Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
NAT/719
Αναδιατύπωση του κανονισμού για τους έμμονους οργανικούς ρύπους
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον»
Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους έμμονους οργανικούς ρύπους (αναδιατύπωση)
COM(2018) 144 final – 2018/0070 (COD)
Εισηγητής: Brian CURTIS
|
Υπάλληλος διοίκησης
|
Conrad GANSLANDT
|
|
Ημερομηνία του εγγράφου
|
03/07/2018
|
|
Αίτηση γνωμοδότησης του Συμβουλίου
Αίτηση γνωμοδότησης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
|
13/04/2018
16/04/2018
|
|
Νομική βάση
|
Άρθρα 192 παρ. 1 και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
|
|
Απόφαση του Προεδρείου
|
19/09/2017 (εν αναμονή της αίτησης γνωμοδότησης)
|
|
Αρμόδιο τμήμα
|
«Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον»
|
|
Υιοθέτηση από το τμήμα
|
26/06/2018
|
|
Υιοθέτηση από την Ολομέλεια
|
ΗΗ/MM/EEEE
|
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.
|
|
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας
(υπέρ/κατά/αποχές)
|
|
1.Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία αποσκοπεί στην αναδιατύπωση του κανονισμού για τους έμμονους οργανικούς ρύπους («ο κανονισμός POP/Persistent Organic Pollutants») προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεπής και αποτελεσματική εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν για την ΕΕ από τη σύμβαση της Στοκχόλμης.
1.2Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στην ΕΕ έχει ήδη εξαλειφθεί η διάθεση στην αγορά και χρήση των περισσότερων έμμονων οργανικών ρύπων. Ωστόσο, λόγω των εξαιρετικά επικίνδυνων επιπτώσεις των έμμονων οργανικών ρύπων στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, η παραγωγή των ουσιών αυτών πρέπει να απαγορευτεί και οι εξαιρέσεις πρέπει να περιορίζονται σε ειδικές εφαρμογές. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεσπίσει αυστηρότερα μέτρα ελέγχου, σύμφωνα με την προληπτική προσέγγιση και τη Διακήρυξη του Ρίο για το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
1.3Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση όσον αφορά την εκχώρηση καθηκόντων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA/European Chemicals Agency) προκειμένου να διαμορφωθεί ένα καταλληλότερο περιβάλλον για την παροχή διοικητικής, επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης σε ό,τι αφορά την εφαρμογή. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη θέσπισης μιας σταθερής μεθόδου εργασίας, στην οποία θα συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ECHA, τα κράτη μέλη και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη.
1.4Η ΕΟΚΕ συνιστά την ορθή και περιορισμένη χρήση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων προκειμένου να διατηρηθεί ένας ανοικτός διάλογος με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, αποδίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και στη διαφάνεια.
1.5Η ΕΟΚΕ προτρέπει την ΕΕ να αναλάβει ηγετικό ρόλο στον αγώνα για τον περιορισμό των έμμονων οργανικών ρύπων. Οι δράσεις της ΕΕ πρέπει να επικεντρωθούν στην εναρμόνιση των εθνικών στρατηγικών και νομοθετικών ρυθμίσεων για την εποπτεία και τον έλεγχο των έμμονων οργανικών ρύπων. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει τη βιωσιμότητα και την τήρηση των διατάξεων για τους έμμονους οργανικούς ρύπους στις διμερείς και τις πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες.
1.6Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση διοργάνωσης ευρείας εκστρατείας ευαισθητοποίησης σχετικά με τους έμμονους οργανικούς ρύπους σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι μια ανοικτή τράπεζα δεδομένων για τους έμμονους οργανικούς ρύπους θα αποτελέσει ένα χρήσιμο μέσο για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
1.7Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι τα μαθήματα επιμόρφωσης με θέμα τους έμμονους οργανικούς ρύπους θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά και διαθέσιμα για όλους τους Ευρωπαίους εργαζομένους των οποίων η εργασία συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τις ουσίες αυτές. Συγκεκριμένα, η ΕΟΚΕ συνιστά να εναρμονιστούν οι πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και κατάρτισης και να θεωρούνται μέρος της ίδιας στρατηγικής, σύμφωνα με την προσέγγιση για τη διά βίου μάθηση.
2.Εισαγωγή
2.1Οι έμμονοι οργανικοί ρύποι (POP/Persistent Organic Pollutants) αποτελούν οργανικές ενώσεις οι οποίες είναι ανθεκτικές στην περιβαλλοντική αποδόμηση μέσω χημικών, βιολογικών και φωτολυτικών διεργασιών. Λόγω της ανθεκτικότητάς τους, οι έμμονοι οργανικοί ρύποι βιοσυσσωρεύονται με πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Πολλοί έμμονοι οργανικοί ρύποι χρησιμοποιούνται σήμερα ή χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν ως παρασιτοκτόνα, διαλύτες, φαρμακευτικά προϊόντα και βιομηχανικά χημικά προϊόντα. Αν και κάποιοι έμμονοι οργανικοί ρύποι απαντούν στη φύση, για παράδειγμα στα ηφαίστεια και σε διάφορες πορείες βιοσύνθεσης, οι περισσότεροι ρύποι είναι ανθρωπογενείς, παραγόμενοι μέσω συνολικής σύνθεσης.
2.2Η επίδραση των έμμονων οργανικών ρύπων στην ανθρώπινη υγεία και στο φυσικό περιβάλλον συζητήθηκε από τη διεθνή κοινότητα κατά την εκπόνηση της σύμβασης της Στοκχόλμης για τους έμμονους οργανικούς ρύπους το 2001. Η σύμβαση της Στοκχόλμης, η οποία κυρώθηκε από 180 συμβαλλόμενα μέρη και βασίζεται στην αρχή της προφύλαξης, είναι μια παγκόσμια συνθήκη η οποία παρέχει το νομικό πλαίσιο για την εξάλειψη της παραγωγής, χρήσης, εισαγωγής και εξαγωγής έμμονων οργανικών ρύπων. Η σύμβαση, η οποία περιείχε εκείνη την εποχή κατάλογο 12 στοιχείων (συμπεριλαμβανομένου του DDT [διχλωροδιφαινυλοτριχλωραιθάνιο/dichlorodiphenyltrichloroethane]), υπογράφηκε από την ΕΕ το 2005.
2.3Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνίστατο στην εισαγωγή μέτρων για τη μείωση της έκλυσης έμμονων οργανικών ρύπων στο περιβάλλον προκειμένου να μειωθεί η έκθεση των ανθρώπων και της χλωροπανίδας. Η ΕΕ αποδείχθηκε πολύ δραστήρια ως προς τον καθορισμό νέων ουσιών δυνάμει της σύμβασης. Το νομικό μέσο που υλοποιεί τη δέσμευση της ΕΕ και των μελών της στο πλαίσιο της σύμβασης είναι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 850/2004 (ή «κανονισμός POP»).
3.Κύρια σημεία της πρότασης
3.1Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποσκοπεί στην αναδιατύπωση του κανονισμού για τους έμμονους οργανικούς ρύπους (POP). Η εν λόγω πρωτοβουλία δεν μεταβάλλει την ισχύουσα νομοθεσία όσον αφορά τις αρχές (αρχή της προφύλαξης) και τους στόχους (προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας), αλλά ανταποκρίνεται μάλλον στην ανάγκη πλήρους νομοθετικής ευθυγράμμισης και βελτίωσης της εφαρμογής.
3.2Ειδικότερα, η πρόταση αντιμετωπίζει τις ακόλουθες προκλήσεις:
-Εναρμόνιση του κανονισμού περί έμμονων οργανικών ρύπων, ο οποίος συνδέεται με την οδηγία 67/548/ΕΟΚ και την οδηγία 75/442/ΕΟΚ, με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 και την οδηγία 2008/98/ΕΚ. Συγκεκριμένα, ο κανονισμός περί έμμονων οργανικών ρύπων αναφέρεται σε μια κανονιστική επιτροπή η οποία δεν υφίσταται πλέον και πρέπει να εναρμονιστεί με τη συνθήκη της Λισαβόνας (ΣΛΕΕ). Τέλος, θα πρέπει να προσδιοριστούν οι διατάξεις που υπόκεινται σε εκτελεστικές πράξεις και να διευκρινιστούν οι προϋποθέσεις για την έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.
-Κρίνεται σκόπιμη η εκχώρηση καθηκόντων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον ECHA, προκειμένου να καθοριστεί καταλληλότερο περιβάλλον για την παροχή διοικητικής, επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης σε ό,τι αφορά την εφαρμογή. Επίσης, προτείνεται να υποστηριχθεί η επιβολή του κανονισμού περί έμμονων οργανικών ρύπων από τα κράτη μέλη μέσω της θέσπισης συντονιστικού ρόλου για το φόρουμ ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τον έλεγχο εφαρμογής, το οποίο έχει συσταθεί με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου («REACH»).
-Συμπερίληψη τροποποιήσεων του διατακτικού που έχουν τεχνικό χαρακτήρα, όπως η διασαφήνιση υφιστάμενων ορισμών και η προσθήκη ορισμών για τις έννοιες «παρασκευή», «χρήση» και «ενδιάμεσο προϊόν σε κλειστό σύστημα και σε συγκεκριμένο χώρο» προκειμένου να βελτιωθούν και να απλουστευτούν οι τρέχουσες διαδικασίες.
3.3Η πρόταση εστιάζει ειδικότερα στη διαφάνεια και στην πρόσβαση του κοινού στην ενημέρωση. Πρέπει να προάγονται και να ενισχύονται προγράμματα ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τους έμμονους οργανικούς ρύπους, ιδίως για τις πλέον ευάλωτες ομάδες, όσο και για τα προγράμματα εκπαίδευσης εργατών, επιστημόνων, εκπαιδευτικών αλλά και τεχνικού και διοικητικού προσωπικού. Επιπλέον, το κοινό θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει στην εκπόνηση, την εφαρμογή και την επικαιροποίηση σχεδίων εφαρμογής σε εθνικό επίπεδο.
4.Γενικές παρατηρήσεις
4.1Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αποσκοπεί στην αναδιατύπωση του κανονισμού για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεπής και αποτελεσματική εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν για την ΕΕ από τη σύμβαση της Στοκχόλμης. Τα μέτρα αυτά είναι θεμελιώδους σημασίας για τον καθορισμό ενός κοινού νομικού πλαισίου υπό το οποίο θα μπορούν να λαμβάνονται μέτρα για την εξάλειψη της παραγωγής, της διάθεσης στην αγορά και της χρήσης εκουσίως παραγόμενων έμμονων οργανικών ρύπων (POP).
4.2Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στην ΕΕ έχει ήδη εξαλειφθεί η διάθεση στην αγορά και χρήση των περισσότερων έμμονων οργανικών ρύπων. Ωστόσο, για να ελαχιστοποιηθεί η έκλυση έμμονων οργανικών ρύπων, πρέπει να απαγορευθεί η παρασκευή τέτοιου είδους ουσιών και οι εξαιρέσεις θα πρέπει να περιορίζονται σε όσες πληρούν μια βασική λειτουργία σε μια συγκεκριμένη εφαρμογή. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεσπίσει αυστηρότερα μέτρα ελέγχου από τα προβλεπόμενα στη σύμβαση της Στοκχόλμης, σύμφωνα με την προληπτική προσέγγιση για την περιβαλλοντική προστασία, όπως θεσπίζεται στη Δήλωση του Ρίο για το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
4.3Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να παρακάμψει τυχόν επίσημες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα κράτη μέλη έχει ως κίνητρο τη γενική ενοποιημένη συμφωνία με όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αναδιατύπωση του κανονισμού περί έμμονων οργανικών ρύπων (POP). Ωστόσο, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει μια αποτελεσματική και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση κατά τα επόμενα βήματα της υλοποίησης.
4.4Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση όσον αφορά την εκχώρηση καθηκόντων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA/European Chemicals Agency) προκειμένου να διαμορφωθεί ένα καταλληλότερο περιβάλλον για την παροχή διοικητικής, επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης σε ό,τι αφορά την εφαρμογή. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη θέσπισης μιας σταθερής μεθόδου εργασίας, στην οποία θα συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ECHA και τα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλιστεί αποτελεσματική συνεργασία και καλύτερα αποτελέσματα. Ένας ακρογωνιαίος λίθος του νέου αυτού πλαισίου εργασίας θα πρέπει να είναι η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
4.5Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ορισμένες πτυχές της αναδιατύπωσης είναι εξ ολοκλήρου τεχνικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, η ΕΟΚΕ θεωρεί τους έμμονους οργανικούς ρύπους σοβαρή απειλή για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά την ορθή και περιορισμένη χρήση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων (όπου είναι απολύτως απαραίτητο), προκειμένου να διατηρηθεί ένας ανοικτός διάλογος με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, με ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση του κοινού και τη διαφάνεια.
5.Ειδικές παρατηρήσεις
5.1Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθορίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια την πρόταση βάσει της οποίας τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στην κατάρτιση, την εφαρμογή και την ενημέρωση των εθνικών σχεδίων εφαρμογής. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι μέθοδοι συμμετοχής θα πρέπει να είναι σαφείς και κοινές για όλα τα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι, περισσότερο από τους μεμονωμένους πολίτες, η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών θα μπορούσε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο. Επιπλέον, δεν είναι σαφές εάν και με ποιον τρόπο οι πρωτοβουλίες αυτές θα τύχουν οικονομικής υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε με ποιον τρόπο θα γίνει γνωστή η σημαντική αυτή ευκαιρία.
5.2Οι έμμονοι οργανικοί ρύποι (POP) συνιστούν παγκόσμια απειλή. Επί του παρόντος, η πρωταρχική πρόκληση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η εναρμόνιση των εθνικών στρατηγικών και νομοθεσιών για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των έμμονων οργανικών ρύπων. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναλάβει η ΕΕ πιο ενεργό ρόλο έναντι των τρίτων χωρών, με σκοπό την αντιμετώπιση των εκπομπών έμμονων οργανικών ρύπων.
5.3Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η «ανταλλαγή πληροφοριών» με τρίτες χώρες που δεν συμμετέχουν στη σύμβαση της Στοκχόλμης ή η «έγκαιρη τεχνική αρωγή κατόπιν σχετικού αιτήματος και εντός του πλαισίου των διαθέσιμων πόρων» για την εφαρμογή της σύμβασης εξακολουθούν να είναι υπερβολικά ασαφείς για την εξάλειψη των έμμονων οργανικών ρύπων. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει τη βιωσιμότητα και την τήρηση των διατάξεων για τους έμμονους οργανικούς ρύπους στις διμερείς και πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες. Ακόμη και συναρμόδια διεθνή όργανα, όπως η Επιτροπή Εφαρμογής και Συμμόρφωσης (“Implementation and Compliance Committee”) που θεσπίστηκε με τη Σύμβαση της Μιναμάτα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό σημείο αναφοράς ως προς αυτό. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι η ΕΕ μπορεί να καταστεί πρωτοπόρος ως προς τη βιώσιμη καινοτομία.
5.4Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση διοργάνωσης ευρείας εκστρατείας ευαισθητοποίησης σχετικά με τους έμμονους οργανικούς ρύπους σε επίπεδο ΕΕ. Ταυτόχρονα, η ΕΕ πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο στην ενίσχυση της εκπαίδευσης στα θέματα αειφορίας και στη διάδοση πληροφοριών για τις βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της βιωσιμότητας. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ εισηγείται να δημιουργηθεί μια ανοικτή τράπεζα δεδομένων για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, καθότι θα αποτελέσει ένα χρήσιμο μέσο για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
5.5Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα μαθήματα επιμόρφωσης με θέμα τους έμμονους οργανικούς ρύπους θα πρέπει να καταστούν υποχρεωτικά και να είναι διαθέσιμα για όλους τους Ευρωπαίους εργαζομένους των οποίων η εργασία συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τις ουσίες αυτές. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι πτυχές αυτές αποτελούν ήδη μέρος της ισχύουσας νομοθεσίας, όμως η αβέβαιη και χαλαρή εφαρμογή συνεπάγεται ότι πρέπει να εντοπιστούν νέα μέσα για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή τους. Συγκεκριμένα, η ΕΟΚΕ συνιστά να εναρμονιστούν οι πρωτοβουλίες ενημέρωσης, εκπαίδευσης και κατάρτισης και να θεωρούνται μέρος της ίδιας στρατηγικής, σύμφωνα με την προσέγγιση για τη διά βίου μάθηση.
Βρυξέλλες, 26 Ιουνίου 2018
Maurizio REALE
Πρόεδρος του τμήματος «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον»
________________