31.12.2008   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

62

(1)

I ngeall ar an luaineacht atá ag gabháil do phraghsanna bia, is iomaí tír agus pobal atá i mbéal forbartha atá i gcruachás. I ngeall ar an ngéarchéim bia seo, agus i ngeall ar an ngéarchéim airgeadais agus fuinnimh agus an trochlú comhshaoil atá tagtha sna sála uirthi, tá an baol ann go bhfágfar na céadta milliún duine beo bocht, faoi ocras agus faoi dhroch-chothú, agus caithfear breis dlúthpháirtíochta a chruthú leis na pobail sin. Thabharfadh na sonraí uile atá le fáil maidir lena bhfuil i ndán do na margaí bia le fios go bhféadfadh an luaineacht ard seo i bpraghsanna bia leanúint ar aghaidh sna blianta atá amach romhainn.

(2)

Ba cheart, dá bhrí sin, saoráid maoinithe a bhunú leis an Rialachán seo, mar chomhlánú ar ionstraimí reatha bheartais forbartha an Aontais Eorpaigh, chun freagairt thapa a thabhairt ar an ngéarchéim atá mar thoradh ar luaineacht na bpraghsanna bia i dtíortha atá i mbéal forbartha.

(3)

Dearbhaítear sa Chomhdhearcadh Eorpach maidir le Forbairt (2), arna ghlacadh ag an gComhairle agus ag Ionadaithe Rialtais na mBallstát ag teacht le chéile dóibh laistigh den Chomhairle, ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gCoimisiún an 20 Nollaig 2005, go leanfaidh an Comhphobal Eorpach (dá ngairfear ‘an Comhphobal’ anseo feasta) den obair chun sábháilteacht an tsoláthair bia a fheabhsú ar leibhéal idirnáisiúnta, ar leibhéal réigiúnach agus ar leibhéal náisiúnta, agus ba cheart go gcuideodh an Rialachán seo leis an sprioc sin a bhaint amach.

(4)

An 22 Bealtaine 2008 ghlac Parlaimint na hEorpa rún maidir leis an ardú ar phraghsanna bia san Aontas Eorpach agus sna tíortha atá i mbéal forbartha, inar áitíodh ar an gComhairle comhsheasmhacht a áirithiú sna beartais náisiúnta agus idirnáisiúnta uile a bhaineann le bia lena ndírítear ar chomhlíonadh an chirt chun bia.

(5)

Sa chruinniú a bhí aici an 20 Meitheamh 2008, rinne an Chomhairle Eorpach athdhaingniú láidir ar an ngealltanas a rinne sí sprioc chomhchoiteann Cúnaimh Oifigiúil Forbraíochta (COF) 0,56 % den Olltáirge Náisiúnta (OTN) a bhaint amach faoi 2010 agus 0,7 % OTN faoi 2015, mar a leagadh amach i gconclúidí na Comhairle an 24 Bealtaine 2005, i gconclúidí na Comhairle Eorpaí an 16 agus an 17 Meitheamh 2005 agus sa Chomhdhearcadh Eorpach maidir le Forbairt.

(6)

Agus é á aithint aici sna conclúidí a chuir sí amach an 20 Meitheamh 2008 go raibh praghsanna arda bia ag goilleadh ar na pobail ba bhoichte ar domhan, agus go raibh an dul chun cinn i dtreo bhaint amach Spriocanna Forbartha na Mílaoise (SFManna) á chur i mbaol aige, ghlac an Chomhairle Eorpach Clár Oibre don Gníomhaíocht maidir le SFManna, ina ndearbhaítear go bhfuil an tAontas Eorpach tiomanta, mar a dúradh i nDearbhú Chomhdháil Ardleibhéil Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta (FAO) an 5 Meitheamh 2008 maidir le Sábháilteacht Sholáthar Bia an Domhain (Dearbhú Chomhdháil FAO), comhpháirtíocht dhomhanda a chur chun cinn don bhia agus don talmhaíocht, agus gur mian leis ról suntasach a bheith aige agus cuid den bhearna maoinithe atá i réimse na talmhaíochta, i réimse shábháilteacht an tsoláthair bia agus i réimse na forbartha tuaithe, a líonadh faoi 2010.

