|
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
|
|
Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
|
|
Παραβίαση των κυρώσεων/Εγκλήματα της ΕΕ
|
|
_____________
|
|
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο – Προς τη θέσπιση οδηγίας σχετικά με ποινικές κυρώσεις για την παράβαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης
[COM(2022) 249 – final]
Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την προσθήκη της παραβίασης των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης στους τομείς εγκληματικότητας που ορίζονται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
[COM(2022) 247 – final]
Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης
[COM/2022/684 final]
|
|
|
|
SOC/739
|
|
|
|
Εισηγητής: José Antonio MORENO DÍAZ
|
|
|
|
Αίτηση γνωμοδότησης
|
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 26/07/2022
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
Αρμόδιο όργανο
|
Τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη»
|
|
Έγκριση από το τμήμα
|
8/03/2023
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
22/03/2023
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
577
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
141/1/2
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση να συμπεριληφθεί η παραβίαση κυρώσεων στον κατάλογο των εγκλημάτων σύμφωνα με το άρθρο 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, καθώς και με την πρόταση οδηγίας για την προσέγγιση των ορισμών και των ελάχιστων ποινών στην εθνική νομοθεσία για τις παραβάσεις κυρώσεων.
1.2Ωστόσο, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη ότι η προαναφερθείσα απόφαση δεν ελήφθη κατόπιν ευρείας δημοκρατικής διαβούλευσης στην επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου λόγω της ενεργοποίησης της διαδικασίας επείγοντος. Ομοίως, η ΕΟΚΕ παραμένει προβληματισμένη επειδή πριν από την πρόταση οδηγίας που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν διενεργήθηκε εκτίμηση αντικτύπου. Ακόμη, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη τη μη αναφορά, στην πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων, της ΕΟΚΕ μεταξύ των ενδιαφερόμενων μελών που συμμετείχαν στη διαβούλευση.
1.3Κατά την εκπόνηση της οδηγίας, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προβλέψουν ευρύτερες παρεκκλίσεις για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και να εξαιρέσουν τις ανθρωπιστικές οργανώσεις και το προσωπικό τους από ποινικές ευθύνες, ευθυγραμμίζοντας τη διάταξη αυτή με τη σημερινή διεθνή πρακτική, και προβλέποντας κατάλληλους μηχανισμούς για την πρόληψη της κατάχρησής τους για εγκληματικούς ή πολιτικούς σκοπούς.
1.4Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη συμπερίληψη κατάλληλων εγγυήσεων και προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και τους δημοσιογράφους που δημοσιοποιούν τις απόπειρες αποφυγής των κυρώσεων, στις οποίες θα πρέπει να επεκταθεί η προαναφερθείσα εξαίρεση.
1.5Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μεριμνήσουν ώστε ο ιδιωτικός τομέας και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να λαμβάνουν επαρκή ενημέρωση και προορατική υποστήριξη για την προσαρμογή στη νέα νομοθεσία και τη συμμόρφωση με τις νέες απαιτήσεις.
1.6Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μεριμνήσουν ώστε, πέρα από την προώθηση της εναρμόνισης της νομοθεσίας, τα κράτη μέλη θα διαθέτουν επαρκή διοικητικά και οικονομικά μέσα και εκπαιδευμένο προσωπικό για τον εντοπισμό, τη δίωξη και την τιμωρία παραβιάσεων των κυρώσεων, πράγμα που θα μπορούσε να υποστηριχθεί με τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών για τον εντοπισμό και τη δίωξη.
1.7Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η πρόταση οδηγίας επιμένει στην τήρηση της αρχής της μη αναδρομικότητας, υπογραμμίζει δε την ανάγκη να διασφαλιστούν τα δικαιώματα δίκαιης δίκης και η λοιπή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
1.8Η ΕΟΚΕ εξακολουθεί να ανησυχεί για το γεγονός ότι κοινά εγκλήματα τόσο σοβαρά όπως τα εγκλήματα μίσους και η έμφυλη βία παραμένουν εκτός του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ («ευρωεγκλήματα»), τονίζει δε ότι οι γεωπολιτικές επιταγές δεν θα πρέπει να υπερισχύουν της προστασίας και της ευημερίας των πολιτών μας.
2.Ιστορικό
2.1Οι κυρώσεις εξωτερικής πολιτικής (ή περιοριστικά μέτρα, σύμφωνα με την ορολογία της ΕΕ) συμφωνούνται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυνάμει της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) και έχουν τη μορφή δεσμευτικής νομοθεσίας με άμεση ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
2.2Σε αντίθεση με τη νομοθεσία για τις κυρώσεις, η οποία εγκρίνεται σε κεντρικό επίπεδο και εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ, η εφαρμογή και η επιβολή κυρώσεων είναι αποκεντρωμένες: οι αρχές των κρατών μελών είναι αρμόδιες για την παρακολούθηση της τήρησης των απαγορεύσεων, από επιχειρήσεις και πολίτες, τη χορήγηση παρεκκλίσεων, τη θέσπιση κυρώσεων για παραβάσεις και τη διερεύνηση και δίωξή τους. Αυτό ισχύει για όλες τις κυρώσεις εκτός από τις απαγορεύσεις εισόδου, τις οποίες διαχειρίζονται απευθείας οι κρατικές αρχές.
2.3Ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας του συστήματος για την εφαρμογή κυρώσεων της ΕΕ οδηγεί σε κατακερματισμό
: η εθνική νομοθεσία ποικίλλει ως προς τους ορισμούς και το πεδίο εφαρμογής των παραβιάσεων των κυρώσεων και τις κυρώσεις που ενδέχεται να επιφέρουν. Υπάρχει επίσης διαφοροποίηση στις διοικητικές ικανότητες αναφορικά με την έρευνα. Επιπλέον, οι επιμέρους εθνικές αρχές διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια να αποφασίζουν για το αν θα χορηγήσουν παρέκκλιση για ανθρωπιστικούς λόγους.
2.4Η έρευνα έδειξε σημαντική διαφοροποίηση στην εφαρμογή και επιβολή κυρώσεων μεταξύ των κρατών μελών
. Πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τη διερεύνηση και τη δίωξη της γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου («δίκτυο κατά της γενοκτονίας») ανέδειξε σημαντική ανομοιογένεια αναφορικά με τις κυρώσεις παραβιάσεων των κυρώσεων μεταξύ των κρατών μελών
.
2.5Εν προκειμένω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει ορισμένες εξουσίες επίβλεψης, ήτοι μεριμνά ώστε όλα τα κράτη μέλη να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του κανονισμού κυρώσεων της ΕΕ, όπως η επιβολή των κατάλληλων κυρώσεων. Όπως και σε άλλους τομείς διακυβέρνησης της ΕΕ, η Επιτροπή έχει το δικαίωμα να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά οποιουδήποτε κράτους μέλους που δεν τηρεί τις εν λόγω υποχρεώσεις, αν και δεν έχει ληφθεί ποτέ τέτοιο μέτρο έως σήμερα. Η Επιτροπή στηρίζει επίσης την εφαρμογή κυρώσεων με την έκδοση επεξηγήσεων, για παράδειγμα όσον αφορά τη χορήγηση παρεκκλίσεων.
2.6Μολονότι οι εγγενείς δυνατότητες κατακερματισμού του συστήματος είναι προφανείς, μόλις πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να λαμβάνει ορισμένα μέτρα
για τη βελτίωση της εφαρμογής και της επιβολής των κυρώσεων της ΕΕ. Ενώ η ανανεωμένη δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα αυτό είναι προγενέστερη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022, το κύμα κυρώσεων που προκάλεσε έδωσε νέα ώθηση στην ενίσχυση της εφαρμογής και της επιβολής των κυρώσεων.
2.7Η απόφαση 2022/2332 του Συμβουλίου προσδιορίζει την παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ ως τομέα εγκληματικότητας που πληροί τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι ευρέως γνωστός ως «ευρωεγκλήματα», επιτρέποντας έτσι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία για την προσέγγιση του ορισμού των ποινικών αδικημάτων καθώς και των ποινών στα κράτη μέλη.
2.8Η εν λόγω πρόταση αιτιολογείται με το επιχείρημα ότι οι παραβιάσεις μπορεί να συμβάλουν στη διαιώνιση απειλών κατά της ειρήνης και της ασφάλειας, καθώς και κατά του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες, και συχνά έχουν διασυνοριακή διάσταση. Συγκεκριμένα, θεωρείται ότι η παραβίαση των κυρώσεων αποτελεί «ιδιαίτερα σοβαρό τομέα εγκληματικότητας, διότι μπορεί να διαιωνίσει απειλές για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, να υπονομεύσει την εδραίωση και τη στήριξη της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προκαλέσει σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ζημίες». Η τρέχουσα κατάσταση επιτρέπει σε ιδιώτες και εταιρείες που σκέφτονται το ενδεχόμενο της παράκαμψης να «τριγυρνούν», ενώ εμποδίζει τη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις της ΕΕ.
2.9Στις 30 Ιουνίου 2022, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξε σε συμφωνία επί του κειμένου και ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνει το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για την προσθήκη παραβάσεων περιοριστικών μέτρων της Ένωσης στους τομείς εγκληματικότητας που ορίζονται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε τη σύμφωνη γνώμη του μέσω διαδικασίας επείγοντος στις 7 Ιουλίου 2022. Η Απόφαση εγκρίθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2022.
2.10Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε σχέδιο οδηγίας στις 2 Δεκεμβρίου 2022, προτείνοντας τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των ποινών σε περίπτωση παραβίασης των κυρώσεων.
3.Γενικές παρατηρήσεις
3.1Ο προσδιορισμός των παραβάσεων των κυρώσεων ως τομέα εγκληματικότητας δυνάμει του άρθρου 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ αποτελεί θετική εξέλιξη, η οποία θα βοηθήσει στην εναρμόνιση της τυπολογίας των παραβάσεων των κυρώσεων και των συναφών ποινών σε ολόκληρη την ΕΕ και στη βελτίωση της εφαρμογής και επιβολής των κυρώσεων.
3.2Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν υπόψη τους τους προβληματισμούς που διατυπώνονται στην επόμενη ενότητα όταν θα προτείνουν και εγκρίνουν την υπό εξέταση οδηγία και άλλες ουσιαστικές πράξεις του παράγωγου δικαίου σχετικές με τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων ορισμού των ποινικών αδικημάτων και των ποινών για παραβιάσεις των κυρώσεων.
4.Ειδικές παρατηρήσεις
4.1Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε τη συγκατάθεσή του στο σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου μέσω διαδικασίας κατεπείγοντος. Αυτό σημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε τη συγκατάθεσή του χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE). Η ισχυρή γεωπολιτική επιτακτική ανάγκη στην οποία βασίζεται η έγκριση της πρότασης δεν πρέπει να μειώνει την ανάγκη υποβολής νομοθετικών προτάσεων με τον κατάλληλο δημοκρατικό έλεγχο. Τα πρότυπα δημοκρατικής λογοδοσίας θα πρέπει να τηρούνται. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι είναι σημαντικό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ελέγξει ενδελεχώς την πρόταση οδηγίας για τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των ποινών για παραβιάσεις των κυρώσεων, η οποία εξετάζεται επί του παρόντος.
4.2Στο ίδιο πνεύμα, η πρόταση οδηγίας αναφέρει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέφυγε να διενεργήσει εκτίμηση αντικτύπου, επισημαίνοντας την επείγουσα ανάγκη «να καταστούν υπόλογα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται στην παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης». Μολονότι η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι είναι σκόπιμο να επισπευσθεί η έκδοση της οδηγίας σχετικά με τις ποινικές κυρώσεις για την παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ, φρονεί πως ο σχετικά επείγων χαρακτήρας της εναρμόνισης των ορισμών και των ποινών δεν δικαιολογεί την παράλειψη διενέργειας εκτίμησης αντικτύπου που θα πρέπει να συνοδεύει την εκπόνηση της οδηγίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται στην παραβίαση των κυρώσεων θεωρούνται ήδη υπόλογα δυνάμει της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας, κάτι που σημαίνει ότι η καθυστέρηση της έκδοσης της οδηγίας δεν θα συνεπάγεται την ατιμωρησία τέτοιων παραβιάσεων εν τω μεταξύ. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη διενέργεια τακτικής εκτίμησης αντικτύπου και, μόλις εγκριθεί η οδηγία, τάσσεται υπέρ της ταχείας εφαρμογής της.
4.3Μολονότι η ΕΟΚΕ επικροτεί τις εκτεταμένες διαβουλεύσεις που διεξήγαγε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών, επισημαίνει με απογοήτευση τη μη αναφορά μεταξύ αυτών της ΕΟΚΕ στη πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων.
4.4Η προσοχή που δίνεται στον εντοπισμό, στη δίωξη και στην τιμωρία των παραβιάσεων των κυρώσεων πρέπει να συνοδεύεται από ανάλογη προσπάθεια καθοδήγησης των οικονομικών φορέων και των παραγόντων της κοινωνίας των πολιτών στην εφαρμογή των κυρώσεων. Οι ελλείψεις στην εφαρμογή των κυρώσεων οφείλονται συχνά στην έλλειψη ευαισθητοποίησης των ενδιαφερομένων μερών στον ιδιωτικό τομέα, παρά τις προσπάθειες των εθνικών οργανισμών να τους ενημερώσουν. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών φορέων της ΕΕ αποτελείται από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), οι οποίες συχνά δεν είναι εξοικειωμένες με τα καθήκοντα που απορρέουν από τη νομοθεσία κυρώσεων, δεδομένου ότι τα οικονομικά μέτρα ήταν σπάνια στην προηγούμενη κατάσταση επιβολής κυρώσεων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις τρέχουσες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βελτιώσει την υποστήριξη που δίνεται στους οικονομικούς φορείς και να ενθαρρύνει τη συνέχισή τους.
4.5Θα πρέπει να θεσπισθούν κατάλληλες διατάξεις για τη διασφάλιση της ανθρωπιστικής δράσης σε δικαιοδοσίες που υπόκεινται σε κυρώσεις. Η ευθύνη για πιθανές παραβιάσεις των κυρώσεων εξακολουθεί να αποτελεί ανησυχία για τους ανθρωπιστικούς φορείς που παρέχουν βοήθεια σε δικαιοδοσίες που υπόκεινται σε αυστηρές κυρώσεις. Οι εν λόγω φορείς εφιστούν σταθερά την προσοχή στη δυσκολία παροχής εγγυήσεων αναφορικά με το ότι δεν θα σημειωθεί παράβαση της νομοθεσίας κυρώσεων κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων τους, καθώς και στις αρνητικές επιπτώσεις της συσχέτισής τους με τις κυρώσεις της Δύσης απέναντι στους φιλοπόλεμους. Η πρόσφατη έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών της απόφασης υπ’ αριθ. 2664 του Δεκεμβρίου του 2022, η οποία περιέχει μια γενική εξαίρεση που επιτρέπει την παροχή κεφαλαίων και υπηρεσιών σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και εφαρμόστηκε γρήγορα από τις αρχές των ΗΠΑ, μετατρέπει σε εξαίρεση τη διατήρηση των υπό τη στενή έννοια του όρου ανθρωπιστικών ρητρών στη νομοθεσία της ΕΕ, και τη θέτει στο προσκήνιο. Για να διασφαλιστεί ότι το πλαίσιο κυρώσεων δεν εμποδίζει την ανθρωπιστική δράση, θα πρέπει να ενισχυθεί η διατύπωση της προτεινόμενης οδηγίας. Ως έχει, «εξαιρείται από την ποινικοποίηση [μόνο] η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πρόσωπα που έχουν ανάγκη». Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την έγκριση μιας ευρύτερης εξαίρεσης για την ανθρωπιστική βοήθεια, η οποία θα απαλλάσσει, βάσει των καθεστώτων κυρώσεων της ΕΕ, από ποινικές ευθύνες όλο το προσωπικό αμερόληπτων ανθρωπιστικών οργανώσεων. Μια τέτοια ρήτρα θα διασφάλιζε τη συμμόρφωση των νομικών πλαισίων κυρώσεων της ΕΕ με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να υπάρχουν διατάξεις για την πρόληψη της δυνητικής κατάχρησής της για εγκληματικούς ή πολιτικούς σκοπούς. Η προστασία των ανθρωπιστικών φορέων θα πρέπει να επεκταθεί στους ερευνητές δημοσιογράφους.
4.6Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εποπτεύει την εφαρμογή της οδηγίας, όχι μόνο ως προς την έγκριση της νομοθεσίας, αλλά και δίνοντας προσοχή στην εξασφάλιση επαρκών διοικητικών, οικονομικών και τεχνολογικών μέσων και προσωπικού, καθώς και κατάλληλης κατάρτισης, ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας μέσω των εθνικών διοικητικών διαδικασιών, των δικαστικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόμου. Ελλείψει επαρκούς εξοπλισμού, προσωπικού και οικονομικών πόρων, η εναρμόνιση της νομοθεσίας από μόνη της ενδέχεται να αποτύχει στην αποστολή της που είναι ο εντοπισμός, η δίωξη και η τιμωρία των παραβιάσεων των κυρώσεων. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να εφαρμόσει κριτήρια για την παρακολούθηση, προκειμένου να παράσχει κάποιες κατευθύνσεις στους ενδιαφερόμενους φορείς.
4.7Όταν οι ποινικές καταδίκες επιτρέπουν τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων, σημαντικό μέρος των εσόδων θα πρέπει να διατίθεται στην αποζημίωση των θυμάτων και, στην περίπτωση των κυρώσεων που ισχύουν επί του παρόντος με Ρώσους αποδέκτες λόγω του πολέμου κατά της Ουκρανίας, στις προσπάθειες μεταπολεμικής ανασυγκρότησης της Ουκρανίας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το αίτημα αυτό, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ
με θέμα την πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάκτηση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων. Παροτρύνει επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί με ειδικευμένες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για τον ορισμό των θυμάτων, τον σχεδιασμό μηχανισμών για τη διάθεση των εσόδων από τα πρόστιμα λόγω παραβίασης κυρώσεων στα εκάστοτε θύματα ή για προσπάθειες κοινωνικών επενδύσεων που θα τα ωφελούν άμεσα. Για λόγους λογοδοσίας, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενίσχυση της διαφάνειας με τη μορφή της κοινοποίησης των αριθμητικών στοιχείων των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων και του επακόλουθου προορισμού τους.
4.8Η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει επίσης να περιέχει κατάλληλες διατάξεις για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος και των ερευνητών-δημοσιογράφων που αποκαλύπτουν μεθοδεύσεις αποφυγής των κυρώσεων. Πράγματι, η καίρια δράση τους ως μηχανισμών «έγκαιρης προειδοποίησης» χρήζει προστασίας. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επεκταθεί η προστασία που παρέχεται βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 στην αναφορά παραβιάσεων των περιοριστικών μέτρων της ΕΕ και στα πρόσωπα που καταγγέλλουν τέτοιες παραβιάσεις.
4.9Όπως αναφέρεται στην τρέχουσα διατύπωση της οδηγίας, θα πρέπει να θεσπιστούν διατάξεις για την τήρηση της αρχής της μη αναδρομικότητας στην επιβολή ποινικών κυρώσεων, σύμφωνα με την αρχή μη επιβολή ποινής άνευ νόμου (nulla poena sine lege). Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να διασφαλιστούν τα δικαιώματα δίκαιης δίκης και η λοιπή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
4.10Τέλος, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι, ενώ ο προσδιορισμός των παραβιάσεων των κυρώσεων αποδείχθηκε ταχεία διεργασία, εγκλήματα τόσο σοβαρά και κοινά εγκλήματα όπως τα εγκλήματα μίσους και η έμφυλη βία δεν μπορούν να καλυφθούν από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ («ευρωεγκλήματα»). Η προτεραιότητα στις γεωπολιτικές επιταγές δεν πρέπει να οδηγεί στην παραμέληση άλλων εγκλημάτων που έχουν άμεση σημασία για τους πολίτες μας.
4.11Εν κατακλείδι, δεν πρέπει να λησμονείται ότι στόχος της εναρμόνισης των κυρώσεων είναι να βελτιωθεί η αξιοπιστία των κυρώσεων που θεσπίζονται βάσει της Κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Από αυτήν την πλεονεκτική θέση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσπαθούν να σέβονται τις απαγορεύσεις χορήγησης θεώρησης της ΕΕ με την ίδια συνέπεια που αναμένεται από τους πολίτες και τους φορείς της ΕΕ.
Βρυξέλλες, 22 Μαρτίου 2023
Christa Schweng
Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής