ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΊΟΥ (τέταρτο τμήμα)

της 3ης Απριλίου 2014 ( *1 )

«Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Κανονισμός (ΕΚ) 44/2001 — Διεθνής δικαιοδοσία επί ενοχών εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας — Πράξη η οποία τελέστηκε σε ένα κράτος μέλος και συνίσταται στη συμμετοχή σε αδικοπραξία εντός του εδάφους άλλου κράτους μέλους — Προσδιορισμός του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός»

Στην υπόθεση C‑387/12,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bundesgerichtshof (Γερμανία) με απόφαση της 28ης Ιουνίου 2012, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 15 Αυγούστου 2012, στο πλαίσιο της δίκης

Hi Hotel HCF SARL

κατά

Uwe Spoering,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα),

συγκείμενο από τους L. Bay Larsen, πρόεδρο τμήματος, M. Safjan (εισηγητή), C. G. Fernlund, J. Malenovský και A. Prechal, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: M. N. Jääskinen

γραμματέας: A. Impellizzeri, υπάλληλος διοικήσεως,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 5ης Σεπτεμβρίου 2013,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

η Hi Hotel HCF SARL, εκπροσωπούμενη από τον H. Leis, Rechtsanwalt,

ο U. Spoering, εκπροσωπούμενος από τον P. Ruppert, Rechtsanwalt,

η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον T. Henze και την F. Wannek,

η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενη από τον A. Robinson,

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους W. Bogensberger και M. Wilderspin,

κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1

Η υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 12, σ. 1).

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Hi Hotel HCF SARL (στο εξής: Hi Hotel), με έδρα τη Νίκαια (Γαλλία), και του U. Spoering, κατοίκου Κολωνίας (Γερμανία), με αντικείμενο αγωγή η οποία είχε ως αίτημα άρση της προσβολής δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και παράλειψή της στο μέλλον, καθώς και αξίωση αποζημιώσεως.

Το νομικό πλαίσιο

3

Όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 2 του κανονισμού 44/2001, σκοπός του κανονισμού αυτού είναι η θέσπιση, χάριν της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, «διατάξεων σχετικά με την ενοποίηση των κανόνων σύγκρουσης δικαιοδοσίας στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις καθώς και σχετικά με την απλούστευση των διατυπώσεων για την ταχεία και απλή αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων κρατών μελών που δεσμεύονται από τον [παρόντα] κανονισμό».

4

Οι αιτιολογικές σκέψεις 11, 12 και 15 του εν λόγω κανονισμού έχουν ως εξής:

«(11)

Οι κανόνες δικαιοδοσίας πρέπει να παρουσιάζουν υψηλό βαθμό προβλεψιμότητας και να βασίζονται στην αρχή της γενικής δωσιδικίας της κατοικίας του εναγομένου και η δωσιδικία αυτή πρέπει να ισχύει πάντοτε, εκτός από μερικές συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου το επίδικο αντικείμενο ή η αυτονομία των μερών δικαιολογεί άλλο συνδετικό παράγοντα. Η κατοικία των νομικών προσώπων πρέπει να καθορίζεται αυτοτελώς ώστε να αυξάνεται η διαφάνεια των κοινών κανόνων και να αποφεύγονται οι συγκρούσεις δικαιοδοσίας.

(12)

Η δωσιδικία της κατοικίας του εναγομένου πρέπει να συμπληρωθεί από εναλλακτικές δωσιδικίες που θα ισχύουν λόγω του στενού συνδέσμου μεταξύ του δικαστηρίου και της διαφοράς ή για τη διευκόλυνση του έργου της δικαιοσύνης.

[...]

(15)

Για λόγους αρμονικής απονομής της δικαιοσύνης θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα παράλληλης εκδίκασης μιας υπόθεσης και να αποφεύγεται η έκδοση ασυμβιβάστων αποφάσεων σε δύο κράτη μέλη […]».

5

Οι κανόνες διεθνούς δικαιοδοσίας προβλέπονται στο κεφάλαιο ΙΙ του κανονισμού 44/2001, το οποίο φέρει τον τίτλο «Διεθνής Δικαιοδοσία».

6

Το άρθρο 2, παράγραφος 1, του ίδιου κανονισμού, το οποίο περιλαμβάνεται στο ως άνω κεφάλαιο ΙΙ και, πιο συγκεκριμένα, στο τμήμα 1 που επιγράφεται «Γενικές διατάξεις», ορίζει τα ακόλουθα:

«Με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος κανονισμού, τα πρόσωπα που έχουν την κατοικία τους στο έδαφος κράτους μέλους ενάγονται ενώπιον των δικαστηρίων αυτού του κράτους μέλους, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους.»

7

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, το οποίο περιλαμβάνεται στο ίδιο τμήμα, έχει ως εξής:

«Τα πρόσωπα που έχουν την κατοικία τους στο έδαφος κράτους μέλους μπορούν να εναχθούν ενώπιον των δικαστηρίων άλλου κράτους μέλους μόνο σύμφωνα με τους κανόνες που περιλαμβάνονται στα τμήματα 2 έως 7 του παρόντος κεφαλαίου.»

8

Το άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001, το οποίο περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο ΙΙ και, πιο συγκεκριμένα, στο τμήμα 2 που τιτλοφορείται «Ειδικές δικαιοδοσίες», προβλέπει τα κάτωθι:

«Πρόσωπο που έχει την κατοικία του στο έδαφος κράτους μέλους μπορεί να εναχθεί σε άλλο κράτος μέλος:

[…]

3)

ως προς ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας, ενώπιον του δικαστηρίου του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός».

Η διαφορά της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα

9

Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι ο U. Spoering είναι φωτογράφος και τον Φεβρουάριο του 2003 δημιούργησε, κατόπιν παραγγελίας της Hi Hotel, 25 διαφάνειες διαφόρων εσωτερικών χώρων του ξενοδοχείου της τελευταίας στη Νίκαια. Ο U. Spoering παραχώρησε στη Hi Hotel το δικαίωμα χρήσεως των φωτογραφιών σε διαφημιστικά φυλλάδια και στον ιστότοπό της στο διαδίκτυο. Δεν υφίσταται όμως γραπτή συμφωνία σχετικά με την παραχώρηση αυτή. Η Hi Hotel κατέβαλε για τις φωτογραφίες το ποσό των 2500 ευρώ, που της είχε χρεώσει ο U. Spoering με τιμολόγιο στο οποίο αναγραφόταν η φράση «include the rights — only for the hotel hi».

10

Το 2008 ο U. Spoering εντόπισε σε βιβλιοπωλείο στην Κολωνία λεύκωμα με τον τίτλο «Innenarchitektur weltweit» [«Αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων από όλον τον κόσμο»], του εκδοτικού οίκου Phaidon με έδρα το Βερολίνο (Γερμανία), όπου περιέχονταν εννέα από τις δικές του φωτογραφικές λήψεις των εσωτερικών χώρων του ξενοδοχείου της Hi Hotel στη Νίκαια.

11

Ο U. Spoering άσκησε αγωγή ενώπιον δικαστηρίου της Κολωνίας, υποστηρίζοντας ότι η Hi Hotel προσέβαλε το δικαίωμά του πνευματικής ιδιοκτησίας επί των φωτογραφιών, καθόσον τις παρέδωσε σε τρίτον, ήτοι στον εκδοτικό οίκο Phaidon. Ζήτησε συγκεκριμένα να υποχρεωθεί η Hi Hotel, αφενός, να παύσει οποιαδήποτε πράξη σχετική με την αναπαραγωγή, θέση σε κυκλοφορία ή έκθεση, είτε από την ίδια είτε για λογαριασμό της, των επίμαχων φωτογραφιών εντός του γερμανικού εδάφους χωρίς προηγούμενη συγκατάθεσή του (αίτημα άρσεως της προσβολής και παραλείψεώς της στο μέλλον) και, αφετέρου, να τον αποζημιώσει για οποιαδήποτε υφιστάμενη ή δυνητική ζημία οφειλόμενη στις ενέργειές της.

12

Όπως συνάγεται από την απόφαση περί παραπομπής, η Hi Hotel αντέτεινε ότι ο εκδοτικός οίκος Phaidon έχει έδρα και στο Παρίσι (Γαλλία), οπότε ο διευθυντής του Hi Hotel της Νίκαιας παρέδωσε εκεί τις επίμαχες φωτογραφίες. Η Hi Hotel αγνοούσε ότι ο εκδοτικός οίκος τις προώθησε εν συνεχεία στην αδελφή του εταιρία στη Γερμανία.

13

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δικαίωσε τον U. Spoering και η έφεση της Hi Hotel δεν ευδοκίμησε. Το Bundesgerichtshof, ενώπιον του οποίου η τελευταία άσκησε αναίρεση, διερωτάται αν είναι δυνατό να θεμελιωθεί διεθνής δικαιοδοσία των γερμανικών δικαστηρίων δυνάμει του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001.

14

Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει συναφώς ότι, υπό το πρίσμα του προεκτεθέντος στη σκέψη 12 της παρούσας αποφάσεως ισχυρισμού της Hi Hotel, που δεν αντικρούστηκε από τον U. Spoering, το ζήτημα της διεθνούς δικαιοδοσίας των γερμανικών δικαστηρίων δυνάμει του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 πρέπει να ελεγχθεί βάσει του πραγματικού αυτού ισχυρισμού, σύμφωνα με τον οποίον ο βερολινέζικος εκδοτικός οίκος Phaidon έθεσε τις επίμαχες φωτογραφίες σε κυκλοφορία στη Γερμανία, προσβάλλοντας το σχετικό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, ενώ η Hi Hotel είχε συμμετοχή, καθόσον τις παρέδωσε στον παρισινό εκδοτικό οίκο Phaidon.

15

Υπό τις συνθήκες αυτές το Bundesgerichtshof ανέστειλε την ενώπιόν του διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Πρέπει το άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού […] 44/2001 να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι το ζημιογόνο γεγονός συνέβη σε ένα κράτος μέλος (κράτος μέλος Α), εάν η αδικοπραξία, η οποία αποτελεί αντικείμενο της διαδικασίας ή εκ της οποίας απορρέουν αξιώσεις, τελέσθηκε σε άλλο κράτος μέλος (κράτος μέλος Β) και συνίσταται σε συμμετοχή στην αδικοπραξία (κύρια πράξη) που διαπράχθηκε στο πρώτο κράτος μέλος (κράτος μέλος Α);»

Επί του προδικαστικού ερωτήματος

Επί του παραδεκτού της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως

16

Η Hi Hotel υποστηρίζει ότι η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως είναι απαράδεκτη ως αλυσιτελής για την έκβαση της διαφοράς της κύριας δίκης, αφού δεν έχει διευκρινιστεί μέχρι σήμερα αν υπήρξε πλήρης μεταβίβαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στη Hi Hotel. Αν πράγματι αυτό συνέβη, δεν τίθεται καν ζήτημα προσβολής του εν λόγω δικαιώματος.

17

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, τα σχετικά με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ερωτήματα τα οποία υποβάλλει ο εθνικός δικαστής εντός του νομικού και πραγματικού πλαισίου που ο ίδιος, με δική του ευθύνη, ορίζει απολαύουν τεκμηρίου λυσιτέλειας (βλ. απόφαση SOA Nazionale Costruttori, C‑327/12, EU:C:2013:827, σκέψη 20 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

18

Το Δικαστήριο μπορεί να απορρίψει αίτηση εθνικού δικαστηρίου για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως μόνον όταν είναι πρόδηλο ότι η ζητούμενη ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ουδεμία σχέση έχει με το υποστατό ή το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης, όταν το πρόβλημα είναι υποθετικής φύσεως ή ακόμη όταν το Δικαστήριο δεν έχει στη διάθεσή του πραγματικά και νομικά στοιχεία που του είναι αναγκαία για να δώσει χρήσιμη απάντηση στα υποβληθέντα ερωτήματα (απόφαση SOA Nazionale Costruttori, EU:C:2013:827, σκέψη 21 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

19

Εν προκειμένω όμως δεν συντρέχει τέτοια περίπτωση. Όπως συνάγεται σαφώς από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, η ερμηνεία του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 είναι απαραίτητη για την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης, δεδομένου ότι η Hi Hotel προέβαλε ένσταση ελλείψεως διεθνούς δικαιοδοσίας των γερμανικών δικαστηρίων ως προς τη συγκεκριμένη διαφορά και το αιτούν δικαστήριο οφείλει να αποφανθεί επί της ενστάσεως αυτής προτού εξετάσει, ενδεχομένως, την ουσία της υποθέσεως.

20

Για την εφαρμογή του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001, το δικαστήριο ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή μπορεί, προκειμένου να ελέγξει απλώς αν έχει διεθνή δικαιοδοσία δυνάμει της ως άνω διατάξεως, να λάβει ως δεδομένους τους ισχυρισμούς που προβάλλει ο ενάγων ως προς τις προϋποθέσεις στοιχειοθετήσεως της αδικοπρακτικής ή οιονεί αδικοπρακτικής ευθύνης.

21

Η βασιμότητα των ισχυρισμών αυτών άπτεται αποκλειστικώς και μόνον της εξετάσεως της ουσίας της υποθέσεως (βλ. απόφαση Pinckney, C‑170/12, EU:C:2013:635, σκέψη 40). Ο ισχυρισμός της Hi Hotel ότι δεν έχει ακόμη κριθεί ποια ήταν η έκταση της μεταβιβάσεως του οικείου δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, δεδομένου ότι άπτεται της ουσίας της υποθέσεως της κύριας δίκης, είναι αδύνατο να επηρεάσει το παραδεκτό του υποβληθέντος από το αιτούν δικαστήριο προδικαστικού ερωτήματος.

22

Ως εκ τούτου, η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως είναι παραδεκτή.

Επί της ουσίας

23

Με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί κατ’ ουσία να διευκρινιστεί αν, σε περίπτωση που περισσότερα πρόσωπα φέρονται ως υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας λόγω προσβολής περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας προστατευόμενου στο κράτος μέλος του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή, το άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι μπορεί να θεμελιωθεί στην εν λόγω διάταξη διεθνής δικαιοδοσία ως προς έναν από τους φερόμενους ως υπαιτίους της ζημίας, του οποίου η πράξη δεν τελέστηκε εντός της περιφέρειας του συγκεκριμένου δικαστηρίου.

24

Υπενθυμίζεται κατ’ αρχάς ότι οι διατάξεις του κανονισμού 44/2001 πρέπει να ερμηνεύονται αυτοτελώς, σε συνάρτηση με την οικονομία του και τους σκοπούς του (βλ. απόφαση Melzer, C‑228/11, EU:C:2013:305, σκέψη 22 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

25

Επιπλέον, μόνον κατά παρέκκλιση από τη θεμελιώδη αρχή του άρθρου 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 44/2001, που απονέμει διεθνή δικαιοδοσία στα δικαστήρια του κράτους μέλους της κατοικίας του εναγομένου, προβλέπονται στο κεφάλαιο ΙΙ, τμήμα 2, του ίδιου κανονισμού ορισμένες ειδικές βάσεις δικαιοδοσίας, μεταξύ των οποίων και εκείνη του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού αυτού (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 23).

26

Στον βαθμό που η διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός βασίζεται σε κανόνα ειδικής δικαιοδοσίας, η σχετική διάταξη χρήζει αυστηρής ερμηνείας και δεν επιτρέπεται, ως εκ τούτου, ερμηνεία της η οποία να υπερβαίνει τις ρητώς προβλεπόμενες από τον εν λόγω κανονισμό περιπτώσεις (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 24).

27

Πάντως, η φράση «τόπο[ς] όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός», όπως χρησιμοποιείται στο άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001, αφορά τόσο τον τόπο επελεύσεως της ζημίας όσο και τον τόπο όπου έλαβε χώρα το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται να εναχθεί ο εναγόμενος, κατ’ επιλογήν του ενάγοντος, ενώπιον δικαστηρίου είτε του ενός είτε του άλλου από τους δύο αυτούς τόπους (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 25 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

28

Συναφώς, κατά πάγια νομολογία, ο κανόνας δικαιοδοσίας του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 στηρίζεται στην ύπαρξη ιδιαιτέρως στενού συνδέσμου μεταξύ της διαφοράς και των δικαστηρίων του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός, συνδέσμου ο οποίος δικαιολογεί την απονομή διεθνούς δικαιοδοσίας στα εν λόγω δικαστήρια για λόγους ορθής απονομής της δικαιοσύνης και αποτελεσματικής οργανώσεως της δίκης (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 26 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

29

Δεδομένου ότι, εφόσον υφίσταται κάποιος από τους συνδετικούς παράγοντες τους οποίους αναγνωρίζει η υπομνησθείσα στη σκέψη 27 της παρούσας αποφάσεως νομολογία, πρέπει να γίνει δεκτό ότι θεμελιώνεται η διεθνής δικαιοδοσία του δικαστηρίου που είναι αντικειμενικά σε καλύτερη θέση να εκτιμήσει κατά πόσο συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη στοιχειοθέτηση της ευθύνης του εναγομένου, η αγωγή μπορεί να ασκηθεί παραδεκτώς μόνον ενώπιον του δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου εντοπίζεται ο οικείος συνδετικός παράγοντας (βλ., σχετικώς, απόφαση Folien Fischer και Fofitec, C‑133/11, EU:C:2012:664, σκέψη 52, και απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 28).

30

Όσον αφορά τον τόπο όπου συνέβη το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι, όπως συνάγεται από την απόφαση περί παραπομπής, οι υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας φέρονται να είναι περισσότεροι του ενός. Η Hi Hotel, που είναι η μόνη εναγομένη της κύριας δίκης, τέλεσε τη σχετική πράξη στη Γαλλία, ήτοι εκτός της περιφέρειας του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ενάχθηκε.

31

Όπως όμως έχει ήδη υπογραμμίσει το Δικαστήριο, υπό περιστάσεις όπου μόνον ένα μεταξύ περισσοτέρων προσώπων που φέρονται ως υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας ενάγεται ενώπιον δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου το συγκεκριμένο πρόσωπο ουδεμία πράξη έχει τελέσει, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός συνέβη εντός της περιφέρειας του εν λόγω δικαστηρίου κατά την έννοια του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 40).

32

Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατό να θεμελιωθεί, βάσει του τόπου όπου συνέβη το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός, στο άρθρο 5, σημείο 3, του ως άνω κανονισμού διεθνής δικαιοδοσία ως προς έναν από τους φερόμενους ως υπαιτίους της ζημίας αυτής, που όμως ουδεμία πράξη τέλεσε εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή (απόφαση Melzer, EU:C:2013:305, σκέψη 41).

33

Εντούτοις, αντιθέτως προς την υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση Melzer (EU:C:2013:305), στην υπό κρίση υπόθεση το αιτούν δικαστήριο δεν περιόρισε το ερώτημα που υπέβαλε σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 αποκλειστικώς στο ζήτημα αν τα γερμανικά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία βάσει του τόπου όπου συνέβη το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός.

34

Κατά συνέπεια, πρέπει επίσης να εξεταστεί αν, υπό περιστάσεις όπως αυτές της κύριας δίκης, όπου οι φερόμενοι ως υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας ενήργησαν σε διαφορετικό κράτος μέλος ο καθένας, μπορεί να θεμελιωθεί, βάσει του τόπου της επελεύσεως της ζημίας, στο άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού 344/2001 διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων συγκεκριμένου κράτος μέλους ως προς έναν από τους φερόμενους ως υπαιτίους της ζημίας, ακόμη και αν αυτός ουδεμία πράξη τέλεσε εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου εντός του οποίου ασκήθηκε η αγωγή.

35

Σημειωτέον ότι μπορεί να αναγνωριστεί διεθνής δικαιοδοσία επί ενοχής εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας στο δικαστήριο ενώπιον του οποίου ασκήθηκε αγωγή με αίτημα να αναγνωριστεί προσβολή περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον στο κράτος μέλος όπου έχει την έδρα του το συγκεκριμένο δικαστήριο προστατεύεται το περιουσιακό δικαίωμα που επικαλείται ο ενάγων και υπάρχει κίνδυνος να επέλθει η προβαλλόμενη ζημία εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή (απόφαση Pinckney, EU:C:2013:635, σκέψη 43).

36

Στην υπόθεση της κύριας δίκης, ο U. Spoering ισχυρίζεται ότι εθίγησαν διάφορες πτυχές του περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας του επί των επίμαχων φωτογραφιών, συγκεκριμένα δε το δικαίωμα αναπαραγωγής, θέσεώς τους σε κυκλοφορία και εκθέσεώς τους. Δεν αμφισβητείται ότι τα δικαιώματα αυτά προστατεύονται στη Γερμανία σύμφωνα με την οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (ΕΕ L 167, σ. 10).

37

Υπό περιστάσεις όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο κίνδυνος επελεύσεως της ζημίας απορρέει από το ενδεχόμενο να εξασφαλίσει κάποιος αντίγραφο του έργου που αποτελεί το αντικείμενο του προβαλλόμενου από τον ενάγοντα δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, από βιβλιοπωλείο ευρισκόμενο εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή. Όπως προκύπτει από τις διαπιστώσεις περί τα πραγματικά περιστατικά οι οποίες υπενθυμίστηκαν με τη σκέψη 14 της παρούσας αποφάσεως, η αναπαραγωγή και η θέση σε κυκλοφορία των επίμαχων φωτογραφιών, συνακόλουθα δε και ο κίνδυνος επελεύσεως της προβαλλομένης ζημίας, οφείλονται στην παράδοσή τους στον παρισινό εκδοτικό οίκο Phaidon.

38

Αντιθέτως, εφόσον η προστασία που παρέχεται από το κράτος μέλος του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή ισχύει μόνον εντός της επικράτειάς του, το δικαστήριο που επιλαμβάνεται βάσει του τόπου επελεύσεως της ζημίας είναι αρμόδιο να αποφανθεί μόνον επί της ζημίας που προκλήθηκε εντός του συγκεκριμένου κράτους μέλους (απόφαση Pinckney, EU:C:2013:635, σκέψη 45).

39

Πράγματι, τα δικαστήρια των άλλων κρατών μελών παραμένουν κατ’ αρχήν αρμόδια, λαμβανομένων υπόψη τόσο του άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 όσο και της αρχής της εδαφικότητας, να αποφανθούν επί της ζημίας που τυχόν υπέστη εντός της δικής τους επικράτειας ο δικαιούχος του περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, δεδομένου ότι είναι σε καλύτερη θέση, αφενός, να εκτιμήσουν αν όντως προσβλήθηκε το περιουσιακό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας όπως κατοχυρώνεται στο οικείο κράτος μέλος και, αφετέρου, να κρίνουν ποια ήταν η φύση της προκληθείσας ζημίας (απόφαση Pinckney, EU:C:2013:635, σκέψη 46).

40

Κατόπιν των ανωτέρω, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι, σε περίπτωση που περισσότερα πρόσωπα φέρονται ως υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας λόγω προσβολής περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας προστατευόμενου στο κράτος μέλος του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή, το άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού 44/2001 έχει την έννοια ότι δεν μπορεί μεν να θεμελιωθεί στην εν λόγω διάταξη, βάσει του τόπου όπου συνέβη το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός, διεθνής δικαιοδοσία δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου ουδεμία πράξη τέλεσε ο μοναδικός εναγόμενος από τους φερόμενους ως υπαιτίους της ζημίας, πλην όμως μπορεί να θεμελιωθεί στην ίδια διάταξη διεθνής δικαιοδοσία του συγκεκριμένου δικαστηρίου, βάσει του τόπου επελεύσεως της προβαλλομένης ζημίας, υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται κίνδυνος να επέλθει η ζημία εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου αυτού. Στην τελευταία περίπτωση, το ως άνω δικαστήριο είναι αρμόδιο να αποφανθεί μόνον επί της ζημίας που προκλήθηκε εντός της επικράτειας του κράτους μέλους όπου έχει την έδρα του.

Επί των δικαστικών εξόδων

41

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

 

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τέταρτο τμήμα) αποφαίνεται:

 

Το άρθρο 5, σημείο 3, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση που περισσότερα πρόσωπα φέρονται ως υπαίτιοι της προβαλλομένης ζημίας λόγω προσβολής περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας προστατευόμενου στο κράτος μέλος του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε η αγωγή, δεν μπορεί μεν να θεμελιωθεί στην εν λόγω διάταξη, βάσει του τόπου όπου συνέβη το γενεσιουργό της ζημίας γεγονός, διεθνής δικαιοδοσία δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου ουδεμία πράξη τέλεσε ο μοναδικός εναγόμενος από τους φερόμενους ως υπαιτίους της ζημίας, πλην όμως μπορεί να θεμελιωθεί στην ίδια διάταξη διεθνής δικαιοδοσία του συγκεκριμένου δικαστηρίου, βάσει του τόπου επελεύσεως της προβαλλομένης ζημίας, υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται κίνδυνος να επέλθει η ζημία εντός της περιφέρειας του δικαστηρίου αυτού. Στην τελευταία περίπτωση, το ως άνω δικαστήριο είναι αρμόδιο να αποφανθεί μόνον επί της ζημίας που προκλήθηκε εντός της επικράτειας του κράτους μέλους όπου έχει την έδρα του.

 

(υπογραφές)


( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.