(1)

Η οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) θεσπίζει κανόνες σε επίπεδο Ένωσης σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές.

(2)

Το 2014 η Επιτροπή παρουσίασε έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2008/48/ΕΚ. Το 2020 η Επιτροπή παρουσίασε δεύτερη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας, καθώς και έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τα αποτελέσματα αξιολόγησης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου της οδηγίας, που περιλάμβανε και ευρεία διαβούλευση με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη.

(3)

Οι εν λόγω εκθέσεις και διαβουλεύσεις αποκάλυψαν ότι η οδηγία 2008/48/ΕΚ υπήρξε μερικώς αποτελεσματική όσον αφορά τη διασφάλιση υψηλών προτύπων προστασίας των καταναλωτών και την προώθηση της ανάπτυξης μιας ενιαίας αγοράς πιστώσεων, καθώς και ότι οι στόχοι αυτοί εξακολουθούν να είναι επίκαιροι. Οι λόγοι για τους οποίους η οδηγία ήταν μόνο εν μέρει αποτελεσματική απορρέουν τόσο από την ίδια την οδηγία, όπως, για παράδειγμα, ασαφής διατύπωση ορισμένων άρθρων, όσο και από εξωτερικούς παράγοντες, όπως εξελίξεις που συνδέονται με την ψηφιοποίηση, την πρακτική εφαρμογή και την επιβολή στα κράτη μέλη, καθώς και από το γεγονός ότι ορισμένες πτυχές της αγοράς καταναλωτικής πίστης δεν καλύπτονται από την οδηγία.

(4)

Η ψηφιοποίηση συνέβαλε σε εξελίξεις στην αγορά οι οποίες δεν είχαν προβλεφθεί κατά τον χρόνο έκδοσης της οδηγίας 2008/48/ΕΚ. Πράγματι, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν σημειωθεί μετά την έκδοση της εν λόγω οδηγίας έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην αγορά καταναλωτικής πίστης, τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης, όπως η εμφάνιση νέων προϊόντων και η εξέλιξη της συμπεριφοράς και των προτιμήσεων των καταναλωτών.

(5)

Η ασαφής διατύπωση ορισμένων διατάξεων της οδηγίας 2008/48/ΕΚ, η οποία έδωσε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να θεσπίσουν αποκλίνουσες διατάξεις που βαίνουν πέραν εκείνων που προβλέπονται στην εν λόγω οδηγία, οδήγησε σε κατακερματισμένο κανονιστικό πλαίσιο στην Ένωση ως προς ορισμένες πτυχές των συμβάσεων πίστωσης για καταναλωτές.

(6)

Η πραγματική και η νομική κατάσταση που προκύπτει από αυτές τις εθνικές διαφορές συνεπάγεται σε ορισμένες περιπτώσεις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των πιστωτικών φορέων στην Ένωση και δημιουργεί εμπόδια στην εσωτερική αγορά. Η κατάσταση αυτή περιορίζει τη δυνατότητα των καταναλωτών να επωφεληθούν από τη σταδιακά αυξανόμενη προσφορά διασυνοριακών πιστώσεων, η οποία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω λόγω της ψηφιοποίησης. Αυτές οι στρεβλώσεις και οι περιορισμοί μπορούν με τη σειρά τους να οδηγήσουν σε μειωμένη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Η κατάσταση οδηγεί επίσης σε ανεπαρκές και μη συνεκτικό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών σε ολόκληρη την Ένωση.

(7)

Τα τελευταία χρόνια, οι πιστώσεις που προσφέρονται στους καταναλωτές έχουν εξελιχθεί και διαφοροποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Νέα πιστωτικά προϊόντα έχουν εμφανιστεί, κυρίως στο διαδικτυακό περιβάλλον, και η χρήση τους εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει σε ανασφάλεια δικαίου όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 2008/48/ΕΚ σε αυτά τα νέα προϊόντα.

(8)

Η παρούσα οδηγία συμπληρώνει τους κανόνες που ορίζονται στην οδηγία 2002/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4). Για λόγους ασφάλειας δικαίου, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι, σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ των διατάξεων της παρούσας οδηγίας και εκείνων της εν λόγω οδηγίας, θα εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας, ως lex specialis.

(9)

Σύμφωνα με το άρθρο 26 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η εσωτερική αγορά περιλαμβάνει χώρο μέσα στον οποίον εξασφαλίζονται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων και των υπηρεσιών. Η ανάπτυξη διαφανέστερου και αποδοτικότερου νομικού πλαισίου για την καταναλωτική πίστωση αναμένεται να αυξήσει την εμπιστοσύνη και την προστασία των καταναλωτών και να διευκολύνει την ανάπτυξη διασυνοριακών δραστηριοτήτων.

(10)

Για να βελτιωθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα της καταναλωτικής πίστης, απαιτείται η δημιουργία εναρμονισμένου ενωσιακού πλαισίου σε ορισμένους βασικούς τομείς. Λαμβανομένων υπόψη της αναπτυσσόμενης αγοράς καταναλωτικής πίστης, ιδίως στο διαδικτυακό περιβάλλον, και της αυξανόμενης κινητικότητας των πολιτών της Ένωσης, η θέσπιση μελλοντοστραφούς ενωσιακής νομοθεσίας, που θα είναι σε θέση να προσαρμόζεται στις μελλοντικές μορφές πίστωσης και που θα παρέχει στα κράτη μέλη τον κατάλληλο βαθμό ευελιξίας στην εφαρμογή της, θα συμβάλει στη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις.

(11)

Το άρθρο 169 παράγραφος 1 και το άρθρο 169 παράγραφος 2 στοιχείο α) ΣΛΕΕ ορίζουν ότι η Ένωση συμβάλλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας του καταναλωτή με μέτρα θεσπιζόμενα κατ’ εφαρμογή του άρθρου 114 ΣΛΕΕ. Το άρθρο 38 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ο Χάρτης») ορίζει ότι οι πολιτικές της Ένωσης διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας του καταναλωτή.

(12)

Είναι σημαντικό οι καταναλωτές να ωφελούνται από υψηλό επίπεδο προστασίας. Με τον τρόπο αυτό, η ελεύθερη κυκλοφορία των προσφορών πίστωσης θα μπορεί να πραγματοποιείται με τους καλύτερους δυνατούς όρους τόσο γι’ αυτούς που προσφέρουν όσο και γι’ αυτούς που ζητούν πίστωση, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στα κράτη μέλη.

(13)

Για να εξασφαλιστεί υψηλό και ισοδύναμο επίπεδο προστασίας των συμφερόντων όλων των καταναλωτών της Ένωσης και για να δημιουργηθεί μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά, χρειάζεται πλήρης εναρμόνιση. Επομένως, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις που αποκλίνουν από τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας, εκτός αν προβλέπεται άλλως από την παρούσα οδηγία. Ωστόσο, ο περιορισμός αυτός θα πρέπει να ισχύει μόνο ως προς τις διατάξεις τις οποίες εναρμονίζει η παρούσα οδηγία. Όπου δεν υφίστανται τέτοιες εναρμονισμένες διατάξεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις για την από κοινού και εις ολόκληρον ευθύνη του προμηθευτή αγαθών ή του παρόχου υπηρεσιών και του πιστωτικού φορέα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις για την ακύρωση της σύμβασης πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών όταν ο καταναλωτής ασκεί το δικαίωμά του υπαναχώρησης από τη σύμβαση πίστωσης. Συναφώς, θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη, στην περίπτωση των συμβάσεων πίστωσης αόριστης διάρκειας, να καθορίζουν ελάχιστη χρονική περίοδο που θα πρέπει να μεσολαβεί μεταξύ της στιγμής κατά την οποία ο πιστωτικός φορέας απαιτεί την εξόφληση και της ημερομηνίας κατά την οποία πρέπει να εξοφληθεί η πίστωση.

(14)

Οι ορισμοί της παρούσας οδηγίας καθορίζουν το πεδίο εφαρμογής της εναρμόνισης. Η υποχρέωση των κρατών μελών να μεταφέρουν στο εθνικό δίκαιο την παρούσα οδηγία θα πρέπει, συνεπώς, να περιορίζεται στο πεδίο εφαρμογής της, όπως οριοθετείται από τους ορισμούς αυτούς. Ωστόσο, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας σε τομείς που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της. Ως εκ τούτου, κράτος μέλος θα μπορεί να διατηρεί ή να θεσπίζει εθνικές νομοθετικές διατάξεις αντίστοιχες προς τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας ή προς ορισμένες από τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας για συμβάσεις πίστωσης που δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, για παράδειγμα, για τις συμβάσεις πίστωσης κατά τη σύναψη των οποίων ο καταναλωτής καλείται να καταθέσει πράγμα στον πιστωτικό φορέα ως ασφάλεια και στις οποίες η ευθύνη του καταναλωτή περιορίζεται αυστηρά στο εν λόγω πράγμα που έχει κατατεθεί, ή για τις συμβάσεις πίστωσης που αφορούν συνολικό ποσό πίστωσης άνω των 100 000 EUR. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να εφαρμόζουν την παρούσα οδηγία σε συνδεδεμένες πιστώσεις οι οποίες δεν εμπίπτουν στον ορισμό της συνδεδεμένης σύμβασης πίστωσης της παρούσας οδηγίας. Με τον τρόπο αυτό, οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τις συνδεδεμένες συμβάσεις πίστωσης θα μπορούν να εφαρμόζονται σε συμβάσεις πίστωσης που χρησιμεύουν μόνο εν μέρει για τη χρηματοδότηση σύμβασης για την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσίας.

(15)

Ορισμένα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει την οδηγία 2008/48/ΕΚ σε τομείς που δεν καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της, με σκοπό τη βελτίωση του επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, ενώ άλλα κράτη μέλη έχουν διαφορετικούς εθνικούς κανόνες για τη ρύθμιση των τομέων που απορρέουν από τις ιδιαιτερότητες της αγοράς, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες αποκλίσεις μεταξύ των εθνικών δικαίων των διαφόρων κρατών μελών όσον αφορά τα εν λόγω είδη πιστώσεων. Πράγματι, αρκετές από τις συμβάσεις πίστωσης που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2008/48/ΕΚ μπορεί να είναι επιζήμιες για τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των βραχυπρόθεσμων συμβάσεων πίστωσης υψηλού κόστους, το ύψος των οποίων είναι συνήθως χαμηλότερο από το ελάχιστο όριο των 200 EUR που προβλέπεται από την εν λόγω οδηγία. Στο πλαίσιο αυτό, και με σκοπό να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και να διευκολύνεται η διασυνοριακή αγορά καταναλωτικής πίστης, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει ορισμένες συμβάσεις που είχαν εξαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2008/48/ΕΚ, όπως οι συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές που αφορούν συνολικό ποσό πίστωσης κάτω των 200 EUR. Ομοίως, άλλα δυνητικά επιζήμια προϊόντα, λόγω του υψηλού κόστους που συνεπάγονται ή των υψηλών τελών σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών, θα πρέπει να καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη προστασία των καταναλωτών, με αποτέλεσμα την αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Στο πλαίσιο αυτό, οι συμβάσεις μίσθωσης ή χρηματοδοτικής μίσθωσης με δικαίωμα αγοράς, οι συμβάσεις πίστωσης με τη μορφή δυνατότητας υπερανάληψης και στις οποίες η πίστωση πρέπει να εξοφληθεί εντός ενός μήνα, οι συμβάσεις πίστωσης στις οποίες η πίστωση χορηγείται άτοκα και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις, και οι συμβάσεις πίστωσης δυνάμει των οποίων η πίστωση πρέπει να εξοφληθεί εντός τριών μηνών και για τις οποίες η καταβλητέα επιβάρυνση είναι ασήμαντη δεν θα πρέπει να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Ωστόσο, για ορισμένες από αυτές τις συμβάσεις πίστωσης που είχαν εξαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2008/48/ΕΚ και θα πρέπει να καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, συγκεκριμένα συμβάσεις πίστωσης που αφορούν συνολικό ποσό πίστωσης κατώτερο των 200 EUR, πίστωση που χορηγείται άτοκα και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις και με περιορισμένες μόνο επιβαρύνσεις για τον καταναλωτή για καθυστερήσεις πληρωμών, και πιστώσεις που πρέπει να εξοφληθούν εντός τριών μηνών με ασήμαντες μόνο επιβαρύνσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν την εφαρμογή καθορισμένου και περιορισμένου αριθμού διατάξεων της παρούσας οδηγίας που αφορούν τη διαφήμιση, τις προσυμβατικές πληροφορίες και τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται στη σύμβαση, προκειμένου να αποφεύγεται η περιττή επιβάρυνση για τους πιστωτικούς φορείς, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων της αγοράς και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των εν λόγω συμβάσεων πίστωσης, όπως η βραχύτερη διάρκειά τους, με παράλληλη διασφάλιση υψηλότερου επιπέδου προστασίας των καταναλωτών.

(16)

Τα συστήματα «αγόρασε τώρα, πλήρωσε μετά», βάσει των οποίων ο πιστωτικός φορέας χορηγεί πίστωση σε καταναλωτή αποκλειστικά για τον σκοπό της αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών παρεχόμενων από προμηθευτή, και τα οποία είναι νέα ψηφιακά χρηματοοικονομικά εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να πραγματοποιούν αγορές και να τις εξοφλούν με την πάροδο του χρόνου, συνιστούν συχνά πιστώσεις που χορηγούνται άτοκα και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις, και θα πρέπει, επομένως, να συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(17)

Ορισμένες προθεσμιακές πληρωμές, στις οποίες ο προμηθευτής αγαθών ή ο πάροχος υπηρεσιών παρέχουν χρόνο στον καταναλωτή για να πληρώσει για αγαθά ή υπηρεσίες άτοκα και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις εκτός από περιορισμένες επιβαρύνσεις για καθυστερήσεις πληρωμών σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, θα πρέπει να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει τρίτος, όπως στα συστήματα «αγόρασε τώρα, πλήρωσε μετά», που προσφέρει πίστωση για το αγαθό ή την υπηρεσία και ότι η πληρωμή πρέπει να εκτελεστεί εξ ολοκλήρου εντός περιορισμένου χρονικού διαστήματος 50 ημερών από την παράδοση του αγαθού ή την παροχή της υπηρεσίας. Πράγματι, οι εν λόγω προθεσμιακές πληρωμές είναι επιχειρηματικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται συνήθως για να επιτρέπουν στους καταναλωτές να πληρώνουν μόνο μετά την παραλαβή των αγαθών ή την παροχή των υπηρεσιών, οι οποίες είναι επωφελείς για τους καταναλωτές, για παράδειγμα στην περίπτωση προθεσμιακής πληρωμής ιατρικών λογαριασμών, όπου τα νοσοκομεία παρέχουν χρόνο στους καταναλωτές για να πληρώσουν τα ιατρικά έξοδα. Η εξαίρεση αυτή θα πρέπει να είναι περιορισμένη όσον αφορά ορισμένους μεγάλους διαδικτυακούς προμηθευτές αγαθών ή παρόχους υπηρεσιών που έχουν πρόσβαση σε μεγάλο πελατολόγιο, όταν ένα τρίτο μέρος ούτε προσφέρει ούτε αγοράζει πίστωση και όταν η πληρωμή πρέπει να εκτελεστεί εξ ολοκλήρου εντός 14 ημερών από την παράδοση των αγαθών ή την παροχή των υπηρεσιών, άτοκα και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις και με περιορισμένες μόνο επιβαρύνσεις για τον καταναλωτή για καθυστερήσεις πληρωμών σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Ειδάλλως, οι εν λόγω μεγάλοι διαδικτυακοί προμηθευτές και πάροχοι, δεδομένων των οικονομικών δυνατοτήτων τους και της ικανότητάς τους να ωθούν τους καταναλωτές σε παρορμητικές αγορές και ενδεχομένως υπερκατανάλωση, θα ήταν σε θέση να προσφέρουν ευρύτατα προθεσμιακές πληρωμές χωρίς καμία διασφάλιση για τους καταναλωτές και να αποδυναμώσουν τον θεμιτό ανταγωνισμό με άλλους προμηθευτές αγαθών ή παρόχους υπηρεσιών. Ένας τέτοιος περιορισμός θα επιτρέπει πάντα στους καταναλωτές να πραγματοποιούν πληρωμές άνετα εντός δύο εβδομάδων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι, εάν οι μεγάλοι διαδικτυακοί προμηθευτές αγαθών ή πάροχοι υπηρεσιών επιθυμούν να παρέχουν πίστωση σε μεγάλη κλίμακα και με μεγαλύτερη προθεσμία, υπόκεινται στην παρούσα οδηγία.

(18)

Όπως περιγράφεται στην αιτιολογική σκέψη 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2015/751 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), οι κάρτες προθεσμιακής χρέωσης είναι πιστωτικές κάρτες ευρέως διαθέσιμες στην αγορά, όπου το συνολικό ποσό των συναλλαγών χρεώνεται στον λογαριασμό του κατόχου της κάρτας σε προσυμφωνημένη συγκεκριμένη ημερομηνία, συνήθως άπαξ μηνιαίως, χωρίς καταβολή τόκου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εξαιρούν από την παρούσα οδηγία ορισμένες συμβάσεις πίστωσης υπό μορφή καρτών προθεσμιακής χρέωσης, δεδομένου ότι οι εν λόγω συμβάσεις πίστωσης μπορούν να βοηθήσουν τα νοικοκυριά να προσαρμόσουν καλύτερα τον προϋπολογισμό τους στο μηνιαίο εισόδημα, όταν η πίστωση πρέπει να εξοφληθεί εντός 40 ημερών, είναι άτοκη και χωρίς άλλες επιβαρύνσεις και με περιορισμένες μόνο επιβαρύνσεις συνδεόμενες με την παροχή της υπηρεσίας πληρωμών, και παρέχεται από πιστωτικό ίδρυμα ή ίδρυμα πληρωμών. Η εξαίρεση αυτή δεν θα πρέπει να θίγει την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων περί δυνατοτήτων υπερανάληψης ή υπέρβασης, οι οποίες θα πρέπει να εφαρμόζονται σε περίπτωση που η εξόφληση υπερβαίνει το θετικό υπόλοιπο του τρέχοντος λογαριασμού.

(19)

Οι συμβάσεις μίσθωσης ή χρηματοδοτικής μίσθωσης όπου ούτε η ίδια η σύμβαση ούτε άλλη αυτοτελής σύμβαση, όπως σύμβαση απλής μίσθωσης, ορίζουν υποχρέωση ή δικαίωμα του καταναλωτή για αγορά του αντικειμένου της σύμβασης δεν θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, δεδομένου ότι δεν περιλαμβάνουν οποιαδήποτε δυνατότητα μεταβίβασης περιουσίας κατά τη λήξη της σύμβασης.

(20)

Επιπλέον, όλες οι συμβάσεις πίστωσης έως 100 000 EUR θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Το ανώτατο όριο των συμβάσεων πίστωσης που ορίζεται στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το όριο της οδηγίας 2008/48/ΕΚ, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η τιμαριθμική αναπροσαρμογή για τις επιπτώσεις του πληθωρισμού από το 2008 και για τα προσεχή έτη.

(21)

Στην περίπτωση συμβάσεων πίστωσης που προβλέπουν ρυθμίσεις μεταξύ του πιστωτικού φορέα και του καταναλωτή όσον αφορά την προθεσμιακή πληρωμή ή τις μεθόδους εξόφλησης, στις περιπτώσεις στις οποίες ο καταναλωτής βρίσκεται ήδη ή είναι πιθανόν να περιέλθει σε αθέτηση υποχρεώσεων ως προς την αρχική σύμβαση πίστωσης, όταν οι ρυθμίσεις αυτές είναι πιθανόν να αποτρέψουν την ενδεχόμενη κίνηση νομικών διαδικασιών όσον αφορά την αθέτηση και οι όροι τους δεν είναι λιγότερο ευνοϊκοί από τους προβλεπόμενους στην αρχική σύμβαση πίστωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίσουν να εφαρμόσουν περιορισμένο μόνο αριθμό διατάξεων της παρούσας οδηγίας, μεταξύ άλλων να απαλλάξουν τους πιστωτικούς φορείς από την υποχρέωση διενέργειας αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Αυτό δεν εμποδίζει τους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες πληρωμής να συνάψουν νέα σύμβαση πίστωσης που θα τους βοηθήσει να εξοφλήσουν ευκολότερα την αρχική πίστωση. Οι καταναλωτές θεωρείται πιθανό να περιέλθουν σε αθέτηση, για παράδειγμα σε περίπτωση απώλειας της θέσης εργασίας τους.

(22)

Από το 2008 η συμμετοχική χρηματοδότηση έχει εξελιχθεί σε μορφή χρηματοδότησης που διατίθεται στους καταναλωτές, συνήθως για μικρές δαπάνες ή επενδύσεις. Ο πάροχος πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης χρησιμοποιεί ψηφιακή πλατφόρμα ανοικτή στο κοινό με στόχο τη σύζευξη ή τη διευκόλυνση της σύζευξης δυνητικών δανειστών, που ενεργούν στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής τους δραστηριότητας ή όχι, με καταναλωτές που αναζητούν χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση αυτή θα μπορούσε να λάβει τη μορφή καταναλωτικής πίστης. Όταν πάροχοι πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης παρέχουν απευθείας πίστωση σε καταναλωτές, θα πρέπει να εφαρμόζονται σε αυτούς οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τους πιστωτικούς φορείς. Όταν πάροχοι πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης διευκολύνουν τη χορήγηση πίστωσης μεταξύ πιστωτικών φορέων που ενεργούν στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής τους δραστηριότητας και καταναλωτών, οι υποχρεώσεις των πιστωτικών φορέων δυνάμει της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να εφαρμόζονται στους εν λόγω πιστωτικούς φορείς. Στην περίπτωση αυτή, οι πάροχοι πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης ενεργούν ως μεσίτες πιστώσεων και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να εφαρμόζονται σε αυτούς οι υποχρεώσεις των μεσιτών πιστώσεων δυνάμει της παρούσας οδηγίας.

(23)

Για τα συγκεκριμένα είδη συμβάσεων πίστωσης στις οποίες εφαρμόζονται μερικές μόνο διατάξεις της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να ρυθμίζουν, στην εθνική τους νομοθεσία, τα εν λόγω είδη συμβάσεων πίστωσης όσον αφορά άλλες πτυχές που δεν εναρμονίζονται με την παρούσα οδηγία.

(24)

Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών σε συνεχή βάση ή προμήθειας αγαθών του ίδιου είδους, σύμφωνα με τις οποίες ο καταναλωτής καταβάλλει με δόσεις το τίμημα για τις εν λόγω υπηρεσίες ή αγαθά κατά τη διάρκεια της παροχής τους, μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από τις συμβάσεις πίστωσης που υπάγονται στην παρούσα οδηγία όσον αφορά τα συμφέροντα των συμβαλλόμενων μερών, τους όρους και τον τρόπο πραγματοποίησης των συναλλαγών. Επομένως, οι συμβάσεις αυτές δεν θα πρέπει να θεωρούνται συμβάσεις πίστωσης για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. Οι εν λόγω συμβάσεις περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τις ασφαλιστικές συμβάσεις στις οποίες το ασφάλιστρο καταβάλλεται με μηνιαίες δόσεις.

(25)

Οι συμβάσεις πίστωσης που καλύπτουν τη χορήγηση πίστωσης που εξασφαλίζεται με ακίνητη περιουσία και οι συμβάσεις πίστωσης σκοπός των οποίων είναι η χρηματοδότηση της απόκτησης ή της διατήρησης δικαιωμάτων ιδιοκτησίας επί εγγείου ιδιοκτησίας ή επί υπάρχοντος ή υπό κατασκευή κτιρίου, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων για εμπορική, επιχειρηματική ή επαγγελματική χρήση, θα πρέπει να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, δεδομένου ότι οι εν λόγω συμβάσεις ρυθμίζονται από την οδηγία 2014/17/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Ωστόσο, πιστώσεις σκοπός των οποίων είναι η ανακαίνιση ακινήτου που προορίζεται για κατοικία, που αφορούν συνολικό ποσό άνω των 100 000 EUR, και οι οποίες δεν εξασφαλίζονται ούτε με υποθήκη, ή άλλη συγκρίσιμη ασφάλεια που χρησιμοποιείται συνήθως σε κράτος μέλος για ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, ούτε βάσει δικαιώματος σχετιζόμενου με ακίνητα, δεν θα πρέπει να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(26)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να εφαρμόζεται ανεξαρτήτως του αν ο πιστωτικός φορέας είναι νομικό ή φυσικό πρόσωπο. Ωστόσο, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να επηρεάζει το δικαίωμα κράτους μέλους να περιορίζει την παροχή πιστώσεων για καταναλωτές μόνο στα νομικά πρόσωπα ή σε ορισμένα νομικά πρόσωπα.

(27)

Ορισμένες διατάξεις της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να εφαρμόζονται στους μεσίτες πιστώσεων, που είναι φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία, στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής τους δραστηριότητας, έναντι αμοιβής, παρουσιάζουν ή προσφέρουν συμβάσεις πίστωσης σε καταναλωτές, βοηθούν καταναλωτές αναλαμβάνοντας την προπαρασκευαστική εργασία σύναψης συμβάσεων πίστωσης ή συνάπτουν συμβάσεις πίστωσης με καταναλωτές για λογαριασμό του πιστωτικού φορέα.

(28)

Οι πληροφορίες για τους καταναλωτές, όπως οι επαρκείς εξηγήσεις, οι προσυμβατικές πληροφορίες, οι γενικές πληροφορίες και οι πληροφορίες για την έρευνα σε βάσεις δεδομένων, θα πρέπει να παρέχονται δωρεάν. Θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.

(29)

Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη. Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία σέβεται πλήρως τα δικαιώματα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδιοκτησίας, απαγόρευσης των διακρίσεων, προστασίας της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και προστασίας του καταναλωτή σύμφωνα με τον Χάρτη.

(30)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), ο οποίος εφαρμόζεται σε κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που διενεργείται από πιστωτικούς φορείς και μεσίτες πιστώσεων οι οποίοι εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, και ιδίως τις αρχές που διέπουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όπως ορίζονται στο άρθρο 5 του εν λόγω κανονισμού, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ελαχιστοποίηση των δεδομένων, η ακρίβεια και ο περιορισμός του σκοπού.

(31)

Οι καταναλωτές που διαμένουν νόμιμα στην Ένωση δεν θα πρέπει να υφίστανται διακρίσεις λόγω της εθνικότητας ή του τόπου διαμονής τους, ούτε για οποιονδήποτε άλλον λόγο από τους προβλεπόμενους στο άρθρο 21 του Χάρτη, όταν ζητούν, συνάπτουν ή διατηρούν σύμβαση πίστωσης εντός της Ένωσης. Αυτό δεν θίγει τη δυνατότητα να προσφέρονται διαφορετικοί όροι πρόσβασης σε πίστωση, όταν οι διαφορετικοί αυτοί όροι δικαιολογούνται δεόντως από αντικειμενικά κριτήρια. Επιπλέον, αυτό δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι δημιουργεί υποχρέωση για τους πιστωτικούς φορείς ή τους μεσίτες πιστώσεων να παρέχουν υπηρεσίες σε τομείς στους οποίους δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

(32)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να προστατεύονται από τις αθέμιτες ή παραπλανητικές πρακτικές, ιδίως όσον αφορά τις πληροφορίες που παρέχονται από τον πιστωτικό φορέα ή τον μεσίτη πιστώσεων, σύμφωνα με την οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Η εν λόγω οδηγία εξακολουθεί να εφαρμόζεται στις συμβάσεις πίστωσης και λειτουργεί ως «δίχτυ ασφαλείας», διασφαλίζοντας ότι μπορεί να διατηρηθεί υψηλό κοινό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών έναντι των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων διά της συμπλήρωσης των κενών άλλων νομοθετικών πράξεων της Ένωσης.

(33)

Θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικές διατάξεις για τη διαφήμιση συμβάσεων πίστωσης και για ορισμένες τυποποιημένες πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται στους καταναλωτές, ούτως ώστε αυτοί να μπορούν, ιδίως, να συγκρίνουν τις διαφορετικές προσφορές. Αυτές οι τυποποιημένες πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται κατά τρόπο σαφή, ευσύνοπτο και ευδιάκριτο, με τη βοήθεια αντιπροσωπευτικού παραδείγματος. Το συνολικό ποσό της πίστωσης και η διάρκεια αποπληρωμής που επιλέγει ο πιστωτικός φορέας για το αντιπροσωπευτικό παράδειγμα θα πρέπει να αντιστοιχούν όσο το δυνατόν περισσότερο στα χαρακτηριστικά της σύμβασης πίστωσης την οποία διαφημίζει ο πιστωτικός φορέας. Οι τυποποιημένες πληροφορίες θα πρέπει να παρουσιάζονται εξ αρχής και κατά τρόπο εμφανή, σαφή και σε ελκυστική μορφή. Θα πρέπει να είναι ευανάγνωστες και προσαρμοσμένες ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι τεχνικοί περιορισμοί ορισμένων μέσων, όπως οι οθόνες των κινητών τηλεφώνων. Στους ψηφιακούς διαύλους, μέρος των τυποποιημένων πληροφοριών στο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα θα μπορούσε να παρέχεται με επιλογή (κλικ), κύλιση ή σάρωση. Ωστόσο, πριν από την πρόσβαση σε προσφορές πίστωσης, θα πρέπει να παρουσιάζονται στους καταναλωτές όλες οι τυποποιημένες πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται στη διαφήμιση σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης, ακόμη και στην περίπτωση επιλογής (κλικ), κύλισης ή σάρωσης. Οι τυποποιημένες πληροφορίες θα πρέπει επίσης να διαχωρίζονται σαφώς από τυχόν πρόσθετες πληροφορίες που αφορούν τη σύμβαση πίστωσης. Οι προωθητικοί όροι για περιορισμένο χρονικό διάστημα, όπως π.χ. ελκυστικό αρχικό επιτόκιο με χαμηλότερο χρεωστικό επιτόκιο για τους πρώτους μήνες της σύμβασης πίστωσης, θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς ως τέτοιοι. Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι σε θέση να δουν όλες τις ουσιώδεις πληροφορίες με μια ματιά, ακόμη και όταν τις βλέπουν στην οθόνη κινητού τηλεφώνου. Ο αριθμός τηλεφώνου και η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του πιστωτικού φορέα και, κατά περίπτωση, του μεσίτη πιστώσεων θα πρέπει επίσης να κοινοποιούνται στον καταναλωτή, ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει γρήγορα και αποτελεσματικά με τον πιστωτικό φορέα ή τον μεσίτη πιστώσεων.

Στις περιπτώσεις στις οποίες δεν είναι δυνατόν να αναφερθεί το συνολικό ποσό της πίστωσης ως το σύνολο των ποσών που καθίστανται διαθέσιμα, ιδίως όταν η σύμβαση πίστωσης παρέχει στον καταναλωτή τη δυνατότητα ανάληψης πίστωσης με περιορισμό όσον αφορά το ποσό, θα πρέπει να παρέχεται ανώτατο όριο. Το ανώτατο όριο θα πρέπει να δηλώνει τη μέγιστη πίστωση που μπορεί να παρασχεθεί στον καταναλωτή. Σε ειδικές και δικαιολογημένες περιπτώσεις, προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόηση από τους καταναλωτές των πληροφοριών που γνωστοποιούνται κατά τη διαφήμιση συμβάσεων πίστωσης, όταν το χρησιμοποιούμενο μέσο δεν παρέχει τη δυνατότητα για την οπτική εμφάνισή των εν λόγω πληροφοριών, όπως στις ραδιοφωνικές διαφημίσεις, ο όγκος των γνωστοποιούμενων πληροφοριών θα πρέπει να μειώνεται. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να ρυθμίζουν τις απαιτήσεις πληροφόρησης στο εθνικό τους δίκαιο όσον αφορά τις διαφημίσεις συμβάσεων πίστωσης στις οποίες δεν περιλαμβάνονται πληροφορίες για το κόστος της πίστωσης. Προκειμένου να μειωθούν οι περιπτώσεις καταχρηστικών πωλήσεων πίστης σε καταναλωτές οι οποίοι δεν είναι σε οικονομική θέση να τη λάβουν και να προωθηθεί η βιώσιμη δανειοδότηση, η διαφήμιση συμβάσεων πίστωσης θα πρέπει να περιέχει, σε όλες τις περιπτώσεις, σαφή και ευδιάκριτη προειδοποίηση με την οποία θα γνωστοποιείται στους καταναλωτές πως ο δανεισμός χρημάτων κοστίζει χρήματα. Προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλότερο επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, θα πρέπει να απαγορεύονται ορισμένες διαφημίσεις, όπως εκείνες που παροτρύνουν τους καταναλωτές να ζητήσουν πίστωση υποδηλώνοντας ότι η πίστωση θα βελτιώσει την οικονομική τους κατάσταση ή διευκρινίζουν ότι οι πιστώσεις που είναι καταχωρισμένες σε βάσεις δεδομένων επηρεάζουν ελάχιστα ή καθόλου την αξιολόγηση μιας αίτησης πίστωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να απαγορεύουν τις διαφημίσεις που θεωρούν επικίνδυνες για τους καταναλωτές, όπως εκείνες που τονίζουν την ευκολία ή την ταχύτητα με την οποία μπορεί να ληφθεί πίστωση.

(34)

Ένα σταθερό μέσο, συμπεριλαμβανομένων των έντυπων και διαλειτουργικών, φορητών και μηχαναγνώσιμων ψηφιακών εκδόσεων των εγγράφων, θα πρέπει να επιτρέπει τη διαβίβαση πληροφοριών προσωπικά στον καταναλωτή, θα πρέπει να δίνει στον καταναλωτή τη δυνατότητα να αποθηκεύει πληροφορίες κατά τρόπο προσβάσιμο για μελλοντική αναδρομή και για χρονικό διάστημα επαρκές για τους σκοπούς των πληροφοριών, θα πρέπει να επιτρέπει την ακριβή αναπαραγωγή των αποθηκευμένων πληροφοριών και θα πρέπει να διασφαλίζει την αναγνωσιμότητα των πληροφοριών, ώστε οι πληροφορίες να μπορούν να διαβάζονται και να γίνεται παραπομπή σε αυτές. Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το είδος του σταθερού μέσου στο οποίο θα λαμβάνουν πληροφορίες πριν και μετά τη σύναψη της σύμβασης, και στο οποίο θα ενημερώνουν για την υπαναχώρησή τους. Ωστόσο, οι καταναλωτές δεν θα πρέπει να μπορούν να ενημερώνουν για την υπαναχώρησή τους και να απαιτούν από τους πιστωτικούς φορείς ή, κατά περίπτωση, από τους μεσίτες πιστώσεων να παρέχουν πληροφορίες σε είδη σταθερών μέσων που δεν χρησιμοποιούνται ευρέως.

(35)

Η διαφήμιση τείνει να εστιάζει ιδιαίτερα σε ένα ή περισσότερα προϊόντα, οι καταναλωτές όμως θα πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους έχοντας πλήρη γνώση του φάσματος των πιστωτικών προϊόντων που προσφέρονται. Εν προκειμένω, οι γενικές πληροφορίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή γνώσεων στον καταναλωτή σχετικά με το ευρύ φάσμα των διαθέσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, όπως και σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Επομένως, οι καταναλωτές θα πρέπει να μπορούν, ανά πάσα στιγμή, να έχουν πρόσβαση σε γενικές πληροφορίες για τα διαθέσιμα πιστωτικά προϊόντα. Αυτό δεν θα πρέπει να θίγει την υποχρέωση παροχής εξατομικευμένων προσυμβατικών πληροφοριών στους καταναλωτές.

(36)

Για να είναι σε θέση οι καταναλωτές να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους με πλήρη γνώση των γεγονότων, θα πρέπει να τους παρέχονται, εγκαίρως πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης και όχι ταυτόχρονα με τη σύναψή της, επαρκείς προσυμβατικές πληροφορίες, τις οποίες οι καταναλωτές να μπορούν να εξετάζουν προσεκτικά κατά το δοκούν στον ελεύθερο χρόνο τους, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τους όρους και το κόστος της πίστωσης και για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν, καθώς και επαρκείς σχετικές εξηγήσεις. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές διαθέτουν επαρκή χρόνο για να διαβάσουν και να κατανοήσουν τις προσυμβατικές πληροφορίες, να συγκρίνουν τις προσφορές και να λάβουν τεκμηριωμένη απόφαση. Η εν λόγω απαίτηση δεν θα πρέπει να θίγει την οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου (9).

(37)

Οι προσυμβατικές πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται μέσω του εντύπου τυποποιημένων ευρωπαϊκών πληροφοριών καταναλωτικής πίστης που περιέχεται στο παράρτημα Ι της παρούσας οδηγίας. Για να βοηθούνται οι καταναλωτές να κατανοήσουν και να συγκρίνουν τις διαφορετικές προσφορές, τα βασικά στοιχεία της πίστωσης θα πρέπει να παρέχονται με ευδιάκριτο τρόπο στην πρώτη σελίδα του εν λόγω εντύπου, μέσω του οποίου οι καταναλωτές θα πρέπει να βλέπουν όλες τις ουσιώδεις πληροφορίες με μια ματιά, ακόμη και στην οθόνη κινητού τηλεφώνου. Σε περίπτωση που όλα τα βασικά στοιχεία δεν μπορούν να εμφανιστούν με ευδιάκριτο τρόπο σε μία σελίδα, θα πρέπει να εμφανίζονται στο πρώτο μέρος του εντύπου τυποποιημένων ευρωπαϊκών πληροφοριών καταναλωτικής πίστης σε δύο σελίδες το πολύ. Οι πληροφορίες που παρέχονται στο εν λόγω έντυπο θα πρέπει να είναι σαφείς, ευανάγνωστες και προσαρμοσμένες στους τεχνικούς περιορισμούς ορισμένων μέσων, όπως οι οθόνες των κινητών τηλεφώνων. Οι πληροφορίες θα πρέπει να εμφανίζονται με επαρκή και κατάλληλο τρόπο στους διάφορους διαύλους, ώστε να διασφαλίζεται ότι κάθε καταναλωτής μπορεί να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες σε ισότιμη βάση και σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2019/882 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10).

(38)

Για να εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια και συγκρισιμότητα των προσφορών, οι προσυμβατικές πληροφορίες θα πρέπει ιδίως να περιλαμβάνουν το συνολικό ετήσιο πραγματικό επιτόκιο που ισχύει για τη χορήγηση της πίστωσης, το οποίο πρέπει να καθορίζεται σε όλη την Ένωση με τον ίδιο τρόπο. Δεδομένου ότι το συνολικό ετήσιο πραγματικό επιτόκιο μπορεί σε αυτή τη φάση να υποδεικνύεται μόνο μέσω παραδείγματος, το παράδειγμα αυτό θα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό. Επομένως, θα πρέπει να αντιστοιχεί, για παράδειγμα, στη μέση διάρκεια και στο συνολικό ποσό της πίστωσης που χορηγείται για το υπό εξέταση είδος σύμβασης πίστωσης και, κατά περίπτωση, στα αγαθά που αγοράζονται. Κατά τον καθορισμό του αντιπροσωπευτικού παραδείγματος, θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη η συχνότητα της εμφάνισης ορισμένων ειδών συμβάσεων πίστωσης στη συγκεκριμένη αγορά. Όσον αφορά το χρεωστικό επιτόκιο, την περιοδικότητα των δόσεων και την κεφαλαιοποίηση των τόκων, οι πιστωτικοί φορείς θα πρέπει να χρησιμοποιούν τη συνήθη μέθοδο υπολογισμού τους για την εκάστοτε καταναλωτική πίστωση. Στην περίπτωση που οι προσυμβατικές πληροφορίες παρέχονται λιγότερο από μία ημέρα πριν ο καταναλωτής δεσμευθεί από σύμβαση ή προσφορά πίστωσης, ο πιστωτικός φορέας και, κατά περίπτωση, ο μεσίτης πιστώσεων θα πρέπει να υπενθυμίζουν στον καταναλωτή, εντός μίας έως επτά ημερών από τη σύναψη της σύμβασης ή, κατά περίπτωση, την υποβολή από τον καταναλωτή της δεσμευτικής προσφοράς πίστωσης, τη δυνατότητα υπαναχώρησης από τη σύμβαση πίστωσης.

(39)

Το συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των τόκων, των προμηθειών, των φόρων, των αμοιβών προς μεσίτες πιστώσεων και οποιωνδήποτε άλλων αμοιβών πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής σε σχέση με τη σύμβαση πίστωσης, εκτός από τα συμβολαιογραφικά έξοδα. Η πραγματική γνώση του κόστους από τους πιστωτικούς φορείς θα πρέπει να αξιολογείται αντικειμενικά, λαμβανομένων υπόψη των απαιτήσεων επαγγελματικής επιμέλειας που ορίζονται στην παρούσα οδηγία.

(40)

Οι συμβάσεις πίστωσης το χρεωστικό επιτόκιο των οποίων αναπροσαρμόζεται περιοδικά συναρτήσει των μεταβολών επιτοκίου αναφοράς το οποίο αναφέρεται στη σύμβαση πίστωσης δεν θα πρέπει να θεωρούνται συμβάσεις πίστωσης με σταθερό χρεωστικό επιτόκιο.

(41)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις οι οποίες απαγορεύουν στον πιστωτικό φορέα να απαιτεί από τον καταναλωτή, σε σχέση με τη σύμβαση πίστωσης, να ανοίξει τραπεζικό λογαριασμό ή να συνάψει σύμβαση συναφώς προς άλλη συμπληρωματική υπηρεσία, ή να καταβάλει τα έξοδα ή τις αμοιβές για αυτούς τους τραπεζικούς λογαριασμούς ή άλλες συμπληρωματικές υπηρεσίες. Στα κράτη μέλη στα οποία επιτρέπονται αυτές οι συνδυασμένες προσφορές, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης για ενδεχόμενες συμπληρωματικές υπηρεσίες που είναι εξ αρχής υποχρεωτικές για την έγκριση της πίστωσης ή για τους διαφημιζόμενους όρους και προϋποθέσεις. Το καταβλητέο κόστος αυτών των συμπληρωματικών υπηρεσιών, ιδίως των ασφαλίστρων, θα πρέπει να περιλαμβάνεται στο συνολικό κόστος της πίστωσης. Εναλλακτικά, εάν το ποσό των εν λόγω εξόδων δεν μπορεί να καθοριστεί εκ των προτέρων, οι καταναλωτές θα πρέπει να λαμβάνουν επαρκείς πληροφορίες για την ύπαρξη των εξόδων κατά το προσυμβατικό στάδιο. Οι πιστωτικοί φορείς θα πρέπει να τεκμαίρεται ότι γνωρίζουν το κόστος των συμπληρωματικών υπηρεσιών τις οποίες προσφέρουν στους καταναλωτές για δικό τους λογαριασμό ή για λογαριασμό τρίτου, εκτός εάν η τιμή εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή την κατάσταση των καταναλωτών.

(42)

Ωστόσο, για ορισμένα είδη συμβάσεων πίστωσης και για να εξασφαλίζεται επαρκές επίπεδο προστασίας των καταναλωτών χωρίς υπερβολική επιβάρυνση των πιστωτικών φορέων ή, κατά περίπτωση, των μεσιτών πιστώσεων, ενδείκνυται να περιορίζονται οι απαιτήσεις παροχής προσυμβατικών πληροφοριών, λαμβανομένου υπόψη του ειδικού χαρακτήρα των εν λόγω ειδών συμβάσεων πίστωσης.

(43)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να λαμβάνουν ολοκληρωμένες πληροφορίες πριν συνάψουν σύμβαση πίστωσης, είτε συμμετέχει μεσίτης πιστώσεων στην εμπορική προώθηση της πίστωσης είτε όχι. Επομένως, κατά κανόνα, οι απαιτήσεις παροχής προσυμβατικών πληροφοριών θα πρέπει να ισχύουν επίσης και για τους μεσίτες πιστώσεων. Ωστόσο, όταν προμηθευτές αγαθών ή πάροχοι υπηρεσιών ενεργούν στο πλαίσιο συμπληρωματικής δραστηριότητας ως μεσίτες πιστώσεων, δεν ενδείκνυται να τους επιβάλλεται η νομική υποχρέωση παροχής προσυμβατικών πληροφοριών σύμφωνα με την παρούσα οδηγία. Προμηθευτές αγαθών ή πάροχοι υπηρεσιών μπορεί, για παράδειγμα, να θεωρείται ότι ενεργούν στο πλαίσιο συμπληρωματικής δραστηριότητας ως μεσίτες πιστώσεων αν η δραστηριότητα που ασκούν ως μεσίτες πιστώσεων δεν είναι ο κύριος σκοπός της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Στις περιπτώσεις αυτές, επιτυγχάνεται πάλι επαρκές επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, δεδομένου ότι ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να είναι υπεύθυνος για να εξασφαλίζει ότι ο καταναλωτής λαμβάνει τις πλήρεις προσυμβατικές πληροφορίες, είτε από τον μεσίτη πιστώσεων, όταν υπάρχει σχετική συμφωνία μεταξύ του πιστωτικού φορέα και του μεσίτη πιστώσεων, είτε με άλλον κατάλληλο τρόπο.

(44)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να ρυθμίζουν τον δυνητικά δεσμευτικό χαρακτήρα των πληροφοριών που πρέπει να παρέχονται στον καταναλωτή από τον πιστωτικό φορέα ή, κατά περίπτωση, τον μεσίτη πιστώσεων πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, καθώς και το χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεσμεύεται από αυτές ο πιστωτικός φορέας.

(45)

Παρά την παροχή των προσυμβατικών πληροφοριών, ο καταναλωτής ενδέχεται να εξακολουθεί να χρειάζεται πρόσθετη βοήθεια προκειμένου να αποφασίσει ποια σύμβαση πίστωσης, από το φάσμα των προτεινόμενων προϊόντων, είναι η πιο κατάλληλη για τις ανάγκες και την οικονομική κατάστασή του. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι, πριν από τη σύναψη σύμβασης πίστωσης, οι πιστωτικοί φορείς και, κατά περίπτωση, οι μεσίτες πιστώσεων παρέχουν αυτή τη βοήθεια όσον αφορά τα πιστωτικά προϊόντα που προσφέρουν στον καταναλωτή, παρέχοντας δωρεάν στον καταναλωτή επαρκείς εξηγήσεις όσον αφορά τις σχετικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των βασικών χαρακτηριστικών των προϊόντων που προτείνονται στον καταναλωτή εξατομικευμένα, ούτως ώστε ο καταναλωτής να είναι σε θέση να κατανοήσει τις ενδεχόμενες συνέπειές τους στην οικονομική του κατάσταση, συμπεριλαμβανομένων των νομικών και οικονομικών συνεπειών που ενδέχεται να προκύψουν από την πλημμελή εκτέλεση των συμβατικών υποχρεώσεων. Οι πιστωτικοί φορείς και, κατά περίπτωση, οι μεσίτες πιστώσεων θα πρέπει να προσαρμόζουν τον τρόπο με τον οποίο δίνονται οι εν λόγω εξηγήσεις στις συνθήκες υπό τις οποίες προσφέρεται η πίστωση και στην ανάγκη του καταναλωτή για βοήθεια, λαμβάνοντας υπόψη τις γνώσεις και την πείρα του καταναλωτή στον τομέα των πιστώσεων, καθώς και τη φύση των επιμέρους πιστωτικών προϊόντων. Οι εν λόγω εξηγήσεις δεν θα πρέπει να συνιστούν από μόνες τους προσωπική σύσταση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να απαιτούν από τους πιστωτικούς φορείς και, κατά περίπτωση, από τους μεσίτες πιστώσεων να τεκμηριώνουν με ποια μορφή και πότε δόθηκαν οι εξηγήσεις αυτές στον καταναλωτή.

(46)

Όπως τονίζεται στην πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) η οποία δημοσιεύθηκε στις 21 Απριλίου 2021, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν σε πολλούς τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας, μεταξύ άλλων και σε διασυνοριακό επίπεδο, και να κυκλοφορούν σε ολόκληρη την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων, όταν εξατομικεύουν την τιμή των προσφορών τους για συγκεκριμένους καταναλωτές ή συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών βάσει αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων, θα πρέπει να ενημερώνουν σαφώς τους καταναλωτές ότι η τιμή που τους παρουσιάζεται είναι εξατομικευμένη βάσει αυτοματοποιημένης επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα συμπεριλαμβανομένων συναγόμενων δεδομένων, ούτως ώστε να μπορούν να λάβουν υπόψη τους δυνητικούς κινδύνους κατά τη λήψη της απόφασης αγοράς. Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 2 στοιχείο στ) του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων υποχρεούνται επίσης να ενημερώνουν τους καταναλωτές που λαμβάνουν την προσφορά σχετικά με τις πηγές των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την εξατομίκευση της προσφοράς.

(47)

Είναι σημαντικό να εμποδιστούν πρακτικές, όπως οι πρακτικές δέσμευσης ορισμένων προϊόντων, που μπορεί να οδηγήσουν τους καταναλωτές στη σύναψη συμβάσεων πίστωσης οι οποίες δεν είναι προς το συμφέρον τους, χωρίς ωστόσο να περιορίζεται η ομαδοποίηση προϊόντων που μπορεί να είναι ωφέλιμη για τους καταναλωτές. Τα κράτη μέλη οφείλουν, ωστόσο, να συνεχίσουν να παρακολουθούν στενά τις αγορές χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι πρακτικές ομαδοποίησης δεν στρεβλώνουν τις επιλογές των καταναλωτών ή τον ανταγωνισμό. Κατά γενικό κανόνα, δεν θα πρέπει να επιτρέπονται οι πρακτικές δέσμευσης εκτός αν η χρηματοπιστωτική υπηρεσία ή το προϊόν που προσφέρεται μαζί με τη σύμβαση πίστωσης δεν θα μπορούσε να προσφερθεί χωριστά καθώς αποτελεί πλήρως ενσωματωμένο μέρος της πίστωσης, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της δυνατότητας υπερανάληψης. Παρόλο που, λαμβανομένων υπόψη των ζητημάτων αναλογικότητας, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να μπορεί να ζητεί από τον καταναλωτή να διαθέτει σχετική ασφαλιστική σύμβαση προκειμένου να εξασφαλίζεται η εξόφληση της πίστωσης ή να ασφαλίζεται η αξία της εξασφάλισης, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει την ευκαιρία να επιλέξει ο ίδιος τον πάροχο ασφάλισης. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να θίγει τους όρους της πίστωσης που έχει ορίσει ο πιστωτικός φορέας, υπό την προϋπόθεση ότι η ασφαλιστική σύμβαση του εν λόγω παρόχου ασφάλισης παρέχει ισοδύναμο επίπεδο εγγύησης με την ασφαλιστική σύμβαση που προτείνεται ή προσφέρεται από τον πιστωτικό φορέα. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να τυποποιούν, πλήρως ή εν μέρει, την κάλυψη που παρέχουν οι ασφαλιστικές συμβάσεις, ώστε να διευκολύνονται οι συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών προσφορών για τους καταναλωτές που θέλουν να προβούν σε τέτοιες συγκρίσεις. Προκειμένου ο καταναλωτής να έχει πρόσθετο χρόνο για να συγκρίνει τις ασφαλιστικές προσφορές πριν από την αγορά ασφαλιστικής σύμβασης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλουν την υποχρέωση να διαθέτει ο καταναλωτής τουλάχιστον τρεις ημέρες για να συγκρίνει τις ασφαλιστικές προσφορές που σχετίζονται με τη σύμβαση πίστωσης, χωρίς να αλλάζει η προσφορά, ο δε καταναλωτής να ενημερώνεται σχετικά. Οι καταναλωτές θα πρέπει να μπορούν να συνάπτουν ασφαλιστήριο πριν από τη λήξη της προθεσμίας των τριών ημερών, εάν το ζητήσουν ρητώς.

(48)

Λόγω του ιατρικού ιστορικού τους, πολλοί επιζώντες από καρκίνο σε μακροχρόνια ύφεση συχνά βιώνουν άνιση μεταχείριση ως προς την πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Αντιμετωπίζουν συχνά απαγορευτικά υψηλά ασφάλιστρα, αν και είναι αποθεραπευμένοι για πολλά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες. Προκειμένου να παρέχεται στους καταναλωτές που επιβίωσαν από καρκίνο ισότιμη πρόσβαση σε ασφάλιση που σχετίζεται με συμβάσεις πίστωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλουν την υποχρέωση τα ασφαλιστήρια συμβόλαια να μη βασίζονται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν τη διάγνωση ογκολογικών ασθενειών σε καταναλωτές μετά από σχετική χρονική περίοδο που ακολουθεί το πέρας της ιατρικής περίθαλψης αυτών των καταναλωτών. Η εν λόγω χρονική περίοδος που καθορίζεται από τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 15 έτη από το πέρας της ιατρικής περίθαλψης του καταναλωτή.

(49)

Οι συμβάσεις πίστωσης και οι συμπληρωματικές υπηρεσίες θα πρέπει να παρουσιάζονται με σαφή και διαφανή τρόπο. Δεν θα πρέπει να είναι δυνατόν να συμπεραίνεται η συμφωνία του καταναλωτή για τη σύναψη συμβάσεων πίστωσης ή για την αγορά συμπληρωματικών υπηρεσιών. Η οποιαδήποτε συμφωνία του καταναλωτή θα πρέπει να είναι σαφής καταφατική πράξη η οποία συνιστά ελεύθερη, συγκεκριμένη, τεκμηριωμένη και αδιαμφισβήτητη ένδειξη της αποδοχής του καταναλωτή. Στο πλαίσιο αυτό, η σιωπή, η αδράνεια ή οι προκαθορισμένες επιλογές όπως τα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι συνιστούν συμφωνία του καταναλωτή.

(50)

Η παροχή συμβουλών με τη μορφή εξατομικευμένης σύστασης, δηλαδή η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, αποτελεί δραστηριότητα η οποία μπορεί να συνδυάζεται με άλλες πτυχές της χορήγησης ή της μεσιτείας πιστώσεων. Επομένως, για να είναι σε θέση να κατανοήσουν τη φύση των υπηρεσιών που τους παρέχονται, οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν σε τι συνίστανται οι συμβουλευτικές υπηρεσίες και αν συμβουλευτικές υπηρεσίες τους παρέχονται ή μπορούν να τους παρασχεθούν ή όχι. Δεδομένης της σημασίας που αποδίδουν οι καταναλωτές στη χρήση των όρων «συμβουλές» και «σύμβουλοι», θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να απαγορεύουν τη χρήση των εν λόγω όρων, ή παρόμοιων όρων, όταν παρέχονται στους καταναλωτές συμβουλευτικές υπηρεσίες από πιστωτικούς φορείς ή μεσίτες πιστώσεων. Ενδείκνυται να εξασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη επιβάλλουν εγγυήσεις όταν οι συμβουλές περιγράφονται ως ανεξάρτητες, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι το φάσμα των εξεταζόμενων προϊόντων και οι ρυθμίσεις περί αμοιβών ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των καταναλωτών από τέτοιες συμβουλές. Κατά την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, οι πιστωτικοί φορείς ή οι μεσίτες πιστώσεων θα πρέπει να παρέχουν ένδειξη σχετικά με το αν η σύσταση θα βασίζεται μόνο στο δικό τους φάσμα προϊόντων ή σε ευρύ φάσμα προϊόντων από ολόκληρη την αγορά, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να κατανοήσει τη βάση επί της οποίας διατυπώνεται η σύσταση. Επιπλέον, ο πιστωτικός φορέας και ο μεσίτης πιστώσεων θα πρέπει να παρέχουν ένδειξη σχετικά με το ποσό της αμοιβής που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες ή, σε περίπτωση που το ποσό δεν μπορεί να καθοριστεί τη στιγμή της παροχής των πληροφοριών, σχετικά με τη μέθοδο υπολογισμού του. Οι συμβουλές θα πρέπει πάντα να παρέχονται προς το συμφέρον του καταναλωτή, από συμβούλους που ενημερώνονται για τις ανάγκες και τις συνθήκες του καταναλωτή και συστήνουν συμβάσεις πίστωσης κατάλληλες για τις ανάγκες, την οικονομική κατάσταση και τις προσωπικές συνθήκες του καταναλωτή, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον στόχο της ελαχιστοποίησης των αθετήσεων και των υπερήμερων οφειλών. Επιπλέον, κατά την παροχή συμβουλών, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη επαρκώς μεγάλος αριθμός συμβάσεων πίστωσης από το φάσμα προϊόντων του συμβούλου.

(51)

Η χορήγηση πίστωσης που δεν έχει ζητηθεί από τον καταναλωτή μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να συνδέεται με επιζήμιες για τον καταναλωτή πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να απαγορεύονται η αυτόκλητη χορήγηση πιστώσεων, που περιλαμβάνει τις μη ζητηθείσες προεγκεκριμένες πιστωτικές κάρτες που αποστέλλονται στους καταναλωτές, η μονομερής εισαγωγή νέας δυνατότητας υπερανάληψης ή υπέρβασης ή η μονομερής αύξηση του ορίου της υπερανάληψης, της υπέρβασης ή της πιστωτικής κάρτας καταναλωτή. Θα πρέπει επίσης να απαγορεύεται η αυτόκλητη χορήγηση πιστώσεων με τη μορφή συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 8 της οδηγίας 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11). Η απαγόρευση της αυτόκλητης χορήγησης πιστώσεων δεν θα πρέπει να εμποδίζει τους πιστωτικούς φορείς και τους μεσίτες πιστώσεων να διαφημίζουν ή να προσφέρουν πιστώσεις στο πλαίσιο εμπορικής σχέσης σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο για την προστασία των καταναλωτών και με τα εθνικά μέτρα που συνάδουν με το ενωσιακό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της διαφήμισης και της προσφοράς πιστώσεων στο σημείο πώλησης για τη χρηματοδότηση της αγοράς αγαθού ή υπηρεσίας.

(52)

Τα κράτη μέλη δύνανται να παρέχουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα να προσφεύγουν σε αναλογικά και αποτελεσματικά μέσα προστασίας κατά πιστωτικών φορέων ή μεσιτών πιστώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την παρούσα οδηγία σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Τα εν λόγω μέσα προστασίας μπορούν να συνεπάγονται αποζημίωση και μείωση του συνολικού κόστους της πίστωσης για τον καταναλωτή ή καταγγελία της σύμβασης πίστωσης.

(53)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την προαγωγή υπεύθυνων πρακτικών σε όλες τις φάσεις της πιστωτικής σχέσης, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πιστωτικής αγοράς τους. Θα πρέπει να είναι δυνατό τα μέτρα αυτά να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την ενημέρωση και την εκπαίδευση των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων προειδοποιήσεων για τους κινδύνους που σχετίζονται με την αθέτηση υποχρεώσεων πληρωμής και την υπερχρέωση. Ιδίως, στην αναπτυσσόμενη πιστωτική αγορά είναι σημαντικό οι πιστωτικοί φορείς να μην προβαίνουν σε ανεύθυνο δανεισμό ή σε χορήγηση πιστώσεων χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διενεργούν την αναγκαία εποπτεία ώστε να αποφεύγονται τέτοιες συμπεριφορές των πιστωτικών φορέων και θα πρέπει να καθορίζουν τα αναγκαία μέσα για την επιβολή κυρώσεων στην περίπτωση τέτοιων συμπεριφορών. Με την επιφύλαξη των διατάξεων σχετικά με τον πιστωτικό κίνδυνο της οδηγίας 2013/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), οι πιστωτικοί φορείς θα πρέπει να φέρουν την ευθύνη ελέγχου της πιστοληπτικής ικανότητας ατομικά του καταναλωτή. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να επιτρέπεται στους πιστωτικούς φορείς να χρησιμοποιούν όχι μόνο τις πληροφορίες που παρέχει ο καταναλωτής κατά την προετοιμασία της εκάστοτε σύμβασης πίστωσης, αλλά και εκείνες που έχει παράσχει κατά τη διάρκεια μακροχρόνιας εμπορικής σχέσης. Οι καταναλωτές θα πρέπει επίσης να ενεργούν με σύνεση και να τηρούν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους.

(54)

Πριν από τη σύναψη σύμβασης πίστωσης, είναι ουσιώδους σημασίας να αξιολογείται και να επαληθεύεται η ικανότητα και η διάθεση του καταναλωτή να εξοφλήσει την πίστωση. Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας θα πρέπει να είναι αναλογική και να πραγματοποιείται προς το συμφέρον του καταναλωτή, ώστε να αποτρέπονται οι ανεύθυνες πρακτικές δανεισμού και η υπερχρέωση, και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι αναγκαίοι και σχετικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ικανότητα του καταναλωτή να εξοφλήσει την πίστωση. Το χρονοδιάγραμμα εξόφλησης θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στις ειδικές ανάγκες και στην ικανότητα εξόφλησης του καταναλωτή. Στις περιπτώσεις που η αίτηση για τη χορήγηση πίστωσης υποβάλλεται από κοινού από περισσότερους του ενός καταναλωτές, η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας μπορεί να διενεργείται με βάση την κοινή ικανότητα εξόφλησης. Η θετική αξιολόγηση δεν θα πρέπει να θίγει τη συμβατική ελευθερία του πιστωτικού φορέα όσον αφορά τη χορήγηση πίστωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εκδίδουν πρόσθετες οδηγίες σχετικά με πρόσθετα κριτήρια και πρόσθετες μεθόδους για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας καταναλωτή, για παράδειγμα με τον καθορισμό ορίων για την αναλογία δανείου-αξίας ή την αναλογία δανείου-εισοδήματος.

(55)

Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας θα πρέπει να βασίζεται σε πληροφορίες για τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κατάσταση. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να είναι αναγκαίες και αναλογικές προς τη φύση, τη διάρκεια, την αξία και τους κινδύνους της πίστωσης για τον καταναλωτή, σύμφωνα με την αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, και θα πρέπει να είναι συναφείς, πλήρεις και ακριβείς. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον το εισόδημα και τα έξοδα του καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένης της δέουσας συνεκτίμησης των τρεχουσών υποχρεώσεων του καταναλωτή, μεταξύ άλλων των εξόδων διαβίωσης του καταναλωτή και του νοικοκυριού του καταναλωτή καθώς και τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις του καταναλωτή. Οι πληροφορίες αυτές δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν τις ειδικές κατηγορίες δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, όπως τα δεδομένα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων για τον καρκίνο, ούτε τις πληροφορίες που λαμβάνονται από ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης. Οι κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών της 29ης Μαΐου 2020 σχετικά με τη χορήγηση και την παρακολούθηση δανείων παρέχουν κατευθύνσεις σχετικά με τις κατηγορίες δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για σκοπούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, στις οποίες περιλαμβάνονται τα αποδεικτικά εισοδημάτων ή άλλων πηγών εξόφλησης και οι πληροφορίες σχετικά με χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού και παθητικού ή σχετικά με άλλες χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις. Οι καταναλωτές θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοοικονομική και οικονομική τους κατάσταση, προκειμένου να διευκολύνεται η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας. Η πίστωση θα πρέπει να καθίσταται διαθέσιμη στον καταναλωτή μόνο όταν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας δείχνει ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση πίστωσης είναι πιθανόν να τηρηθούν με τον τρόπο που προβλέπεται από την εν λόγω σύμβαση. Κατά την αξιολόγηση της ικανότητας του καταναλωτή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της σύμβασης πίστωσης, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη σχετικούς παράγοντες και ειδικές περιστάσεις, για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, στην περίπτωση πιστώσεων που χορηγούνται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία για τη χρηματοδότηση σπουδών ή για την κάλυψη έκτακτων δαπανών υγειονομικής περίθαλψης, την ύπαρξη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων ότι οι εν λόγω πιστώσεις θα αποφέρουν μελλοντικά εισοδήματα στον καταναλωτή, ή την ύπαρξη εξασφαλίσεων ή άλλων μορφών εγγυήσεων που θα μπορούσε να παράσχει ο καταναλωτής για να εξασφαλίσει το δάνειο.

(56)

Η πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) ορίζει ότι τα συστήματα ΤΝ που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση ή τη βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας φυσικών προσώπων θα πρέπει να ταξινομηθούν ως συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου, καθώς καθορίζουν την πρόσβαση των εν λόγω προσώπων σε χρηματοοικονομικούς πόρους ή βασικές υπηρεσίες όπως η στέγαση, η ηλεκτρική ενέργεια και οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Λόγω αυτών των σοβαρών διακυβευμάτων, όποτε η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας περιλαμβάνει αυτοματοποιημένη επεξεργασία, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να εξασφαλίσει ανθρώπινη παρέμβαση εκ μέρους του πιστωτικού φορέα. Με την επιφύλαξη του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να λάβει ουσιαστική και κατανοητή εξήγηση της πραγματοποιηθείσας αξιολόγησης και της λειτουργίας της αυτοματοποιημένης επεξεργασίας που χρησιμοποιήθηκε, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των κύριων μεταβλητών, της λογικής και των κινδύνων της, καθώς και το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του και να ζητήσει την επανεξέταση της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας και την επανεξέταση της απόφασης σχετικά με τη χορήγηση πίστωσης. Ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται για τα δικαιώματα αυτά αφού λάβει κατά τον δέοντα τρόπο πληροφορίες σχετικά με την ακολουθητέα διαδικασία. Η δυνατότητα να ζητηθεί επανεξέταση της αρχικής αξιολόγησης και της απόφασης δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη τη χορήγηση πίστωσης στον καταναλωτή.

(57)

Για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει επίσης να διενεργεί έρευνα σε βάσεις πιστωτικών δεδομένων. Οι νομικές και πραγματικές συνθήκες ενδέχεται να απαιτούν οι εν λόγω έρευνες να διαφέρουν σε εμβέλεια. Για να μη δημιουργούνται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των πιστωτικών φορέων, όσοι εποπτεύονται και συμμορφώνονται πλήρως με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις ιδιωτικές ή δημόσιες βάσεις πιστωτικών δεδομένων που αφορούν καταναλωτές σε κράτος μέλος στο οποίο δεν είναι εγκατεστημένοι, υπό όρους που δεν εισάγουν διακρίσεις έναντι των πιστωτικών φορέων που είναι εγκατεστημένοι στο εν λόγω κράτος μέλος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ιδιωτικές ή δημόσιες βάσεις δεδομένων, σε συμμόρφωση με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Για να ενισχυθεί η αμοιβαιότητα, οι βάσεις πιστωτικών δεδομένων θα πρέπει τουλάχιστον να περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τις υπερήμερες οφειλές των καταναλωτών όσον αφορά την εξόφληση της πίστωσης, το είδος της πίστωσης και την ταυτότητα του πιστωτικού φορέα, σύμφωνα με το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων δεν θα πρέπει να επεξεργάζονται ειδικές κατηγορίες δεδομένων, όπως δεδομένα υγείας, που αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, ούτε πληροφορίες που λαμβάνονται από ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης, δεδομένου ότι ούτε οι εν λόγω κατηγορίες δεδομένων ούτε οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον σκοπό της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών. Οι πάροχοι βάσεων πιστωτικών δεδομένων θα πρέπει να εφαρμόζουν διαδικασίες που διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που περιέχονται στις βάσεις δεδομένων τους είναι επικαιροποιημένες και ακριβείς. Όταν αίτηση πίστωσης απορρίπτεται βάσει έρευνας σε βάση δεδομένων, οι πιστωτικοί φορείς θα πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και δωρεάν για το αποτέλεσμα της εν λόγω έρευνας και τα στοιχεία της συγκεκριμένης βάσης δεδομένων, καθώς και για τις κατηγορίες δεδομένων που ελήφθησαν υπόψη. Επιπλέον, για να εξασφαλιστεί η γνώση των καταναλωτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές ενημερώνονται για την καταχώριση σε βάση δεδομένων ενδεχόμενων υπερήμερων οφειλών για την εξόφληση της πίστωσης, εγκαίρως και εντός 30 ημερών από την καταχώριση, για παράδειγμα με την αποστολή στους καταναλωτές προειδοποίησης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να μπουν στη βάση δεδομένων και να δουν τις πληροφορίες που τους αφορούν σχετικά με τις υπερήμερες οφειλές για την εξόφληση της πίστωσης.

(58)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να ρυθμίζει ζητήματα ενοχικού δικαίου που σχετίζονται με το κύρος των συμβάσεων πίστωσης. Κατά συνέπεια, στον τομέα αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις σύμφωνες με το ενωσιακό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίζουν το νομικό καθεστώς που διέπει την προσφορά για τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, ιδίως ως προς το πότε πρέπει να γίνεται η προσφορά και την περίοδο για την οποία η προσφορά δεσμεύει τον πιστωτικό φορέα. Αν η εν λόγω προσφορά γίνεται ταυτόχρονα με την παροχή των προσυμβατικών πληροφοριών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, η προσφορά, όπως και η παροχή κάθε πρόσθετης πληροφορίας που επιθυμεί να παράσχει στον καταναλωτή ο πιστωτικός φορέας, θα πρέπει να γίνονται σε χωριστό έγγραφο. Το εν λόγω χωριστό έγγραφο μπορεί να επισυνάπτεται στο έντυπο τυποποιημένων ευρωπαϊκών πληροφοριών καταναλωτικής πίστης.

(59)

Η σύμβαση πίστωσης θα πρέπει να περιέχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες με σαφή και ευσύνοπτο τρόπο, ώστε να μπορεί ο καταναλωτής να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του βάσει της εν λόγω σύμβασης.

(60)

Με την επιφύλαξη της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ και των προσυμβατικών υποχρεώσεων βάσει της παρούσας οδηγίας, και με σκοπό την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, θα πρέπει να παρουσιάζονται στον καταναλωτή, έγκαιρα και πριν από οποιαδήποτε τροποποίηση των όρων και των προϋποθέσεων της σύμβασης πίστωσης, η περιγραφή των προτεινόμενων τροποποιήσεων και, κατά περίπτωση, η ανάγκη συγκατάθεσης του καταναλωτή ή εξήγηση των τροποποιήσεων που επήλθαν δυνάμει νόμου· το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των εν λόγω τροποποιήσεων· και τα μέσα προσφυγής που έχει στη διάθεσή του ο καταναλωτής, καθώς και η προθεσμία εντός της οποίας ο καταναλωτής μπορεί να υποβάλει προσφυγή και το όνομα και η διεύθυνση της αρμόδιας αρχής στην οποία μπορεί να υποβληθεί η προσφυγή. Η τροποποίηση σύμβασης πίστωσης δεν θα πρέπει να θίγει κανένα δικαίωμα του καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ενημέρωσης δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Αυτό θα πρέπει να μη θίγει το δίκαιο της Ένωσης ή τις εθνικές διατάξεις σχετικά με το παραδεκτό, τους όρους και το κύρος των τροποποιήσεων των συμβάσεων.

(61)

Προκειμένου να διασφαλίζεται πλήρης διαφάνεια, θα πρέπει να παρέχονται στον καταναλωτή πληροφορίες για το χρεωστικό επιτόκιο τόσο πριν από τη σύναψη τις σύμβασης πίστωσης όσο και κατά τη σύναψή της. Κατά τη διάρκεια της συμβατικής σχέσης, ο καταναλωτής θα πρέπει επιπλέον να ενημερώνεται για τις μεταβολές του κυμαινόμενου χρεωστικού επιτοκίου και για τις συνακόλουθες μεταβολές των καταβολών. Αυτό δεν θίγει τις διατάξεις του εθνικού δικαίου οι οποίες δεν αφορούν την ενημέρωση του καταναλωτή και οι οποίες θέτουν όρους για την πραγματοποίηση των μεταβολών ή καθορίζουν τις συνέπειες των μεταβολών, πλην των μεταβολών που αφορούν τις καταβολές, στα χρεωστικά επιτόκια και τους λοιπούς οικονομικούς όρους που διέπουν την πίστωση, για παράδειγμα τους κανόνες που ορίζουν ότι ο πιστωτής μπορεί να μεταβάλει το χρεωστικό επιτόκιο μόνο αν συντρέχει βάσιμος λόγος για τη μεταβολή αυτή ή ότι ο καταναλωτής μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση πίστωσης σε περίπτωση μεταβολής του χρεωστικού επιτοκίου ή άλλου ειδικού οικονομικού όρου που αφορά την πίστωση.

(62)

Η δυνατότητα υπερανάληψης και η υπέρβαση είναι όλο και περισσότερο συνήθεις μορφές καταναλωτικής πίστης. Επομένως, υπάρχει ανάγκη κανονιστικής ρύθμισης των εν λόγω χρηματοοικονομικών προϊόντων, προκειμένου να αυξηθεί το επίπεδο της προστασίας των καταναλωτών και να αποφεύγεται η υπερχρέωση. Υπάρχει κίνδυνος οι καταναλωτές να μην είναι σε θέση να πληρώσουν εάν οι πιστωτές αποφασίσουν να ζητήσουν άμεσες επιστροφές. Συνεπώς, θα πρέπει στην παρούσα οδηγία να οριστούν τα δικαιώματα των καταναλωτών σε σχέση με τη δυνατότητα υπερανάληψης και την υπέρβαση.

(63)

Σε περίπτωση σημαντικής υπέρβασης η οποία διαρκεί περισσότερο από έναν μήνα, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να παρέχει στον καταναλωτή χωρίς καθυστέρηση πληροφορίες σχετικά με την υπέρβαση, συμπεριλαμβανομένων του σχετικού ποσού, του χρεωστικού επιτοκίου και ενδεχόμενων εφαρμοζόμενων κυρώσεων, επιβαρύνσεων ή τόκων υπερημερίας. Σε περίπτωση τακτικών υπερβάσεων, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να προσφέρει στον καταναλωτή συμβουλευτικές υπηρεσίες, όταν είναι διαθέσιμες, για να βοηθήσει τον καταναλωτή να εντοπίσει λιγότερο δαπανηρές εναλλακτικές λύσεις και να ανακατευθύνει τον καταναλωτή προς συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη.

(64)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν δικαίωμα υπαναχώρησης χωρίς κυρώσεις και χωρίς υποχρέωση αιτιολόγησης. Ωστόσο, προκειμένου να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, η προθεσμία υπαναχώρησης θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να λήγει 12 μήνες και 14 ημέρες μετά τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, εάν ο καταναλωτής δεν έχει παραλάβει τους όρους και τις προϋποθέσεις της σύμβασης και τις πληροφορίες σύμφωνα με την παρούσα οδηγία. Η προθεσμία υπαναχώρησης δεν θα πρέπει να λήγει εάν ο καταναλωτής δεν έχει ενημερωθεί σχετικά με το δικαίωμά του για υπαναχώρηση.

(65)

Όταν καταναλωτής υπαναχωρεί από σύμβαση πίστωσης σε σύνδεση με την οποία ο καταναλωτής έχει παραλάβει αγαθά, ιδίως από αγορά με δόσεις ή από σύμβαση μίσθωσης ή χρηματοδοτικής μίσθωσης που προβλέπει υποχρέωση αγοράς, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει οποιαδήποτε ρύθμιση από τα κράτη μέλη των ζητημάτων που αφορούν την επιστροφή των αγαθών ή συναφών ζητημάτων.

(66)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, το εθνικό δίκαιο προβλέπει ήδη ότι κεφάλαια δεν μπορούν να διατίθενται στους καταναλωτές πριν από την παρέλευση συγκεκριμένης προθεσμίας. Στις περιπτώσεις αυτές, οι καταναλωτές μπορεί να επιθυμούν να εξασφαλίσουν την προηγούμενη παραλαβή των αγορασθέντων αγαθών ή υπηρεσιών. Επομένως, στις περιπτώσεις συνδεδεμένων συμβάσεων πίστωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν κατ’ εξαίρεση, ότι, εάν οι καταναλωτές ρητώς επιθυμούν την προηγούμενη παραλαβή των αγαθών ή υπηρεσιών που έχουν αγοραστεί, η προθεσμία για την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης θα μπορεί να μειώνεται ούτως ώστε να συμπίπτει με την προθεσμία πριν από την παρέλευση της οποίας δεν μπορούν να διατεθούν κεφάλαια.

(67)

Στην περίπτωση των συνδεδεμένων συμβάσεων πίστωσης, υπάρχει σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ της αγοράς των αγαθών ή των υπηρεσιών και της σύμβασης πίστωσης που συνάπτεται γι’ αυτόν τον σκοπό. Επομένως, όταν ο καταναλωτής ασκεί το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση αγοράς, βάσει του ενωσιακού δικαίου, δεν θα πρέπει πλέον να δεσμεύεται από τη συνδεδεμένη σύμβαση πίστωσης. Αυτό δεν θα πρέπει να θίγει το εθνικό δίκαιο που ισχύει για τις συνδεδεμένες συμβάσεις πίστωσης στις περιπτώσεις που έχει καταστεί άκυρη σύμβαση αγοράς ή στις περιπτώσεις στις οποίες ο καταναλωτής έχει ασκήσει το δικαίωμα υπαναχώρησης βάσει του εθνικού δικαίου. Δεν θα πρέπει επίσης να θίγει τα δικαιώματα των καταναλωτών που παρέχονται δυνάμει εθνικού δικαίου σύμφωνα με το οποίο δεν επιτρέπεται η ανάληψη δέσμευσης μεταξύ του καταναλωτή και του προμηθευτή αγαθών ή του παρόχου υπηρεσιών ούτε η καταβολή χρηματικών ποσών μεταξύ των προσώπων αυτών, ενόσω ο καταναλωτής δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση πίστωσης για να χρηματοδοτηθεί η αγορά των αγαθών ή των υπηρεσιών.

(68)

Τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να καταγγείλουν σύμβαση πίστωσης αόριστης διάρκειας. Επιπλέον, όταν αυτό έχει συμφωνηθεί στη σύμβαση πίστωσης, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να αναστείλει, για αντικειμενικά δικαιολογημένους λόγους, το δικαίωμα του καταναλωτή να προβαίνει σε αναλήψεις βάσει σύμβασης πίστωσης αόριστης διάρκειας. Στους λόγους αυτού του είδους μπορούν να περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η ύπαρξη υπόνοιας μη εξουσιοδοτημένης ή δόλιας χρήσης της πίστωσης ή η ύπαρξη σημαντικά αυξημένου κινδύνου αδυναμίας του καταναλωτή να εξοφλήσει την πίστωση. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει το εθνικό ενοχικό δίκαιο το οποίο ρυθμίζει τα δικαιώματα των συμβαλλόμενων μερών να καταγγείλουν τη σύμβαση πίστωσης λόγω αθέτησης όρων της σύμβασης.

(69)

Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να στρέφεται με μέσα προστασίας κατά του πιστωτικού φορέα σε περίπτωση προβλημάτων σχετικά με τη σύμβαση αγοράς. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίζουν σε ποιον βαθμό και υπό ποιες συνθήκες ο καταναλωτής οφείλει να στραφεί με αυτά τα μέσα προστασίας κατά του προμηθευτή αγαθών ή του παρόχου υπηρεσιών, ιδίως μέσω της άσκησης αγωγής κατά του προμηθευτή αγαθών ή του παρόχου υπηρεσιών, πριν να είναι σε θέση να στραφεί κατά του πιστωτικού φορέα. Οι καταναλωτές δεν θα πρέπει να αποστερούνται τα δικαιώματα που τους παρέχουν εθνικές διατάξεις που προβλέπουν από κοινού και εις ολόκληρον ευθύνη του προμηθευτή αγαθών ή του παρόχου υπηρεσιών και του πιστωτικού φορέα.

(70)

Ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του πριν από την προβλεπόμενη στη σύμβαση πίστωσης ημερομηνία. Όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην απόφαση Lexitor (13), το δικαίωμα του καταναλωτή σε μείωση του συνολικού κόστους της πίστωσης σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησής της περιλαμβάνει όλα τα έξοδα των οποίων η καταβολή επιβλήθηκε στον καταναλωτή. Η μείωση του συνολικού κόστους της πίστωσης για τον καταναλωτή θα πρέπει να είναι αναλογική προς την εναπομένουσα διάρκεια της σύμβασης πίστωσης και θα πρέπει επίσης να συμπεριλαμβάνει τα έξοδα που δεν εξαρτώνται από τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων που έχουν απαντληθεί πλήρως κατά τον χρόνο χορήγησης της πίστωσης. Ωστόσο, οι φόροι και τα τέλη που επιβάλλονται από τρίτους και καταβάλλονται απευθείας σε αυτούς και που δεν εξαρτώνται από τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της μείωσης, δεδομένου ότι τα έξοδα αυτά δεν επιβάλλονται από τον πιστωτικό φορέα και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να τροποποιηθούν μονομερώς από τον πιστωτικό φορέα. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της μείωσης τα τέλη που χρεώνει ο πιστωτικός φορέας προς όφελος τρίτου. Σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης, ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να δικαιούται εύλογη και αντικειμενικά δικαιολογημένη αποζημίωση για τα έξοδα που συνδέονται άμεσα με την πρόωρη εξόφληση, λαμβανομένων επίσης υπόψη των ποσών τα οποία, ενδεχομένως, εξοικονόμησε ο πιστωτικός φορέας. Ωστόσο, για τον καθορισμό της μεθόδου υπολογισμού της αποζημίωσης, είναι σημαντικό να τηρούνται ορισμένες αρχές. Ο υπολογισμός της αποζημίωσης του πιστωτικού φορέα θα πρέπει να είναι διαφανής και κατανοητός για τους καταναλωτές ήδη από το προσυμβατικό στάδιο, οπωσδήποτε δε κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της σύμβασης πίστωσης. Πέραν αυτού, η μέθοδος υπολογισμού θα πρέπει να εφαρμόζεται με ευκολία από τους πιστωτικούς φορείς και να διευκολύνεται ο εποπτικός έλεγχος της αποζημίωσης από τις αρμόδιες αρχές. Ως εκ τούτου, και δεδομένου ότι η καταναλωτική πίστη, λόγω της διάρκειας και του μεγέθους της, δεν χρηματοδοτείται μέσω μηχανισμών μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, το ανώτατο όριο της αποζημίωσης θα πρέπει να καθορίζεται ως πάγιο ποσοστό. Η προσέγγιση αυτή αντικατοπτρίζει την ιδιαίτερη φύση της καταναλωτικής πίστης και δεν θα πρέπει να προδικάζει την προσέγγιση για άλλα προϊόντα τα οποία χρηματοδοτούνται από μηχανισμούς μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, όπως τα ενυπόθηκα δάνεια σταθερού επιτοκίου.

(71)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ορίζουν ότι ο πιστωτικός φορέας μπορεί να αξιώσει αποζημίωση λόγω πρόωρης εξόφλησης μόνο υπό τον όρο ότι το ποσό που αποπληρώθηκε εντός περιόδου δώδεκα μηνών υπερβαίνει ορισμένο όριο το οποίο καθορίζουν τα κράτη μέλη. Κατά τον καθορισμό αυτού του ορίου, το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 10 000 EUR, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το μέσο ποσό των καταναλωτικών πιστώσεων στην αγορά τους.

(72)

Προκειμένου να προωθηθούν η εδραίωση και η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να διασφαλιστεί υψηλός βαθμός προστασίας των καταναλωτών σε ολόκληρη την Ένωση, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των πληροφοριών σχετικά με τα συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια σε ολόκληρη την Ένωση.

(73)

Σε ορισμένα κράτη μέλη αποτελεί συνήθη πρακτική ο καθορισμός ανώτατων ορίων για τα χρεωστικά επιτόκια, τα συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια ή το συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή. Το εν λόγω σύστημα καθορισμού ανώτατων ορίων έχει αποδειχθεί επωφελές για την προστασία των καταναλωτών από υπερβολικά υψηλά χρεωστικά επιτόκια, συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια ή συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή. Εν προκειμένω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν το ισχύον νομικό καθεστώς τους. Στην προσπάθεια να αυξηθεί η προστασία των καταναλωτών χωρίς την επιβολή περιττών περιορισμών στα κράτη μέλη, θα πρέπει να υπάρχουν κατάλληλα μέτρα, όπως ανώτατα όρια ή όρια τοκογλυφικών επιτοκίων, ώστε να αποτρέπεται αποτελεσματικά η κατάχρηση και να διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές δεν χρεώνονται με υπερβολικά υψηλά χρεωστικά επιτόκια, συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια ή συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή.

(74)

Για να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιοποιεί τα εν λόγω μέτρα που θεσπίζουν τα κράτη μέλη, σε ευσύνοπτη και σαφή μορφή.

(75)

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις νομοθεσίες των επιμέρους κρατών μελών που διέπουν την επαγγελματική δεοντολογία κατά τη σύναψη συμβάσεων πίστωσης. Ενώ αναγνωρίζεται η ποικιλομορφία στις κατηγορίες των παραγόντων της αγοράς που ασχολούνται με τη μεσιτεία πιστώσεων, ορισμένα πρότυπα σε επίπεδο Ένωσης είναι απαραίτητα ώστε να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού και υπηρεσιών.

(76)

Το εφαρμοστέο ενωσιακό πλαίσιο θα πρέπει να δημιουργεί στους καταναλωτές την εμπιστοσύνη ότι οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα του καταναλωτή, μεταξύ άλλων την πιθανή ευάλωτη κατάστασή του και τις δυσκολίες κατανόησης του προϊόντος, με βάση τις πληροφορίες που διαθέτει ο πιστωτικός φορέας ή ο μεσίτης πιστώσεων κατά τον εύθετο χρόνο και με βάση εύλογες παραδοχές όσον αφορά τους κινδύνους ως προς την εξέλιξη της κατάστασης του καταναλωτή κατά τη διάρκεια της προτεινόμενης σύμβασης πίστωσης. Βασική πτυχή της διασφάλισης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών είναι η απαίτηση να εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός δικαιοσύνης, εντιμότητας και επαγγελματισμού στον κλάδο, η οποία επίσης περιλαμβάνει και υπεύθυνη συμπεριφορά ώστε να αποφεύγονται πρακτικές που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στους καταναλωτές, και κατάλληλη διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένων όσων απορρέουν από τις αμοιβές, καθώς και η απαίτηση να παρέχονται συμβουλές προς το συμφέρον του καταναλωτή.

(77)

Είναι σκόπιμο να εξασφαλίζεται ότι το σχετικό προσωπικό των πιστωτικών φορέων και των μεσιτών πιστώσεων διαθέτει κατάλληλο επίπεδο γνώσεων και επάρκειας ώστε να επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να επιβάλλεται η υποχρέωση στους πιστωτικούς φορείς και τους μεσίτες πιστώσεων να αποδεικνύουν τις σχετικές γνώσεις και την επάρκεια στο επίπεδο της εταιρείας, με βάση τις ελάχιστες απαιτήσεις γνώσεων και επάρκειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να θεσπίζουν ή να διατηρούν αυτές τις απαιτήσεις για μεμονωμένα φυσικά πρόσωπα και να προσαρμόζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις γνώσεων και επάρκειας στα διάφορα είδη πιστωτικών φορέων και μεσιτών πιστώσεων, ιδίως όταν ενεργούν στο πλαίσιο συμπληρωματικής δραστηριότητας. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, στο προσωπικό που απασχολείται άμεσα σε δραστηριότητες οι οποίες διέπονται από την παρούσα οδηγία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται τόσο το προσωπικό πωλήσεων όσο και το διοικητικό προσωπικό, περιλαμβανομένων των στελεχών διοίκησης, και, κατά περίπτωση, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου πιστωτικών φορέων ή μεσιτών πιστώσεων ή αμφότερων, που εκπληρώνουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της σύμβασης πίστωσης. Τα πρόσωπα που εκτελούν καθήκοντα υποστήριξης τα οποία δεν σχετίζονται με τη διαδικασία της σύμβασης πίστωσης, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού των τμημάτων ανθρώπινων πόρων και τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών, δεν θα πρέπει να θεωρούνται μέλη του προσωπικού στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν μέτρα για την προώθηση της ενημέρωσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που είναι πιστωτικοί φορείς ή μεσίτες πιστώσεων σχετικά με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας και για τη διευκόλυνση της συμμόρφωσής τους, όπως ενημερωτικές εκστρατείες, οδηγίες χρήστη και προγράμματα κατάρτισης των εργαζομένων.

(78)

Προκειμένου να αυξηθεί η ικανότητα των καταναλωτών να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τον υπεύθυνο δανεισμό και την υπεύθυνη διαχείριση χρέους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εκπονούν και να προωθούν μέτρα που να στηρίζουν την εκπαίδευση των καταναλωτών όσον αφορά τον υπεύθυνο δανεισμό και την υπεύθυνη διαχείριση χρέους, ιδίως σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές, καθώς και όσον αφορά τη γενική διαχείριση προϋπολογισμού. Η υποχρέωση αυτή θα μπορούσε να τηρείται λαμβανομένου υπόψη του πλαισίου χρηματοοικονομικών ικανοτήτων που έχει αναπτύξει η Ένωση από κοινού με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρέχεται καθοδήγηση στους καταναλωτές που συνάπτουν σύμβαση καταναλωτικής πίστης για πρώτη φορά, και ιδίως μέσω ψηφιακών εργαλείων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να προσδιορίσει παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών ώστε να διευκολυνθεί η περαιτέρω ανάπτυξη μέτρων για την ενίσχυση των χρηματοοικονομικών γνώσεων των καταναλωτών. Η Επιτροπή μπορεί να δημοσιεύει τέτοια παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών σε συντονισμό με παρόμοιες εκθέσεις που καταρτίζονται σε σχέση με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ. Κατά την εκπόνηση και την προώθηση των μέτρων αυτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαβουλεύονται με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων καταναλωτών. Η υποχρέωση αυτή δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να παρέχουν πρόσθετη χρηματοοικονομική εκπαίδευση.

(79)

Δεδομένων των σημαντικών συνεπειών που έχουν οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης για τους πιστωτικούς φορείς και τους καταναλωτές και ενδεχομένως για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, είναι αναγκαίο οι πιστωτικοί φορείς να αντιμετωπίζουν προορατικά τους αναδυόμενους πιστωτικούς κινδύνους σε αρχικό στάδιο και να διαθέτουν διατάξεις που είναι απαραίτητες για να διασφαλίζουν ότι εφαρμόζουν, όταν ενδείκνυται, εύλογα μέτρα ρύθμισης πριν από την κίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης. Όταν ο πιστωτικός φορέας αποφασίζει αν ενδείκνυται η εφαρμογή μέτρων ρύθμισης ή αν δικαιολογείται να τα προτείνει κατ’ επανάληψη, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων στοιχείων, τις ατομικές συνθήκες του καταναλωτή, όπως τα συμφέροντα και τα δικαιώματα του καταναλωτή, την ικανότητά του να εξοφλήσει την πίστωση και τις εύλογες ανάγκες του για έξοδα διαβίωσης, και ο πιστωτικός φορέας θα πρέπει να περιορίζει το κόστος για τον καταναλωτή σε περίπτωση αθέτησης. Ειδικότερα, όταν ο καταναλωτής δεν ανταποκρίνεται στην προσφορά του πιστωτικού φορέα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, ο πιστωτικός φορέας δεν θα πρέπει να υποχρεούται να προτείνει μέτρα ρύθμισης κατ’ επανάληψη. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τα μέρη σύμβασης πίστωσης να συμφωνήσουν ρητώς ότι η μεταβίβαση στον πιστωτικό φορέα των αγαθών που καλύπτονται από συνδεδεμένη σύμβαση πίστωσης ή των εσόδων από την πώληση τέτοιων αγαθών επαρκεί για την εξόφληση της πίστωσης.

(80)

Όταν κρίνεται ότι ενδείκνυνται μέτρα ρύθμισης, αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν τροποποίηση των όρων και των προϋποθέσεων της αρχικής σύμβασης πίστωσης και θα μπορούσαν μεταξύ άλλων να περιλαμβάνουν ολική ή μερική αναχρηματοδότηση της σύμβασης πίστωσης. Η τροποποίηση αυτών των όρων και προϋποθέσεων θα μπορούσε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: παράταση της διάρκειας της σύμβασης πίστωσης· αλλαγή του είδους της σύμβασης πίστωσης· αναβολή της καταβολής του συνόλου ή μέρους των δόσεων αποπληρωμής για ορισμένο χρονικό διάστημα· μείωση του χρεωστικού επιτοκίου· παροχή αναστολής καταβολής δόσεων· μερική αποπληρωμή δόσεων· μετατροπή νομίσματος· και μερική άφεση και ενοποίηση του χρέους. Όταν κρίνεται ότι ενδείκνυνται μέτρα ρύθμισης, οι πιστωτικοί φορείς δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να διενεργούν αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας κατά την τροποποίηση των όρων και των προϋποθέσεων της σύμβασης πίστωσης, εκτός εάν το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής αυξάνεται σημαντικά με την τροποποίηση των εν λόγω όρων και προϋποθέσεων. Η υποχρέωση εφαρμογής μέτρων ρύθμισης δεν θα πρέπει να θίγει τις διαδικασίες στο πλαίσιο των εθνικών κανόνων αναγκαστικής εκτέλεσης, τα δε κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν την ορθή εφαρμογή των μέτρων ρύθμισης που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία.

(81)

Για τους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκπλήρωση των οικονομικών τους υποχρεώσεων είναι ωφέλιμη η εξειδικευμένη βοήθεια για τη διαχείριση των χρεών τους. Οι οικονομικές δυσκολίες καλύπτουν ευρύ φάσμα περιπτώσεων, για παράδειγμα, μεταξύ πλήθους άλλων, καθυστέρηση της εξόφλησης χρέους για περισσότερες από 90 ημέρες. Στόχος των συμβουλευτικών υπηρεσιών για χρέη είναι να βοηθήσουν τους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και να τους καθοδηγήσουν ώστε να εξοφλήσουν, στο μέτρο του δυνατού, τα ανεξόφλητα χρέη τους, διατηρώντας παράλληλα ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής και διαφυλάσσοντας την αξιοπρέπειά τους. Αυτή η εξατομικευμένη και ανεξάρτητη βοήθεια μπορεί να περιλαμβάνει νομικές συμβουλές, διαχείριση χρημάτων και χρέους, καθώς και κοινωνική και ψυχολογική συνδρομή. Η βοήθεια θα πρέπει να παρέχεται από επαγγελματίες που δεν είναι πιστωτικοί φορείς, μεσίτες πιστώσεων, πάροχοι πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης, αγοραστές πιστώσεων ή διαχειριστές πιστώσεων και είναι ανεξάρτητοι από αυτούς. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη που παρέχονται από ανεξάρτητους επαγγελματίες διατίθενται στους καταναλωτές άμεσα ή έμμεσα και με περιορισμένες μόνο επιβαρύνσεις. Οι επιβαρύνσεις αυτές θα πρέπει κατ’ αρχήν να καλύπτουν μόνο τα λειτουργικά έξοδα και να μην επιβαρύνουν αδικαιολόγητα τους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν ή ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην εκπλήρωση των οικονομικών τους υποχρεώσεων. Όταν είναι δυνατόν, οι καταναλωτές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξόφληση των χρεών τους παραπέμπονται σε συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη πριν από την κίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες για τους καταναλωτές, λαμβάνοντας υπόψη, για παράδειγμα, τον τόπο διαμονής και τη γλώσσα των καταναλωτών. Τα κράτη μέλη παραμένουν ελεύθερα να διατηρούν ή να θεσπίζουν ειδικές απαιτήσεις για τις συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη. Οι πιστωτικοί φορείς συμβάλλουν στην αποτροπή της υπερχρέωσης, μέσω του έγκαιρου εντοπισμού και της στήριξης καταναλωτών που βιώνουν οικονομικές δυσκολίες. Για τον λόγο αυτό, οι πιστωτικοί φορείς θα πρέπει να διαθέτουν διαδικασίες και πολιτικές για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των εν λόγω καταναλωτών, ώστε να διασφαλίζεται ότι μπορούν να τους παραπέμπουν πράγματι σε εύκολα προσβάσιμες συμβουλευτικές υπηρεσίες για χρέη.

(82)

Για να εξασφαλίζονται η διαφάνεια και η σταθερότητα της αγοράς, και έως ότου υπάρξει περαιτέρω εναρμόνιση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν την ύπαρξη κατάλληλων μέτρων για τη ρύθμιση ή την εποπτεία των πιστωτικών φορέων.

(83)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένων των μη πιστωτικών ιδρυμάτων, υπόκεινται σε κατάλληλη διαδικασία αδειοδότησης που περιλαμβάνει διαδικασία χορήγησης άδειας λειτουργίας ή την εγγραφή του μη πιστωτικού ιδρύματος σε μητρώο, καθώς και σε ρυθμίσεις εποπτείας από αρμόδια αρχή. Η απαίτηση κατάλληλης διαδικασίας αδειοδότησης και εγγραφής δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται στα πιστωτικά ιδρύματα όπως ορίζονται στο άρθρο 4 παράγραφος 1 σημείο 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), τα οποία ήδη υπόκεινται σε διαδικασία χορήγησης άδειας λειτουργίας δυνάμει της οδηγίας 2013/36/ΕΕ, ούτε στα ιδρύματα πληρωμών όπως ορίζονται στο άρθρο 4 σημείο 4 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), για τις υπηρεσίες που αναφέρονται στο παράρτημα Ι σημείο 4 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366, ούτε στα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 1 της οδηγίας 2009/110/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), για τη χορήγηση πιστώσεων που αναφέρεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) της οδηγίας 2009/110/ΕΚ. Αυτό θα πρέπει να ισχύει με την επιφύλαξη των εθνικών διαδικασιών αδειοδότησης και των ρυθμίσεων εγγραφής σε μητρώο ή εποπτείας που επιβάλλονται στα ιδρύματα πληρωμών και στα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος με σκοπό τη χορήγηση πιστώσεων σε καταναλωτές και που επιβάλλονται στα ιδρύματα πληρωμών για τις δραστηριότητες μεσιτείας πιστώσεων σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο.

(84)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν από τις απαιτήσεις αδειοδότησης και εγγραφής σε μητρώο τους προμηθευτές αγαθών ή τους παρόχους υπηρεσιών που χαρακτηρίζονται ως πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως ορίζονται στη σύσταση 2003/361/ΕΚ (17) της Επιτροπής, και οι οποίοι ενεργούν ως μεσίτες πιστώσεων στο πλαίσιο συμπληρωματικής δραστηριότητας ή χορηγούν πιστώσεις υπό τη μορφή προθεσμιακής πληρωμής για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρουν οι ίδιοι, χωρίς προσφορά πίστωσης από τρίτους, εάν η πίστωση παρέχεται άτοκα και χωρίς επιβαρύνσεις, εξαιρουμένων των περιορισμένων επιβαρύνσεων που οφείλει ο καταναλωτής για καθυστερήσεις πληρωμών σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Η εν λόγω δυνατή εξαίρεση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται από μεγάλες επιχειρήσεις για την αποφυγή των απαιτήσεων αδειοδότησης και εγγραφής σε μητρώο που ορίζονται στην παρούσα οδηγία.

(85)

Η παρούσα οδηγία ρυθμίζει ορισμένες μόνο υποχρεώσεις των μεσιτών πιστώσεων σε σχέση με τους καταναλωτές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, επομένως, να παραμένουν ελεύθερα να διατηρούν ή να θεσπίζουν πρόσθετες υποχρεώσεις για τους μεσίτες πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένων των όρων υπό τους οποίους μεσίτης πιστώσεων μπορεί να λαμβάνει αμοιβή από καταναλωτή που προσφεύγει στις υπηρεσίες του εν λόγω μεσίτη πιστώσεων.

(86)

Η εκχώρηση των δικαιωμάτων του πιστωτικού φορέα που απορρέουν από σύμβαση πίστωσης δεν θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της θέσης του καταναλωτή. Ο καταναλωτής θα πρέπει επίσης να ενημερώνεται κατάλληλα όταν η σύμβαση πίστωσης εκχωρείται σε τρίτον. Ωστόσο, όταν ο αρχικός πιστωτικός φορέας, σε συμφωνία με τον εκδοχέα, εξακολουθεί να εξυπηρετεί την πίστωση έναντι του καταναλωτή, ο καταναλωτής δεν έχει σημαντικό συμφέρον να ενημερωθεί για την εκχώρηση. Κατά συνέπεια, η οποιαδήποτε επιβολή απαίτησης σε επίπεδο Ένωσης να ενημερώνεται ο καταναλωτής για την εκχώρηση σε τέτοιες περιπτώσεις θα ήταν υπερβολική.

(87)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να διατηρούν ή να θεσπίζουν εθνικούς κανόνες που προβλέπουν συλλογικές μορφές επικοινωνίας όταν αυτό απαιτείται για την αποτελεσματικότητα πολυσύνθετων συναλλαγών, όπως οι τιτλοποιήσεις ή οι ρευστοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων που πραγματοποιούνται κατά την αναγκαστική διοικητική εκκαθάριση τραπεζών.

(88)

Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλες, άμεσες και αποτελεσματικές διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών για τη διευθέτηση των διαφορών που απορρέουν από τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που αφορούν συμβάσεις πίστωσης, με τη χρήση, όταν ενδείκνυται, υπαρχουσών οντοτήτων. Η εν λόγω πρόσβαση διασφαλίζεται ήδη από την οδηγία 2013/11/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18) όσον αφορά τις σχετικές συμβατικές διαφορές. Ωστόσο, οι καταναλωτές θα πρέπει επίσης να έχουν πρόσβαση σε διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών σε περίπτωση προσυμβατικών διαφορών που αφορούν δικαιώματα και υποχρεώσεις που θεσπίζονται με την παρούσα οδηγία, για παράδειγμα, σε σχέση με τις απαιτήσεις παροχής προσυμβατικών πληροφοριών, τις συμβουλευτικές υπηρεσίες και την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, καθώς και σε σχέση με τις πληροφορίες που παρέχονται από μεσίτες πιστώσεων οι οποίοι αμείβονται από τους πιστωτικούς φορείς και, ως εκ τούτου, δεν έχουν άμεση συμβατική σχέση με τους καταναλωτές. Οι εν λόγω διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης διαφορών και οι οντότητες που τις παρέχουν θα πρέπει να πληρούν τις ποιοτικές απαιτήσεις της οδηγίας 2013/11/ΕΕ.

(89)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίζουν τις αρμόδιες αρχές που είναι επιφορτισμένες με την εξασφάλιση της επιβολής της παρούσας οδηγίας και θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι στις εν λόγω αρμόδιες αρχές ανατίθενται οι εξουσίες έρευνας και επιβολής και παρέχονται οι επαρκείς πόροι που απαιτούνται για την άσκηση των καθηκόντων τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν στις εθνικές αρχές εξουσίες παρέμβασης επί προϊόντων όταν τα πιστωτικά προϊόντα είναι επιζήμια για τους καταναλωτές και πρέπει να αποσυρθούν. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάζουν τα δεδομένα σχετικά με τα μηνιαία ποσοστά αθέτησης που συνδέονται με διάφορα είδη καταναλωτικών πιστωτικών προϊόντων τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Οι αρμόδιες αρχές των διαφόρων κρατών μελών θα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους κάθε φορά που αυτό είναι αναγκαίο για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους βάσει της παρούσας οδηγίας.

(90)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν κανόνες για κυρώσεις που επιβάλλονται για παραβάσεις εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται κατ’ εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίζουν την εφαρμογή τους. Η επιλογή των κυρώσεων παραμένει μεν στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών, οι προβλεπόμενες κυρώσεις όμως θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή τους εν λόγω κανόνες και τα εν λόγω μέτρα και θα πρέπει να της κοινοποιούν, χωρίς καθυστέρηση, κάθε μεταγενέστερη τροποποίηση που τα επηρεάζει.

(91)

Οι ισχύοντες εθνικοί κανόνες για τις κυρώσεις διαφέρουν σημαντικά στην Ένωση. Ειδικότερα, η δυνατότητα επιβολής αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών προστίμων στους εμπόρους που είναι υπεύθυνοι για εκτεταμένες παραβάσεις ή εκτεταμένες παραβάσεις με ενωσιακή διάσταση δεν διασφαλίζεται από όλα τα κράτη μέλη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι έμποροι αυτοί μπορεί να είναι όμιλος εταιρειών. Προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι αρχές των κρατών μελών μπορούν να επιβάλλουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις όσον αφορά εκτεταμένες παραβάσεις και εκτεταμένες παραβάσεις με ενωσιακή διάσταση που αποτελούν αντικείμενο μέτρων συντονισμένης διερεύνησης και εφαρμογής σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/2394 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19), θα πρέπει να θεσπιστούν πρόστιμα ως στοιχείο των κυρώσεων για τις εν λόγω παραβάσεις.

(92)

Για να ενισχυθεί η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, θα πρέπει να επιτρέπεται στις αρμόδιες αρχές να δημοσιοποιούν οποιαδήποτε διοικητική κύρωση επιβάλλεται λόγω παράβασης των μέτρων που θεσπίζονται κατ’ εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, εκτός αν η δημοσιοποίηση αυτή ενδέχεται να διαταράξει σοβαρά τις χρηματοπιστωτικές αγορές ή να προκαλέσει δυσανάλογη ζημία στα εμπλεκόμενα μέρη.

(93)

Χρειάζεται να επανεξεταστεί η αποτελεσματική λειτουργία της παρούσας οδηγίας, καθώς και η πρόοδος όσον αφορά την εδραίωση εσωτερικής αγοράς με υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών στον τομέα των συμβάσεων πίστωσης. Ανά τετραετία, η Επιτροπή θα πρέπει να προβαίνει σε αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας για να εκτιμά το ανώτατο όριο των 100 000 EUR που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία και τα ποσοστά που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της καταβλητέας αποζημίωσης σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης, καθώς και αξιολόγηση του αν το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας εξακολουθεί να είναι κατάλληλο σε σχέση με συμβάσεις πίστωσης που εξασφαλίζονται με ακίνητα που δεν προορίζονται για κατοικία. Η εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει ανάλυση της εξέλιξης της αγοράς καταναλωτικής πίστης που στηρίζει την πράσινη μετάβαση και εκτίμηση της ανάγκης για περαιτέρω μέτρα για τη βελτίωση της χρήσης τέτοιων πιστώσεων, καθώς και αξιολόγηση της εφαρμογής των κυρώσεων που επιβάλλονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, ιδίως ως προς την αποτελεσματικότητα και το αποτρεπτικό αποτέλεσμά τους. Κατά την αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας, η Επιτροπή θα πρέπει να αναλύει τις οικονομικές τάσεις στην Ένωση και την κατάσταση στη σχετική αγορά, όπως εμφάνιση νέων μορφών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ψηφιακές τάσεις, και μεγέθη και τάσεις της διασυνοριακής παροχής πιστώσεων. Θα πρέπει επίσης να εξετάζει την αποτελεσματικότητα της παρούσας οδηγίας, μεταξύ άλλων το κόστος και τα οφέλη που συνεπάγεται για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Επιπλέον, η συμμετοχική χρηματοδότηση αποτελεί ολοένα και περισσότερο μορφή χρηματοδότησης που διατίθεται στους καταναλωτές, συνήθως για μικρές δαπάνες ή επενδύσεις. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/1503 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20) αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του τις υπηρεσίες συμμετοχικής χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διευκολύνουν τη χορήγηση πιστώσεων οι οποίες παρέχονται σε καταναλωτές. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει την ανάγκη να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την προστασία των καταναλωτών που ζητούν να λάβουν πίστωση ή να επενδύσουν μέσω παρόχου πιστωτικών υπηρεσιών συμμετοχικής χρηματοδότησης.

(94)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η θέσπιση κοινών κανόνων για ορισμένες πτυχές των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την καταναλωτική πίστη, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, λαμβανομένων υπόψη των εξελίξεων στην αγορά υπό το πρίσμα της ψηφιοποίησης και του στόχου της διευκόλυνσης της διασυνοριακής παροχής πιστώσεων, μπορεί όμως να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, η οποία διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(95)

Προκειμένου να τροποποιηθούν μη ουσιώδη στοιχεία της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τις πρόσθετες παραδοχές για τον υπολογισμό του συνολικού ετησίου πραγματικού επιτοκίου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (21). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(96)

Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα (22), τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να επισυνάπτουν στην κοινοποίηση των εθνικών μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, όταν δικαιολογείται, ένα ή περισσότερα έγγραφα που διευκρινίζουν τη σχέση ανάμεσα στα στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα τμήματα των εθνικών πράξεων μεταφοράς. Για την παρούσα οδηγία ο νομοθέτης εκτιμά ότι η διαβίβαση των εγγράφων αυτών είναι δικαιολογημένη.

(97)

Λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των τροποποιήσεων που χρειάζεται να πραγματοποιηθούν στην οδηγία 2008/48/ΕΚ λόγω της εξέλιξης του τομέα της καταναλωτικής πίστης και χάριν σαφήνειας της ενωσιακής νομοθεσίας, η εν λόγω οδηγία θα πρέπει να καταργηθεί και να αντικατασταθεί από την παρούσα οδηγία.

(98)

Ζητήθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23), η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, που γνωμοδότησε στις 26 Αυγούστου 2021 (24),