1.

Στις 25 Οκτωβρίου 1983, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ κατόπιν της καταγγελίας διαφόρων γάλλων παραγωγών αζωτούχων λιπασμάτων κατά ενός συστήματος προνομιακών τιμών που εφαρμόζεται στις Κάτω Χώρες υπέρ των ολλανδών παραγωγών αζωτούχων λιπασμάτων για την παροχή φυσικού αερίου που προορίζεται στην παρασκευή αμμωνίας.

2.

Κατά την Επιτροπή, το καθεστώς ενισχύσεως συνίστατο σε ένα σύστημα βάσει του οποίου η ολλανδική κυβέρνηση χορηγούσε, μέσω της Gasunie, ειδικές εκπτώσεις στους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας χάρις σε μία τιμολογιακή διάρθρωση σε δύο επίπεδα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους του φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνταν ως πρώτη ύλη από τους παραγωγούς αυτούς. Η Επιτροπή θεώρησε ότι αυτή η τιμολογιακή διάρθρωση συνιστούσε κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης ΕΟΚ και δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από καμία από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 3 αυτού του άρθρου.

3.

Με τηλετύπημα της 14ης Απριλίου 1984, η ολλανδική κυβέρνηση γνωστοποίησε στην Επιτροπή ότι η Gasunie είχε καταργήσει, από της 1ης Νοεμβρίου 1983, το προνομιακό τιμολόγιο που ίσχυε με τη μορφή διπλού συστήματος τιμών για τους παραγωγούς αμμωνίας και αζωτούχων λιπασμάτων και ότι είχε προσθέσει, αναδρομικά από 1ης Νοεμβρίου 1983, στο οικείο σύστημα βιομηχανικών τιμών μία νέα τιμή, την καλούμενη « τιμή F » προς χρήση των εγκατεστημένων στις Κάτω Χώρες πολύ μεγάλων βιομηχανικών παραγωγών, εξαιρουμένου του τομέα της ενέργειας, και την οποία μπορεί να λάβει κάθε παραγωγός που πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

Η νέα τιμή F, που ισχύει για τους παραγωγούς οι οποίοι αποδέχονται αυτούς τους όρους, τους χρεώνεται στο επίπεδο της αποκαλούμενης τιμής « Ε » μειωμένη κατά 5 σεντς/m3.

4.

Η Επιτροπή, θεωρώντας ότι το νέο σύστημα τιμών της Gasunie ήταν σύμφωνο με την κοινή αγορά, αποφάσισε, κατά τη συνεδρίαση της της 17ης Απριλίου 1984, να κλείσει τη διαδικασία την οποία είχε κινήσει βάσει του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ σχετικά με το σύστημα τιμών της Gasunie. Προς τον σκοπό αυτό απηύθυνε σχετικό έγγραφο στην ολλανδική κυβέρνηση στις 18 Μαΐου 1984. Οι προσφεύγουσες είχαν ήδη πληροφορηθεί την απόφαση της με έγγραφο της24ης Απριλίου 1984. Στην απόφαση της η Επιτροπή τονίζει ότι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η νέα τιμή, η οποία, κατά την άποψη της, αποτελεί μέρος του γενικού συστήματος των ολλανδικών εγχώριων τιμών και δεν εισάγει διακρίσεις σε συγκεκριμένο τομέα, δεν περιέχει στοιχεία κρατικής ενισχύσεως. Κατά τη γνώμη της, για την Gasunie προκύπτουν σημαντικές οικονομίες παροχής από το μέγεθος του παράγοντα επιβαρύνσεως και από τους όρους παροχής των πολύ μεγάλων βιομηχανικών παραγωγών. Δεδομένου ότι το σημερινό επίπεδο της τιμής F δεν καλύπτει, κατ' αυτήν, τη συνολική αξία των οικονομιών παροχής που παρέχουν στην Gasunie οι σχετικές συμβάσεις, η Επιτροπή θεωρεί ότι η τιμή F δικαιολογείται από οικονομικής και εμπορικής απόψεως, αν συγκριθεί με τις τιμές που χρεώνονται σε άλλους μεγάλους καταναλωτές. Κατ' αυτής ακριβώς της αποφάσεως βάλλει η παρούσα προσφυγή.

5.

Κατόπιν εκθέσεως του εισηγητή δικαστή, και αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, το Δικαστήριο αποφάσισε να προχωρήσει στην προφορική διαδικασία προκειμένου να αποφανθεί, με χωριστή απόφαση, επί του παραδεκτού της προσφυγής. Επιπλέον, έθεσε ορισμένες ερωτήσεις και ζήτησε από την Επιτροπή και τις προσφεύγουσες τα στοιχεία που θεωρούσε αναγκαία για τους σκοπούς της δίκης. Οι διάδικοι ανταποκρίθηκαν εντός των ταχθεισών προθεσμιών.

6.

Με απόφαση της 28ης Ιανουαρίου 1986 (169/84, Συλλογή 1986, σ. 391) το Δικαστήριο έκρινε την προσφυγή παραδεκτή.

7.

Με απόφαση της 19ης Φεβρουαρίου 1986, το Δικαστήριο αποφάσισε τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης και επιφόρτισε με αυτή το δεύτερο τμήμα.

8.

Με Διάταξη της 27ης Φεβρουαρίου 1986, το δεύτερο τμήμα καθόρισε το αντικείμενο της πραγματογνωμοσύνης.

9.

Κατόπιν της υποβολής της εκθέσεως πραγματογνωμοσύνης, στις 23 Δεκεμβρίου 1987, το δεύτερο τμήμα του Δικαστηρίου αποφάσισε, στη συνεδρίαση διοικητικού χαρακτήρα της 20ής Ιανουαρίου 1988: α) να διαβιβάσει στους πραγματογνώμονες ένα μη εμπιστευτικό κείμενο αυτής της εκθέσεως και να τους ζητήσει να διατυπώσουν εγγράφως τη γνώμη τους επί αυτού του κειμένου· β) να κοινοποιήσει την έκθεση στους διαδίκους, αφού οι πραγματογνώμονες θα έχουν διατυπώσει τη γνώμη τους· γ ) να ζητήσει από τους διαδίκους να λάβουν θέση επί των ακόλουθων σημείων: 1 ) τη σκοπιμότητα ακροάσεως των πραγματογνωμόνων, 2 ) την υποχρέωση ορκοδοσίας των πραγματογνωμόνων κατά το άρθρο 49, παράγραφος 6, του κανονισμού διαδικασίας.

10.

Οι πραγματογνώμονες ενέκριναν, στις 10 Φεβρουαρίου 1988, το μη εμπιστευτικό κείμενο της εκθέσεως πραγματογνωμοσύνης. Στις 4 Μαΐου 1988, το κείμενο αυτό διαβιβάστηκε στους διαδίκους οι οποίοι γνωστοποίησαν στο Δικαστήριο, στις 13 Ιουνίου 1988, ότι δεν θεωρούσαν σκόπιμη την ακρόαση των πραγματογνωμόνων. Δεν διατυπώνουν κανένα ειδικό ερώτημα που θα έπρεπε να τους τεθεί ως προς την έκθεση πραγματογνωμοσύνης. Οι προσφεύγουσες διευκρίνισαν, επιπλέον, ότι δεν θεωρούν αναγκαία την ορκοδοσία των πραγματογνωμόνων, ενώ η καθής επαφίεται, ως προς το σημείο αυτό, στην κρίση του Δικαστηρίου.

11.

Με απόφαση της 12ης Οκτωβρίου 1988 η υπόθεση, που είχε αρχικά ανατεθεί για τη διεξαγωγή αποδείξεων στο δεύτερο τμήμα, ανα-πέμφηκε στο τέταρτο τμήμα.

12.

Το τέταρτο τμήμα αποφάσισε, στη συνεδρίαση διοικητικού χαρακτήρα της 22ας Νοεμβρίου 1989, να κηρύξει περατωθείσα την αποδεικτική διαδικασία και να παραπέμψει την απόφαση για τη συνέχιση της διαδικασίας στην ολομέλεια του Δικαστηρίου.

13.

Οι διάδικοι άσκησαν στις 2 Ιουλίου 1984 προσφυγή με την οποία ζητούν από το Δικαστήριο:

Στο υπόμνημα της αντικρούσεως, που κατέθεσε στις 9 Αυγούστου 1984, η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο:

α)

καίτοι είναι πράγματι πλέον επωφελής από την τιμή Ε και προσιτή, οπωσδήποτε, στους παραγωγούς αμμωνίας και αζωτούχων λιπασμάτων, όταν αυτοί αποδέχονται τους σχετικούς όρους, δεν ισχύει αποκλειστικά μόνο γι' αυτή την παραγωγή·

β)

η παρεχόμενη έκπτωση δικαιολογείται από υγιείς και εύλογες σκέψεις οικονομικού χαρακτήρα που συνάγονται από αυτό το ίδιο το συμφέρον της Gasunie συνεπεία σημαντικών οικονομιών στο κόστος υπηρεσιών.

α)

ότι η τιμή F αποτελεί μέρος της γενικής διαρθρώσεως των εγχωρίων ολλανδικών τιμών και ότι δεν δημιουργεί διακρίσεις σε συγκεκριμένο τομέα·

β)

ότι η διαφορά τιμής κατά 5 σεντς ανά κυβικό μέτρο μεταξύ της νέας τιμής F και της τιμής Ε δικαιολογείται και αντιστοιχεί προς τη διαφορά του κόστους της παρεχόμενης υπηρεσίας.

—

αφενός, ότι η τιμή F δεν καθορίζει όρια ετήσιας καταναλώσεως μεταξύ των τιμών Ε και F, όπως η γενική και φανερή τιμή μεταξύ κλιμακούμενων τιμών Β έως Ε, αλλά μόνο ένα όριο μέχρι του οποίου εφαρμόζεται η τιμή F (σύμφωνα με τα παρασχεθέντα στοιχεία το όριο αυτό είναι 600 εκατ. m3 ετησίως)· επιπλέον, το όριο αυτό εφαρμόζεται κατά πελάτη και όχι κατά εργοστάσιο, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατό σε μία επιχείρηση να συγκεντρώνει την κατανάλωση διάφορων τόπων εκμεταλλεύσεως για την υπέρβαση του προαναφερθέντος ορίου*

—

αφετέρου, ότι δεν τηρείται ο τρόπος εφαρμογής των τμημάτων της γενικής διαρθρώσεως: δεν υπάρχει κλιμακωτή εφαρμογή των διαφόρων τμημάτων, αλλά εφαρμογή της τιμής F ήδη από το πρώτο κυβικό μέτρο που καταναλίσκεται, εφόσον ο αγοραστής δικαιολογεί ετήσια κατανάλωση τουλάχιστον 600 εκατ. m3. Το οικονομικό αποτέλεσμα αυτού του τρόπου εφαρμογής είναι εξαιρετικά σημαντικό, επειδή, αν είχε τηρηθεί ο κανονικός τρόπος, όλες οι καταναλισκόμενες ποσότητες κάτω των 600 εκατ. m3 ετησίως θα είχαν τιμολογηθεί με τις κλιμακούμενες τιμές Α έως F.

1)

Το πλήρες σύστημα τιμών του φυσικού αερίου που αφορά τον βιομηχανικό τομέα στις Κάτω Χώρες (η πλήρη περιγραφή αυτού του συστήματος) κατά του οποίου η Επιτροπή κίνησε τη διαδικασία του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ (ανακοίνωση της 1ης Δεκεμβρίου 1983 ).

Η Επιτροπή τονίζει ότι δεν κίνησε τη διαδικασία του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης κατά ολόκληρου του συστήματος τιμών του φυσικού αερίου που αφορά τον βιομηχανικό τομέα στις Κάτω Χώρες, αλλά μόνο κατά της τιμής της οποίας ετύγχαναν οι ολλανδοί παραγωγοί αμμωνίας και αζωτούχων λιπασμάτων. Η εν λόγω τιμή προσφερόταν σε όλους τους παραγωγούς βάσει μίας τυποποιημένης συμβάσεως που συνήφθη την 1η Οκτωβρίου 1981 για διάρκεια 6 ετών. Η σύμβαση αυτή προέβλεπε ένα διπλό σύστημα τιμών:

Η μειωμένη αυτή τιμή δεν προσφέρεται βάσει της ποσότητας φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στη διαδικασία παρασκευής των λιπασμάτων που πράγματι εξάγονται εκτός Ευρώπης, αλλά βάσει μιας θεωρητικής κατανομής. 'Ομως, το 1982-1983 το ποσοστό των εξαγωγών εκτός Ευρώπης μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το θεωρητικό ποσοστό. Το καθαρό όφελος που προέκυψε από αυτό για τους ολλανδούς παραγωγούς ανήλθε περίπου σε 8 σεντς/m3 επί του συνόλου των αγορών τους αερίου.

2)

Το πλήρες σύστημα τιμών φυσικού αερίου που αφορά τον βιομηχανικό τομέα στις Κάτω Χώρες ( η πλήρης περιγραφή αυτού του συστήματος), όπως ισχύει από την 1η Νοεμβρίου 1983, το οποίο κρίθηκε από την Επιτροπή ότι συμβιβάζεται με την κοινή αγορά.

Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι το σύστημα αυτό συνίσταται σε μία τιμή ανά κλιμάκιο με τιμαριθμική προσαρμογή επί των τιμών του βαρέος fuel-oil. Η τιμή F, η οποία είναι η μόνη η οποία δεν αποτελεί τιμή ανά κλίμακα, εφαρμόζεται από την 1η Νοεμβρίου 1983. Παρέχεται σε όλους τους καταναλωτές που μπορούν να τηρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις παραλαβής αερίων:

Η Gasunie, δεδομένου ότι οι όροι αυτοί της επιτρέπουν να πραγματοποιεί σημαντικές οικονομίες στο κόστος της παρεχόμενης υπηρεσίας, καθόρισε τη νέα τιμή F σε κατώτερο επίπεδο κατά 5 σεντς/m3 σε σχέση με την τιμή Ε. Μόνο ο τομέας της ενεργείας δεν μπορεί να επωφεληθεί της τιμής F.

