gcásanna inar gá don Oifig brath ar chúnamh ó údaráis inniúla na mBallstát, go háirithe i gcásanna ina gcuireann oibreoir eacnamaíoch in aghaidh seiceáil agus cigireacht ar an láthair, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh gníomhaíocht na hOifige éifeachtach, agus ba cheart dóibh an cúnamh riachtanach a chur ar fáil i gcomhréir le rialacha ábhartha an dlí nós imeachta náisiúnta. Chun leasanna airgeadais an Aontais a choimirciú, ba cheart don Choimisiún mainneachtain ó thaobh aon cheann de na Ballstáit a dhualgas comhoibriú leis an Oifig a chomhlíonadh a chur san áireamh agus é á mheas aige ar cheart na méideanna lena mbaineann a ghnóthú trí cheartuithe airgeadais a chur i bhfeidhm ar Bhallstáit, i gcomhréir l dlí an Aontais is infheidhme.

(23)

Tá an Oifig in ann, faoi Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, socruithe riaracháin a dhéanamh le húdaráis inniúla na mBallstát, amhail seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise, agus le hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí, chun na socruithe dá gcomhar faoin Rialachán sin a shonrú, go háirithe maidir le faisnéis a tharchur, imscrúduithe a dhéanamh agus aon ghníomhaíocht leantach ina leith.

(24)

Ba cheart Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 a leasú chun dualgas ar oibreoirí eacnamaíocha comhoibriú leis an Oifig a thabhairt isteach, i gcomhréir leis an oibleagáid atá orthu faoi Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 rochtain a thabhairt ar áitreabh, talamh, modhanna iompair nó limistéir eile, arna n-úsáid chun críoch gnó, chun seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a dhéanamh orthu, agus leis an oibleagáid a leagtar amach in Airteagal 129 de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) go bhfuil aon duine nó eintiteas a fhaigheann cistí ón Aontas le comhoibriú go hiomlán i gcosaint leasanna airgeadais an Aontais, lena n-áirítear i gcomhthéacs imscrúduithe arna ndéanamh ag an Oifig.

(25)

Mar chuid den dualgas comhair sin, ba cheart an deis a bheith ag an Oifig a cheangal ar oibreoirí eacnamaíocha faisnéis ábhartha a sholáthar i gcás ina bhféadfadh sé gur bhain an t-ábhar atá á imscrúdú leo nó ina bhfhéadfadh faisnéis den sórt sin a bheith ina seilbh acu. Agus iarrataí den sórt sin á gcomhlíonadh acu, níor cheart oibleagáid a bheith ar oibreoirí eacnamaíocha ráitis fhéin-ionchoiritheacha a dhéanamh, ach ba cheart oibleagáid a bheith orthu ceisteanna fíorasacha a fhreagairt agus doiciméid a sholáthar, fiú más féidir an fhaisnéis sin a úsáid lena chinneadh go raibh siad nó oibreoir eacnamaíoch eile páirteach i ngníomhaíocht neamhdhleathach. Chun éifeachtacht imscrúduithe a áirithiú i gcomhthéacs na gcleachtas oibre reatha, ba cheart don Oifig a bheith in ann rochtain a iarraidh ar fhaisnéis i bhfeistí atá faoi úinéireacht phríobháideach chun críoch oibre. Ba cheart rochtain a thabhairt don Oifig faoi réir na gcoinníollacha céanna agus a mhéid céanna a bhfuil feidhm acu maidir leis na húdaráis náisiúnta rialaithe, agus más rud é agus más rud é amháin go bhfuil forais réasúnacha ag an Oifig le hamhras a bheith uirthi go bhféadfadh inneachair den sórt sin a bheith ábhartha don imscrúdú, i gcomhréir le prionsabail an riachtanais agus na comhréireachta, agus níor cheart í a bheith bainteach ach le faisnéis atá ábhartha don imscrúdú.

