ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ / ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ

Τίτλος της αξιολόγησης

Κανονισμός για τα προϊόντα λίπανσης — αξιολόγηση

Επικεφαλής ΓΔ — Αρμόδια μονάδα

ΓΔ GROW F.2 — Βιοοικονομία, χημικά προϊόντα & καλλυντικά

Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα

(Προγραμματισμένες ημερομηνίες έναρξης και ολοκλήρωσης)

Ημερομηνία έναρξης: Τέταρτο τρίμηνο του 2024

Προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης: Δεύτερο τρίμηνο του 2026

Πρόσθετες πληροφορίες

https://single-market-economy.ec.europa.eu/sectors/chemicals/fertilising-products_en?prefLang=el

Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση ή μη της ανωτέρω πρωτοβουλίας ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, σκοπός και αντικείμενο της αξιολόγησης

Πολιτικό πλαίσιο

Ο κανονισμός για τα προϊόντα λίπανσης (κανονισμός (ΕΕ) 2019/1009) (στο εξής: κανονισμός FPR 1 ) εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2019. Σε σύγκριση με τον προκάτοχό του, τον κανονισμό (ΕΚ) 2003/2003, ο οποίος καθόριζε απαιτήσεις μόνο για συγκεκριμένα ανόργανα λιπάσματα και ορισμένα υλικά ασβεστοποίησης, ο κανονισμός FPR καλύπτει διευρυμένο φάσμα προϊόντων, το οποίο περιλαμβάνει όχι μόνο περισσότερα είδη λιπασμάτων και υλικών ασβεστοποίησης, αλλά και βελτιωτικά εδάφους, υποστρώματα καλλιέργειας, αναστολείς, βιοδιεγέρτες φυτών και μείγματα προϊόντων λίπανσης.

Γενικός στόχος του κανονισμού FPR είναι να παράσχει κίνητρα για τη μεγάλης κλίμακας παραγωγή προϊόντων λίπανσης από εγχώριες οργανικές ύλες ή δευτερογενείς πρώτες ύλες στην ΕΕ. Ο κανονισμός FPR διαμόρφωσε ένα κανονιστικό πλαίσιο για την πρόσβαση των εν λόγω προϊόντων λίπανσης στην εσωτερική αγορά και διευθέτησε το ζήτημα των επιμολυντών στα προϊόντα λίπανσης. Οι συγκεκριμένοι στόχοι του κανονισμού FPR είναι:

1.να εξασφαλίσει τη βελτιωμένη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους κατασκευαστές και τους εισαγωγείς προϊόντων λίπανσης, ιδίως εκείνων που παράγονται από εγχώριες και δευτερογενείς πρώτες ύλες σύμφωνα με την κυκλική οικονομία·

2.να μειώσει τον διοικητικό φόρτο που προκύπτει από αποκλίνοντες εθνικούς κανόνες και ελλιπή εφαρμογή της αμοιβαίας αναγνώρισης των προϊόντων λίπανσης· 

3.να βελτιώσει την ασφάλεια των προϊόντων λίπανσης ώστε να προστατεύσει το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία (ιδίως το έδαφος, τα ύδατα, τον αέρα και την ποιότητα των τροφίμων)· 

4.να διασφαλίσει τη συνεκτικότητα με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ για να στηρίξει τις επενδύσεις σε νέες οικονομικές ευκαιρίες για δημόσιους και ιδιωτικούς οικονομικούς φορείς.

Οι κατασκευαστές μπορούν να επιλέξουν αν θα ακολουθήσουν τους κανόνες του κανονισμού FPR (ώστε να ωφεληθούν από την ελεύθερη κυκλοφορία που διασφαλίζεται στην εσωτερική αγορά) ή αν θα ακολουθήσουν τους εθνικούς κανόνες (και θα βασίζονται στην αμοιβαία αναγνώριση κατά την πώληση των προϊόντων τους σε άλλα κράτη μέλη) («προαιρετική εναρμόνιση»).

Το άρθρο 49 του κανονισμού απαιτεί τη διενέργεια αξιολόγησης έως τον Ιούλιο του 2026, η οποία θα πρέπει να παρέχει τουλάχιστον i)  αξιολόγηση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς για τα προϊόντα λίπανσης· ii) επανεξέταση των οριακών τιμών για την περιεκτικότητα σε κάδμιο των φωσφορικών λιπασμάτων· και iii) αξιολόγηση της εφαρμογής των περιορισμών για τα επίπεδα επιμολυντών που καθορίζονται στο παράρτημα I του κανονισμού FPR.

Σκοπός και αντικείμενο

Σκοπός της παρούσας αξιολόγησης είναι να εξεταστεί κατά πόσον ο κανονισμός για τα προϊόντα λίπανσης επιτυγχάνει τους στόχους του από τότε που τέθηκε σε εφαρμογή, στις 16 Ιουλίου 2022. Παρότι η εφαρμογή του βρίσκεται ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο για να αξιολογηθούν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά του, η αξιολόγηση θα προσδιορίσει τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του κανονισμού, μεταξύ των οποίων και τυχόν κενά, ανεπάρκειες και ακούσιες συνέπειες, είτε θετικές είτε αρνητικές. Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα για να εξετάσει τα εξής: i) τις μέχρι σήμερα επιδόσεις του κανονισμού FPR· ii) τον βαθμό της αρχικής προόδου προς την επίτευξη των στόχων· και iii) κατά πόσον ενδέχεται να χρειαστούν αλλαγές ή απλουστεύσεις για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, καταλληλότητα και συνεκτικότητα της εφαρμογής του.

Η αξιολόγηση θα καλύψει την εφαρμογή του κανονισμού FPR στα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και τον αντίκτυπό του, αφενός, στο εμπόριο εντός της ΕΕ και, αφετέρου, στη συμπεριφορά των οικονομικών φορέων στον ευρωπαϊκό τομέα προϊόντων λίπανσης. Θα εξετάσει επίσης τον αντίκτυπο του κανονισμού εκτός της ΕΕ, για παράδειγμα όσον αφορά την ομαλή λειτουργία των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και τη γενικά θετική εικόνα των προϊόντων που φέρουν τη σήμανση CE στο εξωτερικό. Θα αξιολογηθεί επίσης η επίδρασή του όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα, το περιβάλλον και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Κατά τη διενέργεια της αξιολόγησης, θα ληφθούν επίσης υπόψη οι τροποποιήσεις που υπέστη ο κανονισμός FPR από την έκδοσή του (μέσω 11 κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων) και τα κριτήρια που συμπληρώνουν τον κανονισμό FPR όσον αφορά την ασφάλεια και την αγρονομική αποδοτικότητα των υποπροϊόντων. Θα διερευνηθούν τα αποτελέσματα της προαιρετικής εναρμόνισης. Η αξιολόγηση δεν θα καλύψει τους νέους κανόνες που εγκρίθηκαν για την ψηφιακή επισήμανση των προϊόντων λίπανσης της ΕΕ, δεδομένου ότι οι εν λόγω κανόνες θα τεθούν σε εφαρμογή το 2027.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η αξιολόγηση θα βασίζεται σε ανάλυση των πέντε κριτηρίων αξιολόγησης:

·Αποτελεσματικότητα Στο πλαίσιο του κριτηρίου αυτού, θα αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο ο κανονισμός έχει επιτύχει τους γενικούς και επιμέρους στόχους του —ή έχει σημειώσει πρόοδο προς την επίτευξή τους— και θα προσδιοριστούν επίσης οι παράγοντες που ευνοούν ή παρεμποδίζουν την πρόοδο.

·Αποδοτικότητα: Η ανάλυση του κριτηρίου αυτού θα εστιαστεί στην αναλογικότητα του κόστους και του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις και τις αρχές σε σύγκριση με τα οφέλη που αποκομίζονται. Θα εξεταστούν οι επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, ιδίως στις ΜΜΕ, καθώς και οι δυνατότητες απλούστευσης ώστε να μειωθούν οι δαπάνες που συνδέονται με τη συμμόρφωση με τον κανονισμό και ο διοικητικός φόρτος.

·Καταλληλότητα: Για την ανάλυση του κριτηρίου αυτού θα εξεταστεί κατά πόσον ο κανονισμός FPR συμβαδίζει με τις τρέχουσες τάσεις της αγοράς, τις τεχνολογικές εξελίξεις και τους ενωσιακούς στόχους πολιτικής που αφορούν τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα, και κατά πόσον εξακολουθεί να είναι κατάλληλος για τον επιδιωκόμενο σκοπό, δεδομένων των διαφόρων εξελίξεων και εξωτερικών παραγόντων από την έναρξη ισχύος του. 

·Συνεκτικότητα: Η ανάλυση του κριτηρίου αυτού περιλαμβάνει την εσωτερική συνοχή του νομικού κειμένου και τη σαφήνεια των ορισμών του, καθώς και την εξωτερική συνεκτικότητα, δηλαδή πώς ο κανονισμός FPR αλληλεπιδρά με άλλες ενωσιακές νομοθετικές πράξεις της ΕΕ (π.χ. κανονισμούς που σχετίζονται με το περιβάλλον, τη γεωργία και τα χημικά προϊόντα) και με τους εθνικούς κανόνες για τα προϊόντα λίπανσης.

·Ενωσιακή προστιθέμενη αξία: Στο πλαίσιο του κριτηρίου αυτού, θα αξιολογηθεί κατά πόσον ο κανονισμός FPR έχει κάνει τη διαφορά με την καθιέρωση εναρμονισμένων ενωσιακών κανόνων, σε σύγκριση με ό,τι θα είχε επιτευχθεί μόνο μέσω των εθνικών κανόνων.

Β. Βελτίωση της νομοθεσίας

Στρατηγική διαβούλευσης

Η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελεί βασική συνιστώσα της αξιολόγησης. Η διαδικασία διαβούλευσης θα περιλαμβάνει: 1) μια δημόσια διαβούλευση και την παρούσα πρόσκληση υποβολής στοιχείων· 2) μια στοχευμένη διαβούλευση μέσω διαδικτυακού ερωτηματολογίου· 3) πρόγραμμα συνεντεύξεων· και 4) εργαστήρια με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

-Η διαδικτυακή δημόσια διαβούλευση, διάρκειας 12 εβδομάδων, θα διεξαχθεί σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ στον ιστότοπο «Πείτε την άποψή σας», παράλληλα με την παρούσα πρόσκληση υποβολής στοιχείων η οποία επιδιώκει να συγκεντρώσει χρήσιμες παρατηρήσεις, στοιχεία και πληροφορίες από τις επιχειρήσεις και τις αρχές, βάσει των οποίων θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα, η αποδοτικότητα, η καταλληλότητα, η συνεκτικότητα και η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία του κανονισμού. Η αξιολόγηση θα εξετάσει τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις (δηλ. την επίδραση στην ανθρώπινη υγεία) και θα προσδιορίσει πιθανούς τομείς για βελτίωση.

-Η στοχευμένη διαβούλευση με εμπειρογνώμονες θα παράσχει μια πιο τεχνική προοπτική σε καίρια θέματα. Θα δώσει επίσης την ευκαιρία να συγκεντρωθούν απόψεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη (π.χ. τους οικονομικούς φορείς και τις κλαδικές ενώσεις τους), καθώς και από τις αρχές εποπτείας της αγοράς σχετικά με το κόστος και τα οφέλη της εφαρμογής του κανονισμού FPR. 

-Το πρόγραμμα συνεντεύξεων θα αποτελείται από συζητήσεις με 120 ενδιαφερόμενα μέρη από το ευρύ φάσμα κατηγοριών που αναφέρονται παραπάνω. Οι ερωτήσεις θα επικεντρώνονται στους συγκεκριμένους τομείς εμπειρογνωμοσύνης των ερωτηθέντων και θα είναι πιο εμπεριστατωμένες από τις ερωτήσεις των άλλων διαβουλεύσεων. 

-Θα διοργανωθούν δύο εργαστήρια με τα ενδιαφερόμενα μέρη: στο πρώτο θα παρουσιαστούν τα μέχρι σήμερα ευρήματα και θα συγκεντρωθούν οι παρατηρήσεις των συμμετεχόντων για τα καίριας σημασίας θέματα, ενώ στο δεύτερο θα δοθεί η ευκαιρία στην ομάδα διερεύνησης να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και να επικυρώσει τα πορίσματα της μελέτης. 

Οι προσκλήσεις για τις διάφορες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη θα κοινοποιηθούν στους σχετικούς ιστοτόπους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και —για τις διαβουλεύσεις που απευθύνονται σε συγκεκριμένα ενδιαφερόμενα μέρη— μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Μετά την αξιολόγηση θα καταρτιστεί συγκεφαλαιωτική έκθεση, στην οποία θα σκιαγραφούνται τα αποτελέσματα και των τεσσάρων δραστηριοτήτων διαβούλευσης. Η τελική έκθεση θα περιλαμβάνει επίσης διεξοδική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Θα επισημανθούν οι διαφορές απόψεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, ενώ τα αποτελέσματα όλων των δραστηριοτήτων διαβούλευσης θα χρησιμοποιηθούν ως μια ολοκληρωμένη βάση τεκμηρίωσης.

Γιατί διεξάγουμε διαβούλευση; 

Οι δραστηριότητες διαβούλευσης που διεξάγονται για την παρούσα αξιολόγηση αποσκοπούν στα εξής: i) να συλλέξουν στοιχεία για μια εις βάθος ανάλυση των επιδόσεων του κανονισμού FPR και τυχόν προβλημάτων που θα αναφερθούν από τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων (που αφορούν την ανθρώπινη υγεία)· και ii) να προσδιορίσουν πώς τα προβλήματα αυτά επηρεάζουν τις επιχειρήσεις, τους τελικούς χρήστες, τους πολίτες και τις δημόσιες διοικήσεις. Οι διαβουλεύσεις είναι επίσης απαραίτητες για να προσδιοριστεί το κόστος και τα οφέλη του κανονισμού και για να κατανοηθούν τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά των οικονομικών φορέων όσον αφορά την επιλογή τους να ακολουθήσουν τους προαιρετικούς εναρμονισμένους κανόνες της ΕΕ βάσει του κανονισμού FPR ή τους εθνικούς κανόνες για τα προϊόντα λίπανσης.

Κοινό-στόχος

Τα ενδιαφερόμενα μέρη στα οποία απευθύνεται η παρούσα πρόσκληση ανήκουν σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων:

·κατασκευαστές, εισαγωγείς και προμηθευτές προϊόντων λίπανσης·

·παραγωγοί γεωργικών προϊόντων και ενώσεις του κλάδου τους·

·διεθνείς οργανισμοί και ΜΚΟ·

·εθνικές ρυθμιστικές αρχές και αρχές εποπτείας της αγοράς και επιβολής του νόμου·

·κοινοποιημένοι οργανισμοί

·ερευνητικά ιδρύματα και εμπειρογνώμονες στον τομέα του εδάφους και της θρέψης των φυτών και

·πολίτες της ΕΕ (καταναλωτές, ευρύ κοινό και ερασιτέχνες κηπουροί που συγκαταλέγονται στους τελικούς χρήστες των προϊόντων λίπανσης της ΕΕ).

Συλλογή δεδομένων και μεθοδολογία

Η αξιολόγηση θα υποστηρίζεται από εξατομικευμένη μελέτη, η οποία θα βασίζεται σε επίσημες πληροφορίες και αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού για τα προϊόντα λίπανσης. Θα εξεταστούν διάφορες πηγές, μεταξύ των οποίων η εκτίμηση επιπτώσεων που στηρίζει τον κανονισμό (SWD/2016/64/FINAL και SWD/2016/65/FINAL), βάσεις δεδομένων όπως η Eurostat, οι εκθέσεις του Κοινού Κέντρου Ερευνών: End-of-waste criteria for biodegradable waste subjected to biological treatment (compost & digestate) [Κριτήρια αποχαρακτηρισμού αποβλήτων για βιοαποδομήσιμα απόβλητα που υποβάλλονται σε βιολογική επεξεργασία (κομπόστ & χώνευμα)], Selected new fertilising materials under the Fertilising Products Regulation [Επιλεγμένα νέα υλικά λίπανσης στο πλαίσιο του κανονισμού για τα προϊόντα λίπανσης], By-products and high purity materials as component materials for EU fertilising products [Υποπροϊόντα και υλικά υψηλής καθαρότητας ως συστατικά υλικά για τα προϊόντα λίπανσης της ΕΕ], Processed manure as a component material for EU fertilising products [Μεταποιημένη κοπριά ως συστατικό προϊόντων λίπανσης της ΕΕ], και άλλα έγγραφα πολιτικής (όπως η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»). Στο πλαίσιο της αξιολόγησης θα πραγματοποιηθεί ανασκόπηση της βιβλιογραφίας.

Πρόσθετα δεδομένα θα συλλεχθούν μέσω των προαναφερόμενων δραστηριοτήτων διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Θα διενεργηθεί επίσης ανάλυση κόστους-οφέλους, ανάλυση της αγοράς και οικονομική ανάλυση (οικονομετρική εκτίμηση για να απομονωθεί ο αντίκτυπος του κανονισμού FPR στο εμπόριο, την παραγωγή και τη διάρθρωση της αγοράς).

Παροτρύνουμε τα ενδιαφερόμενα μέρη, όταν θα υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους στην παρούσα πρόσκληση υποβολής στοιχείων, να παράσχουν ή να επισημάνουν τυχόν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με το κόστος και τα οφέλη και σχετικά με τη μείωση του διοικητικού φόρτου και τις δυνατότητες απλούστευσης του κανονισμού FPR.