3)

Τους λόγους και, ενδεχομένως, τα έγγραφα βάσει των οποίων η Επιτροπή διαπίστωσε, στην ανακοίνωση της της 1ης Δεκεμβρίου 1983, ότι, στον τομέα του φυσικού αερίου που παρέχεται στους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας, η ολλανδική κυβέρνηση χορήγησε ειδικές εκπτώσεις μέσω της Gasunie, ενώ η εταιρία αυτή είναι επιχείρηση ιδιωτικού δικαίου. Η Επιτροπή καλείται ειδικότερα να διευκρινίσει πώς η ολλανδική κυβέρνηση μπόρεσε, όσον αφορά τη βιομηχανική τιμή, να επηρεάσει τις εμπορικές αποφάσεις της Gasunie.

Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι το ολλανδικό Δημόσιο κατέχει 50o/ο του κεφαλαίου της Gasunie, 10% του οποίου άμεσα και 40o/ο μέσω της Staats-mijnen (το κεφάλαιο της οποίας κατέχει κατά 100ο/ο το Δημόσιο). Εξάλλου, ο υπουργός των οικονομικών υποθέσεων έχει ευρεία εξουσία, όσον αφορά την πολιτική τιμών της Gasunie. 'Εχει ιδίως το δικαίωμα να εγκρίνει τους όρους και τις τιμές της. Η πολιτική τιμών της Gasunie δεν μπορεί, επομένως, να γίνεται χωρίς την έγκριση της ολλανδικής κυβερνήσεως, οι δε μειώσεις τιμών που παρέχει η Gasunie στον έναν ή στον άλλον από τους πελάτες της συνεπάγονται κατ' ανάγκη μειωμένα έσοδα για το Δημόσαο.

4)

Έναν κατάλογο των επιχειρήσεων που τυγχάνουν ήδη της τιμής F της Gasunie με αναφορά του οικείου τομέα παραγωγής, καθώς και έναν κατάλογο των πέντε μεγαλύτερων χρηστών φυσικού αερίου που τυγχάνουν της τιμής Ε, με αναφορά του οικείου τομέα παραγωγής και των καταναλισκομένων ποσοτήτων.

Ως προς αυτούς οι οποίοι απολαύουν της τιμής F, η Επιτροπή επισημαίνει ότι στις τέσσερις επιχειρήσεις που απολαύουν ήδη της τιμής F τρεις ανήκουν στον τομέα της παραγωγής αμμωνίας και μία στον τομέα του μεθανολίου. Οι ποσότητες αερίου που καταναλίσκονται ετησίως από αυτές τις επιχειρήσεις ποικίλλουν μεταξύ 605 εκατ. και 1700 εκατ. m3.

Όσον αφορά αυτούς που απολαύουν της τιμής Ε, μεταξύ των πέντε μεγαλυτέρων χρηστών τέσσερις ανήκουν στον χημικό τομέα και ένας στον τομέα της βασικής μεταλλουργίας. Οι ετησίως καταναλισκόμενες ποσότητες κυμαίνονται μεταξύ 200 και 500 εκατ. m3.

5)

Πόσο κοστίζει ( κόστιζε ή θα κόστιζε ) το κυβικό μέτρο φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη από τους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας που καταναλίσκουν τουλάχιστον 600 εκατ. m3 ετησίως και έχουν παράγοντα επιβαρύνσεως 90 % ή περισσότερο:

Η Επιτροπή διευκρινίζει την τιμή του αερίου στις Κάτω Χώρες κατ' εφαρμογήν:

Ως προς την ερώτηση β ), η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι δεν υφίσταται τιμή ως προς το ολλανδικό αέριο προς εξαγωγή για τους παραγωγούς αμμωνίας των άλλων κρατών μελών. Η τιμή αυτή εξαρτάται από τους τιμολογιακούς όρους που εφαρμόζονται σ' αυτούς από τις εταιρίες μεταφοράς και διανομής αερίου που ασκούν τις δραστηριότητες τους στις αντίστοιχες χώρες τους. Οι όροι αυτοί λαμβάνουν υπόψη το κόστος παροχής του αερίου που προέρχεται από το σύνολο των προμηθευτριών χωρών.

6)

Στο έγγραφο της 24ης Απριλίου 1984, που απευθύνθηκε στο επαγγελματικό συνδικάτο της βιομηχανίας των αζωτούχων λιπασμάτων με υπογραφή M. Caspari, η Επιτροπή υπογράμμισε, στη σελίδα 3, ότι « το υφιστάμενο ύψος της τιμής F δεν καλύπτει τη συνολική αξία των οικονομιών παροχής που συνεπάγονται οι συμβάσεις αυτές για την Gasunie ». Ποια είναι αυτή η μη καλυπτόμενη αξία;

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η συνολική αξία των οικονομιών είναι 5,5 έως 7 σεντς/m3, όπως εκτίθεται αναλυτικά κατωτέρω:

7)

Τους λόγους για τους οποίους η Gasunie διέκοψε την παροχή της φυσικού αερίου σε έναν παραγωγό αμμωνίας.

Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα 1983/1984 οι κλιματολογικές συνθήκες προκάλεσαν προβλήματα τεχνικής φύσεως ως προς την παραγωγή φυσικού αερίου, πράγμα που μείωσε την παραγωγικότητα των πηγαδιών. Δεδομένου ότι είχε επηρεασθεί προσωρινά η μέγιστη υφιστάμενη ικανότητα παραγωγής, η Gasunie αναγκάστηκε να διακόψει εν μέρει τις παραδόσεις της σε έναν παραγωγό αμμωνίας.

« α)

Ποιες είναι οι οικονομίες κόστους των παραδόσεων που αποκομίζει η Gasunie από τις συμβάσεις που συνάπτονται με τους όρους της τιμής F σε σχέση με τις συμβάσεις που συνάπτονται με τους όρους της τιμής Ε;

β)

Ποία είναι ( σε HFL ) η αξία:

του συνόλου των εν λόγω οικονομιών

των μεμονωμένων οικονομιών συνεπεία των ακόλουθων παραγόντων:

γ)

Δεδομένου ότι η τιμή F είναι, στο πλαίσιο του συστήματος τιμών της Gasunie, η μόνη που εφαρμόζεται ήδη από το πρώτο κυβικό μέτρο του καναλι-σκόμενου αερίου, ποια είναι η πραγματική διαφορά ( σε HFL ) μεταξύ της τιμής F και της τιμής Ε επί καταναλώσεως αερίου:

δ)

Ποια πρέπει να είναι η τιμή ανά κυβικό μέτρο αερίου κατά το δεύτερο εξάμηνο του 1984 βάσει του συστήματος τιμών της Gasunie που ίσχυε μέχρι την 1η Νοεμβρίου 1983 και βάσει του οποίου, μέσω ενός συστήματος δύο επιπέδων, οι ολλανδοί παραγωγοί αμμωνίας έλαβαν ειδικές εκπτώσεις; »

—

Επί της τακτικότητας των παραλαβών (παράγων επιβαρύνσεως): οι πραγματογνώμονες, λαμβάνοντας ως βάση στοιχεία που αφορούν τις μηνιαίες μεταβολές της καταναλώσεως των ομάδων καταναλωτών της τιμής F και των καταναλωτών της τιμής Ε, προέβησαν σε κατά προσέγγιση αποτίμηση των ενδεχομένων οικονομιών της Gasunie. Η οικονομία που πραγματοποείται για τους πελάτες της τιμής F σε σχέση με τους πελάτες της τιμής Ε

—

υπολογίζεται σε 0,273. Δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 0,512 σεντς/m3.

—

Επί της δυνατότητας διακοπής: οι γενικοί συμβατικοί όροι σχετικά με αυτή τη δυνατότητα για τους πελάτες της τιμής F και τους πελ άτες της τιμής Ε είναι οι ίδιοι. Δεν υπάρχει οικονομικό όφελος που να προκύπτει από τις ειδικές ρήτρες της τιμής F.

—

Επί της δυνατότητας υποκαταστάσεως: οι γενικοί όροι των συμβάσεων σχετικά με τη δυνατότητα υποκαταστάσεως είναι οι ίδιοι για τους πελάτες της τιμής F και για τους πελάτες της τιμής Ε. Δεν υπάρχει οικονομικό όφελος που να προκύπτει από τις ειδικές ρήτρες της τιμής F.

—

ως προς την ποσότητα του παρεχόμενου αερίου (ελάχιστο: 600 εκατ. m3 ετησίως): 0,07-0,242·

—

ως προς την τακτικότητα (παράγων επιβαρύνσεως): 0,273-0,512 (μέγιστο).

—

από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο 1984:

—

από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο 1984:

—

από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο 1984: 37421·

—

από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο 1984: 37833.

1

Με δικόγραφο που κατέθεσε στη γραμματεία του Δικαστηρίου, στις 2 Ιουλίου 1984, η Compagnie française de 1' azote ( Cofaz ) SA, η Société CdF Chimie azote et fertilisants SA και η Société chimique de la Grande Paroisse SA ζητούν, δυνάμει του άρθρου 173, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΟΚ την ακύρωση της αποφάσεως της Επιτροπής, της 17ης Απριλίου 1984, με την οποία η Επιτροπή κήρυξε περαιωμένη τη διαδικασία που είχε κινηθεί βάσει του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ, κατά του συστήματος τιμών του φυσικού αερίου στις Κάτω Χώρες με έγγραφο της 4ης Νοεμβρίου 1983 προς την ολλανδική κυβέρνηση.

2

Στις 25 Οκτωβρίου 1983, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ κατόπιν καταγγελίας ορισμένων γάλλων παραγωγών αζωτούχων λιπασμάτων σε σχέση με ένα προνομιακό σύστημα τιμών που εφαρμοζόταν στις Κάτω Χώρες υπέρ των ολλανδών παραγωγών αζωτούχων λιπασμάτων ως προς την παροχή φυσικού αερίου προοριζόμενου για την παρασκευή αμμωνίας.

3

Κατά την Επιτροπή, το εν λόγω σύστημα ενισχύσεων συνίστατο, αρχικά, σε ένα σύστημα βάσει του οποίου η ολλανδική κυβέρνηση, μέσω της επιχειρήσεως Gasunie, την οποία κατείχε κατά 50 o/ο άμεσα ή έμμεσα το ολλανδικό Δημόσιο, είχε χορηγήσει ειδικές εκπτώσεις στους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας χάρη σε μία διάρθρωση τιμών σε δύο επίπεδα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους του φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνταν ως πρώτη ύλη από τους παραγωγούς αυτούς.

4

Η Επιτροπή, στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, διατύπωσε αιτιολογημένη γνώμη στις 13 Μαρτίου 1984, στην οποία διαπίστωνε ότι αυτή η διάρθρωση τιμών συνιστούσε κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης ΕΟΚ. και δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από καμία από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου.

5

Με τηλετύπημα της 14ης Απριλίου 1984, η ολλανδική κυβέρνηση γνωστοποίησε στην Επιτροπή ότι η Gasunie είχε καταργήσει την αμφισβητούμενη τιμή και είχε προσθέσει, αναδρομικά από 1ης Νοεμβρίου 1983, μία νέα τιμή στη βιομηχανική της διάρθρωση τιμών, την αποκαλούμενη « τιμή F » ως προς τους πολύ μεγάλους βιομηχανικούς χρήστες που είναι εγκατεστημένοι στις Κάτω Χώρες και οι οποίοι, εξαιρουμένων αυτών του τομέα της ενεργείας, πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

6

Η νέα τιμή F χρεώνεται στο επίπεδο της αποκαλούμενης τιμής « Ε » που εφαρμόζεται στους χρήστες των οποίων η ετήσια κατανάλωση κυμαίνεται μεταξύ 50 εκατομμυρίων και 600 εκατομμυρίων m\μειωμένη κατά 5 ολλανδικά σεντς/m3. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προέκυψε, εντούτοις, ότι το επίπεδο της ελάχιστης απαιτουμένης καταναλώσεως αυτών που απολαύουν της τιμής F ήταν 500 εκατομμύρια m3 ετησίως.

7

Κρίνοντας ότι το νέο σύστημα τιμών-της Gasunie ήταν σύμφωνο με την κοινή αγορά, η Επιτροπή αποφάσισε, κατά τη συνεδρίαση της της 17ης Απριλίου 1984, να κηρύξει περαιωμένη τη διαδικασία που είχε κινήσει κατά της Gasunie βάσει του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ. Με έγγραφο της 24ης Απριλίου 1984, η Επιτροπή πληροφόρησε τις προσφεύγουσες ότι, κατόπιν εμπεριστατωμένης εξετάσεως των τεχνικών στοιχείων που περιλαμβάνονται στη σύνθεση της νέας τιμής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τιμή αυτή, η οποία αποτελεί μέρος της γενικής διαρθρώσεως των ολλανδικών εγχωρίων τιμών και η οποία δεν συνεπήγετο δυσμενείς διακρίσεις σε συγκεκριμένο τομέα, δεν περιείχε κανένα στοιχείο κρατικής ενισχύσεως. Θεώρησε ότι η Gasunie επετύγχανε σημαντικές οικονομίες παροχής συνεπεία του μεγέθους του συντελεστή επιβαρύνσεως και των όρων παροχής που αφορούν τους πολύ μεγάλους βιομηχανικούς χρήστες. Κατ' αυτήν, το επίπεδο της τιμής F δεν καλύπτει το συνολικό ύψος των οικονομιών παροχής που συνεπάγονται οι συμβάσεις αυτές για την Gasunie. Η Επιτροπή δήλωσε, τέλος, ότι η τιμή F δικαιολογείται από οικονομικής και εμπορικής απόψεως, συγκρινόμενη με τις τιμές που χρεώνονται σε άλλους σημαντικούς καταναλωτές.

8

Κατ' αυτής ακριβώς της αποφάσεως οι προσφεύγουσες άσκησαν την παρούσα προσφυγή, προβάλλοντας ότι πάσχει-λόγω προφανούς πλάνης κατά την εκτίμηση των ουσιωδών περιστατικών, η πλάνη δε αυτή συνίσταται, ιδίως, στο συμπέρασμα ότι η τιμή F μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί μέρος της γενικής διαρθρώσεως των ολλανδικών εγχωρίων τιμών, ότι η τιμή αυτή δεν επηρεάζει κανένα συγκεκριμένο τομέα, ότι δικαιολογείται από το μέγεθος των οικονομιών παροχής που προκύπτουν για την Gasunie από τους πολύ μεγάλους χρήστες.

9

Με απόφαση της 28ης Ιανουαρίου 1986, Cof az κατά Επιτροπής ( 169/84, Συλλογή 1986, σ. 391 ), το Δικαστήριο κήρυξε την προσφυγή παραδεκτή.

10

Με Διάταξη της 27ης Φεβρουαρίου 1986, το Δικαστήριο ( δεύτερο τμήμα ) διέταξε τη - διενέργεια πραγματογνωμοσύνης. Οι πραγματογνώμονες κατέθεσαν την έκθεση τους στις 23 Δεκεμβρίου 1987 ( εφεξής: έκθεση πραγματογνωμοσύνης ).

11

Με Διάταξη της 16ης Μαρτίου 1988, το Δικαστήριο διέταξε, κατόπιν της παραιτήσεως της Compagnie française de ľ azote (Cofaz) SA, τη διαγραφή του ονόματος της εταιρίας αυτής από τον κατάλογο των προσφευγουσων.

12

Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση εκτίθενται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς, η εξέλιξη της διαδικασίας, οι ισχυρισμοί και τα επιχειρήματα των διαδίκων, καθώς και τα πορίσματα της πραγματογνωμοσύνης. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται πιο κάτω παρά μόνον καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

13

Με τον πρώτο λόγο ακυρώσεως, οι προσφεύγουσες υποστηρίζουν ότι, αντίθετα απ' ό,τι εκθέτει η Επιτροπή στην απόφαση της, η επίδικη τιμή συνιστά ειδική τιμή, που απλώς προστίθεται αλλά δεν εντάσσεται στη γενική διάρθρωση των ολλανδικών εγχωρίων τιμών.

14

Προς στήριξη της επιχειρηματολογίας τους προβάλλουν, αφενός, ότι η τιμή F είναι απολύτως απόρρητη και ότι η σύμβαση παροχής που περιέχει την τιμή αυτή αποτελεί αντικείμενο απευθείας και εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων με ορισμένους χρήστες και, αφετέρου, ότι η χορήγηση της τιμής F εξαρτάται από όρους που διαφέρουν τελείως από αυτούς που προβλέπονται για τις άλλες τιμές. Πράγματι, το όριο από το οποίο εφαρμόζεται η τιμή αυτή υπολογίζεται ανά πελάτη και όχι ανά εργοστάσιο, ώστε να καθίσταται δυνατό να συγκεντρώνεται η κατανάλωση διαφόρων τόπων εκμεταλλεύσεως. Επιπλέον, η τιμή αυτή εφαρμόζεται ήδη από το πρώτο κυβικό μέτρο καταναλισκομένου αερίου, ενώ, ως προς τις τιμές Β έως Ε, εφαρμόζονται διαδοχικά τα διαφορετικά κλιμάκια των τιμών Α έως D για τις ποσότητες που προβλέπονται αντιστοίχως για τις τιμές αυτές.

15

Πρέπει να τονιστεί εν προκειμένω, όπως αναφέρεται και στην έκθεση πραγματογνωμοσύνης, ότι, αντίθετα από τους ισχυρισμούς των προσφευγουσων, η τιμή F είναι πράγματι μία φανερή τιμή, της οποίας οι προϋποθέσεις χορηγήσεως είναι δημοσίως γνωστές και απολύτως διαφανείς, κατ' αντίθεση προς το προηγούμενο σύστημα που απέρρεε από συμβάσεις που είχαν συναφθεί απευθείας μεταξύ της Gasunie και των ολλανδών παραγωγών αμμωνίας. Εξάλλου, όπως και η τιμή Ε, η τιμή F εφαρμόζεται επίσης ανά εργοστάσιο. Τέλος, η τιμή F είναι, όπως και οι τιμές Α έως Ε, προσιτή σε όλους τους πελάτες που πληρούν τις αντικειμενικές προϋποθέσεις εφαρμογής.

16

Όπως υποστήριξαν οι προσφεύγουσες, η τιμή F διακρίνεται από τις άλλες τιμές που εφαρμόζει η Gasunie κατά το ότι ο αγοραστής που πληροί τις σχετικές προϋποθέσεις εφαρμογής απολαύει αυτής της τιμής ήδη από το πρώτο καταναλισκόμενο κυβικό μέτρο. Εντούτοις, από την απόφαση της Επιτροπής της 17ης Απριλίου 1984 προκύπτει ότι ο ισχυρισμός ότι η τιμή F αποτελεί μέρος της γενικής διαρθρώσεως των ολλανδικών εγχωρίων τιμών δεν αποτελεί ουσιώδες στοιχείο αιτιολογίας αυτής της αποφάσεως. Κατά συνέπεια, η πλάνη στην οποία υπέπεσε εν προκειμένω η Επιτροπή δεν δικαιολογεί την ακύρωση της αποφάσεως της.

17

Κατά συνέπεια, ο πρώτος λόγος των προσφευγουσών πρέπει να απορριφθεί.

18

Οι προσφεύγουσες προβάλλουν ότι η τιμή F καθορίστηκε ενόψει αποκλειστικώς των ολλανδών παραγωγών αμμωνίας και, επομένως, αναφέρεται ειδικά σε συγκεκριμένο τομέα και συνεπάγεται δυσμενείς διακρίσεις.

19

Οι προσφεύγουσες τονίζουν εν προκειμένω ότι οι όροι χορηγήσεως της τιμής F καθορίστηκαν σκοπίμως για να ευνοηθούν οι ολλανδοί παραγωγοί αμμωνίας που προορίζεται για την παρασκευή αζωτούχων λιπασμάτων, επειδή μόνο αυτό το είδος επιχειρήσεων μπορεί να καταναλώσει τουλάχιστον 500 εκατομμύρια m3 αερίου ετησίως και πληροί, επιπλέον, την προϋπόθεση σχετικά με τον απαιτούμενο συντελεστή επιβαρύνσεως, δηλαδή 90 ο/ο.

20

Η Επιτροπή αντικρούει το επιχείρημα αυτό, τονίζοντας ότι υφίσταται σύμβαση, για την εφαρμογή αυτής της τιμής, μεταξύ της Gasunie και μιας επιχειρήσεως που δεν παράγει αμμωνία. 'Ομως, εφόσον η τιμή αυτή είναι γενικής εφαρμογής, δεν υπάρχει, εν πάση περιπτώσει, ενίσχυση.

21

Επ' αυτού πρέπει να υπομνηστεί ότι το άρθρο 92 της Συνθήκης δεν ισχύει για τις ενισχύσεις που χορηγούνται από τα κράτη ή από κρατικούς πόρους υπέρ ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής.

22

Εν προκειμένω, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το γεγονός ότι μία επιχείρηση, η οποία δεν ανήκει στον τομέα της παραγωγής αμμωνίας, απολαύει της τιμής F δεν επηρεάζει τη διαπίστωση ότι η τιμή αυτή αφορά κυρίως τον εν λόγω τομέα. Πράγματι, από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης προκύπτει ότι οι ολλανδοί παραγωγοί αμμωνίας, οι οποίοι απέλαυαν του προηγουμένου συστήματος τιμών, εξακολουθούν, στο σύνολο τους, να απολαύουν αυτής της τιμής. Επιπλέον, από την έκθεση αυτή προκύπτει ότι τέσσερις από αυτούς τους παραγωγούς εξακολουθούν να απολαύουν της τιμής F, παρόλο που η κατανάλωση τους είναι κατώτερη από 500 εκατομμύρια m3 αερίου ετησίως. Επιπλέον, πρέπει να προστεθεί ότι, κατά την έκθεση πραγματογνωμοσύνης, η Gasunie είχε αναλάβει την υποχρέωση, με έγγραφο της 23ης Ιουνίου 1986 προς την ολλανδική εταιρία αζώτου ( Nederlandse Stikstof Maatschappij NV ), να επανεξετάσει το ύψος της εκπτώσεως της τιμής F, αν η νέα τιμή αερίου απειλούσε να θίξει την ανταγωνιστικότητα της.

23

Από τις προηγούμενες σκέψεις έπεται ότι ο λόγος των προσφευγουσών, κατά τον οποίο η τιμή F αφορά ειδικά συγκεκριμένο τομέα, καθόσον εφαρμόζεται σε ορισμένες επιχειρήσεις, δηλαδή τους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας, πρέπει να γίνει δεκτός.

24

Η Επιτροπή, με το από 24 Απριλίου 1984 έγγραφο της, με το οποίο γνωστοποίησε στις προσφεύγουσες την προσβαλλόμενη απόφαση, τόνισε κυρίως ότι η διαφορά των 5 σεντς/m3 μεταξύ των τιμών Ε και F δικαιολογούνταν από τη διαφορά του κόστους της παρεχόμενης υπηρεσίας. Διευκρινίζοντας αυτή τη διαφορά κόστους, η Επιτροπή αναφέρθηκε στις σημαντικές οικονομίες παροχής που απορρέουν για την Gasunie από το σημαντικό μέγεθος του συντελεστή επιβαρύνσεως και των όρων παροχής που αφορούν τους πολύ μεγάλους βιομηχανικούς χρήστες. Κατά την Επιτροπή, το ύψος της τιμής F δεν καλύπτει το μέγεθος των οικονομιών παροχής που συνεπάγονται για την Gasunie οι συμβάσεις αυτές.

25

Με την από 1 Απριλίου 1986 απάντηση της στην ερώτηση του Δικαστηρίου, η Επιτροπή διευκρίνισε τους λόγους για τους οποίους η διαφορά μεταξύ των τιμών Ε και F δεν καλύπτει το συνολικό μέγεθος των οικονομιών που συνεπάγονται οι συμβάσεις αυτές για την Gasunie. Εν προκειμένω διευκρίνισε ότι η μείωση σε σχέση με την τιμή Ε ήταν 5 σεντς/m3, ενώ το συνολικό μέγεθος των οικονομιών ήταν 5,5 έως 7 σεντς/m3, όπως εμφαίνεται αναλυτικά κατωτέρω:

26

Οι προσφεύγουσες υποστηρίζουν, αντιθέτως, βάσει της εκθέσεως που συνέταξε ένας γάλλος εμπειρογνώμονας στον τομέα του φυσικού αερίου, ότι το μέγεθος της διαφοράς που δικαιολογείται αντικειμενικώς μεταξύ της τιμής Ε και της τιμής F πρέπει να είναι 1 σεντ/m3 και δεν μπορεί να είναι ανώτερο του 1,60 σεντ/m3. Η ενίσχυση ανέρχεται, επομένως, σε 4 ή, τουλάχιστον, σε 3,40 σεντς/m3. Υπό τις συνθήκες αυτές, το συμπέρασμα της Επιτροπής, ότι η διαφορά των 5 σεντς/m3 μεταξύ των τιμών Ε και F αντιστοιχεί στη διαφορά κόστους της παρεχόμενης υπηρεσίας, πάσχει λόγω προφανούς πλάνης εκτιμήσεως..

27

Για να εξεταστεί το βάσιμο της επιχειρηματολογίας που εκτίθεται ανωτέρω πρέπει να καθοριστεί το μέγεθος των οικονομιών, εκφραζόμενο στο κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών, που μπορεί να πραγματοποιήσει η Gasunie κατά την παροχή φυσικού αερίου στις επιχειρήσεις που μπορούν να πληρούν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη χορήγηση της τιμής F.

28

Ενόψει των διαφορετικών εκτιμήσεων της Επιτροπής και των προσφευγουσών ως προς το μέγεθος των οικονομιών που μπορούν να απορρέουν για την Gasunie από τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη χορήγηση της τιμής F ( καταναλισκόμενη ποσότητα και συντελεστής επιβαρύνσεως, δυνατότητα διακοπής της παροχής και δυνατότητα υποκαταστάσεως ), το Δικαστήριο αποφάσισε να ζητήσει τη γνώμη οικονομικών, ασχέτων προς τους διαδίκους, πραγματογνωμόνων. Επομένως, η επιχειρηματολογία των διαδίκων πρέπει να εκτιμηθεί υπό το φως των συμπερασμάτων της εκθέσεως αυτών των πραγματογνωμόνων.

29

Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι οικονομίες παροχής που συνεπάγονται για την Gasunie οι συμβάσεις που συνήφθησαν για την εφαρμογή της τιμής F σε σχέση με αυτές που αφορούν την εφαρμογή της τιμής Ε βάσει της καταναλισκόμενης ποσότητας αερίου και της τακτικότητας των παραλαβών ( συντελεστής επιβαρύνσεως ) πρέπει να εκτιμηθούν σε 3 σεντς/m3.

30

Οι πραγματογνώμονες υπολόγισαν ότι οι οικονομίες που οφείλονται στην ποσότητα και στον συντελεστή επιβαρύνσεως των καταναλωτών της τιμής F σε σχέση με τις οικονομίες που πραγματοποιούνται από τους καταναλωτές της τιμής Ε είναι του ακολούθου κατά προσέγγιση μεγέθους οικονομιών ( σε σεντς/m3 ):

— ως προς την παρεχόμενη ποσότητα αερίου (κατ' ελάχιστο: 600 Χ ΙΟ6 m3 ετησίως): 0,07-0,242·

— ως προς την τακτικότητα ( συντελεστής επιβαρύνσεως ): 0,273-0,512.

Οι πραγματογνώμονες διευκρινίζουν, επιπλέον, ότι οι συνολικές οικονομίες που αντιστοιχούν στην ποσότητα και στον συντελεστή επιβαρύνσεως πρέπει να είναι κατώτερες του συνόλου των υψηλότερων μεγεθών που αναφέρονται κατωτέρω και είναι 0,754, λαμβανομένης υπόψη της σχέσεως μεταξύ του συντελεστή επιβαρύνσεως και της καταναλισκόμενης ποσότητας από τους πελάτες που υπάγονται στην τιμή F σε σύγκριση με τους πελάτες που υπάγονται στην τιμή Ε.

31

Ενόψει της λεπτομερούς και της πλήρους αιτιολογίας, που βασίζεται σε ακριβή στοιχεία της πραγματογνωμοσύνης, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Επιτροπή, υπολογίζοντας τις οικονομίες που απορρέουν από την καταναλισκόμενη ποσότητα και τον συντελεστή επιβαρύνσεως των 3 σεντς/m 3, υπερεκτίμησε αυτές τις οικονομίες κατά πέντε φορές σε σχέση με τον υπολογισμό που περιέχεται στην έκθεση πραγματογνωμοσύνης.

32

Επομένως, η Επιτροπή υπέπεσε εν προκειμένω σε προφανή πλάνη κατά την εκτίμηση των περιστατικών.

33

Οι προσφεύγουσες θεωρούν ότι, υπό τις συνθήκες της αγοράς στις Κάτω Χώρες, η υπόθεση ότι η Gasunie μπορεί να περιέλθει στην ανάγκη να διακόψει την παροχή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επειδή οι ικανότητες της παραγωγής και παροχής είναι τέτοιες ώστε να της επιτρέπουν να αντιμετωπίζει κάθε εξαιρετική ζήτηση εν προκειμένω.

34

Οι προσφεύγουσες υποστηρίζουν, επιπλέον, ότι η δυνατότητα διακοπής της παροχής δεν συνεπάγεται την επίτευξη οικονομιών για την Gasunie, δεν δικαιολογεί καμία έκπτωση για τους άλλους πελάτες, η δε χορήγηση εκπτώσεως για τον λόγο αυτό στους ολλανδούς παραγωγούς αμμωνίας γενικώς δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να δικαιολογηθεί.

35

Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η δυνατότητα διακοπής των παροχών δεν είναι θεωρητική, εφόσον ένας παραγωγός αμμωνίας στερήθηκε εν μέρει του εφοδιασμού σε αέριο κατά τον χειμώνα του 1983/1984. Υποστηρίζει στη συνέχεια ότι η δυνατότητα αυτή περιορίζει την ανάγκη της Gasunie να προβαίνει σε επενδύσεις σε συμπληρωματικά συστήματα ασφαλείας και, επομένως, αποτελεί γι' αυτήν πραγματική οικονομία. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το μέγεθος των οικονομιών που συνεπάγεται για την Gasunie η ρήτρα διακοπής που περιέχεται στις συμβάσεις της τιμής F κυμαίνεται μεταξύ 1 και 2 σεντς/m 3.

36

Από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης προκύπτει ότι οι όροι παροχής αερίου στις Κάτω Χώρες, όπως διευκρινίζονται σε μία γενική σύμβαση, είναι καταρχήν οι ίδιοι για όλους τους βιομηχανικούς καταναλωτές. Υφίστανται πάντως ειδικοί όροι για τους πελάτες που απολαύουν της τιμής F.

37

Κατά συνέπεια, πρέπει να εξεταστεί αν υπάρχουν διαφορές στην άσκηση του δικαιώματος της Gasunie να διακόπτει την τροφοδοσία των δύο αυτών κατηγοριών πελατών.

38

Η γενική σύμβαση, η οποία περιλαμβάνει επίσης την τιμή Ε, προβλέπει εν προκειμένω ότι, « αν αποδεικνύεται αναγκαίο να μειωθεί ή να διακοπεί η κατανάλωση αερίου συνεπεία δυσχερειών παροχής, ο προμηθευτής έχει τη δυνατότητα να δίνει σχετικές οδηγίες και ο πελάτης οφείλει να συμμορφώνεται προς αυτές ». Οι αντίστοιχοι ειδικοί όροι, που περιέχονται στη σύμβαση της τιμής F, έχουν ως εξής: « Με την πρώτη ειδοποίηση της Gasunie ο πελάτης υποχρεούται, αναλόγως της περιπτώσεως, να μειώσει ή να σταματήσει την παραλαβή, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Gasunie. Στην περίπτωση κατά την οποία η Gasunie ασκήσει αυτό το δικαίωμα, ο πελάτης δεν μπορεί να αντιταχθεί, επικαλούμενος άνιση μεταχείριση. Η Gasunie οφείλει να προσπαθήσει, καθόσον είναι δυνατόν, να αποστείλει στον πελάτη αυτή την ειδοποίηση για μείωση ή παύση της καταναλώσεως τουλάχιστον 12 ώρες προηγουμένως. Κάθε μη παραλαβή που οφείλεται στην εφαρμογή αυτού του άρθρου θα θεωρείται για τον πελάτη ως περίπτωση ανωτέρας βίας. »

39

Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι οι πελάτες που απολαύουν της τιμής Ε υπέχουν ουσιαστικά τις ίδιες υποχρεώσεις όπως αυτοί που απολαύουν της τιμής F στην περίπτωση κατά την οποία η Gasunie ασκήσει το δικαίωμα της διακοπής παροχής αερίου.

40

Επιπλέον, πρέπει να γίνει δεκτό, όπως επισημαίνουν και οι προσφεύγουσες, ότι, αν η Gasunie αναγκαστεί να προβεί στη διακοπή της παροχής, θα πρέπει να στραφεί κατά προτεραιότητα στους βιομηχάνους που χρησιμοποιούν το αέριο ως καύσιμο. Πράγματι, οι τελευταίοι διαθέτουν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, εξοπλισμούς με τους οποίους μπορούν να αντικαταστήσουν το αέριο με άλλο καύσιμο. Αντιθέτως, οι παραγωγοί αμμωνίας χρησιμοποιούν το αέριο ως πρώτη ύλη και δεν έχουν άλλη δυνατότητα από το να σταματήσουν την παραγωγή τους, αν διακοπεί η τροφοδοσία τους με αέριο.

41

Όσον αφορά, εξάλλου, τον ισχυρισμό της Επιτροπής ότι η Gasunie διέκοψε εν μέρει την παροχή αερίου σε έναν παραγωγό αμμωνίας, πρέπει να τονιστεί ότι η Επιτροπή δεν απέδειξε τον ισχυρισμό της αυτό και ότι οι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν ότι η Gasunie δεν διέκοψε την παροχή σε κανέναν παραγωγό αμμωνίας, ακόμη και κατά τον ιδιαίτερα βαρύ χειμώνα του 1984/1985.

42

Υπό το φώς αυτών των σκέψεων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν υφίστανται για την Gasunie οικονομικά οφέλη προερχόμενα από τις ειδικές ρήτρες διακοπής στο πλαίσιο της τιμής F. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή, θεωρώντας ότι το όφελος αυτό αντιστοιχεί σε 1 έως 2 σεντς/m3, υπέπεσε επίσης σε προφανή πλάνη κατά την εκτίμηση των περιστατικών.

43

Οι προσφεύγουσες προβάλλουν ότι η δυνατότητα υποκαταστάσεως δεν επιτρέπει σημαντική οικονομία κόστους, επειδή, συνεπεία των μακρών και πολύ επακριβών ρυθμίσεων που απαιτεί, η μετάβαση από έναν τύπο αερίου σε άλλο δεν μπορεί να γίνεται παρά μόνο για μία μακρά περίοδο και, επομένως, είναι πραγματοποιήσιμη για όλους τους τομείς της βιομηχανίας.

44

Η Επιτροπή θεωρεί ότι, καθόσον η δυνατότητα υποκαταστάσεως δεν είναι δυνατή ούτε για την εγχώρια κατανάλωση ούτε για την εξαγωγή, ορισμένη δε δυνατότητα υποκαταστάσεως είναι απαραίτητη στην Gasunie για να μειώσει τα έξοδα της αποθηκεύσεως αερίου Η, η παροχή σε πολύ μεγάλους καταναλωτές, δηλαδή αυτούς που έχουν προσχωρήσει στην τιμή F, καθιστά δυνατή τη μείωση του κόστους της. Η Επιτροπή υπολογίζει αυτή την οικονομία κόστους μεταξύ 1,5 και 2 σεντς/m3.

45

Όσον αφορά τη δυνατότητα της Gasunie να επιλέγει ποιότητες αερίου που παρεκκλίνουν από τους ειδικούς όρους που αναφέρονται στη σύμβαση, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, αν είναι ακριβές, όπως αναφέρεται στην έκθεση πραγματογνωμοσύνης, ότι η Gasunie οφείλει να διαβουλεύεται με τους πελάτες που υπάγονται στην τιμή Ε διαφορετικά απ' ό,τι για τους πελάτες που υπάγονται στη τιμή F, προκειμένου να επιτευχθεί αμοιβαία συμφωνία για εύλογη λύση, εντούτοις, κατά τους πραγματογνώμονες, ορισμένος αριθμός συνδρομητών που υπάγονται στις τιμές Ε και F τροφοδοτούνται από το ίδιο σημείο τροφοδοσίας και, επομένως, υπόκεινται τους ίδιους όρους, από άποψη δυνατοτήτων υποκαταστάσεως.

46

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέσχον οι πραγματογνώμονες, οι πελάτες που υπάγονται στην τιμή F δεν μπορούν να τροφοδοτούνται όλοι εναλλακτικά με αέριο G ή αέριο Η, επειδή οι όροι συνδέσεως δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο. Ανέφεραν, ειδικότερα, ένα εργοστάσιο που χρησιμοποιεί ετησίως ποσότητα αερίου που αντιστοιχεί στο 30 % περίπου του συνόλου των παραλαβών με την τιμή F και δεν μπορεί να τροφοδοτηθεί με αέριο Η.

47

Αντιθέτως, οι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν ότι ορισμένοι βιομήχανοι που δεν απολαύουν της τιμής F μπορούν να συνδεθούν-με τα δύο δίκτυα Η και G. Βάσει αυτών των εκτιμήσεων έκριναν ότι δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν την ύπαρξη οικονομικού οφέλους προερχομένου από τις ειδικές ρήτρες της τιμής F.

48

Βάσει αυτών των δεδομένων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Επιτροπή, υπολογίζοντας μεταξύ 1,5 και 2 σεντς/m' τις οικονομίες παροχής που μπορούν να απορρέουν από τη ρήτρα υποκαταστάσεως, υπέπεσε σε προφανή πλάνη εκτιμήσεως.

49

Πρέπει να υπομνηστεί εν προκειμένω ότι στη γνωμοδότηση που κατάρτισαν, κατόπιν αιτήσεως του Δικαστηρίου, για το συνολικό ύψος των οικονομιών επί του κόστους παροχής που συνεπάγονται για την Gasunie οι συμβάσεις που συνάπτονται με τους όρους της τιμής F σε σχέση με τις συμβάσεις που συνάπτονται με τους όρους της τιμής Ε, οι πραγματογνώμονες διευκρίνισαν ότι ήταν δύσκολο να διαπιστωθούν σημαντικές οικονομίες πλέον του 0,5 σεντ/m3, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, άλλων παραγόντων, όπως η ευλυγισία της λειτουργίας του κοιτάσματος του Groningen ή τα εξαιρετικά ευνοϊκά χαρακτηριστικά του ολλανδικού δικτύου, ιδίως τα κυκλώματα και η μεγάλη διάμετρος των σωληνώσεων ( μέχρι 48 δάκτυλα ) που καθιστούν δυνατή τη μεταφορά του 45 ο/ο της παροχής προς εξαγωγή, χαρακτηριστικά που εξασφαλίζουν σημαντικές ικανότητες αποθηκεύσεως.

50

Κατά την άποψη των πραγματογνωμόνων, από τις εκτιμήσεις αυτές προκύπτει ότι οι οικονομίες επί των βαρών της Gasunie που πραγματοποιούνται χάρη στους όρους στους οποίους υπόκεινται οι πελάτες της τιμής F σε σχέση με τους όρους στους οποίους υπόκεινται οι πελάτες της τιμής Ε είναι πολύ κατώτερες από τη διαπιστούμενη διαφορά μεταξύ των δύο αυτών τιμών. Οι πραγματογνώμονες συμπεραίνουν συνεπώς ότι οι χορηγούμενες εκπτώσεις στους πελάτες της τιμής F πρέπει να οφείλονται σε άλλους λόγους.

51

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή, θεωρώντας ότι η διαφορά των 5 σεντς/m3 μεταξύ των τιμών Ε και F αντιστοιχεί στη διαφορά κόστους των παρεχομένων υπηρεσιών, υπέπεσε σε προφανή πλάνη κατά την εκτίμηση των περιστατικών. Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτός ο λόγος που προβάλλουν οι προσφεύγουσες επί του σημείου αυτού.

52

Από το σύνολο των προηγουμένων σκέψεων προκύπτει ότι η απόφαση της Επιτροπής, της 17ης Απριλίου 1984, με την οποία κηρύχθηκε περαιωμένη η διαδικασία που είχε κινηθεί βάσει του άρθρου 93, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΟΚ κατά του τιμολογιακού συστήματος φυσικού αερίου στις Κάτω Χώρες, απόφαση που γνωστοποιήθηκε στις προσφεύγουσες με έγγραφο της Επιτροπή της 24ης Απριλίου 1984, πρέπει να ακυρωθεί.

53

Κατά τα άρθρα 69, παράγραφος 2, του κανονισμού διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα. Δεδομένου ότι η Επιτροπή ηττήθηκε πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των δύο τρίτων των εξόδων της πραγματογνωμοσύνης που διενεργήθηκε βάσει της Διατάξεως της 27ης Φεβρουαρίου 1986.

54

Πάντως, κατά την παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου, ο παραιτούμενος διάδικος καταδικάζεται στα έξοδα, εκτός αν η παραίτηση του δικαιολογείται από τη στάση του αντιδίκου. Η Compagnie française de ľ azote ( Cofaz ) SA παραιτήθηκε από την προσφυγή με έγγραφο που κατέθεσε στη γραμματεία στις 29 Δεκεμβρίου 1987, δηλαδή μετά την έκδοση της παρεμπίπτουσας απόφασης της 28ης Ιανουαρίου 1986 ( 169/84, προαναφερθείσα ) και μετά την υποβολή της εκθέσεως πραγματογνωμοσύνης ( 23 Δεκεμβρίου 1987 ). Επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η παραίτηση αυτή δεν οφείλεται στη στάση της Επιτροπής, αλλά υπαγορεύθηκε αποκλειστικά από λόγους που αφορούν την εταιρία αυτή. Επομένως, η εν λόγω προσφεύγουσα πρέπει να καταδικαστεί στο ένα τρίτο των δικαστικών εξόδων στα οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή μέχρι την παραίτηση της, συμπεριλαμβανομένου του ενός τρίτου των εξόδων που οφείλονται λόγω της προαναφερθείσας πραγματογνωμοσύνης.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ( έκτο τμήμα )

αποφασίζει: