SOC/841
Κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη» (SOC)
Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών
(COM(2025) 230 final - 2025/0154 (NLE))
|
Επικοινωνία
|
SOC@eesc.europa.eu
|
|
Υπάλληλος διοίκησης
|
Antoni Torras Estruch
|
|
Ημερομηνία του εγγράφου
|
9/9/2025
|
Εισηγήτρια: Mariya MINCHEVA
|
Σύμβουλος
|
Anna KWIATKIEWICZ (για την εισηγήτρια της ομάδας I)
|
|
|
|
|
Απόφαση της συνόδου ολομέλειας
|
17/6/2025
|
|
Αίτηση γνωμοδότησης
|
Συμβούλιο, 4/6/2025
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρο 148 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
Αρμόδιο όργανο
|
Τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη»
|
|
Έγκριση από το τμήμα
|
3/9/2025
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
94/5/1
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
D/M/YYYY
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
…
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
…/…/…
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) υποστηρίζει την αναδιαμόρφωση των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση για το 2025 ως μέρος της εαρινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, οι οποίες αποτελούν τη βάση των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις στους αντίστοιχους τομείς.
1.2Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι στα νέα στοιχεία που προστέθηκαν στις αιτιολογικές σκέψεις το 2025 αποτυπώνονται ανάγλυφα οι αλλαγές και οι προκλήσεις που επηρεάζουν, αντίστοιχα, την οικονομική ανάπτυξη και τις αγορές εργασίας.
1.3Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης με ικανοποίηση την προσθήκη αναφοράς στους εθνικούς στόχους για το 2030 στους πρωταρχικούς στόχους που έχουν τεθεί στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ). Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η ορθή παρακολούθηση και αξιολόγηση των μέτρων που λαμβάνονται και των περαιτέρω προσπαθειών που πρέπει να καταβληθούν για να συνεχιστεί η πορεία προς την επίτευξη των στόχων.
1.4Θα ήταν ευκταίο να συνεχιστεί η πορεία προς την επίτευξη του πρωταρχικού στόχου για την απασχόληση έως το 2030. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα επίπεδα απασχόλησης αυξήθηκαν περισσότερο στους κλάδους στους οποίους παρατηρούνται υψηλές σχετικά ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό. Παράλληλα, η αεργία στις υποεκπροσωπούμενες ομάδες (γυναίκες, νέοι, ηλικιωμένοι, άτομα χαμηλής έως μεσαίας ειδίκευσης, άτομα με αναπηρία και μετανάστες) κυμαίνεται ακόμα σε υψηλά σχετικά επίπεδα. Το γεγονός αυτό καθιστά επιβεβλημένη την εντατικοποίηση των προσπαθειών σε εθνικό επίπεδο με την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των συναφών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
1.5Δεδομένου ότι η συνεχιζόμενη χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και το βιοτικό επίπεδο, καθίσταται επιτακτική ανάγκη τα κράτη μέλη να αντιστρέψουν την τάση αυτή και να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που θα διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες για τις εταιρείες ώστε να επενδύσουν στην ψηφιοποίηση και τη ρομποτοποίηση, στις νέες τεχνολογίες, στην έρευνα και καινοτομία, στην απόκτηση δεξιοτήτων και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Τα συστήματα συλλογικών διαπραγματεύσεων που λειτουργούν αποτελεσματικά εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μέσο για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και την επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας κατά τη διαμόρφωση των μισθών με γνώμονα τη δικαιοσύνη και την ανταπόκριση των μισθών στις αλλαγές της παραγωγικότητας.
1.6Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της διότι τα περισσότερα κράτη μέλη εξακολουθούν να υστερούν στην εκπλήρωση των εθνικών τους στόχων για την εκπαίδευση των ενηλίκων έως το 2030. Παράλληλα, επισημαίνει ότι η μη καταγραφή των δεδομένων για διάφορες μορφές μη τυπικής εκπαίδευσης έχει ως αποτέλεσμα να μην αποτυπώνεται πλήρως η πραγματικότητα των μαθησιακών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εφαρμόσουν αποτελεσματικά εθνικά μέτρα για το δικαίωμα στην κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, όπως προβλέπεται στον ΕΠΚΔ, προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια και η έλλειψη κινήτρων για την απόκτηση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων.
