Cóipcheart agus cearta gaolmhara sa tsochaí faisnéise

 

ACHOIMRE AR:

Treoir 2001/29/CE maidir le comhchuibhiú gnéithe áirithe den chóipcheart agus cearta gaolmhara sa tsochaí faisnéise

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

• Tá sé mar aidhm leis an treoir reachtaíocht maidir le cóipcheart agus cearta gaolmhara a oiriúnú d’fhorbairtí teicneolaíocha agus go háirithe don tsochaí faisnéise, agus foráil á déanamh maidir le cosaint ardleibhéil maoine intleachtúla.
• Féachtar léi le 2 chonradh idirnáisiúnta a cuireadh i gcrích i mí na Nollag 1996 a chur chun feidhme: Conradh na hEagraíochta Domhanda um Maoin Intleachtúil (WIPO) um Chóipcheart agus Conradh WIPO um Thaibhithe agus Fónagraim (féach an achoimre ábhartha).
• Tá sé ar 1 cheann de roinnt treoracha agus rialachán, lena n–áirítear Treoir 2004/48/CE maidir le forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla (féach an achoimre), Treoir 2012/28/AE maidir le húsáidí ceadaithe áirithe de shaothair dhílleachtacha (féach an achoimre), agus Treoir 2014/26/AE maidir le comhbhainistíocht cóipchirt agus ceart gaolmhar (féach an achoimre), ina gcuimsítear le chéile reachtaíocht um chóipcheart an Aontais Eorpaigh (AE).

PRÍOMHPHOINTÍ

Déantar comhchuibhiú leis an treoir ar phríomhchearta a dheonaítear d’údair agus do shealbhóirí cirt comharsanachta (an ceart atáirgthe, an ceart chun cumarsáide leis an bpobal agus an ceart dáileacháin) agus — ar bhonn níos lú — ionchais agus teorainneacha maidir leis na cearta sin. Déantar comhchuibhiú freisin ar chosaint beart teicneolaíochta agus ar fhaisnéis, smachtbhannaí agus leigheasanna maidir le cearta bainistíochta.

An ceart atáirgthe

Ní mór do Bhallstáit AE foráil a dhéanamh chun ceart eisiach a bheith acu atáirgeadh díreach nó indíreach, sealadach nó buan a údarú nó a chosc ar aon bhealach agus in aon fhoirm, go hiomlán nó go páirteach:

• d’údair, maidir le cóip bhunaidh agus cóipeanna dá saothair;
• le haghaidh taibheoirí, d’fhosuithe* dá dtaibhithe.
• do tháirgeoirí fónagram, dá gcuid fónagram;
• do tháirgeoirí chéad fhosú scannán, maidir leis an gcóip bhunaidh agus cóipeanna dá gcuid scannán;
• d’eagraíochtaí craolacháin, fosuithe dá gcuid craoltaí, bíodh na craolacháin sin á dtarchur ar shreang nó ar an aer (gan sreang), lena n–áirítear ar chábla nó satailít.

Ceart chun cumarsáide leis an bpobal

Ní mór do Bhallstáit AE an ceart eisiach a thabhairt d’údair chun aon chumarsáid leis an bpobal maidir lena saothair a údarú nó a chosc. Áirítear leis sin a gcuid saothar a chur ar fáil don phobal ar bhealach trína bhféadfaidh baill den phobal iad a rochtain nuair is mian leo agus cibé áit is mian leo.

Ní mór do na Ballstáit foráil a dhéanamh freisin maidir leis an gceart eisiach maidir leo seo a leanas a chur ar fáil don phobal a údarú nó a chosc

• do thaibheoirí, fosuithe dá gcuid taibhithe;
• do tháirgeoirí fónagram, dá gcuid fónagram;
• do tháirgeoirí chéad fhosú scannán, maidir leis an gcóip bhunaidh agus cóipeanna dá gcuid scannán;
• d’eagraíochtaí craolacháin, fosuithe dá gcuid craoltaí — beag beann ar an modh tarchurtha.

Ceart dáileacháin

• Ní mór do Bhallstáit AE an ceart eisiach a thabhairt d’údair chun dáileadh ar bith ar an bpobal dá saothar nó de chóipeanna dá saothar a údarú nó a chosc.
• Déantar an ceart dáileacháin sin a ídiú laistigh den Aontas Eorpach i gcás ina ndéanann an sealbhóir cirt an chéad díolachán nó an chéad aistriú eile úinéireachta in AE de shaothar nó go ndéantar é sin lena dtoiliú.

Eisceachtaí agus teorainneacha

Leagtar amach liosta uileghabhálach d’eisceachtaí agus de theorainneacha i dtaca le cearta sa treoir, d’fhonn úsáid inneachair faoi chosaint a éascú in imthosca sonracha.

Baineann eisceacht éigeantach leis an gceart atáirgthe i gcás gníomhartha sealadacha atáirgthe áirithe ar cuid lárnach agus riachtanach de phróiseas teicneolaíoch iad (cóipeanna sealadacha), agus a bhfuil sé mar aidhm leo úsáid dhleathach nó tarchur a dhéanann idirghabhálaí a éascú i líonra idir tríú páirtithe, de shaothar nó ábhar eile.

• Tá na heisceachtaí agus teorainneacha eile go léir a bhaineann le cearta atáirgthe agus cumarsáide leis an bpobal roghnach (féadfaidh Ballstáit a chinneadh iad a chur chun feidhme nó gan iad a chur chun feidhme) agus baineann siad go sonrach leis an bhfearann “poiblí”. Maidir le 3 cinn de na heisceachtaí — reipreagrafaíocht*, atáirgí le haghaidh úsáid phríobháideach agus craoltaí arna ndéanamh ag institiúidí sóisialta — ní mór do na sealbhóirí cirt cúiteamh cóir a fháil.
• I gcás go soláthraíonn na Ballstáit eisceachtaí agus teorainneacha maidir leis an gceart atáirgthe, féadfaidh siad eisceachtaí cosúil leis an gceart dáileacháin a sholáthar.

Cosaint dhlíthiúil

• Ní mór do na Ballstáit cosaint dhlíthiúil a thabhairt i gcoinne sárú ar aon bhearta teicneolaíochta éifeachtacha ina gcuimsítear saothair nó aon ábhar eile.
• Baineann an chosaint dhlíthiúil seo freisin le déantús, allmhairiú, dáileadh agus díol gaireas nó soláthar seirbhísí a chuirfeadh le sárú na mbeart teicneolaíochta.

Cosaint faisnéis bhainistíochta a bhaineann le cearta

Ní mór do na Ballstáit cosaint dhlíthiúil a thabhairt i gcoinne aon duine a dhéanann aon cheann de na gníomhartha seo a leanas go feasach gan údarás:

• aon fhaisnéis bhainistíochta leictreonach maidir le cearta a bhaint nó a athrú;
• saothair nó ábhar eile faoi chosaint ónar baineadh faisnéis bhainistíochta leictreonach maidir le cearta a dháileadh, a chraoladh, a chur in iúl nó a chur ar fáil don phobal.

Smachtbhannaí agus leigheasanna

Ní mór do na Ballstáit foráil a dhéanamh i leith smachtbhannaí agus leigheasanna iomchuí i gcás sáruithe ar na cearta a chomhchuibhítear leis an treoir seo. Ní mór dóibh a áirithiú gur féidir le sealbhóirí cirt iarratas a dhéanamh ar urghaire i gcoinne idirghabhálaithe a n–úsáideann tríú páirtí a gcuid seirbhísí chun cóipcheart nó ceart gaolmhar a shárú.

Leasuithe ar Threoir 2001/29/CE

Rinneadh Cinneadh 2001/29/CE a leasú faoi dhó trí:

• Treoir (AE) 2017/1564, an treoir maidir le húsáidí ceadaithe saothar áirithe atá cosanta le cóipcheart chun leasa daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar bhealach eile (féach an achoimre) agus lena gcuirtear chun feidhme Conradh Marrakesh san Aontas Eorpach (féach an achoimre). Tugtar isteach leis an Treoir seo eisceacht éigeantach maidir leis na cearta a chomhchuibhítear le dlí AE agus atá ábhartha maidir leis na húsáidí agus na saothair a chumhdaítear i gConradh Marrakesh. Cuimsítear sna na cearta sin, go sonrach, cearta atáirgthe, cumarsáid leis an bpobal, cur ar fáil don phobal, dáileadh agus iasachtú. Soiléirítear leis an leasú go bhfuil feidhm ag Airteagal 5(3)(b) de Threoir 2001/29/CE lena gceadaítear do Bhallstáit eisceachtaí nó teorainneacha a sholáthar chun leas daoine faoi mhíchumas maidir le cásanna nach gcumhdaítear i dTreoir 2017/1564.
• Treoir (AE) 2019/790 maidir le cóipcheart agus cearta gaolmhara i margadh aonair digiteach AE (féach an achoimre). Soiléirítear le hAirteagal 24 go bhféadfaidh na Ballstáit brath ar na heisceachtaí agus na teorainneacha dá bhforáiltear in Airteagal 5(2)(c) agus in Airteagal 5(3)(a) de Threoir 2001/29/CE, a bhaineann le gníomhaíochtaí atáirgthe a dhéanann leabharlanna atá inrochtana go poiblí, forais oideachais nó músaeim, nó a dhéanann cartlanna, agus faoi seach, an úsáid chun críocha léirithe ar mhaithe le teagasc nó taighde eolaíoch agus chun na críocha sin amháin, gan dochar do na heisceachtaí agus na teorainneacha dá bhforáiltear i dTreoir 2019/790/CE.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá feidhm le Treoir 2001/29/AE ón 22 Meitheamh 2001 agus b’éigean dlí a dhéanamh di sna Ballstáit faoin 22 Nollaig 2002.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Todhchaí digiteach na hEorpa a chruthú — cóipcheart (An Coimisiún Eorpach)

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2001/29/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 22 Bealtaine 2001 maidir le comhchuibhiú gnéithe áirithe den chóipcheart agus cearta gaolmhara sa tsochaí faisnéise (IO L 167, 22.6.2001, lgh. 10-19)

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2001/29/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Treoir (AE) 2019/789/AE maidir le feidhmiú cóipchirt agus ceart gaolmhar is infheidhme maidir le cineálacha áirithe tarchuir ar líne de chuid eagraíochtaí craoltóireachta agus maidir le hatarchur clár teilifíse agus raidió (IO L 130, 17.5.2019), lgh. 82-91)

Treoir 2019/790/AE maidir le cóipcheart agus cearta gaolmhara sa Mhargadh Aonair Digiteach (IO L 130, 17.5.2019, lgh. 92-125)

Rialachán 2017/1128/AE maidir le hinaistritheacht trasteorann seirbhísí ábhair ar líne sa mhargadh inmheánach (IO L 168, 30.6.2017, lgh. 1-11) (“An Rialachán maidir le hInaistritheacht”)

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE) 2017/1563 maidir leis an malartú trasteorann idir an tAontas agus tríú tíortha de chóipeanna i bhformáid inrochtana de shaothair áirithe agus ábhar eile atá cosanta le cóipcheart agus le cearta gaolmhara chun leasa daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar aon bhealach eile (IO L 242, 20.9.2017, lgh. 1-5) (An Rialachán lena gcuirtear chun feidhme Conradh Marrakech san Aontas Eorpach)

Rialachán (AE) 2017/1564 maidir le húsáidí ceadaithe saothar áirithe agus ábhar eile atá cosanta le cóipcheart agus le cearta gaolmhara chun leasa daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar aon bhealach eile (IO L 242, 20.9.2017, lgh. 6-13) (An Rialachán lena gcuirtear chun feidhme Conradh Marrakech san Aontas Eorpach)

Treoir 2014/26/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Feabhra 2014 maidir le comhbhainistíocht cóipchirt agus ceart gaolmhar agus ceadúnú ilchríochach ceart i saothair cheoil le haghaidh úsáid ar líne sa mhargadh inmheánach (IO L 84, 20.3.2014, lgh. 72-98) (“Treoir CRM”)

Treoir 2012/28/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 25 Deireadh Fómhair 2012 maidir le húsáidí ceadaithe áirithe de shaothair dhílleachtacha (IO L 299, 27.10.2012, lgh. 5-12) (“An Treoir um Shaothair Dhílleachtacha”)

Treoir 2009/24/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 23 Aibreán 2009 maidir le cosaint dhlíthiúil ríomhchlár (Leagan códaithe) (IO L 111, 5.5.2009, lgh. 16-22) (“An Treoir Bogearraí”)

Treoir 2006/115/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 12 Nollaig 2006 maidir le ceart cíosa agus ceart iasachta agus cearta áirithe a bhaineann le cóipcheart sa réimse maoine intleachtúla (leagan códaithe) (IO L 376, 27.12.2006, lgh. 28-35) (“An Treoir Cíosa agus Iasachta”)

Treoir 2006/116/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 12 Nollaig 2006 maidir le téarma cosanta cóipchirt agus ceart gaolmhar (leagan códaithe) (IO L 372, 27.12.2006, lgh. 12-18) (“An Rialachán Téarma”)

Féach an leagan comhdhlúite.

Treoir 2004/48/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2004 maidir le forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla (IO L 157, 30.4.2004, lgh. 45-86) (“IPRED”). Téacs athfhoilsithe i gceartúchán (IO L 195, 2.6.2004, lgh. 16–25)

Féach an leagan comhdhlúite.

Treoir 2001/84/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 27 Meán Fómhair 2001 maidir le ceart athdhíola chun leasa údar bunsaothair ealaíne (IO L 272, 13.10.2001, lgh. 32-36) (“An Treoir um an Ceart chun Athdhíola”)

Treoir 96/9/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Márta 1996 maidir le cosaint dhlíthiúil bunachar sonraí (IO L 77, 27.3.1996, lgh. 20-28) (“An Treoir maidir le Bunachar Sonraí”)

Féach an leagan comhdhlúite.

Treoir 93/83/CEE ón gComhairle an 27 Meán Fómhair 1993 maidir le comhordú rialacha áirithe a bhaineann le cóipcheart agus cearta i dtaca le cóipcheart is infheidhme maidir le craoladh satailíte agus atarchur cábla (IO L 248, 6.10.1993, lgh 15-21) (“An Treoir Satailíte agus Cábla”)

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 23.09.2021