(26)

Ba cheart an deis a bheith ag oibreoirí eacnamaíocha aon cheann de teangacha oifigiúla an Bhallstáit ina ndéantar an tseiceáil a úsáid, agus ba cheart an ceart a bheith acu cúnamh a fháil ó dhuine dá rogha féin, lena n-áirítear comhairleoir dlí seachtrach, le linn seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair. Níor cheart é a bheith ina choinníoll go mbeadh comhairleoir dlí i láthair, sular féidir seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair a bheith bailí. Chun éifeachtacht na seiceálacha agus na gcigireachtaí ar an láthair a áirithiú, go háirithe a mhéid a bhaineann leis an riosca go rachadh fianaise ar iarraidh, ba cheart an deis a bheith ag an Oifig rochtain a fháil ar áitreabh, talamh, modhanna iompair nó limistéir eile a úsáidtear chun críoch gnó gan fanacht go dtí go rachaidh an t-oibreoir eacnamaíoch i gcomhairle le comhairleoir dlí. Níor cheart di glacadh ach le moill ghearr réasúnach ag feitheamh le comhairliúchán le comhairleoir dlí sula gcuirfear tús leis an tseiceáil agus leis an gcigireacht ar an láthair. Ba cheart aon mhoill den sórt sin a bheith chomh gairid agus is féidir.

(27)

Chun trédhearcacht a áirithiú agus seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair á ndéanamh aici, ba cheart don Oifig faisnéis iomchuí a chur ar fáil d’oibreoirí eacnamaíocha maidir lena ndualgas comhoibriú agus na hiarmhairtí a bheidh ann má dhiúltaíonn siad déanamh amhlaidh, agus maidir leis an nós imeachta is infheidhme, lena n-áirítear na coimircí nós imeachta.

(28)

Bíonn rochtain ag an Oifig, le linn imscrúduithe inmheánacha agus, i gcás inar gá, le linn imscrúduithe seachtracha, ar aon fhaisnéis ábhartha atá ag na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí. Is gá a shoiléiriú, mar a moladh sa tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún, gur cheart go mbeifí in ann rochtain den sórt sin a fháil gan beann ar an gcineál meáin ar a bhfuil an fhaisnéis sin nó na sonraí sin stóráilte, chun dul chun cinn forásach teicneolaíoch a léiriú. Le linn imscrúduithe inmheánacha, ba cheart don Oifig a bheith in ann rochtain a iarraidh ar fhaisnéis a choimeádtar ar fheistí atá faoi úinéireacht phríobháideach a úsáidtear chun críoch oibre i gcásanna ina bhfuil forais réasúnacha ag an Oifig a bheith in amhras go bhféadfadh a n-ábhar a bheith ábhartha don imscrúdú. Ba cheart é a bheith indéanta an rochtain a bheadh ag an Oifig a chur faoi réir coinníollacha sonracha ón institiúid, comhlacht, oifig nó gníomhaireacht ábhartha. Ba cheart rochtain den sórt sin prionsabail an riachtanais agus na comhréireachta a chomhlíonadh, agus níor cheart í a bheith bainteach ach le faisnéis atá ábhartha don imscrúdú. Chun leibhéal éifeachtach comhsheasmhach rochtana a ráthú don oifig, chomh maith le hardleibhéal cosanta do chearta bunúsacha na ndaoine lena mbaineann, ba cheart do na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí comhleanúnachas na rialacha maidir le rochtain ar fheistí príobháideacha arna nglacadh ag na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí éagsúla a áirithiú chun coinníollacha coibhéiseacha a thabhairt i gcomhréir le Comhaontú Idirinstitiúideach an 25 Bealtaine 1999 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus Coimisiún na gComhphobal Eorpach maidir le himscrúduithe inmheánacha arna ndéanamh ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) (10).

(29)

Ionas go mbeidh creat níos comhleanúnaí ann le haghaidh imscrúduithe na hOifige, ba cheart na rialacha is infheidhme maidir le himscrúduithe inmheánacha agus seachtracha a ailíniú tuilleadh chun aghaidh a thabhairt ar neamhréireachtaí áirithe arna sainaithint sa tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún i gcás nach bhfuil bonn cirt le rialacha atá éagsúil le chéile. Mar shampla, ba cheart, i gcás inar gá, tuarascálacha agus moltaí arna dtarraingt suas tar éis imscrúdú seachtrach a sheoladh chuig an institiúid, comhlacht, oifig nó gníomhaireacht lena mbaineann ionas go bhféadfadh sí nó sé gníomhaíocht iomchuí a dhéanamh, faoi mar a tharlaíonn in imscrúduithe inmheánacha. I gcás inar féidir i gcomhréir lena sainordú, ba cheart don Oifig tacú leis an institiúid, comhlacht, oifig nó gníomhaireacht lena mbaineann chun obair leantach a dhéanamh ar a moltaí. I gcás nach n-osclóidh an Oifig imscrúdú , ba cheart di a bheith in ann faisnéis ábhartha a chur chuig údaráis na mBallstát nó chuig na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí nó gníomhaireachtaí le go ndéanfar gníomhaíocht iomchuí. Ba cheart di faisnéis den sórt sin a sheoladh i gcás ina gcinneann sí gan imscrúdú a oscailt in ainneoin go bhfuil amhras leordhóthanach ann faoi chalaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Sula ndéanfaidh sí amhlaidh, ba cheart don Oifig aird chuí a thabhairt go bhféadfaí cur isteach ar imscrúduithe atá ar siúl ag OIPE.

(30)

Mar thoradh ar éagsúlacht mhór na gcreat institiúideach náisiúnta, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit, bunaithe ar phrionsabal an chomhair dhílis, fógra a thabhairt don Oifig faoi na húdaráis sin atá inniúil chun gníomhaíochtaí a dhéanamh ar mholtaí ón Oifig, chomh maith leis na húdaráis sin nach mór a chur ar an eolas, amhail chun críoch airgeadais, staidrimh nó faireacháin, chun a ndualgais ábhartha a chomhlíonadh. Féadfaidh seirbhísí náisiúnta comhordúcháin frith-chalaoise a bheith i gceist le húdaráis den sórt sin. I gcomhréir le cásdlí socair CBAE, níl aon éifeachtaí dlíthiúla ceangailteacha ag moltaí na hOifige a áirítear ina cuid tuarascálacha ar údaráis den sórt sin de chuid na mBallstát nó ar institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí.

(31)

Ba cheart na modhanna riachtanacha a sholáthar don Oifig chun an lorg airgid a leanúint chun modus operandi a úsáidtear go minic in iompar calaoiseach a nochtadh. Tá an Oifig in ann faisnéis cuntas bainc a fháil atá ábhartha dá gníomhaíocht imscrúdaitheach agus atá i seilbh institiúidí creidmheasa i roinnt Ballstát mar gheall ar chomhar leis na húdaráis inniúla agus cúnamh uathu. Chun cur chuige éifeachtach ar fud an Aontais a áirithiú, ba cheart a shonrú i Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 an dualgas atá ar na húdaráis náisiúnta inniúla i leith faisnéis cuntas bainc a sholáthar don Oifig, mar chuid dá ndualgas ginearálta cúnamh a thabhairt don Oifig. Ba cheart do na Ballstáit fógra a thabhairt don Choimisiún faoi na húdaráis inniúla trína ndéanfar an comhar sin. Agus cúnamh den sórt sin á thabhairt don Oifig, ba cheart do na húdaráis náisiúnta gníomhú faoi na coinníollacha céanna a bhfuil feidhm acu maidir le húdaráis náisiúnta inniúla an Bhallstáit lena mbaineann.

(32)

Chun na críche ráthaíochtaí nós imeachta agus cearta bunúsacha a chosaint agus a chomhlíonadh, ba cheart don Choimisiún feidhm inmheánach a chruthú i bhfoirm Rialaitheora ráthaíochtaí nós imeachta (“an Rialaitheoir”), ar cheart don Rialaitheoir - d'fhonn úsáid éifeachtúil a bhaint as acmhainní - a bheith nasctha leis an gCoiste Maoirseachta ó thaobh riaracháin, agus ba cheart acmhainní leordhóthanacha a sholáthar don Rialaitheoir. Ba cheart don Rialaitheoir gearáin a láimhseáil ar bhealach iomlán neamhspleách, lena n-áirítear gearáin ón gCoiste Maoirseachta agus ón Oifig, ba cheart rochtain a bheith ag an Rialaitheoir ar an bhfaisnéis uile is gá chun a dhualgais nó a dualgais a chomhlíonadh.

(33)

Ba cheart duine lena mbaineann a bheith in ann gearán a dhéanamh leis an Rialaitheoir maidir le comhlíonadh na ráthaíochtaí nós imeachta ag an Oifig, agus ar na forais gur sáraíodh na rialacha is infheidhme maidir le himscrúduithe arna ndéanamh ag an Oifig, go háirithe sáruithe ar cheanglais nós imeachta agus ar chearta bunúsacha. Chuige sin, ba cheart sásra gearán a bhunú. Ba cheart don Rialaitheoir a bheith freagrach as moltaí a eisiúint mar fhreagairt ar ghearáin den sórt sin, ina molfadh sé nó sí, i gcás inar gá, réitigh fhéideartha ar na saincheisteanna a ardaíodh sa ghearán. Ba cheart don Rialaitheoir an gearán a scrúdú le linn nós imeachta gasta sáraíochta, lena ligfí don Oifig ag an am céanna leanúint den imscrúdú atá ar siúl. Ba cheart don Rialaitheoir deis a thabhairt don ghearánach agus don Oifig a dtuairimí a chur ar fáil faoi na saincheisteanna a ardaíodh sa ghearán nó na saincheisteanna sin a réiteach. Ba cheart don Ard-Stiúrthóir gníomhaíocht iomchuí a dhéanamh de réir mar a éilítear sin leis an moladh ón Rialaitheoir. Ba cheart don Ard-Stiúrthóir, i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, a bheith in ann imeacht ó na moltaí ón Rialaitheoir. Ba cheart na cúiseanna a bhí aige nó aici déanamh amhlaidh a chur i gceangal le tuarascáil chríochnaitheach an imscrúdaithe.

(34)

Chun trédhearcacht agus cuntasacht a mhéadú, ba cheart don Rialaitheoir tuairisciú ar an sásra gearán ina thuarascáil bhliantúil nó ina tuarascáil bhliantúil. Ba cheart a chumhdach leis an tuarascáil bhliantúil, go háirithe, líon na ngearán a fuarthas, na cineálacha sáruithe ar cheanglais nós imeachta agus ar chearta bunúsacha atá i gceist, na gníomhaíochtaí lena mbaineann agus, i gcás inar féidir, na bearta leantacha a rinne an Oifig.

(35)

Is uirlis riachtanach é, i dtaca le leasanna airgeadais an Aontais a chosaint, go ndéanann an Oifig faisnéis a tharchur go luath chun bearta réamhchúraim a ghlacadh. Chun dlúthchomhar maidir leis an méid sin a áirithiú idir an Oifig agus institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí, is iomchuí go mbeidh an deis ag institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí dul i gcomhairle leis an Oifig tráth ar bith d’fhonn aon bheart réamhchúraim iomchuí a shocrú, lena n-áirítear bearta chun fianaise a choimirciú.

(36)

Is ionann tuarascálacha arna dtarraingt suas ag an Oifig agus fianaise inghlactha in imeachtaí riaracháin nó breithiúnacha ar an dóigh chéanna agus faoi na coinníollacha céanna a bhaineann le tuarascálacha riaracháin arna ndréachtú ag na cigirí náisiúnta riaracháin. De réir na tuarascála meastóireachta ón gCoimisiún, ní áirithítear éifeachtacht ghníomhaíochtaí na hOifige go leordhóthanach leis an riail sin i roinnt Ballstát. Chun éifeachtacht agus úsáid chomhsheasmhach na dtuarascálacha ón Oifig a mhéadú, ba cheart foráil a dhéanamh i Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 maidir le hinghlacthacht tuarascálacha den sórt sin in imeachtaí breithiúnacha de chineál neamhchoiriúil os comhair cúirteanna náisiúnta, agus in imeachtaí riaracháin sna Ballstáit freisin. Ba cheart leanúint d’fheidhm a bheith ag an riail lena bhforáiltear do choibhéis leis na tuarascálacha ó chigirí náisiúnta riaracháin i gcás imeachtaí náisiúnta breithiúnacha de chineál coiriúil. Ba cheart foráil a dhéanamh i Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 freisin maidir le hinghlacthacht na dtuarascálacha arna dtarraingt suas ag an Oifig in imeachtaí riaracháin agus breithiúnacha ar leibhéal an Aontais.

(37)

Tugadh seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise na mBallstát isteach le Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 chun comhar éifeachtach agus malartú faisnéise a éascú, lena n-áirítear faisnéis de chineál oibríochtúil, idir an Oifig agus na Ballstáit. Ba é conclúid na tuarascála meastóireachta ón gCoimisiún gur rannchuidigh siad go deimhneach le hobair na hOifige. Sa tuarascáil mheastóireachta ón gCoimisiún, sainaithníodh freisin an gá ról na seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise sin a shoiléiriú tuilleadh chun a áirithiú go gcuirfear an cúnamh riachtanach ar fáil don Oifig lena áirithiú go mbeidh a cuid imscrúduithe éifeachtach, agus an t-eagrúchán agus cumhachtaí na seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise á bhfágáil faoi gach Ballstát. Maidir leis sin, ba cheart do na seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise a bheith in ann an cúnamh riachtanach atá ag teastáil ón Oifig chun a cuid cúraimí a dhéanamh go héifeachtach a chur ar fáil, nó a chomhordú, roimh imscrúdú seachtrach nó inmheánach, lena linn nó ag a dheireadh.

(38)

Tá dualgas na hOifige cúnamh a chur ar fáil do na Ballstáit chun a ngníomhaíocht a chomhordú chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint ina phríomhghné dá sainordú i leith tacú le comhar trasteorann i measc na mBallstát. Ba cheart rialacha níos mionsonraithe a leagan síos chun gníomhaíochtaí comhordúcháin na hOifige a éascú mar aon lena comhar, sa chomhthéacs sin, le húdaráis na mBallstát, le tríú tíortha agus le heagraíochtaí idirnáisiúnta. Níor cheart gur dochar na rialacha sin don Oifig a bheith ag feidhmiú na gcumhachtaí arna dtabhairt don Choimisiún i bhforálacha sonracha lena rialaítear cúnamh frithpháirteach idir údaráis riaracháin na mBallstát agus comhar idir na húdaráis sin agus an Coimisiún, go háirithe i Rialachán (CE) Uimh. 515/97 ón gComhairle (11) agus Rialachán (AE) Uimh. 608/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12), mar aon le gníomhaíochtaí comhordúcháin a bhaineann le Cistí Struchtúracha agus Infheistíochta na hEorpa.

(39)

Nuair a ghníomhaíonn údaráis inniúla na mBallstát, lena n-áirítear seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise, i gcomhar leis an Oifig nó le húdaráis inniúla eile chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint, ba cheart a shoiléiriú go leanfaidh siad de bheith faoi cheangal ag an dlí náisiúnta.

(40)

Ba cheart do na seirbhísí comhordúcháin frith-chalaoise a bheith in ann, i gcomhthéacs gníomhaíochtaí comhordúcháin, cúnamh a chur ar fáil don Oifig, agus ba cheart do na seirbhísí sin a bheith in ann comhoibriú le chéile, ionas go ndéanfar na sásraí atá ar fáil don chomhar sa chomhrac in aghaidh na calaoise a atreisiú tuilleadh.

(41)

Ba cheart d'údaráis inniúla na mBallstát, mar aon leis na hinstitiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí, na gníomhaíochtaí a éilítear le moladh ón Oifig a dhéanamh. Chun cur ar a chumas don Oifig obair leantach a dhéanamh ar fhorbairt a cásanna, i gcás ina gcuirfidh an Oifig moltaí breithiúnacha faoi bhráid údaráis náisiúnta ionchúisimh Ballstáit, ba cheart do na Ballstáit, arna iarraidh sin don Oifig, cinneadh críochnaitheach na cúirte náisiúnta a chur chuig an Oifig. Chun neamhspleáchas na mbreithiúna a choimeád go hiomlán, níor cheart an tarchur sin a dhéanamh ach go dtí go gcinnfear na himeachtaí breithiúnacha ábhartha go críochnaitheach agus go dtí go gcuirfear cinneadh críochnaitheach na cúirte ar fáil don phobal.

(42)

Chun na rialacha nós imeachta maidir le himscrúduithe a dhéanamh a leagtar amach i Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 a fhorlíonadh, ba cheart don Oifig treoirlínte a leagan síos maidir le nósanna imeachta imscrúdaithe a mbeidh ar fhoireann na hOifige cloí leo.

(43)

Ba cheart a shoiléiriú go bhféadfaidh an Oifig páirt a ghlacadh i bhfoirne comhpháirteacha um imscrúdú arna mbunú i gcomhréir le dlí an Aontais agus go bhfuil sí i dteideal faisnéis oibríochtúil a fhaightear faoin gcreat sin a mhalartú. Tá úsáid na faisnéise sin faoi réir na gcoinníollacha agus na gcoimircí dá bhforáiltear i ndlí an Aontais, ar ar a bhonn a bunaíodh na foirne comhpháirteacha um imscrúdú. Nuair a ghlacann an Oifig páirt sna foirne comhpháirteacha sin um imscrúdú, bíonn acmhainneacht tacaíochta aici agus bíonn ról comhpháirtí atá faoi réir srianta dlíthiúla a d’fhéadfadh a bheith i ndlí an Aontais nó sa dlí náisiúnta.

(44)

Tráth nach déanaí ná 5 bliana tar éis an dáta a chinntear i gcomhréir leis an dara fomhír d’Airteagal 120(2) de Rialachán (AE) 2017/1939, ba cheart don Choimisiún meastóireacht a dhéanamh ar chur i bhfeidhm Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 agus go háirithe ar éifeachtúlacht an chomhair idir an Oifig agus OIPE chun a mheas an éilítear leasuithe ar bhonn na taithí maidir leis an gcomhar sin. Ba cheart don Choimisiún togra reachtach cuimsitheach nua a thíolacadh, i gcás inarb iomchuí, tráth nach déanaí ná 2 bhliain tar éis na meastóireachta sin.

(45)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon cosaint leasanna airgeadais an Aontais a neartú trí oibríocht na hOifige a chur in oiriúint do bhunú OIPE agus trí éifeachtacht na n-imscrúduithe a dhéanann an Oifig a fheabhsú, a ghnóthú go leordhóthanach agus gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais trí rialacha lena rialaítear an caidreamh idir an Oifig agus OIPE a ghlacadh chun éifeachtacht na slí ina ndéanann an Oifig na himscrúduithe ar leibhéal an Aontais a mhéadú, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontais Eorpach é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(46)

Leis an Rialachán seo, ní mhodhnaítear cumhachtaí ná freagrachtaí na mBallstát maidir le bearta a dhéanamh chun calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais a chomhrac.

(47)

Chuathas i gcomhairle leis an Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí i gcomhréir le hAirteagal 28(2) de Rialachán (CE) Uimh. 45/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13) agus thug sé barúlacha foirmiúla an 23 Iúil 2018.

(48)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 a leasú dá réir,

(1)

leasaítear Airteagal 1 mar a leanas:

(2)

leasaítear Airteagal 2 mar a leanas:

(3)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 3:

(4)

leasaítear Airteagal 4 mar a leanas:

(5)

leasaítear Airteagal 5 mar a leanas:

(6)

leasaítear Airteagal 7 mar a leanas:

(7)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 8:

(*)  Rialachán (AE) Uimh. 904/2010 an 7 Deireadh Fómhair 2010 ón gComhairle maidir le comhoibriú riaracháin agus calaois a chomhrac sa réimse maidir le cáin bhreisluacha (IO L 268, 12.10.2010, lch. 1).”;"

(8)

leasaítear Airteagal 9 mar a leanas:

(9)

cuirtear na hairteagail seo a leanas isteach:

(10)

leasaítear Airteagal 10 mar a leanas:

(11)

leasaítear Airteagal 11 mar a leanas:

(12)

leasaítear Airteagal 12 mar a leanas:

(13)

cuirtear na hairteagail seo a leanas isteach:

(14)

in Airteagal 13(1), cuirtear an méid seo a leanas in ionad na chéad fhomhíre:

(15)

leasaítear Airteagal 15 mar a leanas:

(16)

in Airteagal 16, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhíreanna 1 agus 2:

(17)

leasaítear Airteagal 17 mar a leanas:

(18)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 19: