INT/982
Μεταβιβάσεις επιχειρήσεων
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»
Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων ως φορείς της βιώσιμης ανάκαμψης και ανάπτυξης στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων
(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Επικοινωνία
|
int@eesc.europa.eu
|
|
Υπάλληλος διοίκησης
|
Dalila BERNARD
|
|
Ημερομηνία του εγγράφου
|
13/09/2022
|
Εισηγήτρια: Mira-Maria KONTKANEN
|
Απόφαση της συνόδου ολομέλειας
|
23/02/2022
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρο 52 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
|
|
|
|
|
Αρμόδιο όργανο
|
Τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»
|
|
Έγκριση από το τμήμα
|
08/09/2022
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
47/0/0
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
ΗΗ/MM/ΕΕΕΕ
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
…
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
…/…/…
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων αποτελούν σημαντική στρατηγική διαδικασία που διασφαλίζει τη συνέχεια των επιχειρήσεων και διαφυλάσσει την απασχόληση. Συνεπώς, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) προτείνει οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των κρατών μελών για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη να δώσουν ισχυρό ρόλο στην προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων.
1.2Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων διαφυλάσσουν τον κοινωνικό ιστό των αγροτικών περιοχών, όπου οι ΠΜΜΜΕ (πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις) έχουν ισχυρή παρουσία. Η ανάπτυξη εύρυθμα λειτουργούντων οικοσυστημάτων μεταβίβασης επιχειρήσεων και υπηρεσιών υποστήριξης είναι ουσιαστική για τη διατήρηση των μέσων βιοπορισμού και των οικονομιών των αγροτικών και των μονοβιομηχανικών περιοχών. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αυτό θα έπρεπε να αναγνωριστεί κατά την υλοποίηση του μακρόπνοου οράματος της ΕΕ για τις αγροτικές περιοχές και στο αγροτικό σχέδιο δράσης.
1.3Οι επιτυχείς μεταβιβάσεις επιχειρήσεων διαφυλάσσουν τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, καθώς και μελλοντικές προοπτικές για τους εργαζομένους όσον αφορά τη συνέχεια της εργασίας και την επαγγελματική εξέλιξη. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τον τρόπο προώθησης της μεταβίβασης μιας εταιρείας στους εργαζομένους, για παράδειγμα με τη μορφή συνεταιρισμού.
1.4Όσο νωρίτερα προετοιμάζονται οι επιχειρηματίες για τη μεταβίβαση, τόσο πιο επιτυχείς τείνουν να είναι οι μεταβιβάσεις. Τα κράτη μέλη πρέπει να αυξήσουν τις δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων και να εξοπλίσουν τις επιχειρήσεις και άλλους οργανισμούς υποστήριξης για την προώθηση και την υποστήριξη των μεταβιβάσεων των ΠΜΜΜΕ. Η ΕΟΚΕ καλεί επίσης τα κράτη μέλη να θεσπίσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω μηχανισμούς έγκαιρης προειδοποίησης για τις ΠΜΜΜΕ, με σκοπό την υποστήριξη της ανθεκτικότητας, της βιωσιμότητας και, τελικά, της μεταβιβασιμότητας της επιχείρησης.
1.5Η εξαγορά μιας υφιστάμενης επιχείρησης θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά ως μια ευκαιρία για τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται για πρώτη φορά, που είναι εξίσου ελκυστική με την ίδρυση μιας επιχείρησης. Η τεχνογνωσία σχετικά με την εξαγορά μιας εταιρείας και τη διαδοχή θα πρέπει να αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης για την επιχειρηματικότητα, στη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ ζητεί να αναπτυχθούν κίνητρα για τη μεταβίβαση μικρών εταιρειών σε νέους επιχειρηματίες. Τα εν λόγω κίνητρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την ευαισθητοποίηση, τις υπηρεσίες παροχής συμβουλών, την καθοδήγηση και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Επίσης, η κατανόηση του κοινωνικού διαλόγου από τους νέους επιχειρηματίες θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω, ώστε να εξασφαλιστούν επιτυχείς μεταβιβάσεις επιχειρήσεων για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς. Ομοίως, θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω κίνητρα για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων σε γυναίκες επιχειρηματίες, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών, που επί του παρόντος είναι πολύ χαμηλός.
1.6Η χρηματοδότηση παραμένει εμπόδιο για επιτυχείς μεταβιβάσεις επιχειρήσεων, και οι περισσότερες μεταβιβάσεις επιχειρήσεων απαιτούν εξωτερική χρηματοδότηση. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει σθεναρά κάθε κράτος μέλος να διασφαλίσει ότι υπάρχουν πιστωτικά ιδρύματα διαθέσιμα για την υποστήριξη των μεταβιβάσεων των ΠΜΜΜΕ, για παράδειγμα με την παροχή βοήθειας για εμπράγματες ασφάλειες για τραπεζικά δάνεια.
1.7Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη να δημιουργήσουν εθνικά φόρουμ ενδιαφερόμενων φορέων για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων, τα οποία θα εκπροσωπούν τόσο τους δημόσιους όσο και τους ιδιωτικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Τα φόρουμ για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων προσφέρουν μια συστηματική και μακροπρόθεσμη προσέγγιση για την προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων. Παρέχουν επίσης έναν χώρο για συνεχή διάλογο μεταξύ των εθνικών εμπειρογνωμόνων και συνιστούν αποδοτικότερη χρήση των πόρων.
1.8Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να αναπτυχθούν διαδικτυακές πλατφόρμες για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και ότι θα πρέπει επίσης να είναι προσβάσιμες σε πολύ μικρές και μικρές εταιρείες. Θα πρέπει να αναπτυχθούν διασυνδέσεις και συνέργειες μεταξύ των διαφόρων διαδικτυακών πλατφορμών στα κράτη μέλη, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε να διευκολύνει τη διασύνδεση μεταξύ των διάφορων διαδικτυακών αγορών στην ΕΕ.
1.9Τα δεδομένα για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων είναι συχνά κατακερματισμένα, ανεπαρκή, παρωχημένα και μη συγκρίσιμα μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη να συνεχίσουν να βελτιώνουν τη βάση δεδομένων για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων.
1.10Θα πρέπει να πραγματοποιείται τακτική επανεξέταση της κατάστασης όσον αφορά τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων στην Ευρώπη, για παράδειγμα με τη μορφή ενός βαρόμετρου σε επίπεδο ΕΕ για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων, το οποίο θα παρέχει επίσης στοιχεία για τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής. Η ετήσια συνέλευση των ΜΜΕ της ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως φόρουμ τακτικής συζήτησης και ανταλλαγής εμπειριών για τις μεταβιβάσεις ΠΜΜΜΕ. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστούν διάφορες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης, όπως η καθιέρωση μιας εθνικής και/ή Ευρωπαϊκής εβδομάδας μεταβίβασης επιχειρήσεων.
2.Εισαγωγή
2.1Η αύξηση του αριθμού των επιτυχών μεταβιβάσεων επιχειρήσεων θα έχει άμεσα οφέλη για την απασχόληση, τη συνέχεια λειτουργίας των επιχειρήσεων και την ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της συνοχής των κοινωνιών.
2.2Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων αποτελούν ένα ολοένα και πιο σημαντικό και φυσικό μέρος της στρατηγικής ανάπτυξης, ανανέωσης και επέκτασης των ΠΜΜΜΕ. Καθώς ο πληθυσμός της Ευρώπης γηράσκει, και ο αριθμός των επιχειρηματιών που σχεδιάζουν να αποσυρθούν από τις επιχειρήσεις αυξάνεται, οι επιτυχείς μεταβιβάσεις επιχειρήσεων καθίστανται ακόμη πιο κρίσιμες για την οικονομία των ευρωπαϊκών ΠΜΜΜΕ.
2.3Περίπου 450 000 εταιρείες με 2 εκατομμύρια εργαζομένους μεταβιβάζονται ετησίως σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εκτιμάται ότι, κάθε χρόνο, περίπου 150 000 επιχειρήσεις κινδυνεύουν να μην μεταβιβασθούν επιτυχώς, θέτοντας σε κίνδυνο περίπου 600 000 θέσεις εργασίας. Οι μικρότερες επιχειρήσεις είναι οι πιο ευάλωτες σε αποτυχημένες μεταβιβάσεις.
2.4Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων μπορεί να είναι μια πολύπλοκη διαδικασία λόγω οικονομικών, διαχειριστικών, ρυθμιστικών, διοικητικών ή εμπορικών προκλήσεων, όπως η αντιστοίχιση πωλητών και αγοραστών. Ταυτόχρονα, οι περισσότερες από το σύνολο των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων πραγματοποιούνται σε πολύ μικρές επιχειρήσεις με περιορισμένους πόρους. Συχνά, μια μεταβίβαση είναι δυσκολότερη για τις μικρές επιχειρήσεις στις οποίες ο ιδιοκτήτης διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο.
2.5Ένα οικοσύστημα μεταβίβασης επιχειρήσεων που λειτουργεί εύρυθμα είναι ουσιαστικό για επιτυχείς μεταβιβάσεις και συμβάλλει στη δημιουργία δυναμικών αγορών μεταβίβασης επιχειρήσεων. Τα οικοσυστήματα μεταβίβασης επιχειρήσεων περιλαμβάνουν διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς ενδιαφερόμενους φορείς: αγοραστές, πωλητές, προκατόχους, διαδόχους, επιχειρηματικούς συμβούλους όπως επιχειρηματικούς μεσίτες, λογιστές, δικηγόρους και συμβούλους, διαμεσολαβητές, πιστωτικά ιδρύματα, οργανισμούς υποστήριξης επιχειρήσεων, φορείς χάραξης πολιτικής και πανεπιστημιακούς. Οι δραστηριότητες ευαισθητοποίησης που αποσκοπούν στην αύξηση της ετοιμότητας για μεταβιβάσεις επιχειρήσεων αποτελούν σημαντικό μέρος του οικοσυστήματος. Ακόμη και σήμερα, το τοπίο της μεταβίβασης επιχειρήσεων διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των περιφερειών ενός κράτους μέλους, αφήνοντας περιθώρια για αμοιβαία μάθηση και βελτίωση των οικοσυστημάτων μεταβίβασης επιχειρήσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, την τελική ευθύνη για τη μεταβίβαση τη φέρει πάντοτε ο επιχειρηματίας.
2.6Μια επιτυχής αλλαγή ιδιοκτησίας μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο ανθεκτική, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχείρηση. Όταν επιχειρήσεις με νέους ιδιοκτήτες υιοθετούν πιο πράσινα και ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα, οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων συμβάλλουν επίσης στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση του τομέα των ΠΜΜΜΕ.
2.7Η πανδημία της νόσου COVID-19 ανέδειξε επίσης την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και διασφάλισης καλύτερου προγραμματισμού ετοιμότητας. Η εταιρεία και το επιχειρηματικό μοντέλο της θα πρέπει να είναι υγιή και ανθεκτικά σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς, προκειμένου η μεταβίβαση να είναι επιτυχής. Η οικονομική ευρωστία και η ανθεκτικότητα αυξάνουν τις πιθανότητες για μια επιτυχή μεταβίβαση.
3.Ιστορικό
3.1Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων αποτελούν μέρος της ενωσιακής πολιτικής για την επιχειρηματικότητα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το 1994, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε σύσταση για τη βελτίωση των συνθηκών πλαισίου στα κράτη μέλη όσον αφορά τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων. Η εν λόγω σύσταση πρότεινε σειρά μέτρων για τα κράτη μέλη με σκοπό τη βελτίωση της κατάστασης για τις επιχειρήσεις που προετοιμάζονται για μεταβίβαση. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και ενίσχυσης της ετοιμότητας, τη βελτίωση του χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων, τη δημιουργία νομικών οδών για την αναδιάρθρωση, την παροχή των νομικών μέσων για τη διασφάλιση της συνέχειας λειτουργίας των προσωπικών εταιρειών σε περίπτωση θανάτου ενός από τους εταίρους ή του ιδιοκτήτη, τη διασφάλιση ότι οι φόροι κληρονομιάς ή δωρεάς δεν εμποδίζουν τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων και τη διευκόλυνση της μεταβίβασης σε τρίτους μέσω κατάλληλων φορολογικών κανόνων.
3.2Έκτοτε, η Επιτροπή επανεξέτασε τη σύσταση το 2006 και δημοσίευσε την ανακοίνωση με θέμα Εφαρμογή του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση - Μεταβίβαση επιχειρήσεων - Εξασφάλιση της συνέχειας με μια νέα αρχή. Η επανεξέταση κατέδειξε ότι για την εφαρμογή της σύστασης του 1994 απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες. Εκτός από την έκκληση για εφαρμογή της σύστασης του 1994, η ανακοίνωση του 2006 έκανε περαιτέρω συστάσεις για την προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων, όπως η αύξηση της πολιτικής προσοχής που δίνεται στις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων, η παροχή εξειδικευμένης υποστήριξης και καθοδήγησης, η οργάνωση διαφανών αγορών μεταβίβασης και η υλοποίηση εθνικής, περιφερειακής και τοπικής υποδομής υποστήριξης για την προώθηση των μεταβιβάσεων.
3.3Το 2013, η Επιτροπή αξιολόγησε την πρόοδο όσον αφορά τις συστάσεις του 2006. Το γενικό συμπέρασμα ήταν ότι δεν είχε σημειωθεί ικανοποιητική πρόοδος στην εφαρμογή μέτρων για τη βελτίωση του πλαισίου για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων από την ανακοίνωση του 2006 και μετέπειτα. Οι ελλείψεις που απαριθμήθηκαν στην αξιολόγηση αφορούσαν τομείς όπως οι φορολογικές ρυθμίσεις για τρίτους ή εργαζομένους ή την παροχή ειδικής υποστήριξης και πρωτοβουλίες χρηματοδότησης. Στην αξιολόγηση επισημάνθηκε επίσης ότι στις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων δεν δίνεται επαρκής πολιτική προσοχή σε επίπεδο ΕΕ ή κρατών μελών, σε αντίθεση με την πολιτική για τις νεοφυείς επιχειρήσεις.
3.4Το 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε μια στρατηγική της ΕΕ για τις ΜΜΕ, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευσή της να συνεχίσει να εργάζεται για τη διευκόλυνση των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων και να στηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους για τη δημιουργία ενός φιλικού προς τις μεταβιβάσεις επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Πρόσφατα, η Επιτροπή επικεντρώθηκε στη βελτίωση της βάσης τεκμηρίωσης σχετικά με τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων, δημοσιεύοντας μια έκθεση το 2021. Οι δράσεις της Επιτροπής και οι ορθές πρακτικές που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ αναφέρονται στον σχετικό ιστότοπο της ΕΕ.
3.5Η ΕΟΚΕ έχει επίσης αναγνωρίσει τη σημασία των μεταβιβάσεων των ΠΜΜΜΕ και ζητεί να ληφθούν ταχέως μέτρα για τη διευκόλυνση και τον εξορθολογισμό τους με λογικό κόστος. Στη γνωμοδότησή της σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τις ΜΜΕ, η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις διασυνοριακές μεταβιβάσεις ΠΜΜΜΕ για την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους που συνδέεται με τις μεταβιβάσεις αυτές, καθώς και των σημαντικών διαφορών που παρουσιάζουν οι εθνικοί κανονισμοί. Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την παρακολούθηση της στρατηγικής της ΕΕ για τις ΜΜΕ εξηγεί τις δυνατότητες που έχουν οι επιτυχείς μεταβιβάσεις επιχειρήσεων να καταστήσουν μια επιχείρηση πιο ψηφιακή και βιώσιμη, σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ για τη διττή μετάβαση.
4.Γενικές παρατηρήσεις
4.1Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων είναι ένα ολοένα και πιο σημαντικό θέμα για τις ΠΜΜΜΕ λόγω της δημογραφικής γήρανσης της Ευρώπης και της γήρανσης των επιχειρηματιών. Περίπου το 90 % των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων πραγματοποιούνται σε πολύ μικρές εταιρείες.
4.2Η αύξηση του αριθμού των επιτυχών μεταβιβάσεων επιχειρήσεων έχει άμεσα οφέλη για την ευρωπαϊκή οικονομία. Σε σύγκριση με τις νεοφυείς επιχειρήσεις, οι επιτυχώς μεταβιβαζόμενες επιχειρήσεις έχουν καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά την επιβίωση, τον κύκλο εργασιών, το κέρδος, την καινοτομία και την απασχόληση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι υφιστάμενες εταιρείες διατηρούν κατά μέσο όρο πέντε θέσεις εργασίας, ενώ μια νεοφυής επιχείρηση δημιουργεί μόνο δύο θέσεις εργασίας κατά μέσο όρο. Συνεπώς, η προώθηση των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων αποτελεί την καλύτερη δυνατή προώθηση της επιχειρηματικής ανάπτυξης.
4.3Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων διαφυλάσσουν τον κοινωνικό ιστό των αγροτικών περιοχών, όπου υπάρχει ισχυρή παρουσία ΠΜΜΜΕ· εκτιμάται ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών ΠΜΜΜΕ βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές. Διασφαλίζουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή των περιοχών αυτών μέσω των υπηρεσιών που παρέχουν στους πολίτες, τους καταναλωτές και τις τοπικές οικονομικές δραστηριότητες, καθώς και μέσω της απασχόλησης που προσφέρουν. Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων συμβάλλουν στην αποφυγή της απώλειας τεχνογνωσίας της τοπικής βιοτεχνίας. Συχνά, οι τοπικές βιοτεχνίες και ο τομέας λιανικής πώλησης συμβάλλουν θετικά στη διαφοροποίηση των επιλογών των καταναλωτών στην αγορά, προσφέροντας μια εναλλακτική λύση στις ενιαίες αλυσίδες λιανικής πώλησης. Για τους καταναλωτές, μια επιτυχής μεταβίβαση συνεπάγεται τη συνέχιση παροχής και συχνά τη βελτίωση των υπηρεσιών και των προϊόντων. Η ανάπτυξη εύρυθμα λειτουργούντων οικοσυστημάτων μεταβίβασης επιχειρήσεων και υπηρεσιών υποστήριξης είναι ουσιαστική για τη διατήρηση των μέσων βιοπορισμού και των οικονομιών των μονοβιομηχανικών και των αγροτικών περιοχών, με ιδιαίτερη σημασία ιδίως για τους τομείς της γεωργίας και της μεταποίησης τροφίμων. Οι επιτυχείς μεταβιβάσεις προσφέρουν επίσης έναν τρόπο για την επιτάχυνση της διττής μετάβασης στις αγροτικές περιοχές, μέσω ενός μετασχηματισμού που ξεκινά με την αλλαγή ιδιοκτησίας. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανάπτυξη οικοσυστημάτων μεταβίβασης επιχειρήσεων και υπηρεσιών υποστήριξης θα πρέπει να αποτελέσει μέρος της υλοποίησης του μακρόπνοου οράματος της ΕΕ για τις αγροτικές περιοχές και της εφαρμογής του αγροτικού σχεδίου δράσης.
4.4Η προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων είναι επίσης επωφελής για τους εργαζομένους, καθώς διατηρεί τις θέσεις εργασίας και τη συνέχεια λειτουργίας της επιχείρησης. Στις ΠΜΜΜΕ ειδικότερα, οι εργαζόμενοι είναι το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο που μεταβιβάζεται στη νέα ιδιοκτησία. Συνεπώς, είναι σημαντικό να διασφαλίζεται η ευημερία των εργαζομένων σε περίπτωση μεταβιβάσεων επιχειρήσεων. Συχνά, οι νέοι ιδιοκτήτες προσεγγίζουν τη μεταβίβαση με ενθουσιασμό για να αναπτύξουν και να επεκτείνουν την επιχείρηση. Αυτό συνεπάγεται επίσης καλύτερες μελλοντικές προοπτικές για τους εργαζομένους όσον αφορά τη συνέχεια της εργασίας και την επαγγελματική εξέλιξη. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά μεταβιβάσεις όπου οι εργαζόμενοι μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται και να αναπτύσσουν τις δραστηριότητες αναλαμβάνοντας την επιχείρησή τους, για παράδειγμα με τη μορφή συνεταιρισμού, μια από τις μορφές επιχείρησης στην κοινωνική οικονομία που έχει αποδείξει την αντοχή της σε καταστάσεις κρίσης. Επίσης, η προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και της ενημέρωσης από τα αρχικά στάδια διευκολύνει τις εξαγορές από εργαζομένους. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τη γνωμοδότηση INT/925 της ΕΟΚΕ, στην οποία τονίζεται ότι η εξαγορά από τους εργαζομένους αποτελεί ορθή πρακτική που είναι χρήσιμη για την επανεκκίνηση εταιρειών που διέρχονται κρίση, αλλά και για τη μεταβίβαση ΜΜΕ των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν έχουν διαδόχους.
4.5Οι πολιτικές της ΕΕ και των κρατών μελών για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη πρέπει να δώσουν ισχυρό ρόλο στην προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις μακροχρόνιες και στρατηγικές προσπάθειες που έχει καταβάλει η Επιτροπή, καθώς και οργανισμοί προώθησης της μεταβίβασης επιχειρήσεων, όπως η Transeo, για τη δημιουργία ενός φιλικότερου προς τις μεταβιβάσεις περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης. Ο βαθμός της προσοχής, η σημερινή συνολική λειτουργικότητα του οικοσυστήματος μεταβίβασης επιχειρήσεων και η έκταση των μέτρων προώθησης της μεταβίβασης επιχειρήσεων διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Σε ένα ταχέως αναπτυσσόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, οι επιχειρηματίες πρέπει να αδράξουν τις ευκαιρίες για ανάπτυξη, τόσο στο εσωτερικό μιας εταιρείας όσο και μέσω εξαγορών. Θα πρέπει να εξεταστούν όλα τα είδη μεταβίβασης ιδιοκτησίας, όπως η διαδοχή από μέλος της οικογένειας, η αγορά και η εξαγορά από τη διοίκηση, η στρατηγική εξαγορά και η εξαγορά από τους εργαζομένους.
4.6Προκειμένου να επιτύχει η μετάβαση της Ευρώπης στην ψηφιακή και την πράσινη οικονομία, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ΠΜΜΜΕ. Οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων είναι ένας φυσικός τρόπος για να μετασχηματιστεί ένα επιχειρηματικό μοντέλο ΠΜΜΜΕ σε ένα πιο οικολογικό και ψηφιακό επιχειρηματικό μοντέλο, με την υποστήριξη της ψηφιακής και πράσινης μετάβασή τους. Μια επιτυχής αλλαγή ιδιοκτησίας μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο ανθεκτική, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχείρηση. Επίσης, από την άποψη των πόρων, η αγορά μιας υφιστάμενης εταιρείας με τα παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία της είναι συχνά πιο φιλική προς το περιβάλλον από ό,τι η ίδρυση μιας νέας.
4.7Ιδίως όταν η επιχείρηση μεταβιβάζεται από έναν γηράσκοντα επιχειρηματία σε έναν νεότερο, είναι πιθανό ο νέος επιχειρηματίας να έχει καλύτερα εφόδια ώστε να ενσωματώσει νέες τεχνολογίες, μεθόδους παραγωγής και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα στην εξαγοραζόμενη επιχείρηση. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ ζητεί να αναπτυχθούν περαιτέρω κίνητρα, όπως η ευαισθητοποίηση, οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών, η καθοδήγηση και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση, για τη μεταβίβαση των ΠΜΜΜΕ σε νέους επιχειρηματίες. Επίσης, η κατανόηση του κοινωνικού διαλόγου από τους νέους επιχειρηματίες θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω, για παράδειγμα, μέσω ενοτήτων κοινωνικού διαλόγου ως προς την κατάρτιση στην επιχειρηματικότητα. Η έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας με την εξαγορά μιας υφιστάμενης επιχείρησης θα πρέπει να προωθηθεί ενεργά ως μια ευκαιρία που είναι εξίσου ελκυστική με την ίδρυση μιας επιχείρησης. Ομοίως, θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω κίνητρα για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων σε γυναίκες επιχειρηματίες, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών, που επί του παρόντος είναι πολύ χαμηλός.
4.8Στη συντριπτική πλειονότητα των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων απαιτείται εξωτερική χρηματοδότηση. Λόγω των αυξανόμενων ρυθμιστικών απαιτήσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, υπάρχουν δύο βασικά χρηματοδοτικά μέσα που πρέπει να επισημανθούν για να προωθηθούν οι μεταβιβάσεις επιχειρήσεων. Πρώτον, η ανάγκη για εμπράγματες ασφάλειες για τη χρηματοδότηση πακέτων μεταβίβασης επιχειρήσεων είναι προφανής. Ωστόσο, το αυξανόμενο ποσοστό των επιχειρηματικών περιουσιακών στοιχείων είναι άυλο, ενώ ο τραπεζικός τομέας υποχρεούται να συμμορφώνεται με όλο και πιο αυστηρούς κανόνες. Κάθε κράτος μέλος χρειάζεται έναν φορέα ή οργανισμό που να παρέχει εγγυήσεις για τραπεζικά δάνεια. Δεύτερον, η ανάπτυξη του ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕ αυξάνει τη ζήτηση για χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου. Υπάρχουν διάφοροι αγοραστές που έχουν τα προσόντα για τη διαχείριση της στοχευόμενης επιχείρησης, αλλά χρειάζονται χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει σθεναρά την Επιτροπή να αναλάβει προορατικό ρόλο για την προώθηση της ανάπτυξης και των δύο αυτών χρηματοδοτικών μέσων στα κράτη μέλη.
4.9Στο μέλλον, ένας αυξανόμενος αριθμός οικογενειακών ΠΜΜΜΕ θα μεταβιβαστεί σε τρίτους. Για να προσελκύσει τρίτους αγοραστές, η επιχείρηση πρέπει να είναι βιώσιμη και οικονομικά υγιής και ελκυστική. Όσο νωρίτερα προετοιμάζονται οι επιχειρηματίες για τη μεταβίβαση, τόσο πιο επιτυχής τείνει να είναι η μεταβίβαση. Τα κράτη μέλη πρέπει να αυξήσουν τις δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων και να εξοπλίσουν τις επιχειρήσεις και άλλους οργανισμούς υποστήριξης για την προώθηση και την υποστήριξη των μεταβιβάσεων των ΠΜΜΜΕ. Η υποστήριξη έγκαιρης προειδοποίησης που παρέχεται σε μια επιχείρηση που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες μπορεί επίσης να είναι σημαντική, βοηθώντας τον επιχειρηματία να επαναφέρει την επιχείρηση σε μια πορεία οικονομικής βιωσιμότητας και να την προετοιμάσει για μια μεταβίβαση. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω μηχανισμούς υποστήριξης έγκαιρης προειδοποίησης για τις ΠΜΜΜΕ.
Μια πρόσφατη μελέτη με θέμα «Business Transfer Promotion in European Countries» (Προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων στις ευρωπαϊκές χώρες) παρουσιάζει πρακτικές προώθησης της μεταβίβασης επιχειρήσεων στα κράτη μέλη, οι οποίες θα μπορούσαν να αναπαραχθούν σε άλλες χώρες. Η ΕΟΚΕ στηρίζει τη σύσταση της μελέτης να δημιουργήσουν τα κράτη μέλη εθνικά φόρουμ ενδιαφερόμενων φορέων για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων, τα οποία θα εκπροσωπούν τόσο τους δημόσιους όσο και τους ιδιωτικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Η συνεργασία των ενδιαφερόμενων φορέων είναι αναγκαία σε όλα τα επίπεδα: περιφερειακό, εθνικό και διεθνές. Τα φόρουμ για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων προσφέρουν —μέσω συνεχούς διαλόγου μεταξύ των εθνικών εμπειρογνωμόνων— μια συστηματική και μακροπρόθεσμη προσέγγιση για την προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων και συνιστούν αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Θα μπορούσε ενδεχομένως να καθιερωθεί ένας διασυνοριακός διάλογος, τον οποίο θα προωθήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μεταξύ των διαφόρων εθνικών φόρουμ με σκοπό την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την προώθηση της μεταβίβασης επιχειρήσεων στα κράτη μέλη.
4.10Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως τις ψηφιακές τεχνολογίες για την προώθηση των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων, τις οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις κατέχουν και διαχειρίζονται ιδιωτικοί φορείς, θα πρέπει να αναπτυχθούν σε όλα τα κράτη μέλη και θα πρέπει επίσης να είναι προσβάσιμες σε πολύ μικρές και μικρές εταιρείες. Θα πρέπει να αναπτυχθούν διασυνδέσεις και συνέργειες μεταξύ των διαφόρων διαδικτυακών πλατφορμών στα κράτη μέλη, και η Επιτροπή θα μπορούσε να διευκολύνει την πρόσβαση στις διάφορες διαδικτυακές αγορές στα κράτη μέλη. Επιπλέον, ο αριθμός των διασυνοριακών μεταβιβάσεων επιχειρήσεων μεταξύ μικρών επιχειρήσεων αυξάνεται. Η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των εθνικών διαδικτυακών πλατφορμών θα ήταν ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος ώστε να μπορέσουν οι μικρές επιχειρήσεις να αναζητήσουν δυνητικούς ιδιοκτήτες-στόχους σε άλλα κράτη μέλη.
4.11Η επιτυχής χάραξη ευρωπαϊκής πολιτικής για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων απαιτεί τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων. Ακόμη και σήμερα, τα δεδομένα για τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων είναι κατακερματισμένα και μη συγκρίσιμα. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη να λάβουν τα προτεινόμενα μέτρα για τη βελτίωση της βάσης δεδομένων για τη μεταβίβαση επιχειρήσεων. Τα μέτρα αυτά σκιαγραφήθηκαν στην πρόσφατη έκθεση με θέμα Improving the evidence base on transfer of business in Europe (Βελτίωση της βάσης τεκμηρίωσης σχετικά με τη μεταβίβαση επιχειρήσεων στην Ευρώπη). Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού βαρομέτρου BT, το οποίο θα υποβάλλει εκθέσεις ανά τετραετία, με σκοπό την παροχή στοιχείων για τη χάραξη τεκμηριωμένης πολιτικής με βάση βελτιωμένα δεδομένα. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστούν διάφορες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης, όπως η καθιέρωση μιας εθνικής και/ή Ευρωπαϊκής εβδομάδας μεταβίβασης επιχειρήσεων.
4.12Εκτός από τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων, η ΕΟΚΕ προτείνει η Επιτροπή να επανεξετάζει τακτικά την κατάσταση όσον αφορά τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων στην Ευρώπη. Η ετήσια συνέλευση των ΜΜΕ της ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως φόρουμ τακτικής συζήτησης και ανταλλαγής εμπειριών για τις μεταβιβάσεις των ΠΜΜΜΕ.
Βρυξέλλες, 8 Σεπτεμβρίου 2022
Alain COHEUR
πρόεδρος του τμήματος «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»
_____________