Back to EUR-Lex homepage

EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search
You are here

Summaries of EU Legislation

Conradh Amstardam

Date of last review:
04/04/2018
Author:
Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh
Responsible entity(ies):
An tSeirbhís Dlí
Summarised document(s):
Summary code:
  • 01.04.01.01 Conarthaí bunaidh agus conarthaí leasaitheacha

Conradh Amstardam

 

ACHOIMRE AR:

Conradh Amstardam lena leasaítear an Conradh ar an Aontas Eorpach

CAD IS AIDHM LEIS AN GCONRADH?

  • Rinneadh Conradh Maastricht ar an Aontas Eorpach a nuashonrú agus a shoiléiriú leis.
  • Rinneadh na hathruithe suntasacha a tugadh isteach leis a dhearadh chun AE a ullmhú dá mhéadú sa todhchaí.

PRÍOMHPHOINTÍ

Leagtar síos leis an gconradh na haidhmeanna a leanas do AE:

  • dul chun cinn eacnamaíoch agus sóisialta a chur chun cinn, mar aon le leibhéal ard fostaíochta agus forbairt inbhuanaithe agus chothrom;
  • féiniúlacht AE a dhearbhú ar an ardán idirnáisiúnta;
  • cearta agus leasanna náisiúnaigh AE a threisiú;
  • AE a choinneáil agus a fhorbairt mar limistéar saoirse, slándála agus ceartais;
  • corpas dlí AE (ar a dtugtar an acquis communautaire) a choinneáil agus a fhorbairt.

Comhbheartas eachtrach agus slándála (CBES)

  • Déantar é sin a threisiú ar na bealaí a leanas:
    • comhstraitéisí, gníomhaíochtaí comhpháirteacha, comhsheasaimh agus comhar níos córasaí a éascú idir thíortha AE;
    • na saincheisteanna uile a bhaineann le slándáil AE a chuimsiú, lena n-áirítear forbairt fhorchéimnitheach comhbheartais chosanta, laistigh den CBES;
    • naisc níos dlúithe a fhorbairt leis an eagraíocht cosanta, Aontas Iarthar na hEorpa;
    • ceanglas a chur ar Bhallstáit a seasaimh in eagraíochtaí idirnáisiúnta a chomhordú, go háirithe na Náisiúin Aontaithe;
    • post a chruthú mar Ard-Ionadaí don chomhbheartas eachtrach agus slándála — ról a tugadh d’Ard-Rúnaí na Comhairle;
    • aonad réamhrabhaidh agus pleanála beartais a chur ar bun.

Comhar póilíneachta agus comhar breithiúnach in ábhair choiriúla

  • áirítear an méid a leanas le comhar póilíneachta:
    • cionta coiriúla a chosc, a bhrath agus a imscrúdú;
    • faisnéis ábhartha a bhailiú, a stóráil, a phróiseáil, a anailísiú, agus a mhalartú;
    • comhthionscnaimh oiliúna agus malartuithe oifigeach a eagrú;
    • teicnící imscrúdaithe a mheasúnú, go háirithe chun coireacht eagraithe a bhrath;
    • leas a bhaint as acmhainní Europol i réimsí amhail idirchaidreamh idir ionchúisitheoirí agus imscrúdaitheoirí agus líonra taighde, doiciméadúcháin agus staidrimh a chur ar bun maidir le coireacht laistigh de AE.
  • áirítear an méid a leanas le comhar breithiúnach:
    • eiseachadadh (an mheicníocht trína n-iarrann stáit go gcuirfí daoine ar ais ó stáit eile nuair a chuirtear cionta coiriúla ina leith nó go bhfuil siad ag teastáil chun pianbhreith a chomhlíonadh) idir thíortha AE a éascú;
    • comhoiriúnacht idir rialacha náisiúnta a áirithiú;
    • easaontachtaí dlínse a chosc;
    • íosrialacha a chur ar bun maidir le gníomhartha coiriúla agus pionóis i leith coireacht eagraithe, sceimhlitheoireachta agus gáinneáil aindleathach ar dhrugaí.

Comhar níos dlúithe

Féadfaidh rialtais AE ar mian leo oibriú níos dlúithe le chéile i réimsí áirithe beartais é sin a dhéanamh, ar an gcoinníoll go mbaineann na nithe a leanas leis an gcomhar sin:

  • cuirtear aidhmeanna agus leasanna AE chun cinn leis agus tugtar aird ar a phrionsabail;
  • úsáidtear é mar rogha dheireanach;
  • tá tromlach na dtíortha ar a laghad ina dtíortha AE;
  • níl tionchar aige ar chorpas dlí AE;
  • tugtar meas ar inniúlachtaí, cearta, oibleagáidí agus leasanna tíortha neamh-rannpháirteacha ann.

Víosaí, tearmann, inimirce agus beartais eile a bhaineann le saorghluaiseacht daoine

  • Aistrítear na beartais sin ó chomhar idir-rialtais i dtreo is go mbeidh siad ina gcuid de ghnáth-chinnteoireacht AE. Ní mór do rialtais AE bearta a ghlacadh, laistigh de 5 bliana, chun an méid a leanas a bhaint amach:
    • dul i ngleic le coireacht agus í a chosc, fad is a ndéantar cearta náisiúnaigh neamh-AE a chosaint;
    • comhar riaracháin agus breithiúnach a threisiú;
    • caighdeáin agus nósanna imeachta le haghaidh seiceálacha ag teorainneacha seachtracha AE;
    • rialacha a chur ar bun le haghaidh víosaí;
    • na critéir agus meicníochtaí a chinneadh chun plé le hiarratais ar thearmann.
  • Tá Comhaontú Schengen ar thaisteal gan phas laistigh den AE corpraithe i gcóras dlí AE (cé nach bhfuil an Ríocht Aontaithe (1) ná Éire rannpháirteach sna socruithe sin).

Fostaíocht

  • Déantar tiomantas AE d’ardleibhéal fostaíochta a threisiú ar na bealaí seo a leanas:
    • an aidhm sin a chur san áireamh agus gníomhaíochtaí agus beartais uile AE á ndréachtú agus á gcur chun feidhme;
    • tuarascáil bhliantúil a chur isteach lena measúnú ag ceannairí AE;
    • ceanglas a chur ar gach rialtas faisnéis a chur ar fáil uair sa bhliain maidir leis an ngníomh a ghlac sé ar mhaithe le hardleibhéal fostaíochta;
    • coiste fostaíochta comhairleach a chruthú.

Saincheisteanna institiúideacha

  • Nós imeachta reachtach
    • rinneadh nós imeachta na comhchinnteoireachta, ina ndéanann rialtais AE, trí vótáil tromlaigh cháilithe, agus Parlaimint na hEorpa reachtaíocht a ghlacadh go comhpháirteach, a leathnú go tromlach na réimsí beartais agus tá rialacha soiléire curtha ar bun chun plé le haon díospóidí trí choiste idir-réitigh.
  • Parlaimint na hEorpa
    • tá uasteorainn de 700 feisire ann;
    • dréachtaíonn sí tograí le haghaidh nós imeachta aonfhoirmeach maidir le toghcháin Eorpacha;
    • cuireann sí rialacháin agus coinníollacha ginearálta ar bun maidir le dualgais a bhfeisirí;
    • vótálann sí chun ceapadh Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh agus an Choimisiúin féin mar chomhlacht a fhaomhadh.
  • An Coimisiún Eorpach
    • in AE ina bhfuil suas le 20 ball, bheadh Coimisinéir ag gach tír, ar an gcoinníoll gur comhaontaíodh ualú náisiúnta na vótaí sa Chomhairle;
    • ní mór athbhreithniú cuimsitheach a dhéanamh ar leagan amach institiúideach AE bliain amháin ar a laghad sula dtagann an 21ú Ballstát isteach.

Smachtbhannaí

Féadfaidh rialtais AE na cearta atá ag Ballstát de réir an chonartha a bhaint, lena n-áirítear an ceart chun vótála maidir le dréachtreachtaíocht, má mheastar go ndearna sé “sárú tromchúiseach agus leanúnach” ar bhunphrionsabail AE.

Simpliú

Déantar conarthaí éagsúla AE a shimpliú leis an gconradh trí bhreis agus 50 alt atá as feidhm a leasú nó a scriosadh agus athuimhriú a dhéanamh ar an gcuid eile díobh i dtreo is go mbeadh siad níos inléite.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN CHONARTHA?

Síníodh é an 2 Deireadh Fómhair 1997 agus tháinig sé i bhfeidhm an 1 Bealtaine 1999.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Conradh Amstardam lena leasaítear an Conradh ar an Aontas Eorpach, na Conarthaí lena mbunaítear na Comhphobail Eorpacha agus gníomhartha gaolmhara áirithe (IO C 340, 10.11.1997, lgh. 1-144)

Nuashonraithe 04.04.2018


(1) Tharraing an Ríocht Aontaithe siar as an Aontas Eorpach agus tá sí ina tríú tír (tír nach tír den Aontas Eorpach í) ó bhí an 1 Feabhra 2020 ann.

Top