(7)

Dúradh freisin i gconclúidí na Comhairle Eorpaí maidir leis sin go gcuirfidh an tAontas Eorpach freagairt idirnáisiúnta níos comhordaithe agus níos fadtéarmaí chun cinn maidir leis an ngéarchéim reatha sa soláthar bia, go háirithe laistigh de na Náisiúin Aontaithe (NA) agus sna hinstitiúidí idirnáisiúnta airgeadais, go gcuireann an Chomhairle Eorpach fáilte freisin roimh Thascfhórsa Ardleibhéil maidir leis an nGéarchéim Dhomhanda i Sábháilteacht an tSoláthair Bia a bhunaigh Ard-Rúnaí na NA agus go bhfuil an tAontas Eorpach tiomanta páirt iomlán a ghlacadh i gcur chun feidhme Dhearbhú Chomhdháil FAO maidir le Sábháilteacht Sholáthar Bia an Domhain. Tá Réim Cuimsitheach Gníomhaíochta (RCG) glactha ag Tascfhórsa Ardleibhéil na NA agus tá tionscnaimh dá gcuid féin seolta ag eagraíochtaí idirnáisiúnta agus ag eagraíochtaí réigiúnacha. Dúradh freisin i gconclúidí na Comhairle Eorpaí go dtacóidh an tAontas Eorpach le freagairt láidir i dtaobh táirgí talmhaíochta a sholáthar sna tíortha atá i mbéal forbartha, agus go soláthróidh sé, go háirithe, an maoiniú is gá d'ionchuir talmhaíochta agus do chúnamh maidir le hionstraimí bainistíochta riosca atá margadh-bhunaithe a úsáid, agus go gcuirfidh sé go mór leis an tacaíocht a thugann sé d'infheistíochtaí poiblí agus d'infheistíochtaí príobháideacha sa talmhaíocht agus, ar shlí níos ginearálta, go spreagfaidh sé na tíortha atá i mbéal forbartha chun beartais talmhaíochta níos fearr a fhorbairt, go háirithe go dtacóidh sé le sábháilteacht an tsoláthair bia agus go neartóidh sé an lánpháirtiú réigiúnach agus go n-úsáidfidh an tAontas Eorpach acmhainní freisin chun bearta tarrthála, agus ní cabhair bia amháin, a mhaoiniú do phobail bhochta leochaileacha.

(8)

Tá costas an-ard ar na riachtanais airgeadais agus ar na riachtanais ábhartha is gá chun dul i ngleic go hiomlán leis na hiarmhairtí agus na cúiseanna a bhíonn ag praghsanna arda bia. Ba cheart gurb ón bpobal idirnáisiúnta ina iomláine a thiocfadh an fhreagairt agus tá dícheall déanta ag an gComhphobal lena chion féin den fhreagairt a dhéanamh. I gComhairle Eorpach an 20 Meitheamh 2008, fáiltíodh roimh an rún a bhí ag an gCoimisiún togra a chur ar aghaidh maidir le ciste nua chun tacú leis an talmhaíocht sna tíortha atá i mbéal forbartha, faoi chuimsiú na bpeirspictíochtaí reatha airgeadais.

(9)

Ba cheart go ndíreodh straitéis freagartha an Chomhphobail go háirithe ar fhreagairt dhearfach i ndáil le soláthar, gearrthéarmach agus meántéarmach, ón earnáil talmhaíochta i dtíortha atá i mbéal forbartha agus, an tráth céanna, na hiarmhairtí diúltacha a bhíonn ag an luaineacht i bpraghsanna bia do na daoine is boichte sna tíortha sin a laghdú go suntasach. Rachadh freagairt ó earnáil an tsoláthair chun leasa freisin an Chomhphobail d’fhonn an brú atá ann faoi láthair ar phraghsanna talmhaíochta a mhaolú.

(10)

Tá roinnt ionstraimí ar fáil ag an gComhphobal atá dírithe ar chúnamh um fhorbairt ag a bhfuil peirspictíocht fadtéarmach, go háirithe Rialachán (CE) Uimh. 1905/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 18 Nollaig 2006 lena mbunaítear ionstraim maoinithe do chomhair um fhorbairt (3), agus Ciste Forbraíochta na hEorpa, lena dtugtar COF do thíortha na hAifric, Mhuir Chairib agus Aigéin Chiúin (ACC) agus do Thíortha agus Críocha thar Lear (TCLanna) (dá ngairfear ‘an CFE’ anseo feasta), a sceidealaíodh le déanaí i gcomhréir le tosaíochtaí méantéarmacha agus fadtéarmacha forbartha na dtíortha incháilithe. Dá ndéanfaí athsceidealú mórscála faoi na hionstraimí sin chun freagairt a thabhairt ar ghéarchéim ghearrthéarmach chuirfí cothromaíocht agus comhleanúnachas na straitéisí atá ann faoi láthair don chomhar leis na tíortha sin i mbaol. Tá Rialachán (CE) Uimh. 1257/96 ón gComhairle an 20 Meitheamh 1996 maidir le cúnamh daonnúil (4) ar fáil don Chomhphobal freisin chun cúnamh éigeandála a thabhairt mar aon le Rialachán (CE) Uimh. 1717/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Samhain 2006 lena mbunaítear Ionstraim le haghaidh Cobhsaíochta (5).

(11)

Rinneadh na hionstraimí sin a úsáid nó a athchlárú a mhéid a d’fhéadfaí in 2008, áfach, chun aghaidh a thabhairt ar na héifeachtaí diúltacha a bhíonn ag staid luaineach na bpraghsanna bia i dtíortha atá i mbéal forbartha. D’fhéadfaí an rud céanna a dhéanamh in 2009, ar scála an-teoranta; b’fhada a bheadh sé, áfach, ó fhreagairt leordhóthanach a thabhairt ar na riachtanais.

(12)

Mar thoradh air sin, ní foláir saoráid shonrach um maoiniú a ghlacadh, mar chomhlánú ar na hionstraimí um maoiniú seachtrach atá ann cheana chun bearta práinneacha, forlíontacha a ghlacadh a dhíreoidh go pras ar na hiarmhairtí a bhíonn sna tíortha atá i mbéal forbartha ag staid luaineach reatha na bpraghsanna bia.

(13)

Ba cheart an cúnamh faoin Rialachán seo a bhainistiú ar chaoi a chuirfeadh le soláthar an bhia do na pobail áitiúla.

(14)

Ba cheart go mbeadh na bearta a ghlacfaí leis an tsaoráid maoiniú seo ina gcuidiú do na tíortha atá i mbéal forbartha chun a dtáirgiúlacht talmhaíochta a mhéadú sna séasúir atá le teacht, chun freagairt thapa a thabhairt ar riachtanais láithreacha na dtíortha agus a bpobail agus chun na chéad chéimeanna is gá a thabhairt chun cásanna eile d’easpa sábháilteachta an tsoláthair bia a d’fhéadfadh a bheith ann a chosc, agus chun cur freisin le maolú na n-éifeachtaí a bheidh ag na praghsanna luaineacha bia ar bhonn domhanda, chun sochair na ndaoine is boichte amuigh, chun sochair na bhfeirmeoirí beaga agus freisin chun sochair thomhaltóirí agus fheirmeoirí na hEorpa.

(15)

I ngeall ar chineál na mbeart dá bhforáiltear faoin Rialachán seo, caithfear nósanna imeachta cinnteoireachta a bheidh éifeachtúil, solúbtha, trédhearcach agus tapaidh a bhunú chun iad a mhaoiniú, agus caithfidh comhar láidir a bheith idir na hinstitiúidí uile lena mbaineann.

(16)

Ní mór comhsheasmhacht agus comhleanúnachas a áirithiú idir bearta gearrthéarmacha arb éard is aidhm leo faoiseamh a thabhairt do na pobail is mó a ndeachaigh na praghsanna ardaitheacha agus/nó luaineacha go díreach agus go tromchúiseach i gcion orthu agus bearta ar mó de chineál struchtúrtha iad a bheartaítear chun cosc a chur ar atarlú na géarchéime reatha sa soláthar bia.

(17)

Is gá foráil a dhéanamh go gcosnófaí leasanna airgeadais an Chomhphobail i gcomhréir le Rialachán (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 ón gComhairle an 18 Nollaig 1995 maidir le leasanna airgeadais na gComhphobal Eorpach a chosaint (6), Rialachán (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 ón gComhairle an 11 Samhain 1996 maidir le seiceálacha ar an láthair agus cigireachtaí arna ndéanamh ag an gCoimisiún chun leasanna airgeadais na gComhphobal Eorpach a chosaint i gcoinne na calaoise agus neamhrialtachtaí eile (7) agus Rialachán (CE) Uimh. 1073/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 25 Bealtaine 1999 maidir le himscrúduithe arna seoladh ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) (8).

(18)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a bhaint amach go leordhóthanach agus gur fearr, dá bhrí sin, de bharr fhairsinge na gníomhaíochta atá de dhíth, is féidir iad a bhaint amach ar leibhéal an Chomhphobail, féadfaidh an Comhphobal bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a bhaint amach.

(19)

Na bearta is gá chun an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart iad a ghlacadh i gcomhréir le Cinneadh 1999/468/CE ón gComhairle an 28 Meitheamh 1999 ag leagan síos na nósanna imeachta maidir le feidhmiú na gcumhachtaí cur chun feidhme arna dtabhairt don Choimisiún (9).

(20)

Cuirfear na hionstraimí éagsúla um fhorbairt agus an tsaoráid maoinithe sin i bhfeidhm ionas go n-áiritheofar comhleanúnachas an chomhair, go háirithe maidir leis an athrú ó fhreagairt éigeandála go freagairt ar bhonn meántéarmach agus fadtéarmach. Ba cheart go dtiocfadh an Rialachán seo le straitéis fhadtéarmach chun rannchuidiú le sábháilteacht an tsoláthair bia i dtíortha atá i mbéal forbartha, bunaithe ar a gcuid riachtanas féin agus ar a gcuid pleananna féin.

(21)

Ionas go n-áiritheofar go mbeidh na bearta dá bhforáiltear sa Rialachán seo éifeachtach agus ós rud é go bhfuil práinn leo, ba cheart go dtiocfadh an Rialachán seo i bhfeidhm an lá tar éis lá a fhoilsithe,

(a)

freagairt dhearfach i ndáil le soláthar a spreagadh ón earnáil talmhaíochta sna spriocthíortha agus sna spriocréigiúin;

(b)

tacú le gníomhaíochtaí chun freagairt thapa, dhíreach a thabhairt chun na hiarmhairtí diúltacha a bhíonn ag praghsanna luaineacha bia ar phobail áitiúla a mhaolú, rud a bheadh ag teacht le cuspóirí sabháilteachta domhanda sa soláthar bia, lena n-áirítear caighdeáin na NA maidir le ceanglais chothaithe;

(c)

acmhainní táirgeachta agus rialachas na hearnála talmhaíochta a neartú chun inbhuanaitheacht na n-idirghabhálacha a fheabhsú.

(a)

bearta chun rochtain a fheabhsú ar ionchuir talmhaíochta agus ar sheirbhísí talmhaíochta, lena n-áirítear leasacháin agus síolta, agus aird ar leith á tabhairt ar shaoráidí áitiúla agus ar infhaighteacht;

(b)

bearta sábháilteachta a dhíreofar ar an acmhainn táirgeachta talmhaíochta a chothabháil nó a fheabhsú, agus lena dtabharfar aghaidh ar na riachtanais bia is bunúsaí atá ag na pobail is leochailí, lena n-áirítear na leanaí;

(c)

bearta eile ar mhionscála a bhfuil sé d’aidhm acu táirgeacht a mhéadú ar bhonn riachtanais na tíre: mionchreidmheas, infheistíocht, trealamh, bonneagar agus stóráil; mar aon le gairmoiliúint agus tacaíocht do ghrúpaí gairmiúla san earnáil talmhaíochta.

(a)

tíortha comhpháirtíochta agus réigiúin chomhpháirtíochta, agus a n-institiúidí;

(b)

comhlachtaí díláraithe sna tíortha comhpháirtíochta, amhail bardais, cúigí, ranna agus réigiúin;

(c)

comhchomhlachtaí arna mbunú ag na tíortha comhpháirtíochta agus ag na réigiúin chomhpháirtíochta in éineacht leis an gComhphobal;

(d)

eagraíochtaí idirnáisiúnta, lena n-áirítear eagraíochtaí réigiúnacha, comhlachtaí, ranna agus misin NA, institiúidí airgeadais idirnáisiúnta agus réigiúnacha agus bainc forbartha;

(e)

institiúidí agus comhlachtaí de chuid an Chomhphobail chun críocha na bearta tacaíochta dá dtagraítear in Airteagal 3(3) a chur chun feidhme agus chun na críocha sin amháin;

(f)

gníomhaireachtaí an AE;

(g)

na heintitis agus na comhlachtaí seo a leanas de chuid na mBallstát, na dtíortha comhpháirtíochta agus na réigiún comhpháirtíochta agus de chuid aon tríú tír eile a chomhlíonann na rialacha maidir le rochtain ar chúnamh seachtrach an Chomhphobail mar a leagtar amach i Rialachán (CE) Uimh. 1905/2006, sa mhéid go gcabhraíonn siad le cuspóirí an Rialacháin seo a bhaint amach:

(a)

tionscadail agus cláir;

(b)

tacaíocht bhuiséadach, go háirithe tacaíocht bhuiséadach earnála, má tá an bainistiú a dhéanann an tír chomhpháirtíochta ar a caiteachas poiblí sách trédhearcach, iontaofa agus éifeachtach, agus má chomhlíontar na coinníollacha do thacaíocht bhuiséadach a leagtar amach san ionstraim ábhartha um maoiniú geografach;

(c)

ranníocaíochtaí le heagraíochtaí idirnáisúnta nó réigiúnacha agus le cistí idirnáisiúnta atá á mbainistiú ag eagraíochtaí den sórt sin;

(d)

ranníocaíochtaí le cistí náisiúnta arna mbunú ag tíortha comhpháirtíochta agus réigiúin chomhpháirtíochta chun maoiniú comhpháirteach a mhealladh ó roinnt deontóirí, nó ranníocaíochtaí le cistí arna mbunú ag deontóir amháin nó ag breis agus deontóir amháin chun críche tionscadail a chur chun feidhme ar bhonn comhpháirteach;

(e)

maoiniú comhpháirteach le heintitis atá incháilithe do mhaoiniú mar a shainmhínítear in Airteagal 4.

(f)

cistí a chuirtear ar fáil don Bhanc Eorpach Infheistíochta (BIE) nó d’idirghabhálaithe eile airgeadais ar bhonn chláir an Choimisiúin chun iasachtaí a chur ar fáil (go háirithe chun tacú le hinfheistíocht san earnáil phríobháideach agus lena forbairt), caipiteal riosca (i bhfoirm fo-iasachtaí nó iasachtaí coinníollacha) nó sealúchais mhionlacha shealadacha eile i gcaipiteal gnó, agus ranníocaíochtaí le cistí ráthaíochta i gcomhréir le hAirteagal 32 de Rialachán (CE) Uimh. 1905/2006, a mhéid a bheidh riosca airgeadais an Chomhphobail teoranta do na cistí sin.