|
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
|
|
Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
|
|
Βραχύτερος κύκλος διακανονισμού για τις συναλλαγές τίτλων στην ΕΕ
|
|
_____________
|
|
Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 909/2014 σχετικά με βραχύτερο κύκλο διακανονισμού στην Ένωση
(COM(2025) 38 final – 2025/0022 (COD))
|
|
|
|
ECO/669
|
|
|
|
Γενικός εισηγητής: Philip VON BROCKDORFF
|
|
|
|
Σύμβουλος
|
Christian STIEFMUELLER
|
|
|
|
|
Αιτήσεις γνωμοδότησης
|
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 10/3/2025
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 13/3/2025
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρα 114 και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
Αρμόδιο όργανο
|
Τμήμα: «Οικονομική και Νομισματική Ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή»
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
30/4/2025
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
596
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
157/0/1
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού για τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (CSDR) με σκοπό τη μείωση της περιόδου διακανονισμού για τις περισσότερες συναλλαγές σε κινητές αξίες που εκτελούνται σε τόπους διαπραγμάτευσης στην ΕΕ, από τη δεύτερη εργάσιμη ημέρα μετά τη διαπραγμάτευση (T+2) στην πρώτη εργάσιμη ημέρα μετά τη διαπραγμάτευση (T+1). Το μέτρο αυτό συνάδει με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές και αναμένεται να καταστήσει πιο ελκυστικές τις κεφαλαιαγορές της ΕΕ τόσο για τους επενδυτές όσο και για τους εκδότες. Αναμένεται επίσης να εξαλείψει το κόστος που οφείλεται στην αναντιστοιχία του κύκλου διακανονισμού στην ΕΕ ως προς άλλες σημαντικές αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο. Ευθυγραμμίζεται με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων και αναμένεται να αποφέρει σημαντικά μακροπρόθεσμα οφέλη για τους συμμετέχοντες στην αγορά της ΕΕ.
1.2Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα, με ημερομηνία-στόχο την 11η Οκτωβρίου 2027. Η ημερομηνία-στόχος την οποία πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιλέχθηκε έπειτα από εκτενείς διαβουλεύσεις με άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ιδίως με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), τις ρυθμιστικές αρχές, τους εκπροσώπους των κρατών μελών, τους συμμετέχοντες στην αγορά και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Προβλέπει προπαρασκευαστική περίοδο περίπου 32 μηνών (από την ημερομηνία δημοσίευσης της πρότασης), η οποία βρίσκεται εντός του εύρους 24 και 36 μηνών που υποδεικνύουν οι συμμετέχοντες στον κλάδο και οι εμπορικές ενώσεις.
1.3Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι ο «διακανονισμός T+1» θα πρέπει να καθιερωθεί ταυτόχρονα για όλες τις κινητές αξίες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού CSDR.
1.4Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι ο «διακανονισμός T+1» θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα είδη συναλλαγών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού CSDR.
1.5Η ΕΟΚΕ δεν θεωρεί επί του παρόντος αναγκαία την τροποποίηση των διατάξεων του κανονισμού CSDR σχετικά με τη «συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του διακανονισμού», αλλά επισημαίνει ότι θα πρέπει να αναλυθούν και να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια των αδυναμιών διακανονισμού.
1.6Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με την υιοθέτηση θέσεων από την κλαδική επιτροπή οι οποίες υπερβαίνουν την εντολή της, όπως η εξαίρεση των συναλλαγών χρηματοδότησης τίτλων (ΣΧΤ) από την απαίτηση «T+1» και η αναστολή, εφόσον απαιτείται, του καθεστώτος χρηματικών ποινών του κανονισμού CSDR, κατά τη μετάβαση στο καθεστώς «T+1».
1.7Προκειμένου να ενισχυθεί η ουδετερότητα και η διαφάνεια των δύο τεχνικών επιτροπών που είναι επιφορτισμένες με τη διακυβέρνηση του έργου «T+1», η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ESMA να εξετάσουν το ενδεχόμενο ορισμού ανεξάρτητων τεχνικών και ακαδημαϊκών εμπειρογνωμόνων στην κλαδική επιτροπή, κατά περίπτωση, καθώς και την εκπροσώπηση των ιδιωτών επενδυτών. Συνιστάται επίσης ο ορισμός τεχνικών και ακαδημαϊκών εμπειρογνωμόνων στη συντονιστική επιτροπή.
1.8Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι το τοπίο των υποδομών των χρηματοπιστωτικών αγορών στην ΕΕ παραμένει σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένο. Όπως και άλλοι συμμετέχοντες στην αγορά, οι διαχειριστές υποδομών της αγοράς είναι επίσης πιθανό να επωμιστούν δαπάνες όσον αφορά τις αναγκαίες αναβαθμίσεις για την εφαρμογή του καθεστώτος «T+1». Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι η προτεινόμενη μετάβαση στο καθεστώς «T+1» αποτελεί ευκαιρία για τους διαχειριστές υποδομών στην ΕΕ να διερευνήσουν τρόπους στενότερης συνεργασίας, π.χ. με την ανάπτυξη διαλειτουργικών τεχνικών πλατφορμών, την κοινή χρήση στοιχείων ενεργητικού ή την ανάπτυξη κοινών υποδομών για τον μετριασμό της οικονομικής επιβάρυνσης.
2.Γενικές παρατηρήσεις
2.1Έχουν πλέον παρέλθει δέκα έτη από την έναρξη ισχύος του κανονισμού CSDR, ο οποίος εναρμόνισε τον κύκλο διακανονισμού τίτλων στην ΕΕ στις δύο εργάσιμες ημέρες κατ’ ανώτατο όριο μετά την ημερομηνία συναλλαγής («T+2») για ορισμένες συναλλαγές στις δευτερογενείς αγορές. Μετά τη συγκεκριμένη κίνηση της ΕΕ στα τέλη του 2014, πολλές δικαιοδοσίες την ακολούθησαν και προχώρησαν σε βραχύτερο διακανονισμό: οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, υιοθέτησαν το σύστημα «T+2» το 2017. Έκτοτε, ωστόσο, αρκετές σημαντικές δικαιοδοσίες προχώρησαν περαιτέρω: η Κίνα, η Ινδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς συντόμευσαν όλες τον διακανονισμό σε μία εργάσιμη ημέρα κατ’ ανώτατο όριο μετά την ημερομηνία συναλλαγής («T+1»). Η μετάβαση προς τον διακανονισμό «T+1» από τις ΗΠΑ τον Μάιο του 2024, ειδικότερα, ώθησε περαιτέρω δικαιοδοσίες να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Από ευρωπαϊκή σκοπιά, η παγκόσμια στροφή προς την κατεύθυνση «T+1» δημιουργεί αναντιστοιχίες μεταξύ των χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ και των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών και θα μπορούσε να αποτελέσει δυνητικά ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τις κεφαλαιαγορές της ΕΕ. Επίσης, δεδομένης της διασύνδεσης των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών, θα μπορούσε να αυξήσει το λειτουργικό κόστος για τους συμμετέχοντες στην αγορά της ΕΕ.
2.2Τον Δεκέμβριο του 2023, με την πλέον πρόσφατη επανεξέταση του κανονισμού CSDR ανατέθηκε στην ESMA, σε στενή συνεργασία με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), να αξιολογήσει τη σκοπιμότητα της συντόμευσης του κύκλου διακανονισμού στην ΕΕ και να παρουσιάσει χάρτη πορείας για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η εν λόγω κίνηση. Στην κοινή τους δήλωση της 15ης Οκτωβρίου 2024, η ESMA, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ επισήμαναν την ανάγκη να ενεργήσει επειγόντως η ΕΕ μέσω συντονισμένης προσέγγισης, εάν επιθυμεί να αποφύγει τις αρνητικές επιπτώσεις της αναντιστοιχίας των κύκλων διακανονισμού ως προς σημαντικές δικαιοδοσίες διεθνώς και να διασφαλίσει μια αποτελεσματική και ανταγωνιστική Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Στη συνέχεια, η ESMA δημοσίευσε έκθεση, στις 18 Νοεμβρίου 2024
, στην οποία συνιστούσε να μεταβεί η ΕΕ στο καθεστώς «T+1» το αργότερο έως τις 11 Οκτωβρίου 2027.
2.3Κάθε μέρα διακανονίζονται τίτλοι αξίας άνω των 4 τρισεκατομμυρίων ευρώ στα κεντρικά αποθετήρια τίτλων της ΕΕ. Όσο περισσότερο χρονικό διάστημα χρειάζεται για τον διακανονισμό (i) τόσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εκτίθενται οι αγοραστές και οι πωλητές σε κίνδυνο αγοράς και κίνδυνο αντισυμβαλλομένου· (ii) τόσο περισσότερο πρέπει να περιμένουν οι επενδυτές για να λάβουν τα έσοδα από μια πώληση ή τους τίτλους από μια αγορά· και (iii) τόσο υψηλότερο είναι το κόστος ευκαιρίας της αδυναμίας χρήσης αυτών των στοιχείων ενεργητικού σε άλλες συναλλαγές. Ως εκ τούτου, η μετάβαση στο καθεστώς «T+1» θα αποφέρει σημαντικά οφέλη για τους επενδυτές και θα ενισχύσει την ελκυστικότητα των κεφαλαιαγορών της ΕΕ.
2.4Η μείωση της διάρκειας του κύκλου διακανονισμού τίτλων αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο για τους αντισυμβαλλομένους, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τις αγορές γενικότερα, μειώνοντας τον κίνδυνο αγοράς και τον κίνδυνο αντισυμβαλλομένου. Αναμένεται ότι η μετάβαση στο καθεστώς «T+1» θα αποφέρει απτά οικονομικά οφέλη για τους συμμετέχοντες στην αγορά, ιδίως με τη μείωση του χρόνου κατά τον οποίο οι θέσεις σε συναλλαγές εκκαθαρισμένων τίτλων παραμένουν ανοικτές στα λογιστικά βιβλία ενός κεντρικού αντισυμβαλλομένου. Αυτό, με τη σειρά του, μειώνει το ποσό των ανοιγμάτων που υπόκεινται σε εγγύηση κεντρικού αντισυμβαλλομένου και, ως εκ τούτου, την ανάγκη τα περιθώρια ασφαλείας του κεντρικού αντισυμβαλλομένου να καλύπτουν τον δυνητικό κίνδυνο αγοράς και κίνδυνο αντισυμβαλλομένου για τα εν λόγω ανοίγματα. Η προκαταρκτική ανάλυση της ESMA δείχνει ότι η μετάβαση προς το καθεστώς «T+1» θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις ανοικτές θέσεις και στις απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας για κεντρικούς αντισυμβαλλομένους. Η ESMA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι θέσεις αυτές θα μειωθούν κατά 47 % περίπου, με αποτέλεσμα μειώσεις κατά 30 δισ. ευρώ περίπου για προϊόντα που σχετίζονται με μετοχές και κατά 25 δισ. ευρώ περίπου για ομόλογα. Αυτή η αποδεσμευμένη ρευστότητα θα μπορούσε να διοχετευθεί στη χρηματοδότηση επενδυτικών ευκαιριών στις κεφαλαιαγορές της ΕΕ.
2.5Η παρούσα πρόταση συνάδει με τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία μιας Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, ώστε να διευκολυνθεί η ροή κεφαλαίων σε ολόκληρη την ΕΕ προς όφελος των καταναλωτών, των επενδυτών και των εταιρειών. Ο ταχύς, αποτελεσματικός και αξιόπιστος διακανονισμός αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Ο βραχύτερος κύκλος διακανονισμού θα ενισχύσει την ελκυστικότητα των αγορών της ΕΕ και θα έχει ως αποτέλεσμα σημαντικά οφέλη, ιδίως με την επίτευξη μείωσης του κινδύνου, εξοικονόμησης στα περιθώρια ασφαλείας και μείωσης του κόστους που συνδέεται με την αναντιστοιχία ως προς άλλες σημαντικές δικαιοδοσίες παγκοσμίως.
2.6Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η υιοθέτηση του διακανονισμού «T+1» θα μπορούσε να επιβάλει ορισμένες αρχικές δαπάνες στους συμμετέχοντες στην αγορά, π.χ. σε σχέση με την αναβάθμιση των υποδομών ΤΠ και τη στελέχωση. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι δαπάνες αυτές θα υπεραντισταθμιστούν σε εύθετο χρόνο από τα οφέλη της επιτάχυνσης του διακανονισμού, π.χ. όσον αφορά τον μειωμένο κίνδυνο αντισυμβαλλομένου, το χαμηλότερο κόστος συναλλαγών και τον πρόσθετο όγκο συναλλαγών, ιδίως όταν αυτές κατανέμονται σε ένα επαρκώς μακρύ στάδιο προετοιμασίας.
2.7Στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), ο αριθμός των υποδομών είναι υψηλότερος από ό,τι σε άλλες δικαιοδοσίες, συμπεριλαμβανομένων 90 τόπων διαπραγμάτευσης, 14 κεντρικών αντισυμβαλλομένων και 34 κεντρικών αποθετηρίων τίτλων. Η συνύπαρξη 11 διαφορετικών νομισμάτων αυξάνει αυτή την πολυπλοκότητα. Ως εκ τούτου, ο επαρκής χρόνος για την προετοιμασία της μετάβασης είναι ζωτικής σημασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ESMA διεξήγαγαν εκτεταμένες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να προσδιορίσουν ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα που θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες στην αγορά να προβούν στις αναγκαίες προσαρμογές και αναβαθμίσεις των δομών και των διαδικασιών τους. Ο χρονικός ορίζοντας 24 έως 36 μηνών από την ημερομηνία ανακοίνωσης της σχεδιαζόμενης μετάβασης θεωρήθηκε ευρέως ρεαλιστικός.
2.8Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι διαδικασίες και οι πρακτικές διαπραγμάτευσης και διακανονισμού διαφέρουν μεταξύ των μέσων. Η ESMA επισημαίνει ότι ήδη σήμερα ο διακανονισμός συναλλαγών με καθεστώς «T+1», ακόμη και με καθεστώς «T+0», αποτελεί κυρίαρχη πρακτική για ορισμένες κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού, όπως οι κρατικοί χρεωστικοί τίτλοι, και συχνή, αν και όχι συνήθη, πρακτική για άλλες κατηγορίες, όπως οι μετοχές και οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες. Μολονότι η ευθυγράμμιση με το καθεστώς «T+1» μπορεί να είναι πιο δύσκολη για ορισμένους συμμετέχοντες στην αγορά, όπως οι διαχειριστές στοιχείων ενεργητικού που θα πρέπει να προσαρμόσουν αναλόγως τους κύκλους έκδοσης και εξόφλησης για κεφάλαια/ETF (τίτλους που βασίζονται σε διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια), το γεγονός αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό διαρθρωτικό εμπόδιο. Από την άλλη πλευρά, η σταδιακή εισαγωγή του καθεστώτος «T+1» θα αύξανε περαιτέρω την πολυπλοκότητα της διαδικασίας, θα προκαλούσε αβεβαιότητα στους επενδυτές και, τελικά, θα αύξανε το κόστος μετάβασης, ενώ παράλληλα θα αναιρούσε ορισμένα από τα οφέλη της. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι ο «διακανονισμός T+1» θα πρέπει να καθιερωθεί ταυτόχρονα για όλες τις κινητές αξίες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού CSDR.
2.9Η ΕΟΚΕ γνωρίζει ότι οι διαδικασίες και οι πρακτικές διακανονισμού διαφέρουν, ιδίως όσον αφορά τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων (ΣΧΤ), όπως οι συναλλαγές επαναγοράς, καθώς και η δανειοδοσία και η δανειοληψία τίτλων, οι οποίες ακολουθούν διαφορετικές συμβάσεις. Πρόκειται συχνά για παρεπόμενες συναλλαγές που διευκολύνουν άλλες συναλλαγές, πολλές από τις οποίες διακανονίζονται με καθεστώς «T+1» ή ακόμη και με καθεστώς «T+0» ήδη επί του παρόντος. Η μετάβαση στο καθεστώς «T+1» στην υποκείμενη συναλλαγή τοις μετρητοίς θα συντομεύσει περαιτέρω έμμεσα τους στόχους διακανονισμού για τις εν λόγω παρεπόμενες συναλλαγές. Ωστόσο, με βάση την εμπειρία άλλων σημαντικών δικαιοδοσιών, η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι διαδικασίες αυτές μπορούν να προσαρμοστούν περαιτέρω κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής περιόδου. Σύμφωνα με την ESMA, δεν έχουν εντοπιστεί επιπτώσεις στη λειτουργία των αγορών ΣΧΤ στις ΗΠΑ μετά τη μετάβασή τους στο καθεστώς «T+1».
2.10Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι ορισμένοι συμμετέχοντες στην αγορά εξέφρασαν ανησυχίες πως η καθιέρωση του καθεστώτος «T+1» μπορεί να οδηγήσει σε συνολική επιδείνωση της αποτελεσματικότητας του διακανονισμού, δηλαδή της συχνότητας και/ή της σοβαρότητας των περιπτώσεων αδυναμίας διακανονισμού. Στο πλαίσιο του κανονισμού CSDR εφαρμόζεται εναρμονισμένος μηχανισμός χρηματικών ποινών σε περίπτωση που οι συναλλαγές δεν διακανονιστούν κατά την προβλεπόμενη ημερομηνία διακανονισμού. Ως εκ τούτου, οι συμμετέχοντες στην αγορά θα μπορούσαν δυνητικά να υπόκεινται σε υψηλότερες χρηματικές ποινές εάν δεν επιτευχθεί ο πιο απαιτητικός στόχος «T+1». Οι ανησυχίες αυτές δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται από τα πραγματικά περιστατικά: οι αρχικές εκθέσεις από τις ΗΠΑ, οι οποίες ολοκλήρωσαν τη μετάβασή τους στο καθεστώς «T+1» τον Μάιο του 2024, δεν παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές στα ποσοστά αδυναμίας διακανονισμού μετά τη μετάβαση.
Επιπλέον, τα στοιχεία που παρέχονται στην έκθεση της ESMA σχετικά με τη συντόμευση του κύκλου διακανονισμού δείχνουν ότι ο διακανονισμός συναλλαγών με το καθεστώς «T+1» χρησιμοποιείται ήδη εκτενώς για ορισμένες κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού, δηλαδή τις ρευστές μετοχές ή τους κρατικούς χρεωστικούς τίτλους. Η ΕΟΚΕ παρατηρεί, συνεπώς, ότι το καθεστώς «συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις του διακανονισμού» στο πλαίσιο του κανονισμού CSDR επιτελεί ζωτικό ρόλο στη διατήρηση υψηλών προτύπων αποτελεσματικότητας του διακανονισμού στην ΕΕ και θα ήταν αντιπαραγωγικό να αποδυναμωθεί το εν λόγω πλαίσιο τη στιγμή που εξετάζεται η μετάβαση στο καθεστώς «T+1» ακριβώς για την περαιτέρω βελτίωση αυτών των ήδη υψηλών προτύπων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ δεν θεωρεί επί του παρόντος αναγκαία την τροποποίηση των διατάξεων του κανονισμού CSDR σχετικά με τη «συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του διακανονισμού».
2.11Όπως επισημαίνεται στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Αναθεώρηση των κεντρικών αποθετηρίων τίτλων», θα πρέπει να αναλυθούν και να αντιμετωπιστούν οι υποκείμενοι λόγοι για τις αδυναμίες διακανονισμού. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ συνιστά, πριν από την έναρξη ισχύος του καθεστώτος «T+1», η ESMA και οι εθνικές αρμόδιες αρχές να αναλύσουν τα αίτια των αδυναμιών διακανονισμού σε κάθε στάδιο της αλυσίδας συναλλαγών. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν σημεία δεδομένων από τους συμμετέχοντες στην αγορά και να περιγράψουν λεπτομερώς τις αιτίες, προκειμένου να προσδιοριστούν τα πλέον ευλογοφανή μοτίβα. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ESMA να λάβουν κατάλληλα μέτρα για την καταπολέμηση των αδυναμιών διακανονισμού, αντί να θέσουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις του διακανονισμού, που περιγράφονται στον κανονισμό CSDR, εξαιρώντας —μόνιμα ή ακόμη και προσωρινά— ορισμένα είδη συναλλαγών ή κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού από τη μετάβαση στο καθεστώς «T+1».
2.12Για την εποπτεία του προπαρασκευαστικού σταδίου πριν από τη μετάβαση στο καθεστώς «T+1» στις 11 Οκτωβρίου 2027 έχει συσταθεί δομή διακυβέρνησης υπό την αιγίδα της ESMA. Η δομή αυτή αποτελείται από δύο επιτροπές, μια κλαδική επιτροπή και μια συντονιστική επιτροπή. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η κλαδική επιτροπή, σύμφωνα με την εντολή της, παρέχει συμβουλές ή συστάσεις σχετικά με την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας. Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με την υιοθέτηση θέσεων από την κλαδική επιτροπή οι οποίες υπερβαίνουν την εντολή της, όπως η εξαίρεση των συναλλαγών χρηματοδότησης τίτλων (ΣΧΤ) από την απαίτηση «T+1» και η αναστολή, εφόσον απαιτείται, του καθεστώτος χρηματικών ποινών του κανονισμού CSDR, κατά τη μετάβαση στο καθεστώς «T+1». Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η κλαδική επιτροπή θα πρέπει να επικεντρώνει πάντα τις δράσεις της στην εντολή της.
2.13Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης ότι η σύνθεση των δύο επιτροπών δεν φαίνεται να παρέχει επαρκή εκπροσώπηση των ιδιωτών επενδυτών, σημαντικών τελικών χρηστών των χρηματοπιστωτικών υποδομών στην ΕΕ, οι οποίοι θα επηρεαστούν εξίσου με τους θεσμικούς ομολόγους τους από τη μετάβαση στο καθεστώς «T+1». Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης τη λύπη της για το γεγονός ότι οι επιτροπές δεν περιλαμβάνουν ανεξάρτητους τεχνικούς και ακαδημαϊκούς εμπειρογνώμονες. Οι παραλείψεις αυτές είναι ικανές να δημιουργήσουν περαιτέρω αμφιβολίες σχετικά με την ουδετερότητα και την αμεροληψία των ρυθμίσεων διακυβέρνησης για αυτό το σημαντικό ενωσιακό εγχείρημα. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ESMA να εξετάσουν το ενδεχόμενο ορισμού ανεξάρτητων τεχνικών και, κατά περίπτωση, ακαδημαϊκών εμπειρογνωμόνων στην κλαδική επιτροπή, καθώς και εκπροσώπων των ιδιωτών επενδυτών. Συνιστώνται επίσης τεχνικοί και, κατά περίπτωση, ακαδημαϊκοί εμπειρογνώμονες ως πρόσθετα μέλη της συντονιστικής επιτροπής.
2.14Ο κατακερματισμός των κεφαλαιαγορών της ΕΕ αναγνωρίζεται ευρέως ως ένα από τα βασικά εμπόδια για την αποτελεσματική ροή κεφαλαίων στην ενιαία αγορά. Σε πολλές περιπτώσεις, εκθέσεις που εκπονήθηκαν ή ανατέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ESMA, κλαδικές ενώσεις και/ή ανεξάρτητες ομάδες εμπειρογνωμόνων επανέλαβαν την ανάγκη να αντιμετωπιστεί αυτός ο κατακερματισμός, μεταξύ άλλων και ιδίως στον τομέα των μετασυναλλακτικών υπηρεσιών (δηλαδή της εκκαθάρισης, του διακανονισμού και της φύλαξης). Μεταξύ του 2001 και του 2003, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων υπό την προεδρία του Alberto Giovannini, η οποία ορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εντόπισε δεκαπέντε λειτουργικούς, νομικούς και φορολογικούς φραγμούς στην ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ευρώπη όσον αφορά την εκκαθάριση και τον διακανονισμό
. Σε μια πιο πρόσφατη διαδικασία απολογισμού από το Ευρωπαϊκό Μετασυναλλακτικό Φόρουμ το 2017, και παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο σε πολλούς τομείς, διαπιστώθηκε ότι πολλοί από αυτούς τους «φραγμούς Giovannini» εξακολουθούσαν να υφίστανται
. Μολονότι η περαιτέρω εναρμόνιση των τεχνικών προτύπων σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να αποτελέσει βάση σύγκλισης, η ενεργός συνεργασία των κρατών μελών και των συμμετεχόντων στην αγορά είναι απαραίτητη για την επίτευξη σημαντικής προόδου. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάγκη αυτοματοποίησης και εναρμόνισης των μετασυναλλακτικών διαδικασιών με σκοπό την επιτυχή μετάβαση στο καθεστώς «T+1» θα αποτελέσει σημαντικό, αλλά όχι επαρκές, βήμα προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης των κεφαλαιαγορών της ΕΕ σε μεγαλύτερο βαθμό, σύμφωνα με το όραμα για μια Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων.
Βρυξέλλες, 30 Απριλίου 2025.
O Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Oliver RÖPKE