ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή

Μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

_____________

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) 2019/943 και (ΕΕ) 2019/942, καθώς και των οδηγιών (ΕΕ) 2018/2001 και (ΕΕ) 2019/944, με σκοπό τη βελτίωση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης [COM(2023) 148 final – 2023/0077 (COD)]

TEN/793

Εισηγητής: Jan DIRX

Συνεισηγητής: Christophe QUAREZ

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 14/03/2023 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 31/03/2023 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 29/03/2023
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αρμόδιο τμήμα	Τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών»
Έγκριση από το τμήμα	16/05/2023
Εγκρίθηκε από την Ολομέλεια	14/6/2023
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	579
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	209/11/9

1.Συστάσεις πολιτικής

1.1Η ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών για τη μεταφορά και τη διανομή της, δεν είναι δυνατόν να τυγχάνει της ίδιας μεταχείρισης με οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα: αποτελεί ουσιαστική συνιστώσα του οικονομικού και του κοινωνικού μας συστήματος και, επομένως, κεντρικό στοιχείο της παροχής δημόσιων υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, ο ενεργειακός εφοδιασμός συγκαταλέγεται στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Είναι, επομένως, αναγκαίο να θεσπισθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο για τη μελλοντική ενέργεια το οποίο θα εγγυάται τόσο τον φιλικό προς το περιβάλλον, οικονομικά προσιτό και αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό όσο και το δικαίωμα στην ενέργεια. Αυτό σημαίνει επίσης ότι κατά τον σχεδιασμό της αγοράς ενέργειας πρέπει να συνεκτιμηθούν οι απαιτήσεις σε σχέση με την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Προκειμένου να διασφαλιστεί ένας οικονομικά προσιτός βασικός ενεργειακός εφοδιασμός, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο νέος σχεδιασμός της αγοράς πρέπει να εγγυάται τον βασικό ενεργειακό εφοδιασμό σε ρυθμιζόμενες τιμές.

1.2Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην πρότασή της για μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, έπρεπε να είχε προβεί σε περισσότερα βήματα, για να προσαρμόσει τον σχεδιασμό της αγοράς στη νέα πραγματικότητα, η οποία απαιτεί την ταυτόχρονη επιδίωξη τριών σκοπών: της βιωσιμότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού. Η νέα πραγματικότητα θα βασίζεται επίσης σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, οι δε παραγωγοί-καταναλωτές και οι άλλοι μικροί συμμετέχοντες στην αγορά θα διαδραματίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο παράλληλα με τους μεγάλους παραγωγούς.

1.3Ένα σύστημα στο οποίο λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές αυτές μπορεί να λειτουργήσει σωστά μόνον εφόσον καταργηθεί το σύστημα αξιολογικής κατάταξης και αντικατασταθεί από ένα μοντέλο στο οποίο οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας συναρτώνται με το αντίστοιχο κόστος παραγωγής. Στο εν λόγω σύστημα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το μέσο κόστος στην τιμολόγηση.

1.4Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η ελευθέρωσή της πρέπει να εξετασθεί με κριτικό πνεύμα από την άποψη της βιωσιμότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού. Επιπλέον, δεν πρέπει να λησμονείται ότι η σημερινή κρίση καταδεικνύει ότι οι ελευθερωμένες αγορές ενέργειας δεν είναι σε θέση να ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες και δεν δημιουργούν επαρκή κίνητρα και επενδυτική ασφάλεια για ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Επιπροσθέτως, οι κυβερνήσεις θα φέρουν για μεγάλο χρονικό διάστημα την ευθύνη για την επίτευξη αυτών των τριών σκοπών (βιωσιμότητα, οικονομική προσιτότητα και ασφάλεια του εφοδιασμού), καθότι η αγορά δεν θα τους επιδιώκει συνδυαστικά και δεν θα τους εκπληρώνει αυτομάτως.

1.5Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ ενός υβριδικού μοντέλου, όπου οι δυνάμεις της αγοράς και η στοχευμένη διαχείριση θα συντελούν από κοινού στη βέλτιστη λειτουργία της αγοράς βάσει των καθορισμένων στόχων. Πυρήνας του εν λόγω μοντέλου θα είναι μια κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού, η οποία θα αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από τους παραγωγούς και θα τη μεταπωλεί σε προμηθευτές οικιακών πελατών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών και μεγάλων καταναλωτών και, οσάκις είναι δυνατό και σκόπιμο, σε άλλες χώρες, χρησιμοποιώντας τους τρεις στόχους ως πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων. Η εταιρεία αυτή θα συνάπτει μακροπρόθεσμες συμβάσεις με τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας βάσει διαγωνισμών. Οι συμβάσεις αυτές θα είναι διαφόρων ειδών, όπως συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΑΗΕ), συμβάσεις επί διαφοράς και συμβάσεις κόστους πλέον κέρδους.

1.6Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ένθερμα την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενδυνάμωση των καταναλωτών μέσω της αναγνώρισης δικαιώματος άμεσης διάθεσης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αυτό προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, ότι όλες οι σχετικές πληροφορίες πρέπει να είναι σαφείς και προσβάσιμες στους καταναλωτές, ούτως ώστε οι τελευταίοι να μπορούν να δρουν ανεξαρτήτως στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ως χρήστες και παραγωγοί. Η ΕΟΚΕ θεωρεί εξάλλου ότι η αγορά πρέπει να οργανωθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να παρέχει στους καταναλωτές που παράγουν επίσης τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια (παραγωγοί-καταναλωτές) ή σε άλλους μικρού μεγέθους συμμετέχοντες στην αγορά τη δυνατότητα να επωφελούνται όσο το δυνατόν περισσότερο από την ηλεκτρική ενέργεια που οι ίδιοι παράγουν, ακόμη και εάν τη διοχετεύουν στο δίκτυο. Ενδεικτικό παράδειγμα του πως αυτό μπορεί να οργανωθεί με διαφορετικό, πιο έντιμο τρόπο για τους μικρούς παραγωγούς είναι η «τράπεζα ηλεκτρικής ενέργειας».

1.7Εκτός από το αίτημα για επιτάχυνση της διάδοσης των πράσινων αερίων, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει κανονισμό σχετικό με τον σχεδιασμό της αγοράς φυσικού αερίου στη δέσμες μέτρων για το υδρογόνο και τα αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Με τον τρόπο αυτό, μια ενιαία, ολοκληρωμένη και ασφαλής αγορά φυσικού αερίου σε επίπεδο ΕΕ θα επιταχύνει τον εξηλεκτρισμό του ενεργειακού συστήματος, διασφαλίζοντας μεγαλύτερη ισότητα τιμών και ασφάλεια για τους καταναλωτές.

1.8Για να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο ενοποίησης των συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να επιταχυνθεί η μετάβαση σε ένα σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές, δεν θα επαρκούν η αποθήκευση και η παραγωγή ιδίας ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό που χρειάζεται είναι ευέλικτες αγορές οι οποίες, ιδανικά, θα παρέχουν επίσης πληροφόρηση για την κατάσταση που επικρατεί στο δίκτυο. Κατά τη δημιουργία αυτών των ευέλικτων αγορών, θα ήταν σκόπιμο να γίνεται διάκριση μεταξύ των επιπέδων τάσης.

1.9Δεδομένου ότι θα χρειαστεί χρόνος έως ότου η μεταρρύθμιση καταστεί πλήρως αποτελεσματική, η ΕΟΚΕ συνιστά να παραμείνει σε ισχύ ο μηχανισμός του ανώτατου ορίου των αποδόσεων κάτω του οριακού κόστους έως ότου η μεταρρύθμιση καταστεί πλήρως λειτουργική. Τα έσοδα θα πρέπει να διοχετεύονται στους πλέον ευάλωτους, με δυνατότητα μείωσης των τιμών υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στις τιμές χονδρικής.

1.10Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εποπτεύει τα αποτελέσματα της εν λόγω προτεινόμενης μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι σημαντικό διότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται εν μέσω μιας αλλαγής υποδείγματος η οποία απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της και θα χρειαστεί οπωσδήποτε περαιτέρω προσαρμογές τα επόμενα έτη. Είναι εξάλλου σημαντικό επειδή δεν έχει εκπονηθεί εκτίμηση αντικτύπου για την παρούσα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό αυξάνει την αβεβαιότητα ως προς τα αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης.

2.Τεκμηρίωση των συστάσεων πολιτικής

Γενικές πτυχές

2.1Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) ζητεί εδώ και αρκετό καιρό τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ 1 . Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, στην πράξη, οι κίνδυνοι στους οποίους είναι εκτεθειμένη η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ μετακυλίονται κυρίως στους καταναλωτές, συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο στην Ειδική έκθεση: Ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας 2 .

2.2Οι αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας το 2021 και το 2022 εντάθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος επηρέασε τις τιμές των ορυκτών καυσίμων, ιδίως του φυσικού αερίου, οι δε αυξήσεις που προέκυψαν μετακυλίστηκαν στους τελικούς καταναλωτές σύμφωνα με την αξιολογική κατάταξη 3 . Αυτό κατέστησε σαφές ότι η υφιστάμενη δομή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αδυνατεί να διατηρήσει διαχειρίσιμες τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

2.3Είναι επίσης σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ένας θεμελιώδης οικονομικός λόγος για τον επανασχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας: το οριακό κόστος των συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας είναι μηδενικό. Είναι προφανές ότι ένα σύστημα αγοράς με μηχανισμό τιμών όπου το οριακό κόστος του τελευταίου σταθμού ηλεκτροπαραγωγής καθορίζει την τιμή εκκαθάρισης δεν αποδίδει στον μελλοντικό τομέα ηλεκτρικής ενέργειας στον οποίο κυριαρχούν τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ή άλλο σύστημα που συνεπάγεται σημαντικές δαπάνες κεφαλαίου). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάζεται, ως σύστημα αμοιβής όλων των παραγωγών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η σύμβαση επί διαφοράς, βάσει της οποίας το σταθμισμένο κόστος παραγωγής ενέργειας (ή το μέσο κόστος) χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της τιμής αναφοράς.

2.4Ο βασικός λόγος για τη χρήση συμβάσεων επί διαφοράς είναι το οριακό κόστος της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αντιθέτως προς ό,τι αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η σταθερότητα των τιμών θα επιτευχθεί ―στην καλύτερη περίπτωση― μόνον εν μέρει με τη χρήση συμβάσεων επί διαφοράς. Αυτό ευσταθεί εφόσον η σύμβαση επί διαφοράς καλύπτει μόνο την ηλεκτρική ενέργεια, όπως παράγεται, και όχι τα πιο σύνθετα προϊόντα ― όπως ο συνδυασμός παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αποθήκευσης και διαχείρισης από την πλευρά της ζήτησης. Ο λόγος είναι ότι, κατά τις περιόδους στις οποίες η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι χαμηλή, πρέπει να αγοράζεται η εναπομένουσα ενέργεια, το δε αντίστοιχο κόστος ενδέχεται να είναι σημαντικά υψηλό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αγνοεί την ως άνω επίπτωση και προβαίνει σε υποσχέσεις προς τους τελικούς καταναλωτές, οι οποίες εν τέλει δεν θα είναι πλήρως υλοποιήσιμες.

2.5Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών για τη μεταφορά και τη διανομή της, δεν αποτελεί εμπόρευμα όπως οποιοδήποτε άλλο: αποτελεί ουσιαστική συνιστώσα του οικονομικού και του κοινωνικού μας συστήματος και, επομένως, κεντρικό στοιχείο της παροχής δημόσιων υπηρεσιών. Ο ενεργειακός εφοδιασμός συγκαταλέγεται, επομένως, στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο για τη μελλοντική ενέργεια το οποίο θα εγγυάται τόσο τον φιλικό προς το περιβάλλον, οικονομικά προσιτό και αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό όσο και το δικαίωμα στην ενέργεια. Αυτό σημαίνει επίσης ότι κατά τον σχεδιασμό της αγοράς ενέργειας πρέπει να συνεκτιμηθούν οι απαιτήσεις σε σχέση με την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Προκειμένου να διασφαλιστεί ένας οικονομικά προσιτός βασικός ενεργειακός εφοδιασμός, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο νέος σχεδιασμός της αγοράς πρέπει να εγγυάται τον βασικό ενεργειακό εφοδιασμό σε ρυθμιζόμενες τιμές. Η επιστροφή των δαπανών στους προμηθευτές ενέργειας θα πρέπει να βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία για το κόστος. Σε αντάλλαγμα, οι προμηθευτές ενέργειας πρέπει να υπέχουν την μόνιμη υποχρέωση να παρέχουν ορισμένο μερίδιο ενέργειας ως βασικό εφοδιασμό.

2.6Είναι σαφές ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ανέδειξαν τη σημασία που υπέχει η εξεύρεση νέας και κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ της δημόσιας και της ιδιωτικής παρουσίας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η ΕΟΚΕ εξέτασε διεξοδικά το ζήτημα αυτό στη γνωμοδότησή της TEN/771 με θέμα «Οι δημόσιες επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές ως μέρος της λύσης για τα κλιματικά ζητήματα» (βλ. υποσημείωση 1). Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι απαιτούνται επειγόντως μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας για να επιτευχθούν οι προαναφερθέντες στόχοι της βιωσιμότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού.

