Cosaint shealadach a thabhairt i gcás mórphlódú isteach de dhaoine asáitithe
ACHOIMRE AR:
Treoir 2001/55/CE maidir leis na rialacha lena dtugtar cosaint shealadach i gcás insreabhadh ollmhór daoine easáitithe agus bearta lena gcuirtear cothromaíocht iarrachtaí chun cinn idir Ballstáit an AE
CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?
- Bunaítear leis scéim chun dul i ngleic le líon mór daoine atá ag teacht isteach san Aontas Eorpach (AE) de náisiúnaigh eachtracha nach féidir leo filleadh ar a dtíortha féin, go háirithe mar gheall ar chogadh, foréigean nó sáruithe ar chearta an duine.
- Cuireann sé cosaint shealadach láithreach i bhfeidhm do na daoine easáitithe sin.
- Cuireann sé cothromaíocht chun cinn idir iarrachtaí idir Ballstáit an Aontais agus iad ag glacadh le daoine. Mar sin féin, ní gá iarrthóirí tearmainn a dháileadh go héigeantach ar fud na mBallstát.
- Níl an Danmhairg rannpháirteach sa treoir.
PRÍOMHPHOINTÍ
Cosaint shealadach a chur chun feidhme
- Cuirtear cosaint shealadach chun feidhme i ngach Ballstát le cinneadh ó Chomhairle an Aontais Eorpaigh lena ndeimhnítear mórphlódú isteach daoine easáitithe chuig an Aontas agus ina luaitear na grúpaí daoine a bhfuil cosaint de dhíth orthu.
- Mairfidh an tréimhse 1 bhliain ach is féidir síneadh suas le 2 bhliain a chur leis.
- D’fhéadfadh deireadh a chur leis an gcosaint má mheasann an Chomhairle go bhfuil sé sábháilte do dhaoine filleadh ar a dtír dhúchais.
- Ní mór do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh daoine easáitithe toilteanach teacht chuig a dtír féin.
Eisiaimh ó chosaint shealadach
D’fhéadfaí roinnt daoine a eisiamh ó chosaint shealadach.
Áirítear leis sin daoine atá:
- a bhfuil amhras fúthu:
- coireanna in aghaidh na síochána*,
- coireanna cogaidh,
- coireanna in aghaidh na daonnachta,
- coireanna neamhpholaitiúla tromchúiseacha,
- ag gníomhú dóibh in aghaidh chuspóirí agus phrionsabail na Náisiún Aontaithe,
- gur baol don tslándáil sa Bhallstát óstach iad.
Éifeachtaí na cosanta sealadaí
- Ní mór do na Ballstáit cead cónaithe a thabhairt do dhaoine a ndeonaítear cead cónaithe dóibh go sealadach. Tá an cead seo bailí ar feadh thréimhse iomlán na cosanta.
- Tá sé de cheart ag daoine a ndeonaítear cosaint shealadach dóibh:
- a bheith fostaithe nó féinfhostaithe,
- rochtain a fháil ar oideachas aosach, gairmoiliúint agus taithí oibre,
- cóiríocht oiriúnach a bheith acu,
- leas sóisialach, tacaíocht airgeadais agus cúram leighis.
- Beidh sé de cheart ag leanaí faoi bhun 18 mbliana d’aois oideachas a fháil faoi na coinníollacha céanna le náisiúnaigh an Bhallstáit óstaigh.
- Má thugtar cosaint shealadach do bhaill áirithe den teaghlach céanna i mBallstáit éagsúla, nó mura bhfuil roinnt ball teaghlaigh san Aontas go fóill, ní mór an ceart a bheith acu a bheith athaontaithe sa Bhallstát céanna.
- Tá na rialacha sin i gcomhréir le rialacha an Aontais maidir le glacadh le hiarratasóirí ar chosaint idirnáisiúnta a leagtar amach i dTreoir 2013/33/AE (féach achoimre).
Iarratais ar thearmann
- Ní mór do dhaoine a ndeonaítear cosaint dóibh a bheith in ann iarratas ar thearmann a lóisteáil. Is é an Ballstát a fhaigheann an duine atá freagrach as scrúdú a dhéanamh ar an iarratas.
- Féadfaidh na Ballstáit a chinneadh, áfach, nach féidir stádas an iarrthóra tearmainn a bheith ag duine ar deonaíodh cosaint shealadach dó nó di ag an am céanna.
- Cuidíonn sé sin leis na Ballstáit an t-ualach ar a gcóras tearmainn a laghdú trí chosaint shealadach a thairiscint agus scrúdú na n-iarratas ar thearmann a chur siar ag an am céanna.
- Leagtar amach i dTreoir 2013/32/AE rialacha coiteanna an Aontais maidir le cosaint idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (féach an achoimre).
Deireadh a chur le cosaint shealadach
- Le linn na cosanta, nó nuair a thagann deireadh leis an gcosaint shealadach, ní mór do na Ballstáit bearta a dhéanamh chun filleadh deonach daoine faoi chosaint a chumasú.
- Má tá gá le filleadh éigeantach, ní mór do na Ballstáit a áirithiú go dtugtar urraim chuí do dhínit an duine agus nach bhfuil aon chúiseanna daonnúla láidre ann a d’fhágfadh go mbeadh sé dodhéanta filleadh.
- Ní féidir iallach a chur ar dhaoine nach féidir leo taisteal ar chúiseanna sláinte filleadh go dtí go dtiocfaidh feabhas ar a sláinte.
- D’fhéadfadh sé go mbeadh cead ag teaghlaigh a bhfuil a leanaí faoi bhun 18 mbliana d’aois agus a fhreastalaíonn ar scoil fanacht go dtí deireadh na scoilbhliana.
Cogadh ionsaithe na Rúise i gcoinne na hÚcráine
- Tar éis ionradh na Rúise ar mhórscála ar an Úcráin i mí Feabhra 2022, ghlac an Chomhairle gníomh cur chun feidhme, Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382, lena mbunaítear go bhfuil mórphlódú isteach daoine easáitithe as an Úcráin de réir bhrí Threoir 2001/55/CE agus a bhfuil sé d’éifeacht aige cosaint shealadach a thabhairt isteach. Is é seo an chéad chéim inar glacadh cinneadh den sórt sin i gcomhthéacs Threoir 2001/55/CE.
- Tá feidhm ag Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 maidir leis an méid seo a leanas:
- Náisiúnaigh na hÚcráine a bhí ina gcónaí san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022,
- daoine gan stát agus náisiúnaigh de thíortha neamh-AE seachas an Úcráin a thairbhigh de chosaint idirnáisiúnta nó de chosaint náisiúnta choibhéiseach san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022, agus
- baill teaghlaigh na ndaoine atá liostaithe thuas.
Tacaíocht riaracháin
Baineann na bearta a leagtar síos leis an treoir tairbhe as an gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht a bunaíodh faoi Rialachán (AE) Uimh. 516/2014. Más rud é gur mó líon na ndaoine easáitithe ná an cumas glactha atá léirithe ag na Ballstáit, glacfaidh an Chomhairle bearta iomchuí, go háirithe trí thacaíocht bhreise a mholadh do na Ballstáit atá buailte.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?
B’éigean an treoir a thrasuí sa dlí náisiúnta an 31 Nollaig 2002.
CÚLRA
Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Coir in aghaidh na síochána. Faoin dlí idirnáisiúnta, ciallaíonn sé cogadh ionsaithe nó cogadh a sháraíonn conarthaí, comhaontuithe nó dearbhuithe idirnáisiúnta a phleanáil, a ullmhú, a thionscnamh nó a dhúiseacht, nó páirt a ghlacadh i bplean coiteann nó i gcomhcheilg chun aon cheann díobh sin a chur i gcrích.
PRÍOMHDHOICIMÉAD
Treoir 2001/55/CE ón gComhairle an 20 Iúil 2001 maidir le caighdeáin íosta chun cosaint shealadach a thabhairt i gcás insreabhadh ollmhór daoine easáitithe agus maidir le bearta lena gcuirtear cothromaíocht iarrachtaí chun cinn idir na Ballstáit agus na daoine sin á nglacadh isteach acu agus na hiarmhairtí lena mbaineann á mbraistint (IO L 212, 7.8.2001, lgh. 12-23).
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 ón gComhairle an 4 Márta 2022 lena mbunaítear mórphlódú daoine easáitithe ón Úcráin de réir bhrí Airteagal 5 de Threoir 2001/55/CE, agus arb é is éifeacht dó cosaint shealadach a thabhairt isteach (IO L 71, 4.3.2022, lgh. 1-6).
Treoir 2013/32/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Meitheamh 2013 maidir le nósanna imeachta coiteanna i ndáil le cosaint idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (IO L 180, 29.6.2013, lgh. 60-95).
Treoir 2013/33/EU ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Meitheamh 2013 lena leagtar síos caighdeáin chun glacadh le hiarratasóirí cosanta idirnáisiúnta (IO L 180, 29.6.2013, lgh. 96-116).
Rialachán (AE) Uimh. 516/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 16 Aibreán 2014 lena mbunaítear an Ciste um Thearmainn, Imirce agus Lánpháirtíocht, lena leasaítear Cinneadh 2008/381/CE agus lena n–aisghairtear Cinntí Uimh. 573/2007/CE agus Uimh. 575/2007/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Cinneadh 2007/435/CE ón gComhairle (IO L 150, 20.5.2014, lgh. 168-194).
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (AE) Uimh. 516/2014 a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
Nuashonraithe 26.07.2022