ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΓΙΑ ΠΑΡΑΛΗΛΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Στόχος του παρόντος εγγράφου είναι να ενημερώσει το κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με το έργο της Επιτροπής, ώστε να μπορούν να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με τη σκοπούμενη πρωτοβουλία και να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στις δραστηριότητες διαβούλευσης.

Ζητούμε από τις ομάδες αυτές να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η Επιτροπή το πρόβλημα και τις πιθανές λύσεις του, καθώς και να μας παράσχουν τις σχετικές πληροφορίες που τυχόν διαθέτουν, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις πιθανές επιπτώσεις των διαφόρων επιλογών.

Τίτλος της πρωτοβουλίας

Απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού και ενεργειακής επισήμανσης για λέβητες στερεού καυσίμου

Επικεφαλής ΓΔ – αρμόδια μονάδα

ΓΔ ENER, Μονάδα B.3 – Κτίρια και προϊόντα

Πιθανό είδος πρωτοβουλίας

Εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για λέβητες στερεού καυσίμου

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός της Επιτροπής για τον καθορισμό απαιτήσεων ενεργειακής επισήμανσης για λέβητες στερεού καυσίμου

Ενδεικτικός προγραμματισμός

Η έκδοση αναμένεται έως το τέταρτο τρίμηνο του 2024

Πρόσθετες πληροφορίες

http://ec.europa.eu/energy/en/topics/energy-efficiency/energy-efficient-products

Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη δρομολόγηση ή μη της ανωτέρω πρωτοβουλίας ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, αξιολόγηση, ορισμός του προβλήματος και έλεγχος επικουρικότητας

Πολιτικό πλαίσιο

Ο οικολογικός σχεδιασμός και η ενεργειακή επισήμανση συμβάλλουν στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας 1 όσον αφορά τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα. Έχουν συμβάλει στη μείωση των λογαριασμών ενέργειας των καταναλωτών και στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ, μειώνοντας την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και περιορίζοντας τις εισαγωγές ενέργειας. Έχουν επίσης μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μετριάζοντας έτσι την κλιματική αλλαγή με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, δεδομένου ότι το κόστος της ενέργειας που αποφεύγεται υπερτερεί των απαιτούμενων επενδύσεων. Επιπλέον, έχουν συμβάλει στη μείωση των εκπομπών ρύπων από εξοπλισμό όπως οι λέβητες στερεού καυσίμου, συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση. Τα υφιστάμενα μέτρα πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά ώστε να διασφαλίζεται ότι παραμένουν κατάλληλα, αποδοτικά και αποτελεσματικά υπό το πρίσμα των τεχνολογικών εξελίξεων και των εξελίξεων της αγοράς. Το τελευταίο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση 2022-2024 2 περιλαμβάνει την επανεξέταση των μέτρων οικολογικού σχεδιασμού και ενεργειακής επισήμανσης για τους λέβητες στερεού καυσίμου. Το πρόγραμμα υπογραμμίζει επίσης ότι ο οικολογικός σχεδιασμός και η ενεργειακή επισήμανση θα πρέπει να συμβάλλουν περισσότερο στην κυκλική οικονομία, για παράδειγμα μέσω συστηματικότερης αντιμετώπισης ζητημάτων αποδοτικής χρήσης των υλικών, όπως η ανθεκτικότητα και η δυνατότητα επισκευής και ανακύκλωσης.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση θα μελετήσει τις επιδόσεις των υφιστάμενων μέτρων οικολογικού σχεδιασμού και ενεργειακής επισήμανσης για λέβητες στερεού καυσίμου που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ από την 1η Ιουνίου 2015. Η περίοδος αξιολόγησης αρχίζει πριν από την ημερομηνία εφαρμογής για να αποτυπωθεί η πιθανή προσαρμογή στα νέα μέτρα των προϊόντων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής από τη στιγμή που τα μέτρα γνωστοποιούνται στα ενδιαφερόμενα μέρη. Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης θα αξιοποιηθεί για την εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει τα δύο σχέδια κανονισμών τα οποία παρουσιάζουν πιθανά νέα μέτρα για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση. Το σκέλος της αποτελεσματικότητας θα εστιάσει στη μεταβολή της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών ρύπων κατά την περίοδο αξιολόγησης. Το σκέλος της αποδοτικότητας θα αξιολογήσει το οικονομικό κόστος και όφελος των εν λόγω αλλαγών. Το σκέλος της καταλληλότητας θα εστιάσει στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων βελτίωσης της τρέχουσας τεχνολογίας μέσω ενισχυμένων μέτρων οικολογικού σχεδιασμού. Το σκέλος της προστιθέμενης αξίας θα εστιάσει στο κόστος της μη ενωσιακής παρέμβασης και το σκέλος της συνοχής θα εξετάσει το ισχύον και το μελλοντικό νομοθετικό πλαίσιο που μπορεί να έχει διασυνδέσεις με τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση.

Πρόβλημα που επιδιώκει να αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία

Το κύριο πρόβλημα είναι ότι —παρά την πρόοδο που επιφέρει η ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ— οι λέβητες στερεού καυσίμου εξακολουθούν να συμβάλλουν σημαντικά στην κατανάλωση ενέργειας, στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στις εκπομπές ρύπων. Η ρύπανση, κυρίως από αιωρούμενα σωματίδια, είναι πολύ υψηλή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές στις οποίες καταγράφεται υψηλό ποσοστό λεβήτων στερεού καυσίμου, γεγονός που αυξάνει την απειλή για τη δημόσια υγεία. Οι αιτίες του προβλήματος είναι οι εξής:

-Ενώ οι εκπομπές από στερεά ορυκτά καύσιμα έχουν μειωθεί, η χρήση λεβήτων βιομάζας έχει αυξηθεί τα τελευταία 10 έτη, γεγονός που αυξάνει τις εκπομπές στην ατμόσφαιρα από αυτή την πηγή.

-Ρυθμιστική ανεπάρκεια, διότι τα όρια ενεργειακής απόδοσης που καθορίζονται στον κανονισμό για τον οικολογικό σχεδιασμό δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από λέβητες στερεού καυσίμου. Ομοίως, τα όρια ρύπων δεν έχουν μειώσει επαρκώς τις ποσότητες εκπομπών από λέβητες.

-Ρυθμιστική αστοχία, διότι η ενεργειακή απόδοση των λεβήτων στερεού καυσίμου δεν μπορεί να συγκριθεί επί ίσοις όροις με την απόδοση άλλων θερμαντήρων χώρου που βασίζονται σε διαφορετικές τεχνολογίες (αντλία θερμότητας, αέριο) αλλά εξυπηρετούν ακριβώς τον ίδιο σκοπό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι λέβητες στερεού καυσίμου επωφελούνται από συντελεστή βιομάζας στην ετικέτα (BLF) ο οποίος πολλαπλασιάζει επί 1,4 την ενεργειακή απόδοση του προϊόντος. Αυτό παρέχει στους λέβητες στερεού καυσίμου συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων τεχνολογιών που δεν επωφελούνται από το BLF, στρεβλώνοντας έτσι τις πληροφορίες που παρέχονται στον καταναλωτή μέσω της ενεργειακής ετικέτας.

-Το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων ίσως είναι πολύ περιορισμένο, καθώς οι απαιτήσεις αυτές αποκλείουν λέβητες ισχύος άνω των 500 kW και λέβητες που λειτουργούν με μη ξυλώδη βιομάζα. Περίπου το ένα τρίτο της βιομάζας χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεθέρμανση συνήθως σε λέβητες ισχύος άνω των 500 kW, ενώ η μη ξυλώδης βιομάζα αντιπροσωπεύει περίπου το 5 % της κατανάλωσης βιομάζας στην ΕΕ.

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι η ανεπάρκεια της αγοράς λόγω της έλλειψης κανονιστικών διατάξεων για την κυκλική οικονομία. Η εξόρυξη καυσίμων και υλικών για την κατασκευή του λέβητα στερεού καυσίμου, η διάθεση των αποβλήτων και η ανακύκλωση αποτελούν στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος που συμβάλλουν στις εκπομπές ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου, το κόστος των οποίων δεν ενσωματώνεται στην τιμή αγοράς, αλλά συνεπάγεται ωστόσο κάποιο κόστος για την κοινωνία.

Εάν δεν ληφθούν μέτρα, η συμβολή των λεβήτων στερεού καυσίμου στην κατανάλωση ενέργειας, στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ρύπων είναι πιθανό να παραμείνει υψηλή κατά τα επόμενα έτη. Οι τοπικές ή οι εθνικές αρχές μπορεί να αποφασίσουν να καθορίσουν περαιτέρω απαιτήσεις σχετικά με τους λέβητες στερεού καυσίμου, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς. Σύμφωνα με τις αρχές του προγράμματος REFIT, θα διενεργηθεί αξιολόγηση των διοικητικών δαπανών και του τρόπου αντιστάθμισης τους.

Βάση για τη δράση σε επίπεδο ΕΕ (νομική βάση και έλεγχος επικουρικότητας)

Νομική βάση

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/1369 για την ενεργειακή σήμανση βασίζεται στο άρθρο 194 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρέχει τη νομική βάση για τη λήψη μέτρων προώθησης της ενεργειακής απόδοσης.

Η οδηγία 2009/125/ΕΚ για τον οικολογικό σχεδιασμό βασίζεται στο άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποτελεί τη νομική βάση για τη λήψη μέτρων για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

Μέσω αυτών των πράξεων, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο παρείχαν νομοθετική εντολή στην Επιτροπή προκειμένου να ρυθμίσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των συνδεόμενων με την ενέργεια προϊόντων, ιδίως δε την ενεργειακή τους απόδοση. Έως την προγραμματισμένη ημερομηνία έγκρισης, η οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό αναμένεται να έχει αντικατασταθεί από το πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό των βιώσιμων προϊόντων, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή στις 30 Μαρτίου 2022 και παρέχει παρόμοια εντολή στην Επιτροπή για τη θέσπιση μέτρων οικολογικού σχεδιασμού.

Η αναπροσαρμογή της κλίμακας της ενεργειακής ετικέτας και η καθιέρωση ομοιογενούς κλίμακας από A έως G απαιτούνται συγκεκριμένα βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1369.

Πρακτική ανάγκη για δράση σε επίπεδο ΕΕ

Η ενωσιακή νομοθεσία που αφορά τα εν λόγω προϊόντα απαιτεί από την Επιτροπή να επανεξετάζει τη νομοθεσία λαμβάνοντας υπόψη τη συντελεσθείσα τεχνολογική πρόοδο. Μέτρα για την επικαιροποίηση των κανόνων αυτών μπορούν να ληφθούν μόνο σε επίπεδο ΕΕ. Ενδέχεται να υπάρχουν πτυχές που δεν καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία για τις οποίες τα κράτη μέλη ενδεχομένως θα επιθυμούσαν να αναλάβουν δράση. Εάν η ΕΕ δεν αναλάβει δράση στους τομείς αυτούς, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να θεσπίσουν δικούς τους κανόνες για τις πτυχές και τα προϊόντα που δεν υπόκεινται σε ρύθμιση, οι οποίοι θα διέφεραν κατ’ ανάγκην λόγω της πολυπλοκότητας των τεχνικών πτυχών, διαταράσσοντας έτσι τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

Β. Στόχοι και επιλογές πολιτικής

Ο κύριος στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι τα μέσα θα συμβάλλουν περισσότερο στην ενεργειακή απόδοση και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ρύπων με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Η εκτίμηση επιπτώσεων θα αξιολογήσει τουλάχιστον τις ακόλουθες κύριες πτυχές:

-μεθόδους μέτρησης και υπολογισμού

-απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση και την αποδοτική χρήση των υλικών

-απαιτήσεις για τις εκπομπές ρύπων

-πτυχές της ενεργειακής επισήμανσης, συμπεριλαμβανομένης της κλίμακας της ενεργειακής ετικέτας

-φάσμα των καλυπτόμενων προϊόντων

Η εκτίμηση επιπτώσεων θα καλύψει τουλάχιστον τις ακόλουθες επιλογές: Όλες οι επιλογές εκτός από τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης θα περιλαμβάνουν αναπροσαρμογή της κλίμακας της ενεργειακής ετικέτας που ορίζεται στο άρθρο 11 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1369:

1.Μη ανάληψη δράσης από την ΕΕ (διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης)

2.Εθελοντικές συμφωνίες

3.Αναπροσαρμογή της κλίμακας της ετικέτας, ενδεχόμενη συγχώνευσή της με την ετικέτα άλλων υδρονικών θερμαντήρων χώρου 3 και καθορισμός κλίμακας εκπομπών ρύπων. Η συγχώνευση της ετικέτας θα συνεπαγόταν την αναθεώρηση ή την κατάργηση του συντελεστή εκπομπών βιομάζας που χρησιμοποιείται για να ευνοηθεί ο εξοπλισμός που καταναλώνει βιομάζα έναντι εκείνου που καταναλώνει ορυκτά καύσιμα

4.καθορισμός ήπιων/φιλόδοξων ορίων ενεργειακής απόδοσης και/ή ήπιων/φιλόδοξων ορίων εκπομπών ρύπων υπό ονομαστικό και μερικό φορτίο. Η επιλογή αυτή μπορεί να περιλαμβάνει όρια αιωρούμενων σωματιδίων με βάση το μέγεθός τους (π.χ. ΑΣ10, ΑΣ2,5)

5.Επέκταση του πεδίου εφαρμογής της νομοθεσίας ώστε να συμπεριλάβει τη μη ξυλώδη βιομάζα και τους λέβητες ισχύος μεταξύ 500 kW και 1 000 kW

6.Κυκλική οικονομία. Υποχρεωτική διαθεσιμότητα ανταλλακτικών και νέα βαθμολογία σχετικά με τη δυνατότητα επισκευής.

Η εκτίμηση επιπτώσεων μπορεί επίσης να αξιολογήσει διάφορους συνδυασμούς των ανωτέρω επιλογών πολιτικής. Θα ληφθούν υπόψη πιθανές αντισταθμίσεις που εξασφαλίζουν την παράταση της διάρκειας ζωής του παλαιού εξοπλισμού λόγω αύξησης των τιμών αγοράς.

Θα αξιολογηθούν οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ. Θα συνυπολογιστούν οι απόψεις ενώσεων/ΜΜΕ του κλάδου.

Η συνέπεια με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα αξιολογηθεί σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 4 του κανονισμού 2021/1119 σχετικά με το νομοθέτημα για το κλίμα. 

Γ. Δυνητικές επιπτώσεις

Οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις για το εν λόγω προϊόν προκύπτουν από τη φάση χρήσης. Οι κατοικημένες περιοχές στις οποίες καταγράφονται υψηλά ποσοστά λεβήτων στερεού καυσίμου θα επωφεληθούν από τη μείωση της ρύπανσης, ενώ η μείωση των εκπομπών CO2 θα έχει θετικό αντίκτυπο στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Από οικονομική άποψη, οι αυστηρότερες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού ίσως οδηγήσουν σε αύξηση του κόστους των προϊόντων, σε υψηλότερες τιμές και σε αύξηση του κύκλου εργασιών για τους κατασκευαστές, τους χονδρεμπόρους και τους λιανοπωλητές, παράλληλα με τη δημιουργία περισσότερων θέσεων απασχόλησης. Οι μεταβολές του κύκλου εργασιών δεν αναμένεται να μεταβάλουν την κερδοφορία των οικονομικών παραγόντων. Δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης αποσκοπούν στην επίτευξη χαμηλότερου κόστους κύκλου ζωής για τον καταναλωτή, η εξοικονόμηση κόστους τείνει να αντισταθμίζει τις αυξήσεις των τιμών των προϊόντων. Οι επιπτώσεις των απαιτήσεων που επηρεάζουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων εξαρτώνται από το αν οι καταναλωτές θα επιλέξουν να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων μέσω επισκευής καθώς και από το σχετικό κόστος. Η παράταση της διάρκειας ζωής οδηγεί σε μείωση των πωλήσεων προϊόντων και του κύκλου εργασιών. Η ανταγωνιστικότητα για τους κατασκευαστές στο ίδιο τμήμα της αγοράς και στο ίδιο επίπεδο τιμών δεν αναμένεται να επηρεαστεί, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις θα ισχύουν για όλα τα ισοδύναμα προϊόντα.

Δ. Μέσα βελτίωσης της νομοθεσίας 

Εκτίμηση επιπτώσεων και αξιολόγηση

Θα διενεργηθεί παράλληλα αξιολόγηση και εκτίμηση των επιπτώσεων προκειμένου να υποστηριχθεί η προετοιμασία της παρούσας πρωτοβουλίας και να τεκμηριωθεί η απόφαση της Επιτροπής. Αναμένεται ότι η αξιολόγηση θα είναι έτοιμη έως το τέλος του Αυγούστου του 2023 και η εκτίμηση επιπτώσεων έως τον Μάιο του 2024. Η εκτίμηση επιπτώσεων θα επανεξεταστεί από την επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου περίπου το δεύτερο τρίμηνο του 2024.

Στρατηγική της διαβούλευσης

Σκοπός της διαβούλευσης είναι να ενημερωθούν το κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη και να ζητηθούν παρατηρήσεις σχετικά με τη σκοπούμενη πρωτοβουλία. Οι προγραμματισμένες δραστηριότητες διαβούλευσης είναι οι εξής:

-Η πρόοδος των εργασιών για την αξιολόγηση και την εκτίμηση επιπτώσεων θα παρουσιαστεί στο φόρουμ διαβούλευσης για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση. Η πρώτη συνεδρίαση προβλέπεται να διεξαχθεί το τέταρτο τρίμηνο του 2023.

-Την παρούσα «πρόσκληση υποβολής στοιχείων» θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση που θα ξεκινήσει στον ιστότοπο «Πείτε την άποψή σας» όπου θα είναι δυνατή η υποβολή σχολίων σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ για διάστημα 12 εβδομάδων.

-Διαβούλευση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στα κράτη μέλη σχετικά με τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων εποπτείας της αγοράς.

-Στοχευμένες συνεντεύξεις με ενώσεις και εταιρείες του κλάδου. Θα εντοπιστούν ΜΜΕ από τις ενώσεις ή μέσω έρευνας εγγράφων και θα ζητηθεί η γνώμη τους σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχουν οι προαναφερθείσες επιλογές πολιτικής στη δραστηριότητά τους.

-Για το σχέδιο νομοθετικής πρότασης θα ισχύει διάρκεια υποβολής παρατηρήσεων 4 εβδομάδων και κοινοποίηση στον ΠΟΕ.

Γιατί ζητούμε την άποψή σας;

Για να δοθεί στα ενδιαφερόμενα μέρη η δυνατότητα να υποβάλουν, αφενός, σχόλια σχετικά με την πείρα τους από την εφαρμογή των ισχυόντων κανονισμών για τους λέβητες στερεού καυσίμου και τις κύριες επιλογές που προσδιορίστηκαν για την εκτίμηση επιπτώσεων και, αφετέρου, περαιτέρω στοιχεία για τυχόν εξελίξεις που σημειώθηκαν όσον αφορά την αγορά ή την τεχνολογία αφότου διενεργήθηκε η προηγούμενη ανάλυση το 2015.

Κοινό-στόχος

Εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι τυχόν σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, κατασκευαστών συσκευών, οργανώσεων καταναλωτών ή περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιχειρήσεων που ασχολούνται με το λιανικό εμπόριο ή τις επισκευές, εθνικών αρχών και ιδιωτών.