Bileog Achoimre Feidhmiúcháin

Measúnú tionchair ar thogra ón gCoimisiún i dtaca le leasú ar an Treoir maidir le Mótarárachas

A. An gá atá le beart

Cén fáth? Cén fhadhb a bhfuiltear ag díriú uirthi?

Tar éis meastóireacht a dhéanamh ar an Treoir maidir le Mótarárachas, a glacadh ar dtús in 1972 agus a leasaíodh roinnt uaireanta, thángthas ar an gconclúid go bhfeidhmíonn an Treoir go maith ar an iomlán ach go raibh tionchar diúltach ar a héifeachtacht ag dhá ghné:

1.Cosaint neamh-leordhóthanach d’íospartaigh timpistí mótarfheithiclí. Tá dhá fhachtóir i gceist leis sin:

oAr dtús, nuair a éiríonn mótarárachóir dócmhainneach sula níoctar na héilimh óna shealbhóirí polasaí, níl dlíthe ann ar leibhéal an Aontais chun a áirithiú go níoctar na híospartaigh go mear, go háirithe más rud é go bhfuil an tárachóir ag soláthar árachais trasteorann faoin tsaoirse chun seirbhísí a sholáthar. I gcásanna dócmhainneachta den chineál sin le déanaí, cuireadh moilleanna suntasacha ar chúiteamh a íoc le híospartaigh.

oNí hionann íosmhéideanna cumhdaigh mótarárachais éigeantacha, atá leagtha síos sa Treoir ó bhí 2005 ann, i ngach Ballstát mar gheall ar thréimhsí tagartha éagsúla, nach bhfuil iomchuí a thuilleadh, le haghaidh roinnt Ballstát.

2.Tionchar diúltach ag cóireáil dhifreálach agus iompar an tsaorthairbhí ar shealbhóirí polasaí. Sa chás sin tá dhá fhachtóir ann:

oNuair a aistríonn sealbhóir polasaí a áit chónaithe go Ballstát eile, ní chuireann mótarárachóirí sa Bhallstát cónaithe nua stair a éileamh (lena dtugtar rátáil “bónas cheal éilimh” nó rátáil “bonus-malus”) san áireamh i gcónaí.

oIs é an toradh ar ardleibhéal tiomána neamhárachaithe, préimheanna árachais níos airde ná mar is gnách do shealbhóirí polasaí (is le cistí ráthaíochta a áirithítear íocaíocht na níospartach sna cásanna sin ach maoinítear iad le tobhach ar pholasaithe mótarárachais, rud ag a mbíonn tionchar ar shealbhóirí polasaí).

Sa bhreis air sin, i roinnt breithiúnas ón gCúirt Bhreithiúnais, tugadh soiléirithe tábhachtacha lena ndeimhnítear raon feidhme na Treorach (cad iad na feithiclí agus na cásanna atá faoi réir oibleagáid cumhdaigh mótarárachais). Ba é códú an chásdlí atá ann cheana an rogha bheartais a beartaíodh maidir leis sin agus, dá bhrí sin, ní thagann sé faoi raon feidhme an mheasúnaithe tionchair seo.

Cad leis a bhfuiltear ag súil ón tionscnamh seo?

Meastar go mbainfear amach leis an tionscnamh ardleibhéal cosanta d’íospartaigh timpistí mótarfheithiclí agus cóireáil chomhionann do shealbhóirí polasaí, go háirithe iad sin a bhíonn soghluaiste idir na Ballstáit.

Cad é an breisluach atá le beart a dhéanamh ar leibhéal an Aontais? 

Leis an Treoir, cosnaítear íospartaigh timpistí bóthair a tharlaíonn i mBallstát de chuid an Aontais nach é a mBallstát cónaithe, agus íospartaigh intíre timpistí a tharlaíonn de thoradh tiománaí ó Bhallstát eile. Ní féidir na bearta atá beartaithe a achtú ach ar leibhéal an Aontais, mar go mbaineann siad le hárachóirí trasteorann gníomhacha, sealbhóirí polasaí mótarárachais trasteorann soghluaiste agus seiceálacha árachais trasteorann ar fheithiclí.

B. Réitigh

Cad iad na roghanna beartais reachtacha agus neamhreachtacha a breithníodh? An bhfuil rogha thosaíochta ann nó nach bhfuil? Cén fáth? 

Mar gurb ann don Treoir cheana, ba é an rogha bhonnlíne i ngach cás gan aon athrú a dhéanamh ar an Treoir. Ar a bharr sin, soiléiríodh an cás bonnlíne a thuilleadh le roinnt rialuithe cúirte ón gCúirt Bhreithiúnais maidir leis an raon feidhme, atá códaithe sa Treoir.

Maidir le dócmhainneacht árachóirí, ábhar nach bhfuil mar chuid den Treoir faoi láthair, is é a bhí i gceist le rogha a diúltaíodh freagracht as cúiteamh tosaigh d’íospartaigh, ach ní an fhreagracht deiridh, a fhorchur. Is é a bhí sa rogha a roghnaíodh an dá fhreagracht a ainmniú, ina mbeadh an fhreagracht tosaigh ar Bhallstát cónaithe an íospartaigh, agus an fhreagracht deiridh ar Bhallstát bunaíochta an árachóra dhócmhainnigh.

Maidir le híosmhéideanna cumhdaigh, is é a bhí i gceist le rogha a diúltaíodh méideanna éigeantacha níos airde a fhorchur ar fheithiclí níos mó amhail leoraithe agus busanna. Is é atá sa rogha thosaíochta méideanna a chomhchuibhiú leis an íosleibhéal éigeantach is airde atá i bhfeidhm faoi láthair sna Ballstáit.

Maidir le stair na néileamh, is é a bhí i gceist le rogha a diúltaíodh gan comhchuibhiú a dhéanamh ach ar theimpléad na ráiteas faoi stair na néileamh ach gan aon chóireáil éigeantach ar na ráitis sin a fhorchur ar árachóirí. Is é atá sa togha thosaíochta an ráiteas faoi stair na néileamh a chomhchuibhiú agus, san am céanna, an chóireáil chéanna ar na ráitis sin a fhorchur, beag beann ar Bhallstát tionscnaimh an tsealbhóra polasaí.

Maidir leis an tiomáint neamhárachaithe, is é a bhí i gceist le rogha a diúltaíodh seiceálacha árachais neamhfheiceálacha a dhéanamh éigeantach. Is é a bhí sa rogha thosaíochta na seiceálacha sin (a bhfuil cosc orthu faoi láthair) a údarú do na Ballstáit ar bhonn deonach.

Na páirtithe leasmhara éagsúla agus na bearta is rogha leo 

Tá tacaíocht leathan ann ó gach cineál páirtithe leasmhara do thionscnamh de chuid an Aontais chun a áirithiú go níocfaí cúiteamh go mear le híospartaigh timpistí i gcás dócmhainneacht mhótarárachóra, go háirithe i gcomhthéacs trasteorann. Tacaíonn tromlach na bpáirtithe leasmhara le rogha lena gcuirfí an fhreagracht airgeadais deiridh sna cásanna sin ar Bhallstát baile bunaíochta an mhótarárachóra i gceist.

Tá tacaíocht ann i measc páirtithe leasmhara chun íosmhéideanna cosanta mótarárachais a chomhchuibhiú leis an leibhéal níos airde ag a bhfuil feidhm cheana féin i gcuid mhór de na Ballstáit. Thacaigh roinnt eagraíochtaí tomhaltóirí le leibhéal níos airde i dtaca le cumhdach éigeantach le haghaidh feithiclí níos mó amhail leoraithe agus cóistí, ach chuir an earnáil árachais agus cuideachtaí leoraithe agus cóistí ina choinne sin. Dar leo nach raibh aon údar leis agus go gcruthófaí leis costais árachais níos airde a thitfeadh ar thomhaltóirí deiridh.

Maidir le hinaistritheacht trasteorann na ndoiciméad faoi stair na néileamh, chuir roinnt saoránach aonair a dtaithí dhiúltach ina leith sin in iúl agus d’iarr siad idirghabháil chun a áirithiú go gcaithfí le saoránaigh shoghluaiste thrasteorann ar an mbealach céanna le saoránaigh reatha an Bhallstáit, i dtaca lena ráitis staire éileamh. Níor thacaigh an earnáil árachais le hoibleagáidí ceangailteacha ar árachóirí ina leith sin ar an ábhar go mbeadh siad díréireach. Mar sin féin, thacaigh roinnt eagraíochtaí tomhaltóirí le comhchuibhiú na ráiteas faoi stair na néileamh agus le clásal neamh-idirdhealaithe chun saoránaigh atá ag dul chun cónaí i mBallstát eile a chosaint.

Maidir leis an tiomáint neamhárachaithe, níl raibh aon pháirtí leasmhar i gcoinne seiceálacha árachais neamhfheiceálacha a údarú.

C. Tionchar na rogha tosaíochta

Cad iad buntáistí na rogha tosaíochta (más ann di; murab ann, cad iad buntáistí na bpríomhroghanna)? 

1. Is é príomhthairbhe na roghanna tosaíochta íocaíocht mhear leordhóthanach chúitimh le híospartaigh, fiú i gcás ina néireoidh an mótarárachóir dócmhainneach.

2. Cóireáil níos fearr i dtaca le stair na néileamh de chuid sealbhóirí polasaí, agus préimheanna níos ísle féideartha, dá mba rud é go laghdófaí an tiomáint neamhárachaithe.

Cad iad costais na rogha tosaíochta (más ann dóibh; murab ann, cad iad costais na bpríomhroghanna)? 

Titfidh costais na roghanna tosaíochta ar mhótarárachóirí. Beidh orthu ranníocaíochtaí a dhéanamh le comhlachtaí a thugann cúiteamh d’íospartaigh i gcás dócmhainneacht árachóra. Tá sé sin amhlaidh cheana i gcás thromlach na nárachóirí i dtromlach na mBallstát, ach níl sé amhlaidh i gcónaí i gcás árachóirí a sholáthraíonn árachas trasteorann. Chomh maith leis sin, beidh orthu nósanna imeachta a chur ar bun chun a áirithiú go mbeidh cóireáil chomhionann ann idir na ráitis faoi stair na néileamh ó Bhallstát eile agus na ráitis faoi stair na néileamh óna mBallstát féin.

Cén difear a dhéanfar do ghnólachtaí, do FBManna agus do mhicrifhiontair?

Ní bheidh aon tionchar sonraíoch ag an togra seo ar fhiontair bheaga agus mheánmhéide, cé is moite díobh sin ar árachóirí, nó sealbhóirí polasaí mótarárachais, iad. Tabhóidh mótarárachóirí, lena náirítear iad sin ar FBManna iad, na costais a léirítear sa bhosca costas thuas. Beidh tionchar ar FBManna agus micrifhiontair ina gcáil mar oibreoirí feithiclí dá bhfuil árachas riachtanach. Má tá siad lonnaithe sna Ballstáit sin ina nardófar na híosmhéideanna cosanta beagán, féadfaidh sé go dtiocfaidh ardú beag ar phréimheanna árachais (tá sé sin amhlaidh freisin i gcás sealbhóirí polasaí aonair sna Ballstáit sin).

An imreofar tionchar suntasach ar bhuiséid náisiúnta agus ar údaráis riaracháin náisiúnta?

Ní bheidh aon tionchar ar bhuiséid náisiúnta, ach amháin dá mbéarfadh Ballstát an rogha i dtaca le seiceálacha árachais neamhfheiceálacha ar fheithiclí atá bunaithe de ghnáth i mBallstát eile, seiceálacha ina mbeadh gá le teicneolaíocht aitheanta uimhirphlátaí a úsáid agus le faisnéis maidir le stádas árachais feithiclí a mhalartú le Ballstáit eile. Beidh ar na Ballstáit comhlacht a ainmniú a bheidh freagrach as íospartaigh a chúiteamh i gcás dócmhainneacht trasteorann árachóirí, ach meastar gur cúram breise é sin a chuirfear ar chomhlacht atá ann cheana (ciste ráthaíochta árachais ginearálta nó ciste ráthaíochta lena bhfuil gá cheana faoin Treoir le haghaidh timpistí a tharlaíonn de thoradh feithiclí neamhárachaithe nó dorianaithe). Is le ranníocaíochtaí ó mhótarárachóirí a mhaoineofar na costais.

An mbeidh aon tionchar suntasach eile i gceist? 

Ní mheastar go mbeidh aon tionchar suntasach eile ann seachas an chosaint fheabhsaithe do shaoránaigh i gcás mótarthimpistí, rud a d’ardódh an iontaoibh as soláthar trasteorann an mhótarárachais mar chuid den mhargadh inmheánach. Ina theannta sin, rachaidh sé chun tairbhe do shaoránaigh a aistríonn laistigh den Aontas go nglacfar le ráitis faoi stair na néileamh agus go ndéanfar iad a fhíordheimhniú ar bhealach níos éasca.

D. Iarobair

Cathain a dhéanfar athbhreithniú ar an mbeartas?

Foráiltear sa reachtaíocht maidir le meastóireacht ar na forálacha nua tar éis dóibh a bheith i bhfeidhm ar feadh cúig bliana.