ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Τίτλος της πρωτοβουλίας	Οικολογικός σχεδιασμός – αυτόνομοι και ενσωματωμένοι σε προϊόντα στεγανοί κυκλοφορητές (επανεξέταση των απαιτήσεων)
Επικεφαλής ΓΔ (αρμόδια μονάδα)	ΓΔ ENER – B3 – Κτίρια και προϊόντα
Πιθανό είδος πρωτοβουλίας	Εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής (Οικολογικός σχεδιασμός)
Ενδεικτικός προγραμματισμός	Η έκδοση αναμένεται έως το τρίτο τρίμηνο του 2026
Συμπληρωματικές πληροφορίες	https://energy-efficient-products.ec.europa.eu/product-list/circulators_en?prefLang=el
Η αρχική εκτίμηση επιπτώσεων παρέχεται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση ή μη της ανωτέρω πρωτοβουλίας ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στην αρχική εκτίμηση επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, ορισμός του προβλήματος και έλεγχος επικουρικότητας

Πολιτικό πλαίσιο

Ο οικολογικός σχεδιασμός συμβάλλει στην υλοποίηση της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία 1 και του σχεδίου δράσης για την οικονομικά προσιτή ενέργεια 2 . Ο οικολογικός σχεδιασμός στηρίζει εδώ και καιρό την κυκλική οικονομία και έχει ενισχύσει την ενιαία αγορά της ΕΕ για τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα. Η εφαρμογή του έχει μειώσει σημαντικά τους λογαριασμούς ενέργειας των καταναλωτριών και των καταναλωτών, έχει ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ με τη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και τον περιορισμό της εξάρτησης από τις εισαγωγές. Συνέβαλε επίσης στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με οικονομικώς αποδοτικό τρόπο χάρη στο αποφευχθέν ενεργειακό κόστος που αντισταθμίζει τις απαιτούμενες επενδύσεις.

Τα υφιστάμενα μέτρα πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά ώστε να διασφαλίζεται ότι παραμένουν κατάλληλα, αποδοτικά και αποτελεσματικά υπό το πρίσμα των εξελίξεων της τεχνολογίας και των αγορών, και της απλούστευσης. Το πλέον πρόσφατο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για τον οικολογικό σχεδιασμό 3 περιλαμβάνει επανεξέταση του υφιστάμενου μέτρου οικολογικού σχεδιασμού για τους στεγανούς κυκλοφορητές [κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 641/2009]. Ως γενική παρατήρηση, το πρόγραμμα εργασίας υπογραμμίζει επίσης ότι ο οικολογικός σχεδιασμός και η ενεργειακή επισήμανση θα πρέπει να συμβάλλουν περισσότερο στην κυκλική οικονομία, για παράδειγμα μέσω της συστηματικότερης αντιμετώπισης ζητημάτων αποδοτικής χρήσης των υλικών, όπως της ανθεκτικότητας, της επισκευασιμότητας και της ανακυκλωσιμότητας.

Αξιολόγηση

Στο πλαίσιο της επανεξέτασης του υφιστάμενου μέτρου οικολογικού σχεδιασμού για τους κυκλοφορητές, η αξιολόγηση θα εξετάσει τον βαθμό επιτυχίας του μέτρου όσον αφορά την επίτευξη των στόχων του ή την πρόοδο που σημειώνεται προς την επίτευξή τους. Θα δοθεί έμφαση σε τρία κριτήρια αξιολόγησης, όπως προβλέπεται στις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας, δηλαδή στο κατά πόσον τα μέτρα ήταν αποτελεσματικά, αποδοτικά και συναφή. Θα διερευνηθεί επίσης η σχέση μεταξύ των χρησιμοποιούμενων πόρων και των επιπτώσεων του κανονισμού, λαμβανομένων υπόψη τόσο του κόστους όσο και των οφελών για διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη. Η επικουρικότητα και η ενωσιακή προστιθέμενη αξία δεν θα εξεταστούν λεπτομερώς: δεδομένου ότι τα υπό αξιολόγηση μέτρα αποτελούν παράγωγο δίκαιο, οι πτυχές αυτές θεωρείται ότι έχουν αντιμετωπιστεί κατά την κατάρτιση της κύριας πράξης.

H αξιολόγηση θα καλύψει το σύνολο της ΕΕ και θα περιλάβει την περίοδο από την έναρξη ισχύος του κανονισμού έως την τρέχουσα κατάσταση.

Πρόβλημα που επιδιώκει να αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία

Το 2009 η ΕΕ ενέκρινε μέτρο οικολογικού σχεδιασμού για τους κυκλοφορητές, το οποίο καθόρισε αυστηρές απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για τους κυκλοφορητές που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα έναν μετασχηματισμό της αγοράς ο οποίος κατέστησε δυνατές σημαντικές εξοικονομήσεις ενέργειας: το 2020, οι νέοι κυκλοφορητές κατανάλωσαν περίπου 50 % λιγότερη ενέργεια από ό,τι οι μη αποδοτικοί προκάτοχοί τους, με αποτέλεσμα ετήσια εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας περίπου 23 TWh, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 11 Mt ισοδυνάμου CO2 ετησίως. Το 2016 ξεκίνησε μελέτη επανεξέτασης η οποία εντόπισε περιθώρια για περαιτέρω ενίσχυση των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης (δηλαδή μείωση της οριακής τιμής του δείκτη ενεργειακής απόδοσης του κυκλοφορητή – EEI) με μέτρια δυνητική πρόσθετη εξοικονόμηση περίπου 3 TWh/έτος έως το 2030, στην καλύτερη περίπτωση, και εξοικονόμηση πόρων για τους τελικούς χρήστες η οποία αντιστοιχεί στο 0 % έως 5 % του κόστους του κύκλου ζωής του προϊόντος 4 . Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσιάστηκαν τον Ιούνιο του 2019 στο φόρουμ διαβούλευσης για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση. Αρκετά ενδιαφερόμενα μέρη θεώρησαν ότι, παρά τη σχετικά περιορισμένη εκτιμώμενη πρόσθετη εξοικονόμηση, η δυνατότητα αυτή δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί. Από την άλλη πλευρά, τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου εξέφρασαν ανησυχίες, π.χ. σχετικά με τον αντίκτυπο στους κυκλοφορητές που είναι ενσωματωμένοι σε προϊόντα, που σε ορισμένες περιπτώσεις (συσκευές θέρμανσης) μπορεί να οδηγήσει στον επανασχεδιασμό των προϊόντων. Ορισμένα μέλη του φόρουμ διαβούλευσης υπογράμμισαν επίσης την ανάγκη να περιοριστεί η πιθανή καταστρατήγηση των κανόνων, όπως το κανονιστικό κενό που θα προέκυπτε από πιθανή εξαίρεση των κυκλοφορητών που παρέχονται ως ανταλλακτικά. Τονίστηκε επίσης η ανάγκη βελτίωσης των απαιτήσεων πληροφόρησης προκειμένου να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ενεργειακή απόδοση των κυκλοφορητών, όπως το μανομετρικό ύψος, η ροή, η υδραυλική ισχύς και η ηλεκτρική ενέργεια με πλήρες και μερικό φορτίο.

Η εκτίμηση επιπτώσεων ξεκίνησε μετά το φόρουμ διαβούλευσης με σκοπό να αναλύσει περαιτέρω αυτές τις επιλογές. Ωστόσο, η πρόοδος επιβραδύνθηκε το 2019 λόγω άλλων προτεραιοτήτων (και καθυστέρησε περαιτέρω λόγω της πανδημίας της COVID-19). Παρά τις προκλήσεις αυτές, ο διάλογος με τα ενδιαφερόμενα μέρη υπήρξε συνεχής καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Στο σχέδιο εκτίμησης επιπτώσεων ενσωματώθηκαν επίσης περαιτέρω προβληματισμοί βάσει παρατηρήσεων που έκαναν εκπρόσωποι του κλάδου και των κρατών μελών, μεταξύ των οποίων:

-Καθορισμός απαιτήσεων κυκλικής οικονομίας, πέραν του περιορισμένου μέτρου που προτείνεται στη μελέτη επανεξέτασης (δηλαδή διαθεσιμότητα ανταλλακτικών ή απαιτήσεις πληροφόρησης ώστε να διευκολύνεται η ανάκτηση κρίσιμων πρώτων υλών, π.χ. σπάνιων γαιών σε κινητήρες μόνιμου μαγνήτη).

-Επέκταση του πεδίου εφαρμογής στους κυκλοφορητές πόσιμου νερού (που χρησιμοποιούνται για ζεστό νερό οικιακής χρήσης / για σκοπούς υγιεινής και αντιπροσωπεύουν περίπου το 10 % της αγοράς κυκλοφορητών), με ειδικές απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης.

Βάση της παρέμβασης της ΕΕ (νομική βάση και έλεγχος επικουρικότητας)

Νομική βάση

Η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό (οδηγία 2009/125/ΕΚ) βασίζεται στο άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο αποτελεί τη νομική βάση για μέτρα σχετικά με τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Βάσει της οδηγίας για τον οικολογικό σχεδιασμό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έδωσαν στην Επιτροπή τη νομοθετική εντολή να ρυθμίσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των συνδεόμενων με την ενέργεια προϊόντων και, ειδικότερα, την ενεργειακή τους απόδοση.

Πρακτική ανάγκη για δράση της ΕΕ

Η νομοθεσία της ΕΕ για τα εν λόγω προϊόντα επιβάλλει στην Επιτροπή να επανεξετάσει τη νομοθεσία λαμβάνοντας υπόψη τη συντελεσθείσα τεχνολογική πρόοδο. Δράση για την επικαιροποίηση των κανόνων αυτών μπορεί να αναληφθεί μόνο σε επίπεδο ΕΕ. Ενδέχεται να υπάρχουν πτυχές που δεν καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία, για τις οποίες τα κράτη μέλη ενδεχομένως να επιθυμούσαν να αναλάβουν δράση. Εάν η ΕΕ δεν αναλάμβανε δράση στους τομείς αυτούς, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να καθορίσουν τους δικούς τους κανόνες για τις μη ρυθμιζόμενες πτυχές και προϊόντα, οι οποίοι αναπόφευκτα θα ποίκιλλαν λόγω της πολυπλοκότητας των τεχνικών πτυχών. Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε διαταραχές στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

B. Στόχοι και επιλογές πολιτικής

Κύριος στόχος είναι η πολιτική να συμβάλει περισσότερο στην ενεργειακή απόδοση και στη μείωση των εκπομπών CO2 και να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και των καταναλωτών και καταναλωτριών με οικονομικώς αποδοτικό τρόπο.

Ειδικότερα, η εκτίμηση επιπτώσεων θα εξετάσει τη συνάφεια και τη σκοπιμότητα των ακόλουθων επιλογών:

·αυστηρότερες απαιτήσεις για τους κυκλοφορητές στο τρέχον πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, προκειμένου να επιτευχθεί πρόσθετη εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του κόστους για τους τελικούς χρήστες (π.χ. EEI ≤ 2,0 s)·

·επέκταση του πεδίου εφαρμογής με τη θέσπιση απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τους κυκλοφορητές πόσιμου νερού [π.χ. EEI (DW) ≤ 1,10]·

·επέκταση των απαιτήσεων πληροφόρησης (μεταξύ άλλων για το μανομετρικό ύψος, την παροχή, την υδραυλική και την ηλεκτρική ισχύ με πλήρες και με μερικό φορτίο)·

·πρόσθετα μέτρα που θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της κυκλικής οικονομίας, μεταξύ άλλων μέσω της συμπερίληψης απαιτήσεων σχετικά με τη διαθεσιμότητα ανταλλακτικών·

·μείωση των κανονιστικών κενών, όπως το κενό που θα προέκυπτε από πιθανή εξαίρεση των κυκλοφορητών που παρέχονται ως ανταλλακτικά (π.χ. μέσω καλύτερου ορισμού των τελευταίων και με τον καθορισμό κατάλληλης διάρκειας).

Γ. Πιθανές επιπτώσεις

Αν καθοριστούν αυστηρότερες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού, μπορεί να αυξηθεί το κόστος των προϊόντων, να κινηθούν ανοδικά οι τιμές και να αυξηθεί ο κύκλος εργασιών για τους κατασκευαστές, τους εμπόρους χονδρικής και τους λιανοπωλητές. Αυτές οι μεταβολές στην οικονομική δραστηριότητα είναι πιθανό να οδηγήσουν σε συγκρίσιμες μεταβολές όσον αφορά την απασχόληση.

Οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτού του είδους προϊόντος προκύπτουν από την κατανάλωση ενέργειας κατά τη φάση χρήσης. Η μείωση της χρήσης ενέργειας θα μειώσει τις σχετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, το κόστος για τους καταναλωτές και τις καταναλώτριες και τον κύκλο εργασιών του κλάδου του ενεργειακού εφοδιασμού. Ο στόχος των απαιτήσεων σχετικά με την ενεργειακή απόδοση θα είναι η επίτευξη του χαμηλότερου δυνατού κόστους κύκλου ζωής για τους καταναλωτές και τις καταναλώτριες, συνεπώς η εξοικονόμηση κόστους θα τείνει να αντισταθμίζει την αύξηση των τιμών των προϊόντων.

Άλλες περιβαλλοντικές απαιτήσεις θα μπορούσαν να αυξήσουν το αρχικό κόστος. Οι οικονομικές επιπτώσεις των απαιτήσεων που επηρεάζουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων θα εξαρτηθούν από την επιλογή των καταναλωτών και των καταναλωτριών να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων, για παράδειγμα μέσω επισκευής, και από το αντίστοιχο κόστος. Η παράταση της διάρκειας ζωής θα οδηγήσει σε μείωση των πωλήσεων προϊόντων και του κύκλου εργασιών.

Η ανταγωνιστικότητα των κατασκευαστών στο ίδιο τμήμα της αγοράς και στο ίδιο επίπεδο τιμών δεν αναμένεται να επηρεαστεί δεδομένου ότι οι απαιτήσεις θα ισχύουν για όλα τα ισοδύναμα προϊόντα. Επιπτώσεις θα μπορούσαν να προκύψουν εάν ένας κατασκευαστής εξειδικεύεται σε συγκεκριμένο τμήμα προϊόντων ή σε συγκεκριμένο επίπεδο τιμών. Οι αλλαγές στον κύκλο εργασιών δεν αναμένεται να μεταβάλουν την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Δ. Μέσα βελτίωσης της νομοθεσίας

Εκτίμηση επιπτώσεων και αξιολόγηση

Θα διενεργηθούν παράλληλα αξιολόγηση και εκτίμηση επιπτώσεων για την παρούσα πρωτοβουλία, τα αποτελέσματα των οποίων θα χρησιμοποιηθούν για την τεκμηρίωση της απόφασης της Επιτροπής. Αυτές θα βασιστούν σε εκτεταμένη μελέτη επανεξέτασης που έχει ήδη διενεργηθεί. Η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου αναμένεται να επανεξετάσει την αξιολόγηση και την εκτίμηση επιπτώσεων το τρίτο τρίμηνο του 2025.

Στρατηγική διαβούλευσης

Σκοπός της διαβούλευσης είναι να ενημερωθούν το κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη και να ζητηθούν παρατηρήσεις σχετικά με τη σκοπούμενη πρωτοβουλία.

Η μελέτη επανεξέτασης πραγματοποίησε εκτενείς διαβουλεύσεις με ενδιαφερόμενα μέρη και εμπειρογνώμονες (εθνικές αρχές, ομάδες καταναλωτών, κατασκευαστές, οργανισμούς τυποποίησης και περιβαλλοντικές ΜΚΟ).

Η μελέτη επανεξέτασης παρουσιάστηκε και συζητήθηκε στο φόρουμ διαβούλευσης για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2019 με τη συμμετοχή κρατών μελών, κλαδικών ενώσεων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Όλα τα σχετικά έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων των πρακτικών, των παρουσιάσεων και των εισηγήσεων των ενδιαφερόμενων μερών στις συνεδριάσεις, έχουν καταστεί διαθέσιμα στο διαδίκτυο, μαζί με την τελική έκθεση.

Γιατί διεξάγουμε διαβούλευση;

Για να δοθεί στα ενδιαφερόμενα μέρη η δυνατότητα:

·να σχολιάσουν την εμπειρία τους από την εφαρμογή των ισχυόντων κανόνων για τους στεγανούς κυκλοφορητές,

·να διατυπώσουν τις απόψεις τους ή να υποβάλουν συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με τις κύριες επιλογές που προσδιορίστηκαν για την εκτίμηση επιπτώσεων· και

·να παράσχουν περαιτέρω στοιχεία σχετικά με τυχόν εξελίξεις στην αγορά ή την τεχνολογία μετά τη διενέργεια της προηγούμενης ανάλυσης.

Κοινό-στόχος

Εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, κατασκευαστών, οργανώσεων καταναλωτών και καταναλωτριών ή περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου ή επισκευών, εθνικών αρχών και ιδιωτών.