(1)

Tháinig Comhaontú Pháras (4), a glacadh an 12 Nollaig 2015 faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (UNFCCC) (‘Comhaontú Pháras’), i bhfeidhm an 4 Samhain 2016. D’aontaigh na Páirtithe i gComhaontú Pháras an méadú ar an meánteocht dhomhanda a choinneáil go mór faoi bhun 2 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch agus iarrachtaí a dhéanamh teorainn 1,5 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch a chur leis an méadú teochta. Treisíodh an gealltanas sin le glacadh Chomhshocrú Aeráide Ghlaschú an 13 Samhain 2021 faoi UNFCCC, ina n-aithníonn Comhdháil na bPáirtithe i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide, atá ag feidhmiú mar Chruinniú na bPáirtithe i gComhaontú Pháras, go mbeidh tionchair an athraithe aeráide i bhfad níos lú i gcás méadú teochta de 1,5oC, i gcomparáid le 2 °C, agus ina bhfuil rún daingean aici leanúint d’iarrachtaí a dhéanamh an méadú teochta a theorannú go 1,5 °C.

(2)

Is suntasaí fós a phráinní atá sé sprioc Chomhaontú Pháras de 1,5 oC a choinneáil beo mar thoradh ar thorthaí an Phainéil Idir-Rialtasaigh ar an Athrú Aeráide ina Shéú Tuarascáil Mheasúnachta nach féidir an téamh domhanda a theorannú go 1,5 oC ach amháin má dhéantar astaíochtaí gás ceaptha teasa domhanda as seo go ceann 10 mbliana a laghdú láithreach ar bhealach láidir agus leanúnach.

(3)

Tá iarrachtaí chun dul i ngleic le dúshláin a bhaineann leis an aeráid agus leis an gcomhshaol agus chun cuspóirí Chomhaontú Pháras a bhaint amach i gcroílár na Teachtaireachta ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019 dar teideal ‘The European Green Deal’ [an Comhaontú Glas don Eoraip] (‘an Comhaontú Glas don Eoraip’).

(4)

Leis an gComhaontú Glas don Eoraip, nasctar sraith chuimsitheach beart agus tionscnamh a threisíonn a chéile go frithpháirteach agus arb é is aidhm dóibh an aeráidneodracht a bhaint amach san Aontas Eorpach faoi 2050, agus leagtar amach ann straitéis nua fáis a bhfuil sé d’aidhm aici sochaí chothrom rathúil a dhéanamh den Aontas Eorpach, ina mbeidh geilleagar nua-aimseartha iomaíoch, a bheidh tíosach ar acmhainní, agus ina mbeidh an fás eacnamaíoch díchúpláilte feasta ó úsáid acmhainní. Tá sé d’aidhm aige freisin caipiteal nádúrtha an Aontais a chosaint, a chaomhnú agus a mhéadú, agus sláinte agus folláine na saoránach a chosaint ar rioscaí agus tionchair a bhaineann leis an gcomhshaol. Bíonn tionchar difriúil ag an aistriú sin ar oibrithe ó earnálacha éagsúla. An tráth céanna, tá gnéithe comhionannais inscne ag an aistriú sin mar aon le tionchar áirithe ar roinnt grúpaí atá faoi mhíbhuntáiste agus leochaileach, amhail daoine scothaosta, daoine faoi mhíchumas, daoine arb as mionlach ciníoch nó mionlach eitneach iad agus daoine aonair agus teaghlaigh a bhfuil ioncam íseal nó meánioncam íseal acu. Ina theannta sin, cuireann sé dúshláin níos mó roimh réigiúin áirithe, go háirithe réigiúin atá faoi mhíbhuntáiste struchtúrach agus réigiúin fhorimeallacha, agus roimh oileáin chomh maith. Ní mór a áirithiú dá bhrí sin go mbeidh an t-aistriú cóir agus cuimsitheach, agus nach bhfágfar aon duine ar lár.

(5)

An 17 Nollaig 2020, chuir an tAontas a rannchuidiú arna chinneadh go náisiúnta (NDC) faoi bhráid UNFCCC, tar éis don Chomhairle é a fhormheas. Tá Treoir 2003/87/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5), arna leasú, inter alia, le Treoir (AE) 2018/410 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), ar cheann de na hionstraimí a luaitear, faoi réir athbhreithniú i bhfianaise na sprice feabhsaithe do 2030, sa tuairisc ghinearálta ar an sprioc atá san Iarscríbhinn a ghabhann leis an aighneacht sin. Chuir an Chomhairle in iúl sna conclúidí uaithi an 24 Deireadh Fómhair 2022 go bhfuil sí réidh, a luaithe is féidir tar éis chonclúidí na caibidlíochta maidir leis na heilimintí bunriachtanacha den phacáiste ‘Oiriúnach do 55’, nuashonrú a dhéanamh, de réir mar is iomchuí, ar NDC an Aontais agus a Bhallstát, i gcomhréir le mír 29 de Chomhshocrú Aeráide Ghlaschú chun machnamh a dhéanamh ar an gcaoi a ndéanann toradh deiridh eilimintí bunriachtanacha an phacáiste ‘Oiriúnach do 55’ príomhsprioc an Aontais, mar a chomhaontaigh an Chomhairle Eorpach i mí na Nollag 2020, a chur chun feidhme. Ós rud é gur cloch choirnéil de bheartas aeráide an Aontais é Córas Trádála Astaíochtaí an Aontais (CTA AE), a bunaíodh le Treoir 2003/87/CE, agus gurb é atá ann an phríomhuirlis atá aige chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú ar bhealach costéifeachtach, tá na leasuithe ar Threoir 2003/87/CE, lena n-áirítear maidir lena raon feidhme, arna nglacadh tríd an Treoir seo ina gcuid de ghnéithe bunriachtanacha an phacáiste ‘Oiriúnach do 55’.

(6)

Tá méadú tagtha ar a riachtanaí agus a luachmhaire atá sé an Comhaontú Glas don Eoraip a bhaint amach, ach níor tharla sin ach i bhfianaise thionchar tromchúiseach phaindéim COVID-19 ar shláinte, dálaí maireachtála agus oibre, agus folláine shaoránaigh an Aontais. Tá sé léirithe leis na héifeachtaí sin gur gá dár sochaí agus dár ngeilleagar feabhas a chur ar a n-athléimneacht i ndáil le suaití seachtracha agus gníomhú go luath chun éifeachtaí suaití seachtracha a chosc nó a mhaolú ar bhealach atá cóir agus a fhágann nach bhfágfar aon duine ar lár, lena n-áirítear iad siúd atá i mbaol na bochtaineachta fuinnimh. Leanann saoránaigh Eorpacha de thuairimí láidre a chur in iúl go mbaineann sé sin go háirithe leis an athrú aeráide.

(7)

Tá an tAontas tiomanta do ghlanastaíochtaí gás ceaptha teasa ar fud gheilleagar an Aontais a laghdú faoi 55 % ar a laghad i gcomparáid le leibhéil 1990 faoi 2030 sa rannchuidiú nuashonraithe arna chinneadh go náisiúnta, ar rannchuidiú é a cuireadh faoi bhráid Rúnaíocht UNFCCC an 17 Nollaig 2020.

(8)

Trí Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) a ghlacadh, chumhdaigh an tAontas sa reachtaíocht an cuspóir aeráidneodracht a bhaint amach ar fud an gheilleagair faoi 2050 ar a dhéanaí agus an aidhm astaíochtaí diúltacha a bhaint amach ina dhiaidh sin. Bunaítear leis an Rialachán sin freisin sprioc cheangailteach de chuid an Aontais maidir le laghdú intíre 55 % ar a laghad ar ghlanastaíochtaí gás ceaptha teasa (astaíochtaí tar éis aistrithe a asbhaint) i gcomparáid le leibhéil 1990 faoi 2030, agus foráiltear leis go bhfuil an Coimisiún le hiarracht a dhéanamh gach dréachtbheart nó togra reachtach a bheidh ann amach anseo, lena n-áirítear tograí buiséadacha, a ailíniú le cuspóirí an Rialacháin sin agus, in aon chás neamhailínithe, go bhfuil sé leis na cúiseanna le neamhailíniú den sórt sin a sholáthar mar chuid den mheasúnú tionchair a ghabhann leis na tograí sin.

(9)

Is gá do gach earnáil den gheilleagar rannchuidiú le baint amach na laghduithe astaíochtaí a bunaíodh le Rialachán (AE) 2021/1119. Dá bhrí sin, ba cheart uaillmhian CTA AE a choigeartú chun go mbeidh sé i gcomhréir leis an sprioc maidir le glanastaíochtaí gás ceaptha teasa ar fud an gheilleagair a laghdú do 2030, leis an gcuspóir aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí agus é mar aidhm leis ina dhiaidh sin astaíochtaí diúltacha a bhaint amach, mar a leagtar síos i Rialachán (AE) 2021/1119.

(10)

Le CTA AE, ba cheart táirgeadh ó shuiteálacha a laghdaíonn astaíochtaí gás ceaptha teasa go páirteach nó a chuireann deireadh iomlán leo a dhreasú. Dá bhrí sin, ba cheart an tuairisc ar roinnt catagóirí gníomhaíochtaí in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE a leasú chun a áirithiú go n-áireofar laistigh de raon feidhme CTA AE suiteálacha a dhéanann gníomhaíocht a liostaítear san Iarscríbhinn sin agus a chomhlíonann an tairseach acmhainne a bhaineann leis an ngníomhaíocht chéanna ach nach n-astaíonn gáis cheaptha teasa ar bith agus, ar an gcaoi sin, chun a áirithiú go láimhseáiltear suiteálacha go cothrom sna hearnálacha lena mbaineann. Ina theannta sin, le leithdháileadh saor in aisce chun táirge a tháirgeadh, ba cheart a chur san áireamh, mar threoirphrionsabail, acmhainneacht úsáide ciorclaigh ábhar agus gur cheart don tagarmharc a bheith neamhspleách ar an mbunábhar nó ar an gcineál próisis táirgthe, i gcás ina bhfuil an cuspóir céanna ag na próisis táirgthe. Ní mór an sainmhíniú ar na táirgí agus ar na próisis agus na hastaíochtaí a chumhdaítear le haghaidh roinnt tagarmharcanna a mhodhnú, dá bhrí sin, chun cothroime iomaíochta a áirithiú do shuiteálacha a úsáideann teicneolaíochtaí nua a laghdaíonn go páirteach nó a chuireann deireadh iomlán le hastaíochtaí gás ceaptha teasa, agus suiteálacha a bhaineann úsáid as teicneolaíochtaí atá ann cheana. D’ainneoin na dtreoirphrionsabal sin, ba cheart leanúint de bheith ag idirdhealú leis na tagarmharcanna athbhreithnithe do 2026 go 2030 idir táirgeadh príomhúil agus táirgeadh tánaisteach cruach agus alúmanaim. Ní mór freisin an nuashonrú ar na luachanna tagarmhairc le haghaidh na scaglann agus na hidrigine a dhíchúpláil chun an tábhacht a bhaineann le hidrigin, lena n-áirítear hidrigin ghlas, a tháirgeadh lasmuigh d’earnáil na scaglann a léiriú.

(11)

Tar éis sainmhínithe na dtáirgí agus na bpróiseas agus na n-astaíochtaí a chumhdaítear le haghaidh tagarmharcanna áirithe a mhodhnú, is gá a áirithiú nach bhfaighidh táirgeoirí cúiteamh dúbailte ar na hastaíochtaí céanna le leithdháileadh saor in aisce agus le cúiteamh ar chostais indíreacha araon, agus is gá mar sin na bearta airgeadais a choigeartú dá réir chun costais indíreacha a thugtar ar aghaidh i bpraghsanna leictreachais a chúiteamh.

(12)

Rinneadh Treoir 96/61/CE ón gComhairle (8) a aisghairm le Treoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9). Ba cheart na tagairtí do Threoir 96/61/CE in Airteagal 2 de Threoir 2003/87/CE agus in Iarscríbhinn IV inti a thabhairt cothrom le dáta dá réir sin. I bhfianaise an ghá atá le laghduithe práinneacha ar astaíochtaí ar fud an gheilleagair, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann gníomhú chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a thagann faoi raon feidhme CTA AE a laghdú trí bheartais eile chomh maith seachas teorainneacha astaíochtaí a ghlactar de bhun Threoir 2010/75/AE.

(13)

Ina theachtaireacht an 12 Bealtaine 2021 dar teideal ‘Pathway to a Healthy Planet for Al– - EU Action Plan: Towards Zero Pollution for Air, Water and Soil’ [Conair chuig Plainéad Sláintiúil do Chách: I dtreo Uisce, Aer agus Ithir Saor ó Thruailliú], tá sé i gceist ag an gCoimisiún go mbeidh an tAontas saor ó thruailliú faoi 2050, trí thruailliú aeir, fionnuisce, farraige agus ithreach a laghdú go mbeidh sé ar leibhéil nach meastar a thuilleadh a bheith díobhálach don tsláinte agus d’éiceachórais nádúrtha. Is minic a chumasóidh bearta faoi Threoir 2010/75/AE, mar an phríomh-ionstraim lena rialaítear astaíochtaí truaillithe aeir, uisce agus ithreach, astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú freisin. I gcomhréir le hAirteagal 8 de Threoir 2003/87/CE, ba cheart do na Ballstáit comhordú idir ceanglais cheadúnais Threoir 2003/87/CE agus ceanglais Threoir 2010/75/AE a áirithiú.

(14)

Ag aithint gur minic a laghdófar astaíochtaí gás ceaptha teasa agus truailleáin araon le teicneolaíochtaí nua nuálacha, tá sé tábhachtach sineirgí a áirithiú idir bearta a sholáthraíonn laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa agus ar thruailleáin araon, go háirithe Treoir 2010/75/AE, agus tá sé tábhachtach a n-éifeachtacht a athbhreithniú i dtaca leis seo.

(15)

Úsáideadh an sainmhíniú ar ghineadóirí leictreachais chun uasmhéid an leithdháilte saor in aisce don tionscal sa tréimhse ó 2013 go dtí 2020 a chinneadh, ach láimhseáladh gléasraí teasa agus cumhachta in éineacht go difriúil i gcomparáid le suiteálacha tionsclaíocha dá bharr. Chun úsáid na comhghiniúna ardéifeachtúla teasa agus cumhachta in éineacht a spreagadh agus cothrom na Féinne a thabhairt do gach suiteáil a fhaigheann leithdháileadh saor in aisce le haghaidh táirgeadh teasa agus do théamh ceantair, ba cheart gach tagairt do ghineadóirí leictreachais i dTreoir 2003/87/CE a scriosadh. Thairis sin, sonraítear na mionsonraí a bhaineann le hincháilitheacht na bpróiseas tionsclaíoch uile don leithdháileadh saor in aisce le Rialachán Tarmligthe (AE) 2019/331 ón gCoimisiún (10). Dá bhrí sin, tá na forálacha ar ghabháil agus stóráil dé-ocsaíde carbóin in Airteagal 10a(3) de Threoir 2003/87/CE as feidhm anois agus ba cheart iad a scriosadh.

(16)

Faoi CTA AE, ba cheart a mheas gurb ionann astaíochtaí agus gáis cheaptha teasa nach scaoiltear go díreach san atmaisféar agus ba cheart lamháltais a thabhairt suas le haghaidh na n-astaíochtaí sin ach amháin má stóráiltear i láithreán stórála iad i gcomhréir le Treoir 2009/31/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11), nó má tá siad ceangailte go ceimiceach go buan i dtáirge ionas nach dtéann siad isteach san atmaisféar sa ghnáthúsáid agus nach dtéann siad isteach san atmaisféar faoi aon ghnáthghníomhaíocht a tharlaíonn tar éis dheireadh shaolré an táirge. Ba cheart a chumhachtú don Choimisiún gníomhartha tarmligthe a ghlacadh lena sonrófar na coinníollacha ar dá réir a measfar go bhfuil gáis ceaptha teasa ceangailte go ceimiceach go buan iontu i dtáirge ionas nach dtéann siad isteach san atmaisféar sa ghnáthúsáid agus nach dtéann siad isteach san atmaisféar faoi aon ghnáth-ghníomhaíocht tar éis deireadh saolré an táirge, lena n-áirítear, teastas aistrithe dé-ocsaíde carbóin a fháil, i gcás inarb iomchuí, i bhfianaise forbairtí rialaitheacha maidir le haistrithe dé-ocsaíde carbóin a dheimhniú. Ba cheart a gnáthghníomhaíocht tar éis dheireadh shaolré an táirge a thuiscint go ginearálta, lena gcumhdaítear na gníomhaíochtaí go léir a tharlaíonn tar éis dheireadh shaolré an táirge, lena n-áirítear athúsáid, athmhonaraíocht, athchúrsáil agus diúscairt, amhail loscadh agus líonadh talún.

(17)

Is é gníomhaíocht mhuiriompair idirnáisiúnta, a bhfuil muiraistir idir calafoirt faoi dhlínse dhá Bhallstát dhifriúla nó idir calafort faoi dhlínse Ballstáit agus calafort lasmuigh de dhlínse aon Bhallstát mar chuid di, an t-aon mhodh iompair nach n-áirítear le gealltanais an Aontais roimhe seo chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú. Ó bhí 1990 ann, tá méadú de thart ar 36 % tagtha ar na hastaíochtaí ó bhreosla a dhíoltar san Aontas le haghaidh muiraistear a imíonn ó Bhallstát amháin agus a thagann isteach i mBallstát difriúil nó i dtríú tír. Is ionann na hastaíochtaí sin agus gar do 90 % d’astaíochtaí loingseoireachta uile an Aontais, mar tháinig laghdú de 26 % ó bhí 1990 ann ar astaíochtaí ó bhreosla a dhíoltar san Aontas le haghaidh muiraistear a imíonn ó Bhallstát agus a thagann isteach sa Bhallstát céanna. Sa chás ‘gnó mar is gnách’, táthar ag tuar go dtiocfaidh méadú de thart ar 14 % idir 2015 agus 2030 agus de 34 % idir 2015 agus 2050 ar astaíochtaí ó ghníomhaíochtaí muiriompair idirnáisiúnta. Má thagann méadú ar thionchar an athraithe aeráide ar na gníomhaíochtaí muiriompair mar atáthar ag tuar, dhéanfaí dochar suntasach do laghduithe arna ndéanamh ag earnálacha eile chun dul i ngleic leis an athrú aeráide agus, dá bhrí sin, leis an sprioc maidir le glanastaíochtaí gás ceaptha teasa ar fud an gheilleagair a laghdú faoi 2030, cuspóir an Aontais maidir le neodracht aeráide faoi 2050 ar a dhéanaí, agus an aidhm astaíochtaí diúltacha a bhaint amach ina dhiaidh sin mar a leagtar síos i Rialachán (AE) 2021/1119, agus cuspóirí Chomhaontú Pháras.

(18)

In 2013, ghlac an Coimisiún straitéis chun astaíochtaí muiriompair a chomhtháthú de réir a chéile i mbeartas an Aontais chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú. Mar chéad chéim sa chur chuige seo, bhunaigh an tAontas córas chun faireachán, tuairisciú agus fíorú a dhéanamh ar astaíochtaí ón muiriompar i Rialachán (AE) 2015/757 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12), agus bhí spriocanna laghdaithe le leagan síos don mhuiriompar agus le beart le cur i bhfeidhm bunaithe ar an margadh ina dhiaidh sin. I gcomhréir le gealltanas na gcomhreachtóirí, arna léiriú i dTreoir (AE) 2018/410, ba cheart tús a chur le gníomhaíocht ón Eagraíocht Mhuirí Idirnáisiúnta (IMO) nó ón Aontas ó 2023 ar aghaidh, lena n-áirítear an réamhobair maidir le glacadh agus le cur chun feidhme birt lena n-áirithítear go rannchuideoidh an earnáil go hiomchuí leis na hiarrachtaí is gá chun na cuspóirí a comhaontaíodh faoi Chomhaontú Pháras a bhaint amach, agus aird chuí á tabhairt ag na páiritithe leasmhara uile.

(19)

De bhun Threoir (AE) 2018/410, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a thabhairt do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle faoin dul chun cinn atá déanta in IMO maidir le cuspóir uaillmhianach i ndáil le hastaíochtaí a laghdú agus maidir le bearta tionlacain chun a áirithiú go gcuireann muiriompar go cuí leis na hiarrachtaí a bhfuil gá leo chun na cuspóirí a comhaontaíodh faoi Chomhaontú Pháras a bhaint amach. Tá iarrachtaí á ndéanamh chun astaíochtaí muirí domhanda a theorannú trí IMO agus ba cheart iad a spreagadh, lena n-áirítear cur chun feidhme gasta Straitéis Tosaigh IMO maidir le hAstaíochtaí Gás Ceaptha Teasa ó Longa a Laghdú, a glacadh in 2018, lena dtagraítear freisin do bhearta ionchasacha margadhbhunaithe chun laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa ón loingseoireacht idirnáisiúnta a dhreasú. Cé go ndearnadh dul chun cinn in IMO le déanaí, áfach, níor leor é sin go dtí seo chun cuspóirí Chomhaontú Pháras a bhaint amach. I bhfianaise chineál idirnáisiúnta na loingseoireachta, tá sé tábhachtach go n-oibreoidh na Ballstáit agus an tAontas laistigh dá n-inniúlachtaí faoi seach le tríú tíortha chun dlús a chur le hiarrachtaí taidhleoireachta chun bearta domhanda a neartú agus dul chun cinn a dhéanamh maidir le beart domhanda margadhbhunaithe a fhorbairt ag leibhéal IMO.

(20)

Is ionann astaíochtaí dé-ocsaíde carbóin (CO2) ó mhuiriompar agus thart ar 3 % go 4 % d’astaíochtaí an Aontais. Leis an gComhaontú Glas don Eoraip, chuir an Coimisiún in iúl go raibh sé i gceist aige bearta breise a dhéanamh chun dul i ngleic le hastaíochtaí gás ceaptha teasa ó mhuiriompar trí réimse beart a chuirfidh ar chumas an Aontais a chuspóirí laghdaithe astaíochtaí a bhaint amach. Sa chomhthéacs sin, ba cheart Treoir 2003/87/CE a leasú chun muiriompar in CTA AE a chur ar áireamh chun a áirithiú go gcuirfidh an earnáil seo a cion cothrom le cuspóirí méadaithe aeráide an Aontais chomh maith le cuspóirí Chomhaontú Pháras, lena sonraítear in Airteagal 4(4) gur cheart do thíortha forbartha leanúint de cheannaireacht a ghlacadh trí thabhairt faoi spriocanna laghdaithe astaíochtaí ar fud an gheilleagair, fad agus a spreagtar tíortha i mbéal forbartha chun bogadh i dtreo spriocanna laghdaithe nó teorannaithe astaíochtaí ar fud an gheilleagair le himeacht ama. Cé go raibh sé beartaithe uasteorainn a chur le hastaíochtaí ó eitlíocht idirnáisiúnta lasmuigh den Eoraip ó mhí Eanáir 2021 ar aghaidh trí ghníomh domhanda atá bunaithe ar an margadh, níl gníomh a chuireann uasteorainn le hastaíochtaí muiriompair nó a chuireann praghas orthu i bhfeidhm go fóill. Is iomchuí, dá bhrí sin, go gcumhdófaí le CTA AE sciar de na hastaíochtaí ó aistir idir calafort faoi dhlínse Ballstáit agus calafort faoi dhlínse tríú tíre, agus go mbeadh an tríú tír in ann gníomh iomchuí a chinneadh maidir le sciar eile na n-astaíochtaí.

Le síneadh CTA AE le muiriompar, ba cheart, dá bhrí sin, na hastaíochtaí a leanas a chur san áireamh: leath de na hastaíochtaí ó longa a thugann faoi mhuiraistir a thagann isteach i gcalafort faoi dhlínse Ballstáit ó chalafort lasmuigh de dhlínse Ballstáit, leath de na hastaíochtaí ó longa a thugann faoi mhuiraistir a imíonn ó chalafort faoi dhlínse Ballstáit agus a thagann isteach i gcalafort lasmuigh de dhlínse Ballstáit, na hastaíochtaí go léir ó longa a thugann faoi mhuiraistir a thagann isteach i gcalafort faoi dhlínse Ballstáit ó chalafort faoi dhlínse Ballstáit, agus na hastaíochtaí go léir laistigh de chalafort faoi dhlínse Ballstáit. Tá sé tugtha faoi deara gur bealach praiticiúil é an cur chuige sin chun réiteach a fháil ar an tsaincheist maidir le freagrachtaí agus inniúlachtaí coiteanna ach difreáilte, ar dúshlán é a bhí ann le fada i gcomhthéacs UNFCCC. Le cumhdach sciar de na hastaíochtaí ó aistir isteach agus amach araon idir an tAontas agus tríú tíortha, déantar éifeachtacht CTA AE a áirithiú, go háirithe trí thionchar comhshaoil an bhirt a mhéadú i gcomparáid le raon feidhme geografach atá teoranta d’aistir laistigh den Aontas, agus an baol le cuairteanna ar chalafort chun críocha éalaitheacha agus an baol le dí-chomhchruinniú gníomhaíochtaí athlastála lasmuigh den Aontas a theorannú. Chun cuimsiú rianúil na hearnála in CTA AE a áirithiú, ba cheart an líon lamháltas a thabharfaidh cuideachtaí loingseoireachta suas a mhéadú de réir a chéile maidir le hastaíochtaí fíoraithe a tuairiscíodh do na blianta 2024 agus 2025.

Chun sláine comhshaoil an chórais a chosaint, i gcás ina dtugtar lamháltais níos lú suas i gcomparáid le hastaíochtaí fíoraithe le haghaidh muiriompair sna blianta sin, nuair a bheidh an difríocht idir na hastaíochtaí fíoraithe agus na lamháltais arna dtabhairt suas bunaithe gach bliain, ba cheart méid lamháltas a chomhfhreagraíonn don difríocht sin a chur ar ceal. Ó 2026 ar aghaidh, ba cheart do chuideachtaí loingseoireachta líon na lamháltas a chomhfhreagraíonn dá n-astaíochtaí fíoraithe uile a thabhairt suas. Cé gurb iad astaíochtaí CO2 is mó is cúis le tionchar aeráide an mhuiriompair, is cion suntasach d’astaíochtaí ó longa iad astaíochtaí neamh-CO2. De réir Cheathrú Staidéar IMO ar Ghás Ceaptha Teasa 2020, tháinig méadú suntasach ar astaíochtaí meatáin le linn na tréimhse ó 2012 go 2018. Is dócha go dtiocfaidh méadú ar astaíochtaí meatáin agus ocsaíde nítriúla le himeacht ama, go háirithe le forbairt soithí arna gcumhachtú ag gáis nádúrtha leachtaithe nó ag foinsí eile fuinnimh. Dá gcuirfí meatán agus astaíochtaí ocsaíde nítriúla san áireamh, rachadh sé chun tairbhe do shláine an chomhshaoil agus do dhea-chleachtais a dhreasú. Ba cheart na hastaíochtaí sin a chur san áireamh ar dtús i Rialachán (AE) 2015/757 ó 2024 ar aghaidh, agus ba cheart iad a áireamh in CTA AE ó 2026.

(21)

Beidh athruithe ar chostas iompair den sórt sin mar thoradh ar raon feidhme Threoir 2003/87/CE a leathnú go dtí muiriompar. Déanfaidh leathnú ar an raon feidhme sin difear do gach cuid den Aontas ós rud é go bhfuil a dtionscnamh nó a gceann scríbe sna Ballstáit éagsúla, lena n-áirítear i mBallstáit thalamhiata, ag na hearraí arna n-iompar chuig calafoirt laistigh den Aontas agus ó chalafoirt laistigh den Aontas ar muir. Dá bhrí sin, níor cheart, i bprionsabal, leithdháileadh na lamháltas atá le cur ar ceant ag na Ballstáit a athrú mar thoradh ar chuimsiú gníomhaíochtaí muiriompair, agus ba cheart gach Ballstát a áireamh ann. Mar sin féin, ní hionann an difear a dhéanfar ó Bhallstát go chéile. Go háirithe, is iad na Ballstáit atá ag brath go mór ar loingseoireacht is mó a bheidh neamhchosanta ar éifeacht an leathnaithe. Na Ballstáit sin a bhfuil earnáil mhór mhuirí acu i gcomparáid lena méid choibhneasta, is mó a dhéanfar difear dóibhsean le leathnú CTA AE chuig iompar muirí. Is iomchuí, dá bhrí sin, cúnamh breise atá teoranta ó thaobh ama de a chur ar fáil do na Ballstáit sin i bhfoirm liúntais bhreise chun tacú le dícharbónú gníomhaíochtaí muirí agus le haghaidh na gcostas riaracháin arna dtabhú. Ba cheart an cúnamh a thabhairt isteach de réir a chéile i gcomhthráth le tabhairt isteach oibleagáidí maidir le tabhairt suas agus, dá bhrí sin, leis an éifeacht mhéadaithe ar na Ballstáit sin. I gcomhthéacs an athbhreithnithe ar Threoir 2003/87/CE, ba cheart don Choimisiún ábharthacht an chúnaimh bhreise sin a mheas i bhfianaise, go háirithe, na forbartha ar líon na gcuideachtaí loingseoireachta atá faoi fhreagracht Ballstát éagsúil.

(22)

Le CTA AE, ba cheart rannchuidiú go suntasach le hastaíochtaí gás ceaptha teasa ó ghníomhaíochtaí muirí a laghdú agus le héifeachtúlacht a mhéadú i ndáil le gníomhaíochtaí den sórt sin. Ba cheart a áireamh san úsáid a bhaintear as ioncam CTA AE de bhun Airteagal 10(3) de Threoir 2003/87/CE, inter alia, iompar atá neamhdhíobhálach don aeráid agus iompar poiblí a chur chun cinn i ngach earnáil.

(23)

Beidh am agus tacaíocht airgeadais ag teastáil chun cabhlaigh long den aicme oighir a athnuachan agus teicneolaíocht nuálach a fhorbairt a laghdóidh astaíochtaí ó na longa sin. Faoi láthair, mar thoradh ar dhearadh long den aicme oighir, lena gcuirtear ar a gcumas seoladh faoi dhálaí oighir, úsáideann na longa sin níos mó breosla agus astaíonn siad níos mó i gcomparáid le longa de mhéid chomhchosúil atá deartha le haghaidh seoltóireacht in uisce oscailte araon. Dá bhrí sin, ba cheart modh atá neodrach ó thaobh na brataí de a chur chun feidhme faoin Treoir seo, lena gceadófaí do chuideachtaí loingseoireachta laghdú, go dtí an 31 Nollaig 2030, lamháltas a thabhairt suas ar bhonn aicme oighir a gcuid long.

(24)

Tá na hoileáin nach bhfuil aon nasc bóthair nó iarnróid acu leis an mórthír ag brath níos mó ar iompar muirí ná na réigiúin eile agus braitheann siad ar naisc mhuirí le haghaidh a nascachta. Chun cúnamh a thabhairt d’oileáin ina bhfuil daonra beag a bheith nasctha i gcónaí tar éis gníomhaíochtaí muiriompair a áireamh i raon feidhme Threoir 2003/87/CE, is iomchuí foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht a bheith ag Ballstát maolú sealadach ó na hoibleagáidí maidir le tabhairt suas faoin Treoir sin a iarraidh do ghníomhaíochtaí áirithe muiriompair le hoileáin ar lú a ndaonra ná 200 000 buanchónaitheoir.

(25)

Ba cheart na Ballstáit a bheith in ann a iarraidh go ndéanfaí conradh seirbhíse poiblí trasnáisiúnta nó oibleagáid seirbhíse poiblí trasnáisiúnta idir dhá Bhallstát a dhíolmhú go sealadach ó oibleagáidí áirithe faoi Threoir 2003/87/CE. Ba cheart an fhéidearthacht sin a theorannú do naisc idir Ballstát nach bhfuil teorainn talún aige le Ballstát eile agus an Ballstát is gaire go geografach, amhail an nasc muirí idir an Chipir agus an Ghréig, nach ann dó le breis agus fiche bliain. Chuirfeadh an maolú sealadach sin leis an ngá láidir le haghaidh a thabhairt ar sheirbhís leasa ghinearálta a sholáthar agus nascacht mar aon le comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach a áirithiú.

(26)

Agus aird á tabhairt ar shaintréithe speisialta agus ar shrianta buana na réigiún is forimeallaí den Aontas mar a aithnítear iad in Airteagal 349 den Chonradh a Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), agus i bhfianaise a spleáchais mhóir ar iompar muirí, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar inrochtaineacht agus nascacht éifeachtúil réigiún den sórt sin a chaomhnú trí bhíthin muiriompair. Dá bhrí sin, ba cheart foráil a dhéanamh do mhaolú sealadach ó oibleagáidí áirithe de bhun Threoir 2003/87/CE d’astaíochtaí ó ghníomhaíochtaí muiriompair idir calafort atá suite i réigiún is forimeallaí de Bhallstát agus calafort atá suite sa Bhallstát céanna, lena n-áirítear calafoirt atá lonnaithe sa réigiún is forimeallaí céanna agus i réigiún eile is forimeallaí den Bhallstát céanna.

(27)

Ba cheart forálacha Threoir 2003/87/CE maidir le gníomhaíochtaí muiriompair a choinneáil faoi athbhreithniú i bhfianaise forbairtí idirnáisiúnta agus iarrachtaí arna ndéanamh amach anseo chun cuspóirí Chomhaontú Pháras a bhaint amach, lena n-áirítear an dara hathbhreithniú domhanda in 2028, agus an t-athbhreithniú domhanda a dhéanfar gach 5 bliana ina dhiaidh sin, a bheidh mar bhonn do rannchuidithe comhleanúnacha arna gcinneadh go náisiúnta. Ba cheart na forálacha sin a athbhreithniú freisin i gcás ina nglacfaidh IMO beart margadhbhunaithe domhanda chun astaíochtaí gás ceaptha teasa ó mhuiriompar a laghdú. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a thíolacadh do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle laistigh de 18 mí ón dáta a nglacfar an beart sin agus sula mbeidh sé oibríochtúil. Ba cheart don Choimisiún, sa tuarascáil sin, scrúdú a dhéanamh ar an mbeart domhanda margadhbhunaithe a mhéid a bhaineann lena uaillmhian i bhfianaise chuspóirí Chomhaontú Pháras, a shláine comhshaoil fhoriomlán, lena n-áirítear i gcomparáid le forálacha Threoir 2003/87/CE lena gcumhdaítear iompar muirí, agus aon saincheist a bhaineann le comhleanúnachas CTA AE agus an beart sin. Go háirithe, ba cheart don Choimisiún aird a tabhairt ina thuarascáil ar leibhéal na rannpháirtíochta sa bheart domhanda sin atá bunaithe ar an margadh, ar a in-fhorfheidhmitheacht, a thrédhearcacht, a phionóis i gcás neamh-chomhlíonadh, ar na próisis le haghaidh ionchur poiblí, faireachán, tuairisciú agus fíorú astaíochtaí, clárlanna agus cuntasachta. I gcás inarb iomchuí, ba cheart togra reachtach a bheith ag gabháil leis an tuarascáil chun leasú a dhéanamh ar Threoir 2003/87/CE ar bhealach atá comhsheasmhach le sprioc aeráide 2030 an Aontais agus leis an gcuspóir aeráidneodrachta mar a leagtar amach i Rialachán (AE) 2021/1119, agus é mar aidhm leis sláine comhshaoil agus éifeachtacht ghníomhaíocht an Aontais ar son na haeráide a chaomhnú, chun comhleanúnachas a áirithiú idir cur chun feidhme birt dhomhanda margadhbhunaithe agus CTA AE, agus aon ualach dúbailte suntasach á sheachaint, agus ar an gcaoi sin inniúlacht an Aontais a sciar d’astaíochtaí ó thurais loingseoireachta idirnáisiúnta a rialáil, i gcomhréir le hoibleagáidí Chomhaontú Pháras.

(28)

Leis na costais mhéadaithe loingseoireachta a ghabhann leis an síneadh le Treoir 2003/87/CE chun gníomhaíochtaí muiriompair a chumhdach, tá, in éagmais beart domhanda margadhbhunaithe, an riosca imghabhála ann. Má thugtar cuairteanna seachanta ar chalafoirt lasmuigh den Aontas agus má dhéantar gníomhaíochtaí trasloingsithe a athlonnú chuig calafoirt lasmuigh den Aontas, ní hé hamháin go laghdófar na tairbhí comhshaoil a bhaineann le costais na n-astaíochtaí ó ghníomhaíochtaí muiriompair a inmheánú, ach is féidir astaíochtaí breise a bheith mar thoradh air freisin mar gheall ar an bhfad breise a thaistealaítear chun cur i bhfeidhm cheanglais Threoir 2003/87/CE a imghabháil. Is iomchuí, dá bhrí sin, stadanna áirithe ag calafoirt nach de chuid an Aontais iad a eisiamh ón sainmhíniú ar ‘calafort cuarda’. Ba cheart an t-eisiamh sin a dhíriú ar chalafoirt i gcóngar an Aontais inar mó an riosca imghabhála. Is ionann teorainn 300 muirmhíle ó chalafort atá faoi dhlínse Ballstáit agus freagairt chomhréireach ar iompar imghabhála, agus cothromaíocht á déanamh idir an t-ualach breise agus an riosca imghabhála. Thairis sin, níor cheart feidhm a bheith ag an eisiamh ón sainmhíniú ar ‘calafort cuarda’ ach maidir le stadanna a dhéanann longa coimeádán ag calafoirt áirithe nach de chuid an Aontais iad, i gcás inarb ionann trasloingsiú coimeádán agus an chuid is mó den trácht coimeádán. I gcás loingsithe den sórt sin gabhann riosca imghabhála freisin, in éagmais bearta maolaitheacha, le moil chalafoirt a aistriú chuig calafoirt lasmuigh den Aontas, rud lena ndéantar éifeachtaí na himghabhála a ghéarú. Chun comhréireacht an bhirt a áirithiú agus cóir chomhionann a bheith mar thoradh air, ba cheart bearta i dtríú tíortha a chur san áireamh a mbíonn éifeacht acu atá coibhéiseach le Treoir 2003/87/CE.

(29)

Ba cheart don Choimisiún feidhmiú Threoir 2003/87/CE a athbhreithniú maidir le gníomhaíochtaí muiriompair i bhfianaise na taithí a fuarthas ar an Treoir sin a chur i bhfeidhm, lena n-áirítear iompar imghabhála a bhrath chun cosc a chur ar iompar den sórt sin ag céim luath agus ba cheart dó bearta a mholadh ansin chun éifeachtacht na treorach sin a áirithiú. D’fhéadfaí ceanglais tabhairt suas mhéadaithe le haghaidh muiraistear a áireamh ar bhearta den sórt sin i gcás ina bhfuil an riosca imghabhála níos airde, amhail chuig calafort agus ó chalafort atá suite i gcomharsanacht an Aontais, i dtríú tír nár ghlac bearta cosúil le Treoir 2003/87/CE.

(30)

Is ionann astaíochtaí ó longa faoi bhun olltonnáiste 5 000 agus níos lú ná 15 % d’astaíochtaí ó longa, agus raon feidhme chur i bhfeidhm na Treorach seo á chur san áireamh, ach is ó líon mór long a astaítear iad. Ar chúiseanna praiticiúlachta riaracháin, tá sé ró-luath longa faoi bhun olltonnáiste 5 000 a chur san áireamh in CTA AE ó thús áireamh an mhuiriompair, ach dá gcuirfí san áireamh iad amach anseo, chuirfí feabhas ar éifeachtacht CTA AE agus d’fhéadfadh sé go laghdófaí iompar imghabhála le húsáid long atá faoi bhun na tairsí olltonnáiste 5 000. Dá bhrí sin, tráth nach déanaí ná an 31 Nollaig 2026, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle inar cheart go mbeadh scrúdú déanta aige ar cibé an bhféadfaí astaíochtaí ó longa faoi bhun olltonnáiste 5 000, lena n-áirítear longa amach ón gcósta, a áireamh i dTreoir 2003/87/CE agus ar an tionchair eacnamaíocha, chomhshaoil agus shóisialta a bheadh ann dá ndéanfaí amhlaidh.

(31)

Ba cheart gurbh í an chuideachta loingseoireachta an duine nó an eagraíocht atá freagrach as comhlíonadh CTA AE, a shainmhínítear mar an longúinéir nó aon eagraíocht nó duine eile, amhail an bainisteoir nó an cairtfhostóir forléasta, a ghlac an fhreagracht as oibriú na loinge ón longúinéir agus, ar an bhfreagracht sin a ghlacadh, a d’aontaigh dul i gceann na ndualgas agus na bhfreagrachtaí go léir arna bhforchur leis an gCód Idirnáisiúnta um Bainistíocht Sábháilteachta. Tá an sainmhíniú seo bunaithe ar an sainmhíniú ar ‘chuideachta’ in Airteagal 3, pointe (d), de Rialachán (AE) 2015/757, agus i gcomhréir leis an gcóras bailithe sonraí domhanda arna bhunú ag IMO in 2016.

(32)

Braitheann na hastaíochtaí ó long, inter alia, ar bhearta éifeachtúlachta fuinnimh an tsoithigh arna nglacadh ag úinéir na loinge agus ar an mbreosla, ar an lastas a iompraítear agus ar bhealach agus ar luas na loinge, ar féidir a bheith faoi rialú eintitis eile seachas úinéir na loinge. Na freagrachtaí as breosla a cheannach nó as cinntí oibríochtúla a dhéanamh a dhéanann difear d’astaíochtaí gás ceaptha teasa na loinge, féadfaidh eintiteas seachas an chuideachta loingseoireachta iad a ghlacadh ar láimh faoi shocrú conarthach. Tráth a dhéantar an conradh a chaibidliú, ní bheadh na gnéithe deireanacha, go háirithe, ar eolas agus dá bhrí sin ní bheifí cinnte faoi na hastaíochtaí deiridh ón long a chumhdaítear le Treoir 2003/87/CE. Mar sin féin, mura gcuirfí na costais charbóin ar aghaidh chuig an eintiteas a oibríonn an long, is teoranta a bheadh na dreasachtaí bearta oibríochtúla maidir le héifeachtúlacht breosla a chur chun feidhme. I gcomhréir leis an bprionsabal ‘gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as’ agus chun glacadh beart éifeachtúlachta agus glacadh breoslaí níos glaine a spreagadh, ba cheart, dá bhrí sin, an chuideachta loingseoireachta a bheith i dteideal, faoin dlí náisiúnta, aisíocaíocht a éileamh i leith na gcostas a eascraíonn as lamháltais a thabhairt suas ón eintiteas atá freagrach go díreach as na cinntí a dhéanann difear d’astaíochtaí gás ceaptha teasa na loinge.

Cé go bhféadfadh sásra aisíocaíochta den sórt sin a bheith faoi réir socrú conarthach, níor cheart é a bheith d’oibleagáid ar na Ballstáit, chun costais riaracháin a laghdú, a áirithiú gurb ann do chonarthaí den sórt sin, ná a sheiceáil gurb ann dóibh ach, ina ionad sin, ba cheart foráil a dhéanamh leis, sa dlí náisiúnta, do theidlíocht reachtúil don chuideachta loingseoireachta chun aisíocaíocht a fháil agus don rochtain chomhfhreagrach ar cheartas chun an teidlíocht sin a fhorfheidhmiú. Ar na cúiseanna céanna, níor cheart leis an teidlíocht sin, lena n-áirítear aon choinbhleacht a d‘fhéadfadh a bheith ann maidir le haisíocaíocht idir an chuideachta loingseoireachta agus an t-eintiteas a oibríonn an long, difear a dhéanamh d’oibleagáidí na cuideachta loingseoireachta i leith an údaráis riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta ná do na bearta forfheidhmiúcháin a d’fhéadfadh a bheith riachtanach i gcoinne cuideachta den sórt sin chun a áirithiú go gcomhlíonfaidh an chuideachta sin Treoir 2003/87/CE ina hiomláine. Ag an am céanna, ós rud é go bhfuil dlúthbhaint leis an Aontas ag an gcuspóir a bhfuil feidhm ina leith ag an bhforáil maidir le teidlíocht ar aisíocaíocht, go háirithe i ndáil le comhlíonadh na n-oibleagáidí faoin Treoir seo ag cuideachta loingseoireachta vis-a-vis Ballstát ar leith, tá sé tábhachtach go gcloífí leis an teidlíocht sin ar fud an Aontais, i ngach caidreamh conarthach lena gceadaítear d’eintiteas eile seachas úinéir na loinge an lastas a iompraítear nó an bealach agus luas na loinge a chinneadh, ar dhóigh ina ndéanfar iomaíocht neamhshaofa sa mhargadh inmheánach a choimirciú, rud lena bhféadfar forálacha a áireamh lena gcoisctear ar pháirtithe sna comhaontuithe conarthacha sin teacht timpeall ar an teidlíocht aisíocaíocht a fháil lena n-áirítear trí chlásal rogha dlí.

(33)

Chun an t-ualach riaracháin ar chuideachtaí loingseoireachta a laghdú, ba cheart do Bhallstát amháin a bheith freagrach as gach cuideachta loingseoireachta. Ba cheart don Choimisiún an chéad liosta de chuideachtaí loingseoireachta a rinne gníomhaíocht mhuiriompair a thagann faoi raon feidhme CTA AE a fhoilsiú, ina sonrófar an t-údarás riaracháin i leith cuideachta loingsoireachta. Ba cheart an liosta a thabhairt cothrom le dáta go rialta agus gach 2 bhliain ar a laghad chun cuideachtaí loingseoireachta a athleagan ar údarás riaracháin eile den sórt sin, de réir mar is ábhartha. I gcás cuideachtaí loingseoireachta atá cláraithe i mBallstát, ba cheart gurbh é an Ballstát sin a bheadh ina údarás riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta. I gcás cuideachtaí loingseoireachta atá cláraithe i dtríú tír, ba cheart gurbh é an Ballstát lena mbaineann an líon measta is mó cuairteanna ar chalafort le linn muiraistear ag an gcuideachta loingseoireachta a thagann faoi raon feidhme Threoir 2003/87/CE sna 4 bliana faireacháin roimhe sin a bheadh ina údarás riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta. I gcás cuideachtaí loingseoireachta atá cláraithe i dtríú tír agus nach ndearna aon mhuiraistear a thagann faoi raon feidhme Threoir 2003/87/CE sna 4 bliana faireacháin roimhe sin, ba cheart gurbh é an Ballstát ónar thosaigh long de chuid na cuideachta loingseoireachta a chéad mhuiraistear nó inar chríochnaigh an long sin a chéad mhuiraistear a thagann faoi raon feidhme na Treorach sin a bheadh ina údarás riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta. Ba cheart don Choimisiún liosta cuideachtaí loingseoireachta a thagann faoi raon feidhme Threoir 2003/87/CE a fhoilsiú agus a thabhairt cothrom le dáta, de réir mar is ábhartha, ar bhonn débhliantúil, ina sonrófar an t-údarás riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta. Chun a áirithiú go láimhseáiltear cuideachtaí loingseoireachta go cothrom, ba cheart do Bhallstáit rialacha comhoiriúnaithe maidir le riaradh cuideachtaí loingseoireachta a bhfuil siad freagrach astu a leanúint, i gcomhréir leis na rialacha mionsonraithe atá le bunú ag an gCoimisiún.

(34)

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcomhlíonann na cuideachtaí loingseoireachta a riarann siad ceanglais Threoir 2003/87/CE. I gcás nach n-éiríonn le cuideachta loingseoireachta na ceanglais sin a chomhlíonadh agus i gcás nár éirigh le haon bhearta forfheidhmiúcháin a rinne an t-údarás riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta chun comhlíontacht a áirithiú, ba cheart do na Ballstáit gníomhú i ndlúthpháirtíocht. Mar bheart in am an éigin, ba cheart na Ballstáit, seachas an Ballstát a bhfuil a bhrat ar foluain ag an long, a bheith in ann cead isteach a dhiúltú do longa faoi chúram na cuideachta loingseoireachta lena mbaineann agus ba cheart an Ballstát a bhfuil a bhrat ar foluain ag an long a bheith in ann an long sin a choinneáil.

(35)

Ba cheart do chuideachtaí loingseoireachta faireachán agus tuairisciú a dhéanamh ar a sonraí comhiomlánaithe astaíochtaí ó ghníomhaíochtaí muiriompair ar leibhéal cuideachta i gcomhréir leis na rialacha a leagtar síos i Rialachán (AE) 2015/757. Ba cheart na tuarascálacha ar shonraí comhiomlánaithe astaíochtaí a fhíorú i gcomhréir leis na rialacha a leagtar amach sa Rialachán sin. Nuair atá fiorú á dhéanamh ar leibhéal cuideachta, níor cheart don fhíoraitheoir na tuarascálacha astaíochtaí ar leibhéal loinge ná na tuarascálacha ar leibhéal na loinge atá le cur isteach i gcás ina mbeidh athrú ar chuideachta a fhíorú, toisc go mbeidh na tuarascálacha sin ar leibhéal loinge deimhnithe cheana féin.

(36)

Bunaithe ar thaithí ar chúraimí cosúil leo a bhaineann le cosaint an chomhshaoil, ba cheart don Ghníomhaireacht Eorpach um Shábháilteacht Mhuirí (EMSA) nó d’eagraíocht ábhartha eile, de réir mar is iomchuí agus i gcomhréir lena sainordú, cúnamh a thabhairt don Choimisiún agus do na húdaráis riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta maidir le cur chun feidhme Threoir 2003/87/CE. De bharr a thaithí maidir le cur chun feidhme Rialachán (AE) 2015/757 agus a uirlisí TF, ba cheart do EMSA cúnamh a thabhairt do na húdaráis riaracháin i leith cuideachta loingseoireachta, go háirithe maidir le faireachán, tuairisciú agus fíorú a dhéanamh ar astaíochtaí a ghintear le gníomhaíochtaí muiriompair a thagann faoi raon feidhme Threoir 2003/87/CE, trí mar shampla an malartú faisnéise a éascú nó trí threoirlínte agus critéir a fhorbairt. Ba cheart don Choimisiún féachaint, agus cúnamh á fháil aige ó EMSA, le huirlisí faireacháin iomchuí agus treoir a fhorbairt chun gníomhaíochtaí fíoraithe agus forfheidhmiúcháin a bhaineann le cur i bhfeidhm Threoir 2003/87/CE maidir le muiriompar a éascú agus a chomhordú. A mhéid is indéanta, ba cheart na huirlisí sin a chur ar fáil do na Ballstáit agus do na fíoraitheoirí chun gur fearr a áiritheofar forfheidhmiú láidir na mbeart náisiúnta lena dtrasuítear Treoir 2003/87/CE..

(37)

I gcomhthráth le glacadh na Treorach seo, tá Rialachán (AE) 2015/757 á leasú chun foráil a dhéanamh maidir le rialacha faireacháin, tuairiscithe agus fíoraithe a bhfuil gá leo chun CTA AE a leathnú chuig gníomhaíochtaí muiriompair agus chun foráil a dhéanamh maidir le faireachán, tuairisciú agus fíorú a dhéanamh ar astaíochtaí gás ceaptha teasa breise agus astaíochtaí ó chineálacha breise long.

(38)

Le Rialachán (AE) 2017/2392 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13), leasaíodh Airteagal 12(3) den Treoir 2003/87/CE chun a chur ar chumas gach oibreora gach lamháltas a eisítear a úsáid. Ba cheart an ceanglas go mbeidh oibleagáid chun lamháltas a thabhairt suas i gceadúnais astaíochtaí gás ceaptha teasa, de bhun Airteagal 6(2), pointe (e), den Treoir sin, a ailíniú dá réir sin.

(39)

Ní mór laghdú 62 % i gcomparáid le 2005 a dhéanamh ar astaíochtaí na n-earnálacha atá cumhdaithe ag CTA AE chun cuspóir laghdaithe astaíochtaí an Aontais le haghaidh 2030 a bhaint amach. Ní mór cainníocht lamháltas CTA AE ar fud an Aontais a laghdú chun an comhartha fadtéarmach faoi phraghas an charbóin is gá a chruthú agus chun dlús a chur leis an méid dícharbónaithe sin. Ba cheart cainníocht iomlán na lamháltas a laghdú in 2024 agus in 2026 chun í a thabhairt i gcomhréir níos mó le hastaíochtaí iarbhír. Thairis sin, ba cheart an fachtóir laghdaithe línigh a mhéadú in 2024 agus in 2028, agus cuimsiú astaíochtaí ó mhuiriompar á chur san áireamh freisin. Beidh leibhéil roinnt mhaith níos mó laghduithe ar astaíochtaí carnacha suas go dtí 2030 mar thoradh ar chonair níos géire na caidhpe a eascraíonn as na hathruithe sin ná mar a bheadh ann de bhun Threoir (AE) 2018/410. Ba cheart na figiúirí a bhaineann le cuimsiú muiriompair a dhíorthú ó na hastaíochtaí ó ghníomhaíochtaí muiriompair a dtugtar aghaidh orthu in Airteagal 3ga de Threoir 2003/87/CE agus a thuairiscítear i gcomhréir le Rialachán (AE) 2015/757 do 2018 agus 2019 san Aontas agus sna Stáit sa Limistéar Eorpach Eacnamaíoch nó i gComhlachas Saorthrádála na hEorpa, arna gcoigeartú, ó 2021 go dtí 2024, leis an bhfachtóir laghdaithe línigh don bhliain 2024. Ba cheart an fachtóir laghdaithe línigh a chur i bhfeidhm in 2024 maidir leis an méadú ar chainníocht na lamháltas ar fud an Aontais sa bhliain sin.

(40)

Chun an uaillmhian mhéadaithe aeráide a bhaint amach, beidh gá le hacmhainní poiblí agus príobháideacha substaintiúla san Aontas agus sna Ballstáit a dhíriú go hiomlán ar an aistriú aeráide. Chun an caiteachas substaintiúil a bhaineann leis an aeráid i mbuiséad an Aontais a chomhlánú agus a threisiú, ba cheart gach ioncam ceantála nach bhfuil sannta do bhuiséad an Aontais i bhfoirm acmhainní dílse, nó luach airgeadais coibhéiseach na n-ioncam ceantála sin, a úsáid chun críocha a bhaineann leis an aeráid, cé is moite den ioncam a úsáidtear chun costais charbóin indíreacha a chúiteamh. Ba cheart an liosta de chríocha a bhaineann leis an aeráid in Airteagal 10(3) de Threoir 2003/87/CE a leathnú chun críocha breise a chumhdach a mbíonn tionchar dearfach acu ar an gcomhshaol. Ba cheart a áireamh leis sin úsáid na tacaíochta airgeadais chun aghaidh a thabhairt ar ghnéithe sóisialta i dteaghlaigh ar ioncam íseal nó ar mheánioncam trí chánacha saobhacha a laghdú agus laghduithe spriocdhírithe ar dhleachtanna agus ar mhuirir le haghaidh leictreachas in-athnuaite. Ba cheart do na Ballstáit tuairisciú go bliantúil ar úsáid an ioncaim ceantála i gcomhréir le hAirteagal 19 de Rialachán (AE) 2018/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14), á shonrú, i gcás inarb ábhartha agus inarb iomchuí, an t-ioncam arna úsáid agus na gníomhaíochtaí arna ndéanamh chun a bpleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide agus a bpleananna críochacha um aistriú cóir a chur chun feidhme.

(41)

Tiocfaidh méadú ar ioncaim cheantála na mBallstát mar thoradh ar chuimsiú muiriompair in CTA AE. Dá bhrí sin, moltar do na Ballstáit an úsáid a bhaintear as ioncam CTA AE a mhéadú de bhun Airteagal 10(3) de Threoir 2003/87/CE chun rannchuidiú le héiceachórais mhuiríbhunaithe a chosaint, a athbhunú agus a bhainistiú ar bhealach níos fearr, go háirithe limistéir muirí faoi chosaint.

(42)

Tá gá le hacmhainní suntasacha airgeadais chun spriocanna Chomhaontú Pháras a chur chun feidhme i dtíortha i mbéal forbartha agus tathantaítear i gComhshocrú Aeráide Ghlaschú ar thíortha forbartha an maoiniú a sholáthraíonn siad don aeráid a uas-scálú go práinneach agus go suntasach. Ina conclúidí maidir leis na hUllmhúcháin do 27ú Comhdháil na bPáirtithe i UNFCCC (COP 27), meabhraíonn an Chomhairle gurb iad an tAontas agus a Bhallstáit an ranníocóir is mó don mhaoiniú poiblí idirnáisiúnta don aeráid agus go bhfuil níos mó ná méadú faoi dhó déanta acu ar a ranníocaíocht leis an maoiniú don aeráid chun tacú le tíortha i mbéal forbartha ó 2013 i leith. Sna conclúidí sin, tugann an Chomhairle an gealltanas láidir an athuair freisin a thug an tAontas agus a Bhallstáit leanúint den mhaoiniú idirnáisiúnta aeráide a sholáthraíonn siad a uas-scálú i dtreo sprioc na dtíortha forbartha USD 100 billiún ar a laghad a shlógadh in aghaidh na bliana a luaithe is féidir, agus ar aghaidh go dtí 2025 ó raon leathan foinsí, agus measann sí go mbainfear an sprioc sin amach in 2023.

(43)

Chun dul i ngleic le héifeachtaí dáileacháin agus sóisialta an aistrithe i mBallstáit ar ioncam íseal, ba cheart méid breise 2,5 % den chainníocht lamháltas ar fud an Aontais ó 2024 go dtí 2030 a úsáid chun aistriú fuinnimh na mBallstát sin arb ísle a n-olltáirgeacht intíre (OTI) per capita ná 75 % de mheán an Aontais sna blianta 2016 go 2018 a chistiú tríd an gCiste don Nuachóiriú dá dtagraítear in Airteagal 10d de Threoir 2003/87/CE.

(44)

Ba cheart do na Ballstáit is tairbhithe a bheith in ann úsáid a bhaint as na hacmhainní a leithdháiltear ar an gCiste don Nuachóiriú chun infheistíochtaí a bhaineann le réigiúin teorann chóngaracha an Aontais a mhaoiniú nuair is ábhartha sin d’aistriú fuinnimh na mBallstát is tairbhithe.

(45)

Ba cheart dreasachtaí breise a sholáthar chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú ach theicnící costéifeachtacha a úsáid. Chuige sin, ba cheart leithdháileadh lamháltas astaíochtaí saor in aisce do shuiteálacha do-aistrithe ó 2026 ar aghaidh a chur de choinníoll ar infheistíochtaí a dhéanamh i dteicnící chun cur leis an éifeachtúlacht fuinnimh agus chun astaíochtaí a laghdú, go háirithe d’úsáideoirí móra fuinnimh. Ba cheart don Choimisiún a áirithiú nach gcuirfidh cur i bhfeidhm na coinníollachta sin cothrom na Féinne, sláine comhshaoil nó cóir chomhionann idir suiteálacha ar fud an Aontais i mbaol. Ba cheart don Choimisiún, dá bhrí sin, gan dochar do na rialacha is infheidhme faoi Threoir 2012/27/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15), gníomhartha tarmligthe a ghlacadh lena bhforlíontar an Treoir seo chun aghaidh a thabhairt ar aon saincheist a shainaithnítear go háirithe maidir leis na prionsabail thuasluaite agus chun foráil a dhéanamh maidir le rialacha atá simplí ó thaobh riaracháin de le haghaidh an choinníollacht a chur i bhfeidhm. Ba cheart na rialacha sin a bheith mar chuid de na rialacha ginearálta maidir le leithdháileadh saor in aisce, agus úsáid á baint as an nós imeachta bunaithe le haghaidh bearta náisiúnta cur chun feidhme, agus ba cheart foráil a dhéanamh leo maidir le hamlínte, critéir maidir le haitheantas a thabhairt do bhearta éifeachtúlachta fuinnimh a chuirtear chun feidhme, chomh maith le bearta malartacha chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú. Ina theannta sin, ba cheart dreasachtaí a threisiú tuilleadh chun gás ceaptha teasa a laghdú i gcás suiteálacha a bhfuil déine ard astaíochtaí gás ceaptha teasa acu. Chuige sin, ó 2026 ar aghaidh, ba cheart leithdháileadh saor in aisce lamháltas astaíochtaí ar an 20 % de shuiteálacha do-aistrithe a bhfuil an déine astaíochtaí is airde acu faoi thagarmharc táirge ar leith a bheith coinníollach freisin ar chur ar bun agus ar chur chun feidhme pleananna aeráidneodrachta.

(46)

Is éard atá i gceist leis an Sásra Coigeartaithe Teorann Carbóin (SCCT), arna bhunú faoi Rialachán (AE) 2023/956 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) go dtiocfaidh sé in ionad na sásraí a bunaíodh faoi Threoir 2003/87/CE chun an riosca sceite carbóin a chosc. A mhéid atá earnálacha agus fo-earnálacha cumhdaithe faoin mbeart sin, níor cheart dóibh leithdháileadh saor in aisce a fháil. Is gá deireadh idirthréimhseach a chur le lamháltais saor in aisce céim ar chéim, áfach, chun ligean do tháirgeoirí, allmhaireoirí agus trádálaithe dul i dtaithí ar an gcóras nua. Ba cheart laghdú an leithdháilte saor in aisce a chur chun feidhme trí fhachtóir a chur i bhfeidhm sa leithdháileadh saor in aisce le haghaidh earnálacha SCCT, de réir mar a chéimneofar SCCT isteach. Ba cheart go mbeadh an fachtóir SCCT cothrom le 100 % don tréimhse idir teacht i bhfeidhm an Rialacháin sin agus deireadh 2025, agus, faoi réir chur i bhfeidhm na bhforálacha dá dtagraítear in Airteagal 36(2), pointe (b), den Rialachán sin, ba cheart é a bheith cothrom le 97,5 % in 2026, 95 % in 2027, 90 % in 2028, 77,5 % in 2029, 51,5 % in 2030, 39 % in 2031, 26,5 % in 2032 agus 14 % in 2033. Ó 2034 ar aghaidh, níor cheart feidhm a bheith ag aon fhachtóir SCCT.

Ba cheart na gníomhartha tarmligthe ábhartha maidir le leithdháileadh saor in aisce a choigeartú dá réir sin le haghaidh na n-earnálacha agus na bhfo-earnálacha atá cumhdaithe ag SCCT. Tá an leithdháileadh saor in aisce nach soláthraítear d’earnálacha SCCT a thuilleadh bunaithe ar an ríomh sin (éileamh SCCT) le cur leis an gCiste don Nuálaíocht, d’fhonn tacú leis an nuálaíocht i dteicneolaíochtaí ísealcharbóin, gabháil agus úsáid dé-ocsaíde carbóin (CCU), gabháil, iompar agus stóráil gheolaíoch carbóin (CCS), fuinneamh in-athnuaite agus stóráil fuinnimh, ar bhealach a rannchuidíonn leis an athrú aeráide a mhaolú. Sa chomhthéacs sin, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar thionscadail in earnálacha SCCT. Chun an sciar den leithdháileadh saor in aisce atá ar fáil le haghaidh earnálacha nach n-áirítear le SCCT a urramú, ba cheart an méid deiridh atá le baint ón leithdháileadh saor in aisce agus atá le cur ar fáil faoin gCiste don Nuálaíocht a ríomh bunaithe ar an sciar a léirítear le héileamh SCCT i leith riachtanais maidir le leithdháileadh saor in aisce gach earnála a fhaigheann leithdháileadh saor in aisce.

(47)

Chun rioscaí féideartha sceite carbóin a mhaolú a bhaineann le hearraí atá faoi réir SCCT agus a tháirgtear san Aontas lena n-onnmhairiú chuig tríú tíortha nach gcuirtear CTA AE nó sásra praghsála carbóin comhchosúil i bhfeidhm iontu, ba cheart measúnú a dhéanamh roimh dheireadh na hidirthréimhse faoi Rialachán (AE) 2023/956. I gcás inarb é conclúid an mheasúnaithe sin go bhfuil riosca sceite carbóin den sórt sin ann, ba cheart don Choimisiún, i gcás inarb iomchuí, togra reachtach a thíolacadh chun aghaidh a thabhairt ar an riosca sceite carbóin sin ar bhealach atá i gcomhréir le rialacha na hEagraíochta Domhanda Trádála. Thairis sin, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit ioncam ceantála a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar aon riosca iarmharach sceite carbóin in earnálacha SCCT agus i gcomhréir leis na rialacha maidir le Státchabhair. I gcás nach n-úsáidtear lamháltais a thagann ó laghdú ar leithdháileadh saor in aisce i gcur i bhfeidhm na rialacha coinníollachta go hiomlán chun suiteálacha a bhfuil an déine astaíochtaí gás ceaptha teasa is ísle acu a dhíolmhú ón gceartúchán trasearnála, ba cheart 50 % de na lamháltais iarmharacha sin a chur leis an gCiste don Nuálaíocht. Ba cheart an 50 % eile a chur ar ceant thar ceann na mBallstát agus ba cheart dóibh a bheith in ann an t-ioncam ó na ceantanna a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar aon riosca iarmharach sceite carbóin in earnálacha SCCT.

(48)

Chun léiriú níos fearr a thabhairt ar dhul chun cinn teicneolaíochta agus dreasachtaí laghdaithe astaíochtaí á n-áirithiú agus cúiteamh ceart á thabhairt don nuálaíocht, ba cheart coigeartú íosta na luachanna tagarmhairc a mhéadú ó 0,2 % go 0,3 % in aghaidh na bliana, agus ba cheart an coigeartú uasta a mhéadú ó 1,6 % go 2,5 % in aghaidh na bliana. Don tréimhse ó 2026 go 2030, ba cheart na luachanna tagarmhairc a choigeartú laistigh de réimse 6 % go dtí 50 % dá réir sin i gcomparáid leis an luach is infheidhme sa tréimhse ó 2013 go 2020. Chun intuarthacht a thabhairt do shuiteálacha, ba cheart don Choimisiún na gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh lena gcinnfear na luachanna tagarmhairc athbhreithnithe le haghaidh leithdháileadh saor in aisce a luaithe is féidir roimh thús na tréimhse ó 2026 go 2030.

(49)

Chun nuatheicneolaíochtaí ceannródaíocha sa tionscal cruach a dhreasú agus chun laghdú an-díréireach ar an luach tagarmhairc a sheachaint agus i bhfianaise staid ar leith an tionscail amhail an déine ard astaíochtaí agus an struchtúr margaidh idirnáisiúnta agus struchtúr margaidh an Aontais, is gá suiteálacha a bhí i mbun oibríochta le linn na tréimhse tagartha ó 2021 go 2022 a eisiamh ó ríomh an luacha tagarmhairc miotail the don tréimhse ó 2026 go 2030 agus a chuirfí san áireamh sa ríomh sin murach sin mar gheall ar an athbhreithniú ar an sainmhíniú ar an tagarmharc táirge do mhiotail te.

(50)

Chun luach saothair a thabhairt do na táirgeoirí is fearr agus don nuálaíocht, ba cheart suiteálacha a bhfuil a leibhéil astaíochtaí gás ceaptha teasa faoi bhun mheán an 10 % de na suiteálacha is éifeachtúla faoi thagarmharc ar leith a eisiamh ó chur i bhfeidhm an fhachtóra ceartúcháin trasearnála. Lamháltais nach leithdháiltear mar gheall ar leithdháileadh saor in aisce a laghdú i gcur i bhfeidhm na rialacha coinníollachta, ba cheart iad a úsáid chun an t-easnamh sa laghdú ar an leithdháileadh saor in aisce a chumhdach, ar easnamh é arb ann dó mar thoradh ar na táirgeoirí is fearr a eisiamh ó chur i bhfeidhm an fhachtóra ceartúcháin trasearnála.

(51)

Chun dlús a chur le dícharbónú an gheilleagair agus iomaíochas tionsclaíoch an Aontais á neartú ag an am céanna, ba cheart 20 milliún breise de lamháltas ón gcainníocht a d’fhéadfaí a leithdháileadh saor in aisce i gcúinsí eile agus ba cheart 5 mhilliún breise de lamháltais ón gcainníocht a d’fhéadfaí a chur ar ceant murach sin a chur ar fáil don Chiste don Nuálaíocht. Agus athbhreithniú á dhéanamh ar uainiú agus seicheamhú cheantáil le haghaidh an Chiste don Nuálaíocht a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 1031/2010 ón gCoimisiún (17) i bhfianaise na n-athruithe a tugadh isteach leis an Treoir seo, ba cheart don Choimisiún breithniú a dhéanamh ar mhéideanna níos mó acmhainní a chur ar fáil sna chéad bhlianta de chur chun feidhme Threoir 2003/87/CE athbhreithnithe chun borradh a chur faoi dhícharbónú na n-earnálacha ábhartha.

(52)

Tá cur chuige cuimsitheach i leith na nuálaíochta riachtanach chun cuspóirí Rialachán (AE) 2021/1119 a bhaint amach. Ar leibhéal an Aontais Eorpaigh, tacaítear leis na hiarrachtaí taighde agus nuálaíochta is gá, i measc nithe eile, trí Fhís Eorpach, ina n-áirítear cistiú suntasach agus ionstraimí nua do na hearnálacha a thagann faoi CTA AE. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún sineirgí a lorg le Fís Eorpach agus, i gcás inarb ábhartha, le cláir chistiúcháin eile de chuid an Aontais.

(53)

Ba cheart don Chiste don Nuálaíocht tacú le teicnící, próisis agus teicneolaíochtaí nuálacha, lena n-áirítear uas-scálú na dteicnící, na bpróiseas agus na dteicneolaíochtaí sin, d’fhonn iad a rolladh amach go forleathan ar fud an Aontais. Ba cheart tús áite a thabhairt don nuálaíocht cheannródaíoch agus tionscadail á roghnú a dtabharfar tacaíocht dóibh trí dheontais.

(54)

Ba cheart síneadh a chur le raon feidhme an Chiste don Nuálaíocht dá dtagraítear in Airteagal 10a(8) de Threoir 2003/87/CE chun tacú leis an nuálaíocht i dteicneolaíochtaí agus próisis ísealcharbóin agus saor ó charbón a bhaineann le breoslaí a úsáidtear in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthair agus in earnálacha eile, lena n-áirítear modhanna comhchoiteanna iompair amhail iompar poiblí agus seirbhísí cóiste. Thairis sin, ba cheart don Chiste don Nuálaíocht tacú le hinfheistíochtaí chun muiriompar a dhícharbónú, lena n-áirítear infheistíochtaí a dhéanamh in éifeachtúlacht fuinnimh long, calafort agus loingseoireachta gearrthurais, i leictriú na hearnála, i mbreoslaí malartacha inbhuanaithe, amhail hidrigin agus amóinia a tháirgtear ó athnuaiteáin, i dteicneolaíochtaí tiomána astaíochtaí nialasacha amhail teicneolaíochtaí gaoithe, agus i nuálaíochtaí maidir le longa den aicme oighir. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar thionscadail nuálacha a rannchuidíonn leis an earnáil mhuirí a dhícharbónú agus lena tionchair aeráide uile a laghdú, lena n-áirítear astaíochtaí carbóin dhuibh. I ndáil leis sin, ba cheart don Choimisiún foráil a dhéanamh maidir le topaicí tiomnaithe i nglaonna ar thograí ón gCiste don Nuálaíocht. Ba cheart saincheisteanna a bhaineann le cosaint na bithéagsúlachta, le truailliú torainn agus le truailliú uisce a chur san áireamh sna glaonna sin. A mhéid a bhaineann le muiriompar, ba cheart tionscadail a bhfuil breisluach soiléir acu don Aontas a bheith incháilithe.

(55)

De bhun Airteagal 9 de Rialachán Tarmligthe (AE) 2019/1122 ón gCoimisiún (18), i gcás nach n-oibríonn oibreoirí aerárthaigh eitiltí atá cumhdaithe ag CTA AE a thuilleadh, cuirtear stádas ‘coiscthe’ ar a gcuntais, agus ní fhéadfar próisis a thionscnamh ó na cuntais sin a thuilleadh. D’fhonn sláine comhshaoil CTA AE a chaomhnú, ba cheart lamháltais nach n-eisítear d’oibreoirí aerárthaigh, toisc gur scoir siad dá n-oibríochtaí a úsáid, chun aon easnamh i dtabhairt suas ag na hoibreoirí sin a chumhdach, agus ba cheart aon lamháltas atá fágtha a úsáid chun luas a chur faoi ghníomhú chun dul i ngleic leis an athrú aeráide trína gcur isteach sa Chiste don Nuálaíocht.

(56)

Dá ndíreofaí an cúnamh teicniúil ón gCoimisiún ar na Ballstáit sin nár chuir isteach ach líon beag tionscadal nó nár chuir isteach aon tionscadal go dtí seo chabhródh sé sin le líon mór iarratas tionscadail ar chistiú ón gCiste don Nuálaíocht a bhaint amach ar fud na mBallstát. Leis an gcúnamh sin, ba cheart, i measc nithe eile, tacú le gníomhaíochtaí atá dírithe ar fheabhas a chur ar cháilíocht na dtograí le haghaidh tionscadal atá lonnaithe sna Ballstáit sin nár chuir isteach ach líon beag tionscadal nó nár chuir isteach aon tionscadal, mar shampla trí fhaisnéis, ceachtanna a foghlaimíodh agus dea-chleachtas a roinnt agus atá dírithe ar ghníomhaíochtaí na bpointí teagmhála náisiúnta a threisiú. Áirítear ar na bearta eile lena bhféadfaí an aidhm chéanna a bhaint amach bearta chun feasacht a mhúscailt maidir le roghanna cistithe agus méadú a dhéanamh ar acmhainneacht na mBallstát sin iarratasóirí ionchasacha ar thionscadail a shainaithint agus tacú leo. Ba cheart comhpháirtíochtaí tionscadail ar fud na mBallstát agus comhoiriúnú idir iarratasóirí féideartha, go háirithe do thionscadail ar mhórscála, a chur chun cinn freisin.

(57)

Chun feabhas a chur ar ról na mBallstát i rialachas an Chiste don Nuálaíocht agus trédhearcacht a mhéadú, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a chur faoi bhráid an Choiste um Athrú Aeráide maidir le cur chun feidhme an Chiste don Nuálaíocht, ina soláthrófar anailís ar an tionchar a mheastar a bheidh ag tionscadail a dhámhfar de réir earnála agus de réir Ballstáit. Ba cheart don Choimisiún freisin an tuarascáil a chur ar fáil do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle agus í a chur ar fáil don phobal. Faoi réir chomhaontú na n-iarratasóirí, tar éis dheireadh an ghlao ar thograí, ba cheart don Choimisiún na Ballstáit a chur ar an eolas faoi na hiarratais ar chistiú le haghaidh na dtionscadal ar a gcríoch faoi seach agus ba cheart dó faisnéis mhionsonraithe a chur ar fáil dóibh maidir leis na hiarratais sin chun gur fusa do na Ballstáit tacaíocht do thionscadail a chomhordú. Ina theannta sin, ba cheart don Choimisiún na Ballstáit a chur ar an eolas faoi liosta na dtionscadal réamhroghnaithe roimh dhámhachtain na tacaíochta. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach gcuireann na forálacha náisiúnta maidir le trasuíomh bac ar an nuálaíocht agus go bhfuil siad neodrach ó thaobh na teicneolaíochta de, agus ba cheart don Choimisiún cúnamh teicniúil a chur ar fáil, go háirithe do Bhallstáit a bhfuil a rannpháirtíocht éifeachtach íseal, chun rannpháirtíocht éifeachtach gheografach sa Chiste don Nuálaíocht a fheabhsú agus chun cur le cáilíocht fhoriomlán na dtionscadal a thíolactar. Ba cheart don Choimisiún faireachán agus tuairisciú cuimsitheach a áirithiú freisin, lena n-áirítear faisnéis faoin dul chun cinn i dtreo cumhdach geografach éifeachtach atá bunaithe ar cháilíocht ar fud an Aontais agus obair leantach iomchuí.

(58)

Chun ailíniú le cineál cuimsitheach an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip, ba cheart tús áite a thabhairt, i bpróiseas roghnúcháin na dtionscadal a dtugtar tacaíocht dóibh trí dheontais, do thionscadail lena dtugtar aghaidh ar thionchair iomadúla ar an gcomhshaol. Chun tacú le macasamhlú agus dul i bhfód níos tapúla i margadh na dteicneolaíochtaí nó na réiteach a dtacaítear leo, ba cheart do thionscadail arna gcistiú ag an gCiste don Nuálaíocht eolas a roinnt le tionscadail ábhartha eile agus le taighdeoirí atá bunaithe san Aontas agus a bhfuil leas dlisteanach acu.

(59)

Is gnéithe tábhachtacha iad conarthaí le haghaidh difríochta (CDanna), conarthaí le haghaidh difríochta carbóin (CCDanna) agus conarthaí le préimh sheasta chun laghduithe astaíochtaí i dtionscal a spreagadh trí nuatheicneolaíochtaí a uas-scálú, ag cur deis ar fáil praghas a ghealladh d’infheisteoirí teicneolaíochtaí nuálacha atá neamhdhíobhálach don aeráid a chúitíonn laghduithe astaíochtaí CO2 atá níos airde ná na cinn sin a spreagtar le leibhéal an phraghais carbóin atá ann in CTA AE. Ba cheart síneadh a chur leis an réimse beart a bhféadfaidh an Ciste don Nuálaíocht tacaíocht a thabhairt dó chun tacaíocht a sholáthar do thionscadail trí thairiscintí iomaíocha, as a ndéanfaí CDanna, CCDanna nó conarthaí le préimh sheasta a dhámhachtain. Bheadh tairiscintí in CTA AE atá iomaíoch ó thaobh praghais de tábhachtach mar shásra chun tacú le teicneolaíochtaí dícharbónaithe a fhorbairt agus an úsáid is fearr is féidir a bhaint as na hacmhainní atá ar fáil. Thabharfadh sé deimhneacht freisin d’infheisteoirí na dteicneolaíochtaí sin. I bhfianaise aon dliteanas teagmhasach do bhuiséad an Aontais a íoslaghdú, ba cheart maolú riosca a áirithiú i ndearadh CDanna agus CCDanna agus ba cheart cumhdach iomchuí trí ghealltanas buiséadach a chur ar fáil don chéad dá bhabhta CDanna agus CCDanna ar a laghad le leithreasuithe a eascraíonn as na fáltais ó lamháltais a chur ar ceant arna leithdháileadh de bhun Airteagal 10a(8) de Threoir 2003/87/CE.

Ní ann do rioscaí den sórt sin le haghaidh conarthaí le préimh sheasta toisc go ndéanfar an gealltanas dlíthiúil a chumhdach le gealltanas buiséadach comhfhreagrach. Ina theannta sin, ba cheart don Choimisiún measúnú cáilíochtúil agus cainníochtúil a dhéanamh ar na rioscaí airgeadais a eascraíonn as a gcur chun feidhme, tar éis dó an chéad dá bhabhta de Cdanna agus de CCDanna a thabhairt chun críche, agus gach uair is gá ina dhiaidh sin. Ba cheart a chumhachtú don Choimisiún gníomh tarmligthe a ghlacadh chun, bunaithe ar thorthaí an mheasúnaithe sin, foráil a dhéanamh maidir le ráta soláthair iomchuí seachas cumhdach iomlán a úsáid le haghaidh babhtaí ina dhiaidh sin de Cdanna nó CCDanna. Ba cheart a chur san áireamh i gcur chuige den sórt sin aon ghné a d’fhéadfadh rioscaí airgeadais do bhuiséad an Aontais a laghdú, sa bhreis ar na lamháltais atá ar fáil sa Chiste don Nuálaíocht, amhail dliteanas a roinnt leis na Ballstáit, ar bhonn deonach, nó sásra athárachais féideartha ón earnáil phríobháideach. Is gá, dá bhrí sin, foráil a dhéanamh maidir le maoluithe ó chodanna de Theideal X de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19). Ba cheart gurb é 100 % an ráta soláthair don chéad dá bhabhta de Cdanna agus Ccdanna.

Mar sin féin, de mhaolú ar Airteagal 210(1), Airteagal 211(1) agus (2) agus Airteagal 218(1) den Rialachán sin, ba cheart íosráta soláthair 50 % chomh maith le sciar uasta ioncaim ón gCiste don Nuálaíocht a bheidh le húsáid chun 30 % a sholáthar a shocrú sa Treoir seo do bhabhtaí CDanna agus CCDanna ina dhiaidh sin agus ba cheart don Choimisiún a bheith in ann an ráta soláthair is gá a shonrú ar bhonn na taithí ón gcéad dá ghlao ar thograí agus an méid ioncaim atá le húsáid le haghaidh soláthair a shonrú. Níor cheart, dá bhrí sin, go rachadh an dliteanas airgeadais iomlán a bheidh le híoc as buiséad an Aontais thar 60 % de na fáltais ó cheantáil don Chiste don Nuálaíocht. Thairis sin, ós rud é go dtiocfaidh an soláthar, go ginearálta, ón gCiste don Nuálaíocht, ba cheart maoluithe a dhéanamh ar na rialacha in Airteagail 212, 213 agus 214 de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 a bhaineann leis an gciste don soláthar coiteann arna bhunú le hAirteagal 212 den Rialachán sin. Mar gheall ar chineál nuálach Cdanna agus CCDanna, d’fhéadfadh go mbeadh gá freisin le maoluithe ar Airteagal 209(2), pointí (d) agus (h), den Rialachán sin, ós rud é nach bhfuil siad ag brath ar ghiaráil/iolraitheoirí ná nach mbraitheann siad go hiomlán ar mheasúnú ex ante, ar Airteagal 219(3), mar gheall ar an nasc le hAirteagal 209(2), pointe (d), agus ar Airteagal 219(6) de ós rud é nach mbeidh risíochtaí creidmheasa nó cothromais faoi ráthaíocht ag comhpháirtithe cur chun feidhme. Ba cheart úsáid aon mhaolú ó Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 a theorannú don mhéid is gá. Ba cheart an chumhacht a thabhairt don Choimisiún leasú a dhéanamh ar an sciar uasta ioncaim ón gCiste don Nuálaíocht atá le húsáid chun soláthar a dhéanamh, ar soláthar é nach dtéann thar 20 pointe céatadáin os cionn an mhéid dá bhforáiltear sa Treoir seo.

(60)

Tá an Ciste don Nuálaíocht faoi réir an chórais ghinearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint arna bhunú le Rialachán (AE, Euratom) 2020/2092 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20).

(61)

I gcás ina gcuirtear gníomhaíocht suiteála ar fionraí ar bhonn sealadach, déantar an leithdháileadh saor in aisce a choigeartú ar na leibhéil ghníomhaíochta ar a dtugtar tuairisc go héigeantach ar bhonn bliantúil. Thairis sin, féadfaidh údaráis inniúla eisiúint lamháltas astaíochtaí a chur ar fionraí i gcás suiteálacha a chuir oibríochtaí ar fionraí fad agus nach bhfuil aon fhianaise ann go dtosóidh siad oibríochtaí arís. Dá bhrí sin, níor cheart go mbeadh ar oibreoirí a léiriú don údarás inniúil a thuilleadh go dtosóidh a suiteáil ag táirgeadh arís laistigh de theorainn ama sonraithe agus réasúnta i gcás ina gcuirfear gníomhaíochtaí ar fionraí ar bhonn sealadach.

(62)

Féadfar a éileamh le ceartúcháin a chuirtear i bhfeidhm ar an leithdháileadh saor in aisce arna dheonú do shuiteálacha do-aistrithe de bhun Airteagal 11(2) de Threoir 2003/87/CE go ndeonófar lamháltais bhreise saor in aisce nó go dtabharfar barrachas lamháltas ar ais. Ba cheart na lamháltais atá curtha i leataobh le haghaidh iontrálaithe nua faoi Airteagal 10a(7) de Threoir 2003/87/CE a úsáid chun na gcríoch sin.

(63)

Ó 2013 i leith, tá sé d’oibleagáid ar tháirgeoirí leictreachais na lamháltais ar fad atá de dhíth orthu chun leictreachas a ghiniúint a cheannach. Mar sin féin, i gcomhréir le hAirteagal 10c de Threoir 2003/87/CE, tá an rogha ag roinnt Ballstát leithdháileadh saor in aisce idirthréimhseach a sholáthar chun an earnáil fuinnimh a nuachóiriú don tréimhse ó 2021 go 2030. Roghnaigh trí Bhallstát an rogha sin a úsáid. I bhfianaise an ghá atá le dícharbónú a dhéanamh go tapa, go háirithe san earnáil fuinnimh, níor cheart do na Ballstáit lena mbaineann a bheith in ann an leithdháileadh saor in aisce idirthréimhseach sin a sholáthar ach amháin le haghaidh infheistíochtaí a dhéanfar go dtí an 31 Nollaig 2024. Ba cheart dóibh a bheith in ann aon lamháltais eile don tréimhse ó 2021 go 2030 nach n-úsáidtear le haghaidh infheistíochtaí den sórt sin, sa chion a chinneann siad, a chur le cainníocht iomlán na lamháltas a fhaigheann an Ballstát lena mbaineann le haghaidh ceantála, nó iad a úsáid chun tacú le hinfheistíochtaí faoi chuimsiú an Chiste don Nuachóiriú. Cé is moite den spriocdháta chun fógra a thabhairt ina leith, ba cheart lamháltais a aistrítear chuig an gCiste don Nuachóiriú a bheith faoi réir na rialacha céanna maidir le hinfheistíochtaí is infheidhme maidir leis na lamháltais a aistríodh cheana de bhun Airteagal 10d(4) de Threoir 2003/87/CE. Chun go bhféadfaí intuarthacht agus trédhearcacht a áirithiú i ndáil le méideanna na lamháltas atá ar fáil le haghaidh ceantála nó le haghaidh leithdháileadh saor in aisce idirthréimhseach agus i ndáil leis na sócmhainní a bhainistítear leis an gCiste don Nuachóiriú, ba cheart do na Ballstáit an Coimisiún a chur ar an eolas faoi mhéideanna de na lamháltais atá fágtha atá le húsáid chun gach críche, faoi seach, faoin 15 Bealtaine 2024.

(64)

Ba cheart raon feidhme an Chiste don Nuachóiriú a ailíniú le cuspóirí aeráide is déanaí an Aontais trína éileamh go bhfuil infheistíochtaí comhsheasmhach le cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus le Rialachán (AE) 2021/1119, agus trí dheireadh a chur leis an tacaíocht d’aon infheistíocht a bhaineann le giniúint fuinnimh bunaithe ar bhreoslaí iontaise, ach amháin i ndáil le tacaíocht le haghaidh infheistíochtaí den sórt sin le hioncam ó lamháltais arna n-aistriú go deonach chuig an gCiste don Nuachóiriú i gcomhréir le hAirteagal 10d(4) de Threoir 2003/87/EC. Ina theannta sin, ba cheart leanúint de thacaíocht theoranta a thabhairt d’infheistíochtaí den sórt sin le hioncam ó na leithdháiltí dá dtagraítear in Airteagal 10(1), an triú fomhír, den Treoir sin, faoi choinníollacha áirithe, go háirithe i gcás ina gcáilíonn an ghníomhaíocht mar ghníomhaíocht atá inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de faoi Rialachán (AE) 2020/852 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (21) agus maidir leis na lamháltais a chuirtear ar ceant go dtí 2027. Maidir leis an dara catagóir lamháltas, níor cheart, ina theannta sin, ioncam ó lamháltais a chuirtear ar ceant tar éis 2028 a chur ar fáil chun tacú le húsáidí iartheachtacha breoslaí iontaise neamhsholadacha. Lena chois sin, ba cheart an céatadán den Chiste don Nuachóiriú is gá a chaitheamh ar infheistíochtaí tosaíochta a mhéadú go dtí 80 % do lamháltais an Chiste don Nuachóiriú a aistrítear i gcomhréir le hAirteagal 10d(4) de Threoir 2003/87/CE agus dá dtagraítear in Airteagal 10(1), an tríú fomhír, den Treoir sin, agus go dí 90 % don mhéid breise de 2,5 % ó chainníocht na lamháltas ar fud an Aontais.

Éifeachtúlacht fuinnimh lena n-áirítear sa tionscal, san iompar, i bhfoirgnimh, sa talmhaíocht agus i ndramhaíl; téamh agus fuarú ó fhoinsí in-athnuaite; chomh maith le tacaíocht le haghaidh teaghlach chun aghaidh a thabhairt ar an mbochtaineacht fuinnimh, lena n-áirítear i gceantair thuaithe agus iargúlta, a chur san áireamh laistigh de raon feidhme na n-infheistíochtaí tosaíochta. Chun trédhearcacht a mhéadú agus chun measúnú níos fearr a dhéanamh ar thionchar an Chiste don Nuachóiriú, ba cheart don Choiste Infheistíochta tuarascáil bhliantúil a chur faoi bhráid an Choiste um Athrú Aeráide ar a dtaithí le meastóireacht a dhéanamh ar infheistíochtaí, go háirithe ó thaobh astaíochtaí a laghdú agus costais laghdaithe astaíochta de.

(65)

Le Treoir (AE) 2018/410 tugadh isteach forálacha maidir leis an gcealú a dhéanfadh Ballstáit ar lamháltais óna méid ceantála i ndáil le dúnadh acmhainneachta giniúna leictreachais ar a gcríoch. I bhfianaise mhéadú uaillmhian an Aontais maidir leis an aeráid agus dhícharbónú luathaithe earnáil an leictreachais, tá cealú den sórt sin ag éirí níos ábhartha anois. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún a mheas an féidir úsáid an chealaithe ag na Ballstáit a éascú trí leasú a dhéanamh ar na gníomhartha tarmligthe ábhartha arna nglacadh de bhun Airteagal 10(4) de Threoir 2003/87/CE.

(66)

Leis an leithdháileadh saor in aisce a tugadh isteach le Treoir (AE) 2018/410 agus a cuireadh i bhfeidhm le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/1842 ón gCoimisiún (22), cuireadh feabhas ar an éifeachtúlacht agus ar na dreasachtaí a cuireadh ar fáil le leithdháileadh saor in aisce, ach méadaíodh leis ar an úalach riaracháin agus rinneadh dáta stairiúil eisiúint an leithdháilte saor in aisce, an 28 Feabhra, neamhoibríochtúil. Chun gur fearr a chuirfear coigeartuithe ar an leithdháileadh saor in aisce san áireamh, is iomchuí coigeartuithe a dhéanamh ar an timthriall comhlíontachta. Ba cheart, dá bhrí sin, an spriocdháta d’údaráis inniúla chun leithdháileadh saor in aisce a dheonú a chur siar ón 28 Feabhra go dtí an 30 Meitheamh agus ba cheart an spriocdháta d’oibreoirí chun lamháltais a thabhairt suas a chur siar ón 30 Aibreán go dtí an 30 Meán Fómhair.

(67)

Le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2066 ón gCoimisiún (23) leagtar íos rialacha maidir le faireachán ar astaíochtaí ó bhithmhais, atá comhsheasmhach leis na rialacha maidir le húsáid bithmhaise a leagtar síos i reachtaíocht an Aontais maidir le fuinneamh in-athnuaite. De réir mar a éireoidh an reachtaíocht níos casta maidir leis na critéir inbhuanaitheachta i gcomhair bithmhaise leis na rialacha is deireanaí arna mbunú le Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24), ba cheart bronnadh na gcumhachtaí cur chun feidhme in Airteagal 14(1) de Threoir 2003/87/CE a leathnú go dtí glacadh na gcoigeartuithe is gá chun critéir inbhuanaitheachta le haghaidh bithmhaise, lena n-áirítear bithbhreoslaí, bithleachtanna agus breoslaí bithmhaise a chur i bhfeidhm in CTA AE. Ina theannta sin, ba cheart an chumhacht a thabhairt don Choimisiún gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh chun a shonrú conas an stóráil ar astaíochtaí ó mheascáin de bhithmhais atá nialas-rátaithe agus de bhithmhais nach dtagann ó fhoinsí nialas-rátaithe a chur san áireamh.

(68)

Féadann breoslaí in-athnuaite leachta agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a bheith tábhachtach chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú in earnálacha atá deacair a dhícharbónú. I gcás ina dtáirgtear breoslaí carbóin athchúrsáilte agus breoslaí in-athnuaite leachta agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch ó CO2 ghafa faoi ghníomhaíocht a chumhdaítear leis an Treoir seo, ba cheart na hastaíochtaí a chur san áireamh faoin ngníomhaíocht sin. Chun a áirithiú go rannchuidíonn breoslaí in-athnuaite de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte le laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa, agus chun comhaireamh dúbailte na mbreoslaí a rannchuidíonn le laghduithe a sheachaint, is iomchuí an cumhachtú in Airteagal 14(1) de Threoir 2003/87/CE a leathnú go sainráite chuig glacadh na ngníomhartha cur chun feidhme ag an gCoimisiún lena leagtar síos na coigeartuithe is gá ar conas scaoileadh CO2 faoi dheireadh a chur san áireamh, ar bhealach lena n-áirithítear go gcuirfear na hastaíochtaí go léir san áireamh, lena n-áirítear i gcás ina dtáirgtear breoslaí den sórt sin ó CO2 ghafa lasmuigh den Aontas, agus ar conas comhaireamh dúbailte a sheachaint agus a áirithiú go bhfuil dreasachtaí iomchuí i bhfeidhm chun astaíochtaí a ghabháil, agus láimhseáil na mbreoslaí sin á gcur san áireamh freisin faoi Threoir (AE) 2018/2001.

(69)

Ós rud é go mbítear ag súil go n-iomprófaí CO2 freisin ar bhealaí eile seachas píblínte, le longa agus le trucail mar shampla, ba cheart an cumhdach reatha in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE um iompar gás ceaptha teasa chun críocha stórála a leathnú chuig gach modh iompair ar chúiseanna córa comhionainne agus gan beann ar cibé atá na modhanna iompair cumhdaithe ag CTA AE nó nach bhfuil. I gcás ina bhfuil na hastaíochtaí ón iompar cumhdaithe freisin le gníomhaíocht eile faoi Threoir 2003/87/CE, ba cheart na hastaíochtaí a chur san áireamh faoin ngníomhaíocht sin chun comhaireamh dúbailte a sheachaint.

(70)

Mar thoradh ar eisiamh suiteálacha ina mbaintear úsáid eisiach as bithmhais ó CTA AE, tá cásanna ann ina bhfuil brabúis amhantair faighte ag suiteálacha a dhéanann sciar mór de bhithmhais a dhó trí lamháltais saor in aisce a fháil a sháraíonn go mór astaíochtaí iarbhír. Dá bhrí sin, ba cheart luach tairsí le haghaidh dóchán bithmhaise nialas-rátaithe a thabhairt isteach agus suiteálacha atá os cionn an luacha sin a eisiamh ó CTA AE. Le tairseach a thabhairt isteach, bheadh níos mó deimhneachta ann maidir leis na suiteálacha atá faoi raon feidhme CTA AE agus bheifí in ann lamháltais saor in aisce a dháileadh níos cothroime ar earnálacha ina bhfuil níos mó riosca sceite carbóin go háirithe. Ba cheart an tairseach a shocrú ag leibhéal 95 % chun na buntáistí agus na míbhuntáistí a chothromú do shuiteálacha chun fanacht faoi raon feidhme CTA AE. Dá bhrí sin, maidir le suiteálacha a choinnigh an acmhainneacht fhisiceach chun breoslaí iontaise a dhó, níor cheart iad a dhreasú chun filleadh ar úsáid breoslaí den sórt sin. Le tairseach 95 %, d’áiritheofaí, má úsáideann suiteáil breoslaí iontaise chun fanacht laistigh de raon feidhme CTA AE chun tairbhe a bhaint as leithdháileadh lamháltas saor in aisce go mbeadh na costais charbóin a bhaineann le húsáid na mbreoslaí iontaise sin mór go leor le go mbeadh siad ina ndídhreasacht.

D’áiritheofaí leis an tairseach sin freisin go bhfanfaidh suiteálacha a úsáideann méid mór breoslaí iontaise laistigh d’oibleagáidí faireacháin CTA AE, agus ar an gcaoi sin seachnófar aon teacht timpeall a d’fhéadfaí a dhéanamh ar na hoibleagáidí faireacháin, tuairiscithe agus fíoraithe atá ann cheana. Ag an am céanna, ba cheart leanúint de shuiteálacha a chomhthiomsaíonn sciar níos ísle de bhithmhais nialas-rátaithe a spreagadh, trí shásra solúbtha, chun dóchán breosla iontaise a laghdú a thuilleadh agus fanacht faoi raon feidhme CTA AE go dtí go mbeidh an úsáid a bhaineann siad as bithmhais inbhuanaithe chomh mór sin nach mbeidh údar lena n-áireamh faoi CTA AE a thuilleadh. Ina theannta sin, is léir ón taithí gur gá athmheasúnú a dhéanamh agus sainmhíniú níos beaichte a thabhairt ar shuiteálacha nach n-úsáideann ach bithmhais, ar tairseach 100 % é go héifeachtach, ach amháin i gcás dóchán breoslaí iontaise le linn céimeanna tosaithe agus múchta. Leis an tairseach de 95 % ceadaítear dóchán breoslaí iontaise le linn céimeanna tosaithe agus múchta.

(71)

Chun úsáid teicneolaíochtaí ísealcharbóin agus teicneolaíochtaí saor ó charbón a dhreasú, ba cheart do na Ballstáit an rogha a thabhairt d’oibreoirí fanacht laistigh de raon feidhme CTA AE go dtí deireadh na tréimhse reatha agus don chéad tréimhse 5 bliana eile dá dtagraítear in Airteagal 11(1) de Threoir 2003/87/CE más rud é gur athraigh an tsuiteáil a próiseas táirgthe chun a hastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú agus mura gcomhlíonann sí a thuilleadh an tairseach 20 MW den ionchur teirmeach rátaithe iomlán.

(72)

D’fhoilsigh an tÚdarás Eorpach um Urrúis agus Margaí (ESMA) a thuarascáil deiridh maidir le lamháltais astaíochtaí agus díorthaigh ghaolmhara an 28 Márta 2022. Is anailís chuimsitheach í an tuarascáil ar shláine mhargadh carbóin na hEorpa agus tá saineolas agus moltaí curtha ar fáil inti maidir le feidhmiú cuí an mhargaidh carbóin a chaomhnú. Chun faireachán leanúnach a dhéanamh ar shláine agus trédhearcacht an mhargaidh, ba cheart do ESMA an tuairisciú a dhéanamh ar bhonn rialta. Tá measúnú á dhéanamh ag ESMA cheana féin ar fhorbairtí sa mhargadh agus, i gcás inar gá, cuireann sé moltaí ar fáil i réimse a inniúlachta ina thuarascáil maidir le treochtaí, rioscaí agus leochaileachtaí i gcomhréir le hAirteagal 32(3) de Rialachán (AE) Uimh. 1095/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (25). Ba cheart anailís ar mhargadh carbóin na hEorpa, lena n-áirítear ceantanna lamháltas astaíochtaí, trádáil ar an láthair agus thar an gcuntar i lamháltais astaíochtaí agus díorthaigh díobh, a bheith mar chuid den tuairisciú bliantúil sin. Leis an oibleagáid sin, dhéanfaí an tuairisciú a dhéanann ESMA a chuíchóiriú agus cheadófaí comparáidí tras-mhargaidh, go háirithe mar gheall ar naisc láidre idir CTA AE agus margaí díorthach tráchtearraí.

Ba cheart, leis an anailís rialta den sórt sin ó ESMA, faireachán a dhéanamh go háirithe ar aon luaineacht sa mhargadh agus éabhlóid praghsanna, ar oibriú na gceantanna agus na n-oibríochtaí trádála ar na margaí, ar leachtacht agus ar mhéideanna a thrádáiltear, agus ar chatagóirí agus iompraíocht trádála rannpháirtithe sa mhargadh, lena n-áirítear gníomhaíocht amhantrach a mbíonn tionchar suntasach aici ar phraghsanna. Ba cheart a áireamh ina mheasúnuithe, i gcás inarb ábhartha, moltaí chun feabhas a chur ar shláine agus trédhearcacht an mhargaidh mar aon le hoibleagáidí tuairiscithe, agus chun cosc agus brath ar dhrochúsáid mhargaidh a fheabhsú agus cuidiú le cothabháil margaí ordúla le haghaidh lamháltais astaíochtaí agus a ndíorthach. Ba cheart don Choimisiún aird chuí a thabhairt ar na measúnuithe agus ar na moltaí i gcomhthéacs na tuarascála bliantúla ar an margadh carbóin agus, i gcás inar gá, sna tuarascálacha chun feidhmiú níos fearr an mhargaidh carbóin a áirithiú.

(73)

Chun dreasachtaí breise a thabhairt d’infheistíochtaí a theastaíonn chun téamh ceantair a dhícharbónú agus chun aghaidh a thabhairt ar ghnéithe sóisialta a bhaineann le praghsanna arda fuinnimh agus an déine ard astaíochtaí gás ceaptha teasa atá ag suiteálacha téimh ceantair sna Ballstáit ina bhfuil sciar an-ard astaíochtaí ó théamh ceantair i gcomparáid le méid an gheilleagair, ba cheart d’oibreoirí a bheith in ann iarratas a dhéanamh ar leithdháileadh saor in aisce idirthréimhseach breise ar shuiteálacha téimh ceantair agus ba cheart luach breise an leithdháilte saor in aisce a infheistiú chun astaíochtaí a laghdú go suntasach roimh 2030. Chun a áirithiú go dtarlóidh na laghduithe sin, ba cheart an leithdháileadh saor in aisce idirthréimhseach breise a bheith coinníollach ar infheistíochtaí agus ar laghduithe astaíochtaí a bhaintear amach sna pleananna neodrachta aeráide a tharraingeoidh oibreoirí suas dá suiteálacha ábhartha.

(74)

Is féidir le méaduithe iomarcacha gan choinne nó méaduithe tobanna ar phraghsanna sa mhargadh carbóin tionchar diúltach a imirt ar intuarthacht an mhargaidh, ar intuarthacht í atá bunriachtanach chun infheistíochtaí dícharbónaithe a phleanáil. Dá bhrí sin, an beart a bhfuil feidhm aige i gcás luaineachtaí iomarcacha praghsanna sa mhargadh le haghaidh lamháltas astaíochtaí a thrádáil a chumhdaítear faoi Chaibidlí II agus III de Threoir 2003/87/CE, ba cheart é a neartú go cúramach chun feabhas a chur ar fhreagairtí ar uaineachtaí praghsanna gan údar i bpraghsanna. Má chomhlíontar an coinníoll spreagtha bunaithe ar an méadú ar an meánphraghas lamháltais, ba cheart feidhm a bheith ag an mbeart coimirce riailbhunaithe sin go huathoibríoch, ar dá réir a dhéanfar líon réamhchinntithe lamháltas a scaoileadh ó chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh arna bhunú le Cinneadh (AE) 2015/1814 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26). Ba cheart don Choimisiún dlúthfhaireachán a dhéanamh ar na gcoinníoll spreagtha agus ba cheart iad a fhoilsiú go míosúil chun trédhearcacht a fheabhsú. Chun ceantáil ordúil na lamháltas a scaoileadh ó chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh de bhun an bhirt coimirce sin a áirithiú agus chun intuarthacht an mhargaidh a fheabhsú, níor cheart feidhm a bheith ag an mbeart sin arís go dtí dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis dheireadh an scaoilte lamháltas roimhe sin sa mhargadh faoin mbeart.

(75)

Sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Meán Fómhair 2020 dar teideal ‘Stepping up Europe’s 2030 climate ambition – Investing in a climate-neutral future for the benefit of our people’ [Uaillmhian aeráide 2030 na hEorpa a uaschéimniú – Infheistiú i dtodhchaí aeráidneodrach chun tairbhe dár bpobail] cuireadh i dtábhacht an dúshlán ar leith a bhaineann leis na hastaíochtaí a laghdú in earnáil na bhfoirgneamh agus earnáil an iompair de bhóthar. Dá bhrí sin, d’fhógair an Coimisiún go bhféadfaí astaíochtaí ó fhoirgnimh agus ón iompar de bhóthar a chur san áireamh i bhforbairt bhreise ar thrádáil astaíochtaí agus chuir sé in iúl go mbeadh tairbhí ag baint le gach astaíocht ó dhóchán breoslaí a chumhdach. Ba cheart trádáil astaíochtaí a chur i bhfeidhm maidir le breoslaí a úsáidtear le haghaidh dócháin in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise a chomhfreagraíonn do ghníomhaíochtaí tionsclaíocha nach gcumhdaítear le hIarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE amhail saoráidí tionsclaíocha a théamh (‘earnáil na bhfoirgneamh, an iompair de bhóthar agus earnálacha breise’). I gcás na n-earnálacha sin, ba cheart córas trádála astaíochtaí atá leithleach ach comhuaineach a bhunú chun aon chur isteach ar an gcóras trádála astaíochtaí dea-fheidhmiúil le haghaidh suiteálacha do-aistrithe agus eitlíochta a sheachaint. Tá beartais chomhlántacha ag gabháil leis an gcóras nua, ar beartais iad lena múnlaítear ionchais rannpháirtithe sa mhargadh agus lena ndírítear ar chomhartha maidir le praghas carbóin a thabhairt don gheilleagar ina iomláine agus, ag an am céanna, lena ndéantar bearta a chur ar fáil chun tionchair mhíchuí ar phraghsanna a sheachaint. Léiríonn an taithí gur gá córas éifeachtach faireacháin, tuairiscithe agus fíorúcháin a bhunú chun an córas nua a fhorbairt. I bhfianaise sineirgí agus comhsheasmhacht a áirithiú le bonneagar reatha an Aontais do CTA AE, is iomchuí córas trádála astaíochtaí a bhunú le haghaidh earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise trí leasú ar Threoir 2003/87/CE.

(76)

Chun an creat cur chun feidhme is gá a bhunú agus chun tráthchlár réasúnta a thabhairt chun sprioc 2030 a bhaint amach, ba cheart an trádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise a thosú in 2025. Le linn na mblianta tosaigh, ba cheart a cheangal ar na heintitis rialáilte cead astaíochtaí gás ceaptha teasa a bheith acu agus a n-astaíochtaí a thuairisciú le haghaidh na mblianta 2024 go 2026. Ba cheart eisiúint lamháltas agus oibleagáidí comhlíontachta le haghaidh na n-eintiteas sin a bheith infheidhme amhail ó 2027. Leis an seicheamhú sin, bheifí in ann tús a chur le trádáil astaíochtaí sna hearnálacha ar bhealach ordúil agus éifeachtúil. D’fhágfadh sé freisin sé go mbeadh na bearta i bhfeidhm chun a áirithiú go dtugtar isteach trádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise go cóir agus go cothrom ó thaobh na sochaí de, chun tionchar phraghas an charbóin ar theaghlaigh agus úsáideoirí iompair leochaileacha a mhaolú.

(77)

Ós rud é go bhfuil líon an-mhór astairí beaga in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise, ní féidir an pointe rialaithe a shocrú ar leibhéal na n-eintiteas a dhéanann gáis ceaptha teasa a astú, mar is amhlaidh i gcás na suiteálacha do-aistrithe agus na heitlíochta. Dá bhrí sin, ar chúiseanna indéantachta teicniúla agus éifeachtúlachta riaracháin, tá sé níos iomchuí an pointe rialaithe a shocrú ag céim níos luaithe sa slabhra soláthair. Ba cheart gurbh é an beart a spreagfadh an oibleagáid chomhlíontachta faoin gcóras nua trádála astaíochtaí ná breoslaí a scaoileadh lena dtomhailt a úsáidtear don dóchán in earnáil na bhfoirgneamh agus earnáil an iompair de bhóthar, lena n-áirítear le haghaidh an iompar de bhóthar a dhéantar ar gháis ceaptha teasa ar mhaithe lena stóráil go geolaíoch, agus sna hearnálacha breise freisin, a chomhfhreagraíonn do ghníomhaíochtaí tionsclaíocha nach gcumhdaítear le hIarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE. Chun cumhdach dúbailte a sheachaint, níor cheart breoslaí a scaoileadh lena dtomhailt a úsáidtear i ngníomhaíochtaí eile faoi Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Treoir sin a chumhdach.

(78)

Ba cheart na heintitis rialáilte in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise agus an pointe rialaithe a shainiú ar aon dul leis an gcóras dleachta máil arna bhunú le Treoir (AE) 2020/262 (27) ón gComhairle, leis na hoiriúnaithe is gá, toisc go leagtar síos sa Treoir sin cheana córas láidir rialaithe i gcomhair na gcainníochtaí breosla uile a scaoileadh lena dtomhailt chun críocha dleachta máil a íoc. Níor cheart do thomhaltóirí deiridh breoslaí sna hearnálacha sin a bheith faoi réir oibleagáidí faoi Threoir 2003/87/CE.

(79)

Ba cheart do na heintitis rialáilte a thagann faoi raon feidhme an chórais trádála astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise a bheith faoi réir ceanglas maidir le cead astaíochtaí gás ceaptha teasa atá cosúil leis na ceanglais i gcomhair oibreoirí suiteálacha do-aistrithe. Is gá rialacha a bhunú i ndáil le hiarratais ar cheadanna, coinníollacha i gcomhair eisiúint, inneachar, agus athbhreithniú ceadanna, agus aon athrú a bhaineann leis an eintiteas rialáilte. Ionas go dtosóidh an córas nua go hordúil, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go bhfuil cead bailí ag eintitis rialáilte a thagann laistigh de raon feidhme an chórais nua trádála astaíochtaí amhail tús an chórais in 2025.

(80)

Ba cheart do chainníocht iomlán na lamháltas don chóras nua trádála astaíochtaí conair líneach a leanúint chun an sprioc maidir le laghdú astaíochtaí do 2030 a bhaint amach, ag cur rannchuidiú costéifeachtach earnáil na bhfoirgneamh agus earnáil an iompair de bhóthar san áireamh de laghdú 43 % ar astaíochtaí faoi 2030 i gcomparáid le 2005 mar aon leis na hearnálacha breise, ar rannchuidiú costéifeachtach iomlán de laghdú 42 % ar astaíochtaí faoi 2030 i gcomparáid le 2005. Ba cheart cainníocht iomlán na lamháltas a shocrú den chéad uair in 2027, chun conair a leanúint a thosóidh in 2024 ó luach theorainneacha astaíochtaí 2024, arna ríomh i gcomhréir le hAirteagal 4(2) de Rialachán (AE) 2018/842 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (28) ar bhonn na n-astaíochtaí tagartha le haghaidh na n-earnálacha atá cumhdaithe le haghaidh 2005 agus na tréimhse ó 2016 go 2018 mar a chinntear faoi Airteagal 4(3) den Rialachán sin. Dá réir sin, ba cheart an fachtóir laghdaithe línigh a shocrú ag 5,10 %. Ó 2028 ar aghaidh, ba cheart cainníocht iomlán na lamháltas a shocrú ar bhonn na meánastaíochtaí tuairiscithe le haghaidh na mblianta 2024, 2025 agus 2026, agus ba cheart í a laghdú de réir ráta an laghdaithe bhliantúil absalóidaigh chéanna mar atá socraithe ó 2024 ar aghaidh, a chomhfhreagraíonn d’fhachtóir laghdaithe línigh de 5,38 % i gcomparáid leis an luach inchomparáide do 2025 don chonair atá sainithe thuas. Más rud é gur mó go mór na hastaíochtaí ná an luach conaire sin agus mura n-eascraíonn éagsúlacht den sórt sin ó dhifríochtaí mionscála idir modheolaíochtaí chun astaíochtaí a thomhas, ba cheart an fachtóir laghdaithe línigh a choigeartú chun leibhéal an laghdaithe riachtanaigh ar astaíochtaí a bhaint amach in 2030.

(81)

Is é ceantáil lamháltas an bealach is simplí agus is éifeachtúla ó thaobh an gheilleagair de le lamháltais astaíochtaí a leithdháileadh, agus seachnaítear leis sin freisin brabúis amhantair. Tá earnáil na bhfoirgneamh agus earnáil an iompair de bhóthar araon faoi bhrú iomaíoch réasúnta íseal ó lasmuigh den Aontas nó níl siad faoi bhrú iomaíoch ar chor ar bith agus níl riosca sceite carbóin ag roinnt leo. Dá bhrí sin, níor cheart lamháltais le haghaidh foirgneamh agus iompair de bhóthar a leithdháileadh trí cheantáil ach i gcás nach ann d’aon leithdháileadh saor in aisce.

(82)

Chun a áirithiú go gcuirfear tús réidh leis an gcóras nua trádála astaíochtaí sna hearnálacha nua agus go gcuirfear san áireamh an gá atá ag na heintitis rialáilte le lamháltais a fhalú nó a cheannach roimh ré chun a riosca praghais agus leachtachta a mhaolú, ba cheart méid níos airde lamháltas a chur ar ceant go luath. In 2027, ba cheart mar sin do na méideanna ceantála a bheith 30 % níos airde ná cainníocht iomlán na lamháltas le haghaidh 2027. Ba leor an méid sin chun leachtacht a sholáthar, má théann astaíochtaí i laghad ar aon dul leis na laghduithe a bhfuil gá leo, agus sa chás nach dtagann laghduithe ar astaíochtaí chun cinn ach de réir a chéile. Ba cheart na rialacha mionsonraithe don ualú tosaigh sin ar mhéid ceantála a shocrú i ngníomh tarmligthe i ndáil le ceantáil, arna ghlacadh de bhun Airteagal 10(4) de Threoir 2003/87/CE.

(83)

Tá na rialacha dáileacháin maidir le sciartha ceantála thar a bheith ábhartha le haghaidh aon ioncaim ceantála a d’fhabhrófaí chuig na Ballstáit, go háirithe i bhfianaise an ghá le cumas na mBallstát a neartú le déileáil le tionchair shóisialta comhartha faoi phraghas ar charbón in earnáil na bhfoirgneamh agus an iompair de bhóthar. D’ainneoin go bhfuil saintréithe an-difriúla ag baint le hearnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus le hearnálacha breise, is cuí riail choiteann i gcomhair dáileacháin a shocrú atá cosúil leis an gceann a bhaineann le suiteálacha do-aistrithe. Ba cheart an phríomhchuid de na lamháltais a dháileadh i measc na mBallstát uile ar bhonn mheándháileadh na n-astaíochtaí in iompar de bhóthar, i bhfoirgnimh tráchtála agus institiúideacha agus i bhfoirgnimh chónaithe, le linn na tréimhse ó 2016 go 2018.

(84)

Ba cheart cúiteamh sóisialta éifeachtach a bheith i gceist nuair atá praghas carbóin á thabhairt isteach i ndáil le hearnáil na bhfoirgneamh agus earnáil an iompair de bhóthar, go háirithe i bhfianaise na leibhéil bochtaineachta fuinnimh atá ann. Dúirt thart ar 34 milliún Eorpach, beagnach 6,9 % de dhaonra an Aontais nach raibh sé d’acmhainn acu a dteach a théamh go leordhóthanach i suirbhé a rinneadh ar fud an Aontais in 2021. Chun cúiteamh éifeachtach sóisialta agus dáileacháin a bhaint amach, ba cheart ceangal a chur ar na Ballstáit an t-ioncam ceantála ó thrádáil astaíochtaí a chaitheamh ar na foirgnimh, ar an iompar de bhóthar agus ar earnálacha breise chun críocha a bhaineann leis an aeráid agus le fuinneamh atá sonraithe cheana féin le haghaidh an chórais trádála astaíochtaí atá ann cheana, agus tosaíocht á tabhairt do ghníomhaíochtaí a chuideoidh le haghaidh a thabhairt ar ghnéithe sóisialta den trádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise, nó le haghaidh bearta a chuirtear isteach go sonrach chun aghaidh a thabhairt ar ábhair imní ghaolmhara do na hearnálacha sin, lena n-áirítear bearta beartais gaolmhara faoi Threoir 2012/27/AE.

Le Ciste nua Aeráide Sóisialta arna bhunú le Rialachán (AE) 2023/955 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (29), déanfar cistiú tiomnaithe a sholáthar do na Ballstáit chun tacú leis na grúpaí leochaileacha is mó atá thíos leis, go háirithe teaghlaigh i mbochtaineacht fuinnimh nó iompair. Cuirfidh an Ciste Aeráide Sóisialta cothroime agus dlúthpháirtíocht chun cinn idir na Ballstáit agus laistigh díobh agus baol na bochtaineachta fuinnimh agus iompair á maolú fad is atá an t-aistriú ar siúl. Cuirfidh sé leis na sásraí dlúthpháirtíochta atá ann cheana agus comhlánóidh sé iad, i sineirgíocht le cláir chaiteachais agus cistí eile de chuid an Aontais. Maidir le 50 milliún lamháltas ó CTA AE de bhun Airteagal 10a(8b) de Threoir 2003/87/CE agus 150 milliún lamháltas ó thrádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise, agus ioncam a ghintear ó lamháltais a chur ar ceant a bhaineann le hearnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus le hearnálacha breise, suas le huasmhéid EUR 65 000 000 000, ba cheart na lamháltais sin a úsáid chun an Ciste Aeráide Sóisialta a mhaoiniú i bhfoirm ioncam sannta seachtrach ar bhonn sealadach agus eisceachtúil, go dtí go ndéanfar na pléití agus na díospóireachtaí ar an togra ón gCoimisiún an 22 Nollaig 2021 le haghaidh Cinneadh ón gComhairle lena leasaítear Cinneadh (AE, Euratom) 2020/2053 maidir le córas acmhainní dílse an Aontais Eorpaigh a bhaineann le hacmhainn dhílis nua a bhunú bunaithe ar CTA AE i gcomhréir le hAirteagal 311, an tríú mír, CFAE.

Ní mór foráil a dhéanamh, i gcás ina nglacfar cinneadh i gcomhréir le hAirteagal 311, an tríú mír, CFAE lena mbunaítear an acmhainn dhílis nua sin, go scoirfear den ioncam céanna a shannadh go seachtrach nuair a thiocfaidh an cinneadh sin i bhfeidhm. Maidir leis an gCiste Aeráide Sóisialta, tá an Coimisiún, i gcás ina nglacfar cinneadh den sórt sin, leis na tograí is gá a thíolacadh, de réir mar is iomchuí, i gcomhréir le hAirteagal 27(4a) de Rialachán (AE) 2023/955 Tá an méid sin gan dochar do thoradh na caibidlíochta iar-2027 maidir leis an gCreat Airgeadais Ilbhliantúil.

(85)

Ba cheart don tuairisciú ar úsáid ioncam ceantála a bheith ailínithe leis an tuairisciú reatha arna bhunú le Rialachán (AE) 2018/1999.

(86)

Ba cheart d’eintitis rialáilte atá cumhdaithe leis an gcóras nua trádála astaíochtaí lamháltais i gcomhair a gcuid astaíochtaí fíoraithe a thabhairt suas a chomhfhreagraíonn do mhéideanna na mbreoslaí atá scaoilte acu lena dtomhailt. Ba cheart dóibh lamháltais a thabhairt suas den chéad uair le haghaidh a gcuid astaíochtaí fíoraithe in 2027. D’fhonn an t-ualach riaracháin a íoslaghdú, ba cheart roinnt rialacha is infheidhme maidir leis an gcóras reatha trádála astaíochtaí le haghaidh suiteálacha do-aistrithe agus eitlíochta a chur i bhfeidhm maidir leis an gcóras nua trádála astaíochtaí le haghaidh earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise, leis na hoiriúnuithe is gá. Áirítear leis sin, go háirithe, rialacha maidir le haistriú, tabhairt suas agus cur ar ceal lamháltas, chomh maith leis na rialacha maidir le bailíocht lamháltas, pionóis, údaráis inniúla agus oibleagáidí tuairiscithe na mBallstát.

(87)

Tá cánacha náisiúnta carbóin ag Ballstáit áirithe cheana féin a bhfuil feidhm acu maidir le hearnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise a chumhdaítear le hIarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2003/87/CE. Dá bhrí sin, ba cheart maolú sealadach a thabhairt isteach go dtí deireadh 2030. Chun baint amach chuspóirí Threoir 2003/87/CE agus comhleanúnachas an chórais nua trádála astaíochtaí a áirithiú, níor cheart an rogha an maolú sin a chur i bhfeidhm a bheith ar fáil ach amháin i gcás ina bhfuil an ráta cánach náisiúnta níos airde ná an meánphraghas ceantála don bhliain ábhartha, agus níor cheart feidhm a bheith aici ach amháin maidir leis an oibleagáid chun tabhairt suas atá ar na heintitis rialáilte a bhfuil cáin den sórt sin á híoc acu. Chun cobhsaíocht agus trédhearcacht an chórais a áirithiú, ba cheart fógra a thabhairt don Choimisiún faoin gcáin náisiúnta, lena n-áirítear na rátaí cánach ábhartha, faoi dheireadh thréimhse trasuímh na Treorach seo. Níor cheart don mhaolú difear a dhéanamh don ioncam sannta seachtrach don Chiste Aeráide Sóisialta nó, má bhunaítear é i gcomhréir le hAirteagal 311, an tríú mír, CFAE, d’acmhainn dhílis atá bunaithe ar na hioncaim cheantála ó thrádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise.

(88)

Chun go mbeadh trádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise éifeachtach, ba cheart go bhféadfaí faireachán a dhéanamh ar astaíochtaí a bhfuil deimhneacht ard agus costas réasúnta ag baint leo. Ba cheart astaíochtaí a chur i leith eintiteas rialáilte ar bhonn cainníochtaí breosla a scaoileadh lena dtomhailt agus iad comhcheangailte le fachtóir astaíochta. Ba cheart go bhféadfadh eintitis rialáilte na hearnálacha inar scaoileadh na breoslaí lena dtomhailt, chomh maith le húsáideoirí deiridh na mbreoslaí, a shainaithint go cruinn agus idirdhealú a dhéanamh eatarthu, chun éifeachtaí neamh-inmhianaithe, amhail ualach dúbailte, a sheachaint. Sa líon beag cásanna nach féidir an t-áireamh dúbailte idir astaíochtaí in CTA AE atá ann cheana agus an córas nua trádála astaíochtaí d’earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise a sheachaint, nó i gcás ina dtagann costais chun cinn mar gheall ar lamháltais a thabhairt suas le haghaidh astaíochtaí ó ghníomhaíochtaí nach gcumhdaítear faoi Threoir 2003/87/CE, ba cheart do na Ballstáit an t-ioncam sin a úsáid chun cúiteamh a dhéanamh ar an áireamh dúbailte dosheachanta nó ar chostais eile den sórt sin lasmuigh d’earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise i gcomhréir le dlí an Aontais. Ba cheart, dá bhrí sin, cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú chun áireamh dúbailte a sheachaint agus lamháltais a thabhairt suas le haghaidh astaíochtaí nach gcumhdaítear leis an gcóras trádála astaíochtaí le haghaidh earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise, agus le haghaidh cúiteamh airgeadais a sholáthar. Chun aon saincheisteanna maidir le háireamh dúbailte a mhaolú tuilleadh, ba cheart go dtiocfadh na spriocdhátaí maidir le faireachán agus tabhairt suas sa chóras nua trádála astaíochtaí mí amháin tar éis na spriocdhátaí sa chóras atá ann cheana le haghaidh suiteálacha do-aistrithe agus eitlíochta. Ionas go mbeadh sonraí leordhóthanacha ar fáil chun cainníocht iomlán na lamháltas le haghaidh na tréimhse ó 2028 go 2030 a shocrú, ba cheart do na heintitis rialáilte a shealbhaíonn cead ag tús an chórais in 2025 a gcuid astaíochtaí stairiúla gaolmhara le haghaidh 2024 a thuairisciú.

(89)

Tá trédhearcacht maidir le costais charbóin agus an méid a chuirtear na costais sin ar aghaidh chuig tomhaltóirí ríthábhachtach chun laghduithe tapa agus costéifeachtúla ar astaíochtaí a chumasú i ngach earnáil den gheilleagar. Tá tábhacht ar leith ag baint leis sin i gcóras trádála astaíochtaí atá bunaithe ar oibleagáidí réamhtheachtacha. Tá sé i gceist leis an gcóras nua trádála astaíochtaí eintitis rialáilte a dhreasú chun cion carbóin na mbreoslaí a laghdú, agus níor cheart d’eintitis den sórt sin brabúis mhíchuí a dhéanamh trí níos mó costas carbóin a chur ar aghaidh chuig tomhaltóirí ná mar a thabhaíonn siad. Cé go gcuireann ceantáil iomlán lamháltas astaíochtaí faoin gcóras trádála astaíochtaí le haghaidh earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise teorainn ar tharlú na mbrabús míchuí sin cheana féin, ba cheart don Choimisiún faireachán a dhéanamh ar a mhéid a chuireann eintitis rialáilte costais charbóin ar aghaidh ionas go seachnófar brabúis amhantair. Maidir le Caibidil IVa, ba cheart don Choimisiún tuairisciú go bliantúil, i gcás inar féidir, de réir chineál an bhreosla ar mheánleibhéal na gcostas carbóin a cuireadh ar aghaidh chuig tomhaltóirí san Aontas.

(90)

Is iomchuí bearta a thabhairt isteach chun déileáil le riosca féideartha de mhéaduithe iomarcacha ar phraghsanna, a d’fhéadfadh, má tá siad fíor-ard ag tús an chórais nua trádála astaíochtaí, an bonn a bhaint de réidhe teaghlach agus daoine aonair le hinfheistiú ina gcuid astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú. Ba cheart na bearta sin a bheith ina gcomhlánú ar na coimircí dá bhforáiltear le cúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh agus atá feidhmiúil ó 2019 i leith. Cé gurb é an margadh fós a shocróidh an praghas carbóin, spreagfar bearta cosanta le sásra uathoibríoch bunaithe ar rialacha, trína scaoilfear lamháltais ó chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh díreach má chomhlíontar coinníollacha spreagtha nithiúla amháin nó níos mó atá bunaithe ar an méadú ar an meánphraghas lamháltais. Ba cheart don sásra breise sin a bheith thar a bheith frithghníomhach freisin chun aghaidh a thabhairt ar luaineacht iomarcach de thoradh fachtóirí eile seachas athrú ar phrionsabail bhunúsacha an mhargaidh. Ba cheart na bearta a chur in oiriúint do na leibhéil dhifriúla de mhéadú iomarcach ar phraghsanna, a mbeidh céimeanna difriúla den idirghabháil mar thoradh orthu. Ba cheart don Choimisiún faireachán grinn a dhéanamh ar na coinníollacha spreagtha agus ba cheart don Choimisiún na bearta a ghlacadh ar bhonn práinne nuair a chomhlíontar na coinníollacha sin. Ba cheart é sin a bheith gan dochar d’aon bhearta tionlacain a d’fhéadfadh Ballstáit a dhéanamh chun aghaidh a thabhairt ar dhrochthionchair shóisialta.

(91)

Chun deimhneacht a mhéadú do shaoránaigh nach mó ná EUR 45 an praghas carbóin sna blianta tosaigh den chóras nua trádála astaíochtaí, is iomchuí sásra breise cobhsaíochta praghsanna a chur san áireamh chun lamháltais a scaoileadh ó chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh i gcás ina sáraíonn an praghas carbóin an leibhéal sin. I bprionsabal, ba cheart feidhm a bheith ag an mbeart uair amháin le linn thréimhse 12 mhí. Mar sin féin, ba cheart go mbeadh sé in ann iarratas a dhéanamh arís le linn na tréimhse céanna 12 mhí i gcás ina measfaidh an Coimisiún, le cúnamh ón gCoiste um Athrú Aeráide, go bhfuil údar le scaoileadh eile lamháltas de bharr éabhlóid an phraghais. I bhfianaise aidhm an tsásra sin cobhsaíocht a áirithiú sna blianta tosaigh an chórais nua trádála astaíochtaí, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar a fheidhmiú agus ar cheart leanúint leis tar éis 2029.

(92)

Mar shásra breise coimirce roimh thús a chur le trádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise, ba cheart go bhféadfaí cur i bhfeidhm na huasteorann agus na n-oibleagáidí tabhartha suas a mhoilliú i gcás ina mbeadh praghsanna mórdhíola gáis nó ola thar a bheith ard i gcomparáid le treochtaí stairiúla. Ba cheart an sásra a bheith uathoibríoch, rud a chiallaíonn go bhfuil moill bliana le cur ar chur i bhfeidhm na huasteorann agus na n-oibleagáidí tabhartha suas má chomhlíontar truicir nithiúla i bpraghsanna fuinnimh. Ba cheart na praghsanna tagartha a chinneadh ar bhonn conarthaí tagarmhairc sna margaí mórdhíola gáis agus ola atá ar fáil go láithreach agus is ábhartha do na tomhaltóirí deiridh. Ba cheart coinníollacha spreagtha ar leith le haghaidh praghsanna gáis agus ola a bheartú, toisc go leanann a bhforbairtí i bpraghsanna treochtaí stairiúla éagsúla. Chun cinnteacht an mhargaidh a áirithiú, ba cheart don Choimisiún soiléireacht a sholáthar maidir le cur i bhfeidhm na moille luath go leor roimh ré, trí fhógra in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh.

(93)

Ba cheart don Choimisiún faireachán a dhéanamh ar chur i bhfeidhm na trádála astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus in earnálacha breise, lena n-áirítear céim an chóineasaithe praghsanna leis an CTA AE reatha, agus, más gá, ba cheart athbhreithniú a mholadh do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle chun éifeachtacht, riar agus cur i bhfeidhm praiticiúil na trádála astaíochtaí a fheabhsú le haghaidh na n-earnálacha sin ar bhonn eolais shealbhaithe chomh maith le cóineasú méadaithe praghsanna. Ba cheart ceangal a bheith ar an gCoimisiún an chéad tuarascáil faoi na hábhair sin a thíolacadh faoin 1 Eanáir 2028.

(94)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le hAirteagal 3ga(2), Airteagal 3gf(2) agus (4), Airteagal 10b(4), Airteagal 12(3-d) agus (3-c), Airteagal 14(1), Airteagal 30f(3) agus (5) agus Airteagal 30h(7) de Threoir 2003/87/CE a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Chun sineirgí leis an gcreat reatha rialála a áirithiú, ba cheart deonú na gcumhachtaí cur chun feidhme in Airteagail 14 agus 15 den Treoir sin a leathnú chun earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise a chuimsiú. Ba cheart na cumhachtaí cur chun feidhme sin, seachas na cumhachtaí cur chun feidhme maidir le hAirteagal 3gf(2) agus Airteagal 12(3-d) agus (3-c) de Threoir 2003/87/CE, a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (30).

(95)

Chun na cuspóirí a leagtar síos sa Treoir seo agus faoi reachtaíocht eile de chuid an Aontais a bhaint amach, go háirithe na cuspóirí i Rialachán (AE) 2021/1119, ba cheart don Aontas agus dá Bhallstáit leas a bhaint as an bhfianaise eolaíochta is déanaí agus beartais á gcur chun feidhme acu. Dá bhrí sin, nuair a sholáthraíonn an Bord Comhairleach Eolaíoch Eorpach um an Athrú Aeráide comhairle eolaíoch agus nuair a eisíonn sé tuarascálacha maidir le CTA AE, ba cheart don Choimisiún comhairle agus tuarascálacha den sórt sin a chur san áireamh, go háirithe, maidir leis an ngá atá le beartais agus bearta breise de chuid an Aontais chun comhlíonadh chuspóirí agus spriocanna Rialachán (AE) 2021/1119 a áirithiú, agus beartais agus bearta breise de chuid an Aontais i bhfianaise uaillmhian agus shláine comhshaoil na mbeart domhanda margadhbhunaithe le haghaidh eitlíochta agus muiriompair.

(96)

Chun an méid a chuireann ioncam CTA AE leis an aistriú aeráide a aithint, ba cheart lipéad CTA AE a thabhairt isteach. I measc bearta eile chun infheictheacht an chistithe ó CTA AE a áirithiú, ba cheart do na Ballstáit agus don Choimisiún a áirithiú go gcuirfear in iúl go soiléir, maidir le tionscadail agus gníomhaíochtaí a dtacaítear leo tríd an gCiste don Nuachóiriú agus tríd an gCiste don Nuálaíocht, go dtagann siad ó ioncam CTA AE trí lipéad iomchuí a thaispeáint.

(97)

D’fhonn an cuspóir aeráidneodrachta a leagtar amach in Airteagal 2(1) de Rialachán (AE) 2021/1119 a bhaint amach, ba cheart sprioc aeráide uile-Aontais do 2040 a shocrú, bunaithe ar thogra reachtach chun an Rialachán sin a leasú. Ba cheart athbhreithniú a dhéanamh ar CTA AE chun é a ailíniú le sprioc aeráide 2040 an Aontais. Mar thoradh air sin, ba cheart don Choimisiún tuairisciú, faoi mhí Iúil 2026, ar roinnt gnéithe den CTA AE do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle, a mbeidh, i gcás inarb iomchuí, togra reachtach agus measúnú tionchair ag gabháil leis an tuarascáil. I gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/1119, ba cheart tosaíocht a thabhairt do laghduithe díreacha ar astaíochtaí ar gá iad a chomhlánú le haistrithe méadaithe carbóin ar mhaithe leis an aeráidneodracht a bhaint amach. Dá bhrí sin, i measc gnéithe eile, faoi mhí Iúil 2026, ba cheart don Choimisiún tuarascáil a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle maidir leis an gcaoi a bhféadfaí astaíochtaí a bhaintear as an atmaisféar agus a stóráiltear go sábháilte agus go buan, mar shampla trí ghabháil go díreach ón aer, a chumhdach le trádáil astaíochtaí, gan na laghduithe astaíochtaí is gá a fhritháireamh. Go dtí go mbeidh gach céim de shaolré táirge ina n-úsáidtear carbón gafa faoi réir praghsála carbóin, go háirithe ag céim an loiscthe dramhaíola, is é an toradh a bheadh ar spleáchas ar astaíochtaí a chur i gcuntas ag an bpointe a scaoiltear amach as táirgí isteach san atmaisféar ná go ndéanfaí astaíochtaí a ríomh faoina luach.

Chun gabháil carbóin a rialáil ar bhealach a laghdaíonn glanastaíochtaí agus lena n-áirithítear go dtugtar cuntas ar na hastaíochtaí go léir agus go seachnaítear áireamh dúbailte, agus dreasachtaí eacnamaíocha á nginiúint ag an am céanna, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh, faoi mhí Iúil 2026, cibé acu a thugtar nó nach dtugtar cuntas éifeachtach ar na hastaíochtaí gás ceaptha teasa uile a chumhdaítear le Treoir 2003/87/CE, agus cibé acu an dhéantar nó nach ndéantar áireamh dúbailte a sheachaint go héifeachtach. Go sonrach, ba cheart go ndéanfadh sé measúnú ar an gcuntas a thugtar ar na hastaíochtaí gás ceaptha teasa a mheastar a bheith gafa agus úsáidte i dtáirge ar bhealach seachas an bealach dá dtagraítear in Airteagal 12(3b), agus ba cheart go gcuirfeadh sé na céimeanna iartheachtacha san áireamh, lena n-áirítear diúscairt agus loscadh dramhaíola. Ar deireadh, ba cheart don Choimisiún tuairisciú do Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle maidir lena indéanta atá sé na tairseacha ionchuir theirmigh rátaithe iomlána 20 MW do na gníomhaíochtaí in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE a ísliú, agus na tairbhí comhshaoil agus an t-ualach riaracháin á gcur san áireamh.

(98)

Faoi mhí Iúil 2026, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh freisin agus tuairisciú chuig Parlaimint na hEorpa agus an gComhairle maidir lena indéanta atá sé suiteálacha loiscthe dramhaíola cathrach a áireamh in CTA AE, lena n-áirítear d’fhonn iad a áireamh ó 2028 ar aghaidh, agus ina ndéanfar measúnú ar an ngá a d’fhéadfadh a bheith le rogha a bheith ag Ballstát diúltú don rogha sin go dtí deireadh 2030, agus tábhacht na n-earnálacha uile a rannchuidíonn le laghduithe ar astaíochtaí á cur san áireamh. Dá n-áireofaí suiteálacha loiscthe dramhaíola cathrach in CTA AE, rannchuideofaí leis an ngeilleagar ciorclach trí athchúrsáil, athúsáid agus deisiú táirgí a spreagadh, agus rannchuideofaí le dícharbónú ar fud an gheilleagair ag an am céanna. Le cuimsiú suiteálacha loiscthe dramhaíola cathrach, neartófaí dreasachtaí le haghaidh bainistiú inbhuanaithe dramhaíola i gcomhréir le hord na réiteach dramhaíola agus chruthófaí cothrom iomaíochta idir na réigiúin ina bhfuil loscadh dramhaíola cathrach san áireamh faoi raon feidhme CTA AE.

Chun atreorú na dramhaíola ó shuiteálacha loiscthe dramhaíola cathrach a sheachaint i dtreo líonadh talún san Aontas, lena gcruthaítear astaíochtaí meatáin, agus onnmhairí dramhaíola chuig tríú tíortha a sheachaint, a bhféadfadh tionchar diúltach a bheith acu ar an gcomhshaol, ba cheart don Choimisiún a chur san áireamh ina thuarascáil an t-atreorú dramhaíola féideartha i dtreo diúscairt trí líonadh talún san Aontas agus onnmhairí dramhaíola chuig tríú tíortha. Ina theannta sin, ba cheart go gcuirfeadh an Coimisiún san áireamh na héifeachtaí ar an margadh inmheánach, saobhadh féideartha iomaíochta, sláine comhshaoil, ailíniú le cuspóirí Threoir 2008/98/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (31) agus stóinseacht agus cruinneas maidir le faireachán agus ríomh a dhéanamh ar astaíochtaí. I bhfianaise na n-astaíochtaí meatáin ó líonadh talún agus chun cruthú míchothrom iomaíochta a sheachaint, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh freisin ar an bhféidearthacht próisis bainistithe dramhaíola eile a áireamh, amhail líonadh talún, coipeadh, múiríniú agus cóireáil mheicniúil agus bhitheolaíoch, in CTA AE, agus measúnú á dhéanamh aige ar a indéanta atá sé suiteálacha loiscthe dramhaíola cathrach a áireamh.

(99)

D’fhonn gníomhartha neamhreachtacha a bhfuil feidhm ghinearálta leo a ghlacadh chun eilimintí neamhriachtanacha áirithe i ngníomh reachtach a fhorlíonadh nó a leasú ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le huainiú, riarachán agus gnéithe eile a bhaineann le ceantáil lamháltas, na rialacha maidir le cur i bhfeidhm na coinníollachta, na rialacha maidir le hoibriú an Chiste don Nuálaíocht, na rialacha maidir le cur i bhfeidhm an tsásra um imthairiscint iomaíoch maidir le CDanna agus CCDanna, na ceanglais chun a mheas go bhfuil ceangal buan ceimiceach ag gáis cheaptha teasa i dtáirge agus síneadh a chur leis an ngníomhaíocht dá dtagraítear in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2003/87/CE chuig earnálacha eile. Ina theannta sin, chun sineirgí leis an gcreat reatha rialála a áirithiú, ba cheart an tarmligean in Airteagal 10(4) de Threoir 2003/87/CE a bhaineann le huainiú, riarachán agus gnéithe eile a bhaineann le ceantáil lamháltas a leathnú chun earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise a chuimsiú. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (32). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(100)

Ba cheart feidhm a bheith ag na forálacha a bhaineann le CTA AE atá ann cheana agus lena leathnú chuig muiriompar ó 2024 ar aghaidh i gcomhréir leis an ngá atá le gníomhú práinneach ar son na haeráide agus i gcás gach earnála chun rannchuidiú le laghduithe ar astaíochtaí ar bhealach costéifeachtach. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit na forálacha a bhaineann leis na hearnálacha sin a thrasuí faoin 31 Nollaig 2023. Mar sin féin, ba cheart go mbeadh an 30 Meitheamh 2024 mar spriocdháta chun na forálacha a bhaineann leis an gcóras trádála astaíochtaí d’earnáil na bhfhoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise a thrasuí, ós rud é go bhfuil feidhm ag na rialacha maidir le faireachán, tuairisciú, fíorú agus ceadú na n-earnálacha sin ón 1 Eanáir 2025, agus go mbeadh am tionscanta leordhóthanach ag teastáil chun iad a chur chun feidhme go hordúil. Mar eisceacht, chun trédhearcacht agus tuairisciú láidir a ráthú, ba cheart do na Ballstáit an oibleagáid maidir le tuairisciú ar astaíochtaí stairiúla do na hearnálacha sin a thrasuí faoin 31 Nollaig 2023, ós rud é go mbaineann an oibleagáid sin le hastaíochtaí na bliana 2024. I gcomhréir le Dearbhú Comhpháirteach Polaitiúil an 28 Meán Fómhair 2011 ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún maidir le doiciméid mhíniúcháin (33), ghlac na Ballstáit mar chúram orthu féin, i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, doiciméad amháin nó níos mó a chur leis an bhfógra maidir lena mbearta trasuite, ar doiciméid iad lena mínítear an gaol idir codanna de threoir agus páirteanna comhfhreagracha na n-ionstraimí náisiúnta trasuite. I ndáil leis an Treoir seo, measann an reachtóir go bhfuil údar cuí le doiciméid den sórt sin a tharchur.

(101)

Tá sé ríthábhachtach go mbeidh CTA AE dea-fheidhmiúil athchóirithe ann, ina mbeidh ionstraim lena ndéanfar an margadh a chobhsú, chun go mbainfidh an tAontas amach an sprioc maidir le glanastaíochtaí gás ceaptha teasa ar fud an gheilleagair a laghdú faoi 2030, go mbainfidh sé amach a chuspóir maidir leis an aeráidneodracht faoi 2050, ar a dhéanaí, agus go gcomhlíonfaidh sé an aidhm maidir le hastaíochtaí diúltacha a bhaint amach ina dhiaidh sin mar a leagtar síos i Rialachán (AE) 2021/1119, chomh maith le cuspóirí Chomhaontú Pháras. Féachtar le cúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh aghaidh a thabhairt ar an éagothroime atá ann faoi láthair idir soláthar agus éileamh lamháltas sa mhargadh. Foráiltear le hAirteagal 3 de Chinneadh (AE) 2015/1814 le hathbhreithniú a dhéanamh ar an gcúlchiste 3 bliana tar éis dó teacht i bhfeidhm, agus aird faoi leith tugtha ar an bhfigiúr céatadáin chun líon na lamháltas atá le cur i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh a shocrú, chomh maith leis an tairseach le haghaidh líon iomlán na lamháltas atá i gcúrsaíocht (TNAC) agus líon na lamháltas atá le scaoileadh ón gcúlchiste. Bunaíodh an tairseach reatha lena gcinntear lamháltais a chur i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh in 2018, leis an athbhreithniú deireanach ar CTA AE, agus tá an fachtóir laghdaithe línigh á mhéadú leis an Treoir seo. Dá bhrí sin, mar chuid den athbhreithniú rialta ar fheidhmiú chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh freisin ar an ngá atá le coigeartú féideartha ar an tairseach sin, i gcomhréir leis an bhfachtóir líneach dá dtagraítear in Airteagal 9 de Threoir 2003/87/CE.

(102)

I bhfianaise an ghá atá le comhartha infheistíochta níos láidre a léiriú maidir le hastaíochtaí a laghdú ar bhealach costéifeachtach agus d’fhonn CTA AE a neartú, ba cheart Cinneadh (AE) 2015/1814 a leasú chun go méadófar an ráta céatadáin lena gcinntear líon na lamháltas atá le cur i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh gach bliain. Ina theannta sin, le haghaidh leibhéal níos ísle de TNAC, ba cheart an iontógáil a bheith comhionann leis an difríocht idir TNAC agus an tairseach lena gcinntear an iontógáil lamháltas. Sheachnófaí leis sin an éiginnteacht shuntasach maidir leis na méideanna ceantála a leanann nuair atá an TNAC gar don tairseach, agus ag an am céanna d’áiritheodh sé go mbainfeadh an barrachas amach an bandaleithead méide ar laistigh de a mheastar go bhfuil an margadh carbóin ag feidhmiú ar bhealach cothrom.

(103)

Ina theannta sin, chun a áirithiú go mbeidh an leibhéal lamháltas atá fós i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh tar éis an neamhbhailíochtaithe intuartha, níor cheart go mbeadh neamhbhailíochtú lamháltas sa chúlchiste ag brath a thuilleadh ar mhéideanna ceantála na bliana roimhe. Dá bhrí sin, ba cheart an líon lamháltas sa chúlchiste a fheistiú ar leibhéal 400 milliún lamháltas, a chomhfhreagraíonn don íostairseach le haghaidh luach an TNAC.

(104)

Tá sé léirithe freisin leis an anailís ar an measúnú tionchair a ghabhann leis an togra le haghaidh na Treorach seo gur cheart an glanéileamh ón eitlíocht a chur san áireamh sa TNAC. Ina theannta sin, ós rud é gur féidir lamháltais eitlíochta a úsáid ar an mbealach céanna le lamháltais ghinearálta, dá gcuirfí eitlíocht san áireamh sa chúlchiste, is uirlis níos cruinne, agus dá bharr sin uirlis níos fearr a bheadh ann chun cobhsaíocht an mhargaidh a áirithiú. Ba cheart astaíochtaí eitlíochta agus lamháltais a eisítear i leith eitlíochta amhail an bhliain tar éis don Treoir seo teacht i bhfeidhm, a chur san áireamh agus an TNAC á ríomh.

(105)

Chun ríomh an TNAC a shoiléiriú ba cheart a shonrú le Cinneadh (AE) 2015/1814 nár cheart ach lamháltais a eisítear agus nach gcuirtear i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh a chur san áireamh i soláthar na lamháltas. Ina theannta sin, níor cheart a thuilleadh go ndéanfadh an fhoirmle líon na lamháltas atá i gcúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh a bhaint den soláthar lamháltas. Ní bheadh aon tionchar ábhartha ag an athrú sin ar thoradh ríomh an TNAC, lena n-áirítear ar ríomh NAC nó ar ríomhanna TNAC nó ar an gcúlchiste san am atá thart.

(106)

Chun riosca na héagothroime idir soláthar agus éileamh a mhaolú i ndáil le tosú na trádála astaíochtaí i gcomhair earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise, agus chun é a dhéanamh níos frithsheasmhaí i gcoinne suaití margaidh, ba cheart meicníocht riail-bhunaithe chúlchiste cobhsaíochta an mhargaidh a chur i bhfeidhm ar na hearnálacha sin. Chun go mbeadh an cúlchiste ag feidhmiú ó thús an chórais, ba cheart é a bhunú le maoiniú tosaigh de 600 milliún lamháltas um thrádáil astaíochtaí in earnáil na bhfoirgneamh, earnáil an iompair de bhóthar agus earnálacha breise. Ba cheart go mbeadh na híostairseacha agus na huastairseacha tosaigh, a spreagann scaoileadh nó iontógáil lamháltas ón gcúlchiste, faoi réir clásail athbhreithnithe ghinearálta. Ba cheart cloí le rialacha an chúlchiste le haghaidh earnálacha eile i gcás gnéithe eile amhail an TNAC nó méid na lamháltas arna scaoileadh nó arna gcur sa chúlchiste.

(107)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí na Treorach seo, eadhon laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa a chur chun cinn ar bhealach costéifeachtach agus éifeachtúil ó thaobh an gheilleagair de agus ar bhealach atá i gcomhréir leis an sprioc maidir le glanastaíochtaí gás ceaptha teasa ar fud an gheilleagair a laghdú faoi 2030 trí bhíthin sásra leathnaithe agus leasaithe margadhbhunaithe uile-Aontais, a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr a fairsinge agus a héifeachtaí, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(108)

Ba cheart, dá bhrí sin, Treoir 2003/87/CE agus Cinneadh (AE) 2015/1814 a leasú dá réir sin,

(1)

in Airteagal 1, cuirtear an méid a leanas in ionad an dara mír:

‘Foráiltear leis an Treoir seo freisin go méadófar na laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa chun cur leis na leibhéil laghduithe a mheastar a bheith riachtanach ó thaobh na heolaíochta de chun athrú aeráide contúirteach a sheachaint. Rannchuidíonn sé le cuspóir an Aontais maidir le haeráidneodracht agus a spriocanna aeráide a bhaint amach mar a leagtar síos i Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (*1) agus, ar an gcaoi sin, rannchuidíonn sé le cuspóirí Chomhaontú Pháras (*2).

(*1)  Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Meitheamh 2021 lena mbunaítear an creat chun aeráidneodracht a bhaint amach agus lena leasaítear Rialacháin (CE) Uimh. 401/2009 agus (AE) 2018/1999 (‘An Dlí Aeráide Eorpach’) (IO L 243, 9.7.2021, lch. 1)."

(*2)   IO L 282, 19.10.2016, lch. 4.’;"

(2)

in Airteagal 2, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhíreanna 1 agus 2:

(*3)  Treoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Samhain 2010 maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha (cosc agus rialú comhtháite ar thruailliú) (IO L 334, 17.12.2010, lch. 17).’;"

(3)

leasaítear Airteagal 3 mar a leanas:

(4)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad theideal Chaibidil II:

‘Eitlíocht agus Muiriompar’;

(5)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 3a:

(6)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 3g:

(7)

cuirtear na hAirteagail seo a leanas isteach:

(8)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 3h:

(9)

in Airteagal 6(2), cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (e):

(10)

Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 8:

(11)

in Airteagal 9, cuirtear na míreanna seo a leanas leis:

‘In 2024, laghdófar cainníocht na lamháltas uile-Aontais faoi 90 milliún lamháltas. In 2026, laghdófar cainníocht na lamháltas uile-Aontais faoi 27 milliún lamháltas. In 2024, méadófar cainníocht na lamháltas uile-Aontais faoi 78,4 milliún lamháltas le haghaidh an mhuiriompair. 4,3 % ó 2024 go 2027 agus 4,4 % ó 2028 a bheidh mar fhachtóir líneach. Beidh feidhm ag an bhfachtóir líneach freisin maidir leis na lamháltais a chomhfhreagraíonn do na meánastaíochtaí ó mhuiriompar arna dtuairisciú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2015/757 do 2018 agus 2019 a dtugtar aghaidh orthu in Airteagal 3ga den Treoir seo. Foilseoidh an Coimisiún cainníocht na lamháltas uile-Aontais faoi 6 Meán Fómhair 2023.

Ón 1 Eanáir 2026 agus ón 1 Eanáir 2027 faoi seach, méadófar cainníocht na lamháltas chun cumhdach astaíochtaí gás ceaptha teasa seachas astaíochtaí CO2 ó ghníomhaíochtaí muiriompair agus cumhdach astaíochtaí long amach ón gcósta a chur san áireamh, bunaithe ar a n-astaíochtaí don bhliain is déanaí a bhfuil sonraí ar fáil ina leith. D’ainneoin Airteagal 10(1), cuirfear na lamháltais a leanann as an laghdú sin ar fáil chun tacú leis an nuálaíocht i gcomhréir le hAirteagal 10a(8).’;

(12)

leasaítear Airteagal 10 mar a leanas:

(13)

Leasaítear Airteagal 10a mar a leanas:

(14)

cuirtear na fomhíreanna seo a leanas le hAirteagal 10b(4):

‘I mBallstát inar mó ná 5, ar an meán thar na blianta ó 2014 go 2018, a sciar d’astaíochtaí ó théamh ceantair d’iomlán na n-aistíóchtaí sin san Aontais, arna roinnt ar sciar OTI an Bhallstáit sin de OTI iomlán an Aontais, déanfar leithdháileadh breise saor in aisce 30 % den chainníocht arna cinneadh de bhun Airteagal 10a a thabhairt do théamh ceantair don tréimhse ó 2016 go 2030, ar choinníoll go n-infheisteofar méid arb ionann é agus luach an leithdháilte saor in aisce sin chun astaíochtaí a laghdú go suntasach roimh 2030 i gcomhréir le pleananna aeráidneodrachta dá dtagraítear sa tríú fomhír den mhír seo agus go ndearbhófar gnóthú na spriocanna agus na ngarspriocanna dá dtagraítear i bpointe (b) den fhomhír sin leis an bhfíorú arna dhéanamh i gcomhréir leis an gceathrú fomhír den mhír seo.

Faoin 1 Bealtaine 2024, bunóidh oibreoirí téimh ceantair plean aeráidneodrachta do na suiteálacha a ndéanann siad iarratas ar leithdháileadh saor in aisce breise ina leith i gcomhréir leis an dara fomhír den mhír seo. Beidh an plean sin comhsheasmhach leis an gcuspóir aeráidneodrachta a leagtar amach in Airteagal 2(1) de Rialachán (AE) 2021/1119 agus leagfar amach an méid seo a leanas ann:

Fíorófar gnóthú na spriocanna agus na ngarspriocanna dá dtagraítear sa tríú fomhír, pointe (b), den mhír seo, maidir leis an tréimhse go dtí an 31 Nollaig 2025 agus maidir le gach tréimhse a chríochnaíonn an 31 Nollaig gach cúigiú bliain ina dhiaidh sin, i gcomhréir leis na nósanna imeachta maidir le fíorú agus creidiúnú dá bhforáiltear in Airteagal 15. Ní leithdháilfear aon lamháltais saor in aisce thar an méid dá dtagraítear sa chéad fhomhír den mhír seo mura mbeidh gnóthú na spriocanna idirmheánacha agus na ngarspriocanna fíoraithe i leith na tréimhse suas go dtí deireadh 2025 nó i leith na tréimhse ó 2026 go 2030.

Glacfaidh an Coimisiún gníomhartha cur chun feidhme chun sonrú a dhéanamh ar íosmhéid inneachair na faisnéise dá dtagraítear sa tríú fomhír, i bpointe (a), (b) agus (c) den mhír seo, agus ar fhormáid na bpleananna aeráidneodrachta dá dtagraítear san fhomhír sin agus in Airteagal 10a(1), an cúigiú fomhír. Lorgóidh an Coimisiún sineirgí le pleananna comhchosúla dá bhforáiltear i ndlí an Aontais. Déanfar na gníomhartha cur chun feidhme sin a ghlacadh i gcomhréir leis an nós imeachta scrúdúcháin dá dtagraítear in Airteagal 22(a)2.’;

(15)

in Airteagal 10c, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 7:

(16)

cuirtear isteach an tAirteagal seo a leanas:

(17)

leasaítear Airteagal 10d mar a leanas:

(18)

cuirtear isteach an tAirteagal seo a leanas:

(19)

in Airteagal 11(2) cuirtear ‘30 Meitheamh’ in ionad an dáta ‘28 Feabhra’;

(20)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad theideal Chaibidil IV:

‘Forálacha a bhaineann leis an Eitlíocht, leis an Muiriompair agus le Suiteálacha Do-aistrithe’;

(21)

leasaítear Airteagal 12 mar a leanas:

(22)

In Airteagal 14(1), cuirtear an méid seo a leanas in ionad na chéad fhomhíre:

‘Glacfaidh an Coimisiún gníomhartha cur chun feidhme a bhaineann leis na socruithe mionsonraithe chun faireachán agus tuairisciú a dhéanamh ar astaíochtaí agus, i gcás inarb ábhartha, ar shonraí gníomhaíochta, ó na gníomhaíochtaí a liostaítear in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Treoir seo, agus ar éifeachtaí eitlíochta neamh-CO2 ar aerbhealaí a ndéantar astaíochtaí a thuairisciú ina leith faoin Treoir seo, a bheidh bunaithe ar na prionsabail a bhaineann le faireachán agus tuairisciú a leagtar amach in Iarscríbhinn IV a ghabhann leis an Treoir seo agus ar na ceanglais a leagtar amach i míreanna 2 agus 5 den Airteagal seo. Sonrófar sna gníomhartha cur chun feidhme sin freisin acmhainneacht téite domhanda gach gáis cheaptha teasa agus cuirfear san áireamh iontu eolas eolaíoch atá cothrom le dáta maidir le héifeachtaí astaíochtaí eitlíochta neamh-CO2 sna ceanglais maidir le faireachán agus tuairisciú a dhéanamh ar na hastaíochtaí sin agus ar a n-éifeachtaí, lena n-áirítear éifeachtaí eitlíochta neamh-CO2. Déanfar foráil leis na gníomhartha cur chun feidhme sin do chur i bhfeidhm na critéir inbhuanaitheachta agus coigiltis astaíochtaí gás ceaptha teasa maidir le húsáid bhithmhaise a bhunaítear le Treoir (AE) 2018/2001, le haon choigeartú is gá lena gcur i bhfeidhm faoin Treoir seo, chun go mbeidh bithmhais den sórt sin nialas-rátaithe. Sonrófar iontu an chaoi le haghaidh stóráil astaíochtaí ó mheascán d’fhoinsí atá nialas-rátaithe agus foinsí nach bhfuil nialas-rátaithe a chur san áireamh. Sonrófar iontu freisin conas le hastaíochtaí ó bhreoslaí in-athnuaite de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a chur san áireamh, lena n-áirithítear go gcuirfear astaíochtaí den sórt sin san áireamh agus go seachnófar an t-áireamh dúbailte.’;

(23)

Leasaítear Airteagal 16 mar a leanas:

(24)

Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 18b:

(25)

leasaítear Airteagal 23 mar a leanas:

(26)

Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 29:

(27)

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 29a:

(28)

Leasaítear Airteagal 30 mar a leanas:

(29)

cuirtear an Chaibidil seo a leanas isteach i ndiaidh Airteagal 30:

‘Caibidil Iva

Córas Trádála Astaíochtaí le hAghaidh EarnáiL na bhFoirgneamh, Earnáil an Iompair de Bhóthar agus Earnálacha Breise

(*20)  Rialachán (AE) 2018/842 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Bealtaine 2018 maidir le laghduithe bliantúla ceangailteacha ar astaíochtaí gás ceaptha teasa ag na Ballstáit ó 2021 go 2030 lena rannchuidítear leis an ngníomhú ar son na haeráide chun na gealltanais a tugadh faoi Chomhaontú Pháras a chomhlíonadh, agus lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 525/2013 (IO L 156, 19.6.2018, lch. 26)."

(*21)  Cinneadh (AE, Euratom) 2020/2053 ón gComhairle an 14 Nollaig 2020 maidir le córas acmhainní dílse an Aontais Eorpaigh agus lena leasaítear Cinneadh 2014/335/AE, Euratom (IO L 424, 15.12.2020, lch. 1).”;"

(30)

cuirtear an Chaibidil seo a leanas isteach:

‘Caibidil Ivb

Comhairle Eolaíoch agus Infheictheacht an Chistithe

(*22)  Rialachán (CE) Uimh. 401/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 23 Aibreán 2009 maidir leis an nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil agus maidir leis an nGréasán Eorpach um Fhaisnéis agus um Fhaire ar an gComhshaol (IO L 126, 21.5.2009, lch. 13).’;"

(31)

Leasaítear Iarscríbhinní I, Iib, IV agus V a ghabhann le Treoir 2003/87/CE i gcomhréir le hIarscríbhinn I a ghabhann leis an Treoir seo, agus cuirtear Iarscríbhinní III agus IIIa isteach i dTreoir 2003/87/CE mar a leagtar amach in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Treoir seo.

(1)

leasaítear Airteagal 1 mar a leanas:

(2)

cuirtear isteach an tAirteagal seo a leanas:

(3)

Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 3: