ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΊΟΥ (δεύτερο τμήμα)

της 9ης Απριλίου 2014 ( *1 )

«Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως — Περιβάλλον — Απόβλητα — Οδηγία 75/442/ΕΟΚ — Άρθρο 7, παράγραφος 1 — Σχέδιο διαχειρίσεως — Τοποθεσίες ή εγκαταστάσεις κατάλληλες για τη διάθεση των αποβλήτων — Έννοια του “σχεδίου διαχειρίσεως των αποβλήτων” — Οδηγία 1999/31/ΕΚ — Άρθρα 8 και 14 — Χώροι υγειονομικής ταφής για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά την ημερομηνία μεταφοράς της οδηγίας αυτής στο εσωτερικό δίκαιο»

Στην υπόθεση C‑225/13,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Conseil d’État (Βέλγιο) με απόφαση της 22ας Απριλίου 2013, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 29 Απριλίου 2013, στο πλαίσιο της δίκης

Ville d’Ottignies-Louvain-la-Neuve,

Michel Tillieut,

Willy Gregoire,

Marc Lacroix,

κατά

Région wallonne,

παρισταμένης της:

Shanks SA,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δεύτερο τμήμα),

συγκείμενο από τους R. Silva de Lapuerta, πρόεδρο τμήματος, J. L. Da Cruz Vilaça, Γ. Αρέστη, J.-C. Bonichot (εισηγητή) και A. Arabadjiev, δικαστές,

γενική εισαγγελέας: J. Kokott

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

—	ο Δήμος Ottignies-Louvain-la-Neuve καθώς και οι M. Tillieut, W. Gregoire και M. Lacroix, εκπροσωπούμενοι από τον J. Sambon, avocat,

—	η Shanks SA, εκπροσωπούμενη από τον F. Haumont, avocat,

—	η Βελγική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον T. Materne, επικουρούμενο από τον É. Orban de Xivry, avocat,

—	η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους J.-F. Brakeland, P. Oliver, και A. Sipos,

κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων (ΕΕ ειδ. έκδ. 15/001, σ. 86), όπως έχει τροποποιηθεί με την απόφαση 96/350/ΕΚ της Επιτροπής, της 24ης Μαΐου 1996 (ΕΕ L 135, σ. 32, στο εξής: οδηγία 75/442), και της οδηγίας 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων (ΕΕ L 197, σ. 30).

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ του Ville d’Ottignies-Louvain-la-Neuve [Δήμου Ottignies-Louvain-la-Neuve] και των M. Tillieut, W. Gregoire και M. Lacroix, αφενός, και της Région wallonne [Περιφέρειας της Βαλονίας], αφετέρου, όσον αφορά άδεια που ζήτησε η Shanks SA για να εκμεταλλευτεί και να διαρρυθμίσει τοποθεσία προοριζόμενη για τη διάθεση αποβλήτων.

Το νομικό πλαίσιο

Το δίκαιο της Ένωσης

Το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442 προβλέπει:

«Για την επίτευξη των στόχων των άρθρων 3, 4 και 5, η αρμόδια αρχή ή αρχές που προβλέπονται στο άρθρο 6 υποχρεούνται να συντάξουν, το ταχύτερο δυνατό, ένα ή περισσότερα σχέδια διαχείρισης των αποβλήτων. Τα σχέδια αυτά αφορούν, ιδίως:

—	τον τύπο, την ποσότητα και την προέλευση των αποβλήτων που θα πρέπει να αξιοποιηθούν ή να διατεθούν,

—	τις γενικές τεχνικές προδιαγραφές,

—	όλες τις ειδικές διατάξεις που αφορούν συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων,

—	τις κατάλληλες τοποθεσίες ή εγκαταστάσεις διάθεσης των αποβλήτων.

[...]»

Η αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας 1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26ης Απριλίου 1999, περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (ΕΕ L 182, σ. 1), όπως έχει τροποποιηθεί από την οδηγία 2011/97/ΕΕ του Συμβουλίου, της 5ης Δεκεμβρίου 2011 (ΕΕ L 328, σ. 49, στο εξής: οδηγία 1999/31), ορίζει:

«ότι, λόγω των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της τελικής διάθεσης αποβλήτων με τη μέθοδο υγειονομικής ταφής, πρέπει να προβλεφθεί διαδικασία χορήγησης ειδικής άδειας για όλες τις κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής, σύμφωνα με τις γενικές απαιτήσεις για τη χορήγηση άδειας που καθορίζονται στην [οδηγία 75/442] [...]».

Η αιτιολογική σκέψη 26 της οδηγίας 1999/31 προβλέπει:

«ότι πρέπει να ρυθμιστούν οι μελλοντικοί όροι λειτουργίας των υφιστάμενων χώρων υγειονομικής ταφής προκειμένου να ληφθούν, εντός καθορισμένης προθεσμίας, τα μέτρα για την προσαρμογή τους στην παρούσα οδηγία βάσει σχεδίου προετοιμασίας του χώρου».

Το άρθρο 1, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής, με τίτλο «Γενικός στόχος», προβλέπει:

«Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της [οδηγίας 75/442], και ιδίως των άρθρων 3 και 4, στόχος της παρούσας οδηγίας είναι, μέσω αυστηρών λειτουργικών και τεχνικών απαιτήσεων για τα απόβλητα και τους χώρους υγειονομικής ταφής, ο καθορισμός μέτρων, διαδικασιών και κατευθύνσεων για την κατά το δυνατόν πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων [...]».

Το άρθρο 8 της εν λόγω οδηγίας, υπό τον τίτλο «Η έννοια των διακρίσεων», διευκρινίζει:

«Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι:

α)

η αρμόδια αρχή εκδίδει άδεια λειτουργίας χώρου ταφής μόνον εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

i)	η μελέτη του χώρου ταφής πληροί όλες τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, συμπεριλαμβανομένων των παραρτημάτων, με την επιφύλαξη του άρθρου 3 παράγραφοι 4 και 5·

[...]

β)	η μελέτη του χώρου ταφής ευθυγραμμίζεται προς το ή τα σχετικά σχέδια διαχείρισης των αποβλήτων που αναφέρονται στο άρθρο 7 της [οδηγίας 75/442]·

[...]».

Κατά το άρθρο 14 της ίδιας οδηγίας, που φέρει τον τίτλο «Υφιστάμενοι χώροι υγειονομικής ταφής»:

«Τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για να διασφαλίζουν ότι η συνέχιση της λειτουργίας χώρων υγειονομικής ταφής για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά το χρόνο ενσωμάτωσης της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο επιτρέπεται μόνον εφόσον ληφθούν τα παρακάτω μέτρα το ταχύτερο δυνατόν και το αργότερο εντός οκτώ ετών μετά την ημερομηνία που ορίζεται στο άρθρο 18 παράγραφος 1:

α)

εντός ενός έτους μετά την ημερομηνία που ορίζεται στο άρθρο 18 παράγραφος 1, ο φορέας εκμετάλλευσης χώρου ταφής καταρτίζει και υποβάλλει προς έγκριση στην αρμόδια αρχή σχέδιο διευθέτησης του χώρου, το οποίο περιλαμβάνει τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 8 καθώς και όλα τα επανορθωτικά μέτρα τα οποία κρίνει ότι θα απαιτηθούν προκειμένου να συμμορφωθεί προς τις απαιτήσεις του παραρτήματος I, παράγραφος 4, της παρούσας οδηγίας, εξαιρουμένων των απαιτήσεων του παραρτήματος I, σημείο 1·

β)

μετά την υποβολή του σχεδίου διευθέτησης, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν οριστική απόφαση σχετικά με τη συνέχιση της λειτουργίας βάσει του εν λόγω σχεδίου και της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την παύση της λειτουργίας το συντομότερο δυνατόν, βάσει του άρθρου 7 στοιχείο στ) και του άρθρου 13, των χώρων ταφής που δεν έχουν λάβει, κατά το άρθρο 8, άδεια συνέχισης της λειτουργίας.

γ)

βάσει του εγκεκριμένου σχεδίου διευθέτησης του χώρου, οι αρμόδιες αρχές χορηγούν άδεια για την εκτέλεση των αναγκαίων έργων και καθορίζουν μεταβατική περίοδο για την ολοκλήρωση του σχεδίου. Όλοι ανεξαιρέτως οι υφιστάμενοι χώροι υγειονομικής ταφής αποβλήτων τηρούν τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, εξαιρουμένων των απαιτήσεων του παραρτήματος I, σημείο 1, εντός οκτώ ετών μετά την ημερομηνία που ορίζεται στο άρθρο 18 παράγραφος 1.

[...]»

Το άρθρο 18, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας 1999/31, με τίτλο «Ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία», διευκρινίζει:

«Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο δύο έτη μετά την έναρξη ισχύος της. Πληροφορούν αμέσως την [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή σχετικά [...].»

Το σημείο 1 του παραρτήματος I της εν λόγω οδηγίας ορίζει τα εξής:

«Θέση

1.1.

Για τη θέση του χώρου ταφής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη απαιτήσεις που αφορούν:

α)	τις αποστάσεις των ορίων του χώρου από κατοικημένες περιοχές και χώρους αναψυχής, υδατορεύματα, στάσιμα επιφανειακά ύδατα και άλλες γεωργικές ή αστικές περιοχές·

β)	την ύπαρξη υπόγειων ή παράκτιων υδάτων ή ζωνών προστασίας της φύσης στην περιοχή·

γ)	τις γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής·

δ)	τον κίνδυνο πλημμυρών, καθιζήσεων, κατολισθήσεων ή χιονοστιβάδων στον χώρο ταφής·

ε)	την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

1.2.	Ο χώρος ταφής μπορεί να εγκρίνεται μόνον εάν τα χαρακτηριστικά του όσον αφορά τις προαναφερόμενες απαιτήσεις ή τα επανορθωτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν, δείχνουν ότι δεν συνιστά σοβαρό κίνδυνο για το περιβάλλον.»

Το άρθρο 2 της οδηγίας 2001/42 προβλέπει:

«Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας,

α)

ως “σχέδια και προγράμματα” νοούνται τα σχέδια και προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, καθώς και οι τροποποιήσεις τους:

—	που εκπονούνται ή/και εγκρίνονται από μια αρχή σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο ή που εκπονούνται από μια αρχή προκειμένου να εγκριθούν, μέσω νομοθετικής διαδικασίας, από το Κοινοβούλιο ή την Κυβέρνηση, και

—	που απαιτούνται βάσει νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων·

[...]».

Κατά το άρθρο 13 της οδηγίας αυτής:

«1. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία πριν από τις 21 Ιουλίου 2004. Ενημερώνουν αμέσως την Επιτροπή σχετικά.

[...]

3. Η υποχρέωση που αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 1 εφαρμόζεται για τα σχέδια και προγράμματα των οποίων η πρώτη τυπική προπαρασκευαστική πράξη είναι μεταγενέστερη της αναφερόμενης στην παράγραφο 1 ημερομηνίας. [...]»

Το βελγικό δίκαιο

Το διάταγμα της Région wallonne, της 27ης Ιουνίου 1996, περί των στερεών αποβλήτων (Moniteur belge της 2ας Αυγούστου 1996, σ. 20685), όπως τροποποιήθηκε με το διάταγμα της Région wallonne, της 16ης Οκτωβρίου 2003 (Moniteur belge της 23ης Οκτωβρίου 2003, σ. 51644, στο εξής: διάταγμα του 1996), περιλαμβάνει το άρθρο 24, οι παράγραφοι 1 και 2 του οποίου προβλέπουν:

«1. Η Κυβέρνηση θεσπίζει, σύμφωνα με τα άρθρα 11 έως 16 του διατάγματος της 21ης Απριλίου 1994, για τον σχεδιασμό σε θέματα περιβάλλοντος στο πλαίσιο διαρκούς αναπτύξεως, σχέδιο σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Το σχέδιο αυτό συνιστά τομεακό πρόγραμμα κατά την έννοια του διατάγματος αυτού. Μπορεί να περιλαμβάνει σχεδιασμό ανά είδος αποβλήτων ή ανά τομέα δραστηριοτήτων.

Το σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:

1°	περιγραφή των ειδών, ποσοτήτων και προελεύσεως των αποβλήτων, των λεπτομερειών διαχειρίσεως των αποβλήτων που παράγονται και μεταφέρονται ετησίως, των εγκαταστάσεων που βρίσκονται υπό εκμετάλλευση και των κατεχομένων τοποθεσιών·

[...]

Το σχέδιο συνοδεύεται από στοιχεία [...] σχετικά με τις προβλέψιμες συνέπειές του επί του περιβάλλοντος.

2. Η Κυβέρνηση θεσπίζει, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στα άρθρα 25 και 26, σχέδιο των κέντρων υγειονομικής ταφής που περιλαμβάνει τις τοποθεσίες που ενδεχομένως θίγονται από την εγκατάσταση και εκμετάλλευση κέντρων υγειονομικής ταφής εκτός από τα κέντρα ταφής που χρησιμοποιούνται αποκλειστικώς από τον παραγωγό των αποβλήτων.

Δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός από τα προοριζόμενα για την αποκλειστική χρήση του παραγωγού των αποβλήτων και εκτός των προβλεπομένων από το σχέδιο της παραγράφου αυτής.»

14	Το άρθρο 25, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, του διατάγματος του 1996 προβλέπει: «Το σχέδιο για τα κέντρα υγειονομικής ταφής υποβάλλεται σε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. [...]»

Σε εκτέλεση των παραγράφων 1 και 2, αντιστοίχως, του άρθρου 24 του διατάγματος του 1996, η Κυβέρνηση της Βαλονίας εξέδωσε, αφενός, στις 15 Ιανουαρίου 1998, το σχέδιο της Βαλονίας για τα απόβλητα «Horizon 2010» (Moniteur belge της 21ης Απριλίου 1998, σ. 11806), και, αφετέρου, την 1η Απριλίου 1999, το σχέδιο των κέντρων υγειονομικής ταφής (Moniteur belge της 13ης Ιουλίου 1999, σ. 26747), το οποίο άρχισε να ισχύει στις 13 Ιουλίου 1999.

Το άρθρο 70 του διατάγματος του 1996 ορίζει:

«Όσο το σχέδιο των κέντρων υγειονομικής ταφής του άρθρου 24, παράγραφος 2, δεν ισχύει ακόμα, οι αιτήσεις χορηγήσεως άδειας υπό την έννοια του άρθρου 11 για την εκμετάλλευση κέντρων υγειονομικής ταφής και οι αιτήσεις άδειας δομήσεως υπό την έννοια του άρθρου 41, παράγραφος 1, του Code wallon de l’aménagement du territoire, de l’urbanisme et du patrimoine, εφόσον έχουν γίνει δεκτές πριν από την έκδοση του παρόντος διατάγματος από το Κοινοβούλιο, μπορούν να οδηγήσουν στη χορήγηση άδειας εντός της βιομηχανικής και της αγροτικής ζώνης, όπως ορίζεται στα άρθρα 172, 176 και 182 του ιδίου κώδικα.

Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 24, παράγραφος 2, οι αιτήσεις που αφορούν τα κέντρα υγειονομικής ταφής, εκτός από τα προοριζόμενα για την αποκλειστική χρήση του αρχικού παραγωγού των αποβλήτων, τα οποία είχαν εγκριθεί προηγουμένως και υφίσταντο πριν από την έναρξη ισχύος του σχεδίου των κέντρων υγειονομικής ταφής που προβλέπεται στο άρθρο 24, παράγραφος 2, ή αποτέλεσαν αντικείμενο εγκρίσεως ή άδειας κατ’ εφαρμογή του πρώτου εδαφίου του παρόντος άρθρου, μπορούν, ανεξαρτήτως της ημερομηνίας καταθέσεως εκάστης αιτήσεως, να οδηγήσουν, κατά περίπτωση, στη χορήγηση περιβαλλοντικής άδειας, ενιαίας άδειας ή πολεοδομικής άδειας, στις ζώνες του σχεδίου τομεακού χαρακτήρα στις οποίες είχαν εγκριθεί προηγουμένως αυτά τα κέντρα υγειονομικής ταφής, για να καταστεί δυνατή, επί των γεωτεμαχίων που αποτελούν αντικείμενο της εν λόγω εγκρίσεως ή της άδειας, η παράταση της εκμεταλλεύσεως, η τροποποίηση των όρων εκμεταλλεύσεως, περιλαμβανομένων και αυτών που αφορούν την επιτρεπόμενη ποσότητα, ή η μεταβολή του ανάγλυφου του εδάφους πέρα του αρχικώς εγκριθέντος ορίου. Το εδάφιο αυτό εφαρμόζεται μόνο στα εγκεκριμένα κέντρα υγειονομικής ταφής των οποίων γίνεται μνεία στον τίτλο VII, κεφάλαιο 1, του σχεδίου των κέντρων υγειονομικής ταφής που εκδόθηκε την 1η Απριλίου 1999.

[...]»

Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

17	Η διαφορά της κύριας δίκης αφορά άδεια εκμεταλλεύσεως και διαχειρίσεως ενός κέντρου υγειονομικής ταφής μη επικίνδυνων οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων, το οποίο λειτουργεί από το 1958 στο Mont-Saint-Guibert (Βέλγιο), στην τοποθεσία «Trois burettes».

18	Στις 20 Μαΐου 2003, η εταιρία Page, μετονομασθείσα στη συνέχεια σε Shanks SA, υπέβαλε αίτηση χορηγήσεως «ενιαίας άδειας» τόσο για τη συνέχιση της δραστηριότητας όσο και για την υλοποίηση διαφόρων διαρρυθμίσεων του εν λόγω κέντρου υγειονομικής ταφής.

19	Στις 18 Δεκεμβρίου 2003, το κοινοτικό συμβούλιο του Mont-Saint-Guibert χορήγησε άδεια, η οποία στη συνέχεια εγκρίθηκε με ορισμένες τροποποιήσεις από την Κυβέρνηση της Βαλονίας με υπουργική απόφαση της 10ης Μαΐου 2004 κατά της οποίας ασκήθηκε προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου.

Προς στήριξη της προσφυγής αυτής, οι προσφεύγοντες της κύριας δίκης αμφισβητούν τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης του άρθρου 70, δεύτερο εδάφιο, του διατάγματος του 1996, βάσει του οποίου χορηγήθηκε η άδεια αυτή. Υποστηρίζουν, πρώτον, ότι το άρθρο αυτό αντιβαίνει στο άρθρο 7 της οδηγίας 75/442, καθόσον επιτρέπει τη χορήγηση άδειας εκμεταλλεύσεως χώρων υγειονομικής ταφής σε τοποθεσίες που δεν προβλέπονται στο σχέδιο διαχειρίσεως των αποβλήτων και η επιλογή των οποίων δεν στηρίζεται σε περιβαλλοντικά κριτήρια. Προβάλλουν στη συνέχεια ότι υφίσταται επίσης παράβαση του άρθρου 8, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 1999/31, το οποίο επιβάλλει ότι, για να εγκριθεί ένα σχέδιο διαχειρίσεως, πρέπει να είναι σύμφωνο προς το σχέδιο διαχειρίσεως των αποβλήτων που αναφέρεται στο άρθρο 7 της οδηγίας 75/442. Τέλος, οι προσφεύγοντες θεωρούν ότι το άρθρο 70, δεύτερο εδάφιο, του διατάγματος του 1996 μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τους σκοπούς της οδηγίας 2001/42, η οποία επιτάσσει να πραγματοποιείται περιβαλλοντική εκτίμηση για όλα τα σχέδια και τα προγράμματα που εκπονούνται για τη διαχείριση αποβλήτων.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Conseil d’État αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:

«1)

Έχει το άρθρο 7 της [οδηγίας 75/442] την έννοια ότι καθιστά δυνατόν να χαρακτηρισθεί ως σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων μια κανονιστική διάταξη η οποία ορίζει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων, τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των γεωτεμαχίων που αποτελούν αντικείμενο της προγενέστερης της ενάρξεως ισχύος του σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων άδειας;

Έχει το άρθρο 2, στοιχείο αʹ, της [οδηγίας 2001/42] την έννοια ότι εντάσσει στην έννοια του σχεδίου και του προγράμματος κανονιστική διάταξη η οποία ορίζει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων που απαιτεί το άρθρο 7 της [οδηγίας 75/442], τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των γεωτεμαχίων που αποτελούν αντικείμενο της προγενέστερης της ενάρξεως ισχύος του σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων άδειας;

3)	Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο δεύτερο ερώτημα, πληροί το άρθρο 70, δεύτερο εδάφιο, του [διατάγματος του 1996] τις επιταγές της εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προβλέπει η [οδηγία 2001/42];»

Απάντηση του Δικαστηρίου

Επί του δεύτερου και του τρίτου ερωτήματος

Με το δεύτερο και το τρίτο ερώτημα, τα οποία πρέπει να εξεταστούν κατά πρώτον και από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ’ ουσίαν, εάν το άρθρο 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2001/42 έχει την έννοια ότι εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων που απαιτεί το άρθρο 7 της οδηγίας 75/442, τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των ίδιων γεωτεμαχίων, συνιστά «σχέδιο» ή «πρόγραμμα», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως της οδηγίας 2001/42. Εάν αυτό ισχύει, το αιτούν δικαστήριο ερωτά κατά πόσον ένα τέτοιο σχέδιο ή πρόγραμμα είναι σύμφωνο με τις περιβαλλοντικές επιταγές που προβλέπει η οδηγία αυτή.

Ωστόσο, ελλείψει στοιχείων στην απόφαση παραπομπής για το αν ο δικαστής που επιλήφθηκε της διαφοράς οφείλει να εκτιμήσει τη νομιμότητα της προσβαλλομένης αποφάσεως κατά την ημερομηνία που εκδίδει την απόφασή του, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η οδηγία 2001/42 δεν έχει εφαρμογή στη διαφορά της κύριας δίκης, καθόσον τόσο η χορηγηθείσα στις 18 Δεκεμβρίου 2003 άδεια όσο και η υπουργική απόφαση της 10ης Μαΐου 2004 που την εγκρίνει εκδόθηκαν πριν από την πάροδο της προθεσμίας για τη μεταφορά της εν λόγω οδηγίας στην εσωτερική έννομη τάξη (βλ., κατ’ αναλογία, απόφαση Commune de Braine-le-Château κ.λπ., C‑53/02 και C‑217/02, EU:C:2004:205, σκέψη 45).

24	Υπό τις συνθήκες αυτές, παρέλκει η απάντηση στο δεύτερο και το τρίτο ερώτημα που υπέβαλε το αιτούν δικαστήριο.

Επί του πρώτου ερωτήματος

Με το πρώτο ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ερωτά εάν το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442 έχει την έννοια ότι εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων που απαιτεί το άρθρο αυτό, τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των ίδιων γεωτεμαχίων συνιστά «σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως της οδηγίας 75/442.

Εισαγωγικά, πρέπει να τονιστεί ότι από τη δικογραφία που διαβιβάστηκε στο Δικαστήριο καθώς και από τις απαντήσεις των ενδιαφερομένων στο γραπτό ερώτημα που τους έθεσε το Δικαστήριο, κατά το άρθρο 61, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας του, προκύπτουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά το περιεχόμενο της διατάξεως περί της οποίας πρόκειται στην κύρια δίκη, ειδικότερα όσον αφορά το κατά πόσον η διάταξη αυτή καθιστά δυνατή την παρέκκλιση από τον χωρικό σχεδιασμό, τον οποίο προβλέπει το σχέδιο διαχειρίσεως των κέντρων υγειονομικής ταφής του κράτους μέλους, κατά την ανανέωση της άδειας εκμεταλλεύσεως των χώρων υγειονομικής ταφής που είχαν ήδη εγκριθεί κατά την ημερομηνία ενάρξεως ισχύος του σχεδίου αυτού. Από ορισμένες από τις παρατηρήσεις που διαβιβάστηκαν στο Δικαστήριο προκύπτει ότι αυτό δεν ισχύει, εφόσον η διάταξη αυτή αφορά μόνο τους υφιστάμενους χώρους υγειονομικής ταφής οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως τέτοιοι στο εν λόγω σχέδιο.

27	Ωστόσο, στο αιτούν δικαστήριο εναπόκειται, στις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιόν του, να ερμηνεύσει το εθνικό δίκαιο προκειμένου να προσδιορίσει το ακριβές περιεχόμενό του.

Υπό τις συνθήκες αυτές, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας 75/442, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών υποχρεούνται να καταρτίσουν, το ταχύτερο δυνατόν, ένα ή περισσότερα σχέδια διαχειρίσεως προκειμένου να επιτευχθούν οι σκοποί των άρθρων 3, 4 και 5 της εν λόγω οδηγίας. Κατά την ίδια παράγραφο, τα σχέδια αυτά αφορούν ιδίως τον τύπο, την ποσότητα και την προέλευση των αποβλήτων που θα πρέπει να αξιοποιηθούν ή να διατεθούν, τις γενικές θεσμικές προδιαγραφές, όλες τις ειδικές διατάξεις που αφορούν συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων, καθώς και τις κατάλληλες τοποθεσίες και εγκαταστάσεις διαθέσεως αποβλήτων.

Συνεπώς, εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, στον βαθμό που το γράμμα της προβλέπει αποκλειστικά και μόνο ότι, κατά παρέκκλιση από το κοινό δίκαιο, η άδεια εκμεταλλεύσεως χώρων υγειονομικής ταφής που έχουν εγκριθεί κατά την έναρξη ισχύος του σχεδίου διαχειρίσεως των αποβλήτων στο οικείο κράτος μέλος μπορεί να χορηγηθεί για τα ίδια γεωτεμάχια, ακόμη και αν αυτά δεν περιλαμβάνονται στο σχέδιο αυτό, δεν μπορεί, καθεαυτή, να θεωρηθεί ως ένα οργανωμένο και δομημένο σύστημα που αποσκοπεί στην επίτευξη του στόχου της εκπονήσεως ενός «σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων», κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442 (βλ., συναφώς, απόφαση Επιτροπή κατά Ελλάδας, C‑387/97, EU:C:2000:356, σκέψη 76).

Ωστόσο, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, το γεγονός ότι το αιτούν δικαστήριο διατύπωσε ένα προδικαστικό ερώτημα παραπέμποντας μόνο σε ορισμένες διατάξεις του δικαίου της Ένωσης δεν εμποδίζει το Δικαστήριο να του παράσχει όλα τα ερμηνευτικά στοιχεία που μπορούν να είναι χρήσιμα για την εκδίκαση της υποθέσεως της οποίας έχει επιληφθεί, είτε μνημονεύει τις διατάξεις αυτές είτε όχι στα ερωτήματά του. Συναφώς, στο Δικαστήριο απόκειται να συναγάγει, από το σύνολο των στοιχείων που του παρέχει το εθνικό δικαστήριο και ιδίως από το σκεπτικό της αποφάσεως περί παραπομπής, εκείνα τα στοιχεία του δικαίου της Ένωσης που χρειάζονται ερμηνεία, λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου της διαφοράς (βλ., μεταξύ άλλων, συναφώς, απόφαση Texdata Software, C‑418/11, EU:C:2013:588, σκέψη 35 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

31	Υπό τις συνθήκες αυτές, πρέπει επίσης να εξεταστεί αν το άρθρο 8 της οδηγίας 1999/31, που έχει εφαρμογή στα πραγματικά περιστατικά της κύριας δίκης, αποκλείει εθνική κανονιστική διάταξη όπως αυτή που αναφέρει το αιτούν δικαστήριο.

Συναφώς, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι, όπως προκύπτει από το άρθρο 8, στοιχεία αʹ και βʹ, της οδηγίας 1999/31, η άδεια εκμεταλλεύσεως χώρου υγειονομικής ταφής χορηγείται μόνον εάν το σχέδιο του χώρου ταφής είναι σύμφωνο προς το σχέδιο διαχειρίσεως των αποβλήτων του άρθρου 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442.

Ωστόσο, το άρθρο 14 της οδηγίας 1999/31 υπάγει τους χώρους υγειονομικής ταφής «για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά το χρόνο μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο», η οποία έπρεπε να έχει συντελεσθεί το αργότερο μέχρι τις 16 Ιουλίου 2001, σε ένα μεταβατικό και εισάγον παρέκκλιση καθεστώς.

Από το εν λόγω μεταβατικό και εισάγον παρέκκλιση καθεστώς προκύπτει ότι, για να εξακολουθήσουν να λειτουργούν οι εν λόγω χώροι υγειονομικής ταφής πρέπει, το αργότερο εντός οκτώ ετών από τις 16 Ιουλίου 2001, να ευθυγραμμιστούν με τις νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις που απαριθμούνται στο άρθρο 8 της οδηγίας 1999/31, πλην αυτών που αναφέρονται στο παράρτημά της I, σημείο 1. Όμως, η εξαίρεση αυτή αφορά, ακριβώς, τις απαιτήσεις σχετικά με τη θέση του χώρου υγειονομικής ταφής.

Το άρθρο 14 της οδηγίας 1999/31 καθιστά, επομένως, δυνατό ένας χώρος υγειονομικής ταφής για τον οποίο έχει χορηγηθεί άδεια ή ο οποίος λειτουργεί ήδη κατά τη στιγμή της μεταφοράς της οδηγίας αυτής από το κράτος μέλος στο εσωτερικό του δίκαιο να μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί και να χορηγούνται ανανεώσεις της άδειάς του ακόμη και αν δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο των τοποθεσιών που προβλέπονται στο σχέδιο διαχειρίσεως των αποβλήτων που εγκρίθηκε κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442, εάν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις που αναφέρονται στο εν λόγω άρθρο 14.

Επομένως, το άρθρο 8 της οδηγίας 1999/31 δεν αποκλείει εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία βρίσκει νόμιμο έρεισμα στο άρθρο 14 της οδηγίας αυτής και έχει εφαρμογή σε χώρους υγειονομικής ταφής για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά την ημερομηνία μεταφοράς της στο εσωτερικό δίκαιο, υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως των λοιπών προϋποθέσεων που αναφέρονται στο εν λόγω άρθρο 14, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να ελέγξει.

Κατόπιν των ανωτέρω, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442 έχει την έννοια ότι εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων που απαιτεί το άρθρο αυτό, τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των ίδιων γεωτεμαχίων, δεν συνιστά «σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως της οδηγίας 75/442. Ωστόσο, το άρθρο 8 της οδηγίας 1999/31 δεν αποκλείει εθνική κανονιστική διάταξη η οποία βρίσκει νόμιμο έρεισμα στο άρθρο 14 της οδηγίας αυτής και έχει εφαρμογή σε χώρους υγειονομικής ταφής για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά την ημερομηνία της μεταφοράς της στο εσωτερικό δίκαιο, υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως των λοιπών προϋποθέσεων που αναφέρονται στο εν λόγω άρθρο 14, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να ελέγξει.

Επί των δικαστικών εξόδων

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (δεύτερο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων, όπως έχει τροποποιηθεί από την απόφαση 96/350/ΕΚ της Επιτροπής, της 24ης Μαΐου 1996, έχει την έννοια ότι εθνική κανονιστική διάταξη, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα κατά τον οποίο δεν μπορεί να δοθεί έγκριση σε κανένα κέντρο υγειονομικής ταφής εκτός των τοποθεσιών που προβλέπονται από το σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων που απαιτεί το άρθρο αυτό, τα κέντρα υγειονομικής ταφής αποβλήτων τα οποία είχαν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου διαχειρίσεως αποβλήτων μπορούν, μετά την έναρξη ισχύος του, να αποτελέσουν αντικείμενο νέων αδειών επί των ίδιων γεωτεμαχίων δεν συνιστά «σχέδιο διαχειρίσεως αποβλήτων», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως της οδηγίας 75/442, όπως έχει τροποποιηθεί από την απόφαση 96/350.

Ωστόσο, το άρθρο 8 της οδηγίας 1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26ης Απριλίου 1999, περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων, όπως έχει τροποποιηθεί από την οδηγία 2011/97/ΕΕ του Συμβουλίου, της 5ης Δεκεμβρίου 2011, δεν αποκλείει εθνική κανονιστική διάταξη η οποία βρίσκει νόμιμο έρεισμα στο άρθρο 14 της οδηγίας αυτής και έχει εφαρμογή σε χώρους υγειονομικής ταφής για τους οποίους έχει χορηγηθεί άδεια ή οι οποίοι λειτουργούν ήδη κατά την ημερομηνία της μεταφοράς της στο εσωτερικό δίκαιο, υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως των λοιπών προϋποθέσεων που αναφέρονται στο εν λόγω άρθρο 14, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να ελέγξει.

(υπογραφές)

( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η γαλλική.