NAT/841
Στόχοι αποκατάστασης της φύσης στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον»
Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
για την αποκατάσταση της φύσης
[COM(2022) 304 final — 2022/0195 (COD)]
|
Επικοινωνία
|
nat@eesc.europa.eu
|
|
Υπάλληλος διοίκησης
|
Arturo INIGUEZ YUSTE
|
|
Ημερομηνία του εγγράφου
|
16/01/2023
|
Εισηγητής: Arnold PUECH d’ALISSAC
|
Αίτηση γνωμοδότησης
|
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 11/07/2022
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 05/07/2022
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
|
|
|
Αρμόδιο όργανο
|
Τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον»
|
|
Έγκριση από το τμήμα
|
10/01/2023
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
50/1/4
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
ΗΗ/ΜΜ/ΈΕΕΕ
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
…
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
.../.../...
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι η προσέγγιση και τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής υπέρ της βιοποικιλότητας δεν είναι αποτελεσματικά και επικροτεί τον γενικό στόχο του προτεινόμενου κανονισμού όσον αφορά την επίταση των προσπαθειών για την αποκατάσταση της φύσης, προκειμένου να αναχαιτιστεί η απώλεια βιοποικιλότητας και να τεθεί η βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε πορεία ανάκαμψης. Τα κράτη μέλη θα υπόκεινται, συνεπώς, σε νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η προσέγγιση που υιοθετήθηκε συνάδει με τις αποφάσεις της COP 15 στο Μόντρεαλ.
1.2Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκθέτει ορισμένες παρατηρήσεις και ανησυχίες σχετικά με τη διατύπωση των στόχων και της μεθοδολογίας που ορίζει η Επιτροπή. Η σοβαρότερη αδυναμία είναι ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των μέτρων που πρέπει απαραιτήτως να ληφθούν για τους —κυρίως ιδιώτες— χρήστες γης, σχεδόν δεν λαμβάνεται υπόψη. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη τονίσει στη γνωμοδότησή της σχετικά με τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 ότι «η προστασία της βιοποικιλότητας δεν μπορεί να βαρύνει οικονομικά τους γεωργούς και τους ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων. Μάλιστα, η παροχή αυτού του «δημόσιου αγαθού και αξίας» θα πρέπει να αποτελεί μάλλον μια ενδιαφέρουσα πηγή εισοδήματος γι’ αυτούς. Θεωρεί δε ότι είναι δυνατόν να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο εν λόγω ζήτημα μέσω του νέου σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας, με τη βοήθεια επενδύσεων στην προστασία της βιοποικιλότητας, του προσωπικού και των μέσων, βάσει της στρατηγικής. Τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη δεν ακολούθησαν αυτήν τη σύσταση. Σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, η ΕΟΚΕ έχει επικρίνει, μεταξύ άλλων, τη σημαντική υποχρηματοδότηση των μέτρων Natura 2000. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι η νέα προσέγγιση που υιοθετείται τώρα από την Επιτροπή θα αποτύχει επίσης εάν δεν διατεθεί επαρκής χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση αυτή είναι απαραίτητη για την αντιστάθμιση των οικονομικών απωλειών (και, συν τοις άλλοις, για την αναγνώριση των υπηρεσιών βιοποικιλότητας) που θα υποστούν οι χρήστες γης κατά την εντατικοποίηση της χρήσης γης προκειμένου να μπορούν να παρουσιάζουν περισσότερη «βιοποικιλότητα». Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί τη σύσταση ενός ευρωπαϊκού ταμείου για τη βιοποικιλότητα και τη διερεύνηση νέων τρόπων προκειμένου οι διάφορες πολιτικές της ΕΕ (ΚΓΠ, ενέργεια, στέγαση, μεταφορές...) να συμβάλουν στην επίτευξη των δεσμευτικών στόχων του κανονισμού.
1.3Όσον αφορά τις οικονομικές πτυχές, η ΕΟΚΕ ζητεί να διενεργηθεί προκαταρκτική εκτίμηση της ακριβούς έκτασης γεωργικών γαιών, δασών και υδατορευμάτων που θα καλύπτεται από τις προτάσεις του κανονισμού. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στις οικονομικές απαιτήσεις που προκύπτουν από την ανάγκη αποζημίωσης ιδίως των γεωργών και των ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων που διατρέχουν κίνδυνο πλήρους απώλειας των παραγωγικών τους εκτάσεων.
1.4Η αποκατάσταση της φύσης είναι μεν αναγκαία στις προστατευόμενες περιοχές λόγω της συνεχώς επιδεινούμενης κατάστασής τους, ωστόσο δεν χρειάζεται να καταστούν προστατευόμενες περιοχές όλες οι αποκατασταθείσες περιοχές. Στις περισσότερες περιοχές πρέπει να επιδιώκεται η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων τους κατά τρόπο ώστε να μην αποκλείεται η άσκηση οικονομικής δραστηριότητας. Η αποκατάσταση είναι κατάλληλος επιστημονικός και πολιτικός όρος για τη διασφάλιση ισορροπίας μεταξύ διαβίωσης και παραγωγής. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη χρήση του όρου «αποκατάσταση». Πράγματι, πολλές μελέτες δείχνουν ότι τα μέτρα επαναφοράς στη φυσική κατάσταση έχουν σημαντικό κόστος χωρίς να είναι πραγματικά σε θέση να εξασφαλίσουν μια αυθεντική αποκατάσταση. Η διαπίστωση αυτή είναι συνυφασμένη με έναν σημασιολογικό προβληματισμό: στόχος του κανονισμού δεν θα έπρεπε να είναι η επαναφορά των επιμέρους τόπων στη φυσική τους κατάσταση, αλλά η αποκατάσταση των οικοσυστημικών υπηρεσιών σε κάθε περιβάλλον, υποστηρίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη βιώσιμη και την πολυλειτουργική χρήση των περιοχών αυτών. Καθώς οι άνθρωποι έχουν τροποποιήσει τη φύση με την πάροδο των ετών, είναι επιστημονικά αδύνατη η επιστροφή σε μια «αποκατάσταση της φύσης». Η προοδευτική κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να αποτελέσει παράγοντα εξήγησης του λόγου για τον οποίο δεν μπορούν πλέον να επιτευχθούν οι προγενέστερες συνθήκες ορισμένων οικοσυστημάτων. Αντιθέτως, η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του κάθε περιβάλλοντος με την προώθηση της βιωσιμότητας των οικοσυστημικών υπηρεσιών αποτελεί ρεαλιστικό στόχο. Η διάκριση αυτή είναι πολύ σημαντική για την ορολογία που επέλεξε η Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την υλοποίηση στόχων αποκατάστασης της φύσης κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζονται οικολογικές λειτουργίες κατάλληλες για τις ανάγκες των κοινωνιών μας, κάτι που αποτελεί πολιτική απόφαση.
1.5Η θέσπιση προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος και αυστηρών κατώτατων ορίων δεν αρμόζει στον διαρκώς μεταβαλλόμενο χαρακτήρα της φύσης. Η επιβολή αυστηρών προθεσμιών στα κράτη μέλη θα ήταν υπερβολή· τα διαβήματα πρέπει να προσαρμόζονται στην πραγματικότητα που επικρατεί στο πεδίο. Απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία για να καταστεί δυνατή η αναγνώριση των συγκεκριμένων αναγκών, συνθηκών, ευκαιριών και σημείων εκκίνησης κάθε χώρας. Ο προτεινόμενος κανονισμός αγνοεί τη σημασία της προσεκτικής ιεράρχησης και κατανομής των μέτρων αποκατάστασης που θα πρέπει να ληφθούν από τα κράτη μέλη και, ως εκ τούτου, ενέχει κίνδυνο για την επίτευξη αποτελεσμάτων υψηλής ποιότητας με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Η λήψη αποφάσεων σε επίπεδο κρατών μελών αποτελεί σαφώς δικαιολογημένη αρχή, δεδομένου ότι διασφαλίζει επίσης την άσκηση των δικαιωμάτων των γαιοκτημόνων και αντικατοπτρίζει τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Κρίνεται, ωστόσο, προτιμότερη η προσαρμογή της προσέγγισης στις ειδικές συνθήκες των γαιών, με παράλληλη συνεκτίμηση των μελλοντικών εξελίξεων και αναγκών, όπως η διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας, καθώς και των κλιματικών συνθηκών.
1.6Το έγγραφο της Επιτροπής είναι απογοητευτικό όσον αφορά τη συνολική εκτίμηση επιπτώσεων, η οποία θα πρέπει να επικεντρωθεί ιδιαίτερα σε οικονομικά, κοινωνικά και επισιτιστικά ζητήματα και, κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ ζητεί τη διενέργεια πρόσθετης εκτίμησης επιπτώσεων.
1.7Η ΕΟΚΕ συνιστά οι παρακείμενες περιοχές που δεν είναι παραγωγικές, αλλά έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία για τη βιοποικιλότητα, να συνυπολογίζονται στις εκτάσεις όσον αφορά την κάλυψη του 10 % με χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι το κείμενο θέτει ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους για τους γεωργούς και υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι φυσικοί οικότοποι που είναι ευνοϊκοί για τα διάφορα είδη. Ωστόσο, είναι σημαντικό να επιτευχθεί η συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας στη βελτίωση των οικοσυστημάτων μας. Επ’ αυτού, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει την αρχή της αναλογικότητας των μέτρων (δίκαιη κατανομή των επιβαρύνσεων και του κόστους, αλλά και των οφελών) μεταξύ των διαφόρων ενδιαφερομένων.
1.8Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον στόχο που έχει τεθεί, δεδομένου ότι αφορά μια φιλοδοξία στρατηγικής σημασίας για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), συνιστά δε την ενίσχυση των στόχων, με την ενθάρρυνση ―κυρίως χάρη στις εκτατικές αγροτικές δραστηριότητες― της αποκατάστασης όλων των υδάτινων οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της επανύγρανσης των τυρφώνων.
1.9Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη για μια εντελώς νέα πολιτική για τα ύδατα στην Ευρώπη. Η πολιτική αποστράγγισης των υδάτων από τα τοπία το συντομότερο δυνατόν που εφαρμόζεται εδώ και αιώνες είχε πολλές αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και εν τω μεταξύ, εν μέρει και ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής, είναι επίσης εμφανής ο αρνητικός αντίκτυπός της στη δασοκομία και τη γεωργία (ξηρασία/πυρκαγιές) και στους κατοίκους (πλημμύρες). Η ΕΟΚΕ τονίζει, επομένως, ότι το νερό πρέπει να επιστρέφει ή να συγκρατείται στη φύση, χωρίς όμως να παραβλέπεται το γεγονός ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα παραμένει επωφελής σε πολλές περιπτώσεις, χάρη στη συντήρηση των υδατορευμάτων.
1.10Η ΕΟΚΕ συνιστά να περιοριστεί η δέσμευση γαιών εις βάρος των φυσικών περιοχών. Ενθαρρύνει επίσης τη δημιουργία χώρων πρασίνου και την αντιστροφή της σφράγισης του εδάφους στις πόλεις, ώστε να επιτευχθεί ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής έως το 2030.
1.11Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη θέσπιση μηχανισμού διατήρησης, στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής, όσον αφορά τους στόχους αποκατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ενθαρρύνει επίσης τη δημιουργία ευρωπαϊκής χρηματοδοτικής στήριξης για την τόνωση της αναζήτησης καινοτόμων λύσεων και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τα οικοσυστήματα αυτά.
1.12Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η οικονομική και η κοινωνική διάσταση πρέπει να αναγνωριστούν πλήρως στο πλαίσιο της αποκατάστασης της φύσης. Η αναγνώριση και η διασφάλιση της οικονομικής και της κοινωνικής βιωσιμότητας αποτελούν προϋπόθεση για την αποδοχή και την επιτυχή εφαρμογή της προτεινόμενης νομοθεσίας, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τα κίνητρα, τη στήριξη και τη μελλοντική συμμετοχή των ιδιοκτητών γης και άλλων φορέων επιτόπου. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα των ιδιοκτητών γης μέσω ανοικτής επικοινωνίας, ενεργού συμμετοχής και πλήρους χρηματικής αποζημίωσης όλων των δυνητικών οικονομικών ζημιών. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ επισημαίνει τις δυνατότητες που παρέχουν προσεγγίσεις βασιζόμενες σε εθελοντική δράση και οικονομικά κίνητρα.
1.13Η ΕΟΚΕ συνιστά την παροχή στήριξης από την ΕΕ για την ανάδυση και την ανάπτυξη δασοκομικών κλάδων ανάντη και κατάντη του δένδρου, ώστε να καταστεί δυνατή η οικονομική αξιοποίηση της γεωργοδασοπονίας.
1.14Η ΕΟΚΕ προειδοποιεί για τον κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων στην ανανέωση των γενεών στον γεωργικό τομέα και επαναλαμβάνει ότι συνιστά να καταστούν ελκυστικότερα τα χωριά και οι αγροτικές περιοχές, μέσω της διασφάλισης των δυνατοτήτων διατήρησης οικονομικά εφικτών μέσων βιοπορισμού που βασίζονται σε βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.
2.Εισαγωγή
2.1Σε μια παγκόσμια συγκυρία όπου πολλά επιστημονικά πορίσματα προειδοποιούν για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη στο μέλλον των κοινωνιών μας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδεικνύει τη δέσμευσή της καταρτίζοντας μια στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με φιλόδοξους στόχους για όλα τα κράτη μέλη έως το 2030 και το 2050. Στις 22 Ιουνίου 2022, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης. Ενώ η διατήρηση και η αποκατάσταση της φύσης στην ΕΕ διέπονται μέχρι σήμερα κυρίως από τις οδηγίες για τους οικοτόπους και για τα πτηνά, καθώς και από τους στόχους του Aichi, η Επιτροπή επέλεξε ένα νέο δεσμευτικό πλαίσιο, ώστε να εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα εφαρμόσουν πραγματικά τα μέτρα αποκατάστασης.
2.2Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος επιβεβαίωσε ότι το 81 % των προστατευόμενων περιοχών βρίσκονται σήμερα σε κακή κατάσταση. Μόνο στο 9 % εξ αυτών έχει σημειωθεί βελτίωση. Επιπλέον, το 84 % των τυρφώνων ―που είναι απαραίτητοι για τη δέσμευση και την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα και για το φιλτράρισμα του νερού― εμφανίζουν κακή κατάσταση διατήρησης, ενώ, κατά την τελευταία δεκαετία, το 71 % των ψαριών και το 60 % των αμφιβίων έχουν υποστεί μείωση του πληθυσμού τους. Ωστόσο, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕγχΠ) εξαρτάται από τη φύση και τις υπηρεσίες που αυτή προσφέρει, ενώ πάνω από το 75 % των ειδών καλλιεργειών τροφίμων παγκοσμίως εξαρτώνται από την επικονίαση από ζώα.
2.3Από την άλλη πλευρά, η προτεινόμενη ενωσιακή νομοθεσία εντάσσεται στο πλαίσιο της δεκαετίας των Ηνωμένων Εθνών για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, υπό την εποπτεία του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Πρόκειται για ένα ευρύ παγκόσμιο κίνημα που αποσκοπεί στην επιτάχυνση των έργων αποκατάστασης και στη διασφάλιση της πορείας του κόσμου προς ένα βιώσιμο μέλλον. Η αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την εξάλειψη της φτώχειας και την επισιτιστική ασφάλεια.
2.4Η προσέγγιση της Επιτροπής βασιζόταν αρχικά σε μια στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 με εθελοντικούς στόχους, γρήγορα όμως ενισχύθηκε με προτάσεις δεσμευτικών για τα κράτη μέλη πράξεων. Όπως και η διεθνής κοινότητα, η Επιτροπή αναγκάστηκε να αποκριθεί γρήγορα στα πορίσματα μείωσης της βιοποικιλότητας και στις συνέπειες που επισημάνθηκαν και σε πρόσφατες δημοσιεύσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Ως εκ τούτου, εν μέσω διεθνών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της Σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα, η Επιτροπή επέλεξε να αναλάβει ηγετικό ρόλο, ώστε να θέσει την Ευρώπη σε μια πορεία αποκατάστασης όλων των οικοσυστημάτων της έως το 2050.
2.5Συνεπώς, η πρόταση αποσκοπεί στην επιβολή νομικά δεσμευτικών στόχων στα κράτη μέλη. Ο γενικός στόχος είναι να επιτευχθεί καλή κατάσταση διατήρησης των οικοσυστημάτων στο σύνολο των ενωσιακών εδαφών έως το 2050. Τα κράτη μέλη καλούνται να θεσπίσουν, χωρίς καθυστέρηση, αποτελεσματικά μέτρα αποκατάστασης ανά περιοχή, τα οποία θα καλύπτουν, έως το 2030, τουλάχιστον το 20 % των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της Ένωσης και, έως το 2050, το σύνολο των οικοσυστημάτων που χρήζουν αποκατάστασης.
2.6Οι διατάξεις αυτές αντικατοπτρίζουν και συνδέονται με τους στόχους που καθορίζονται στις οδηγίες για τους οικοτόπους και για τα πτηνά, στην οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, στην οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική, στον κανονισμό για τα χωροκατακτητικά ξένα είδη, στους στόχους της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), στους στόχους της πρωτοβουλίας της ΕΕ για τους επικονιαστές, καθώς και στη νέα δασική στρατηγική της ΕΕ για το 2030.
2.7Η υπό εξέταση πράξη, που προορίζεται να ενσωματωθεί άμεσα στις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών, πρωτοτυπεί, καθώς ασχολείται τόσο με τις κλιματικές προκλήσεις όσο και με τις προκλήσεις της βιοποικιλότητας. Πράγματι, ενώ οι πολιτικοί προειδοποιούνται εδώ και καιρό για τις προκλήσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι επιστήμονες μόλις πρόσφατα τόνισαν την άμεση σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των σημαντικών επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα. Κατά τρόπο μάλλον πρωτοφανή, η Επιτροπή ενθαρρύνει να ληφθούν υπόψη τα διακυβευόμενα ζητήματα σφαιρικά και προχωρά πέρα από τις πολιτικές στεγανών που έχουν ακολουθηθεί μέχρι σήμερα.
3.Ανάλυση της πρότασης κανονισμού
3.1Η πρόταση εγείρει ορισμένα σοβαρά ερωτήματα και ανησυχίες, τόσο σχετικά με την επιλογή των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν εντός περιορισμένου χρονικού διαστήματος όσο και σχετικά με τους ορισμούς και τους δείκτες. Μολονότι η ανωτέρω διαπίστωση δεν αφήνει καμία αμφιβολία ως προς την ανάγκη ανάληψης δράσης, είναι γεγονός ότι η μεθοδολογία που υιοθετεί η Επιτροπή μπορεί να αποδειχθεί ιδεαλιστική. Για παράδειγμα, η πρόταση ενωσιακού κανονισμού αποσκοπεί στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας των κρατών μελών. Ωστόσο, ορισμένα μέτρα αφορούν έννοιες που προέρχονται από το δίκαιο της φύσης. Ως εκ τούτου, με στόχο την καλύτερη κατανόηση, η πρόταση κανονισμού θα έπρεπε να αναφέρεται σε αυτό το δίκαιο. Επιπλέον, ο βαθμός διατήρησης της επικουρικότητας των κρατών μελών θα πρέπει να καταστεί σαφέστερος όσον αφορά ορισμένα περιεχόμενα. Ειδικότερα όσον αφορά το άρθρο 10, το οποίο περιλαμβάνει δείκτες για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αρμοδιότητα για τα δάση ανήκει βασικά στα κράτη μέλη.
3.2Η διατύπωση γνώμης σχετικά με πρόταση κανονισμού που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της κατάστασης των οικοσυστημάτων των κρατών μελών, χωρίς να είναι επακριβώς γνωστές οι προκλήσεις και οι προσπάθειες που θα κληθούν να καταβάλουν τα κράτη μέλη, θέτει κάποιους περιορισμούς. Το σχέδιο νομοθετικής πράξης προβλέπει την κατάρτιση και την εφαρμογή «εθνικών σχεδίων αποκατάστασης», τα οποία θα καταρτιστούν με βάση τις πλέον πρόσφατες εθνικές επιστημονικές αναλύσεις.
3.3Οι όροι που έχουν επιλεγεί στην πρόταση κανονισμού είναι υψίστης σημασίας, δεδομένου ότι εναρμονίζουν και καθορίζουν για τα κράτη μέλη τη βάση των προς επίτευξη στόχων. Ορισμοί όπως «καλή κατάσταση», «ικανοποιητική έκταση αναφοράς» και «επαρκής ποιότητα και ποσότητα του οικοτόπου ενός είδους» θα πρέπει να ανήκουν σε επιστημονική γλώσσα ευρείας αποδοχής, η εφαρμογή τους όμως στην πράξη θέτει κάποιους περιορισμούς. Πράγματι, πίσω από αυτούς τους επιστημονικούς ορισμούς, υπάρχουν πολιτικές εκτιμήσεις. Πώς θα επιλέγεται μια «ικανοποιητική έκταση αναφοράς»; Ποιος θα καθορίζει την «επαρκή ποιότητα και ποσότητα του οικοτόπου ενός είδους»; Η απουσία προϋπάρχοντος κατώτατου ορίου αναφοράς περιορίζει τη σαφήνεια των στόχων και τη διατύπωση τεκμηριωμένης γνώμης επί του κειμένου. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι, κατά τον καθορισμό μιας «ικανοποιητικής έκτασης αναφοράς», δεν δικαιολογείται επιστημονικά να λαμβάνονται υπόψη τα τελευταία 70 έτη. Επιπλέον, ένα τέτοιο σημείο αναφοράς δεν αντιμετωπίζει τα κράτη μέλη ισότιμα. Εξάλλου, εάν το σχέδιο νομοθετικής πράξης προβλέπει τη συνεχή βελτίωση των οικοσυστημάτων, αλλά ο απολογισμός της κατάστασης πρέπει να διενεργείται ανά τριετία, τι συμβαίνει με τα οικοσυστήματα που χρειάζονται περισσότερο ή λιγότερο χρόνο για την αποκατάστασή τους; Είναι αμφίβολο κατά πόσον μπορούν να καταγραφούν σημαντικές βελτιώσεις εντός αυτών των σύντομων περιόδων αναφοράς. Θα τιμωρούνται τότε τα κράτη μέλη, ενώ η φύση απαιτεί απλώς περισσότερο χρόνο για να εξελιχθεί;
3.4Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο να δοθεί προτεραιότητα στην αποκατάσταση των περιοχών που βρίσκονται εντός του υφιστάμενου δικτύου προστατευόμενων περιοχών, ιδίως των περιοχών Natura 2000, προκειμένου να αξιοποιηθεί το πλήρες δυναμικό των εν λόγω περιοχών. Έτσι υποστηρίζεται καλύτερα ο στόχος της επίτευξης της καλής κατάστασης των οικοτόπων που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της οδηγίας για τους οικοτόπους. Η εστίαση των μέτρων αποκατάστασης σε προστατευόμενες περιοχές όχι μόνο διασφαλίζει τα μακράς διάρκειας οφέλη των μέτρων αποκατάστασης, αλλά συμβάλλει επίσης στην αποφυγή τυχόν αντικρουόμενων συμφερόντων που σχετίζονται με τη χρήση γης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η εξαιρετικά ευρεία και αυστηρή απαίτηση μη υποβάθμισης των οικοτόπων που βρίσκονται επίσης εκτός του δικτύου προστατευόμενων περιοχών είναι ασύμμετρη και δυσανάλογη.
3.5Ο μηχανισμός λογοδοσίας των κρατών μελών για την εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης και την επίτευξη των στόχων περιλαμβάνει ελάχιστες λεπτομέρειες σχετικά με την παρακολούθηση της υλοποίησης των στόχων. Αυτή η έλλειψη ακρίβειας εγείρει ανησυχίες σχετικά με τον ισότιμο χαρακτήρα των μέτρων μεταξύ των κρατών μελών, των ποικίλων τομέων και των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού. Πράγματι, ενώ η επιλογή του κανονισμού, ως μέσου, εμφανίζει πραγματικά πλεονεκτήματα όσον αφορά την εναρμόνιση των προσπαθειών μεταξύ των κρατών μελών, δεν αφήνει επαρκή περιθώρια στα κράτη μέλη ώστε να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την αποκατάσταση βάσει των εθνικών τους αναγκών και περιστάσεων. Παρότι οι στόχοι πρέπει να συνοδεύονται από μηχανισμό παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων, ο πρόσθετος διοικητικός φόρτος πρέπει να ελαχιστοποιηθεί. Οι υφιστάμενοι εθνικοί και ενωσιακοί μηχανισμοί συνεχούς αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο.
4.Προκλήσεις για τη γεωργία και τη δασοκομία της ΕΕ
4.1Γενικοί στόχοι αποκατάστασης των γεωργικών οικοσυστημάτων
Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι στόχοι αποκατάστασης αφορούν ιδιωτικές γεωργικές εκτάσεις. Συνεπώς, η επιτυχής υλοποίηση των στόχων μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τον πλήρη ενστερνισμό τους από τους γεωργούς. Οι πρόσθετοι ρυθμιστικοί περιορισμοί στη διαχείριση, οι οποίοι είναι πιθανόν να απαιτηθούν για να αυξηθεί η βιοποικιλότητα στις γεωργικές εκτάσεις, ενδέχεται, ωστόσο, να αποτελέσουν επιπλέον επιβάρυνση για τις ήδη έντονα ρυθμιζόμενες γεωργικές δραστηριότητες. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η προστασία της βιοποικιλότητας δεν μπορεί να επιβαρύνει οικονομικά τους γεωργούς και τους ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων. Μάλιστα, η παροχή αυτού του «δημόσιου αγαθού και αξίας» θα πρέπει να αποτελεί μάλλον μια ενδιαφέρουσα πηγή εισοδήματος γι’ αυτούς. Η επιτυχία των στόχων αποκατάστασης θα απαιτήσει αναπόφευκτα ισχυρή και διαρκή στήριξη των ανδρών και των γυναικών που εργάζονται για να εξασφαλίσουν τη διατροφή της Ευρώπης. Ακριβώς εδώ η πρόταση της Επιτροπής είναι απογοητευτική, καθότι δεν λαμβάνει υπόψη αυτό το βασικό οικονομικό ζήτημα, όπως γινόταν σε παλαιότερες στρατηγικές και προγράμματα δράσης της Επιτροπής για τη βιοποικιλότητα. Συνεπώς, και ο παρών κανονισμός είναι πολύ πιθανόν να αποτύχει.
4.2Ο στόχος της επανύγρανσης των αποστραγγισμένων τυρφώνων, που προβλέπεται στο άρθρο 9 του κανονισμού
Ο στόχος αυτός θα έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στις επαγγελματικές δραστηριότητες και αφορά ιδίως κάποιες περιφέρειες ορισμένων κρατών μελών. Για τις εν λόγω περιφέρειες, ο προτεινόμενος στόχος ενδέχεται να αποδειχθεί υπερβολικά φιλόδοξος από την άποψη της εξισορρόπησης διαφορετικών στόχων. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η συνέχιση της παραγωγικής χρήσης τυρφώνων που έχουν αποκατασταθεί και επανυγροποιηθεί με εναλλακτικούς τρόπους απαιτεί οικονομική βιωσιμότητα. Επιπλέον, όσον αφορά το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη του στόχου αυτού, το 2012, σε μελέτη που εκπονήθηκε από ερευνητές σε περισσότερους από 620 τόπους οικολογικής αποκατάστασης υγροτόπων, διαπιστώθηκε ότι, ακόμη και μετά από εκατό χρόνια, οι εργασίες αυτές έχουν ανακτήσει κατά μέσο όρο μόλις από 65 % έως 70 % της αυτόχθονης βιοποικιλότητας και των διαφόρων υδρολογικών και οικολογικών λειτουργιών (διήθηση νερού, αποθήκευση άνθρακα) σε σύγκριση με ένα κατάλληλο μη υποβαθμισμένο οικοσύστημα αναφοράς. Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις προθεσμίες αποκατάστασης που προβλέπονται στο χρονοδιάγραμμα της Επιτροπής, καθώς και σχετικά με τον οικολογικό στόχο. Ωστόσο, ενώ οι τυρφώνες αντιπροσωπεύουν μόνο 3 % της χερσαίας έκτασης, δεσμεύουν το ένα τρίτο του διοξειδίου του άνθρακα που παγιδεύεται στο έδαφος. Αντιπροσωπεύουν λοιπόν τομέα εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
4.3Ο στόχος της αποκατάστασης της φυσικής συνδεσιμότητας των ποταμών, που προβλέπεται στο άρθρο 7
Η δυσμενής κλιματική αλλαγή και τα προβλήματα διαχείρισης των υδάτων δημιουργούν ένα ολοένα και πιο υποβαθμισμένο περιβάλλον. Το ενδιαφέρον και η αξία των υδάτων δεν περιορίζονται στο επίπεδο της φύσης: αντιπροσωπεύουν επίσης μια πρόκληση βιωσιμότητας και, κατά συνέπεια, ασφάλειας. Τα πλεονάζοντα ύδατα μερικές φορές πρέπει να αποστραγγίζονται, ενώ άλλες φορές πρέπει να συγκρατούνται, και να υποστηρίζονται οι φυσικοί κύκλοι. Η ΕΟΚΕ παραδέχεται ότι, προκειμένου να αποκατασταθεί η φυσική σύνδεση των ποταμών και οι φυσικές λειτουργίες των οικείων περιοχών υπερχείλισης, μπορούν να μετατραπούν οι φραγμοί που εμποδίζουν τη διαμήκη και πλευρική συνδεσιμότητα των επιφανειακών υδάτων, υπό την προϋπόθεση της αυστηρής τεχνικής εποπτείας. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στον κίνδυνο πλημμυρών, που ενδέχεται να προκύψει από την απομάκρυνση των υδραυλικών υποδομών. Η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας απαιτεί νερό και, ως εκ τούτου, οι στρατηγικές παρεμβάσεις μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία για τη διαχείριση των υδάτων και τη διοχέτευσή τους σε περιοχές που τα έχουν ανάγκη. Είναι απαραίτητο να διατηρούνται τα ύδατα στα τοπία και να αποφεύγεται η υπερβολικά γρήγορη εκροή τους. Το καλοκαίρι του 2022 ήταν για την Ευρώπη ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα των κινδύνων ξηρασίας που αντιμετωπίζουμε. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη διεξαγωγή διαλόγου για το θέμα αυτό με τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν έργα πράσινων υποδομών που μπορούν να συντελέσουν ώστε να συνδυάζονται η βελτίωση της αντιπλημμυρικής προστασίας, η διατήρηση ευαίσθητων και σημαντικών για τη βιοποικιλότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο υδάτινων εκτάσεων, καθώς και η οικονομική και τουριστική ανάπτυξη. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει την περίπτωση ποταμών όπως ο Δούναβης ή ο Έλβας, όπου οι πλημμύρες προκάλεσαν σημαντικές ζημίες.
4.4Αναστροφή της μείωσης των επικονιαστών
Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί παρά να υποστηρίξει αυτό το μέτρο, που αντιπροσωπεύει μείζονα πρόκληση για την επισιτιστική ασφάλεια. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η πρόταση κανονισμού δεν προβλέπει κανένα μέτρο σχετικά με τους διαθέσιμους πόρους διατροφής των επικονιαστών. Η βιωσιμότητα αυτών των ειδών σε μακροπρόθεσμη βάση δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς επαρκείς μελιτοφόρες υποδομές για τη διασφάλιση βιώσιμης διατροφής για τους επικονιαστές. Οι τόποι φωλεοποίησης και το μη τοξικό περιβάλλον έχουν επίσης ουσιαστική σημασία.
4.5Οι γεωργικοί στόχοι, που προβλέπονται στο άρθρο 9 του κανονισμού
Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για τον στόχο κάλυψης του 10 % των χρησιμοποιούμενων γεωργικών εκτάσεων με χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας. Ιδιαίτερα προβληματικό είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με το παράρτημα IV, οι εκτάσεις αυτές δεν μπορούν να τελούν υπό παραγωγική γεωργική χρήση (όπως η βόσκηση ή η παραγωγή χορτονομής). Δεν πρέπει να λησμονείται ότι, σε πολλές περιοχές, η καλλιέργεια (ιδίως, για παράδειγμα, η βόσκηση σε αλπικούς βοσκοτόπους, θεριζόμενους λειμώνες ή λειμώνες με αχυροστρωμνή) είναι αυτή που καθιστά πρωτίστως δυνατή την ευρεία βιολογική ποικιλομορφία. Ο εξ αρχής αποκλεισμός της διαχείρισης στις περιοχές αυτές είναι επομένως υπερβολικός· ο συγκεκριμένος όρος χρήζει διαγραφής. Επιπλέον, το ξεκίνημα του 2022 μας υπενθύμισε όλως ιδιαιτέρως τη σημασία της επισιτιστικής αυτονομίας για την αντιμετώπιση των πολλαπλών μελλοντικών κινδύνων. Η κάλυψη του 10 % των χρησιμοποιούμενων γεωργικών εκτάσεων θα εξασφάλιζε βέβαια μια βελτίωση της βιοποικιλότητας που είναι απαραίτητη για την παραγωγικότητα της γεωργίας, αλλά θα οδηγούσε επίσης σε σημαντική απώλεια απόδοσης. Επομένως, θα ήταν σκόπιμο να μην περιορίζεται ο στόχος του 10 % αποκλειστικά στις γεωργικές εκτάσεις, αλλά να συνυπολογίζονται και οι γύρω από αυτές περιοχές. Για παράδειγμα, οι παρυφές των οδικών αρτηριών και των αγροτικών οδών παρουσιάζουν μείζον ενδιαφέρον για τη βιοποικιλότητα. Οι εκτάσεις αυτές θα μπορούσαν να φιλοξενούν λωρίδες ανθέων κατάλληλων για τους επικονιαστές και τους ωφέλιμους για τις καλλιέργειες οργανισμούς. Επιπλέον, τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τοπίου θα είναι πλήρως αποτελεσματικά μόνον εάν είναι οργανωμένα σε δίκτυο. Υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν ότι είναι προτιμότερη η εγκατάσταση πολλών λωρίδων ανθέων σε δίκτυο, παρά ενός μεγάλου ενιαίου χώρου με άνθη. Τέλος, η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι ενδείκνυται να επιδειχθεί η ίδια προσοχή σε όλους τους φυσικούς οικοτόπους, ώστε να μπορούν να επωφεληθούν όλα τα είδη που διαβιούν σε διαφορετικούς οικοτόπους. Για παράδειγμα, οι φυτικοί φράκτες ή η φύτευση των παρυφών των δρόμων δεν προσφέρουν ουσιαστικά τίποτα στην καλημάνα ή τη δεντροσταρήθρα. Συνεπώς, η πολιτική διατήρησης πρέπει να εφαρμόζεται σε ολόκληρη την έκταση ή στο σύνολο των χρήσεων γης, πέραν των γεωργικών και δασικών εκτάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες των κοινωνιών μας.
4.6Οι στόχοι για τα δασικά οικοσυστήματα, που προβλέπονται στο άρθρο 10 του κανονισμού
Η αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων στην Ευρώπη αποτελεί μείζονα πρόκληση για την προσαρμογή των κοινωνιών μας στην κλιματική αλλαγή και για τη συμβολή των οικονομικών δραστηριοτήτων στην επίτευξη των στόχων βιοποικιλότητας. Οι στόχοι της πρότασης κανονισμού, που ήδη προβάλλονται σε διεθνές επίπεδο, εντάσσονται σε μια σφαιρική προσέγγιση σε παγκόσμια κλίμακα. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πολιτική βούληση της Επιτροπής να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αποκαταστήσουν τα δασικά τους οικοσυστήματα. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι είναι σημαντικό να ενταχθεί η εν λόγω αποκατάσταση στο γενικότερο πλαίσιο που αφορά το τοπίο των συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών και να συνεκτιμηθούν οι κλιματικές καταστροφές που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη (πυρκαγιές, ενίοτε τεραστίων διαστάσεων κ.λπ.). Η χρήση γης σε ένα τοπίο είναι αλληλένδετη με περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές απαιτήσεις και, ως εκ τούτου, πρέπει να ανταποκρίνεται σε αυτές. Για παράδειγμα, τα μέτρα αναδάσωσης εις βάρος της γεωργικής γης ενδέχεται να οδηγήσουν σε οικονομικές απώλειες για τις τοπικές κοινότητες και να μην αποδειχθούν βιώσιμα, ενώ η ενσωμάτωση γηγενών δένδρων σύμφωνα με μια γεωργοδασοπονική προσέγγιση θα μπορούσε να είναι καταλληλότερη και να επιτύχει τοπική στήριξη. Είναι σημαντικό λοιπόν να κατευθυνθούν τα κράτη μέλη προς μεθόδους χωροταξικού σχεδιασμού που να συνδυάζουν τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων με την οικονομική ανάπτυξη. Η υλοποίηση του στόχου για τα δασικά οικοσυστήματα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς διαρκή στήριξη για την ανάδυση και την ανάπτυξη δασοκομικών κλάδων ανάντη και κατάντη του δένδρου, που θα επιτρέπουν την οικονομική αξιοποίηση της γεωργοδασοπονίας.
5.Προκλήσεις για τις αστικές περιοχές της Ένωσης
5.1Η πρόκληση της επαναφοράς της φύσης μέσα στις πόλεις αποτελεί βασικό στόχο τον οποίο η ΕΟΚΕ υποστηρίζει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αύξηση του πράσινου στις ευρωπαϊκές μας πόλεις έχει μεγάλη σημασία για την ευεξία των συμπολιτών μας, καθώς και για τη βιωσιμότητα της βιοποικιλότητάς μας. Οι καύσωνες που έπληξαν την Ευρώπη τον Ιούλιο του 2022 υπενθυμίζουν τον καίριο ρόλο των δένδρων στη μείωση της θερμοκρασίας στις πόλεις. Τα δένδρα επιτρέπουν μείωση της θερμοκρασίας της επιφάνειας του εδάφους έως και κατά 12 °C.
5.2Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές πόλεις καλύπτουν σήμερα σημαντικές εκτάσεις, που εμποδίζουν την κυκλοφορία των ειδών και βλάπτουν τον οικότοπό τους. Έχει εξαιρετική σημασία να κατευθυνθούν τα κράτη μέλη σε μέτρα για τον περιορισμό της δέσμευσης εδαφών φυσικού τοπίου. Τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει να στηρίζονται σε προγράμματα που προτείνουν ανταλλαγές γαιών.
5.3Τέλος, ο στόχος αποκατάστασης της βιοποικιλότητας θα πρέπει να ενισχυθεί στις πόλεις χάρη στην ανάπτυξη πράσινων υποδομών ως αναπόσπαστου μέρους της ανάπτυξης των περιοχών κατοικίας. Τα πάρκα, οι δενδροστοιχίες, οι πράσινες στέγες και οι πράσινοι τοίχοι βελτιώνουν το αστικό κλίμα με χαμηλότερο κόστος. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις συστάσεις που διατυπώνει στη γνωμοδότησή της NAT/607.
6.Προκλήσεις για τα θαλάσσια οικοσυστήματα της ΕΕ
6.1Οι στόχοι αποκατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχουν καθοριστική σημασία για τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας, δεδομένου του πλήθους των ειδών και των οικοσυστημάτων που αυτό καλύπτει και της στρατηγικής σημασίας του για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους στόχους που προτείνονται για την αποκατάσταση αυτού του περιβάλλοντος, όπου είναι διαπιστωμένο ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν διαταράξει την ισορροπία των οικοσυστημάτων. Πέρα από την προστασία των ειδών και την αποκατάσταση των οικοτόπων, θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν μέτρα υπεύθυνης αλιείας και μείωσης της ρύπανσης. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη θέσπιση μηχανισμού διατήρησης, στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής, για τη διαχείριση των δυσμενών επιπτώσεων στα οικοσυστήματα. Πράγματι, η επίτευξη των στόχων για το θαλάσσιο περιβάλλον απαιτεί να συμφωνήσουν τα κράτη μέλη για την από κοινού διαχείριση των αλιευτικών πόρων. Λαμβανομένης υπόψη της σημασίας που έχει η δράση υπέρ του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η Επιτροπή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παρεμβαίνει ώστε να διασφαλίζει την επίτευξη των στόχων προστασίας και αποκατάστασης.
6.2Επιπλέον, η ΕΟΚΕ τονίζει τον καίριο ρόλο του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η διατήρηση της ικανότητας δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα που διαθέτουν οι ωκεανοί έχει στρατηγική σημασία για το μέλλον μας. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να παράσχει χρηματοδοτική στήριξη για την καινοτομία και την έρευνα, προκειμένου να ενθαρρυνθούν η αναζήτηση καινοτόμων λύσεων και η βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τα οικοσυστήματα αυτά. Για παράδειγμα, υπάρχουν μελέτες που έχουν καταδείξει τη σημασία των μικρών παράκτιων πυθμένων, οι οποίοι συνιστούν βασικούς οικοτόπους για πολλά είδη ιχθύων, που αναπτύσσονται εκεί πριν μεταβούν στους χώρους της ενήλικης διαβίωσής τους. Οι περιοχές αυτές, όμως, συχνά υποβαθμίζονται από διευθετήσεις των παράκτιων περιοχών (λιμάνια, κυματοθραύστες κ.λπ.) και, ως εκ τούτου, απαιτείται η αναζήτηση νέων λύσεων. Για παράδειγμα, στο αγκυροβόλιο της Τουλόν και του Παλαιού Λιμένα της Seyne-sur-Mer, έχουν ποντιστεί πειραματικές κατασκευές για τη στερέωση υφάλων και τεχνητών υποθαλάσσιων λιβαδιών. Η συνολική οικολογική πρόκληση αυτής της δράσης είναι η αναζωογόνηση των οικολογικών λειτουργιών του παράκτιου περιβάλλοντος.
7.Οικονομικές προκλήσεις που θέτει η αποκατάσταση της φύσης
7.1Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την αξιοσημείωτη πολιτική βούληση που επιδεικνύει η Επιτροπή με αυτόν τον φιλόδοξο και καινοτόμο για την ΕΕ κανονισμό. Ωστόσο, υπενθυμίζει ότι η πολιτική βούληση φθάνει στα όριά της όταν δεν υποστηρίζεται από δημοσιονομική φιλοδοξία ανάλογη προς τις δεσμεύσεις. Από την άποψη αυτή, οι εργασίες της Επιτροπής για την περαιτέρω αποσαφήνιση του δυνητικού κόστους της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων προσφέρουν μια πρώτη άποψη της δέσμευσης που θα πρέπει να αναλάβουν τα κράτη μέλη, αλλά εγείρουν ερωτήματα. Οι εργασίες αυτές μας δείχνουν μια σχέση κόστους/οφέλους από 1 έως 8 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αλλά δεν μας ενημερώνουν για τον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό αντίκτυπο της επίτευξης των στόχων. Ποιος θα είναι ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος των μέτρων αποκατάστασης που θεσπίζονται για τις χερσαίες περιοχές; Η ΕΟΚΕ ζητεί να διενεργηθεί προκαταρκτική εκτίμηση της ακριβούς έκτασης γεωργικών γαιών, δασών και υδατορευμάτων που θα καλύπτεται από τις προτάσεις του κανονισμού. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει επίσης τις παρατηρήσεις που έχει διατυπώσει στη γνωμοδότηση NAT/786, στην οποία ζητείται η πρόβλεψη χρηματοδοτικών πόρων ανάλογων προς τα διακυβευόμενα ζητήματα. Για παράδειγμα, το δίκτυο Natura 2000, το οποίο προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στην Ευρώπη για τη βελτίωση της ποιότητας αξιόλογων φυσικών οικοσυστημάτων, παρέχει μόλις το 20 % των υπεσχημένων και αναγκαίων για τα μέτρα πόρων. Η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στις οικονομικές δεσμεύσεις που αναγγέλλει η Επιτροπή. Υπενθυμίζει τη σημασία της διάθεσης κονδυλίων ανάλογων προς τις προσδοκίες, διαφορετικά η πρόσθετη ρύθμιση δεν θα αποφέρει κανένα αποτέλεσμα.
7.2Η ΕΟΚΕ προειδοποιεί για τον κίνδυνο μη ανανέωσης των γενεών στον γεωργικό τομέα. Ο καθορισμός στόχων ασυμβίβαστων με την πραγματικότητα της ζωής μιας γεωργικής εκμετάλλευσης θα οδηγήσει σε σημαντικές οικονομικές δυσχέρειες για τον εν λόγω τομέα, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες για την ανανέωση των γενεών των επαγγελματιών του. Η Επιτροπή πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στον οικονομικό αντίκτυπο που θα υποστούν οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ώστε να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους, στηρίζοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη πρακτικών που να λαμβάνουν υπόψη τις κλιματικές προκλήσεις.
Βρυξέλλες, 10 Ιανουαρίου 2023
Peter Schmidt
Πρόεδρος του τμήματος «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον»
_____________