ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΓΙΑ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Τίτλος της αξιολόγησης

Κανόνες σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την αξιολόγηση των κρατικών εγγυήσεων για δάνεια – αξιολόγηση

Επικεφαλής ΓΔ — αρμόδια μονάδα

ΓΔ Ανταγωνισμού — Μονάδες D3-D4

Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα

(προγραμματισμένη ημερομηνία έναρξης και ημερομηνία ολοκλήρωσης)

Ημερομηνία έναρξης: γ’ τρίμηνο 2022

Προγραμματιζόμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης: α’ τρίμηνο 2024

Πρόσθετες πληροφορίες

Ειδικά μέσα ενίσχυσης – Κρατικές εγγυήσεις: https://ec.europa.eu/competition-policy/state-aid/legislation/specific-aid-instruments_en

Το παρόν έγγραφο δημοσιεύεται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν προδικάζει την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη συνέχιση της πρωτοβουλίας αυτής ούτε το οριστικό της περιεχόμενο. Όλα τα στοιχεία της πρωτοβουλίας που περιγράφονται στο έγγραφο, συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματός της, ενδέχεται να αλλάξουν.

Α. Πολιτικό πλαίσιο, σκοπός και αντικείμενο της αξιολόγησης

Πολιτικό πλαίσιο

Η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή αξιολογεί τις κρατικές εγγυήσεις για υποχρεώσεις που εκδίδονται από επιχειρήσεις —οι οποίες ενδέχεται να αποτελούν μορφή κρατικής ενίσχυσης— τόσο με τη μορφή μεμονωμένων εγγυήσεων όσο και με τη μορφή καθεστώτων εγγυήσεων.

Ειδικότερα, η ανακοίνωση καθορίζει ποιοτικά κριτήρια και παραπομπές σε δείκτες αναφοράς της αγοράς για μεμονωμένες εγγυήσεις, προμήθειες εγγυήσεων ασφαλούς λιμένα για κρατικές εγγυήσεις που δεν περιλαμβάνουν στοιχείο ενίσχυσης, εφόσον χορηγούνται σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, και παρέχει καθοδήγηση για τον σχεδιασμό καθεστώτων εγγυήσεων που δεν περιλαμβάνουν στοιχείο ενίσχυσης για όλες τις κατηγορίες επιχειρήσεων, τα οποία μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό του στοιχείου ενίσχυσης σε εγγυήσεις που περιλαμβάνουν ενισχύσεις.

Η νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις, και συγκεκριμένα ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) και ο κανονισμός για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, απαιτούν να είναι διαφανείς οι ενισχύσεις. Τούτο σημαίνει ότι πρέπει να μπορεί να υπολογίζεται με ακρίβεια εκ των προτέρων το ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης της ενίσχυσης, χωρίς να είναι αναγκαία η διενέργεια εκτίμησης του κινδύνου. Χάρη στην παροχή καθοδήγησης στα κράτη μέλη ώστε να μπορούν να καθορίζουν προμήθειες εγγυήσεων σύμφωνες με τους κανόνες της αγοράς και να προσδιορίζουν το ποσό της ενίσχυσης (ως τη διαφορά μεταξύ των προμηθειών που χρεώνονται και των προμηθειών της αγοράς), η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις συμβάλλει στη διασφάλιση ενός σαφούς και προβλέψιμου πλαισίου για τη χορήγηση δανείων με κρατικές εγγυήσεις.

Η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά το 2008. Δεν περιλαμβάνει ρήτρα επανεξέτασης σε τακτό χρονικό διάστημα ούτε ημερομηνία λήξης και δεν έχει αξιολογηθεί με «έλεγχο καταλληλότητας» αφότου αξιολογήθηκε για τελευταία φορά. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να αξιολογηθεί η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις για τους ακόλουθους λόγους:

I.Οι συνθήκες της αγοράς έχουν αλλάξει σημαντικά από το 2008. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση έχει οδηγήσει σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, ενώ επί του παρόντος η πληθωριστική πίεση έχει αυξηθεί στον απόηχο της πανδημίας της COVID και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία· 

II.Οι κεφαλαιακές απαιτήσεις αυξήθηκαν μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Επιπλέον, οι πρακτικές διαχείρισης κινδύνων από τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν εξελιχθεί την τελευταία δεκαετία· και

III.Οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν κοινοποιήσει στην Επιτροπή μεγάλο αριθμό μεθοδολογιών για εγγυήσεις αφότου αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις το 2008.

Ως εκ τούτου, υπάρχουν σημαντικά διαθέσιμα στοιχεία που δικαιολογούν την αξιολόγηση του κατά πόσον η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις παραμένει κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό.

Σκοπός και πεδίο εφαρμογής

Σκοπός

Κύριος στόχος της αξιολόγησης είναι να ελεγχθεί κατά πόσον η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις παραμένει κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Αυτό απαιτεί να αξιολογήσουμε κατά πόσον η ανακοίνωση λειτούργησε ικανοποιητικά, κατά πόσον διευκόλυνε την πρόσβαση σε χρηματοδότηση με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, τόσο για τις μικρές/μεσαίες επιχειρήσεις όσο και για τις μεγαλύτερες εταιρείες, και κατά πόσον οι χώρες της ΕΕ αντιμετώπισαν δυσκολίες στην ερμηνεία της ή στην εφαρμογή καθεστώτων που συνάδουν με αυτήν.

Στο πλαίσιο αυτό, η αξιολόγηση θα αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο η ανακοίνωση λειτούργησε με την πάροδο του χρόνου και τον βαθμό στον οποίο πέτυχε τους στόχους της:

I)την παροχή καθοδήγησης σχετικά με προμήθειες εγγυήσεων που συμμορφώνονται με τους κανόνες της αγοράς, ώστε να αποκλείεται η παρουσία στοιχείου κρατικής ενίσχυσης και να προλαμβάνονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού·

II)την αύξηση της ασφάλειας δικαίου για τα ενδιαφερόμενα μέρη και της διαφάνειας όσον αφορά την πολιτική της Επιτροπής, ώστε οι αποφάσεις της να είναι προβλέψιμες και να εξασφαλίζουν ίση μεταχείριση· 

III)τη θέσπιση κανόνων που θα μπορούν να εφαρμόζουν εύκολα οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να βελτιωθεί η πρόσβασή τους σε χρηματοδότηση.

Πεδίο εφαρμογής

Η αξιολόγηση καλύπτει μόνο την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις και την εφαρμογή μεθοδολογιών για τις εγγυήσεις που έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή. Δεν θα καλύπτει καμία άλλη παράγωγη νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις.

Χρονοδιάγραμμα και περιεχόμενο

Η αξιολόγηση καλύπτει την περίοδο από την έναρξη ισχύος της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις το 2008 έως σήμερα.

Θα αξιολογήσει όλα τα είδη κρατικών εγγυήσεων που καλύπτονται από την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις, όπως οι μεμονωμένες εγγυήσεις για όλους τους τύπους εταιρειών, τα καθεστώτα εγγυήσεων για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τα καθεστώτα εγγυήσεων για όλους τους τύπους εταιρειών. Η αξιολόγηση θα καλύψει τόσο τα μέτρα εγγυήσεων που περιλαμβάνουν στοιχείο ενίσχυσης όσο και εκείνα που δεν περιλαμβάνουν ενίσχυση.

Κριτήρια της αξιολόγησης

Η αξιολόγηση θα γίνει με βάση τα ακόλουθα πέντε κριτήρια:

Αποτελεσματικότητα 

·Σε ποιο βαθμό έχει συμβάλει η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις ώστε να καθοριστούν προμήθειες εγγυήσεων οι οποίες συμμορφώνονται με τους κανόνες της αγοράς; 

·Πόσο αποτελεσματικά για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων υπήρξαν τα μέτρα εγγυήσεων που θεσπίστηκαν με βάση την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις;

·Πόσο αποτελεσματικά για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού μεταξύ των χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών και των στρεβλώσεων των τιμών στις πιστωτικές αγορές υπήρξαν τα μέτρα εγγυήσεων που θεσπίστηκαν με βάση την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις;

Αποδοτικότητα

·Σε ποιο βαθμό οι απαιτήσεις της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις ήταν ανάλογες προς το κόστος εφαρμογής των καθεστώτων εγγυήσεων; 

·Τα μέτρα εγγύησης που θεσπίστηκαν με βάση την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις συνέβαλαν στην απλούστευση της εφαρμογής καθεστώτων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις;

Καταλληλότητα

·Σε ποιο βαθμό η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις παρέμεινε επίκαιρη όσον αφορά τις μακροοικονομικές, χρηματοπιστωτικές και κανονιστικές εξελίξεις από το 2008 μέχρι σήμερα;

Συνέπεια

·Σε ποιο βαθμό η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις χαρακτηρίζεται από συνοχή, τόσο εσωτερικά (δηλαδή σε ποιο βαθμό αλληλοσυμπληρώνονται οι κανόνες της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις) όσο και εξωτερικά (δηλαδή πόσο συνεπής είναι η ανακοίνωση με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ);

Ενωσιακή προστιθέμενη αξία

·Παρέχει η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις προστιθέμενη αξία σε σύγκριση με μια κατάσταση χωρίς την εν λόγω καθοδήγηση;

Β. Βελτίωση της νομοθεσίας

Στρατηγική της διαβούλευσης

Στόχος των δραστηριοτήτων διαβούλευσης είναι η συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγηση της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις, υπό το πρίσμα των σημαντικών αλλαγών στις συνθήκες της αγοράς και του συνακόλουθου κινδύνου να μην ευθυγραμμίζονται με τους ισχύοντες δείκτες αναφοράς της αγοράς ορισμένες περιπτώσεις εφαρμογής της ανακοίνωσης από χώρες της ΕΕ.

Ταυτόχρονα, πρέπει να εξακριβώσουμε σε ποιο βαθμό η ανακοίνωση διευκόλυνε την πρόσβαση σε χρηματοδότηση με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Οι δραστηριότητες διαβούλευσης θα περιλαμβάνουν:

·Διαδικτυακή δημόσια διαβούλευση διάρκειας 12 εβδομάδων που θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό (η οποία δρομολογείται ως μέρος της παρούσας πρόσκλησης υποβολής στοιχείων), με ερωτήσεις υψηλού επιπέδου στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, ώστε οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες να μπορούν να απαντήσουν σε οποιαδήποτε από τις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. 

Η δημόσια διαβούλευση θα είναι προσβάσιμη μέσω της διαδικτυακής πύλης της Επιτροπής «Πείτε την άποψή σας» και θα προωθηθεί μέσω των επίσημων διαύλων επικοινωνίας της Επιτροπής (συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης), καθώς και σε επιλεγμένες εκδηλώσεις και ομιλίες.

Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης θα δημοσιοποιηθούν σε πραγματολογική συνοπτική έκθεση που θα δημοσιευθεί στη διαδικτυακή πύλη της Επιτροπής «Πείτε την άποψή σας».

·Στοχευμένες διαβουλεύσεις με τη μορφή αιτήματος παροχής πληροφοριών προς τις κυβερνήσεις της ΕΕ και στοχευμένο ερωτηματολόγιο. 

§Το αίτημα παροχής πληροφοριών θα συγκεντρώνει τα απαραίτητα ενοποιημένα στοιχεία σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις και θα ελέγχει τη συμμόρφωση των μεγαλύτερων συναλλαγών με την αγορά. Θα υποβληθεί στα κράτη μέλη μέσω των Μόνιμων Αντιπροσωπειών τους στην ΕΕ, και τα κράτη μέλη θα μπορούν να απαντήσουν σε οποιαδήποτε από τις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. 

§Το στοχευμένο ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε επιλεγμένα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία είτε εμπλέκονται άμεσα στην παροχή κρατικών εγγυήσεων ή επηρεάζονται από αυτήν είτε διαθέτουν συναφή εμπειρογνωσία στον τομέα του πιστωτικού κινδύνου. Θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες ερωτήσεις περισσότερο τεχνικού χαρακτήρα και θα είναι διαθέσιμο μόνο στα αγγλικά. Ωστόσο, οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες στη διαβούλευση θα είναι σε θέση να υποβάλουν τις απαντήσεις τους και στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Η διαβούλευση αυτή θα είναι προσβάσιμη μέσω του ιστότοπου της ΓΔ Ανταγωνισμού για τις διαβουλεύσεις. 

Σύνοψη των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων διαβούλευσης που έχουν προγραμματιστεί θα αποτυπωθεί σε συνοπτική έκθεση η οποία θα επισυναφθεί στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που καλύπτει την αξιολόγηση.

Γιατί διεξάγουμε τη δημόσια διαβούλευση; 

Η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις δεν έχει αναθεωρηθεί αφότου αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά και δημοσιεύτηκε το 2008. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να εξετάσει κατά πόσον η ανακοίνωση διευκόλυνε την πρόσβαση σε χρηματοδότηση με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, τόσο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις όσο και για τις μεγαλύτερες εταιρείες, και κατά πόσον οι χώρες της ΕΕ αντιμετώπισαν δυσκολίες στην ερμηνεία της και εάν εφάρμοσαν καθεστώτα που συνάδουν με αυτήν.

Στο πλαίσιο της αξιολόγησης θα συγκεντρωθούν στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνοχή και την ενωσιακή προστιθέμενη αξία της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις. Θα αξιολογηθεί επίσης κατά πόσον η ανακοίνωση παραμένει επίκαιρη, ιδίως δεδομένου ότι ορισμένα από τα στοιχεία της αγοράς αναφοράς (προμήθειες ασφαλούς λιμένα) ενδέχεται να είναι πλέον παρωχημένα υπό το πρίσμα των αλλαγών που συντελέστηκαν στις συνθήκες της αγοράς.

Η ανακοίνωση για τις εγγυήσεις ενδέχεται να είχε μη σκοπούμενες συνέπειες, όπως επιλεκτικά πλεονεκτήματα για χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές, στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ εταιρειών σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ ή παραγκωνισμό ιδιωτών επενδυτών.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων διαβούλευσης για την αξιολόγηση, θα συγκεντρωθούν απόψεις και εμπειρίες από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Κοινό-στόχος

Το κύριο κοινό-στόχος της αξιολόγησης είναι οι αρχές διαχείρισης και υλοποίησης στις χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, στο πλαίσιο της αξιολόγησης θα πραγματοποιηθούν επίσης επαφές με ιδρύματα εγγυήσεων και ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που παρέχουν εγγυήσεις και άλλες μορφές πιστωτικής προστασίας, καθώς και με ενώσεις του χρηματοπιστωτικού κλάδου και με συμμετέχοντες στις πιστωτικές αγορές και στις αγορές πιστωτικών παραγώγων.

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης πολύ σημαντικό το να ακούσει τις απόψεις και την εμπειρία των εταιρειών κάθε μεγέθους και των επιχειρηματικών ενώσεων που τις εκπροσωπούν.

Τέλος, η αξιολόγηση θα ήθελε να βασιστεί στις παρατηρήσεις των ερευνητών και ερευνητριών και της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Συλλογή δεδομένων και μεθοδολογία

Η Επιτροπή δεν διαθέτει επαρκή συγκεκριμένα στοιχεία προκειμένου να αξιολογήσει την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αποφάσεις της Επιτροπής βάσει του τμήματος 3.4 της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις αφορούν μόνο τις μεθοδολογίες και όχι τη μεταγενέστερη εφαρμογή τους.

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή δεν διαθέτει ούτε πλήρεις πληροφορίες σχετικά με τα πραγματικά καθεστώτα εγγυήσεων που εφαρμόζουν τις εν λόγω μεθοδολογίες σε βάθος χρόνου ούτε λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τις συναλλαγές στο πλαίσιο των εν λόγω καθεστώτων. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα απευθύνει αίτημα παροχής πληροφοριών στις χώρες της ΕΕ, όπως περιγράφεται ανωτέρω.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα προκηρύξει διαγωνισμό για την εκπόνηση ειδικής έκθεσης σχετικά με την ανακοίνωση για τις εγγυήσεις. Η έκθεση θα εκπονηθεί από εξωτερικό ανάδοχο από το τέταρτο τρίμηνο του 2022 και θα αξιολογήσει τουλάχιστον:

·τον αντίκτυπο της ανακοίνωσης στις πιστωτικές αγορές, και πιο συγκεκριμένα τον βαθμό αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της εφαρμογής της ανακοίνωσης όσον αφορά την επίτευξη του γενικού στόχου της διασφάλισης μιας ολοκληρωμένης και αποδοτικής ενιαίας αγοράς, η οποία συνεπάγεται τόσο ελεύθερο όσο και θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ των χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών και μεταξύ των εταιρειών στις αγορές προϊόντων·

·τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησαν τα εφαρμοζόμενα συστήματα τιμολόγησης, σε σύγκριση με τα βέλτιστα συστήματα τιμολόγησης για τις κρατικές εγγυήσεις, τα οποία είναι διαχρονικώς σταθερά, έχουν ως εισροές αντικειμενικές και παρατηρήσιμες παραμέτρους αναφοράς (εκείνες της αγοράς) και ελαχιστοποιούν τη δυνατότητα χορήγησης μεμονωμένων επιλεκτικών πλεονεκτημάτων στον δικαιούχο της εγγύησης·

·κατά πόσον η απλουστευμένη λύση για μέτρα που απευθύνονται στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έχει επιτύχει τη σωστή ισορροπία μεταξύ απλότητας και ακρίβειας· 

·την εσωτερική συνέπεια των κανόνων της ανακοίνωσης για τις εγγυήσεις, καθώς και τη συνοχή της ανακοίνωσης με άλλες νομοθετικές πράξεις και κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. 

Η έκθεση θα επισυναφθεί στην αξιολόγηση.

Οι δραστηριότητες διαβούλευσης και η ειδική έκθεση θα συμπληρωθούν από:

·διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία· 

·την πείρα που αποκόμισε η Επιτροπή από συγκεκριμένες υποθέσεις στο παρελθόν.