ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΓΙΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ (χωρίς εκτίμηση επιπτώσεων)

Στόχος του παρόντος εγγράφου είναι να ενημερώσει το κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με το έργο της Επιτροπής, ώστε να μπορούν να υποβάλουν παρατηρήσεις και να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στις δραστηριότητες διαβούλευσης.

Ζητούμε από τις ομάδες αυτές να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η Επιτροπή το πρόβλημα και τις πιθανές λύσεις του, καθώς και να μας παράσχουν σχετικές πληροφορίες που τυχόν διαθέτουν.

Τίτλος της πρωτοβουλίας

Νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον και τις κρατικές ενισχύσεις — πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε σχέση με αποφάσεις για κρατικές ενισχύσεις

Επικεφαλής ΓΔ — Αρμόδια μονάδα

ΓΔ Ανταγωνισμού, Μονάδα A3 — Υποστήριξη υποθέσεων και πολιτική για τις κρατικές ενισχύσεις

Πιθανό είδος πρωτοβουλίας

Δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί

Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα

Δεύτερο τρίμηνο του 2025

Συμπληρωματικές πληροφορίες

-Τα πορίσματα της επιτροπής συμμόρφωσης της σύμβασης του Aarhus (ACCC) στην υπόθεση ACCC/C/2015/128 (Ευρωπαϊκή Ένωση) είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση: ACCC/C/2015/128 Ευρωπαϊκή Ένωση | UNECE

-Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τα πορίσματα που εγκρίθηκαν από την επιτροπή συμμόρφωσης της σύμβασης του Aarhus στην υπόθεση ACCC/C/2015/128 όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις: Ανάλυση των επιπτώσεων των πορισμάτων και αξιολόγηση των διαθέσιμων επιλογών [SWD(2023) 307 final] της 17/5/2023· EUR-Lex - 52023DC0307 - EN - EUR-Lex (europa.eu)

-Η σύμβαση του Aarhus

-Ο «κανονισμός Aarhus» [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1367/2006, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1767]

Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση ή μη της ανωτέρω πρωτοβουλίας ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, ορισμός του προβλήματος και έλεγχος επικουρικότητας

Πολιτικό πλαίσιο

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αποτελούν συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης του Aarhus σχετικά με την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (στο εξής: σύμβαση του Aarhus). Η ΕΕ έχει εφαρμόσει τις διατάξεις της σύμβασης όσον αφορά τα θεσμικά και λοιπά όργανα της ΕΕ μέσω του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1367/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Σεπτεμβρίου 2006, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1767 της 6ης Οκτωβρίου 2021 (στο εξής: κανονισμός Aarhus). Οι αποφάσεις περί κρατικών ενισχύσεων στις οποίες η Επιτροπή ενεργεί ως φορέας διοικητικής επανεξέτασης βάσει των διατάξεων της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού Aarhus.

Η επιτροπή συμμόρφωσης στο πλαίσιο της σύμβασης του Aarhus (ACCC) διαπίστωσε ότι η ΕΕ, παραλείποντας να προβλέψει οιαδήποτε διαδικασία βάσει του άρθρου 9 παράγραφος 3 της σύμβασης του Aarhus η οποία να παρέχει στο κοινό πρόσβαση σε διοικητικές ή δικαστικές διαδικασίες για την προσβολή αποφάσεων σχετικά με μέτρα κρατικών ενισχύσεων που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ και αντιβαίνουν στο δίκαιο της ΕΕ σχετικά με το περιβάλλον, δεν συμμορφώνεται με το άρθρο 9 παράγραφοι 3 και 4 της σύμβασης του Aarhus (πορίσματα της ACCC).

Στις 12 Ιουλίου 2021, στο πλαίσιο της αναθεώρησης του κανονισμού Aarhus, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να δώσει συνέχεια στα πορίσματα της ACCC αναλύοντας τις συνέπειες και αξιολογώντας τις διαθέσιμες επιλογές, λαμβάνοντας υπόψη τους κανόνες του δικαίου της Ένωσης σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις. Η Επιτροπή διεξήγαγε διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και στις 17 Μαΐου 2023 εξέδωσε ανακοίνωση (στο εξής: ανακοίνωση). Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι οι θέσεις των ενδιαφερόμενων μερών διίστανται όσον αφορά τις επιλογές που τους παρέχονται, ενισχύοντας την ανάγκη για περαιτέρω προσεκτική αξιολόγηση με σκοπό την εξεύρεση βέλτιστης λύσης. Στην ανακοίνωση η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι απαιτείται προσαρμογή στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ή ισοδύναμα μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τα πορίσματα της ACCC. Ο σχεδιασμός της εν λόγω προσαρμογής θα πρέπει να διαφυλάσσει την αποδοτικότητα του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων και να συμπληρώνει με τον πλέον αποδοτικό τρόπο τις δυνατότητες επανεξέτασης σε εθνικό επίπεδο.

Τα προβλήματα που αποσκοπεί να αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία

Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην εξέταση των πορισμάτων της ACCC σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη εντός του νομικού τοπίου της ΕΕ, σύμφωνα με τα ειδικά χαρακτηριστικά των κρατικών ενισχύσεων.

Βάση για τη δράση της ΕΕ (νομική βάση και έλεγχος επικουρικότητας)

Νομική βάση

Άρθρο 109 ΣΛΕΕ.

Πρακτική ανάγκη για δράση της ΕΕ

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης του Aarhus. Η ACCC συνιστά στην υπόθεση ACCC/C/2015/128 να λάβει η Επιτροπή τα αναγκαία νομοθετικά, κανονιστικά και άλλα μέτρα για να διασφαλίσει την πρόσβαση σε διοικητικές ή δικαστικές διαδικασίες για την προσβολή συγκεκριμένων αποφάσεων όσον αφορά μέτρα κρατικών ενισχύσεων που αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το περιβάλλον. Δεδομένης της νομικής φύσης των πιθανών μέτρων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των πορισμάτων της ACCC, μια τέτοια δράση μπορεί να αναληφθεί μόνο σε επίπεδο ΕΕ.

Β. Τι επιδιώκει να επιτύχει η πρωτοβουλία και πώς

Σε συνέχεια των διεθνών δεσμεύσεων που ανέλαβε η ΕΕ ως συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης του Aarhus, η Επιτροπή αποσκοπεί στην ανάπτυξη μιας νέας διαδικασίας βάσει της οποίας μπορεί να διασφαλιστεί η πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα σε σχέση με τις αποφάσεις της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις που είναι σημαντικές στο πλαίσιο των πορισμάτων της ACCC. Η νέα διαδικασία θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στα ειδικά χαρακτηριστικά της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις και στην αποτελεσματικότητά της, συμπεριλαμβανομένης της ταχύτητας των διαδικασιών της ΕΕ. Θα εξετάσει επίσης τον ρόλο που διαδραματίζουν οι κρατικές ενισχύσεις στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη μέσω της στήριξης της εφαρμογής διαφόρων πολιτικών της ΕΕ, για παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, και της διασφάλισης της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας για την εσωτερική αγορά σε περίπτωση κρίσης. Η Επιτροπή έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η νέα διαδικασία είναι αναλογική για την επίτευξη αυτών των στόχων. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στον αντίκτυπο που θα έχει η νέα διαδικασία σε διάφορες πτυχές, όπως οι επενδυτικές συνθήκες και ο διοικητικός φόρτος. Η Επιτροπή αποσκοπεί στην προσαρμογή του υφιστάμενου νομικού πλαισίου ή στη λήψη ισοδύναμων μέτρων για τη θέσπιση νέας διαδικασίας που θα επιτρέπει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε σχέση με αποφάσεις για κρατικές ενισχύσεις που είναι σημαντικές στο πλαίσιο των πορισμάτων της ACCC. Η Επιτροπή θα εξετάσει, μεταξύ άλλων, το πεδίο εφαρμογής των αποφάσεων που καλύπτονται από μια τέτοια νέα διαδικασία, καθώς και τις ισχύουσες προθεσμίες. Η νέα διαδικασία θα αξιολογήσει επίσης, από την άποψη της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, όλα τα προβλήματα που επιδιώκει να αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία, καθώς και όλες τις πιθανές επιπτώσεις. Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει την ευκαιρία της προβλεπόμενης προσαρμογής του υφιστάμενου νομικού πλαισίου ή ισοδύναμου μέτρου, προκειμένου να προβεί και σε άλλες προσαρμογές που ευθυγραμμίζουν τις αντίστοιχες νομικές πράξεις με την πρακτική της Επιτροπής και τη νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ, όπου είναι αναγκαίο, μεταξύ άλλων εξετάζοντας απλουστεύσεις του διοικητικού φόρτου.

Πιθανές επιπτώσεις

Η τρέχουσα πρωτοβουλία είναι πιθανό να έχει διαφορετικές κατηγορίες επιπτώσεων, μεταξύ άλλων όσον αφορά:

·τις διαδικασίες κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένης της ταχύτητας και της ασφάλειας δικαίου·

·τους δικαιούχους κρατικών ενισχύσεων·

·τις επενδυτικές αποφάσεις στην εσωτερική αγορά, μεταξύ άλλων σχετικά με τους στόχους πολιτικής της ΕΕ, ιδίως σε σχέση με την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας (συμπεριλαμβανομένης της αναγκαίας χρηματοδότησης από δημόσιους πόρους για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης σε διάφορους τομείς)·

·την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα·

·τους πόρους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών (συμπεριλαμβανομένου του διοικητικού φόρτου) και άλλων ενδιαφερόμενων μερών·

·το κόστος συμμόρφωσης·

·τις δαπάνες χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που συνδέονται με τον αυξημένο κίνδυνο επίλυσης διαφορών, την ταχύτητα των διαδικασιών και άλλες κοινωνικές και οικονομικές δαπάνες.

Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να εξισορροπήσει το κόστος αυτό με τον στόχο της συμμόρφωσης με τα πορίσματα της ACCC.

Μελλοντική παρακολούθηση

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τον τρόπο λειτουργίας της νέας διαδικασίας και κατά πόσον ανταποκρίνεται στους στόχους της.

Δ. Βελτίωση της νομοθεσίας

Εκτίμηση επιπτώσεων

Σύμφωνα με τους κανόνες για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η εκτίμηση επιπτώσεων δεν είναι απαραίτητη όταν οι επιλογές που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή είναι λίγες ή ανύπαρκτες. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διασφάλιση της συμμόρφωσης με τα πορίσματα της ACCC στην υπόθεση ACCC/C/2015/128 απαιτεί προσαρμογή στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ή ισοδύναμο μέτρο και ότι η διατήρηση του status quo δεν αποτελεί επιλογή.

Η Επιτροπή θα καταρτίσει αναλυτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της, το οποίο θα παρέχει αξιολόγηση του πεδίου εφαρμογής, του περιεχομένου και των πιθανών επιπτώσεων της πρωτοβουλίας που προτείνει η Επιτροπή. Οι πιθανές επιπτώσεις θα περιλαμβάνουν τις επιπτώσεις στις επενδυτικές αποφάσεις στην εσωτερική αγορά, στους δικαιούχους κρατικών ενισχύσεων, στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και στους πόρους των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένου του σχετικού κόστους. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στις επιπτώσεις στις επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση της οικονομίας της ΕΕ και στις επιπτώσεις στον διοικητικό φόρτο. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής θα αξιολογεί επίσης τη συμμόρφωση της πρωτοβουλίας με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας.

Στρατηγική διαβούλευσης

Η Επιτροπή πραγματοποίησε ήδη διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη το 2022 κατά την προετοιμασία της ανακοίνωσης (δύο σεμινάρια ενδιαφερόμενων μερών με περιβαλλοντικές ΜΚΟ, την ακαδημαϊκή κοινότητα, δικηγόρους, δημόσιες αρχές και επιχειρήσεις, καθώς και ανοικτή δημόσια διαβούλευση με τα ίδια ενδιαφερόμενα μέρη). Η Επιτροπή συνέχισε τις ανοικτές συζητήσεις της με τα ενδιαφερόμενα μέρη και συμμετείχε σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που συνδιοργανώθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2023 από την ClientEarth και την Ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (βλ. πρακτικά του εργαστηρίου για περισσότερες λεπτομέρειες).

Δεδομένου ότι η ανακοίνωση κατέδειξε την ανάγκη για περαιτέρω αξιολόγηση, θα αναληφθούν οι ακόλουθες δραστηριότητες για τη συγκέντρωση στοιχείων και απόψεων των ενδιαφερόμενων μερών: στοχευμένες διαβουλεύσεις με επίκεντρο τις συνέπειες μιας νέας διαδικασίας για την επιτυχή εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ, τις επενδυτικές αποφάσεις της επιχειρηματικής κοινότητας και τις συνέπειες στους πόρους για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη για τα οποία η Επιτροπή δεν διαθέτει επί του παρόντος επαρκείς πληροφορίες. Για να συγκεντρώσει τις πληροφορίες που λείπουν, η Επιτροπή προτίθεται να διαβουλευθεί με την επιχειρηματική κοινότητα και τις αρμόδιες δημόσιες αρχές που ασχολούνται με τις κρατικές ενισχύσεις και τα περιβαλλοντικά θέματα. Η στοχευμένη διαβούλευση θα πραγματοποιηθεί πιθανότατα το δεύτερο τρίμηνο του 2024. Εφόσον είναι αναγκαίο, η Επιτροπή μπορεί να οργανώσει περαιτέρω συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης και/ή εργαστήρια με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Γιατί διεξάγουμε διαβούλευση;

Κοινό-στόχος