2.7Στις 14 Μαρτίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νομοθετική πρόταση για τη «μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, ώστε να επιταχυνθεί η επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η σταδιακή κατάργηση του αερίου, να καταστούν οι λογαριασμοί των καταναλωτών λιγότερο εξαρτημένοι από τις ασταθείς τιμές των ορυκτών καυσίμων, να προστατευθούν καλύτερα οι καταναλωτές από μελλοντικές αυξήσεις των τιμών και πιθανή χειραγώγηση της αγοράς και να καταστεί η βιομηχανία της ΕΕ καθαρή και πιο ανταγωνιστική» 4 .

2.8Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανωτέρω πρόταση ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση: το ενεργειακό σύστημα του αύριο πρέπει να είναι απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές, να βασίζεται σε ανανεώσιμες και μη ανθρακούχες πηγές ενέργειας και να επικεντρώνεται στον καταναλωτή. Οι σχετικές πληροφορίες πρέπει να είναι όλες σαφείς και προσβάσιμες για τους καταναλωτές, ούτως ώστε να μπορούν αυτοί να διαδραματίζουν ανεξάρτητο ρόλο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ως χρήστες και παραγωγοί.

2.9Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθήσει τα αποτελέσματα της εν λόγω προτεινόμενης μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι σημαντικό διότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται εν μέσω μιας αλλαγής υποδείγματος η οποία απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της και θα χρειαστεί οπωσδήποτε περαιτέρω προσαρμογές τα επόμενα έτη. Είναι επίσης σημαντικό διότι δεν έχει εκπονηθεί εκτίμηση αντικτύπου για την παρούσα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό αυξάνει την αβεβαιότητα ως προς τα αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης.

2.10Η πρόταση μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας προβλέπει την καθιέρωση υπηρεσίας και προϊόντων εξομάλυνσης αιχμών· τούτο συνίσταται στη δυνατότητα των συμμετεχόντων στην αγορά να μειώνουν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας τις ώρες αιχμής που καθορίζονται από τον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς. Σύμφωνα με το άρθρο 7α, οι συμβάσεις για προϊόντα εξομάλυνσης αιχμών συνάπτονται το αργότερο δύο ημέρες πριν από την ενεργοποίησή τους, η δε διάρκεια της σύμβασης δεν μπορεί να υπερβαίνει τη μία ημέρα, Μια τόσο σύντομη περίοδος είναι επιθυμητή για την πρόληψη της κατάχρησης, ιδίως από μεγάλους καταναλωτές, αλλά θα μπορούσε να εμποδίσει πολλούς καταναλωτές (και φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης ενέργειας) να προμηθεύουν αυτά τα προϊόντα. Η ΕΟΚΕ καλεί, επομένως, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να παραταθεί η διάρκεια της σύμβασης.

2.11Επιπλέον, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει ορισμένες σωστές προτάσεις για την προσαρμογή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, φρονεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να είχε προβεί σε περισσότερα βήματα, για να προσαρμόσει τον σχεδιασμό της αγοράς στη νέα πραγματικότητα, η οποία απαιτεί την ταυτόχρονη επιδίωξη τριών σκοπών: της βιωσιμότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού Θα βασίζεται επίσης σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, με μεγαλύτερο ρόλο ―σύμφωνα με την υπόσχεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής― για τους παραγωγούς-καταναλωτές και τους μικρούς συμμετέχοντες στην αγορά παράλληλα με τους μεγάλους παραγωγούς 5 . Ωστόσο, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς τα παραπάνω, αυτός δε είναι ο λόγος για τον οποίο, πέραν της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΟΚΕ υποβάλλει δύο περαιτέρω προτάσεις που συνάδουν με τη νομοθετική πρόταση.

2.12Ένα σύστημα στο οποίο λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές αυτές μπορεί να λειτουργήσει μόνον εφόσον καταργηθεί το σύστημα αξιολογικής κατάταξης και αντικατασταθεί από ένα μοντέλο στο οποίο οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας συναρτώνται με το αντίστοιχο κόστος παραγωγής. Στο εν λόγω σύστημα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το μέσο κόστος στην τιμολόγηση.

Κρατική εταιρεία

2.13Από το 1996, η ΕΕ έχει δεσμευτεί για την ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η ελευθέρωση πρέπει να εξετασθεί με κριτικό πνεύμα από την άποψη της βιωσιμότητας, της οικονομικής προσιτότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προηγούμενες και οι μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών αλλαγών στις εγκαταστάσεις παραγωγής με πολύ διαφορετικές τιμές κόστους. Επιπροσθέτως, οι κυβερνήσεις θα φέρουν για μεγάλο χρονικό διάστημα την ευθύνη για την επίτευξη των εν λόγω τριών στόχων, καθότι η αγορά δεν θα τους συνδυάζει αυτομάτως.

2.14Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι θα ήταν προτιμότερο να επιλεγεί ένας αποτελεσματικός συνδυασμός ελευθέρωσης και ρύθμισης για να συνδυαστούν τα πλεονεκτήματα της ελευθερωμένης αγοράς με την επιθυμητή καθοδήγηση εκ μέρους των κυβερνήσεων, κάτι που θα διασφάλιζε την επιδίωξη των στόχων.

2.15Όπως επισήμανε στη γνωμοδότησή της TEN/771, η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στο να αναδειχθεί η ανάπτυξη του δικτύου σε μείζον ζήτημα δημοσίου συμφέροντος, στο να καταστεί η προστασία του κλίματος ένας εκ των στόχων της ρύθμισης και, εν γένει, στο να συγχρονισθεί πιο αποτελεσματικά ο σχεδιασμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να θεσπιστούν ειδικές διατάξεις στο ευρωπαϊκό δίκαιο.

2.16Το μοντέλο που σκιαγραφεί εν προκειμένω η ΕΟΚΕ για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας βασίζεται επομένως στην ακόλουθη αρχή: ελευθέρωση όπου είναι δυνατόν και ρύθμιση όπου χρειάζεται. Πρόκειται για ένα υβριδικό μοντέλο, βάσει του οποίου οι δυνάμεις της αγοράς και η στοχευμένη διαχείριση συντελούν από κοινού στη βέλτιστη λειτουργία της αγοράς εντός του πλαισίου των καθορισμένων στόχων.

2.17Κατά το εν λόγω μοντέλο, το οποίο είναι ήδη δυνατό σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις, θα υπάρχει μια κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού, η οποία θα αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από τους παραγωγούς και θα τη μεταπωλεί σε προμηθευτές οικιακών πελατών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών και μεγάλων καταναλωτών και, οσάκις είναι δυνατό και σκόπιμο, σε άλλες χώρες, χρησιμοποιώντας τους τρεις στόχους ως πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων. Η εταιρεία αυτή θα συνάπτει μακροπρόθεσμες συμβάσεις με τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας βάσει διαγωνισμών. Οι συμβάσεις αυτές θα είναι διαφόρων ειδών, όπως συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΑΗΕ), συμβάσεις επί διαφοράς και συμβάσεις κόστους πλέον κέρδους. Δεδομένου ότι οι συμβάσεις επί διαφοράς αποτελούν καταρχήν μέσο προώθησης νέων επενδύσεων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το εργαλείο αυτό δεν πρέπει να εμποδίζει τον παραγωγό να καταβάλλει προσπάθειες για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Για τις δημοπρασίες συμβάσεων επί διαφοράς είναι αναγκαίο να ορίζονται η τιμή κατωφλίου (ελάχιστη τιμή) και η τιμή οροφής (μέγιστη τιμή), μέσω ενός δυναμικού σημείου αναφοράς με βάση το σταθμισμένο κόστος ενέργειας των υπό εξέταση τεχνολογιών (ηλιακή, αιολική, κ.λπ.). Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη πρέπει να υποχρεούνται να καθορίζουν ελάχιστες και μέγιστες αμοιβές, ούτως ώστε οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας να έχουν κίνητρο να βελτιστοποιήσουν την παραγωγή τους. Για την οριακή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. από ανανεώσιμα αέρια ή μπαταρίες) θα πρέπει να εφαρμόζονται ειδικές διατάξεις.

2.18Δεδομένων των διαθέσιμων δυνατοτήτων παραγωγής και σύμφωνα με τους τρεις στόχους, η εταιρεία μπορεί να συνάπτει συμβάσεις με διάφορους τύπους εταιρειών παραγωγής. Οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις που συνάπτει η εταιρεία διασφαλίζουν τόσο μια αποδεκτή τιμή με κρατική εγγύηση για τους τελικούς χρήστες όσο και την ασφάλεια των επενδύσεων για τους παραγωγούς.

2.19Στη συνέχεια, η εταιρεία θα μεταπωλεί την ηλεκτρική ενέργεια που αγοράστηκε σε εταιρείες διανομής, σε μεγάλους χρήστες και σε άλλους συμμετέχοντες στην αγορά. Για τον σκοπό αυτό μπορούν επίσης να συνάπτονται διάφορα είδη συμβάσεων, που καθορίζονται εν μέρει από τη βούληση των συμμετεχόντων. Καθορίζονται ανώτατα όρια τιμών μεταπώλησης για την αποφυγή υπερκερδών.

Τράπεζα ηλεκτρικής ενέργειας

2.20Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την προσέγγιση που περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τουτέστιν να ενδυναμωθούν οι καταναλωτές και να τεθούν στο επίκεντρο της πολιτικής, μεταξύ άλλων με την αναγνώριση του δικαιώματος άμεσης διανομής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ως εκ τούτου, εκφράζει την ικανοποίησή της επειδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριέλαβε στην πρότασή της ότι οι καταναλωτές θα είναι σε θέση να πωλούν σε γείτονες την πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν από τους ηλιακούς συλλέκτες στέγης. Η ΕΟΚΕ θεωρεί εξάλλου ότι η αγορά πρέπει να οργανωθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να παρέχει στους καταναλωτές που επίσης παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια (παραγωγοί-καταναλωτές και κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας) ή σε άλλους μικρούς συμμετέχοντες στην αγορά ή σε παραγωγούς, τη δυνατότητα να επωφελούνται όσο το δυνατόν περισσότερο από την ηλεκτρική ενέργεια που οι ίδιοι παράγουν, ακόμη και εάν την διοχετεύουν στο δίκτυο. Ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο αυτό μπορεί να οργανωθεί με έναν άλλο, πιο έντιμο τρόπο για τους μικρούς παραγωγούς, είναι η «τράπεζα ηλεκτρικής ενέργειας», ένα παράδειγμα που μπορεί να μελετηθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω.

2.21Ορίστε πως μπορεί να λειτουργεί μια τράπεζα ηλεκτρικής ενέργειας: έχετε ηλιακούς συλλέκτες στη στέγη σας και μια ηλιόλουστη μέρα παράγετε περισσότερη ενέργεια από ό,τι καταναλώνετε την ίδια ημέρα. Διοχετεύετε την εν λόγω πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια μέσω του δικτύου στην εταιρεία διανομής με την οποία είστε συμβεβλημένοι. Μέσω του έξυπνου μετρητή σας, η εταιρεία μπορεί να έχει εικόνα του πόση ηλεκτρική ενέργεια έχετε προμηθεύσει, η δε ποσότητα αυτή θα πιστώνεται εν μέρει (ίσως κατά 70% έως και 90%, ανάλογα με την ποσότητα που παρέχετε στο δίκτυο· οι μικρότεροι προμηθευτές πιστώνονται με μεγαλύτερο μερίδιο) στον λογαριασμό σας σε κιλοβατώρες (kWh). Πιστώνεται μόνον εν μέρει για τρεις λόγους: πρώτον, για τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών της εταιρείας, δεύτερον, η εταιρεία πρέπει να λαμβάνει υπόψη της ενδεχόμενες διαφορές στην τιμή μεταξύ της χρονικής στιγμής της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και της χρονικής στιγμής της αγοράς της και, τρίτον, επειδή θα πρέπει να ενσωματωθούν κίνητρα στο σύστημα για την προσθήκη δυνατότητας αποθήκευσης (ακόμη και μιας μικρής γεννήτριας), ούτως ώστε να καταστεί ανθεκτικότερο ολόκληρο το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Για παράδειγμα: έχετε προμηθεύσει 100 kWh και, ακολούθως, η τράπεζα πιστώνει 80 kWh στον λογαριασμό σας. Εν συνεχεία, χρειάζεστε ηλεκτρική ενέργεια από τον προμηθευτή σας ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα για το νοικοκυριό σας, ή πρέπει να φορτίσετε την μπαταρία του αυτοκινήτου σας σε σταθμό φόρτισης χρησιμοποιώντας κάρτα φόρτισης του εν λόγω προμηθευτή. Ας υποθέσουμε ότι χρειάζεστε 200 kWh: οι πρώτες 80 kWh θα χρεωθούν στον λογαριασμό σας και θα είναι δωρεάν. Για τις επόμενες 120 kWh που θα αγοράσετε, θα πληρώσετε την τιμή που ορίζεται στη σύμβασή σας με την εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας.

2.22Επομένως, αντί να πληρώνετε για τις υπηρεσίες της τράπεζας ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρώ, πληρώνετε σε kWh. Φυσικά, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που αγοράζετε από το δίκτυο περιλαμβάνει το σύνηθες εξωτερικό κόστος, όπως τέλη δικτύου, προσαυξήσεις, τέλη και φόρους.

Η ανάγκη για πράσινο φυσικό αέριο, ευελιξία και ασφάλεια του εφοδιασμού

2.23Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει αποφασίσει να βασιστεί στο υγροποιημένο φυσικό αέριο προς αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου. Ωστόσο, πρόκειται για βραχυπρόθεσμη λύση, καθότι έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις (όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ που στη συνέχεια μεταφέρεται στην Ευρώπη), οικονομικές επιπτώσεις (το μόριο είναι ακριβότερο από ό,τι ήταν για το ρωσικό φυσικό αέριο) και γεωπολιτικό αντίκτυπο (η ΕΕ ενδέχεται να εξαρτάται από άλλους εταίρους, οι οποίοι έχουν αντιδημοκρατικές πεποιθήσεις και/η παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα). Ως εκ τούτου, δύο μέτρα είναι υψίστης σημασίας. Πρώτον, η ελάττωση της περιθωριακής θέσης του φυσικού αερίου. Η χρήση μονάδων παραγωγής φυσικού αερίου θα εξακολουθήσει να είναι απαραίτητη ως μεσοπρόθεσμο ευέλικτο εφεδρικό σύστημα, οπότε θα χρειασθεί ταχεία μετάβαση στο πράσινο αέριο, όπως ορισμένες μορφές βιοαερίου και πράσινου υδρογόνου. Ως μέρος της μεταρρύθμισης θα πρέπει επίσης να καταβληθεί προσπάθεια ούτως ώστε να εξευρεθούν τρόποι και μέσα για τον σκοπό αυτό, με υποχρεωτικούς στόχους σε περιόδους αιχμής.

2.24Σύμφωνα με τα διάφορα σενάρια που έχει εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να έχει σημασία βραχυπρόθεσμα στη διασφάλιση παροχής θερμικής ενέργειας στο σύστημα παραγωγής της ΕΕ. Η δυνατότητα παραγωγής βιοαερίου πρέπει να επιταχυνθεί, το δε κόστος του πράσινου υδρογόνου πρέπει να μειωθεί για να καταστεί δυνατή η αντικατάσταση του φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατόν. Εκτός από το αίτημα για επιτάχυνση της ανάπτυξης των πράσινων αερίων, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει κανονισμό για τον σχεδιασμό της αγοράς φυσικού αερίου στη δέσμες μέτρων για το υδρογόνο και τα αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Με τον τρόπο αυτό, μια ενιαία, ολοκληρωμένη και ασφαλής αγορά φυσικού αερίου σε επίπεδο ΕΕ θα επιταχύνει τον εξηλεκτρισμό του ενεργειακού συστήματος, διασφαλίζοντας μεγαλύτερη ισότητα τιμών και ασφάλεια για τους Ευρωπαίους και βελτιώνοντας τον συντονισμό της προσπάθειας σταδιακής κατάργησης της χρήσης φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατόν.

2.25Το 2030, σύμφωνα με το σενάριο κατάρτισης μοντέλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές θα αντιστοιχεί περίπου στο 70 % της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Για να επιτευχθεί τόσο υψηλό επίπεδο ενσωμάτωσης των συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να επιταχυνθεί η μετάβαση σε ένα σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές, είναι αναγκαίο να ληφθεί μέριμνα ούτως ώστε η βραχυπρόθεσμη αγορά να είναι πιο αποδοτική, να αυξηθεί η αποθήκευση μέσω της διευκόλυνσης της χρηματοδότησης και της αδειοδότησης, και να ενθαρρυνθούν οι καταναλωτές να χρησιμοποιούν την ηλεκτρική ενέργεια που έχουν παραγάγει οι ίδιοι. Ωστόσο, η αποθήκευση και η παραγωγή ιδίας ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα επαρκούν, η δε βραχυπρόθεσμη αγορά είναι απίθανο να προσφέρει αποτελεσματική λύση. Αυτό που χρειάζεται είναι αγορές ευελιξίας οι οποίες, ιδανικά, θα παρέχουν επίσης πληροφόρηση για την κατάσταση που επικρατεί στο δίκτυο. Με τη μεταρρύθμιση θα πρέπει επίσης να αποφευχθεί κάθε κίνδυνος κατακερματισμού μέσω της προσεκτικής εποπτείας της εφαρμογής των μέτρων που θα έχουν μόλις ληφθεί.

2.26Κατά τη δημιουργία αυτών των ευέλικτων αγορών, θα ήταν σκόπιμο να γίνεται διάκριση μεταξύ των επιπέδων τάσης. Σε υψηλό και μεσαίο επίπεδο τάσης, απαιτούνται επιλογές ευελιξίας μεγάλης κλίμακας, όπως μεγάλες εγκαταστάσεις αποθήκευσης, ενώ μια άλλη επιλογή θα ήταν να μπορούν και να υποχρεούνται οι διαχειριστές του δικτύου να τις ενσωματώνουν στη λειτουργία τους ως ιδίους πόρους. Προκειμένου για τη χαμηλή τάση, το ζητούμενο έγκειται μάλλον στο να συγκεντρώνονται μικρές επιλογές ευελιξίας που παρέχουν οι παραγωγοί-καταναλωτές, π.χ. νοικοκυριά με δική τους φωτοβολταϊκή εγκατάσταση, μικρή εγκατάσταση αποθήκευσης και αντλία θερμότητας. Οι ψηφιακές πλατφόρμες, τις οποίες διαχειρίζεται ο διαχειριστής του δικτύου ή άλλοι παράγοντες της αγοράς, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό συντελεστή στην ευελιξία της αγοράς υπό τη μορφή παροχής υπηρεσιών του συστήματος και να ενσωματωθούν στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.

2.27Τα δυναμικά τιμολόγια, συμπεριλαμβανομένων των δυναμικών τελών δικτύου, μπορούν να χρησιμεύσουν ως ισχυρά κίνητρα για τους τελικούς καταναλωτές ώστε να ενεργούν αυτοί με τρόπο φιλικό προς το σύστημα. Ωστόσο, αυτό απαιτεί ψηφιακή υποδομή, δεδομένου ότι στα δυναμικά τιμολόγια θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται η κατάσταση του δικτύου. Επίσης, στα τέλη δικτύου, θα πρέπει να παρέχονται κίνητρα για παραγωγή ενέργειας που προσεγγίζει την κατανάλωση, καθώς αυτή μπορεί να αποτελεί μία προσέγγιση για τον περιορισμό της επέκτασης του δικτύου.

Ενεργειακή φτώχεια

2.28Δεδομένου ότι στόχος της μεταρρύθμισης ήταν να προστατευθούν οι καταναλωτές από την αστάθεια της αγοράς χονδρικής, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση για προστασία του τελικού καταναλωτή (ύστατος προμηθευτής, αποφυγή της αποσύνδεσης των καταναλωτών που τελούν σε κατάσταση ανάγκης κ.λπ.). Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το ανώτατο όριο των αποδόσεων κάτω του οριακού κόστους δεν έχει παραταθεί. Δεδομένου ότι η μεταρρύθμιση θα χρειαστεί χρόνο έως ότου καταστεί πλήρως αποτελεσματική, η ΕΟΚΕ συνιστά να παραμείνει σε ισχύ ο μηχανισμός έως ότου η μεταρρύθμιση καταστεί πλήρως λειτουργική. Τα έσοδα θα πρέπει να διοχετεύονται στους πλέον ευάλωτους (όπως τα άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια και οι ΜΜΕ), με δυνατότητα μείωσης των τιμών υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στις τιμές χονδρικής.

2.29Για να διασφαλιστεί ο οικονομικά προσιτός βασικός ενεργειακός εφοδιασμός, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο νέος σχεδιασμός της αγοράς πρέπει να εγγυάται τον βασικό ενεργειακό εφοδιασμό σε ρυθμιζόμενες τιμές. Οι δαπάνες των προμηθευτών ενέργειας θα πρέπει να επιστρέφονται βάσει αποδεικτικών στοιχείων για το κόστος. Σε αντάλλαγμα, οι προμηθευτές ενέργειας πρέπει να υπέχουν τη μόνιμη υποχρέωση να παρέχουν ορισμένο μερίδιο ενέργειας ως βασικό εφοδιασμό.

3.Τροποποιήσεις στη νομοθετική πρόταση

3.1Κανονισμός (ΕΕ) 2019/943

Τροπολογία 1

Να προστεθεί νέα αιτιολογική σκέψη μετά την αιτιολογική σκέψη 21:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Από το 1996, η ΕΕ έχει δεσμευτεί για την ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, διαδικασία που ξεκίνησε με την οδηγία 96/92/ΕΚ, της 19ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η ελευθέρωση αυτή θα πρέπει να εξετασθεί με γνώμονα τη βιωσιμότητα, την οικονομική προσιτότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προηγούμενες και οι μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών αλλαγών στις εγκαταστάσεις παραγωγής με πολύ διαφορετικές τιμές κόστους. Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων, τα κράτη μέλη πρέπει να διαθέτουν κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο. Σε αυτό περιλαμβάνονται νομικές απαιτήσεις για τις εταιρείες στον τομέα της ενέργειας. Οι εν λόγω απαιτήσεις δεν θα πρέπει να εισάγουν διακρίσεις. Ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί αυτό είναι η δημιουργία μιας κρατικής εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από τους παραγωγούς και θα τη μεταπωλεί σε διανομείς και σε μεγάλους καταναλωτές· οι τρεις στόχοι θα λειτουργούν επομένως ως πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων. Η εν λόγω εγκατάσταση θα συνάπτει μακροπρόθεσμες συμβάσεις με παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας βάσει διαγωνισμών, όπως συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αμφίδρομες συμβάσεις επί διαφοράς. Ένα τέτοιο μοντέλο είναι ήδη δυνατό βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημεία 2.18 – 2.21

Τροπολογία 2

Να προστεθεί νέα αιτιολογική σκέψη μετά την αιτιολογική σκέψη 50:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Το δικαίωμα διαμοιρασμού ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί σημαντικό κίνητρο για τους καταναλωτές και άλλους μικρούς συμμετέχοντες στην αγορά ώστε να επενδύσουν στην παραγωγή ιδίας ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα επιπλέον κίνητρο θα αποτελέσει η οργάνωση της αγοράς κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι καταναλωτές που παράγουν ιδία ηλεκτρική ενέργεια (παραγωγοί-καταναλωτές) ή άλλοι μικροί συμμετέχοντες στην αγορά να μπορούν να επωφελούνται όσο το δυνατόν περισσότερο από την ηλεκτρική ενέργεια που οι ίδιοι παράγουν, ακόμη και αν την διοχετεύουν πρώτα στο δίκτυο. Οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας σε αρκετά κράτη μέλη διαθέτουν ήδη συστήματα που καθιστούν δυνατά τα ανωτέρω.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημεία 2.22 – 2.24

Τροπολογία 3

Το άρθρο 1 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

α) η μέριμνα ότι η ενέργεια δεν αποτελεί εμπόρευμα όπως οποιοδήποτε άλλο, αλλά βασική συνιστώσα του οικονομικού και του κοινωνικού μας συστήματος. Ο ενεργειακός εφοδιασμός συγκαταλέγεται, επομένως, στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Η κύρια αποστολή του ενεργειακού τομέα έγκειται στον ασφαλή, οικονομικά προσιτό και βιώσιμο ενεργειακό εφοδιασμό.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.5 και επόμενα

Τροπολογία 4

Το άρθρο 1 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

β) η δημιουργία ενός συστήματος όπου η τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές πρέπει να αντικατοπτρίζει το πραγματικό κόστος παραγωγής (συν ένα εύλογο περιθώριο κέρδους). Αυτό σημαίνει ότι η τιμή χονδρικής πρέπει να αντιστοιχεί στο μέσο κόστος όλων των ειδών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και όχι στη μέγιστη τιμή, όπως συμβαίνει σήμερα. Με μέλημα το κατάλληλο αντίτιμο για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, την ασφάλεια των επενδύσεων και την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πρέπει η τιμολόγηση να συναρτάται από την τεχνολογία.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.13

Τροπολογία 5

το άρθρο 19β τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

3. γ) Στις διμερείς συμβάσεις επί διαφοράς, πρέπει να ορισθούν σε κάθε κράτος μέλος μέγιστες τιμές ανά τεχνολογία. Οι μέγιστες τιμές θα βασίζονται στο κόστος που συνεπάγεται η λειτουργία μιας οικονομικά αποδοτικής μονάδας ηλεκτροπαραγωγής τελευταίας τεχνολογίας. Στο κόστος θα περιλαμβάνονται η απόσβεση και η εύλογη απόδοση των επενδυθέντων ιδίων και δανειακών κεφαλαίων.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.19

Τροπολογία 6

Το άρθρο 7α παρ. 2 στοιχείο γ) τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

γ) η προμήθεια του προϊόντος εξομάλυνσης αιχμών πραγματοποιείται με τη χρήση ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών, με επιλογή βάσει του χαμηλότερου κόστους εκπλήρωσης προκαθορισμένων τεχνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων·

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.11

Τροπολογία 7

Το άρθρο 19β παρ. 3 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

γ) Τα κράτη μέλη καθορίζουν την ελάχιστη και τη μέγιστη αμοιβή της διμερούς σύμβασης επί διαφοράς που πρέπει να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος παραγωγής που αφορά ειδικά την τεχνολογία, ούτως ώστε οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας να ενθαρρύνονται να βελτιστοποιούν την παραγωγή τους. Η τιμή άσκησης των διμερών συμβάσεων καθορίζεται από τα κράτη μέλη λαμβανομένου υπόψη του σταθμισμένου κόστους παραγωγής ενέργειας της συγκεκριμένης τεχνολογίας αιχμής που αποτελεί το αντικείμενο της σύμβασης. Στο κόστος θα περιλαμβάνονται η απόσβεση και η εύλογη απόδοση των επενδυθέντων ιδίων και δανειακών κεφαλαίων.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.19

3.2Οδηγία (ΕΕ) 2019/944

Τροπολογία 8

Το άρθρο 4 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε όλοι οι πελάτες να είναι ελεύθεροι να αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από τον προμηθευτή της επιλογής τους. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι όλοι οι πελάτες είναι ελεύθεροι να συνάπτουν ταυτόχρονα περισσότερες από μία συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και ότι, για τον σκοπό αυτόν, οι πελάτες δικαιούνται να διαθέτουν περισσότερα από ένα σημεία μέτρησης και τιμολόγησης που καλύπτονται από το ενιαίο σημείο σύνδεσης για τις εγκαταστάσεις τους.

Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι τιμές καταναλωτή για την ηλεκτρική ενέργεια να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος παραγωγής (συν ένα εύλογο περιθώριο κέρδους) και ώστε όλοι οι πελάτες να είναι ελεύθεροι να αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από τον προμηθευτή της επιλογής τους. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι όλοι οι πελάτες είναι ελεύθεροι να συνάπτουν ταυτόχρονα περισσότερες από μία συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και ότι, για τον σκοπό αυτόν, οι πελάτες δικαιούνται να διαθέτουν περισσότερα από ένα σημεία μέτρησης και τιμολόγησης που καλύπτονται από το ενιαίο σημείο σύνδεσης για τις εγκαταστάσεις τους.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.9

Τροπολογία 9

Το άρθρο 4β παρ. 1 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι το εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο παρέχει τη δυνατότητα στους προμηθευτές να παρέχουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, σταθερής τιμής και δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες που διαθέτουν έξυπνο μετρητή μπορούν να ζητούν τη σύναψη σύμβασης δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας και ότι όλοι οι τελικοί πελάτες μπορούν να ζητούν τη σύναψη σύμβασης ηλεκτρικής ενέργειας ορισμένου χρόνου, σταθερής τιμής, διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους, από τουλάχιστον έναν προμηθευτή και από κάθε προμηθευτή που έχει περισσότερους από 200 000 τελικούς πελάτες.

Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι το εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο παρέχει τη δυνατότητα στους προμηθευτές να παρέχουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, σταθερής τιμής και δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι τελικοί πελάτες που διαθέτουν έξυπνο μετρητή μπορούν να ζητούν τη σύναψη σύμβασης δυναμικής τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας και ότι όλοι οι τελικοί πελάτες μπορούν να ζητούν τη σύναψη σύμβασης ηλεκτρικής ενέργειας προσιτής σταθερής τιμής και ορισμένου χρόνου, διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους, από τουλάχιστον έναν προμηθευτή και από κάθε προμηθευτή που έχει περισσότερους από 200 000 τελικούς πελάτες.

Αιτιολογία

Βλέπε κεφάλαιο 2, σημείο 2.9

Τροπολογία 10

Το άρθρο 27α παρ. 1 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Τα κράτη μέλη ορίζουν ύστατους προμηθευτές τουλάχιστον για τους οικιακούς πελάτες. Οι ύστατοι προμηθευτές ορίζονται με δίκαιη, ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία. Όλοι οι προμηθευτές ενέργειας πρέπει να είναι διαθέσιμοι ως ύστατοι προμηθευτές ανάλογα με το μερίδιό τους στην αγορά.

Αιτιολογία

Είναι δίκαιο όλοι οι προμηθευτές ενέργειας να μπορούν να ορίζονται ύστατοι προμηθευτές.

Τροπολογία 11

Το άρθρο 27α παρ. 2 τροποποιείται ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

Οι τελικοί πελάτες που μεταβιβάζονται σε ύστατους προμηθευτές δεν χάνουν τα δικαιώματά τους ως πελάτες, ιδίως τα δικαιώματα που προβλέπονται στα άρθρα 4, 10, 11, 12, 14, 18 και 26.
Οι συμβατικοί όροι ενός ύστατου προμηθευτή δεν πρέπει να εισάγουν διακρίσεις ή να είναι αποτρεπτικοί. Οι όροι της σύμβασης πρέπει να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος παραγωγής (συν το εύλογο περιθώριο κέρδους).

Αιτιολογία

Αυτό είναι απαραίτητο για τη δίκαιη μεταχείριση των πελατών.

Τροπολογία 12

Το άρθρο 66α τροποποιείται ως εξής:

Να αντικατασταθούν τα σημεία 1-4 ως εξής:

Κείμενο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τροπολογία

1. Η Επιτροπή μπορεί με απόφασή της να κηρύξει περιφερειακή ή ενωσιακή κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) πολύ υψηλές τιμές στις αγορές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, πολλαπλάσιες κατά τουλάχιστον δυόμισι φορές σε σχέση με τη μέση τιμή κατά τα προηγούμενα 5 έτη, οι οποίες αναμένεται να διατηρηθούν για τουλάχιστον 6 μήνες·

β) σημειώνονται απότομες αυξήσεις των τιμών λιανικής της ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 70 %, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν για τουλάχιστον 6 μήνες· και

γ) η ευρύτερη οικονομία επηρεάζεται αρνητικά από τις αυξήσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.

2. Η Επιτροπή προσδιορίζει στην απόφασή της με την οποία κηρύσσει περιφερειακή ή ενωσιακή κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας την περίοδο ισχύος της εν λόγω απόφασης, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως ένα έτος.

3. Όταν η Επιτροπή έχει εκδώσει απόφαση σύμφωνα με την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν, καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της εν λόγω απόφασης, να προβαίνουν σε στοχευμένες δημόσιες παρεμβάσεις στον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι εν λόγω δημόσιες παρεμβάσεις:

α) περιορίζονται στο 70 % κατ’ ανώτατο όριο της κατανάλωσης του δικαιούχου κατά την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους και διατηρούν κίνητρο για μείωση της ζήτησης·

β) πληρούν τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στο άρθρο 5 παράγραφοι 4 και (7)·

γ) κατά περίπτωση, πληρούν τις προϋποθέσεις της παραγράφου 4.

4. Όταν η Επιτροπή έχει εκδώσει απόφαση σύμφωνα με την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν, κατά τη διάρκεια ισχύος της εν λόγω απόφασης, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 5 παράγραφος 7 στοιχείο γ), κατά την εφαρμογή στοχευμένων δημόσιων παρεμβάσεων στον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 6 ή την παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου, να καθορίζουν, κατ’ εξαίρεση και προσωρινά, τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας κάτω του κόστους, εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) η τιμή που καθορίζεται για τα νοικοκυριά ισχύει μόνο για το 80 % κατ’ ανώτατο όριο της μέσης κατανάλωσης των νοικοκυριών και διατηρεί κίνητρο για μείωση της ζήτησης·

β) δεν γίνεται διάκριση μεταξύ προμηθευτών·

γ) χορηγείται στους προμηθευτές αντιστάθμιση για την προμήθεια κάτω του κόστους· και

δ) όλοι οι προμηθευτές είναι επιλέξιμοι για την παροχή προσφορών στην τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας κάτω του κόστους στην ίδια βάση.

1. Εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

πολύ υψηλές τιμές στις αγορές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας:
μέση τιμή τουλάχιστον 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα επί δύο διαδοχικούς μήνες.

2. Τα κράτη μέλη δύνανται, καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία συντρέχει η προϋπόθεση του σημείου 1, να ορίζουν κατ’ εξαίρεση και προσωρινά τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας κάτω του κόστους, εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

β) η τιμή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 10 λεπτά ανά κιλοβατώρα.

γ) δεν γίνεται διάκριση μεταξύ προμηθευτών·

γ) εάν οι προμηθευτές μπορούν να αποδείξουν ότι προμηθεύουν σε τιμή κάτω του κόστους, τους χορηγείται αντιστάθμιση.

3. Η αντιστάθμιση που προβλέπεται στην παρ. 2 στοιχείο γ) πρέπει να προέρχεται από τα έσοδα που αποφέρει η επιβολή ανώτατου ορίου στα έσοδα της αγοράς για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υποοριακές τεχνολογίες.

Αιτιολογία

Οι τρέχουσες τιμές της ενέργειας έχουν καταδείξει ότι, σε περίπτωση αντίστοιχων στρεβλώσεων της αγοράς, είναι αναγκαία η λήψη μέτρων για τη διασφάλιση του βασικού ενεργειακού εφοδιασμού των νοικοκυριών, αλλά και των επιχειρήσεων. Ωστόσο, ο μηχανισμός που προτείνει η Επιτροπή στο άρθρο 66α είναι περίπλοκος και αναποτελεσματικός. Ταυτόχρονα, αποκλείεται εντελώς η συγχρηματοδότηση του μέτρου.

Προτείνουμε έναν απλό αλλά αποτελεσματικό μηχανισμό, κατά το πρότυπο του αυστριακού «Stromkostenzuschussgesetz» (Νόμου περί προστασίας των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας). Ο εν λόγω μηχανισμός θα μπορούσε να τεθεί αυτόματα σε ισχύ και θα πρέπει να χρηματοδοτείται από τα απροσδόκητα κέρδη.

-Η τελική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για την αγορά βασικής ποσότητας προμήθειας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 λεπτά ανά kWh.

-Εάν η μέση τιμή ανταλλαγής ηλεκτρικής ενέργειας επί δύο διαδοχικούς μήνες υπερβαίνει τα 100 ευρώ ανά MWh, οι προμηθευτές που οφείλουν να προσφέρουν κάτω από το πραγματικό τους κόστος προμήθειας δικαιούνται αντιστάθμιση για το διαφοροποιημένο κόστος τους.

-Οι προμηθευτές ενέργειας οφείλουν να αποδείξουν το κόστος.

-Αυτό το «φρένο στις τιμές» χρηματοδοτείται από τα πλεονάζοντα έσοδα στον τομέα της υποοριακής παραγωγής.

Προσάρτημα 1: Κεντρική κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας και η θέση της στην αγορά

Προσάρτημα 2: Τα πλεονεκτήματα μιας κρατικής εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας

·Αγοράζει σε διάφορες τιμές αναλόγως της προέλευσης

-Επιτρέπει στους συμμετέχοντες στην αγορά να υποβάλλουν προσφορές και παρέχει βεβαιότητα στην αγορά

·Πωλεί σε μακροπρόθεσμα σταθερή τιμή

-Θετικό για την αγορά και τους καταναλωτές

·Μεριμνά για την ασφάλεια του εφοδιασμού με βάση κατάλληλο ενεργειακό μείγμα

-Συνεκτιμά και καθοδηγεί την προμήθεια καυσίμων παγκοσμίως

-Μεριμνά για την ικανοποίηση της ζήτησης σε ενέργεια ενόψει του προβλεπόμενου διπλασιασμού / τριπλασιασμού της αύξησης της ζήτησής της (εξηλεκτρισμός)

-Χρηματοδοτεί, εισάγει και διαχειρίζεται νέες τεχνολογίες ως μέρος της υφιστάμενης και αναμενόμενης ανάπτυξης προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας

·Παραμένει ο έλεγχος στα χέρια των κυβερνήσεων και διασφαλίζεται η ελευθερία της αγοράς

Βρυξέλλες, 14 Ιουνίου 2023

Oliver Röpke
Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

_____________

(1) ΕΕ C 486 της 11.4.2018, σ. 67 και ΕΕ C 75 της 11.12.2020, σ. 185 .

(2) https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/INSR23_03/INSR_Energy_Union_EL.pdf

(3) Αξιολογική κατάταξη: η κατάταξη των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με βάση το επίπεδο του οριακού κόστους τους, αρχής γενομένης από το χαμηλότερο οριακό κόστος και τελειώνοντας με το υψηλότερο οριακό κόστος. Τουτέστιν, προστίθενται σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με υψηλότερο οριακό κόστος έως ότου καλυφθεί η ζήτηση. Η κατάταξη έχει ως εξής: ανανεώσιμη ενέργεια, πυρηνική ενέργεια, άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Στον σημερινό σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ο τελευταίος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον κατάλογο αξιολογικής κατάταξης (κυρίως φυσικό αέριο) καθορίζει την τιμή με το οριακό κόστος του.

(4) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/IP_23_1591

(5) Ένας μικρός συμμετέχων στην αγορά ενδέχεται, για παράδειγμα, να είναι ένας δήμος, ένας ενεργειακός συνεταιρισμός ή μια περιφέρεια που παράγει αιολική ή/και ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια και προμηθεύει μέρος της εν λόγω ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο αντί να την χρησιμοποιεί απευθείας.