1.7Η υψηλής ποιότητας και ενταξιακή εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, καθώς και το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Πρέπει να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα για να βελτιωθεί το επίπεδο των βασικών δεξιοτήτων και να καταστεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) ελκυστική, ενταξιακή, καινοτόμος, καθώς και προσανατολισμένη στις ανάγκες. Η ΕΕ χρειάζεται αποτελεσματικά μέσα για την ανάπτυξη και την προσέλκυση ταλέντων στην τεχνολογία, τη μηχανική, τα μαθηματικά και τις λοιπές θετικές επιστήμες και στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Ο γραμματισμός στην ΤΝ θα πρέπει να αναγνωριστεί ως βασικό προσόν και να ενσωματωθεί σε ευρύτερες στρατηγικές διά βίου μάθησης.
1.8Δυστυχώς, η πρόοδος της ένταξης υποεκπροσωπούμενων ομάδων στην αγορά εργασίας δεν είναι αρκετή. Δεδομένου ότι η παραμονή μεγάλου αριθμού ατόμων εκτός του εργατικού δυναμικού μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στις ομάδες αυτές, και πολύ περισσότερο σε όσους προέρχονται από αγροτικές και αραιοκατοικημένες περιοχές, καθώς και να εφαρμοστούν μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της απασχολησιμότητας των ατόμων που βρίσκονται εκτός της αγοράς εργασίας, και ιδίως εκείνων που έχουν χαμηλή ειδίκευση.
1.9Σε μια συγκυρία που χαρακτηρίζεται από τη συρρίκνωση των αγορών εργασίας και τα πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα ανεργίας, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες πολλών δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης που δίνουν έμφαση σε μέτρα ενεργοποίησης, στις δεξιότητες και στην υποστήριξη των εργαζομένων που βρίσκονται σε στάδιο επαγγελματικής μετάβασης, ενθαρρύνοντας την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να δοθεί προσοχή στους νέους και να διευκολυνθεί η μετάβασή τους από το σχολείο στην εργασία.
1.10Η ΕΟΚΕ σημειώνει με ανησυχία ότι, παρά τις θετικές εξελίξεις, η πορεία επίτευξης των εθνικών στόχων για τη μείωση της φτώχειας έως το 2030 εμφανίζει σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών, και για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίο να επιταχυνθούν σε σημαντικό βαθμό οι προσπάθειες στο υπόλοιπο της δεκαετίας ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ. Επιπλέον, η παιδική φτώχεια εξακολουθεί να βρίσκεται σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι στρατηγικές για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, καθώς και τα αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση της φτώχειας των εργαζομένων που υποστηρίζονται από συστήματα κοινωνικής προστασίας, ανάλογα με τις εκάστοτε εθνικές συνθήκες, αποτελούν βασικό παράγοντα για την αντιμετώπιση της φτώχειας. Η τακτική αξιολόγηση των μέτρων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την επανεξέτασή τους, κατά περίπτωση, έχει ζωτική σημασία για να αλλάξουν οι συνθήκες.
1.11Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, παρά τις γεωπολιτικές δυσκολίες και τους νέους στόχους των πολιτικών που συνδέονται με την ετοιμότητα, την ασφάλεια και την άμυνα, η πολιτική συνοχής πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο του θεματολογίου πολιτικών της ΕΕ και θα πρέπει να χρηματοδοτείται επαρκώς μέσω του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
1.12Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη διαμόρφωση και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας, μεταξύ άλλων και στους μηχανισμούς αναπροσαρμογής των μισθών, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, παραμένει ζωτικής σημασίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν την εμπειρογνωμοσύνη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στα της ένταξης στην αγορά εργασίας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης.
2.Γενικές παρατηρήσεις
2.1Οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση εξακολουθούν να συμβάλλουν σημαντικά στον συντονισμό και τη μεταρρύθμιση των εθνικών αγορών εργασίας μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 148 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οικονομικές πολιτικές και οι πολιτικές απασχόλησης της ΕΕ και των κρατών μελών της θα πρέπει να αλληλοϋποστηρίζονται για να αυξηθούν η ανταγωνιστικότητα και η παραγωγικότητα, να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και να δοθεί ώθηση στην προς τα πάνω κοινωνικοοικονομική σύγκλιση, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
2.2Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την αναδιαμόρφωση των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση για το 2025, μετά την πλήρη επικαιροποίηση των κατευθυντήριων γραμμών το 2024. Με την προαναφερθείσα αναθεώρηση προστέθηκαν αναφορές στους εθνικούς στόχους που έχουν τεθεί για το 2030, κάτι που διευκολύνει την παρακολούθηση της εφαρμογής του Σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων όπου ορίζονται οι πρωταρχικοί στόχοι της ΕΕ. Δόθηκε επίσης μεγαλύτερη έμφαση στις συνέπειες των τεχνολογικών εξελίξεων και της τεχνητής νοημοσύνης. Επιπλέον, αναδείχθηκε η σημασία της διόρθωσης των ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες, μεταξύ άλλων μέσω της νόμιμης μετανάστευσης με σκοπό την προσέλκυση ταλέντων και δεξιοτήτων από χώρες εκτός της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η προσέγγιση αυτή είναι η ενδεδειγμένη, καθότι αναγνωρίζεται ότι τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζονται γίνονται συνήθως ορατά μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα.
2.3Η ΕΟΚΕ συντάσσεται με τις τροποποιήσεις που προτάθηκαν εντός του 2025 για να αποτυπωθούν καλύτερα οι αλλαγές στο γεωπολιτικό γίγνεσθαι, όπως μεταξύ άλλων είναι τα νέα στοιχεία που συνδέονται με τις εντάσεις στην εμπορική πολιτική, αλλά και η πρωτοβουλία για την Ένωση Δεξιοτήτων, η προς τα πάνω κοινωνική σύγκλιση μετά το δεύτερο έτος εφαρμογής του Πλαισίου κοινωνικής σύγκλισης και η έμφαση στην ανταγωνιστικότητα.
2.4Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις προκαλούν οικονομική και κοινωνική ανασφάλεια. Η πολιτική συνοχής πρέπει να ενταχθεί οργανικά στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, μεταξύ άλλων μέσω των νέων στόχων πολιτικών που συνδέονται με την ετοιμότητα, την ασφάλεια και την άμυνα.
2.5Επίσης, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι πλέον εναρμονισμένο με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας, η οποία, όπως αναφέρεται στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρέχει πλαίσιο για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας, με τη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας, την απανθρακοποίηση της οικονομίας μας, τη μείωση των υπερβολικών εξαρτήσεων και την αύξηση της ασφάλειας, ενώ, καθορίζει οριζόντιους παράγοντες διευκόλυνσης που περιλαμβάνουν δεξιότητες, ποιοτικές θέσεις εργασίας και κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό, σε συνδυασμό με το πλαίσιο κοινωνικής σύγκλισης, θα συμβάλει στη διαμόρφωση πιο συμπεριληπτικών αγορών εργασίας.
2.6Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές συμβαδίζουν με το νέο πλαίσιο άσκησης οικονομικής πολιτικής στην ΕΕ, το οποίο τέθηκε σε ισχύ στις 30 Απριλίου 2024. Τονίζει ότι οι περιορισμένοι διαθέσιμοι πόροι πρέπει να χρησιμοποιηθούν κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητά τους για τις ομάδες-στόχους και να δοθεί ώθηση στις αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, μεταξύ άλλων με γνώμονα τους εθνικούς στόχους που έχουν τεθεί για το 2030. Πρέπει να υπάρξει ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για δημοσιονομική πειθαρχία και της διαφύλαξης των αναγκαίων επενδύσεων στις εθνικές κοινωνικές πολιτικές.
2.7Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά και να σχεδιαστούν κατάλληλα με την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και, μεμονωμένα, των σχετικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στην ένταξη στην αγορά εργασίας και την κοινωνική ενσωμάτωση.
3.Ειδικές παρατηρήσεις
3.1Κατευθυντήρια γραμμή 5: Τόνωση της ζήτησης εργασίας
3.1.1Η ΕΟΚΕ σημειώνει με ικανοποίηση ότι, παρά την επιβράδυνση της οικονομίας, η αύξηση της απασχόλησης ήταν ισχυρή τόσο την περίοδο 2023-2024, όσο και το 2025, και ότι η ΕΕ εξακολουθεί να βρίσκεται σε τροχιά επίτευξης του πρωταρχικού της στόχου για το ποσοστό απασχόλησης έως το 2030. Ωστόσο, η αύξηση της απασχόλησης ήταν εντονότερη σε κλάδους με σχετικά υψηλές ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, και η ΕΕ εξακολουθεί να εμφανίζει σχετικά υψηλά ποσοστά αεργίας (ιδίως στα άτομα με αναπηρία
), αλλά και ανεργίας στις γυναίκες και στους νέους, τα οποία αποτελούν χρόνια αιτία ανησυχίας. Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης ότι πολλοί εργαζόμενοι εντός της ΕΕ εξακολουθούν να έρχονται αντιμέτωποι με την εργασιακή ανασφάλεια και με χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, οι αιτίες των οποίων είναι πολύπλευρες.
3.1.2Οι δημογραφικές τάσεις, η τεχνολογική ανάπτυξη και η διττή μετάβαση είναι βασικοί παράγοντες που βρίσκονται πίσω από αυτές τις ελλείψεις και τις ζητούμενες δεξιότητες. Οι ελλείψεις ειδικευμένου εργατικού δυναμικού επηρεάζουν όλους τους τομείς, τόσο τις μικρές όσο και τις μεγάλες επιχειρήσεις, και δημιουργούν περιορισμούς στις οικονομικές δραστηριότητες, την ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο.
3.1.3Στα περισσότερα κράτη μέλη η αύξηση της απασχόλησης συμβάλλει πλέον περισσότερο από την παραγωγικότητα στην αύξηση του ΑΕγχΠ. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η συνεχιζόμενη χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας
και το βιοτικό επίπεδο. Δεδομένης της συνεχιζόμενης πληθυσμιακής συρρίκνωσης, στα μέσα αύξησης της παραγωγικότητας περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι επενδύσεις στην ψηφιοποίηση και τη ρομποτοποίηση, στις νέες τεχνολογίες, στην έρευνα και καινοτομία, στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση. Η αύξηση των επενδύσεων στην εκπαίδευση και στις δεξιότητες αποτελεί ισχυρό βοήθημα στην αύξηση των εισοδημάτων και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, καθώς και δραστικό μέτρο πρόληψης του αποκλεισμού, της περιθωριοποίησης και των ανισοτήτων.
3.1.4Δεδομένου ότι η αυτοαπασχόληση παρουσιάζει πτωτική τάση από το 2022 και διαφοροποιήσεις ανά χώρα και τομέα, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πρέπει να υποστηριχθεί η πραγματική και οικειοθελής αυτοαπασχόληση. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση τόσο στις επιχειρηματικές δεξιότητες σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης όσο και στην αύξηση του χρηματοοικονομικού γραμματισμού, προκειμένου να υποστηριχθούν νέες εισοδηματικές ευκαιρίες, η παραγωγικότητα, αλλά και νέες ευκαιρίες σταδιοδρομίας.
3.2Κατευθυντήρια γραμμή 6: Ενίσχυση της προσφοράς εργασίας και βελτίωση της πρόσβασης στην απασχόληση, στη διά βίου απόκτηση δεξιοτήτων και ικανοτήτων
3.2.1Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της διότι τα περισσότερα κράτη μέλη εξακολουθούν να υστερούν στην εκπλήρωση των εθνικών τους στόχων για την εκπαίδευση των ενηλίκων που έχουν τεθεί έως το 2030. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά βασίζονται στην έρευνα για την εκπαίδευση ενηλίκων, στην οποία δεν λαμβάνονται υπόψη δεδομένα από τέσσερις μορφές δραστηριοτήτων μη τυπικής μάθησης: εργαστήρια ή σεμινάρια· καθοδηγούμενη κατάρτιση στον χώρο εργασίας (προγραμματισμένες περίοδοι εκπαίδευσης, διδασκαλίας ή κατάρτισης απευθείας στον χώρο εργασίας, οι οποίες οργανώνονται από τον εργοδότη με τη βοήθεια εκπαιδευτή)· ιδιαίτερα μαθήματα. Ως εκ τούτου, τα δεδομένα δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως την πραγματικότητα των μαθησιακών δραστηριοτήτων που αναλαμβάνονται. Τα κράτη μέλη, σε συνεννόηση με τους κοινωνικούς εταίρους και τις οικείες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, πρέπει να συμμετέχουν στην εφαρμογή αποτελεσματικών εθνικών μέτρων σχετικά με το δικαίωμα στην κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, όπως προβλέπεται στον ΕΠΚΔ και, ανάλογα με τις εκάστοτε εθνικές συνθήκες, να αντιμετωπίζουν τα εμπόδια και την έλλειψη κινήτρων για την απόκτηση και την αναβάθμιση δεξιοτήτων.
3.2.2Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη φιλοδοξία της Ένωσης Δεξιοτήτων και υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία της ποιοτικής, συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού ως συστατικού στοιχείου της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας.
3.2.3Οι βασικές δεξιότητες έχουν ζωτική σημασία. Οι χαμηλές επιδόσεις στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες έχουν σημειώσει σημαντική πτώση στα περισσότερα κράτη μέλη, αποτελούν τροχοπέδη για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την εκπαίδευση των ενηλίκων. Τα επαγγελματικά προγράμματα δεν ανταποκρίνονται συχνά στις μεταβαλλόμενες ανάγκες σε δεξιότητες. Είναι αναγκαίο να καταβληθούν προσπάθειες για να βελτιωθεί η φήμη της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, και να καταστεί περισσότερο συμπεριληπτική και καινοτόμος, μεταξύ άλλων για τα άτομα με αναπηρία ώστε να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τους.
3.2.4Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η πρόοδος στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα είναι αργή την τελευταία δεκαετία και ότι καταγράφονται αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. Το θετικό στοιχείο είναι ότι η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης εμφανίζει πτώση σε ολόκληρη την ΕΕ, μολονότι εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα, ιδίως για τους άνδρες νεαρής ηλικίας. Η επίλυση αυτού του προβλήματος μπορεί να επηρεάσει θετικά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, την ισότητα των φύλων και την ανάπτυξη των παιδιών, και να συμβάλει επομένως στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και των ευκαιριών απασχόλησής τους.
3.2.5Για να αναπτυχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία στο μέλλον και να καλυφθεί το χάσμα παραγωγικότητας και καινοτομίας πρέπει να αυξηθούν οι φιλοδοξίες για την ανάπτυξη ταλέντων παγκόσμιας κλάσης στους τομείς της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών και των λοιπών θετικών επιστημών και στην ΤΝ. Ο γραμματισμός στην ΤΝ θα πρέπει να αναγνωριστεί ως μία από τις βασικές ικανότητες και να ενσωματωθεί σε ευρύτερες στρατηγικές διά βίου μάθησης. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση, η αύξηση των δυνατοτήτων ενσωμάτωσης και η προσέλκυση υποεκπροσωπούμενων ομάδων, ιδίως των γυναικών, αποτελούν σημαντική παράμετρο.
3.2.6Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι, εάν η Ευρώπη επιθυμεί να καταστεί ελκυστικότερη για τα ταλέντα παγκοσμίως, πρέπει να εξορθολογίσει τις διοικητικές διαδικασίες, να απλουστεύσει την έκδοση θεωρήσεων και να διαμορφώσει ταχείες διαδικασίες για ειδικευμένους μετανάστες σε στρατηγικούς κλάδους, διασφαλίζοντας παράλληλα ισότιμη και δίκαιη πρόσβαση και μεταχείριση στην αγορά εργασίας της ΕΕ, και λαμβάνοντας υπόψη τη δυνητική «διαρροή εγκεφάλων» στις χώρες καταγωγής.
3.2.7Δυστυχώς, παρά την πρόοδο, οι γυναίκες, οι νέοι, οι ηλικιωμένοι, οι έχοντες χαμηλό έως μεσαίο επίπεδο προσόντων, τα άτομα με αναπηρία και οι μετανάστες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στην αγορά εργασίας, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι, μέσω της Ένωσης Δεξιοτήτων, θα πρέπει να δοθεί έμφαση σε αυτές τις ομάδες, και ιδίως σε όσους προέρχονται από αγροτικές και αραιοκατοικημένες περιοχές. Η πρόταση της Ένωσης Δεξιοτήτων για την κοινοτική μάθηση μπορεί να επεκταθεί μέσω των κοινοτικών κέντρων διά βίου μάθησης που ερευνώνται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης.
3.2.8Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να προσελκύσουν περισσότερα άτομα στην αγορά εργασίας, καθώς η παραμονή μεγάλου αριθμού ατόμων εκτός του εργατικού δυναμικού μπορεί να περιορίσει την οικονομική ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, να αποτελέσει τροχοπέδη για την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Ο σκοπός αυτός μπορεί να επιτευχθεί με τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων που θα αποσκοπούν στη διευκόλυνση της ένταξης των ευάλωτων ομάδων, σε συνδυασμό με τις ενδεδειγμένες εθνικές πολιτικές, όπως π.χ. παροχές εντός της εργασίας για την αύξηση της απασχολησιμότητας, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση των ατόμων χαμηλής ειδίκευσης· συνδυασμός εισοδημάτων από διάφορες πηγές, όπως η μερική απασχόληση και τα επιδόματα τέκνων, ώστε να ενθαρρύνονται οι γονείς να επανεντάσσονται ταχύτερα στην αγορά εργασίας· προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής μέσω ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων και στήριξη ποικίλων πλην προβλέψιμων συμβατικών ρυθμίσεων· εξασφάλιση πρόσβασης σε αξιόπιστες και ποιοτικές οριζόντιες δημόσιες υπηρεσίες κομβικής σημασίας, όπως οι μεταφορές και οι υπηρεσίες φροντίδας, και παράλληλα εξάλειψη συμπεριφορών που συνεπάγονται διακρίσεις, καθώς και λήψη μέτρων που υποστηρίζουν τις εύλογες προσαρμογές στην εργασία για τα άτομα με αναπηρία.
3.3Κατευθυντήρια γραμμή 7: Βελτίωση της λειτουργίας των αγορών εργασίας και της αποτελεσματικότητας του κοινωνικού διαλόγου
3.3.1Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας στο σύνολο της ΕΕ, και ιδίως στα κράτη μέλη με τα υψηλότερα ποσοστά. Ωστόσο, η συμμετοχή σε ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας εμφανίζει ακόμα σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών. Εν προκειμένω, η συμβολή των κοινωνικών εταίρων στη διαμόρφωση και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας μέσω του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων παραμένει ζωτικής σημασίας. Οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν καίριο ρόλο προτείνοντας συγκεκριμένες λύσεις στο ενδεδειγμένο επίπεδο (εθνικό, κλαδικό, εταιρικό).
3.3.2Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η διαβούλευση με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορεί επίσης να είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία αποτελεσματικών και συμπεριληπτικών πολιτικών.
3.3.3Σε μια συγκυρία που χαρακτηρίζεται από τα χαμηλά επίπεδα ανεργίας, η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσπάθεια που καταβάλλεται από πολλές δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης ώστε να δοθεί έμφαση σε μέτρα ενεργοποίησης και να επικεντρωθούν περισσότερο οι πολιτικές στις δεξιότητες και στη στήριξη των εργαζομένων που βρίσκονται σε διαδικασία επαγγελματικής μετάβασης με σκοπό την προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, και ενθαρρύνει και άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμα αυτό. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στους νέους και να διευκολυνθεί η μετάβαση από το σχολείο στην εργασία. Η πλήρης εφαρμογή των Εγγυήσεων για τη νεολαία έχει ζωτική σημασία.
3.4Κατευθυντήρια γραμμή 8: Προαγωγή των ίσων ευκαιριών για όλους, προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας
3.4.1Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην προώθηση των ίσων ευκαιριών για όλους και των αγορών εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και στην προσέλκυση περισσότερων εργαζομένων στην απασχόληση ή τις επαγγελματικές δραστηριότητες. Οι αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς είναι ακόμα πιο σημαντικές σήμερα λόγω της έλλειψης σε δεξιότητες και σε εργατικό δυναμικό και της πίεσης που ασκείται στους δημόσιους προϋπολογισμούς.
3.4.2Παρά τις πρόσφατες κρίσεις που επηρέασαν την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της ΕΕ (κρίση COVID-19, υψηλό ενεργειακό κόστος, πληθωρισμός και κόστος ζωής), η φτώχεια έχει μειωθεί. Ωστόσο, η πορεία επίτευξης των εθνικών στόχων για τη μείωση της φτώχειας εμφανίζει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών. Αυτό ισχύει κυρίως για την παιδική φτώχεια, η οποία, αν και σε γενικές γραμμές είναι σταθερή, παραμένει σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα, παρά την ελαφρά μείωση που καταγράφηκε το 2023. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι στρατηγικές για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, καθώς και τα αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση της φτώχειας των εργαζομένων που υποστηρίζονται από συστήματα κοινωνικής προστασίας, αποτελούν βασικό παράγοντα για την αντιμετώπιση της φτώχειας. Η τακτική αξιολόγηση των μέτρων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την επανεξέτασή τους, κατά περίπτωση, έχει ζωτική σημασία για να αλλάξουν οι συνθήκες και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής. Οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συντελούν καθοριστικά στην καταπολέμηση της φτώχειας.
3.4.3Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της διότι η φτώχεια των εργαζομένων εντός της ΕΕ είναι υψηλότερη στους πολίτες τρίτων χωρών (22,5 %), τα άτομα που γεννήθηκαν εκτός της ΕΕ (18,5 %), τους εργαζόμενους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (18,4 %), τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης (12,6 %), τους εργαζόμενους με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου (12,6 %) και τα νοικοκυριά με συντηρούμενα τέκνα (10,0 %). Η φτώχεια των εργαζομένων είναι ένα σύνθετο ζήτημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί σφαιρικά. Για να καταπολεμηθεί η φτώχεια των εργαζομένων, είναι αναγκαίο να ληφθούν μέτρα που υποστηρίζουν π.χ. τις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, τους δίκαιους μισθούς με γνώμονα τις αλλαγές της παραγωγικότητας και την οικονομικά προσιτή στέγαση. Αποτελεσματικό μέτρο αποτελεί επίσης η διαμόρφωση πρόσφορων όρων για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
3.4.4Οι δημογραφικές εξελίξεις αποτελούν σημαντικές προκλήσεις για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και την ικανότητά τους να εξασφαλίζουν επαρκή και βιώσιμα από δημοσιονομική άποψη συνταξιοδοτικά προγράμματα και συστήματα μακροχρόνιας φροντίδας. Εν προκειμένω, λαμβανομένων υπόψη των εκάστοτε εθνικών προτύπων και πρακτικών, ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων και των συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι καθοριστικής σημασίας για την εκτίμηση και τη συμφωνία επί των επικουρικών συντάξεων που θα συμπληρώνουν τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα. Από την άποψη αυτή, ο χρηματοοικονομικός γραμματισμός είναι σημαντικός προκειμένου οι άνθρωποι να κατανοούν καλύτερα τις άλλες μορφές πρόσθετης εισοδηματικής στήριξης για τη συνταξιοδότησή τους.
3.4.5Είναι σημαντικό να επιλυθούν τα δομικά προβλήματα, όπως μεταξύ άλλων η διαθεσιμότητα, η οικονομική προσιτότητα και η ποιότητα της μακροχρόνιας φροντίδας, τα οποία επιδεινώνονται και αυτά με τη σειρά τους από τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες.
Βρυξέλλες, 3 Σεπτεμβρίου 2025.
Η πρόεδρος του τμήματος «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη»
Cinzia Del Rio