INT/909
Τουρισμός και μεταφορές το 2020 και μετά
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών –
Τουρισμός και μεταφορές το 2020 και μετά
[COM(2020) 550 final]
|
|
|
Υπάλληλος διοίκησης
|
Silvia STAFFA
|
|
Ημερομηνία του εγγράφου
|
08/09/2020
|
Εισηγητής: Παναγιώτης ΓΚΟΦΑΣ
|
Αίτηση γνωμοδότησης
|
Επιτροπή, 17/06/2020
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
|
|
|
Αρμόδιο τμήμα
|
Τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»
|
|
Έγκριση από το τμήμα
|
04/09/2020
|
|
Έγκριση από την Ολομέλεια
|
HH/MM/EEEE
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
…
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
…/…/…
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανακοίνωση COM(2020) 550 final της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει να αποτελέσει στρατηγικό εργαλείο πολιτικής για την επανεξέταση του βιώσιμου μοντέλου της ΕΕ για τον τουρισμό και τις μεταφορές. Η ΕΟΚΕ ζητεί μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων, με κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις που θα έχουν στόχο:
1)την ασφαλή αποκατάσταση της απεριόριστης ελεύθερης κυκλοφορίας, το συντονισμένο εκ νέου άνοιγμα των εσωτερικών συνόρων και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα·
2)την ασφαλή αποκατάσταση των μεταφορών και της συνδεσιμότητας μετά την υιοθέτηση μιας κοινής πολιτικής συμφωνίας-πλαισίου για όλα τα κράτη μέλη·
-την ασφαλή συνέχιση της παροχής υπηρεσιών στους κλάδους του γαστρονομικού τουρισμού και της φιλοξενίας·
-την επίτευξη ισορροπίας μέσω συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ αναφορικά με την ασφαλή και κοινή διαχείριση των αποφάσεων και των πολιτικών για τα σύνορα και τις μεταφορές· ενόσω διενεργούνται έλεγχοι για τη νόσο COVID-19, την επάνδρωση με επαρκές προσωπικό για τη διαχείριση και την άμεση και ταχεία μετακίνηση των ατόμων·
-τη χρηματοδότηση της κατάρτισης των εργαζομένων σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας, μουσεία κ.λπ., έτσι ώστε να μπορούν να εφαρμόζουν σωστά τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης·
3)τη διασφάλιση ότι η υγεία και η ασφάλεια αποτελούν την ύψιστη προτεραιότητα σε κάθε περίπτωση, είτε πρόκειται για μετακινήσεις, είτε για οτιδήποτε άλλο, καθώς αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην κυκλοφορία των προσώπων·
4)την κατάρτιση ενός κοινού στρατηγικού σχεδίου της ΕΕ που θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν οικονομικά μέτρα και μέτρα στήριξης για τις ΜΜΕ στον κλάδο του τουρισμού, τα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία, τα τουριστικά πρακτορεία, τους ξεναγούς κ.λπ.·
-την αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας, με άμεση χρηματοδότηση ιδίως των πολύ μικρών επιχειρήσεων, και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων, καθώς και τη διευθέτηση των ταξιδιωτικών δελτίων (voucher)·
-την άμεση πρόσβαση σε δανεισμό και την έγκριση δανείων σε όλα τα κράτη μέλη υπό την εποπτεία της ΕΚΤ και της ΕΕ·
-τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων στήριξης για ΜΜΕ και εργαζομένους, ιδίως για τη ρευστότητα, τον δανεισμό και τη διαφάνεια των μέτρων στήριξης·
5)την ενίσχυση και την παράταση του προγράμματος SURE για την κάλυψη της αποζημίωσης ανεργίας των εργαζομένων και των μισθών των ΜΜΕ. Οι ΜΜΕ θα πρέπει να εξαιρεθούν από την καταβολή μέρους των μισθών και να υποχρεωθούν να εντάξουν εργαζομένους τους σε εθνικά προγράμματα που στηρίζονται από το SURE·
6)Θα πρέπει να ζητείται η γνώμη των οργανώσεων των ΜΜΕ από τα ευρωπαϊκά και εθνικά θεσμικά όργανα που είναι αρμόδια για την ανάπτυξη του προγράμματος SURE·
7)το πρόγραμμα SURE θα πρέπει να καλύπτει πλήρως τους μισθούς και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών οι οποίοι απώλεσαν τις θέσεις εργασίας τους λόγω πανδημίας, για παράδειγμα σε υπηρεσίες εστίασης, ξενοδοχεία, αεροπορικές εταιρείες, κρουαζιερόπλοια, τουριστικά λεωφορεία, αεροδρόμια, λιμενικούς τερματικούς σταθμούς και υπηρεσίες ξενάγησης, τουλάχιστον μέχρι τις 31/12/2020·
8)μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης για όλους τους φορείς του τουριστικού κλάδου, με αναστολή των φορολογικών τους υποχρεώσεων· Αυτά τα μέτρα, ωστόσο, πρέπει να εξαρτώνται από την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της παροχής εγγυήσεων περί μη απολύσεων. Επιπλέον, κάθε χρηματοπιστωτική στήριξη όπως κρατικές ενισχύσεις, δάνεια ή φοροαπαλλαγές πρέπει να χορηγείται μόνο σε επιχειρήσεις που:
-προστατεύουν την απασχόληση / δημιουργούν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων,
-δεν είναι καταχωρημένες σε φορολογικούς παραδείσους και κατέβαλλαν ανέκαθεν το μερίδιο που τους αναλογεί σε φόρους και κοινωνικές εισφορές·
9)τη ρύθμιση της συνεργατικής οικονομίας στον τουρισμό και ιδίως στον κλάδο των ξεναγών· θα πρέπει να απευθυνθεί έκκληση προς τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να ρυθμίσουν τη συνεργατική οικονομία στον κλάδο των ξεναγών και να εφαρμόσουν νομοθετικά και διοικητικά μέτρα σχεδιασμένα για να διασφαλίζουν ανταγωνισμό επί ίσοις όροις·
10)Όλα τα προγράμματα στήριξης της ρευστότητας, καθώς και νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για ξενοδοχεία, εστιατόρια, ξεναγούς, τουριστικά λεωφορεία, ταξιδιωτικά πρακτορεία κ.λπ. και για αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους θα πρέπει να συνεχιστούν για τουλάχιστον 10 μήνες μετά την επιστροφή στην κανονικότητα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού.
1.2Δεδομένου ότι η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική της Ευρωομάδας/του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου/της ΕΚΤ δεν διαβιβάζεται συμμετρικά σε όλα τα κράτη μέλη, ιδίως στα πλέον ευάλωτα και σε εκείνα που δέχθηκαν τα πιο σκληρά πλήγματα, η Επιτροπή οφείλει να ενισχύσει τον ρόλο της ως θεματοφύλακας των Συνθηκών και να διασφαλίσει τη συμμετρική ανάκαμψη της ενιαίας αγοράς με διττό τρόπο:
1)με την έκδοση κατευθυντηρίων γραμμών στις κυβερνήσεις και τις τράπεζες σχετικά με τον τρόπο στήριξης των κλάδων του τουρισμού και της φιλοξενίας, και με την παροχή κατάλληλης βοήθειας (π.χ. μέσω μιας κοινής ειδικής ομάδας σε κάθε κράτος απαρτιζόμενης από υπαλλήλους της Επιτροπής και της ΕΟΚΕ), και
2)με την επιβολή της ορθής εφαρμογής της πολιτικής που εγκρίνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μέσω μιας πολιτικής «κατονομασίας και στιγματισμού». Η Επιτροπή οφείλει να εντοπίζει και να υποδεικνύει αμφισβητήσιμες τραπεζικές πρακτικές ή κυβερνητικές επιλογές πριν από τη διατύπωση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων (ΣΑΧ), τόσο εκτός του πλαισίου του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Εξαμήνου όσο και φιλοκυκλικά σε σχέση με το εν λόγω Εξάμηνο·
3)μια «συμφωνία κυρίων» για τις αεροπορικές εταιρείες με διαμεσολάβηση και παρακολούθηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις αρμόδιες εθνικές αρχές, τους αντιπροσωπευτικούς οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις που εκπροσωπούν τους καταναλωτές και τους επιβάτες είναι επειγόντως αναγκαία για την αποφυγή αρπακτικών πρακτικών.
1.3Απαιτούνται επειγόντως εντατικός κοινωνικός διάλογος και ουσιαστική πολιτική ημερήσια διάταξη προκειμένου να συναφθούν επικαιροποιημένες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις για τους τομείς του τουρισμού και των μεταφορών που περιλαμβάνουν ΜΜΕ και αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ΜΜΕ που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία COVID-19.
2.Γενικές παρατηρήσεις
2.1Η πανδημία COVID-19 παρέλυσε τον κλάδο του τουρισμού, με αποτέλεσμα ταξιδιώτες να προσπαθούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους, και με καταστροφικές συνέπειες για τις οικονομίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.
2.2Ο κλάδος του τουρισμού στην ΕΕ απασχολεί περίπου 22,6 εκατομμύρια ανθρώπους και αντιπροσωπεύει το 11,2 % της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ. Το 2019, ο κλάδος συνέβαλε κατά 9,5 % στο ΑΕΠ της ΕΕ. Το 2018 στην ΕΕ των 27 καταγράφηκαν 600 154 τουριστικά καταλύματα, ενώ η ζήτηση για διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα ανήλθε σε περίπου 1 326 049 994 διανυκτερεύσεις. Για πολλά κράτη μέλη, ευρωπαϊκές περιφέρειες και πόλεις, ο τουρισμός συμβάλλει σημαντικά στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Επιπλέον, προσφέρει εξαιρετικά αναγκαίες θέσεις εργασίας και εισόδημα, σε περιοχές που, συχνά, δεν διαθέτουν εναλλακτικές πηγές απασχόλησης ενώ απασχολεί εργαζομένους με χαμηλές δεξιότητες.
2.3Οι απώλειες εσόδων του τουριστικού κλάδου της ΕΕ, ο οποίος απασχολεί περίπου 13 εκατομμύρια άτομα, υπολογίζονται σε περίπου 1 δισ. ευρώ μηνιαίως λόγω της πανδημίας COVID-19.
2.4Σε πολλούς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, τα ξενοδοχεία είναι άδεια και τα μπαρ, τα τουριστικά αξιοθέατα, τα μουσεία και τα κέντρα είναι κλειστά. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε διάφορες χώρες της ΕΕ, οι οποίες είναι βασικοί τουριστικοί προορισμοί, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Μάλτα, η Κύπρος, η Ισπανία και η Γαλλία. Η Ιταλία υπολογίζεται ότι θα χάσει φέτος περίπου το 60 % των τουριστών της. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού προβλέπει ότι το 2020 η αγορά των ταξιδιών και του τουρισμού ενδέχεται να απολέσει 75 εκατομμύρια θέσεις απασχόλησης παγκοσμίως από τις οποίες 6,4 εκατομμύρια στην ΕΕ.
2.5Η Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών (ΙΑΤΑ) εκτιμά ότι οι παγκόσμιες αεροπορικές μεταφορές ενδέχεται να χάσουν περισσότερα από 252 δισ. δολάρια (228 δισ. ευρώ) το 2020. Δύο εκατομμύρια πτήσεις ακυρώθηκαν έως τις 30 Ιουνίου. Στη Γαλλία, το ποσοστό πληρότητας των ξενοδοχείων ήταν 3,3 % στις 17 Μαρτίου (σε σύγκριση με το 65,3 % στις 26 Φεβρουαρίου). Έως τις 30 Μαΐου, τα εστιατόρια και τα μπαρ σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν κλειστά, με εξαίρεση τη Σουηδία. Ξενοδοχεία, εστιατόρια και μπαρ απέλυσαν χιλιάδες εργαζομένους ή ανέστειλαν τις συμβάσεις τους. Οι ευρωπαϊκοί σιδηρόδρομοι έχασαν το 90 % των επιβατών κατά την κορύφωση της κρίσης και εξακολουθούν να λειτουργούν με χαμηλή ικανότητα.
2.6Το ευρωπαϊκό τουριστικό οικοσύστημα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως ταξίδια, μεταφορές, διαμονή, εστίαση, αναψυχή (τόσο στην ξηρά όσο και σε υδάτινο περιβάλλον), πολιτισμό και φύση. Άμεσα και έμμεσα, συνεισφέρει σε ποσοστό σχεδόν 10 % στο ΑΕΠ της ΕΕ και έχει αναδείξει την ΕΕ στον πρώτο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως, με 563 εκατομμύρια διεθνείς αφίξεις και 30 % των παγκόσμιων εσόδων το 2018 (πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Με το 30 % των διεθνών αφίξεων το 2018, η ΕΕ αποτελεί τον κύριο τουριστικό προορισμό στον κόσμο (πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Η σύνθεση αυτών των διεθνών ροών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον σχεδιασμό της κατάλληλης βραχυπρόθεσμης, μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής και του θεματολογίου της ΕΕ.
3.ΠΥΛΩΝΑΣ Ι: Βιωσιμότητα του τουρισμού και των μεταφορών
3.1Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εν λόγω ανακοίνωση πρέπει να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την επόμενη γενιά βιώσιμων πολιτικών και προγραμμάτων για τον τουρισμό στην ΕΕ. Θα πρέπει να συνδυάζει τις ανάγκες και τις επικρατούσες συνθήκες για τις ΜΜΕ και τους εργαζομένους, με σκοπό την αποκατάσταση της δημόσιας εμπιστοσύνης ως τουριστών και καταναλωτών. Θα πρέπει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα και τα πρότυπα υγείας και ασφάλειας, και να διασφαλίζει τη βιωσιμότητα και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων στο πλαίσιο μιας ανανεωμένης ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις ΜΜΕ για το 2030, σύμφωνα με τις αρχές της πρωτοβουλίας «Small Business Act».
3.2Η ΕΟΚΕ δεν θεωρεί ρεαλιστική την απλή υιοθέτηση μιας προσέγγισης επιστροφής στην κανονικότητα για την αντιμετώπιση της πιο σοβαρής κρίσης που έχει πλήξει τους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών στην ΕΕ. Η ΕΟΚΕ ζητεί την πλήρη επαναχάραξη αυτών των πολιτικών, με στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της σταθερότητας προς όφελος των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, μέσω της υιοθέτησης ενός ενωσιακού συμφώνου αλληλεγγύης «επόμενης γενιάς» για βιώσιμο τουρισμό έως το 2030.
3.3Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τώρα μάς δίνεται η ευκαιρία να διασφαλίσουμε τη δίκαιη ανάκαμψη και την ταχεία ανοικοδόμηση των οικονομιών μας, ώστε αυτές να καταστούν πιο φιλικές προς το περιβάλλον, πιο δίκαιες και πιο ανθεκτικές σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Η συμβολή του σχεδίου ολοκλήρωσης της ΕΕ στο ευρωπαϊκό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης του τουρισμού και των μεταφορών πρέπει να αναθεωρηθεί, και να αποφευχθούν μέτρα που προκαλούν περαιτέρω κατακερματισμό και άδικες συνθήκες/πρακτικές στην εσωτερική αγορά.
3.4Στον κλάδο του τουρισμού, μια δίκαιη και βιώσιμη ανασυγκρότηση απαιτεί:
1)να ληφθούν υπόψη οι ευρωπαϊκοί στόχοι για το 2050 αναφορικά με την ουδετερότητα άνθρακα, σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού (Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2019).
2)Για τη συμβολή στην επίτευξη των στόχων, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να αντιμετωπιστεί πρώτα το ζήτημα των τρόπων μεταφοράς, ενθαρρύνοντας την αργή και μη ρυπογόνο κινητικότητα, όπως το ποδήλατο και τις σιδηροδρομικές μεταφορές.
3)Σε σχέση με τα τουριστικά καταλύματα, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι θα πρέπει να ενθαρρύνεται η ανακαίνιση και ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται το οικολογικό σήμα της ΕΕ για τέτοιου είδους καταλύματα. Οι εγκαταστάσεις αυτές θα πρέπει να παροτρύνονται να αναρτούν σε εμφανές σημείο την κατανάλωση ενέργειας και το αποτύπωμα άνθρακα.
4)Προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές CO2 στον τουρισμό, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει θερμά τη χρήση τοπικών τροφίμων και άλλων αναλώσιμων που μπορούν να ανακυκλωθούν.
3.5Οι φορείς υπεύθυνου τουρισμού πρέπει να δεσμευτούν στην ανάρτηση του αποτυπώματος άνθρακα των διακοπών και των δραστηριοτήτων που προσφέρουν.
3.6Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι ο δίκαιος τουρισμός βασίζεται στην κοινωνικά υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα που παρέχει θέσεις εργασίας καλής ποιότητας. Κάτι τέτοιο απαιτεί την ανάπτυξη του μη εποχικού τουρισμού ο οποίος μπορεί να εγγυηθεί βιώσιμες θέσεις εργασίας. Για αυτόν τον σκοπό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να στηρίξει τις πρωτοβουλίες και τα έργα που πληρούν αυτά τα κριτήρια. Θα πρέπει, ακόμη, να διεξαχθούν μελέτες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα περιβαλλοντικά κόστη του μη βιώσιμου τουρισμού.
3.7Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, στο πλαίσιο ενός εναρμονισμένου συστήματος ΦΠΑ της ΕΕ, θα πρέπει να εφαρμοστεί μειωμένος ΦΠΑ στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τις ταξιδιωτικές υπηρεσίες, τα λεωφορεία, τις υπηρεσίες ξεναγών κ.λπ.
3.8Ο κλάδος των τουριστικών λεωφορείων, που αποτελείται από πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επλήγη σοβαρά από την πανδημία. Ο κύκλος εργασιών πολλών επιχειρήσεων του κλάδου έπεσε στο 0-10% του περσινού. Η ΕΕ έχει την ευκαιρία να συνδράμει τον κλάδο δίνοντας συνέχεια στις προτάσεις που η ίδια κατέθεσε, συμπεριλαμβανομένης της εναρμόνισης της νομοθεσίας για τις ζώνες χαμηλών εκπομπών εντός της ΕΕ και μιας μονοαπευθυντικής θυρίδας για τις επιστροφές ΦΠΑ.
3.9Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αναληφθεί δράση προκειμένου ο διεθνής, ηπειρωτικός και εθνικός τουρισμός να ανακάμψει, προς όφελος ευρέων τομέων της οικονομίας της ΕΕ. Οι σιδηρόδρομοι μπορούν να συνδράμουν τουριστικούς προορισμούς που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς από τις αερομεταφορές, να ανοίξουν νέους δρόμους και να καλλιεργήσουν νέες αξιακές αλυσίδες. Για τους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους, πρόκειται για ευκαιρία να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση των ευαισθητοποιημένων για το κλίμα τουριστών στην αγορά. Το Έτος Σιδηροδρόμων πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό και τις νέες τουριστικές διαδρομές που μπορούν να ανακαλύψουν οι Ευρωπαίοι πολίτες χάρη στις σιδηροδρομικές συνδέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Έτος Σιδηροδρόμων θα πρέπει να αποτελέσει επίσης ευκαιρία να προβληθούν περισσότερο και να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά τις ιστορικές και γραφικές σιδηροδρομικές διαδρομές σε ολόκληρη την Ευρώπη.
3.10Για πολλούς λόγους, σημαντικός αριθμός νέων Ευρωπαίων δεν έχουν, ή έχουν ελάχιστα ταξιδέψει στην Ευρώπη. Παρότι υφίστανται προγράμματα εκπαιδευτικών ανταλλαγών, η ΕΕ μόλις εγκαινίασε εργαλείο που θα επιτρέπει σε κάθε Ευρωπαίο να αποκτήσει ταξιδιωτική εμπειρία η οποία θα συνδέει καλύτερα τους νέους με την ευρωπαϊκή ταυτότητα, θα ευαισθητοποιεί σχετικά με τις βασικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα τους εξοικειώνει με ένα αειφόρο και καθαρό μέσο μεταφοράς. Η πρωτοβουλία DiscoverEU της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να ανακαλύψουν την Ευρώπη μέσω εμπειριών μάθησης. Ταξιδεύοντας πρωτίστως με τρένο (υπάρχουν εξαιρέσεις προκειμένου να μπορούν να συμμετάσχουν οι κάτοικοι νησιών ή απομακρυσμένων περιοχών), οι νέοι Ευρωπαίοι μπορούν να ανακαλύψουν την Ευρώπη, τις πόλεις και τις κωμοπόλεις της.
4.ΠΥΛΩΝΑΣ II: Ρευστότητα, ανάκαμψη της απασχόλησης και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων
4.1Είναι σημαντικό να υποστηριχθεί η ανάκαμψη και η βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ρευστότητα των ευρωπαϊκών τουριστικών επιχειρήσεων, ιδίως των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων. Αυτό θα πρέπει να γίνει εν μέρει με την άμεση σύσταση ειδικής ομάδας ρευστότητας της ΕΕ, η οποία θα πρέπει να έχει δυνατότητα μέτρησης της αποτελεσματικότητας των σχετικών μέτρων, αφενός, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια όσον αφορά τις αδικαιολόγητες αρνήσεις χορήγησης πιστώσεων, τις καθυστερήσεις και τον περιττό γραφειοκρατικό φόρτο και, αφετέρου, λαμβάνοντας κατάλληλα διορθωτικά μέτρα σχετικά με τα Ευρωπαϊκά Επενδυτικά Ταμεία, τις νέες διαδικασίες αφερεγγυότητας και τους εθνικούς διαμεσολαβητές.
4.2Όσον αφορά τους ξεναγούς, η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει τον δίκαιο και επί ίσοις όροις ανταγωνισμό στην τουριστική αγορά μεταξύ του επαγγέλματος των ξεναγών και των παράνομα δραστηριοποιούμενων διοργανωτών ξεναγήσεων και «οδηγών». Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, να διασφαλίσει την ισορροπημένη ανάπτυξη της ενωσιακής συνεργατικής οικονομίας στα κράτη μέλη, όπως αναφέρεται στο ενημερωτικό δελτίο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 16/11/2016, το οποίο παρουσιάζει την ευρωπαϊκή ατζέντα για μια συνεργατική οικονομία για τις υπηρεσίες των ξεναγών.
4.3Τράπεζες, ρευστότητα: η νομισματική πολιτική δεν μεταφέρεται σωστά. Οι τράπεζες (στην Ελλάδα, για παράδειγμα) επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν την ποσοτική χαλάρωση (συναλλαγές PEPP από την ΕΚΤ) για να εδραιώσουν τη θέση τους και δεν υποστηρίζουν την πραγματική αγορά. Οι τράπεζες παρατείνουν τα δάνεια σε βιώσιμες επιχειρήσεις που δεν επηρεάστηκαν από την κρίση (όπως τα σουπερμάρκετ) και δεν διακινδυνεύουν να δανείσουν σε ευάλωτους κλάδους, όπως ο τουρισμός και η φιλοξενία.
4.4Η απασχόληση στον τουριστικό κλάδο της ΕΕ απαιτεί μια εναρμονισμένη και προηγμένη προσέγγιση, σε συνεργασία με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους και με ενοποιημένες πρακτικές. Προκειμένου να αποφευχθεί η ανεργία και η απώλεια εκπαιδευμένων εργαζομένων, πρέπει να συμφωνηθούν σε εθνικό επίπεδο βραχυπρόθεσμα εργασιακά μέτρα μεταξύ των αρμόδιων αρχών και των κοινωνικών εταίρων. Πρέπει, επίσης, να συνεκτιμηθεί ότι στις μεγάλες πόλεις όπου εφαρμόζονται μέτρα για την προώθηση της εργασίας από το σπίτι στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, υπάρχει κίνδυνος τα περισσότερα εστιατόρια, οι παμπ, τα μπαρ και οι καφετέριες να κλείσουν. Πρέπει να χαραχτεί πολιτική και να ληφθούν μέτρα για την απασχόληση, προκειμένου να αποφευχθούν μόνιμες διακοπές λειτουργίας καταστημάτων στα αστικά κέντρα και στις γύρω περιοχές. Επιπλέον, η εργασία από το σπίτι (ή η τηλεργασία) δεν πρέπει να υποκαταστήσει μακροπρόθεσμα την ισχυρή ευρωπαϊκή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Η μείωση που σημειώθηκε στις διοργανώσεις ευρωπαϊκών διασκέψεων, εκθέσεων, συνεδρίων και στις επιχειρηματικές μετακινήσεις θα οδηγήσει σε τεράστια απώλεια θέσεων εργασίας, τεχνογνωσίας των ΜΜΕ, συμπράξεων δημιουργικότητας και καινοτομίας στην Ευρώπη και σε περισσότερο εθνικούς τρόπους σκέψης.
4.5Κλάδος του τουρισμού, προσδοκίες διαχείρισης Όλα τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι αυτή η τουριστική περίοδος έχει χαθεί. Οι αφίξεις τουριστών δεν θα μπορέσουν ούτε κατά διάνοια να αντισταθμίσουν τα λειτουργικά κόστη του τομέα. Όλες οι επιχειρήσεις θα υποστούν τεράστιες ζημίες που θα θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά τους. Το τριπλό πακέτο της Ευρωομάδας (πακέτα SURE των 100, ΕΤΕπ των 200 και ΕΜΣ των 250 δισ. ευρώ) δεν επαρκούν ή/και οι κυβερνήσεις δεν μεταφέρουν σωστά την πολιτική. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η κυβέρνηση επέλεξε να μην χρησιμοποιήσει τον μηχανισμό ΕΜΣ με αποτέλεσμα οι δύο άλλοι πυλώνες να υστερούν: ανεπαρκής στόχευση, ανεπαρκής χρηματοδότηση, ανεπαρκή κίνητρα.
5.ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙΙ: Δίκτυα γνώσης και δεδομένων και ετοιμότητα, υγεία και ασφάλεια, μετριασμός κινδύνου και ετοιμότητα
5.1Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, σε συνέχεια της πανδημίας COVID-19 και των διδαγμάτων που αποκόμισαν τα κράτη μέλη από τις δυσκολίες συντονισμού των διασυνοριακών και των κοινών πολιτικών, απαιτείται μια πιο αποτελεσματική συντονισμένη προσέγγιση στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών. Κάτι τέτοιο είναι δυνατό μέσω της ανάπτυξης πιλοτικών προγραμμάτων κατάρτισης για αποτελεσματική και από κοινού ανταπόκριση ετοιμότητας, με την αξιοποίηση των ενωσιακών δικτύων γνώσης, τα οποία είναι διαθέσιμα στους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σε ετήσια βάση έως το 2024.
5.2Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι οι εθνικές πλατφόρμες μετριασμού των κινδύνων στο πλαίσιο του Μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ στο Πλαίσιο Σεντάι του ΟΗΕ θα καταστούν αποτελεσματικές χωρίς καθυστέρηση. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη (εθνικό σχέδιο συντονισμού για την ενίσχυση έκτακτης ανάγκης), τους οικονομικούς και τους κοινωνικούς εταίρους και τους επιστημονικούς φορείς να συμπεριλάβουν τους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών στα κοινά πιλοτικά έργα τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την κρίση COVID-19, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκτυο κατάρτισης, προκειμένου να διαμορφωθεί η απόκριση της ΕΕ.
5.3Προκειμένου να διατίθενται ευρωπαϊκά, εναρμονισμένα και ενημερωμένα δεδομένα για τον τουρισμό, την κινητικότητα, τις στενωπούς στην αγορά και τις βέλτιστες πρακτικές, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημιουργήσει ειδικά προγράμματα και περιφερειακά πιλοτικά έργα σε συνεργασία με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους, καθώς και με τα δίκτυα ακαδημαϊκής και ανεξάρτητης έρευνας, έτσι ώστε να υπάρξει συγκέντρωση των πηγών έρευνας και κατάρτισης. Επιπλέον, για τον καλύτερο συντονισμό της εκ νέου ανάδειξης της ΕΕ ως διεθνούς τουριστικού προορισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να προωθήσουν ειδικά προγράμματα και κοινές πιλοτικές πρωτοβουλίες.
6.ΠΥΛΩΝΑΣ IV: Διακυβέρνηση και πόροι: πολιτικές βιώσιμου τουρισμού και μεταφορών νέας γενιάς
6.1Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση σχετικά με τον ευρωπαϊκό τουρισμό και τις μεταφορές το 2020 και μετά, την οποία θεωρεί επείγουσα και απαραίτητη. Τα διδάγματα που αποκομίσθηκαν πρέπει να οδηγήσουν τα όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη να αναθεωρήσουν τις υφιστάμενες πολιτικές για τον τουρισμό και τις μεταφορές και να διαμορφώσουν νέες κοινές αρμοδιότητες της ΕΕ σε εθελοντική βάση, μέσω ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων κυβερνήσεων και των πολυεπίπεδων αρχών. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί με την ενεργό συμμετοχή των ενωσιακών και των εθνικών κοινωνικών εταίρων και συμβουλευτικών οργάνων.
6.2Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι χρειαζόμαστε επειγόντως μια αποτελεσματική μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πολιτική σε επίπεδο ΕΕ για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των ιδιωτών και της κοινωνίας συνολικά στην ικανότητα πραγματοποίησης ταξιδιών με ασφάλεια σε ολόκληρη της Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτική πρέπει να καλύπτει άλλα τουριστικά οικοσυστήματα της ΕΕ, όπως διαμονή, εστίαση, υγεία και ασφάλεια, εμπόριο, τηλεπικοινωνίες και γεωργία. Ο τουρισμός και οι μεταφορές στην ΕΕ είναι ένα από τα οικοσυστήματα που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία COVID-19.
6.3Για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, την ανάκαμψη και την αύξηση του τουρισμού, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη χρήση ενός εσωτερικού «Διαβατηρίου υγείας της ΕΕ» (στο πρότυπο του Δελτίου εντοπισμού επιβάτη/PLF και των κωδικών QR) με μια «διαλειτουργική και πολυγλωσσική πλατφόρμα υγειονομικής βοήθειας της ΕΕ». Οι πολίτες θα μπορούν να χρησιμοποιούν τον κωδικό QR για να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες υγείας στη χώρα που επισκέπτονται και να έχουν επείγουσα πρόσβαση στα συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης.
6.4Η ΕΟΚΕ καλεί όλους τους σχετικούς ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς να καταρτίσουν ένα πολυετές σχέδιο δράσης σε επίπεδο ΕΕ αμέσως μετά τη φάση έκτακτης ανάγκης. Το σχέδιο δράσης πρέπει να επανεξετάζει πλήρως τη χάραξη ενωσιακής πολιτικής στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών, να διευκολύνει τόσο τον συντονισμό του τουρισμού στην εσωτερική αγορά, όσο και τις διεθνείς τουριστικές ροές από ολόκληρο τον κόσμο.
6.5Η ΕΟΚΕ επικροτεί και υποστηρίζει πλήρως τόσο τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση όσο και τη μεσο-μακροπρόθεσμη θεώρηση που επέλεξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το μέσο ανάκαμψης «ΕΕ - Επόμενη Γενιά» και για τον συνολικό ενωσιακό προϋπολογισμό της περιόδου 2021-2027, οι οποίες θα απαιτήσουν κατάλληλα δημοσιονομικά μέτρα. Ειδικότερα, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να επικεντρωθούν στην υλοποίηση της επόμενης γενιάς πολιτικών και προγραμμάτων βιώσιμου τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων εθνικών επιχειρησιακών σχεδίων για τον τομέα του τουρισμού που να αποσκοπούν στη δημιουργία ικανοτήτων των ΜΜΕ, των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων και των κοινωνικών εταίρων, ενώ θα λαμβάνουν, παράλληλα, υπόψη σε μεγάλο βαθμό άλλες ενωσιακές προτεραιότητες που δεν συνδέονται απαραίτητα με την πανδημία.
6.6Αρπακτικές πρακτικές των αεροπορικών εταιρειών: τόσο οι ταξιδιώτες για λόγους αναψυχής όσο και για επαγγελματικούς σκοπούς χάνουν χρήματα όταν οι αεροπορικές εταιρείες πραγματοποιούν κρατήσεις για πτήσεις που τελικά ακυρώνονται λίγο μετά την πληρωμή. Οι αεροπορικές εταιρείες αποφασίζουν κατά περίπτωση αν θα διατηρήσουν ή θα ακυρώσουν δρομολόγια, πτήσεις και χρονοθυρίδες χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση προς τους πελάτες. Οι πελάτες βρίσκονται σε αδιέξοδο με τις πρακτικές για τα εισιτήρια και τις αλλαγές δρομολογίων. Οι επιστροφές χρημάτων καθυστερούν πολύ και καλύπτουν λιγότερο από το 20 % του συνολικού όγκου ακυρώσεων/κρατήσεων, αποστραγγίζοντας την πολύτιμη ρευστότητα των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.
6.7Η ΕΟΚΕ σημειώνει με ανησυχία τη λεπτή ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των καταναλωτών και των προβλημάτων ρευστότητας των αεροπορικών εταιρειών, τα οποία οφείλονται στην ακύρωση πτήσεων λόγω COVID-19. Η ΕΟΚΕ καλεί τις αεροπορικές εταιρείες, τους επιβάτες και τις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές να βρουν κατάλληλες λύσεις κατά τη μεταβατική περίοδο COVID-19 σχετικά με εναλλακτικές επιλογές ή προθεσμίες επιστροφής καταβληθέντων ποσών. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) απορρίπτει τις παράνομες πρακτικές των αεροπορικών εταιρειών όπως προσφορές κουπονιών ή εκ νέου κρατήσεις. Η ΕΟΚΕ προτρέπει τις αεροπορικές εταιρείες να συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα δικαιώματα των επιβατών (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 261/2004), συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να λαμβάνουν πλήρη επιστροφή καταβληθέντων ποσών μετά από ακύρωση από την αεροπορική εταιρεία.
6.8Στον κλάδο του τουρισμού είναι απαραίτητος εντατικός κοινωνικός διάλογος που θα οδηγήσει σε ισχυρές κλαδικές συλλογικές συμβάσεις που θα καλύπτουν όλους τους εργαζομένους, ιδίως στην κατάσταση κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και μετά από αυτήν· το ίδιο ισχύει και για τον κλάδο των μεταφορών. Πρόκειται για τον καλύτερο τρόπο να προστατευτούν αποτελεσματικά οι εργαζόμενοι των κλάδων και να διαφυλαχθεί η κοινωνική ειρήνη, πράγμα που βοηθά τις επιχειρήσεις σε κίνδυνο. Πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια από όλους τους αρμόδιους φορείς προκειμένου να ενταθεί ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις σε όλα τα επίπεδα στον κλάδο.
6.9Οι πολιτικές προστιθέμενης αξίας πρέπει να συντονιστούν με τα εθνικά προγράμματα ανάκαμψης του τουρισμού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την ανοικοδόμηση του ευρωπαϊκού τουριστικού κλάδου. Κάτι τέτοιο θα πρέπει, φυσικά, να συνδέεται με τον συντονισμό των εθνικών προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της κρίσης και την αποκατάσταση των εναέριων, θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορών που έχουν πληγεί σημαντικά σε πολλές χώρες της ΕΕ (Πολωνία, Ιταλία, Ισπανία και αλλού).
6.10Απαιτείται εντατικός κοινωνικός διάλογος, και με τις οργανώσεις ΜΜΕ, για τη διαπραγμάτευση αναπροσαρμοσμένων συλλογικών συμβάσεων στον κλάδο του τουρισμού και των μεταφορών, διότι αυτές θα προσφέρουν κοινωνική ειρήνη, θα επιτύχουν -μέσω συμφωνημένων λύσεων- πιο αποτελεσματική προστασία των εργαζομένων και θα βοηθήσουν τόσο τις επιχειρήσεις που κινδυνεύουν όσο και τον κλάδο συνολικά.
6.11Οι Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορικών υπηρεσιών θα πρέπει να συντονίσουν τις προσπάθειές τους ώστε να καταλήξουν σε συμφωνία για τα κοινωνικά πρότυπα των κλάδων τους.
Βρυξέλλες, 4 Σεπτεμβρίου 2020
Ariane RODERT
Πρόεδρος του τμήματος «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση»