Comhionannas inscne i gceannasaíocht ghnó

Ar fud an Aontais Eorpaigh (AE), is léir go bhfuil mná faoi ghannionadaíocht i bpoist ceannasaíochta gnó. Rinneadh roinnt iarrachtaí féin-rialáil a spreagadh chun dul i ngleic leis an cheist seo ach ní dhearnadh ach dul chun cinn teoranta agus sa bhliain 2012 d’eisigh an Coimisiún Eorpach teachtaireacht agus togra le haghaidh dlí nua.

ACHOIMRE

I mí Eanáir 2012, ba mhná iad 14 % amháin de bhaill an bhoird de mhórchuideachtaí an AE atá liostaithe go poiblí agus 3 % amháin de chathaoirligh na gcuideachtaí seo.

Cé go bhfuil sé ar chlár polaitiúil an AE le blianta fada anuas, tugtar spreagadh nua anois do chomhionannas inscne a chur chun cinn ar bhoird na gcuideachtaí is mó atá liostaithe. Sa bhliain 2010, ghlac an Coimisiún Eorpach lena Straitéis féin um Chomhionannas idir fir agus mná. Agus sa bhliain 2011, sheol an Coimisiún “Geall na hEorpa um Mná ar an Bhord” inar iarradh ar chuideachtaí atá liostaithe go poiblí san Eoraip gealladh go deonach do líon na mban ar a mboird a mhéadú go 30 % faoi 2015 agus go 40 % faoi 2020.

Ní dhearnadh mórán dul chun cinn, ach amháin i roinnt Ballstáit inar cuireadh dlíthe i bhfeidhm (nó ina ndearnadh machnamh ar a leithéid a dhéanamh). Mar sin, d’eisigh an Coimisiún teachtaireacht sa bhliain 2012 inar leagadh amach an staid reatha, mar aon le togra le haghaidh dlí an AE a raibh cuótaí nós imeachta leagtha amach ann.

Déantar scrúdú sa teachtaireacht ar na cúiseanna a bhfuil mná faoi ghannionadaíocht i bpoist ceannasaíochta gnó agus ar na príomhbhacainní ar dhul chun cinn gairme na mban:

• róil inscne thraidisiúnta: roinnt an tsaothair, roghanna éagsúla oideachasúla (líon beag ban san eolaíocht, sa teicneolaíocht, san innealtóireacht agus sa mhatamaitic), agus líon mór ban i líon beag earnáil cheirde;
• easpa tacaíochta chun freagrachtaí cúraim a chothromú leis an obair,rud a mbíonn tionchar neamhchothrom aige ar phatrúin oibre na mban agus na bhfear;
• an tsíleáil ghloine: bíonn ar mhná réamhthuairimí a shárú maidir le riachtanais le haghaidh poist ceannasaíochta, le hidirdhealú nó le steiréitíopáil. D’fhéadfadh bacainní “caolchúiseacha” a bheith ann amhail an bhraistint nach bhfuil suim ag mná i dtascanna áirithe nó nach bhfuil siad in ann tascanna áirithe a dhéanamh, nó gur poist “fireanna” na poist seo;
• easpa trédhearcachta i gcleachtais earcaíochta agus ardú céime: bíonn tionchar ar chinntí cuideachtaí mar gheall ar easpa ban sna poist shinsearacha, lena n-áirítear an dearcadh maidir le comhionannas inscne agus tuilleadh ban a cheapadh mar bhaill an bhoird. Braitheann ceapacháin boird go mór ar theagmhálacha pearsanta agus gairmiúla bhaill reatha an bhoird.

Má chuirtear poist shinsearacha ar fáil do mhná, meastar go dtabharfaidh sé seo spreagadh do mhná dul isteach sa mheitheal oibre agus fanacht ann, rud a chabhróidh leis an sprioc fostaíochta 75 % a chomhlíonadh atá leagtha amach sa Straitéis Eoraip 2020 i leith fáis chliste, inbhuanaithe agus uilechuimsithigh.

Moltar sa teachtaireacht gur cheart an dlí atá molta a chomhlánú le cur chuige uileghabhálach a chuirfeadh bearta beartais agus tacaíocht airgeadais le chéile chun rannpháirteachas na mban sa lucht saothair agus i bpoist ceannasaíochta a fheabhsú. Is iad seo cuid de na gníomhaíochtaí a dtabharfar tacaíocht dóibh:

• tionscnaimh chun ionadaíochtaí steiréitíopachaar róil sa sochaí, sa mhargadh saothair agus sa cheannasaíocht achomhrac;
• timpeallacht shóisialta, eacnamaíoch agus ghnóa chruthú a thacóidh le rannpháirteachas cothrom i bpoist ceannasaíochta;
• an cás gnó agus eacnamaíoch ar son comhionannas inscne agus ionadaíochta cothroime sa chinnteoireacht a chur chun cinn;
• tacaíocht don dul chun cinn a dhéantar maidir le rannpháirteachascothrom na mban agus na bhfear i bpoist cinnteoireachta ar fud an AE agus faireachán a dhéanamh ar an dul chun cinn sin.

CÚLRA

• Mná i gcinnteoireacht eacnamaíoch in AE
• Mná agus fir i bpoist cheannaireachta san Aontas Eorpach, 2013

GNÍOMH

Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún: Comhionannas inscne i gceannasaíocht ghnó: rud a chuireann le fás cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach (COM(2012)615 final an 14.11.2012)

GNÍOMHARTHA GAOLMHARA

Togra le haghaidh Treorach maidir le feabhas a chur ar chomhionannas inscne i measc stiúrthóirí neamhfheidhmiúcháin cuideachtaí atá liostaithe ar stocmhalartáin agus bearta gaolmhara (COM(2012) 614 final an 14.11.2012).

Nuashonraithe 30.10.2015