(1)

Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει την εγκαθίδρυση εσωτερικής αγοράς και την καθιέρωση συστήματος που θα αποτρέπει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Η θέσπιση κοινών κανόνων και πρακτικών στα κράτη μέλη σχετικά με την ανάπτυξη πλαισίου διακυβέρνησης των δεδομένων αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη των εν λόγω στόχων με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Θα πρέπει επίσης να εγγυάται την ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης, προωθώντας παράλληλα τη διεθνή ελεύθερη ροή δεδομένων.

(2)

Την τελευταία δεκαετία, οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν μετασχηματίσει την οικονομία και την κοινωνία, επηρεάζοντας όλους τους τομείς δραστηριότητας και την καθημερινότητα. Τα δεδομένα βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του μετασχηματισμού: η καινοτομία που βασίζεται σε δεδομένα θα αποφέρει τεράστια οφέλη τόσο για τους πολίτες της Ένωσης όσο και για την οικονομία, για παράδειγμα, με τη βελτίωση και την εξατομίκευση της ιατρικής, την παροχή νέας κινητικότητας και τη συμβολή στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 11ης Δεκεμβρίου 2019, για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Προκειμένου η βασιζόμενη στα δεδομένα οικονομία να καταστεί χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους πολίτες της Ένωσης, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη μείωση του ψηφιακού χάσματος, στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην οικονομία των δεδομένων και στην προώθηση ευρωπαϊκής εμπειρογνωσίας αιχμής στον τομέα της τεχνολογίας. Η οικονομία των δεδομένων πρέπει να οικοδομηθεί κατά τρόπο που να επιτρέπει στις επιχειρήσεις, ιδίως τις πολύ μικρές, τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), όπως ορίζονται στο παράρτημα της σύστασης 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής (3), και στις νεοφυείς επιχειρήσεις να ευδοκιμούν, διασφαλίζοντας την ουδετερότητα πρόσβασης στα δεδομένα και τη φορητότητα και τη διαλειτουργικότητά των δεδομένων και αποφεύγοντας φαινόμενα εγκλωβισμού. Στην από 19ης Φεβρουαρίου 2020 ανακοίνωσή της σχετικά με Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα («Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα»), η Επιτροπή περιέγραψε το όραμα ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων, δηλαδή μιας εσωτερικής αγοράς δεδομένων στην οποία τα δεδομένα θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ανεξάρτητα από τη φυσική θέση όπου είναι αποθηκευμένα στην Ένωση σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο, στοιχείο που μεταξύ άλλων θα μπορούσε να έχει ζωτική σημασία για την ταχεία ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης.

Η Επιτροπή ζήτησε επίσης να διασφαλιστεί η ελεύθερη και ασφαλής ροή δεδομένων προς και από τρίτες χώρες, με την επιφύλαξη εξαιρέσεων και περιορισμών για λόγους δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας τάξης και άλλων θεμιτών στόχων δημόσιας πολιτικής της Ένωσης, σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις, μεταξύ άλλων και όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα. Για να γίνει πραγματικότητα αυτό το όραμα, η Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων ανά τομέα για κοινοχρησία και διασύνδεση δεδομένων. Όπως προτείνεται στην Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα, αυτοί οι κοινοί ευρωπαϊκοί χώροι δεδομένων θα μπορούσαν να καλύπτουν τομείς όπως η υγεία, η κινητικότητα, η μεταποίηση, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η ενέργεια ή η γεωργία, ή συνδυασμό των εν λόγω τομέων, για παράδειγμα, ενέργεια και κλίμα, καθώς και θεματικούς τομείς, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ή οι ευρωπαϊκοί χώροι δεδομένων δημόσιων διοικήσεων ή δεξιοτήτων. Οι κοινοί ευρωπαϊκοί χώροι δεδομένων θα πρέπει να καθιστούν τα δεδομένα ευρέσιμα, προσβάσιμα, διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιήσιμα («αρχές FAIR για τα δεδομένα»), διασφαλίζοντας παράλληλα υψηλό επίπεδο κυβερνοασφάλειας. Όταν υπάρχουν ίσοι όροι ανταγωνισμού στην οικονομία των δεδομένων, οι επιχειρήσεις ανταγωνίζονται ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών και όχι ως προς τον όγκο των δεδομένων που ελέγχουν. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού, της δημιουργίας και της διατήρησης ίσων όρων ανταγωνισμού στην οικονομία των δεδομένων, απαιτείται χρηστή διακυβέρνηση, στην οποία πρέπει να συμμετέχουν και να εκπροσωπούνται τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων.

(3)

Είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι προϋποθέσεις για την κοινοχρησία δεδομένων στην εσωτερική αγορά μέσω της δημιουργίας εναρμονισμένου πλαισίου ανταλλαγών δεδομένων και του καθορισμού ορισμένων βασικών απαιτήσεων για τη διακυβέρνηση των δεδομένων, με ιδιαίτερη έμφαση στη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αποσκοπεί στην περαιτέρω ανάπτυξη της ψηφιακής εσωτερικής αγοράς χωρίς σύνορα και μιας ανθρωποκεντρικής, αξιόπιστης και ασφαλούς κοινωνίας και οικονομίας δεδομένων. Το τομεακό ενωσιακό δίκαιο μπορεί να αναπτύξει, να προσαρμόσει και να προτείνει νέα και συμπληρωματικά στοιχεία, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του τομέα, όπως το ενωσιακό δίκαιο που προβλέπεται από τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία και από την πρόσβαση σε δεδομένα οχημάτων.Επίσης, ορισμένοι τομείς της οικονομίας ρυθμίζονται ήδη από τομεακό ενωσιακό δίκαιο που περιλαμβάνει κανόνες σχετικούς με την κοινοχρησία δεδομένων ή την πρόσβαση σε δεδομένα σε διασυνοριακό ή ενωσιακό επίπεδο, για παράδειγμα την οδηγία 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων υγείας, και τις σχετικές νομοθετικές πράξεις στον τομέα των μεταφορών, όπως τους κανονισμούς (ΕΕ) 2019/1239 (5) και (ΕΕ) 2020/1056 (6) και την οδηγία 2010/40/ΕΕ (7) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων κινητικότητας.

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει επομένως να ισχύει με την επιφύλαξη των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 223/2009 (8), (ΕΕ) 2018/858 (9) και (ΕΕ) 2018/1807 (10) καθώς και των οδηγιών 2000/31/ΕΚ (11), 2001/29/ΕΚ (12), 2004/48/ΕΚ (13). 2007/2/ΕΚ (14), 2010/40/ΕΕ, (ΕΕ) 2015/849 (15), (ΕΕ) 2016/943 (16), (ΕΕ) 2017/1132 (17), (ΕΕ) 2019/790 (18) και (ΕΕ) 2019/1024 (19) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αλλά και οποιοδήποτε άλλο τομεακό ενωσιακό δίκαιο που ρυθμίζει την πρόσβαση σε δεδομένα και την περαιτέρω χρήση τους. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο σχετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα και τη χρήση δεδομένων για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων, καθώς και για τη διεθνή συνεργασία στο εν λόγω πλαίσιο.,

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τις αρμοδιότητες των κρατών μελών όσον αφορά τις δραστηριότητες τους που αφορούν τη δημόσια ασφάλεια, την άμυνα και την εθνική ασφάλεια. Η περαιτέρω χρήση δεδομένων που προστατεύονται για αυτούς τους λόγους και βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα, μεταξύ άλλων και των δεδομένων από διαδικασίες προμηθειών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2009/81/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), δεν θα πρέπει να καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό.Θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα οριζόντιο καθεστώς για την περαιτέρω χρήση ορισμένων κατηγοριών προστατευόμενων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα και την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και υπηρεσιών με βάση τον αλτρουισμό δεδομένων στην Ένωση. Λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών των διαφόρων τομέων, μπορεί να απαιτείται ο σχεδιασμός τομεακών συστημάτων που βασίζονται σε δεδομένα, με θεμέλιο τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν την ένδειξη «πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων αναγνωρισμένοι στην Ένωση». Τα νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν να υποστηρίξουν σκοπούς γενικού συμφέροντος καθιστώντας διαθέσιμα σχετικά δεδομένα βάσει αλτρουισμού δεδομένων σε κλίμακα και τα οποία πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καταχωρίζονται ως και να χρησιμοποιούν την ένδειξη «οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων αναγνωρισμένες στην Ένωση». Στις περιπτώσεις που τομεακό ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο ορίζει ότι οι φορείς του δημόσιου τομέα, τέτοιοι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων ή τέτοια νομικά πρόσωπα (αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων) πρέπει να πληρούν ειδικές επιπρόσθετες τεχνικές, διοικητικές ή οργανωτικές απαιτήσεις, μεταξύ άλλων μέσω καθεστώτος έγκρισης ή πιστοποίησης, θα πρέπει να εφαρμόζονται και οι οικείες διατάξεις του εν λόγω τομεακού ενωσιακού ή εθνικού δικαίου.

(4)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των κανονισμών (ΕΕ) 2016/679 (21) και (ΕΕ) 2018/1725 (22) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και των οδηγιών 2002/58/ΕΚ (23) και (ΕΕ) 2016/680 (24) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και των αντίστοιχων διατάξεων του εθνικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες τα δεδομένα προσωπικού και μη προσωπικού χαρακτήρα σε ένα σύνολο δεδομένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Ειδικότερα, όσον αφορά τον παρόντα κανονισμό, δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ότι δημιουργεί νέα νομική βάση για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για καμία από τις ρυθμιζόμενες δραστηριότητες ή ότι τροποποιεί τις απαιτήσεις πληροφοριών που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Η εφαρμογή του παρόντος κανονισμού δεν θα πρέπει να εμποδίζει τις διαβιβάσεις διασυνοριακών δεδομένων, σύμφωνα με το κεφάλαιο V του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ του παρόντος κανονισμού και του ενωσιακού δικαίου για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή του εθνικού δικαίου που έχει θεσπιστεί σύμφωνα με το εν λόγω ενωσιακό δίκαιο, το σχετικό ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να υπερισχύει. Οι αρχές προστασίας δεδομένων θα πρέπει να μπορούν να θεωρούνται αρμόδιες αρχές στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού. Όταν άλλες αρχές λειτουργούν ως αρμόδιες αρχές στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, η λειτουργία τους δεν θα πρέπει να θίγει τις εποπτικές εξουσίες και αρμοδιότητες των αρχών προστασίας δεδομένων δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679.

(5)

Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης είναι απαραίτητη για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στην κοινοχρησία δεδομένων με τη θέσπιση κατάλληλων μηχανισμών για τον έλεγχο που ασκούν τόσο τα υποκείμενα των δεδομένων όσο και οι κάτοχοι δεδομένων επί των δεδομένων που τους αφορούν, καθώς και για να αντιμετωπιστούν άλλοι φραγμοί στην εύρυθμη λειτουργία και την ανταγωνιστικότητα μιας βασιζόμενης στα δεδομένα οικονομίας. Η εν λόγω δράση δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις που προβλέπονται στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί από την Ένωση. Ένα πλαίσιο διακυβέρνησης σε επίπεδο Ένωσης θα πρέπει να επιδιώκει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων σχετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα, τον έλεγχο, την κοινοχρησία, τη χρήση και την περαιτέρω χρήση δεδομένων, ιδίως με τη θέσπιση κατάλληλων μηχανισμών ώστε τα υποκείμενα των δεδομένων να γνωρίζουν και να ασκούν ουσιαστικά τα δικαιώματά τους, καθώς και όσον αφορά την περαιτέρω χρήση ορισμένων ειδών δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή των φορέων του δημόσιου τομέα, την παροχή υπηρεσιών από παρόχους υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων σε υποκείμενα των δεδομένων, σε κατόχους δεδομένων και χρήστες δεδομένων, καθώς και τη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων που καθίστανται διαθέσιμα για αλτρουιστικούς σκοπούς από φυσικά και νομικά πρόσωπα. Ειδικότερα, η αύξηση της διαφάνειας όσον αφορά τον σκοπό της χρήσης των δεδομένων και τους όρους υπό τους οποίους αποθηκεύονται τα δεδομένα από τις επιχειρήσεις μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης.

(6)

Η αντίληψη ότι τα δεδομένα που παράγονται ή συλλέγονται από φορείς του δημόσιου τομέα ή άλλες οντότητες με επιβάρυνση των δημόσιων προϋπολογισμών θα πρέπει να ωφελούν την κοινωνία αποτελεί μέρος της πολιτικής της Ένωσης εδώ και πολύ καιρό. Η οδηγία (ΕΕ) 2019/1024 και το τομεακό ενωσιακό δίκαιο, διασφαλίζουν ότι περισσότερα δεδομένα που παράγονται από τους φορείς του δημόσιου τομέα καθίστανται εύκολα διαθέσιμα για χρήση και περαιτέρω χρήση. Ωστόσο, ορισμένες κατηγορίες δεδομένων όπως εμπορικά εμπιστευτικά δεδομένα, δεδομένα που καλύπτονται από το στατιστικό απόρρητο και δεδομένα που προστατεύονται από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας τρίτων, συμπεριλαμβανομένου του εμπορικού απορρήτου, και δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, σε δημόσιες βάσεις δεδομένων συχνά δεν καθίστανται διαθέσιμα, ούτε καν για δραστηριότητες έρευνας ή καινοτομίας υπέρ του δημόσιου συμφέροντος, παρά το γεγονός ότι αυτό είναι εφικτό σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο της Ένωσης, ιδίως τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και τις οδηγίες 2002/58/ΕΚ και (ΕΕ) 2016/680. Λόγω του ευαίσθητου χαρακτήρα αυτών των δεδομένων, πριν από τη διάθεσή τους πρέπει να πληρούνται ορισμένες τεχνικές και νομικές διαδικαστικές απαιτήσεις, μεταξύ άλλων ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός των δικαιωμάτων τρίτων σε αυτά τα δεδομένα ή να περιορίζεται ο αρνητικός αντίκτυπος στα θεμελιώδη δικαιώματα, στην αρχή της αποφυγής των διακρίσεων και στην προστασία των δεδομένων. Η εκπλήρωση των εν λόγω απαιτήσεων απαιτεί συνήθως πολύ χρόνο και υψηλό επίπεδο γνώσεων, με αποτέλεσμα τα εν λόγω δεδομένα να μην χρησιμοποιούνται επαρκώς. Παρόλο που ορισμένα κράτη μέλη θεσπίζουν δομές, διαδικασίες ή νομοθεσία για να διευκολύνουν την περαιτέρω χρήση του εν λόγω είδους, αυτό δεν συμβαίνει σε όλη την Ένωση. Προκειμένου να διευκολυνθεί η χρήση δεδομένων για την ευρωπαϊκή έρευνα και καινοτομία από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, απαιτούνται σαφείς όροι για την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά και τη χρήση τους σε ολόκληρη την Ένωση.

(7)

Υπάρχουν τεχνικές που παρέχουν δυνατότητα αναλύσεων βάσεων δεδομένων που περιέχουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως η ανωνυμοποίηση, η διαφορική ιδιωτικότητα, η γενίκευση, η καταστολή και η τυχαιοποίηση, η χρήση συνθετικών δεδομένων ή άλλες παρόμοιες μέθοδοι, καθώς και άλλες υπερσύγχρονες μέθοδοι για τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε επεξεργασία των δεδομένων περισσότερο φιλική προς την ιδιωτικότητα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στήριξη στους φορείς του δημόσιου τομέα, ώστε να γίνεται βέλτιστη χρήση των εν λόγω τεχνικών και να καθίστανται με τον τρόπο αυτό διαθέσιμα όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα προς κοινοχρησία. Η εφαρμογή αυτών των τεχνικών, σε συνδυασμό με ολοκληρωμένες εκτιμήσεις αντικτύπου και άλλες διασφαλίσεις όσον αφορά την προστασία δεδομένων, μπορεί να συμβάλει σε ασφαλέστερη χρήση και περαιτέρω χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και αναμένεται να διασφαλίσει την ασφαλή περαιτέρω χρήση εμπορικά εμπιστευτικών επιχειρηματικών δεδομένων για σκοπούς έρευνας, καινοτομίας και στατιστικής. Σε πολλές περιπτώσεις, η εφαρμογή αυτών των τεχνικών, εκτιμήσεων αντικτύπου και άλλων διασφαλίσεων, συνεπάγεται ότι η χρήση και η περαιτέρω χρήση δεδομένων μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο σε ένα ασφαλές περιβάλλον επεξεργασίας το οποίο παρέχεται ή ελέγχεται από τον φορέα του δημόσιου τομέα. Σε επίπεδο Ένωσης υπάρχει πείρα με τέτοια ασφαλή περιβάλλοντα επεξεργασίας που χρησιμοποιούνται για την έρευνα σχετικά με στατιστικά μικροδεδομένα με βάση τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 557/2013 της Επιτροπής (25). Γενικά, όσον αφορά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, η επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων θα πρέπει να βασίζεται σε μία ή περισσότερες από τις νομικές βάσεις που ορίζονται στα άρθρα 6 και 9 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679.

(8)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, οι αρχές της προστασίας των δεδομένων δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται σε ανώνυμες πληροφορίες, δηλαδή πληροφορίες που δεν σχετίζονται με ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο, ή σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που έχουν ανωνυμοποιηθεί κατά τρόπο ώστε η ταυτότητα του υποκειμένου των δεδομένων να μη μπορεί ή να μη μπορεί πλέον να εξακριβωθεί. Η επαναταυτοποίηση των υποκειμένων των δεδομένων από ανωνυμοποιημένα σύνολα δεδομένων θα πρέπει να απαγορεύεται χωρίς να θίγεται η δυνατότητα διεξαγωγής έρευνας σχετικά με τις τεχνικές ανωνυμοποίησης, ιδίως για τους σκοπούς της κατοχύρωσης της ασφάλειας των πληροφοριών, της βελτίωσης των υφιστάμενων τεχνικών ανωνυμοποίησης και της συμβολής στη συνολική ανθεκτικότητα της ανωνυμοποίησης, η οποία αναλαμβάνεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679.

(9)

Προκειμένου να διευκολυνθεί η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και των εμπιστευτικών δεδομένων και να επιταχυνθεί η διαδικασία διάθεσης των εν λόγω δεδομένων για περαιτέρω χρήση δυνάμει του παρόντος κανονισμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προτρέπουν τους φορείς του δημόσιου τομέα να δημιουργούν και να καθιστούν διαθέσιμα δεδομένα σύμφωνα με την αρχή της «εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού διάθεσης», που αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024, και να προάγουν τη δημιουργία και την προμήθεια δεδομένων σε μορφοτύπους και δομές που διευκολύνουν την ανωνυμοποίηση από αυτή την άποψη.

(10)

Οι κατηγορίες των δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα και τα οποία θα πρέπει να υπόκεινται σε περαιτέρω χρήση δυνάμει του παρόντος κανονισμού δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024, η οποία δεν εφαρμόζεται σε δεδομένα τα οποία δεν είναι προσβάσιμα λόγω εμπορικού και στατιστικού απορρήτου και δεδομένα που περιλαμβάνονται σε έργα ή άλλο υλικό επί των οποίων τρίτα μέρη έχουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. Στα εμπορικά εμπιστευτικά δεδομένα περιλαμβάνονται τα δεδομένα που προστατεύονται από εμπορικό απόρρητο, η προστατευμένη τεχνογνωσία και κάθε άλλη πληροφορία της οποίας η αδικαιολόγητη αποκάλυψη θα είχε αντίκτυπο στη θέση στην αγορά ή στην οικονομική ευρωστία της επιχείρησης. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να έχει εφαρμογή σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024, δεδομένου ότι το καθεστώς πρόσβασης αποκλείει ή περιορίζει την πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα για λόγους προστασίας των δεδομένων και προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου, ιδίως σύμφωνα με τους κανόνες για την προστασία των δεδομένων. Η περαιτέρω χρήση δεδομένων τα οποία μπορεί να περιέχουν εμπορικό απόρρητο θα πρέπει να πραγματοποιείται με την επιφύλαξη της οδηγίας (ΕΕ) 2016/943, η οποία ορίζει το πλαίσιο για τη νόμιμη απόκτηση, χρήση ή αποκάλυψη πληροφοριών εμπορικού απορρήτου.

(11)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να δημιουργεί υποχρέωση να επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα. Ειδικότερα, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει επομένως να είναι σε θέση να αποφασίζει αν τα δεδομένα καθίστανται προσβάσιμα για περαιτέρω χρήση, μεταξύ άλλων όσον αφορά τους σκοπούς και το πεδίο εφαρμογής της συγκεκριμένης πρόσβασης. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να συμπληρώνει και να μη θίγει ειδικότερες υποχρεώσεις των φορέων του δημόσιου τομέα να επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση δεδομένων σύμφωνα με τομεακό ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο. Η πρόσβαση του κοινού σε επίσημα έγγραφα μπορεί να θεωρηθεί ως δημόσιο συμφέρον. Λαμβανομένου υπόψη του ρόλου της πρόσβασης του κοινού σε επίσημα έγγραφα και της διαφάνειας σε μια δημοκρατική κοινωνία, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να ισχύει επίσης με την επιφύλαξη του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου για τη χορήγηση πρόσβασης σε επίσημα έγγραφα και τη δημοσιοποίησή τους. Η πρόσβαση σε επίσημα έγγραφα μπορεί ειδικότερα να παρέχεται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο χωρίς την επιβολή ειδικών όρων ή με την επιβολή ειδικών όρων που δεν προβλέπονται από τον παρόντα κανονισμό.

(12)

Το καθεστώς περαιτέρω χρήσης που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να ισχύει για τα δεδομένα, η διάθεση των οποίων εμπίπτει στο πεδίο της δημόσιας αποστολής των οικείων φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτή ορίζεται από τον νόμο ή βάσει άλλων δεσμευτικών κανόνων του κράτους μέλους. Εφόσον δεν υπάρχουν τέτοιοι κανόνες, η δημόσια αποστολή θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με την κοινή διοικητική πρακτική στο κράτος μέλος, υπό τον όρο ότι το πεδίο της δημόσιας αποστολής είναι σαφές και υπόκειται σε επανεξέταση. Η δημόσια αποστολή θα μπορούσε να ορίζεται συνολικά ή κατά περίπτωση για τους επιμέρους φορείς του δημόσιου τομέα. Δεδομένου ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν καλύπτονται από τον ορισμό του φορέα του δημόσιου τομέα, τα δεδομένα που βρίσκονται στην κατοχή δημοσίων επιχειρήσεων δεν θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Τα δεδομένα που βρίσκονται στην κατοχή πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως βιβλιοθήκες, αρχεία και μουσεία, καθώς και ορχήστρες, όπερες, μπαλέτα και θέατρα, και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, δεδομένου ότι τα έργα και άλλα έγγραφα που κατέχουν καλύπτονται κυρίως από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας τρίτων. Οι ερευνητικοί οργανισμοί και οι οργανισμοί χρηματοδότησης της έρευνας μπορούν επίσης να είναι οργανωμένοι ως φορείς του δημόσιου τομέα ή οργανισμοί δημόσιου δικαίου.

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται στους εν λόγω υβριδικούς οργανισμούς μόνο υπό την ιδιότητά τους ως ερευνητικών οργανισμών. Εάν ένας ερευνητικός οργανισμός κατέχει δεδομένα στο πλαίσιο ειδικής ένωσης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα ή άλλους φορείς του δημόσιου τομέα, οργανισμούς δημόσιου δικαίου ή υβριδικούς ερευνητικούς οργανισμούς, δηλαδή οργανωμένους είτε ως φορείς του δημόσιου τομέα είτε ως δημόσιες επιχειρήσεις, με κύριο σκοπό τη διεξαγωγή έρευνας, τα εν λόγω δεδομένα επίσης δεν θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Κατά περίπτωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν τον παρόντα κανονισμό σε δημόσιες επιχειρήσεις ή ιδιωτικές επιχειρήσεις που ασκούν καθήκοντα του δημόσιου τομέα ή παρέχουν υπηρεσίες γενικού συμφέροντος. Η ανταλλαγή δεδομένων, αποκλειστικά στο πλαίσιο της εκτέλεσης των δημόσιων καθηκόντων τους, μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα στην Ένωση ή μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα στην Ένωση και φορέων του δημόσιου τομέα σε τρίτες χώρες ή διεθνών οργανισμών, καθώς και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ ερευνητών για μη εμπορικούς σκοπούς επιστημονικής έρευνας, δεν θα πρέπει να υπόκειται στις διατάξεις του παρόντος κανονισμού σχετικά με την περαιτέρω χρήση ορισμένων κατηγοριών προστατευόμενων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα.

(13)

Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να συμμορφώνονται με το δίκαιο περί ανταγωνισμού κατά τη θέσπιση των αρχών περαιτέρω χρήσης των δεδομένων που κατέχουν, αποφεύγοντας τη σύναψη συμφωνιών οι οποίες μπορεί να έχουν ως στόχο ή αποτέλεσμα τη δημιουργία αποκλειστικών δικαιωμάτων για την περαιτέρω χρήση ορισμένων δεδομένων. Η σύναψη τέτοιων συμφωνιών θα πρέπει να είναι δυνατή μόνο όταν είναι δικαιολογημένη και απαραίτητη για την παροχή υπηρεσίας ή την προμήθεια προϊόντος υπέρ του γενικού συμφέροντος. Αυτό μπορεί να συμβαίνει όταν η αποκλειστική χρήση των δεδομένων είναι ο μόνος τρόπος για να μεγιστοποιηθούν τα κοινωνικά οφέλη των εν λόγω δεδομένων, για παράδειγμα όταν υπάρχει μόνο μία οντότητα (η οποία είναι εξειδικευμένη στην επεξεργασία ενός συγκεκριμένου συνόλου δεδομένων) ικανή να παρέχει την υπηρεσία ή να προμηθεύει το προϊόν που επιτρέπει στον φορέα του δημόσιου τομέα να παρέχει μία υπηρεσία ή να προμηθεύει ένα προϊόν υπέρ του γενικού συμφέροντος. Ωστόσο, τέτοιες συμφωνίες θα πρέπει να συνάπτονται σύμφωνα με το εφαρμοστέο ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο και να υπόκεινται τακτικά σε επανεξέταση με βάση ανάλυση της αγοράς, ώστε να διαπιστώνεται αν εξακολουθεί να είναι απαραίτητη η εν λόγω αποκλειστικότητα. Επίσης, οι εν λόγω συμφωνίες θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους σχετικούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, κατά περίπτωση, και να συνάπτονται για περιορισμένη διάρκεια, η οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 12 μήνες. Για να διασφαλιστεί η διαφάνεια, οι εν λόγω αποκλειστικές συμφωνίες θα πρέπει να δημοσιεύονται στο διαδίκτυο, σε μορφή που συμμορφώνεται με το σχετικό δίκαιο της Ένωσης για τις δημόσιες συμβάσεις,. Όταν ένα αποκλειστικό δικαίωμα περαιτέρω χρήσης δεδομένων δεν συμμορφώνεται με τον παρόντα κανονισμό, το εν λόγω αποκλειστικό δικαίωμα θα πρέπει να είναι άκυρο.

(14)

Απαγορευμένες αποκλειστικές συμφωνίες και άλλες πρακτικές ή ρυθμίσεις σχετικά με την περαιτέρω χρήση δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα οι οποίες δεν χορηγούν ρητώς αποκλειστικά δικαιώματα, αλλά που μπορεί να αναμένεται εύλογα ότι θα περιορίσουν τη διαθεσιμότητα των δεδομένων για περαιτέρω χρήση, και οι οποίες έχουν συναφθεί ή εφαρμόζονταν ήδη πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού, δεν θα πρέπει να ανανεωθούν μετά τη λήξη της διάρκειάς τους. Στην περίπτωση συμφωνιών αορίστου ή μεγαλύτερης διάρκειας, αυτές θα πρέπει να καταγγελθούν εντός 30 μηνών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού.

(15)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να καθορίσει προϋποθέσεις περαιτέρω χρήσης προστατευόμενων δεδομένων που θα εφαρμόζονται σε φορείς του δημόσιου τομέα οι οποίοι ορίζονται ως αρμόδιοι, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, να χορηγούν ή να αρνούνται την πρόσβαση για περαιτέρω χρήση και οι οποίες δεν θα πρέπει να θίγουν τα δικαιώματα ή τις υποχρεώσεις σχετικά με την πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα. Οι εν λόγω προϋποθέσεις θα πρέπει να μην εισάγουν διακρίσεις, να είναι διαφανείς, αναλογικές και αντικειμενικά αιτιολογημένες. χωρίς να περιορίζουν τον ανταγωνισμό, με ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της πρόσβασης των ΜΜΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων στα εν λόγω δεδομένα. Οι προϋποθέσεις της περαιτέρω χρήσης θα πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο που να προάγει την επιστημονική έρευνα, για παράδειγμα η ευνοϊκή προώθηση της επιστημονικής έρευνας θα πρέπει κατά κανόνα να μη θεωρείται ότι εισάγει διακρίσεις. Οι φορείς του δημόσιου τομέα που επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση θα πρέπει να διαθέτουν τα απαραίτητα τεχνικά μέσα για να διασφαλίζουν την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τρίτων μερών και θα πρέπει να διαθέτουν την εξουσία να ζητούν τις απαραίτητες πληροφορίες από τον περαιτέρω χρήστη. Οι προϋποθέσεις που συνοδεύουν την περαιτέρω χρήση δεδομένων θα πρέπει να περιορίζονται σε ό, τι είναι αναγκαίο για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τρίτων στα δεδομένα και της ακεραιότητας των συστημάτων τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών των φορέων του δημόσιου τομέα. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να εφαρμόζουν προϋποθέσεις που εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα του περαιτέρω χρήστη χωρίς να συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση για τους φορείς του δημόσιου τομέα. Οι προϋποθέσεις που συνοδεύουν την περαιτέρω χρήση θα πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο που να διασφαλίζει αποτελεσματικές εγγυήσεις όσον αφορά την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Πριν διαβιβαστούν, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να ανωνυμοποιούνται, έτσι ώστε να μην επιτρέπεται η εξακρίβωση της ταυτότητας των υποκειμένων των δεδομένων, και τα δεδομένα που περιέχουν εμπορικά εμπιστευτικές πληροφορίες θα πρέπει να τροποποιούνται κατά τρόπο ώστε να μην αποκαλύπτονται εμπιστευτικές πληροφορίες. Στις περιπτώσεις που η παροχή ανωνυμοποιημένων ή τροποποιημένων δεδομένων δεν καλύπτει τις ανάγκες του περαιτέρω χρήστη, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι οποιεσδήποτε απαιτήσεις για τη διενέργεια εκτίμησης αντικτύπου σχετικά με την προστασία των δεδομένων και τη διαβούλευση με την εποπτική αρχή σύμφωνα με τα άρθρα 35 και 36 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 και εφόσον οι κίνδυνοι για τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υποκειμένων των δεδομένων έχουν διαπιστωθεί ως ελάχιστοι, θα μπορούσε να επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση των δεδομένων στους χώρους του φορέα ή εξ αποστάσεως, εντός ασφαλούς περιβάλλοντος επεξεργασίας.

Τούτο θα μπορούσε να αποτελέσει κατάλληλη ρύθμιση για την περαιτέρω χρήση ψευδωνυμοποιημένων δεδομένων. Οι αναλύσεις δεδομένων σε τέτοια ασφαλή περιβάλλοντα επεξεργασίας θα πρέπει να πραγματοποιούνται υπό την εποπτεία του φορέα του δημόσιου τομέα, έτσι ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα τρίτων. Ειδικότερα, δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να διαβιβάζονται για περαιτέρω χρήση σε τρίτο μέρος μόνον όταν υπάρχει νομική βάση στο πλαίσιο του δικαίου προστασίας των δεδομένων, η οποία επιτρέπει την εν λόγω διαβίβαση. Τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να διαβιβάζονται μόνον όταν δεν υπάρχει λόγος να θεωρείται ότι ο συνδυασμός συνόλων δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα θα οδηγούσε στην ταυτοποίηση των υποκειμένων των δεδομένων. Αυτό θα πρέπει να ισχύει και για τα ψευδωνυμοποιημένα δεδομένα που διατηρούν την ιδιότητά τους ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Σε περίπτωση επαναταυτοποίησης των υποκειμένων των δεδομένων, η υποχρέωση κοινοποίησης της εν λόγω παραβίασης δεδομένων στον φορέα του δημόσιου τομέα θα πρέπει να ισχύει επιπλέον της υποχρέωσης να κοινοποιηθεί η εν λόγω παραβίαση δεδομένων σε εποπτική αρχή και στο υποκείμενο των δεδομένων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Κατά περίπτωση, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διευκολύνουν την περαιτέρω χρήση δεδομένων με βάση τη συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων ή την άδεια που παρέχουν οι κάτοχοι δεδομένων για την περαιτέρω χρήση δεδομένων που τα αφορούν με κατάλληλα τεχνικά μέσα. Από αυτή την άποψη, ο φορέας του δημόσιου τομέα θα πρέπει να καταβάλλει τις μέγιστες δυνατές προσπάθειες για να παρέχει βοήθεια στους δυνητικούς περαιτέρω χρήστες να ζητήσουν την εν λόγω συγκατάθεση ή άδεια μέσω της δημιουργίας τεχνικών μηχανισμών που επιτρέπουν τη διαβίβαση αιτημάτων συγκατάθεσης ή άδειας από περαιτέρω χρήστες, εάν αυτό είναι πρακτικά εφικτό. Δεν θα πρέπει να παρέχονται στοιχεία επικοινωνίας που δίνουν στους περαιτέρω χρήστες τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν απευθείας με τα υποκείμενα των δεδομένων ή τους κατόχους δεδομένων. Όταν ο φορέας του δημόσιου τομέα διαβιβάζει αίτημα συγκατάθεσης ή άδειας, θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το υποκείμενο των δεδομένων ή ο κάτοχος δεδομένων ενημερώνεται με σαφήνεια για τη δυνατότητά του να αρνηθεί τη συγκατάθεση ή την άδεια.

(16)

Προκειμένου να διευκολυνθεί και να ενθαρρυνθεί η χρήση δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα για σκοπούς επιστημονικής έρευνας, οι φορείς του δημόσιου τομέα παροτρύνονται να αναπτύξουν εναρμονισμένη προσέγγιση και εναρμονισμένες διαδικασίες για να καταστήσουν τα εν λόγω δεδομένα εύκολα προσβάσιμα για σκοπούς επιστημονικής έρευνας υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Αυτό μπορεί να σημαίνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία εξορθολογισμένων διοικητικών διαδικασιών, τυποποιημένης μορφοποίησης δεδομένων, πληροφοριακών μεταδεδομένων σχετικά με τις μεθοδολογικές επιλογές και τις επιλογές συλλογής δεδομένων, καθώς και τυποποιημένων πεδίων δεδομένων που επιτρέπουν την εύκολη σύνδεση συνόλων δεδομένων από διαφορετικές πηγές δεδομένων του δημόσιου τομέα, όταν απαιτείται για τους σκοπούς της ανάλυσης. Ο στόχος των εν λόγω πρακτικών θα πρέπει να είναι η προώθηση των δημόσια χρηματοδοτούμενων και παραγόμενων δεδομένων για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας σύμφωνα με την αρχή «ανοικτά στο μέτρο του δυνατού, κλειστά στο μέτρο του αναγκαίου».

(17)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να επηρεάζει τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας τρίτων μερών. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να επηρεάζει υφιστάμενα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας φορέων του δημόσιου τομέα ούτε να περιορίζει την άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων κατ’ ουδένα τρόπο. Οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να ισχύουν μόνο στον βαθμό που συμβιβάζονται με τις διατάξεις διεθνών συμφωνιών για την προστασία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως της σύμβασης της Βέρνης για την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων (σύμβαση της Βέρνης), της συμφωνίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (συμφωνία TRIPS) και της συνθήκης του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας για την πνευματική ιδιοκτησία (WCT) και με το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να ασκούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους κατά τρόπον που να διευκολύνει την περαιτέρω χρήση.

(18)

Δεδομένα που υπόκεινται σε δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και πληροφορίες εμπορικού απορρήτου, θα πρέπει να διαβιβάζονται σε τρίτους μόνο στην περίπτωση που η εν λόγω διαβίβαση είναι νόμιμη σύμφωνα με το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο ή με τη συμφωνία του κατόχου των δικαιωμάτων. Στις περιπτώσεις που φορείς του δημόσιου τομέα είναι κάτοχοι του δικαιώματος του κατασκευαστή βάσης δεδομένων που προβλέπεται στο άρθρο 7 παράγραφος 1 της οδηγίας 96/9/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26), δεν θα πρέπει να κάνουν χρήση του εν λόγω δικαιώματος για να αποτρέπουν την περαιτέρω χρήση των δεδομένων ή να περιορίζουν την περαιτέρω χρήση πέραν των ορίων που τίθενται με τον παρόντα κανονισμό.

(19)

Οι επιχειρήσεις και τα υποκείμενα των δεδομένων θα πρέπει να μπορούν να είναι βέβαιοι ότι η περαιτέρω χρήση ορισμένων κατηγοριών προστατευόμενων δεδομένων που είναι στην κατοχή των φορέων του δημόσιου τομέα θα πραγματοποιείται κατά τρόπο που σέβεται τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους. Επομένως, θα πρέπει να εφαρμοστούν επιπρόσθετες διασφαλίσεις για καταστάσεις στις οποίες η περαιτέρω χρήση τέτοιων δεδομένων του δημόσιου τομέα πραγματοποιείται με βάση επεξεργασία των δεδομένων εκτός του δημόσιου τομέα, όπως η υποχρέωση των φορέων του δημόσιου τομέα να μεριμνούν για την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων φυσικών και νομικών προσώπων, ειδικότερα σε σχέση με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, εμπορικά ευαίσθητα δεδομένα και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, σε όλες τις περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της διαβίβασης των εν λόγω δεδομένων σε τρίτες χώρες. Οι φορείς του δημόσιου τομέα δεν θα πρέπει να επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες σε εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας από ασφαλιστικές επιχειρήσεις ή οποιονδήποτε άλλον πάροχο υπηρεσιών με σκοπό την εισαγωγή διακρίσεων κατά τον καθορισμό των τιμών, καθώς αυτό θα αντέβαινε στο θεμελιώδες δικαίωμα της πρόσβασης στην υγεία.

(20)

Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλισθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού και η ανοικτή οικονομία της αγοράς, έχει ύψιστη σημασία να διαφυλάσσονται τα προστατευόμενα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως το εμπορικό απόρρητο, αλλά και δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα που αντιπροσωπεύουν περιεχόμενο το οποίο προστατεύεται από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας από παράνομη πρόσβαση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κλοπή διανοητικής ιδιοκτησίας ή βιομηχανική κατασκοπία. Για να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων ή συμφερόντων των κατόχων δεδομένων, τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία πρέπει να προστατεύονται από παράνομη ή μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σύμφωνα με το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο και τα οποία είναι στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα, θα πρέπει να είναι δυνατό να διαβιβάζονται σε τρίτες χώρες, αλλά μόνον όταν παρέχονται κατάλληλες διασφαλίσεις για τη χρήση των δεδομένων. Οι εν λόγω κατάλληλες διασφαλίσεις θα πρέπει να προβλέπουν, μεταξύ άλλων, την απαίτηση ότι ο φορέας του δημόσιου τομέα διαβιβάζει προστατευόμενα δεδομένα σε περαιτέρω χρήστη μόνον εάν ο εν λόγω περαιτέρω χρήστης αναλαμβάνει συμβατική δέσμευση προς το συμφέρον της προστασίας των δεδομένων. Ένας περαιτέρω χρήστης που σκοπεύει να διαβιβάσει τα προστατευόμενα δεδομένα σε τρίτη χώρα θα πρέπει να συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό ακόμα και μετά τη διαβίβαση των δεδομένων στην τρίτη χώρα. Για να διασφαλιστεί η δέουσα επιβολή των εν λόγω υποχρεώσεων, ο περαιτέρω χρήστης θα πρέπει επίσης να αποδέχεται τη δικαιοδοσία του κράτους μέλους του φορέα του δημόσιου τομέα που επέτρεψε την περαιτέρω χρήση για σκοπούς δικαστικής επίλυσης διαφορών.

(21)

Κατάλληλες διασφαλίσεις θα πρέπει επίσης να θεωρείται ότι εφαρμόζονται όταν, στην τρίτη χώρα στην οποία διαβιβάζονται δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, εφαρμόζονται ισοδύναμα μέτρα τα οποία διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα απολαμβάνουν επίπεδο προστασίας παρόμοιο του επιπέδου που εφαρμόζεται μέσω της ενωσιακού δικαίου, ειδικότερα όσον αφορά την προστασία εμπορικών απορρήτων και δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να δύναται να δηλώνει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, όταν αυτό δικαιολογείται λόγω του σημαντικού αριθμού αιτημάτων σε ολόκληρη την Ένωση σχετικά με την περαιτέρω χρήση δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες τρίτες χώρες, ότι μία τρίτη χώρα παρέχει επίπεδο προστασίας ουσιαστικά ισοδύναμο με εκείνο που παρέχει το ενωσιακό δίκαιο. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί την αναγκαιότητα των εν λόγω εκτελεστικών πράξεων βάσει των πληροφοριών που παρέχουν τα κράτη μέλη μέσω του ευρωπαϊκού συμβουλίου καινοτομίας δεδομένων. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις θα καθησύχαζαν τους φορείς του δημόσιου τομέα ότι η περαιτέρω χρήση δεδομένων που κατέχουν φορείς του δημόσιου τομέα στην οικεία τρίτη χώρα δεν θα υπονόμευε τον προστατευόμενο χαρακτήρα των εν λόγω δεδομένων.Στην αξιολόγηση του επιπέδου προστασίας που παρέχεται στην οικεία τρίτη χώρα θα πρέπει, ιδίως, να λαμβάνονται υπόψη το σχετικό γενικό και τομεακό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που αφορά τη δημόσια ασφάλεια, την άμυνα, την εθνική ασφάλεια και το ποινικό δίκαιο, σχετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία τους, η τυχόν πρόσβαση των φορέων του δημόσιου τομέα της εν λόγω τρίτης χώρας στα δεδομένα που διαβιβάζονται, η ύπαρξη και αποτελεσματική λειτουργία μιας ή περισσότερων ανεξάρτητων εποπτικών αρχών στην τρίτη χώρα οι οποίες είναι αρμόδιες να διασφαλίζουν και να επιβάλλουν τη συμμόρφωση με το νομικό καθεστώς που διασφαλίζει την πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα, οι διεθνείς δεσμεύσεις της τρίτης χώρας σχετικά με την προστασία δεδομένων, ή άλλες υποχρεώσεις που προκύπτουν από νομικά δεσμευτικές συμβάσεις ή μέσα, καθώς και από τη συμμετοχή της σε πολυμερή ή περιφερειακά συστήματα.

Η ύπαρξη αποτελεσματικών ένδικων μέσων για τους κατόχους δεδομένων, τους φορείς του δημόσιου τομέα ή τους παρόχους υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων στην οικεία τρίτη χώρα είναι ιδιαιτέρως σημαντική στο πλαίσιο της διαβίβασης δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα στην εν λόγω τρίτη χώρα. Επομένως, οι εν λόγω διασφαλίσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη διαθεσιμότητα εκτελεστών δικαιωμάτων και αποτελεσματικών ένδικων μέσων. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις δεν θα πρέπει να θίγουν ενδεχόμενη νομική υποχρέωση ή συμβατικές ρυθμίσεις που έχουν ήδη αναληφθεί από περαιτέρω χρήστη προς το συμφέρον της προστασίας των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως των βιομηχανικών δεδομένων, και το δικαίωμα των φορέων του δημόσιου τομέα να υποχρεώνουν τους περαιτέρω χρήστες να συμμορφώνονται με τις προϋποθέσεις περαιτέρω χρήσης, σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(22)

Μερικές τρίτες χώρες θεσπίζουν νόμους, κανονισμούς και άλλες νομικές πράξεις που έχουν στόχο την άμεση διαβίβαση ή την παροχή κρατικής πρόσβασης σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα στην Ένωση υπό τον έλεγχο φυσικών και νομικών προσώπων που υπάγονται στη δικαιοδοσία των κρατών μελών. Οι αποφάσεις δικαστηρίων τρίτων χωρών ή οι αποφάσεις διοικητικών αρχών τρίτων χωρών οι οποίες απαιτούν την εν λόγω διαβίβαση ή πρόσβαση σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να είναι εκτελεστές όταν βασίζονται σε διεθνή συμφωνία, όπως για παράδειγμα σύμβαση αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής, η οποία ισχύει μεταξύ της αιτούσας τρίτης χώρας και της Ένωσης ή κράτους μέλους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ενδέχεται να προκύψουν καταστάσεις στις οποίες η υποχρέωση διαβίβασης δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα ή παροχής πρόσβασης σε αυτά, η οποία απορρέει από τη νομοθεσία τρίτης χώρας, έρχεται σε σύγκρουση με ανταγωνιστική υποχρέωση προστασίας των εν λόγω δεδομένων δυνάμει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου, ιδίως όσον αφορά την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου ή των θεμελιωδών συμφερόντων κράτους μέλους σε σχέση με την εθνική ασφάλεια ή άμυνα, καθώς και την προστασία εμπορικά ευαίσθητων δεδομένων και την προστασία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων των συμβατικών δεσμεύσεων όσον αφορά την εμπιστευτικότητα σύμφωνα με το εν λόγω δίκαιο. Εάν δεν υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες που ρυθμίζουν τέτοια ζητήματα, η διαβίβαση ή η πρόσβαση σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να επιτρέπεται μόνον εάν ειδικότερα έχει εξακριβωθεί ότι το νομικό σύστημα της τρίτης χώρας απαιτεί την επεξήγηση των λόγων και της αναλογικότητας της απόφασης, η δικαστική ή άλλη απόφαση έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα και η αιτιολογημένη ένσταση του αποδέκτη υπόκειται σε επανεξέταση από αρμόδιο δικαστήριο της τρίτης χώρας, το οποίο είναι εξουσιοδοτημένο να λαμβάνει δεόντως υπόψη τα σχετικά έννομα συμφέροντα του παρόχου των εν λόγω δεδομένων.

Επιπλέον, οι φορείς του δημόσιου τομέα, τα φυσικά ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία έχει χορηγηθεί το δικαίωμα περαιτέρω χρήσης δεδομένων, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων θα πρέπει να διασφαλίζουν, όταν υπογράφουν συμβατικές συμφωνίες με άλλους ιδιωτικούς φορείς, ότι η πρόσβαση σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα που τηρούνται στην Ένωση ή η διαβίβασή τους σε τρίτες χώρες διενεργείται μόνον σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο ή το εθνικό δίκαιο του εκάστοτε κράτους μέλους.

(23)

Για την περαιτέρω ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην οικονομία των δεδομένων της Ένωσης, είναι σημαντικό οι διασφαλίσεις σε σχέση με τους πολίτες της Ένωσης, τον δημόσιο τομέα και τις επιχειρήσεις να εξασφαλίζουν την άσκηση του ελέγχου επί των στρατηγικών και ευαίσθητων δεδομένων τους και την τήρηση του δικαίου, των αξιών και των προτύπων της Ένωσης όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την ασφάλεια, την προστασία των δεδομένων και την προστασία των καταναλωτών. Για να αποτρέπεται η παράνομη πρόσβαση σε δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, οι φορείς του δημόσιου τομέα, τα φυσικά ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία έχει χορηγηθεί το δικαίωμα περαιτέρω χρήσης των δεδομένων, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα εύλογα μέτρα για να αποτρέπουν την πρόσβαση στα συστήματα στα οποία είναι αποθηκευμένα τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων της κρυπτογράφησης των δεδομένων ή εταιρικών πολιτικών. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι φορείς του δημόσιου τομέα, τα φυσικά ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία έχει χορηγηθεί το δικαίωμα περαιτέρω χρήσης των δεδομένων, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων τηρούν όλα τα σχετικά τεχνικά πρότυπα, τους κώδικες δεοντολογίας και τις πιστοποιήσεις σε επίπεδο Ένωσης.

(24)

Για να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη στους μηχανισμούς περαιτέρω χρήσης, μπορεί να είναι απαραίτητο να προβλεφθούν αυστηρότεροι όροι για ορισμένα είδη δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα που ενδέχεται να έχουν προσδιοριστεί ως ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε μεταγενέστερες ειδικές νομοθετικές πράξεις της Ένωσης, όσον αφορά τη διαβίβασή τους σε τρίτες χώρες, εάν η εν λόγω διαβίβαση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο στόχους δημόσιας πολιτικής της Ένωσης, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις. Για παράδειγμα, στον τομέα της υγείας, ορισμένα σύνολα δεδομένων που είναι στην κατοχή παραγόντων του συστήματος δημόσιας υγείας, όπως δημόσιων νοσοκομείων, θα μπορούσαν να προσδιοριστούν ως ιδιαιτέρως ευαίσθητα δεδομένα υγείας. Άλλοι σχετικοί τομείς περιλαμβάνουν τις μεταφορές, την ενέργεια, το περιβάλλον και την χρηματοδότηση. Για να διασφαλιστεί η εναρμόνιση των πρακτικών στην Ένωση, τα εν λόγω είδη ιδιαιτέρως ευαίσθητων δημόσιων δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να οριστούν στο ενωσιακό δίκαιο, για παράδειγμα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων υγείας ή άλλου τομεακού δικαίου. Οι εν λόγω προϋποθέσεις που ισχύουν για τη διαβίβαση τέτοιων δεδομένων σε τρίτες χώρες θα πρέπει να καθοριστούν σε κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις. Οι προϋποθέσεις θα πρέπει να είναι αναλογικές, να μην εισάγουν διακρίσεις και να είναι απαραίτητες για την προστασία προσδιορισμένων θεμιτών στόχων δημόσιας πολιτικής της Ένωσης, όπως η προστασία της δημόσιας υγείας, της ασφάλειας, του περιβάλλοντος, της δημόσιας ηθικής, η προστασία του καταναλωτή, η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Οι προϋποθέσεις θα πρέπει να αντιστοιχούν στους κινδύνους που έχουν προσδιοριστεί σε σχέση με την ευαισθησία των εν λόγω δεδομένων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον κίνδυνο της επαναταυτοποίησης φυσικών προσώπων. Οι εν λόγω προϋποθέσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν όρους που εφαρμόζονται στη διαβίβαση ή τεχνικές ρυθμίσεις, όπως την απαίτηση χρήσης ασφαλούς περιβάλλοντος επεξεργασίας, περιορισμούς σχετικά με την περαιτέρω χρήση δεδομένων σε τρίτες χώρες ή κατηγορίες προσώπων που δικαιούνται να διαβιβάζουν τα εν λόγω δεδομένα σε τρίτες χώρες ή που να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα στην τρίτη χώρα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οι προϋποθέσεις αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν επίσης περιορισμούς στη διαβίβαση των δεδομένων σε τρίτες χώρες για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος.

(25)

Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρεώνουν τέλη για την περαιτέρω χρήση των δεδομένων, αλλά θα πρέπει επίσης να μπορούν να επιτρέψουν την περαιτέρω χρήση με μειωμένο τέλος ή δωρεάν, για παράδειγμα για ορισμένες κατηγορίες περαιτέρω χρήσης, όπως η περαιτέρω χρήση για μη εμπορικούς σκοπούς ή σκοπούς επιστημονικής έρευνας ή η περαιτέρω χρήση από ΜΜΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και εκπαιδευτικά ιδρύματα, έτσι ώστε να παρέχουν κίνητρα για την εν λόγω περαιτέρω χρήση με σκοπό την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και τη στήριξη εταιρειών που αποτελούν σημαντική πηγή καινοτομίας και συνήθως δυσκολεύονται περισσότερο να συλλέξουν σχετικά δεδομένα οι ίδιες, σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Στο εν λόγω συγκεκριμένο πλαίσιο, οι σκοποί επιστημονικής έρευνας θα πρέπει να νοούνται ως οποιοιδήποτε σκοποί που σχετίζονται με την έρευνα, ανεξάρτητα από την οργανωτική ή οικονομική δομή του εκάστοτε ερευνητικού ιδρύματος, εξαιρουμένης της έρευνας που διεξάγεται από επιχείρηση με στόχο την ανάπτυξη, τη βελτίωση ή τη βελτιστοποίηση προϊόντων ή υπηρεσιών. Τα εν λόγω τέλη θα πρέπει να πληρούν την αρχή της διαφάνειας, να μην εισάγουν διακρίσεις και να περιορίζονται στο απαραίτητο κόστος που προέκυψε και θα πρέπει να μην περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Τόσο ο κατάλογος των κατηγοριών περαιτέρω χρηστών για τους οποίους ισχύει μειωμένο ή μηδενικό τέλος όσο και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση του εν λόγω καταλόγου θα πρέπει να δημοσιοποιούνται.

(26)

Προκειμένου να παρέχουν κίνητρα για την περαιτέρω χρήση ορισμένων κατηγοριών δεδομένων που κατέχουν φορείς του δημόσιου τομέα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν ένα ενιαίο σημείο πληροφόρησης το οποίο θα λειτουργεί ως σημείο διεπαφής για περαιτέρω χρήστες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν περαιτέρω τα εν λόγω δεδομένα. Αυτό θα πρέπει να έχει διατομεακή αρμοδιότητα και θα πρέπει να συμπληρώνει, εάν είναι απαραίτητο, τις ρυθμίσεις σε τομεακό επίπεδο. Το ενιαίο σημείο πληροφόρησης θα πρέπει να μπορεί να βασίζεται σε αυτόματα μέσα κατά τη διαβίβαση ερωτημάτων ή αιτημάτων για την περαιτέρω χρήση. Κατά τη διαδικασία διαβίβασης θα πρέπει να εξασφαλίζεται επαρκής ανθρώπινη εποπτεία. Για τον σκοπό αυτόν θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται υφιστάμενες πρακτικές ρυθμίσεις, όπως πύλες ανοικτών δεδομένων. Το ενιαίο σημείο πληροφόρησης θα πρέπει να διαθέτει κατάλογο στοιχείων που να περιέχει επισκόπηση όλων των διαθέσιμων πηγών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, εκείνων των πηγών δεδομένων που είναι διαθέσιμες σε τομεακά, περιφερειακά ή τοπικά σημεία πληροφόρησης, με σχετικές πληροφορίες περιγραφής των διαθέσιμων δεδομένων. Επίσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν, να συστήσουν ή να μεριμνήσουν για τη σύσταση αρμόδιων φορέων οι οποίοι θα στηρίζουν τις δραστηριότητες των φορέων του δημόσιου τομέα που επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση ορισμένων κατηγοριών προστατευόμενων δεδομένων. Στα καθήκοντά τους μπορεί να περιλαμβάνονται η χορήγηση πρόσβασης σε δεδομένα, στις περιπτώσεις που προβλέπεται από την τομεακή ενωσιακή νομοθεσία ή την εθνική νομοθεσία. Οι εν λόγω αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να παρέχουν συνδρομή σε φορείς του δημόσιου τομέα με υπερσύγχρονες τεχνικές, μεταξύ άλλων για τον τρόπο βέλτιστης διάρθρωσης και αποθήκευσης δεδομένων ούτως ώστε να καθίστανται τα δεδομένα εύκολα προσβάσιμα, ιδίως μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών, καθώς επίσης να καθιστούν τα δεδομένα διαλειτουργικά, μεταβιβάσιμα και αναζητήσιμα, ενώ λαμβάνονται υπόψη οι βέλτιστες πρακτικές για την επεξεργασία δεδομένων, καθώς και οποιαδήποτε υφιστάμενα ρυθμιστικά και τεχνικά πρότυπα και ασφαλή περιβάλλοντα επεξεργασίας δεδομένων, που επιτρέπουν την ανάλυση δεδομένων κατά τρόπο ώστε να διαφυλάσσεται το απόρρητο των πληροφοριών.

Οι αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με τις οδηγίες που τους παρέχει ο φορέας του δημόσιου τομέα. Τέτοιες δομές συνδρομής θα μπορούσαν να βοηθούν τα υποκείμενα των δεδομένων και τους κατόχους δεδομένων σε θέματα διαχείρισης της συγκατάθεσης ή της άδειας περαιτέρω χρήσης, συμπεριλαμβανομένης της συγκατάθεσης και της άδειας σε ορισμένους τομείς επιστημονικής έρευνας όταν τηρούνται τα αναγνωρισμένα πρότυπα δεοντολογίας για την επιστημονική έρευνα. Οι αρμόδιοι φορείς δεν θα πρέπει να έχουν εποπτικά καθήκοντα τα οποία επιφυλάσσονται για τις εποπτικές αρχές δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Με την επιφύλαξη των εποπτικών εξουσιών των αρχών προστασίας δεδομένων, η επεξεργασία των δεδομένων θα πρέπει να διενεργείται υπό την ευθύνη του φορέα του δημόσιου τομέα που είναι υπεύθυνος για το μητρώο που περιέχει τα δεδομένα και ο οποίος εξακολουθεί να είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων όπως ορίζεται στον κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 όσον αφορά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να διαθέτουν έναν ή περισσότερους αρμόδιους φορείς, οι οποίοι θα μπορούν να ενεργούν σε διαφορετικούς τομείς. Οι εσωτερικές υπηρεσίες των φορέων του δημόσιου τομέα θα μπορούσαν επίσης να ενεργούν ως αρμόδιοι φορείς. Αρμόδιος φορέας θα μπορούσε να είναι φορέας του δημόσιου τομέα που συνδράμει άλλους φορείς του δημόσιου τομέα όταν επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση δεδομένων, κατά περίπτωση, ή φορέας του δημόσιου τομέα που επιτρέπει ο ίδιος την περαιτέρω χρήση. Η συνδρομή σε άλλους φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να συνεπάγεται την κατόπιν αιτήματος πληροφόρησή τους σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τον τρόπο εκπλήρωσης των απαιτήσεων που καθορίζονται με τον παρόντα κανονισμό, όπως τα τεχνικά μέσα για τη διάθεση ασφαλούς περιβάλλοντος επεξεργασίας ή τα τεχνικά μέσα για τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας και της εμπιστευτικότητας όταν παρέχεται πρόσβαση στην περαιτέρω χρήση δεδομένων εντός του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κανονισμού.

(27)

Οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων αναμένεται να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην οικονομία των δεδομένων, ιδίως όσον αφορά τη στήριξη και την προώθηση πρακτικών οικειοθελούς κοινοχρησίας δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων ή τη διευκόλυνση της κοινοχρησίας δεδομένων στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που θέτει το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο. Θα μπορούσαν να αναδειχθούν σε εργαλείο για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής σημαντικών όγκων σχετικών δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, στους οποίους μπορεί να περιλαμβάνονται φορείς του δημόσιου τομέα, που παρέχουν υπηρεσίες οι οποίες συνδέουν τους διαφορετικούς παράγοντες έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στον αποδοτικό συνδυασμό δεδομένων, καθώς και στη διευκόλυνση της διμερούς κοινοχρησίας δεδομένων. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων που είναι ανεξάρτητες από τα υποκείμενα των δεδομένων, τους κατόχους δεδομένων, και τους χρήστες δεδομένων θα μπορούσαν να διαδραματίσουν συντονιστικό ρόλο στην ανάδειξη νέων οικοσυστημάτων που βασίζονται σε δεδομένα, ανεξάρτητων από οποιονδήποτε παράγοντα με σημαντικό βαθμό ισχύος στην αγορά, παρέχοντας παράλληλα τη δυνατότητα για πρόσβαση χωρίς διακρίσεις στην οικονομία των δεδομένων για επιχειρήσεις όλων των μεγεθών, ιδίως ΜΜΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις με περιορισμένα οικονομικά, νομικά ή διοικητικά μέσα. Αυτό θα είναι ιδιαιτέρως σημαντικό στο πλαίσιο της δημιουργίας «κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων», ήτοι ειδικών ανά σκοπό ή τομέα ή διατομεακών διαλειτουργικών πλαισίων κοινών προτύπων και πρακτικών για την κοινοχρησία ή την από κοινού επεξεργασία δεδομένων με σκοπό, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, την επιστημονική έρευνα ή πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών. Οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων θα ήταν δυνατόν να περιλαμβάνουν διμερή ή πολυμερή κοινοχρησία δεδομένων ή τη δημιουργία πλατφορμών ή βάσεων δεδομένων οι οποίες καθιστούν δυνατή την κοινοχρησία ή την από κοινού χρήση δεδομένων, καθώς και τη δημιουργία ειδικών υποδομών για τη διασύνδεση των υποκειμένων των δεδομένων και των κατόχων δεδομένων με τους χρήστες δεδομένων.

(28)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να καλύπτει υπηρεσίες που αποσκοπούν στη δημιουργία εμπορικών σχέσεων για τους σκοπούς της κοινοχρησίας δεδομένων μεταξύ απροσδιόριστου αριθμού υποκειμένων των δεδομένων και κατόχων δεδομένων αφενός και χρηστών δεδομένων αφετέρου, με τεχνικά, νομικά ή άλλα μέσα, μεταξύ άλλων για το σκοπό της άσκησης των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων σε σχέση με τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Όταν επιχειρήσεις ή άλλες οντότητες παρέχουν πολλαπλές υπηρεσίες σχετικές με δεδομένα, μόνο οι δραστηριότητες που αφορούν άμεσα την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Η παροχή υπηρεσιών αποθήκευσης σε υπολογιστικό νέφος, ανάλυσης δεδομένων, λογισμικού κοινοχρησίας δεδομένων, προγραμμάτων περιήγησης στο διαδίκτυο, σχετικών προσθηκών (plug-in), ή υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν θα πρέπει να θεωρούνται υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων κατά την έννοια του παρόντος κανονισμού, εφόσον οι εν λόγω υπηρεσίες παρέχουν μόνο τεχνικά εργαλεία στα υποκείμενα των δεδομένων ή στους κατόχους δεδομένων για την κοινοχρησία δεδομένων με άλλους, αλλά η παροχή των εν λόγω εργαλείων ούτε αποσκοπεί στη δημιουργία εμπορικής σχέσης μεταξύ κατόχων δεδομένων και χρηστών δεδομένων, ούτε επιτρέπει στον πάροχο υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων να αποκτά πληροφορίες σχετικά με τη δημιουργία εμπορικών σχέσεων για τον σκοπό της κοινοχρησίας δεδομένων. Παραδείγματα υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων περιλαμβάνουν αγορές δεδομένων στις οποίες οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να διαθέτουν δεδομένα σε άλλους, ενορχηστρωτές οικοσυστημάτων κοινοχρησίας δεδομένων ανοικτών σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, για παράδειγμα στο πλαίσιο κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων, καθώς και δεξαμενές δεδομένων που δημιουργούνται από κοινού από διάφορα νομικά ή φυσικά πρόσωπα με σκοπό την παραχώρηση άδειας χρήσης των εν λόγω δεξαμενών δεδομένων σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τρόπο ώστε όλοι οι συμμετέχοντες που συνεισφέρουν στις δεξαμενές δεδομένων να ανταμείβονται για τη συνεισφορά τους.

Εξαιρούνται οι υπηρεσίες οι οποίες λαμβάνουν δεδομένα από κατόχους δεδομένων και συναθροίζουν, εμπλουτίζουν ή μετασχηματίζουν τα δεδομένα με σκοπό την προσθήκη σημαντικής αξίας σε αυτά και χορηγούν άδεια χρήσης των δεδομένων που προκύπτουν σε χρήστες δεδομένων, χωρίς να δημιουργείται εμπορική σχέση μεταξύ των κατόχων και των χρηστών δεδομένων. Εξαιρούνται επίσης οι υπηρεσίες οι οποίες χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από έναν κάτοχο δεδομένων προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση των δεδομένων που κατέχει ο εν λόγω κάτοχος δεδομένων, ή οι οποίες χρησιμοποιούνται από πολλαπλά νομικά πρόσωπα σε κλειστό όμιλο, συμπεριλαμβανομένων σχέσεων προμηθευτών ή πελατών ή συνεργασιών που καθορίζονται βάσει σύμβασης, ιδίως εκείνων που έχουν ως κύριο στόχο τη διασφάλιση των λειτουργικών δυνατοτήτων αντικειμένων και συσκευών που συνδέονται με το διαδίκτυο των πραγμάτων.

(29)

Oι υπηρεσίες που εστιάζουν στη διαμεσολάβηση περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως οι πάροχοι επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου όπως ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 6 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/790, δεν θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Οι πάροχοι ενοποιημένου δελτίου συναλλαγών, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 σημείο 35 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 600/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (27), και οι πάροχοι υπηρεσιών πληροφοριών λογαριασμού όπως ορίζονται στο άρθρο 4 σημείο 19 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28) δεν θα πρέπει να θεωρούνται πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς του δημόσιου τομέα για τη διευκόλυνση είτε της περαιτέρω χρήσης προστατευόμενων δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό είτε της χρήσης οποιωνδήποτε άλλων δεδομένων, στον βαθμό που οι εν λόγω υπηρεσίες δεν αποσκοπούν στη δημιουργία εμπορικών σχέσεων. Οι οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων που ρυθμίζονται από τον παρόντα κανονισμό δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι προσφέρουν υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων, εφόσον δεν δημιουργούν εμπορική σχέση μεταξύ δυνητικών χρηστών δεδομένων, αφενός, και υποκειμένων των δεδομένων και κατόχων δεδομένων που καθιστούν διαθέσιμα δεδομένα για αλτρουιστικούς σκοπούς, αφετέρου. Άλλες υπηρεσίες που δεν αποσκοπούν στη δημιουργία εμπορικών σχέσεων, όπως τα αποθετήρια που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης δεδομένων επιστημονικής έρευνας σύμφωνα με τις αρχές της ανοικτής πρόσβασης, δεν θα πρέπει να θεωρούνται υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων κατά την έννοια του παρόντος κανονισμού.

(30)

Μια ειδική κατηγορία υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων περιλαμβάνει παρόχους υπηρεσιών που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα υποκείμενα των δεδομένων. Οι εν λόγω πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων επιδιώκουν να ενισχύσουν την ενέργεια των υποκειμένων των δεδομένων και ιδίως τον έλεγχο των φυσικών προσώπων επί των δεδομένων που τα αφορούν. Οι εν λόγω πάροχοι θα βοηθούσαν φυσικά πρόσωπα να ασκήσουν τα δικαιώματά τους δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, ειδικότερα όσον αφορά την παροχή και την ανάκληση της συγκατάθεσής τους στην επεξεργασία δεδομένων, το δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα που τους αφορούν, το δικαίωμα διόρθωσης ανακριβών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, το δικαίωμα διαγραφής ή το δικαίωμα στη λήθη, το δικαίωμα περιορισμού της επεξεργασίας και το δικαίωμα φορητότητας δεδομένων, το οποίο επιτρέπει στα υποκείμενα των δεδομένων να μεταφέρουν τα δεδομένα τους προσωπικού χαρακτήρα από έναν υπεύθυνο επεξεργασίας δεδομένων σε άλλον. Στο εν λόγω πλαίσιο, είναι σημαντικό το επιχειρηματικό μοντέλο των εν λόγω παρόχων να διασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν μη ευθυγραμμισμένα κίνητρα τα οποία ενθαρρύνουν τα φυσικά πρόσωπα να χρησιμοποιούν τέτοιες υπηρεσίες για να καταστήσουν διαθέσιμα για επεξεργασία περισσότερα δεδομένα που τα αφορούν από όσα θα υπαγόρευε το συμφέρον τους. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ενημέρωση των φυσικών προσώπων σχετικά με τις πιθανές χρήσεις των δεδομένων τους και την πραγματοποίηση ελέγχων δέουσας επιμέλειας στους χρήστες δεδομένων πριν να τους επιτραπεί να έρθουν σε επικοινωνία με υποκείμενα των δεδομένων, προκειμένου να αποφεύγονται δόλιες πρακτικές. Σε ορισμένες καταστάσεις, θα μπορούσε να είναι επιθυμητή η συλλογή πραγματικών δεδομένων στο πλαίσιο ενός χώρου δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται επεξεργασία εντός του εν λόγω χώρου χωρίς να διαβιβάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα σε τρίτους, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικότητας. Οι εν λόγω χώροι δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα μπορούσαν να περιέχουν στατικά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως όνομα, διεύθυνση ή ημερομηνία γέννησης, καθώς και δυναμικά δεδομένα που παράγει ένα άτομο, για παράδειγμα μέσω της χρήσης επιγραμμικής υπηρεσίας ή αντικειμένου συνδεδεμένου στο διαδίκτυο των πραγμάτων. Θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση επαληθευμένων στοιχείων ταυτότητας, όπως αριθμοί διαβατηρίου, στοιχεία κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και διαπιστευτήρια όπως άδειες οδήγησης, διπλώματα ή στοιχεία τραπεζικού λογαριασμού.

(31)

Οι συνεταιρισμοί δεδομένων επιδιώκουν την επίτευξη μιας σειράς στόχων, ιδίως να ενισχύουν τη θέση των φυσικών προσώπων ώστε να προβαίνουν σε εν επιγνώσει επιλογές προτού δώσουν τη συγκατάθεσή τους για τη χρήση δεδομένων, επηρεάζοντας τους όρους και τις προϋποθέσεις των οργανώσεων χρηστών δεδομένων όσον αφορά τη χρήση δεδομένων κατά τρόπο ώστε να παρέχονται καλύτερες επιλογές στα επιμέρους μέλη της ομάδας ή ενδεχομένως προτείνοντας λύσεις για τις αντικρουόμενες θέσεις των επιμέρους μελών μιας ομάδας όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα, όταν τα εν λόγω δεδομένα αφορούν περισσότερα από ένα υποκείμενα δεδομένων εντός της εν λόγω ομάδας. Στο εν λόγω πλαίσιο, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι τα δικαιώματα δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 είναι ατομικά δικαιώματα του υποκειμένου των δεδομένων και ότι τα υποκείμενα των δεδομένων δεν μπορούν να παραιτηθούν από τα εν λόγω δικαιώματα. Οι συνεταιρισμοί δεδομένων θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν χρήσιμο μέσο για μονοπρόσωπες επιχειρήσεις και ΜΜΕ οι οποίες, όσον αφορά τις γνώσεις σε θέματα κοινοχρησίας δεδομένων, είναι συχνά συγκρίσιμες με τα φυσικά πρόσωπα.

(32)

Για να αυξηθεί η εμπιστοσύνη στις εν λόγω υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων, ειδικότερα όσον αφορά τη χρήση δεδομένων και τη συμμόρφωση με τις προϋποθέσεις που επιβάλλουν τα υποκείμενα των δεδομένων και οι κάτοχοι δεδομένων, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί κανονιστικό πλαίσιο σε επίπεδο Ένωσης, το οποίο να θεσπίζει ιδιαιτέρως εναρμονισμένες απαιτήσεις σχετικά με την αξιόπιστη παροχή τέτοιων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, και το οποίο να τεθεί σε εφαρμογή από τις αρμόδιες αρχές. Το εν λόγω κανονιστικό πλαίσιο θα συμβάλει στη διασφάλιση ότι τα υποκείμενα των δεδομένων και οι κάτοχοι δεδομένων, καθώς επίσης και οι χρήστες δεδομένων, έχουν καλύτερο έλεγχο όσον αφορά την πρόσβαση στα δεδομένα τους και τη χρήση τους, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία. Η Επιτροπή θα μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την ανάπτυξη κωδίκων δεοντολογίας σε επίπεδο Ένωσης, με τη συμμετοχή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, ιδίως όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα.Τόσο στις περιπτώσεις που η κοινοχρησία δεδομένων λαμβάνει χώρα μεταξύ επιχειρήσεων και στις περιπτώσεις που λαμβάνει χώρα μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτή, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να προσφέρουν έναν καινοτόμο, «ευρωπαϊκό» τρόπο διακυβέρνησης των δεδομένων, εξασφαλίζοντας τον διαχωρισμό μεταξύ της παροχής, της διαμεσολάβησης και της χρήσης δεδομένων στην οικονομία των δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα μπορούσαν επίσης να καταστήσουν διαθέσιμη ειδική τεχνική υποδομή για τη διασύνδεση των υποκειμένων των δεδομένων και των κατόχων δεδομένων με τους χρήστες δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαμορφωθεί η υποδομή αυτή κατά τρόπο ώστε οι ΜΜΕ και οι νεοφυείς επιχειρήσεις να μην αντιμετωπίζουν τεχνικά ή άλλα εμπόδια στη συμμετοχή τους στην οικονομία των δεδομένων.

Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να μπορούν να προσφέρουν πρόσθετα ειδικά εργαλεία και υπηρεσίες στους κατόχους δεδομένων ή τα υποκείμενα των δεδομένων με συγκεκριμένο σκοπό τη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων, όπως η προσωρινή αποθήκευση, η επιμέλεια, η μετατροπή, η ανωνυμοποίηση και η ψευδωνυμοποίηση. Τα εν λόγω εργαλεία και υπηρεσίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο κατόπιν ρητού αιτήματος ή έγκρισης του κατόχου των δεδομένων ή του υποκειμένου των δεδομένων, ενώ εργαλεία τρίτων που προσφέρονται στο πλαίσιο αυτό δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν δεδομένα για άλλους σκοπούς. Παράλληλα, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να επιτρέπεται να προσαρμοστούν στα ανταλλασσόμενα δεδομένα, προκειμένου να βελτιώσουν τη δυνατότητα χρήσης των δεδομένων από τον χρήστη δεδομένων στις περιπτώσεις που ο χρήστης δεδομένων το επιθυμεί, ή να βελτιώσουν τη διαλειτουργικότητα, για παράδειγμα με τη μετατροπή των δεδομένων σε συγκεκριμένους μορφοτύπους.

(33)

Είναι σημαντικό να προαχθεί ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον για την κοινοχρησία δεδομένων. Βασικό στοιχείο για την αύξηση της εμπιστοσύνης και του ελέγχου για τους κατόχους δεδομένων, για τα υποκείμενα των δεδομένων και για τους χρήστες δεδομένων στις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων είναι η ουδετερότητα των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων όσον αφορά τα δεδομένα που ανταλλάσσονται μεταξύ κατόχων δεδομένων ή υποκειμένων των δεδομένων, αφενός και χρηστών δεδομένων, αφετέρου. Είναι, επομένως, απαραίτητο οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων να ενεργούν μόνο ως διαμεσολαβητές στις συναλλαγές και να μην χρησιμοποιούν τα δεδομένα που ανταλλάσσονται για οποιονδήποτε άλλον σκοπό. Οι εμπορικοί όροι, συμπεριλαμβανομένης της τιμολόγησης, για την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων δεν θα πρέπει να εξαρτώνται από το εάν ένας δυνητικός κάτοχος δεδομένων ή χρήστης δεδομένων χρησιμοποιεί άλλες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων της αποθήκευσης, της ανάλυσης, της τεχνητής νοημοσύνης ή άλλων εφαρμογών βασισμένων σε δεδομένα, που παρέχονται από τον ίδιο πάροχο υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων ή από συνδεδεμένη οντότητα, και σε αυτήν την περίπτωση σε ποιον βαθμό ο κάτοχος δεδομένων ή χρήστης δεδομένων χρησιμοποιεί τέτοιες άλλες υπηρεσίες. Για τον σκοπό αυτόν θα χρειαστεί επίσης διαρθρωτικός διαχωρισμός μεταξύ της υπηρεσίας διαμεσολάβησης δεδομένων και οποιωνδήποτε άλλων παρεχόμενων υπηρεσιών, έτσι ώστε να αποφεύγονται συγκρούσεις συμφερόντων. Αυτό σημαίνει ότι η υπηρεσία διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να παρέχεται μέσω νομικού προσώπου χωριστού από τις άλλες δραστηριότητες του εκάστοτε παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων. Ωστόσο, οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν τα δεδομένα που παρέχονται από τον κάτοχο δεδομένων για τη βελτίωση των υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που παρέχουν.

Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να είναι σε θέση να θέτουν στη διάθεση των κατόχων δεδομένων, των υποκειμένων των δεδομένων ή των χρηστών δεδομένων τα δικά τους εργαλεία ή εργαλεία τρίτων με σκοπό τη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων, για παράδειγμα εργαλεία για τη μετατροπή ή την επιμέλεια δεδομένων, μόνο κατόπιν ρητού αιτήματος ή έγκρισης του υποκειμένου των δεδομένων ή του κατόχου δεδομένων. Τα εργαλεία τρίτων που παρέχονται στο εν λόγω πλαίσιο δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν δεδομένα για σκοπούς άλλους από αυτούς που αφορούν τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που διαμεσολαβούν στην ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ φυσικών προσώπων ως υποκειμένων των δεδομένων και νομικών προσώπων ως χρηστών δεδομένων θα πρέπει, επιπρόσθετα, να αναλαμβάνουν υποχρέωση πίστης έναντι των φυσικών προσώπων, ώστε να διασφαλίζεται ότι ενεργούν προς το βέλτιστο συμφέρον των υποκειμένων των δεδομένων. Ζητήματα ευθύνης για κάθε υλική και μη υλική ζημία που προκύπτει από οποιαδήποτε συμπεριφορά του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων είναι δυνατόν να καλύπτονται στη σχετική σύμβαση, με βάση τα εθνικά καθεστώτα ευθύνης.

(34)

Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να λαμβάνουν εύλογα μέτρα για να διασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα εντός ενός τομέα και μεταξύ διαφορετικών τομέων, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Τα εύλογα μέτρα είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν την τήρηση των υφιστάμενων, ευρέως χρησιμοποιούμενων προτύπων στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιούνται οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να διευκολύνει την ανάδειξη πρόσθετων τομεακών προτύπων, όταν είναι αναγκαίο. Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να εφαρμόζουν σε εύθετο χρόνο τα μέτρα διαλειτουργικότητας μεταξύ των υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που θεσπίζονται από το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων.

(35)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει την υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων να συμμορφώνονται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και την ευθύνη των εποπτικών αρχών να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τον εν λόγω κανονισμό. Στις περιπτώσεις που οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στις περιπτώσεις που οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων είναι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων ή εκτελούντες την επεξεργασία δεδομένων όπως αυτοί ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, δεσμεύονται από τους κανόνες του εν λόγω κανονισμού.

(36)

Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων αναμένεται να διαθέτουν διαδικασίες και μέτρα για την επιβολή κυρώσεων σε δόλιες ή καταχρηστικές πρακτικές σε σχέση με μέρη που ζητούν πρόσβαση μέσω των υπηρεσιών τους διαμεσολάβησης δεδομένων, μεταξύ άλλων μέτρα όπως ο αποκλεισμός χρηστών δεδομένων που παραβιάζουν τους όρους της υπηρεσίας ή παραβαίνουν το ισχύον δίκαιο.

(37)

Οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού και να διαθέτουν σχετικές διαδικασίες. Αυτό ισχύει ειδικότερα σε περιπτώσεις στις οποίες η κοινοχρησία δεδομένων παρέχει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να λάβουν γνώση των στρατηγικών αγοράς που εφαρμόζουν πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές τους. Οι ευαίσθητες από άποψη ανταγωνισμού πληροφορίες περιλαμβάνουν συνήθως πληροφορίες για δεδομένα πελατών, μελλοντικές τιμές, έξοδα παραγωγής, ποσότητες, κύκλους εργασιών, πωλήσεις ή δυναμικότητες.

(38)

Θα πρέπει να καθιερωθεί διαδικασία κοινοποίησης για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων, ώστε να διασφαλίζεται ότι η διακυβέρνηση των δεδομένων εντός της Ένωσης βασίζεται στην αξιόπιστη ανταλλαγή δεδομένων. Ο καλύτερος τρόπος για να αξιοποιηθούν τα οφέλη ενός αξιόπιστου περιβάλλοντος θα ήταν η επιβολή ορισμένων απαιτήσεων για την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, αλλά χωρίς να απαιτείται ρητή απόφαση ή διοικητική πράξη της αρμόδιας αρχής για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών. Η διαδικασία κοινοποίησης δεν θα πρέπει να επιβάλλει αδικαιολόγητα εμπόδια στις ΜΜΕ, τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και θα πρέπει να τηρεί την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων.

(39)

Για να υποστηριχθεί η αποτελεσματική διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών, ο πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να καλείται να αποστείλει κοινοποίηση μόνο στην αρμόδια αρχή για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται η κύρια εγκατάστασή του ή στο οποίο βρίσκεται ο νόμιμος εκπρόσωπός του. Η εν λόγω κοινοποίηση θα πρέπει να συνεπάγεται απλώς τη δήλωση της πρόθεσης να παρασχεθούν οι εν λόγω υπηρεσίες και θα πρέπει να συμπληρώνεται μόνο διά της παροχής των πληροφοριών που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Μετά τη σχετική κοινοποίηση, ο πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να είναι σε θέση να ξεκινήσει τη δραστηριότητά του σε οποιοδήποτε κράτος μέλος χωρίς περαιτέρω υποχρεώσεις κοινοποίησης.

(40)

Η διαδικασία κοινοποίησης που ορίζεται στον παρόντα κανονισμό δεν θα πρέπει να θίγει τυχόν ειδικούς επιπρόσθετους κανόνες για την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων οι οποίοι τυγχάνουν εφαρμογής μέσω τομεακού δικαίου.

(41)

Η κύρια εγκατάσταση ενός παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων στην Ένωση θα πρέπει να είναι ο τόπος της κεντρικής του διοίκησης στην Ένωση. Η κύρια εγκατάσταση ενός παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων στην Ένωση θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια και θα πρέπει να περιλαμβάνει την ουσιαστική και πραγματική άσκηση δραστηριοτήτων διαχείρισης. Οι δραστηριότητες ενός παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να συνάδουν με το εθνικό δίκαιο του κράτους μέλους στο οποίο έχει την κύρια εγκατάστασή του.

(42)

Για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων με τον παρόντα κανονισμό, αυτοί θα πρέπει να διαθέτουν την κύρια εγκατάστασή τους στην Ένωση. Σε περίπτωση που ένας πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που δεν είναι εγκατεστημένος στην Ένωση προσφέρει υπηρεσίες εντός της Ένωσης, θα πρέπει να ορίζει νόμιμο εκπρόσωπο. Ο ορισμός νόμιμου εκπροσώπου είναι απαραίτητος στις περιπτώσεις αυτές, δεδομένου ότι οι εν λόγω πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων χειρίζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και εμπορικά εμπιστευτικά δεδομένα, γεγονός που απαιτεί στενή παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων με τον παρόντα κανονισμό. Για να προσδιοριστεί εάν ένας πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων προσφέρει υπηρεσίες εντός της Ένωσης, θα πρέπει να διακριβώνεται αν είναι προφανές ότι ο εν λόγω πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων προτίθεται να προσφέρει υπηρεσίες σε πρόσωπα σε ένα η περισσότερα κράτη μέλη. Δεν θα πρέπει να αρκεί απλώς η δυνατότητα πρόσβασης, εντός της Ένωσης, στον ιστότοπο ή σε διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και λοιπά στοιχεία επικοινωνίας του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, ή η χρήση γλώσσας που χρησιμοποιείται συνήθως στην τρίτη χώρα όπου είναι εγκατεστημένος ο πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, για να διακριβωθεί τέτοια πρόθεση. Ωστόσο, άλλοι παράγοντες όπως η χρήση γλώσσας ή νομίσματος που χρησιμοποιείται συνήθως σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη με δυνατότητα παραγγελίας υπηρεσιών στην εν λόγω γλώσσα ή οι αναφορές σε χρήστες που βρίσκονται στην Ένωση είναι δυνατόν να αρκούν για να συναχθεί η πρόθεση του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων να προσφέρει υπηρεσίες εντός της Ένωσης.

Ο ορισθείς νόμιμος εκπρόσωπος θα πρέπει να ενεργεί εξ ονόματος του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και οι αρμόδιες αρχές για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται στον νόμιμο εκπρόσωπο, επιπρόσθετα ή αντί του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, μεταξύ άλλων, σε περίπτωση παράβασης, με σκοπό να κινήσουν διαδικασίες επιβολής κατά μη συμμορφούμενου παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων που δεν είναι εγκατεστημένος στην Ένωση. Ο νόμιμος εκπρόσωπος θα πρέπει να ορίζεται με γραπτή εντολή του παρόχου υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων να ενεργεί εξ ονόματός του όσον αφορά τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό.

(43)

Προκειμένου να βοηθηθούν τα υποκείμενα των δεδομένων και οι κάτοχοι δεδομένων να ταυτοποιούν εύκολα τους αναγνωρισμένους στην Ένωση παρόχους υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και, ως εκ τούτου, να αυξηθεί η εμπιστοσύνη τους προς αυτούς, θα πρέπει να καθιερωθεί κοινό λογότυπο αναγνωρίσιμο σε ολόκληρη την Ένωση, επιπροσθέτως της ένδειξης «πάροχος υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων αναγνωρισμένος στην Ένωση».

(44)

Οι αρμόδιες αρχές για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων που ορίζονται για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παρόχων υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων με τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τις ικανότητες και την εμπειρογνωσία τους σε θέματα οριζόντιας ή τομεακής κοινοχρησίας δεδομένων. Θα πρέπει να είναι ανεξάρτητες από κάθε πάροχο υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, αμερόληπτες και να ενεργούν με διαφάνεια κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή τα στοιχεία των εν λόγω αρμόδιων αρχών για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων. Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες των αρμόδιων αρχών για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων δεν θα πρέπει να θίγουν τις εξουσίες των αρχών προστασίας δεδομένων. Ειδικότερα, για οποιοδήποτε ερώτημα που απαιτεί αξιολόγηση συμμόρφωσης προς τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, η αρμόδια αρχή για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων θα πρέπει να ζητεί, κατά περίπτωση, τη γνώμη ή απόφαση της αρμόδιας εποπτικής αρχής που έχει συγκροτηθεί δυνάμει του εν λόγω κανονισμού.

(45)

Η χρήση δεδομένων τα οποία καθίστανται διαθέσιμα οικειοθελώς από τα υποκείμενα των δεδομένων με βάση την εν επιγνώσει συγκατάθεσή τους ή, στις περιπτώσεις δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία καθίστανται διαθέσιμα από κατόχους δεδομένων, προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για σκοπούς γενικού συμφέροντος. Στους σκοπούς αυτούς περιλαμβάνονται η υγειονομική περίθαλψη, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η βελτίωση της κινητικότητας, η διευκόλυνση της ανάπτυξης, παραγωγής και διάδοσης επίσημων στατιστικών, η βελτίωση της παροχής δημόσιων υπηρεσιών ή η χάραξη δημόσιας πολιτικής. Η στήριξη της επιστημονικής έρευνας θα πρέπει να θεωρείται επίσης στόχος γενικού συμφέροντος. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να έχει στόχο να συμβάλει στην ανάδυση δεξαμενών δεδομένων ικανού μεγέθους που καθίστανται διαθέσιμες με βάση τον αλτρουισμό δεδομένων, ώστε να παρέχουν δυνατότητες ανάλυσης δεδομένων και μηχανικής μάθησης, μεταξύ άλλων και σε διασυνοριακό επίπεδο εντός της Ένωσης. Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να διαθέτουν οργανωτικές ή τεχνικές ρυθμίσεις, ή αμφότερες, οι οποίες θα διευκολύνουν τον αλτρουισμό δεδομένων. Οι ρυθμίσεις αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη διαθεσιμότητα εύκολα χρησιμοποιήσιμων εργαλείων για τα υποκείμενα των δεδομένων ή τους κατόχους δεδομένων για την παροχή συγκατάθεσης ή άδειας για την αλτρουιστική χρήση των δεδομένων τους, τη διοργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης ή δομημένη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ αρμόδιων αρχών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι δημόσιες πολιτικές, όπως η βελτίωση της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο, η δημόσια υγεία, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, επωφελούνται από τον αλτρουισμό δεδομένων. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να θεσπίζουν εθνικές πολιτικές για τον αλτρουισμό δεδομένων. Τα υποκείμενα των δεδομένων θα πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνουν αποζημίωση μόνο για τις δαπάνες στις οποίες υποβάλλονται κατά τη διάθεση των δεδομένων τους για σκοπούς γενικού συμφέροντος.

(46)

Η καταχώριση αναγνωρισμένων οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων και η χρήση της ένδειξης «οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων αναγνωρισμένη στην Ένωση» αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία αποθετηρίων δεδομένων. Η καταχώριση σε ένα κράτος μέλος ισχύει για ολόκληρη την Ένωση και αναμένεται να διευκολύνει τη διασυνοριακή χρήση δεδομένων εντός της Ένωσης και την ανάδυση δεξαμενών δεδομένων που καλύπτουν περισσότερα από ένα κράτη μέλη. Οι κάτοχοι δεδομένων θα μπορούσαν να παρέχουν άδεια για την επεξεργασία δεδομένων τους μη προσωπικού χαρακτήρα για ένα εύρος σκοπών που δεν θεσπίζονται κατά τον χρόνο παροχής της άδειας. Η συμμόρφωση των εν λόγω αναγνωρισμένων οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων με ένα σύνολο απαιτήσεων όπως ορίζονται στον παρόντα κανονισμό αναμένεται να δημιουργήσει την εμπιστοσύνη ότι τα δεδομένα που καθίστανται διαθέσιμα για αλτρουιστικούς σκοπούς εξυπηρετούν έναν στόχο γενικού συμφέροντος. Η εν λόγω εμπιστοσύνη αναμένεται να προκύψει ιδίως από το γεγονός ότι ο τόπος εγκατάστασης της οντότητας ή ο νόμιμος εκπρόσωπος αυτής βρίσκεται εντός της Ένωσης, καθώς και από την υποχρέωση των αναγνωρισμένων οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων να είναι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, από τις απαιτήσεις διαφάνειας και από συγκεκριμένες διασφαλίσεις που εφαρμόζονται για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των υποκειμένων των δεδομένων και των επιχειρήσεων.

Περαιτέρω διασφαλίσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν την παροχή δυνατότητας επεξεργασίας σχετικών δεδομένων εντός ασφαλούς περιβάλλοντος επεξεργασίας το οποίο διαχειρίζονται οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων, μηχανισμούς εποπτείας, όπως συμβούλια ή επιτροπές δεοντολογίας, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, που διασφαλίζουν την τήρηση υψηλών προτύπων επιστημονικής δεοντολογίας και προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων από τον υπεύθυνο επεξεργασίας δεδομένων, αποτελεσματικά και σαφώς γνωστοποιούμενα τεχνικά μέσα για την ανάκληση ή την τροποποίηση της συγκατάθεσης ανά πάσα στιγμή, με βάση τις υποχρεώσεις παροχής πληροφοριών από τους εκτελούντες την επεξεργασία δεδομένων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, καθώς και μέσα για τη συνεχή ενημέρωση των υποκειμένων των δεδομένων σχετικά με τη χρήση των δεδομένων που καθιστούν διαθέσιμα. Η καταχώριση ως αναγνωρισμένη οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων δεν θα πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση δραστηριοτήτων αλτρουισμού δεδομένων. Η Επιτροπή θα πρέπει, μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, να καταρτίσει ένα εγχειρίδιο κανόνων σε στενή συνεργασία με οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων και σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Η συμμόρφωση με το εν λόγω εγχειρίδιο κανόνων θα συνιστά απαίτηση για την καταχώριση ως αναγνωρισμένη οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων.

(47)

Προκειμένου να βοηθηθούν τα υποκείμενα των δεδομένων και οι κάτοχοι δεδομένων να ταυτοποιούν εύκολα τις αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων και, ως εκ τούτου, να αυξηθεί η εμπιστοσύνη τους προς αυτές, θα πρέπει να καθιερωθεί κοινό λογότυπο αναγνωρίσιμο σε ολόκληρη την Ένωση. Το κοινό λογότυπο θα πρέπει να συνοδεύεται από κωδικό QR με σύνδεσμο προς το δημόσιο ενωσιακό μητρώο αναγνωρισμένων οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων.

(48)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τη σύσταση, οργάνωση και λειτουργία οντοτήτων που επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στον τομέα του αλτρουισμού δεδομένων δυνάμει του εθνικού δικαίου και που βασίζονται στις απαιτήσεις του εθνικού δικαίου για τη νόμιμη λειτουργία των οντοτήτων αυτών σε κράτος μέλος ως μη κερδοσκοπικών οργανισμών.

(49)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τη σύσταση, οργάνωση και λειτουργία οντοτήτων εκτός των φορέων του δημόσιου τομέα που συμμετέχουν στην κοινοχρησία δεδομένων και περιεχομένου βάσει ανοικτών αδειών συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία κοινών πόρων διαθέσιμων σε όλους. Σε αυτούς θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι ανοικτές συνεργατικές πλατφόρμες κοινοχρησίας γνώσεων, επιστημονικά και ακαδημαϊκά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης, πλατφόρμες ανάπτυξης λογισμικού ανοικτής πηγής και πλατφόρμες συγκέντρωσης περιεχομένου ανοικτής πρόσβασης.

(50)

Οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων θα πρέπει να είναι σε θέση να συλλέγουν σχετικά δεδομένα απευθείας από φυσικά και νομικά πρόσωπα ή να επεξεργάζονται δεδομένα που έχουν συλλέξει άλλοι. Η επεξεργασία των συλλεγόμενων δεδομένων θα μπορούσε να πραγματοποιείται από οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων για σκοπούς που ορίζουν οι ίδιες ή, κατά περίπτωση, θα μπορούσαν να επιτρέπουν την επεξεργασία από τρίτους για τους εν λόγω σκοπούς. Στις περιπτώσεις που οι αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων είναι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων ή εκτελούντες την επεξεργασία δεδομένων όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, θα πρέπει να συμμορφώνονται προς τους κανόνες του εν λόγω κανονισμού. Κατά κανόνα, ο αλτρουισμός δεδομένων θα βασίζεται στη συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων κατά την έννοια του άρθρου 6 παράγραφος 1 στοιχείο α) και του άρθρου 9 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 σε συμμόρφωση με τις απαιτήσεις σύννομης συγκατάθεσης σύμφωνα με τα άρθρα 7 και 8 του εν λόγω κανονισμού. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, οι σκοποί επιστημονικής έρευνας θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από τη συγκατάθεση σε ορισμένους τομείς της επιστημονικής έρευνας όταν ακολουθούνται τα αναγνωρισμένα πρότυπα δεοντολογίας για την επιστημονική έρευνα ή μόνο σε ορισμένους τομείς έρευνας ή σε μέρη προγραμμάτων έρευνας. Το άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 προσδιορίζει ότι η περαιτέρω επεξεργασία για σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή στατιστικούς σκοπούς θα πρέπει, σύμφωνα με το άρθρο 89 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, να μην θεωρείται ασύμβατη με τους αρχικούς σκοπούς. Για δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, οι περιορισμοί στη χρήση θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην άδεια που παρέχεται από τον κάτοχο δεδομένων.

(51)

Οι αρμόδιες αρχές για την καταχώριση οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων που ορίζονται για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των αναγνωρισμένων οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων με τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τις ικανότητες και την εμπειρογνωσία τους. Θα πρέπει να είναι ανεξάρτητες από κάθε οργάνωση αλτρουισμού δεδομένων, αμερόληπτες και να ενεργούν με διαφάνεια κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή τα στοιχεία των εν λόγω αρμόδιων αρχών για την καταχώριση οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων. Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες των αρμόδιων αρχών για την καταχώριση οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων δεν θα πρέπει να θίγουν τις εξουσίες των αρχών προστασίας δεδομένων. Ειδικότερα, για οποιοδήποτε ερώτημα που απαιτεί αξιολόγηση συμμόρφωσης προς τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, η αρμόδια αρχή για την καταχώριση οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων θα πρέπει να ζητεί, κατά περίπτωση, τη γνώμη ή απόφαση της αρμόδιας εποπτικής αρχής που έχει συγκροτηθεί σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό.

(52)

Για να προαχθεί η εμπιστοσύνη και να διασφαλιστεί μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και φιλικότητα προς τον χρήστη όσον αφορά τη διαδικασία χορήγησης και ανάκλησης της συγκατάθεσης, ειδικότερα στο πλαίσιο της επιστημονικής έρευνας και της στατιστικής χρήσης δεδομένων που έχουν καταστεί διαθέσιμα σε αλτρουιστική βάση, θα πρέπει να καταρτιστεί ευρωπαϊκό έντυπο συγκατάθεσης στον αλτρουισμό δεδομένων, το οποίο θα χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της αλτρουιστικής κοινοχρησίας δεδομένων. Το εν λόγω έντυπο αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση της διαφάνειας ώστε τα υποκείμενα των δεδομένων να γνωρίζουν ότι η πρόσβαση στα δεδομένα τους και η χρήση τους θα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τη συγκατάθεσή τους και, επίσης, σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες προστασίας δεδομένων. Θα πρέπει επίσης να διευκολύνει τη χορήγηση και την ανάκληση της συγκατάθεσης και να χρησιμοποιείται για τον εξορθολογισμό του αλτρουισμού δεδομένων που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις και για την εξασφάλιση ενός μηχανισμού που να επιτρέπει στις εν λόγω εταιρείες να ανακαλούν την άδεια που έχουν δώσει για χρήση των δεδομένων. Για να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των επιμέρους τομέων, μεταξύ άλλων από άποψη προστασίας των δεδομένων, το ευρωπαϊκό έντυπο συγκατάθεσης στον αλτρουισμό δεδομένων θα πρέπει να χρησιμοποιεί μια σπονδυλωτή προσέγγιση η οποία να επιτρέπει την προσαρμογή του για συγκεκριμένους τομείς και για διαφορετικούς σκοπούς.

(53)

Προκειμένου να υλοποιηθεί επιτυχώς το πλαίσιο διακυβέρνησης δεδομένων, θα πρέπει να συσταθεί ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων με τη μορφή ομάδας εμπειρογνωμόνων. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να απαρτίζεται από εκπροσώπους των αρμόδιων αρχών για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δεδομένων και των αρμόδιων αρχών για την καταχώριση οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων όλων των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων, του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA), της Επιτροπής, τον απεσταλμένο της ΕΕ για τις ΜΜΕ ή εκπρόσωπο διορισμένο από το δίκτυο απεσταλμένων για τις ΜΜΕ, και άλλους εκπροσώπους σχετικών φορέων σε συγκεκριμένους τομείς, καθώς και φορέων με ειδική εμπειρογνωσία. Το Ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να απαρτίζεται από ορισμένες επιμέρους ομάδες, συμπεριλαμβανομένης μίας επιμέρους ομάδας για τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών, απαρτιζόμενης από σχετικούς εκπροσώπους της βιομηχανίας, όπως η υγεία, το περιβάλλον, η γεωργία, οι μεταφορές, η ενέργεια, η βιομηχανική μεταποίηση, τα μέσα ενημέρωσης, ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας και η στατιστική έρευνα, καθώς και της έρευνας, της ακαδημαϊκής κοινότητας, της κοινωνίας των πολιτών, των οργανισμών τυποποίησης, σχετικών κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών και τρίτων, μεταξύ άλλων φορέων με ειδική εμπειρογνωσία, όπως οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες.

(54)

Το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να συνδράμει την Επιτροπή στις προσπάθειές της για τον συντονισμό των εθνικών πρακτικών και πολιτικών σχετικά με τα θέματα που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, καθώς και για τη στήριξη της διατομεακής χρήσης δεδομένων, τηρώντας τις αρχές του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας και μέσω της χρήσης ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων και προδιαγραφών, μεταξύ άλλων μέσω της πλειονομερούς πλατφόρμας της ΕΕ για την τυποποίηση των ΤΠΕ, των βασικών λεξιλογίων και των δομικών στοιχείων του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), και θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το έργο τυποποίησης που πραγματοποιείται σε συγκεκριμένους τομείς ή πεδία. Οι εργασίες τεχνικής τυποποίησης θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον προσδιορισμό προτεραιοτήτων για την ανάπτυξη προτύπων και τη δημιουργία και διατήρηση ενός συνόλου τεχνικών και νομικών προτύπων για τη διαβίβαση δεδομένων μεταξύ δύο περιβαλλόντων επεξεργασίας το οποίο επιτρέπει την οργάνωση των χώρων δεδομένων, ιδίως με τη διευκρίνιση και τον καθορισμό των προτύπων και των πρακτικών διατομεακού χαρακτήρα και εκείνων που είναι τομεακού χαρακτήρα. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να συνεργάζεται με τομεακούς φορείς, δίκτυα ή ομάδες εμπειρογνωμόνων ή άλλους διατομεακούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της περαιτέρω χρήσης δεδομένων. Όσον αφορά τον αλτρουισμό δεδομένων, το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων θα πρέπει να συνδράμει την Επιτροπή στην ανάπτυξη του εντύπου συγκατάθεσης στον αλτρουισμό δεδομένων, κατόπιν συνεννόησης με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο καινοτομίας δεδομένων, εισηγούμενο κατευθυντήριες γραμμές για τους κοινούς ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων, θα πρέπει να στηρίζει την ανάπτυξη μιας λειτουργικής ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων με βάση τους εν λόγω χώρους δεδομένων, όπως ορίζεται στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα.

(55)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν κανόνες σχετικά με τις κυρώσεις που ισχύουν σε περίπτωση παράβασης του παρόντος κανονισμού και θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την εφαρμογή τους. Οι προβλεπόμενες κυρώσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Οι μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των κανόνων σχετικά με τις κυρώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε στρέβλωση του ανταγωνισμού στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Από την άποψη αυτή, η εναρμόνιση των κανόνων αυτών θα μπορούσε να είναι επωφελής.

(56)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική επιβολή του παρόντος κανονισμού και να διασφαλιστεί ότι οι πάροχοι υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και οι οντότητες που επιθυμούν να καταχωριστούν ως αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων δύνανται να έχουν πρόσβαση και να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες κοινοποίησης και καταχώρισης εξ ολοκλήρου επιγραμμικά και με διασυνοριακό τρόπο, οι εν λόγω διαδικασίες θα πρέπει να προσφέρονται μέσω της ενιαίας ψηφιακής θύρας που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1724 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (29). Οι εν λόγω διαδικασίες θα πρέπει να προστεθούν στον κατάλογο των διαδικασιών που περιλαμβάνεται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1724.

(57)

Επομένως, ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1724 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(58)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ για τον σκοπό της συμπλήρωσης του παρόντος κανονισμού με τον καθορισμό ειδικών όρων για τις διαβιβάσεις σε τρίτες χώρες ορισμένων κατηγοριών δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα που θεωρούνται ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε συγκεκριμένες νομοθετικές πράξεις της Ένωσης και με τη θέσπιση εγχειριδίου κανόνων για τις αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων, με το οποίο πρέπει να συμμορφώνονται οι εν λόγω οργανώσεις και το οποίο θα ορίζει τις πληροφορίες, τεχνικές απαιτήσεις και απαιτήσεις ασφάλειας, καθώς και επικοινωνιακούς χάρτες πορείας και πρότυπα διαλειτουργικότητας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (30). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(59)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τη συνδρομή στους φορείς του δημόσιου τομέα και τους περαιτέρω χρήστες όσον αφορά τη συμμόρφωσή τους με τις προϋποθέσεις περαιτέρω χρήσης που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό με την θέσπιση υποδειγμάτων συμβατικών ρητρών για τη διαβίβαση από περαιτέρω χρήστες δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα σε τρίτη χώρα, για την δήλωση ότι οι νομοθετικές και εποπτικές ρυθμίσεις και οι ρυθμίσεις επιβολής της νομοθεσίας τρίτης χώρας είναι ισοδύναμες προς την προστασία που διασφαλίζεται από το ενωσιακό δίκαιο, για την εκπόνηση του γραφιστικού σχεδίου για το κοινό λογότυπο για τους παρόχους υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων και για το κοινό λογότυπο για τις αναγνωρισμένες οργανώσεις αλτρουισμού δεδομένων, και για την θέσπιση και εκπόνηση του ευρωπαϊκού εντύπου συγκατάθεσης στον αλτρουισμό δεδομένων. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31).

(60)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού, ιδίως των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ. Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό του ανταγωνισμού κατά τρόπο αντίθετο προς τη ΣΛΕΕ. Αυτό αφορά ιδίως τους κανόνες σχετικά με την ανταλλαγή ευαίσθητων από άποψη ανταγωνισμού πληροφοριών μεταξύ υφιστάμενων ή δυνητικών ανταγωνιστών μέσω υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων.

(61)

Ζητήθηκε η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725, οι οποίοι γνωμοδότησαν στις 10 Μαρτίου 2021.

(62)

Ο παρών κανονισμός έχει ως κατευθυντήριες αρχές τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την τήρηση των αρχών που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα, της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, της επιχειρηματικής ελευθερίας, του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και της ένταξης των ατόμων με αναπηρίες. Στο πλαίσιο του τελευταίου, οι φορείς του δημόσιου τομέα και οι δημόσιες υπηρεσίες δυνάμει του παρόντος κανονισμού θα πρέπει, κατά περίπτωση, να συμμορφώνονται με τις οδηγίες (ΕΕ) 2016/2102 (32) και (ΕΕ) 2019/882 (33) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ο καθολικός σχεδιασμός στο πλαίσιο της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών, ήτοι η συνειδητή και συστηματική προσπάθεια για την προορατική εφαρμογή αρχών, μεθόδων και εργαλείων για την προώθηση του καθολικού σχεδιασμού στις τεχνολογίες που σχετίζονται με υπολογιστές, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών που βασίζονται στο διαδίκτυο, αποφεύγοντας έτσι την ανάγκη για εκ των υστέρων προσαρμογές ή για εξειδικευμένο σχεδιασμό.

(63)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η περαιτέρω χρήση, εντός της Ένωσης, ορισμένων κατηγοριών δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα, καθώς και η θέσπιση πλαισίου κοινοποίησης και εποπτείας για την παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεδομένων, πλαισίου για την οικειοθελή καταχώριση οντοτήτων που διαθέτουν δεδομένα για αλτρουιστικούς σκοπούς και πλαισίου για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συμβουλίου καινοτομίας δεδομένων, δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, εξαιτίας της κλίμακας και των αποτελεσμάτων τους, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών,

(1)

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, της 11ης Δεκεμβρίου 2019, με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»), καθόρισε μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική που αποσκοπεί στη μετατροπή της Ένωσης σε δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, με μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, με επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 το αργότερο, και όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Στην ανακοίνωσή της, της 17ης Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Ενίσχυση της κλιματικής φιλοδοξίας της Ευρώπης για το 2030 — Επενδύουμε σε ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον προς όφελος των πολιτών μας», η Επιτροπή πρότεινε να αυξηθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030. Η εν λόγω φιλοδοξία υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 11 Δεκεμβρίου 2020 και η εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την εν λόγω ανακοίνωση επιβεβαιώνει ότι το ενεργειακό μείγμα του μέλλοντος θα είναι πολύ διαφορετικό από το σημερινό και υποστηρίζει την αναγκαιότητα επανεξέτασης και, αν είναι απαραίτητο, αναθεώρησης της νομοθεσίας για την ενέργεια. Οι υφιστάμενες επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές είναι σαφώς ανεπαρκείς για τον μετασχηματισμό και την οικοδόμηση των ενεργειακών υποδομών του μέλλοντος. Αυτό σημαίνει επίσης ότι πρέπει να δημιουργηθούν υποδομές για τη στήριξη της ευρωπαϊκής ενεργειακής μετάβασης, συμπεριλαμβανομένου του ταχέος εξηλεκτρισμού, της κλιμάκωσης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και χωρίς ορυκτά καύσιμα, της αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων αερίων και αερίων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, της ενοποίησης του ενεργειακού συστήματος και της αύξησης της υιοθέτησης καινοτόμων λύσεων.

(2)

Η τρέχουσα δεσμευτική επιδίωξη σε επίπεδο Ένωσης να προέρχεται, έως το 2030, τουλάχιστον το 32 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μια πρωταρχική επιδίωξη σε επίπεδο Ένωσης για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά τουλάχιστον 32,5 % θα αναθεωρηθούν στο πλαίσιο της ενισχυμένης φιλοδοξίας της Ένωσης όπως κατοχυρώνεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) και στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

(3)

Η συμφωνία του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (5) («συμφωνία του Παρισιού») ορίζει ένα μακροπρόθεσμο στόχο να διατηρηθεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη αρκετά κάτω από τους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να συνεχιστούν οι προσπάθειες ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας να περιοριστεί στον 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και τονίζει τη σημασία της προσαρμογής στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και του να καταστούν οι χρηματοδοτικές ροές συμβατές με την κατεύθυνση της επίτευξης χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ανθεκτικής στην κλιματική αλλαγή ανάπτυξης. Στις 12 Δεκεμβρίου 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τον στόχο της επίτευξης μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2050, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού.

(4)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές για την έγκαιρη ανάπτυξη και διαλειτουργικότητα των διαδρόμων και των πεδίων προτεραιότητας των διευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών με στόχο την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) για τη διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής ενεργειακής αγοράς, της ασφάλειας του εφοδιασμού και των ανταγωνιστικών αγορών ενέργειας στην Ένωση, για την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και της ανάπτυξης νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, και για την περαιτέρω διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 θεσπίζει πλαίσιο συνεργασίας των κρατών μελών και των οικείων συμφεροντούχων, σε περιφερειακό επίπεδο, για την ανάπτυξη καλύτερα συνδεδεμένων ενεργειακών δικτύων με στόχο τη σύνδεση περιφερειών οι οποίες είναι, επί του παρόντος, απομονωμένες από τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, την ενίσχυση των υπαρχουσών και την προώθηση νέων διασυνοριακών διασυνδέσεων και τη συμβολή στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιδιώκοντας τους εν λόγω στόχους, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 συμβάλλει στην ευφυή, βιώσιμη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ανάπτυξη και ωφελεί ολόκληρη την Ένωση στον τομέα της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.

(5)

Η αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013 κατέδειξε σαφώς ότι το πλαίσιο βελτίωσε αποτελεσματικά την ενοποίηση των δικτύων των κρατών μελών, έδωσε ώθηση στις ανταλλαγές ενέργειας και, επομένως, συνέβαλε στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Έργα κοινού ενδιαφέροντος στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου συνέβαλαν ιδιαίτερα στην ασφάλεια του εφοδιασμού. Όσον αφορά τις υποδομές αερίου, είναι πλέον αρτιότερα συνδεδεμένες, ενώ από το 2013 έχει βελτιωθεί ουσιαστικά και η ανθεκτικότητα του εφοδιασμού. Η περιφερειακή συνεργασία στο πλαίσιο των περιφερειακών ομάδων και μέσω του διασυνοριακού επιμερισμού του κόστους αποτελεί σημαντικό παράγοντα διευκόλυνσης για την υλοποίηση των έργων. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, ο διασυνοριακός επιμερισμός του κόστους δεν είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του χρηματοδοτικού ελλείμματος των έργων, όπως είχε στόχο. Παρόλο που μειώθηκε η διάρκεια της πλειονότητας των διαδικασιών αδειοδότησης, σε ορισμένες περιπτώσεις η διαδικασία εξακολουθεί να είναι χρονοβόρα. Η χρηματοδοτική συνδρομή στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), ήταν σημαντικός παράγοντας, καθώς οι επιχορηγήσεις για μελέτες συνέβαλαν στη μείωση των κινδύνων των έργων κατά τα πρώιμα στάδια ανάπτυξης, ενώ οι επιχορηγήσεις για εργασίες υποστήριξαν την αντιμετώπιση των βασικών σημείων συμφόρησης στα έργα τα οποία δεν ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν επαρκώς μέσω της χρηματοδότησης από την αγορά.

(6)

Στο ψήφισμά του της 10ης Ιουλίου 2020 σχετικά με την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές (8), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε να αναθεωρηθεί ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τις ενεργειακές και κλιματικές επιδιώξεις της Ένωσης για το 2030 και τους στόχους της της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 και την αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση.

(7)

Η πολιτική για τα διευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα αποτελεί βασικό μέσο στην ανάπτυξη μιας εσωτερικής ενεργειακής αγοράς και είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Για την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 και της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 το αργότερο, η Ευρώπη θα χρειαστεί ένα πιο ολοκληρωμένο ενεργειακό σύστημα, το οποίο θα εξαρτάται από υψηλότερα επίπεδα εξηλεκτρισμού με βάση πρόσθετες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πηγές χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και από την απανθρακοποίηση του τομέα του φυσικού αερίου. Η πολιτική για τα διευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα μπορεί να διασφαλίσει ότι η ανάπτυξη των ενεργειακών υποδομών της Ένωσης στηρίζει την απαιτούμενη ενεργειακή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, σύμφωνα με τις αρχές της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και της τεχνολογικής ουδετερότητας, ενώ παράλληλα συνυπολογίζει τη δυνητική μείωση των εκπομπών στην τελική χρήση. Μπορεί επίσης να διασφαλίσει τις διασυνδέσεις, την ενεργειακή ασφάλεια, την ενοποίηση αγορών και συστημάτων και τον ανταγωνισμό προς όφελος όλων των κρατών μελών, καθώς και προσιτή τιμή για την ενέργεια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

(8)

Παρόλο που εξακολουθούν να ισχύουν σε μεγάλο βαθμό οι στόχοι του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013, το υφιστάμενο πλαίσιο για τα διευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα δεν αντικατοπτρίζει ακόμα πλήρως τις αναμενόμενες αλλαγές στο ενεργειακό σύστημα που θα προκύψουν από το νέο πολιτικό πλαίσιο και, ειδικότερα, τις αναβαθμισμένες ενεργειακές και κλιματικές επιδιώξεις της Ένωσης για το 2030 και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ως εκ τούτου, μεταξύ άλλων, τόσο ο στόχος του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής όσο και ο στόχος της προσαρμογής σε αυτήν είναι ανάγκη να αντικατοπτρίζονται επαρκώς στο αναθεωρημένο πλαίσιο διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων. Πέραν του νέου πολιτικού πλαισίου και των νέων στόχων, η τεχνολογική ανάπτυξη κατά την προηγούμενη δεκαετία ήταν ταχύτατη. Η εν λόγω ανάπτυξη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στις κατηγορίες ενεργειακών υποδομών που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, στα κριτήρια επιλογής έργων κοινού ενδιαφέροντος, καθώς και στους διαδρόμους και στα πεδία προτεραιότητας. Ταυτόχρονα, οι διατάξεις του παρόντος κανονισμού δεν θα πρέπει να επηρεάζουν το δικαίωμα κράτους μέλους να καθορίζει τους όρους εκμετάλλευσης των ενεργειακών του πόρων, την επιλογή του μεταξύ διαφόρων ενεργειακών πηγών και τη γενική διάρθρωση του ενεργειακού του εφοδιασμού, σύμφωνα με το άρθρο 194 ΣΛΕΕ.

(9)

Οι οδηγίες 2009/73/ΕΚ (9) και (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) προβλέπουν μια εσωτερική αγορά ενέργειας. Παρά την πολύ σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την ενοποίηση της αγοράς αυτής, εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης μέσω της καλύτερης χρησιμοποίησης των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών, της ενσωμάτωσης των αυξανόμενων ποσοτήτων ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και της ενοποίησης των συστημάτων.

(10)

Οι ενεργειακές υποδομές της Ένωσης θα πρέπει να αναβαθμιστούν για να αποτραπούν οι τεχνικές αστοχίες και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητά τους σε τέτοιες αστοχίες, σε φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, σε δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και σε απειλές ως προς την ασφάλειά της, ιδίως στην περίπτωση των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας κατά την οδηγία 2008/114/ΕΚ του Συμβουλίου (11).

(11)

Οι ενεργειακές υποδομές της Ένωσης θα πρέπει να είναι ανθεκτικές στις αναπόφευκτες επιπτώσεις που αναμένεται ότι θα επιφέρει η κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη παρά τις προσπάθειες μετριασμού της. Επομένως, η ενίσχυση των προσπαθειών για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό των αποτελεσμάτων της, την οικοδόμηση ανθεκτικότητας και την πρόληψη και την ετοιμότητα ενόψει καταστροφών είναι καίριας σημασίας.

(12)

Η ανάπτυξη διευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη, όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό και αποδοτικότερο, τη δυνατότητα αναπροσαρμογής της χρήσης υφιστάμενων υποδομών και εξοπλισμού.

(13)

Η ασφάλεια του εφοδιασμού, ως ένας βασικός κινητήριος μοχλός για την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013, έχει βελτιωθεί σημαντικά μέσω έργων κοινού ενδιαφέροντος. Επιπλέον, σύμφωνα με την εκτίμηση επιπτώσεων της Επιτροπής που συνοδεύει την ανακοίνωση της Επιτροπής της 17ης Σεπτεμβρίου 2020 με τίτλο «Ενίσχυση της κλιματικής φιλοδοξίας της Ευρώπης για το 2030 – Επενδύουμε σε ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον προς όφελος των πολιτών μας», η κατανάλωση φυσικού αερίου αναμένεται να μειωθεί σημαντικά, καθώς ο μη περιορισμός της χρήσης του δεν είναι συμβατός με το ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα. Από την άλλη πλευρά, η κατανάλωση βιοαερίου, ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, καθώς και συνθετικών αέριων καυσίμων, αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά προς το 2050. Όσον αφορά τις υποδομές αερίου, είναι πλέον αρτιότερα συνδεδεμένες, ενώ από το 2013 έχει βελτιωθεί ουσιαστικά και η ανθεκτικότητα του εφοδιασμού. Ο σχεδιασμός των ενεργειακών υποδομών θα πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο στον τομέα του αερίου. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα κράτη μέλη επαρκώς συνδεδεμένα στο ευρωπαϊκό δίκτυο αερίου και ιδίως τα νησιωτικά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ακόμη σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή απομόνωση. Μολονότι το 78 % των έργων αερίου που είναι έργα κοινού ενδιαφέροντος αναμένεται να ανατεθούν έως το τέλος του 2025, κάποια από αυτά καθυστερούν σημαντικά, μεταξύ άλλων λόγω προβλημάτων αδειοδότησης. Ως εκ τούτου, ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να επηρεάζει αρνητικά τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του. Κατά συνέπεια, τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στον πέμπτο ενωσιακό κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος που καταρτίστηκε σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 347/2013, των οποίων οι φάκελοι αίτησης έχουν γίνει δεκτοί προς εξέταση από την αρμόδια αρχή, θα πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την αδειοδότηση για μία περίοδο τεσσάρων ετών μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού.

(14)

Η σημασία των ευφυών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία δεν περιλαμβάνουν πάντοτε τη διέλευση φυσικών συνόρων, για την επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων πολιτικής της Ένωσης αναγνωρίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2020, με τίτλο «Ενέργεια για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία: Στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος» («στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος»). Τα κριτήρια για την κατηγορία αυτή θα πρέπει να απλουστευθούν και να περιλαμβάνουν τις τεχνολογικές εξελίξεις σχετικά με την καινοτομία, τις ψηφιακές πτυχές και τη δυνατότητα ενοποίησης του ενεργειακού συστήματος. Επίσης, θα πρέπει να διασαφηνιστεί ο ρόλος των φορέων υλοποίησης των έργων. Δεδομένης της αναμενόμενης σημαντικής αύξησης στη ζήτηση ενέργειας από τον τομέα των μεταφορών, ειδικότερα για ηλεκτρικά οχήματα σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και σε αστικές περιοχές, οι τεχνολογίες ευφυών δικτύων αναμένεται επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση της στήριξης που σχετίζεται με τα ενεργειακά δίκτυα για διασυνοριακή επαναφόρτιση υψηλής δυναμικότητας για τη στήριξη της απανθρακοποίησης του τομέα των μεταφορών.

(15)

Η στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος τονίζει επίσης την ανάγκη σχεδιασμού ενοποιημένων ενεργειακών υποδομών μεταξύ των διάφορων φορέων ενέργειας, υποδομών και τομέων κατανάλωσης. Η εν λόγω ενοποίηση του συστήματος ξεκινά με αφετηρία την εφαρμογή της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και την εφαρμογή μιας ολιστικής προσέγγισης στην πολιτική και πέραν των επιμέρους τομέων. Καλύπτει επίσης τις ανάγκες απανθρακοποίησης των τομέων στους οποίους είναι δύσκολο να περιοριστούν οι εκπομπές, όπως σε μέρη της βιομηχανίας ή σε ορισμένους τρόπους μεταφοράς, όπου ο άμεσος εξηλεκτρισμός εγείρει, επί του παρόντος, τεχνικές ή οικονομικές προκλήσεις. Οι εν λόγω επενδύσεις περιλαμβάνουν το υδρογόνο και τις ηλεκτρολυτικές κυψέλες, στις οποίες πραγματοποιείται πρόοδος όσον αφορά την εμπορική ανάπτυξή τους σε μεγάλη κλίμακα. Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Ιουλίου 2020 με τίτλο «Στρατηγική για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη» («στρατηγική για το υδρογόνο») δίνει προτεραιότητα στην παραγωγή υδρογόνου από ηλεκτρική ενέργεια η οποία παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, που αποτελεί την πλέον καθαρή συμβατή λύση με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας της Ένωσης. Σε ένα μεταβατικό στάδιο, ωστόσο, χρειάζονται άλλες μορφές υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών για την ταχύτερη απανθρακοποίηση της υφιστάμενης παραγωγής υδρογόνου, με έμφαση σε ευρύ φάσμα καθαρών τεχνολογιών, και για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας.

(16)

Επίσης, στη στρατηγική της για το υδρογόνο η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, για την απαιτούμενη ανάπτυξη του υδρογόνου, ένα μεγάλης κλίμακας δίκτυο υποδομών αποτελεί σημαντικό στοιχείο το οποίο μπορεί να προσφέρουν μόνο η Ένωση και η εσωτερική αγορά. Υπάρχουν, επί του παρόντος, πολύ περιορισμένες ειδικές υποδομές για τη διασυνοριακή μεταφορά και εμπορία υδρογόνου ή για τη δημιουργία κοιλάδων υδρογόνου. Αυτές οι υποδομές θα πρέπει να αποτελούνται, σε μεγάλο βαθμό, από πάγια στοιχεία τα οποία έχουν προκύψει μέσω μετατροπής στοιχείων από τον κλάδο του φυσικού αερίου, καθώς και από νέα στοιχεία ενεργητικού ειδικά για το υδρογόνο. Επίσης, η στρατηγική για το υδρογόνο θέτει έναν στρατηγικό στόχο για την αύξηση της ισχύος της εγκατεστημένης παραγωγικής ικανότητας ηλεκτρολυτικών κυψελών ισχύος σε 40 γιγαβάτ (GW) έως το 2030 για την κλιμάκωση της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των τομέων που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα, όπως της βιομηχανίας ή των μεταφορών. Επομένως, η πολιτική για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας θα πρέπει να περιλαμβάνει νέες και αναπροσαρμοσμένες υποδομές μεταφοράς και αποθήκευσης υδρογόνου, καθώς και εγκαταστάσεις ηλεκτρολυτικών κυψελών. Οι υποδομές μεταφοράς και αποθήκευσης υδρογόνου θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν στο διενωσιακό δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων, ώστε να μπορεί να διενεργηθεί μια ολοκληρωμένη και συνεκτική εκτίμηση του κόστους και των ωφελειών τους για το ενεργειακό σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της συνεισφοράς τους στην ενοποίηση τομέων και στην απανθρακοποίηση, με στόχο τη δημιουργία ενός βασικού άξονα υδρογόνου για την Ένωση.

(17)

Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα κατηγορία υποδομών για ευφυή δίκτυα φυσικού αερίου για τη στήριξη επενδύσεων που ενσωματώνουν στο δίκτυο αερίου πληθώρα αερίων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και ιδίως αέρια από ανανεώσιμες πηγές όπως το βιοαέριο, το βιομεθάνιο και το υδρογόνο και βοηθούν στη διαχείριση του πιο πολύπλοκου συστήματος που θα προκύψει, με βάση καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες.

(18)

Η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 το αργότερο υποθέτει ότι θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν βιομηχανικές διεργασίες που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα. Το εν λόγω διοξείδιο του άνθρακα θεωρείται αναπόφευκτο, όταν η παραγωγή του δεν μπορεί να αποφευχθεί παρά τη βελτιστοποίηση, για παράδειγμα μέσω της ενεργειακής απόδοσης ή της ηλεκτροδότησης με ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ανάπτυξη υποδομών διοξειδίου του άνθρακα θα πρέπει να οδηγήσει σε σημαντική καθαρή μείωση των κατά τα άλλα αναπόφευκτων εκπομπών ελλείψει εύλογων εναλλακτικών λύσεων. Η δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα καλύπτεται από την οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) για τους σκοπούς των ρευμάτων διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από εγκαταστάσεις που καλύπτονται από την εν λόγω οδηγία και για σκοπούς αποθήκευσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13).

(19)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 απαιτούσε ένα υποψήφιο έργο κοινού ενδιαφέροντος να αποδείκνυε ότι συνέβαλλε σημαντικά τουλάχιστον σε ένα κριτήριο από ένα σύνολο κριτηρίων κατά τη διαδικασία εκπόνησης του καταλόγου έργων κοινού ενδιαφέροντος της Ένωσης, το οποίο μπορούσε, αλλά δεν απαιτούταν, να περιλαμβάνει τη βιωσιμότητα. Η εν λόγω απαίτηση, σύμφωνα με τις εκάστοτε συγκεκριμένες ανάγκες της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, κατέστησε δυνατή την ανάπτυξη έργων κοινού ενδιαφέροντος τα οποία αντιμετώπιζαν μόνο κινδύνους που αφορούσαν την ασφάλεια του εφοδιασμού, παρόλο που δεν είχαν αποδεδειγμένα οφέλη όσον αφορά τη βιωσιμότητα. Ωστόσο, δεδομένων της εξέλιξης των αναγκών της Ένωσης σε υποδομές, των στόχων απανθρακοποίησης και των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 21ης Ιουλίου 2020, σύμφωνα με τα οποία οι δαπάνες της Ένωσης θα πρέπει να συνάδουν με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού και την αρχή του «μη βλάπτειν» της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η βιωσιμότητα όσον αφορά την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο ή τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κατά περίπτωση, θα πρέπει να αξιολογείται ώστε να διασφαλίζεται ότι η πολιτική για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας συνάδει με τις κλιματικές και ενεργειακές επιδιώξεις της Ένωσης και τους στόχους της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 και λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε κράτους μέλους όσον αφορά την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Η βιωσιμότητα των δικτύων μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα εξετάζεται μέσω των συνολικών αναμενόμενων μειώσεων των αερίων του θερμοκηπίου κατά τον κύκλο ζωής των έργων και την απουσία εναλλακτικών τεχνολογικών λύσεων για την επίτευξη του ίδιου επιπέδου μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα.

(20)

Η Ένωση θα πρέπει να διευκολύνει έργα υποδομών που συνδέουν τα δίκτυα της Ένωσης με δίκτυα τρίτων χωρών τα οποία είναι αμοιβαία επωφελή και απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση και την επίτευξη των κλιματικών επιδιώξεων και τα οποία πληρούν επίσης τα ειδικά κριτήρια των σχετικών κατηγοριών υποδομών σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, ειδικότερα με γειτονικές χώρες και με χώρες με τις οποίες η Ένωση έχει θεσπίσει ειδική ενεργειακή συνεργασία. Επομένως, στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να περιλαμβάνονται έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όταν αυτά είναι βιώσιμα και μπορεί να αποδειχθεί ότι έχουν σημαντικά καθαρά κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε επίπεδο Ένωσης και τουλάχιστον για μία τρίτη χώρα. Τα εν λόγω έργα θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για ένταξη στον ενωσιακό κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος («ενωσιακός κατάλογος»), εφόσον διαθέτουν υψηλό επίπεδο σύγκλισης του πλαισίου πολιτικής και υποστηρίζονται από μηχανισμούς επιβολής, και θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι συμβάλουν στους συνολικούς στόχους ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Ένωσης και των τρίτων χωρών όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού και την απανθρακοποίηση.

Το υψηλό επίπεδο σύγκλισης του πλαισίου πολιτικής θα πρέπει να θεωρείται ότι διασφαλίζεται για τα συμβαλλόμενα μέρη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ή της Ενεργειακής Κοινότητας ή μπορεί να αποδειχθεί, στην περίπτωση άλλων τρίτων χωρών, μέσω διμερών συμφωνιών που περιλαμβάνουν σχετικές διατάξεις για τους στόχους της κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής όσον αφορά την απανθρακοποίηση και να αξιολογείται περαιτέρω από την κατάλληλη περιφερειακή ομάδα με την υποστήριξη της Επιτροπής. Επίσης, η τρίτη χώρα με την οποία συνεργάζεται η Ένωση για την ανάπτυξη έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος θα πρέπει να διευκολύνει την εφαρμογή παρόμοιου χρονοδιαγράμματος ταχύρρυθμης υλοποίησης και άλλων μέτρων στήριξης της πολιτικής, όπως ορίζει ο παρών κανονισμός. Επομένως, τα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και τα έργα κοινού ενδιαφέροντος και όλες οι διατάξεις που αφορούν τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να εφαρμόζονται και στα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, εκτός αν προσδιορίζεται διαφορετικά. Σημαντικά καθαρά κοινωνικοοικονομικά οφέλη σε επίπεδο Ένωσης θα πρέπει να νοούνται ως βελτίωση της διαλειτουργικότητας και της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, πέραν του ενός κράτους μέλους. Όσον αφορά τα έργα για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, θα πρέπει να είναι επιλέξιμα μόνο τα έργα που είναι αναγκαία για τη διασυνοριακή μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, υπό την προϋπόθεση ότι τα πρότυπα και οι διασφαλίσεις που αποτρέπουν τυχόν διαρροές και αφορούν το κλίμα, την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα, όσον αφορά την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της μόνιμης αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, είναι τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με την Ένωση. Θα πρέπει να τεκμαίρεται ότι ο Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος πληροί τα εν λόγω πρότυπα και διασφαλίσεις.

(21)

Τα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος θα πρέπει να θεωρούνται πρόσθετο εργαλείο για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κανονισμού σε τρίτες χώρες πέραν των έργων κοινού ενδιαφέροντος που συμβάλλουν στην υλοποίηση διαδρόμου ή πεδίου προτεραιότητας ενεργειακών υποδομών, όπως ορίζεται στο παράρτημα I. Ως εκ τούτου, όταν ένα έργο με τρίτη χώρα συμβάλλει στην υλοποίηση διαδρόμου ή πεδίου προτεραιότητας ενεργειακών υποδομών, θα πρέπει να είναι επιλέξιμο να υποβάλει αίτηση για το καθεστώς έργου κοινού ενδιαφέροντος δυνάμει του παρόντος κανονισμού. Σύμφωνα με την ίδια αρχή, τα έργα διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας με τρίτες χώρες που είχαν αποκτήσει καθεστώς έργου κοινού ενδιαφέροντος δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013 μπορούν να επιλεγούν ως έργα κοινού ενδιαφέροντος, υπό την προϋπόθεση ότι υπόκεινται στη διαδικασία επιλογής και πληρούν τα κριτήρια για τα έργα κοινού ενδιαφέροντος.

(22)

Επιπροσθέτως, για να επιτευχθούν οι ενεργειακές και κλιματικές επιδιώξεις της Ένωσης για το 2030 και ο στόχος της της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050, η Ένωση είναι ανάγκη να κλιμακώσει σημαντικά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Οι υπάρχουσες κατηγορίες ενεργειακών υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας είναι καίριας σημασίας για την ενσωμάτωση της σημαντικά αυξημένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, αυτό απαιτεί την ενίσχυση των επενδύσεων σε υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο την επίτευξη τουλάχιστον 300 GW υπεράκτιας αιολικής παραγωγής εγκατεστημένης σύμφωνα με τη στρατηγική της Επιτροπής για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Νοεμβρίου 2020 με τίτλο «Μια στρατηγική της ΕΕ για την αξιοποίηση του δυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον». Η εν λόγω στρατηγική περιλαμβάνει ακτινωτούς συνδέσμους που συνδέουν νέες δυναμικότητες υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, καθώς και υβριδικά ολοκληρωμένα έργα. Θα πρέπει να προβλεφθεί επίσης ο συντονισμός του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και της ανάπτυξης υπεράκτιων και χερσαίων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα, ο σχεδιασμός των υπεράκτιων υποδομών θα πρέπει να απομακρυνθεί από την προσέγγιση σχεδιασμού ανά μεμονωμένο έργο και να στραφεί προς μια συντονισμένη ολοκληρωμένη προσέγγιση η οποία διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη ενοποιημένων υπεράκτιων δικτύων, σύμφωνα με το δυναμικό των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κάθε θαλάσσιας λεκάνης, την προστασία του περιβάλλοντος και άλλες χρήσεις της θάλασσας. Θα πρέπει να υπάρχει μια προσέγγιση που θα βασίζεται στην εθελοντική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν αρμόδια για την έγκριση των έργων κοινού ενδιαφέροντος που σχετίζονται με τα εδάφη τους και του σχετικού κόστους.

(23)

Τα οικεία κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα οφέλη και το κόστος των διαδρόμων προτεραιότητας υπεράκτιων δικτύων ανανεώσιμης ενέργειας και να διενεργήσουν προκαταρκτική ανάλυση επιμερισμού του κόστους σε επίπεδο διαδρόμων προτεραιότητας υπεράκτιων δικτύων για τη στήριξη κοινών πολιτικών δεσμεύσεων που αποσκοπούν στην ανάπτυξη υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη και τους οικείους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (ΔΣΜ) και τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, θα πρέπει να εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές για μια ειδική σχέση κόστους-οφέλους και επιμερισμού κόστους για την ανάπτυξη των ολοκληρωμένων σχεδίων ανάπτυξης υπεράκτιων δικτύων οι οποίες αναμένεται να δώσουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να διενεργήσουν κατάλληλη αξιολόγηση.

(24)

Η διαδικασία του διενωσιακού δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης δικτύων ως βάση για τον προσδιορισμό έργων κοινού ενδιαφέροντος στις κατηγορίες της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου έχει αποδειχθεί αποτελεσματική. Ωστόσο, παρόλο που ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει στη διαδικασία το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας («ΕΔΔΣΜ-ηλ») και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου («ΕΔΔΣΜ-αερίου») και οι ΔΣΜ είναι σημαντικός, απαιτείται περισσότερος έλεγχος, ειδικότερα όσον αφορά τον καθορισμό σεναρίων για το μέλλον, τον προσδιορισμό μακροπρόθεσμων ελλείψεων και σημείων συμφόρησης στις υποδομές και την αξιολόγηση των επιμέρους έργων για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στη διαδικασία. Επομένως, λόγω της ανάγκης για ανεξάρτητη επικύρωση, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας («Οργανισμός») και η Επιτροπή θα πρέπει να διαδραματίσουν ενισχυμένο ρόλο στη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας κατάρτισης των διενωσιακών δεκαετών προγραμμάτων ανάπτυξης δικτύων σύμφωνα με τους κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 715/2009 (14) και (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15). Η διαδικασία του διενωσιακού δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης δικτύων θα πρέπει να επωφελείται από την αντικειμενική, επιστημονικά τεκμηριωμένη συμβολή ενός ανεξάρτητου επιστημονικού φορέα, όπως η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, και θα πρέπει να οργανώνεται με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.

(25)

Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους που προηγούνται της έγκρισης των διενωσιακών δεκαετών προγραμμάτων ανάπτυξης δικτύων, το ΕΔΔΣΜ-ηλ και το ΕΔΔΣΜ-αερίου θα πρέπει να διεξάγουν εκτενή διαδικασία διαβούλευσης με τη συμμετοχή όλων των σχετικών συμφεροντούχων. Η διαβούλευση θα πρέπει να είναι ανοικτή και διαφανής και να οργανώνεται εγκαίρως, ώστε να καθίσταται δυνατή η ανατροφοδότηση από τους συμφεροντούχους κατά την προετοιμασία των βασικών φάσεων των διενωσιακών δεκαετών σχεδίων ανάπτυξης δικτύων, όπως η εκπόνηση σεναρίων, ο προσδιορισμός ελλείψεων στις υποδομές και η μεθοδολογία ανάλυσης κόστους-οφέλους για την αξιολόγηση των έργων. Το ΕΔΔΣΜ-ηλ και το ΕΔΔΣΜ-αερίου θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα στοιχεία που λαμβάνονται από τους συμφεροντούχους κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων και θα πρέπει να εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο έλαβαν υπόψη τους τα στοιχεία αυτά.

(26)

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του φόρουμ του 2020 για τις ενεργειακές υποδομές, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι σχετικοί τομείς, όπως το φυσικό αέριο, η ηλεκτρική ενέργεια, η θέρμανση και οι μεταφορές, εξετάζονται από ολοκληρωμένη προοπτική κατά τις διαδικασίες σχεδιασμού όλων των χερσαίων και υπεράκτιων υποδομών μεταφοράς και διανομής. Προκειμένου να τηρηθεί η συμφωνία του Παρισιού, να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι της Ένωσης για το 2030 και οι στόχοι ανάπτυξης της υπεράκτιας ενέργειας για το 2040, και σε ευθυγράμμιση με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2050, το πλαίσιο των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας θα πρέπει να βασίζεται σε μια εξυπνότερη, πιο ολοκληρωμένη, μακροπρόθεσμη και βελτιστοποιημένη θεώρηση ενός «ενιαίου ενεργειακού συστήματος», με την ανάπτυξη πλαισίου που θα καθιστά δυνατό τον καλύτερο συντονισμό του σχεδιασμού των υποδομών σε διάφορους τομείς και θα δημιουργεί μια ευκαιρία για βέλτιστη ενσωμάτωση διαφόρων λύσεων ζεύξης που αφορούν διάφορα στοιχεία δικτύου μεταξύ ποικίλων υποδομών. Αυτό θα πρέπει να εξασφαλιστεί με την ανάπτυξη ενός μοντέλου σταδιακής ενσωμάτωσης που θα επιτρέπει τη συνοχή μεταξύ των μεθοδολογιών του ενιαίου τομέα βάσει κοινών παραδοχών και θα αντικατοπτρίζει τις αλληλεξαρτήσεις.

(27)

Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι μόνο έργα υποδομής για τα οποία δεν υπάρχουν εύλογες εναλλακτικές λύσεις μπορούν να αποκτούν το καθεστώς έργου κοινού ενδιαφέροντος. Για τον σκοπό αυτό, η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην έκθεση προσδιορισμού των ελλείψεων στις υποδομές που εκπονείται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό και στις εργασίες των περιφερειακών ομάδων για την κατάρτιση των περιφερειακών καταλόγων προτεινόμενων σχεδίων για τον ενωσιακό κατάλογο. Σύμφωνα με την αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση, θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι σχετικές εναλλακτικές λύσεις αντί της δημιουργίας νέων υποδομών, για τη διασφάλιση των μελλοντικών αναγκών σε υποδομές, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του εντοπισμού των ελλείψεων στις υποδομές.

Οι περιφερειακές ομάδες, επικουρούμενες από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, θα πρέπει να εξετάζουν τις παραδοχές και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των ελλείψεων στις υποδομές που αναπτύσσονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό και να διασφαλίζουν ότι η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση αντικατοπτρίζεται πλήρως στη διαδικασία επιλογής των έργων κοινού ενδιαφέροντος. Επιπροσθέτως, κατά την υλοποίηση των έργων, οι φορείς υλοποίησης των έργων θα πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία και να αποδεικνύουν ότι τα έργα «δεν προκαλούν σημαντική επιβάρυνση» στο περιβάλλον, κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Στην περίπτωση υφιστάμενων έργων κοινού ενδιαφέροντος που έχουν φτάσει σε επαρκή βαθμό ωριμότητας, αυτό θα λαμβάνεται υπόψη κατά τη διάρκεια της επιλογής έργων για τον επόμενο ενωσιακό κατάλογο από τις περιφερειακές ομάδες.

(28)

Για την αποφυγή διακυμάνσεων στην τάση και τη συχνότητα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη σταθερότητα του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτροδότησης υπό τις μεταβαλλόμενες συνθήκες, ιδίως ενόψει του αυξανόμενου μεριδίου των λύσεων ευελιξίας, όπως η βιώσιμη αποθήκευση ενέργειας, και της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ιδιαίτερη προτεραιότητα θα πρέπει να δίνεται σε προσπάθειες για τη διατήρηση και διασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου σχεδιασμένης παραγωγής ενέργειας χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια του εφοδιασμού για πολίτες και επιχειρήσεις.

(29)

Μετά από στενές διαβουλεύσεις με όλα τα κράτη μέλη και τους συμφεροντούχους, η Επιτροπή εντόπισε 14 προτεραιότητες για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, η υλοποίηση των οποίων είναι απαραίτητη για την επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών επιδιώξεων της Ένωσης για το 2030 και τον στόχο της της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050. Οι εν λόγω προτεραιότητες καλύπτουν ποικίλες γεωγραφικές περιφέρειες ή θεματικά πεδία στο πεδίο της μεταφοράς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, των υπεράκτιων δικτύων ανανεώσιμης ενέργειας, της μεταφοράς και αποθήκευσης υδρογόνου, των ηλεκτρολυτικών κυψελών, των ευφυών δικτύων φυσικού αερίου, των ευφυών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και της μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.

(30)

Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να πληρούν κοινά, διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια, επειδή συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής. Για να είναι επιλέξιμα για ένταξη στους ενωσιακούς καταλόγους, τα έργα ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο τελευταίο διαθέσιμο διενωσιακό δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων. Δεδομένου ότι οι υποδομές υδρογόνου δεν περιλαμβάνονται, επί του παρόντος, στο διενωσιακό δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων, η εν λόγω απαίτηση θα πρέπει να εφαρμόζεται για τα έργα υδρογόνου μόνο από την 1η Ιανουαρίου 2024 για τους σκοπούς του δεύτερου ενωσιακού καταλόγου που θα καταρτιστεί σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(31)

Θα πρέπει να συσταθούν περιφερειακές ομάδες που θα προτείνουν και θα επανεξετάζουν έργα κοινού ενδιαφέροντος, με απώτερο στόχο την κατάρτιση των περιφερειακών καταλόγων έργων κοινού ενδιαφέροντος. Για να διασφαλιστεί ευρεία συναίνεση, οι εν λόγω περιφερειακές ομάδες θα πρέπει να διασφαλίσουν τη στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, των εθνικών ρυθμιστικών αρχών, των φορέων υλοποίησης των έργων και των σχετικών συμφεροντούχων. Στο πλαίσιο της εν λόγω συνεργασίας, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει, όταν είναι αναγκαίο, να συμβουλεύουν τις περιφερειακές ομάδες, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη δυνατότητα υλοποίησης των προτεινόμενων έργων από νομική άποψη και το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα ρυθμιστικής έγκρισης.

(32)

Προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα της διαδικασίας, θα πρέπει να ενισχυθεί και να ενθαρρυνθεί περαιτέρω η συνεργασία μεταξύ των περιφερειακών ομάδων. Είναι απαραίτητο να διαδραματίσει η Επιτροπή σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της εν λόγω συνεργασίας, με γνώμονα την αντιμετώπιση του πιθανού αντικτύπου των έργων σε άλλες περιφερειακές ομάδες.

(33)

Κάθε δύο χρόνια θα πρέπει να καταρτίζεται ένας νέος ενωσιακός κατάλογος. Έργα κοινού ενδιαφέροντος που έχουν ολοκληρωθεί ή δεν πληρούν πλέον τα σχετικά κριτήρια και τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται στον επόμενο ενωσιακό κατάλογο. Για τον λόγο αυτόν, τα υφιστάμενα έργα κοινού ενδιαφέροντος που πρόκειται να συμπεριληφθούν στον επόμενο ενωσιακό κατάλογο θα πρέπει να υπόκεινται στην ίδια διαδικασία επιλογής για την κατάρτιση των περιφερειακών καταλόγων και για την κατάρτιση του ενωσιακού καταλόγου που εφαρμόζεται για τα προτεινόμενα έργα. Ωστόσο, η διοικητική επιβάρυνση θα πρέπει να μειώνεται, στον βαθμό που είναι εφικτό, για παράδειγμα μέσω της χρήσης πληροφοριών που έχουν υποβληθεί στο παρελθόν, καθώς και μέσω της συνεκτίμησης των ετήσιων εκθέσεων των φορέων υλοποίησης των έργων. Για τον σκοπό αυτόν, τα υφιστάμενα έργα κοινού ενδιαφέροντος που έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο θα πρέπει να επωφελούνται από μια εξορθολογισμένη διαδικασία ένταξης στο διενωσιακό δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύων.

(34)

Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να υλοποιούνται το συντομότερο δυνατόν και θα πρέπει να διασφαλίζονται η στενή παρακολούθηση και αξιολόγησή τους, ενώ οι απαιτήσεις για τη συμμετοχή των συμφεροντούχων και η περιβαλλοντική νομοθεσία θα πρέπει να τηρούνται δεόντως και η διοικητική επιβάρυνση για τους φορείς υλοποίησης των έργων θα πρέπει να διατηρείται στο ελάχιστο επίπεδο. Η Επιτροπή θα πρέπει να διορίζει Ευρωπαίους συντονιστές για τα έργα με ιδιαίτερες δυσκολίες ή καθυστερήσεις. Η πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση των συγκεκριμένων έργων, καθώς και η εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αφορούν τον παρόντα κανονισμό, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη διαδικασία επιλογής των εν λόγω έργων για τους επόμενους ενωσιακούς καταλόγους.

(35)

Η διαδικασία αδειοδότησης δεν θα πρέπει να συνεπάγεται διοικητική επιβάρυνση δυσανάλογη με το μέγεθος ή την πολυπλοκότητα ενός έργου, ούτε να δημιουργεί εμπόδια στην ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων και την πρόσβαση στην αγορά.

(36)

Χρειάζεται συντονισμός στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση έργων κοινού ενδιαφέροντος της Ένωσης στους τομείς των ενεργειακών, μεταφορικών και τηλεπικοινωνιακών υποδομών, ώστε να δημιουργηθούν συνέργειες, όποτε τούτο είναι εφικτό συνολικά από οικονομική, τεχνική, περιβαλλοντική άποψη ή από άποψη κλίματος ή χωροταξίας, και λαμβανομένων δεόντως υπόψη των σχετικών πτυχών ασφαλείας. Ως εκ τούτου, κατά τον σχεδιασμό των διάφορων ευρωπαϊκών δικτύων, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η δυνατότητα να δίνεται προτίμηση στην ολοκλήρωση δικτύων μεταφοράς, δικτύων επικοινωνίας και δικτύων ενέργειας, ώστε να διασφαλίζεται ότι καταλαμβάνεται όσο το δυνατόν λιγότερο έδαφος. Για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος στους διάφορους τομείς, απαιτείται ένα κοινό όραμα για τα δίκτυα, ενώ θα πρέπει παράλληλα να διασφαλίζεται, όποτε είναι δυνατόν, η επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων ή των αποσυρθεισών χαράξεων, ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο οποιοσδήποτε αρνητικός κοινωνικός, οικονομικός, περιβαλλοντικός και χρηματοδοτικός αντίκτυπος, καθώς και οποιοσδήποτε αρνητικός αντίκτυπος στο κλίμα.

(37)

Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να αποκτούν καθεστώς προτεραιότητας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να διασφαλίζεται ταχεία διοικητική μεταχείρισή τους και επείγουσα μεταχείρισή τους σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες και τις διαδικασίες επίλυσης διαφορών που τα αφορούν. Θα πρέπει να θεωρούνται από τις αρμόδιες αρχές ότι εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Για λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, έργα που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για το περιβάλλον θα πρέπει να εγκρίνονται, όταν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που ορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17) και την οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (18).

(38)

Είναι απαραίτητο να ενημερώνονται οι συμφεροντούχοι, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών, και να ζητείται η γνώμη τους, προκειμένου να διασφαλίζεται η επιτυχία των έργων και να περιορίζονται οι αντιρρήσεις σε αυτά.

(39)

Για τη μείωση της πολυπλοκότητας, την αύξηση της απόδοσης και της διαφάνειας, καθώς και τη συμβολή στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, θα πρέπει να υπάρχει μια αρμόδια αρχή ή αρμόδιες αρχές για την ενοποίηση ή τον συντονισμό όλων των διαδικασιών αδειοδότησης.

(40)

Για την απλούστευση και την επίσπευση της διαδικασίας αδειοδότησης υπεράκτιων δικτύων ανανεώσιμης ενέργειας, θα πρέπει να οριστούν ενιαία σημεία επαφής για διασυνοριακά υπεράκτια έργα στον ενωσιακό κατάλογο, μειώνοντας τον διοικητικό φόρτο για τους φορείς ανάπτυξης έργων. Τα μοναδικά σημεία επαφής αναμένεται να μειώσουν την πολυπλοκότητα, να αυξήσουν την απόδοση και να επιταχύνουν τη διαδικασία αδειοδότησης υπεράκτιων παγίων στοιχείων μεταφοράς τα οποία συχνά διέρχονται από πολλές περιοχές δικαιοδοσίας.

(41)

Παρά την ύπαρξη θεσπισμένων προτύπων που διασφαλίζουν τη δημόσια συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για το περιβάλλον, τα οποία εφαρμόζονται πλήρως στα έργα κοινού ενδιαφέροντος, ακόμη χρειάζονται επιπλέον μέτρα, δυνάμει του παρόντος κανονισμού, για να διασφαλιστεί το υψηλότερο δυνατό επίπεδο διαφάνειας και δημόσιας συμμετοχής σε όλα τα σχετικά ζητήματα της διαδικασίας αδειοδότησης έργων κοινού ενδιαφέροντος. Σε περίπτωση που καλύπτεται ήδη από εθνικούς κανόνες σύμφωνα με τα ίδια ή αυστηρότερα πρότυπα από αυτά που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, η προκαταρκτική διαβούλευση πριν από τη διαδικασία αδειοδότησης θα πρέπει να καταστεί προαιρετική και να αποφεύγεται η αλληλεπικάλυψη νομικών απαιτήσεων.

(42)

Η σωστή και συντονισμένη εφαρμογή των οδηγιών 2001/42/ΕΚ (19) και 2011/92/ΕΕ (20) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και, κατά περίπτωση, της σύμβασης της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη δημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε θέματα περιβάλλοντος (21), η οποία υπογράφηκε στο Aarhus στις 25 Ιουνίου 1998 («σύμβαση του Aarhus»), και της σύμβασης για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε διασυνοριακό πλαίσιο (22), η οποία υπογράφηκε στο Espoo στις 25 Φεβρουαρίου 1991 («σύμβαση του Espoo»), θα πρέπει να εξασφαλίζει την εναρμόνιση των βασικών αρχών για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και το κλίμα, μεταξύ άλλων και σε διασυνοριακό επίπεδο. Η Επιτροπή έχει εκδώσει καθοδήγηση για να στηρίξει τα κράτη μέλη κατά τον προσδιορισμό των κατάλληλων νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τις ενεργειακές υποδομές και για να διασφαλίσει τη συνεπή εφαρμογή των διαδικασιών εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων που απαιτούνται βάσει του δικαίου της Ένωσης για τα έργα κοινού ενδιαφέροντος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συντονίσουν τις εκτιμήσεις που διενεργούν για έργα κοινού ενδιαφέροντος και, όπου είναι δυνατόν, να προβλέπουν κοινές εκτιμήσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές και μεθόδους δημιουργίας διοικητικών ικανοτήτων στις διαδικασίες αδειοδότησης.

(43)

Είναι σημαντικό να επιτευχθεί εξορθολογισμός και βελτίωση της διαδικασίας αδειοδότησης, με παράλληλο σεβασμό, στον μέγιστο δυνατό βαθμό και προκειμένου να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η αρχή της επικουρικότητας, των εθνικών αρμοδιοτήτων και διαδικασιών για την κατασκευή νέων ενεργειακών υποδομών. Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα της ανάπτυξης ενεργειακών υποδομών, η απλούστευση της διαδικασίας αδειοδότησης θα πρέπει να ορίζει σαφή προθεσμία για την απόφαση των σχετικών αρχών όσον αφορά την κατασκευή του έργου. Η εν λόγω προθεσμία θα πρέπει να παρακινεί τον αποτελεσματικότερο ορισμό και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των διαδικασιών και, σε καμία περίπτωση, δεν θα πρέπει να επιτρέπει συμβιβασμούς ως προς τα υψηλά πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία και τη δημόσια συμμετοχή. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να θεσπίσει μέγιστες προθεσμίες. Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να επιδιώξουν να επιτύχουν βραχύτερες προθεσμίες, όπου είναι εφικτό και, ειδικότερα, όσον αφορά έργα όπως τα ευφυή δίκτυα, για τα οποία μπορεί να μην απαιτούνται περίπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης όπως συμβαίνει στην περίπτωση των υποδομών μεταφοράς. Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση της τήρησης των προθεσμιών.

(44)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να συμπεριλάβουν στις εμπεριστατωμένες αποφάσεις, όταν είναι σκόπιμο, αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων με μεμονωμένους ιδιοκτήτες γης για τη χορήγηση πρόσβασης, την παραχώρηση κυριότητας ή δικαιώματος χρήσης ακινήτου στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού, που καθορίζει τη γενική χρήση γης μιας καθορισμένης περιοχής, συμπεριλαμβανομένων άλλων εξελίξεων όπως αυτοκινητοδρόμων, σιδηροδρόμων, κτηρίων και περιοχών προστασίας της φύσης, και ο οποίος δεν υλοποιείται για τον συγκεκριμένο σκοπό του σχεδιαζόμενου έργου και τη χορήγηση αδειών λειτουργίας. Στο πλαίσιο της διαδικασίας αδειοδότησης, ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να μπορεί να περιλαμβάνει συναφείς υποδομές, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο για την κατασκευή ή τη λειτουργία του έργου. Ο παρών κανονισμός, ιδιαίτερα οι διατάξεις περί αδειοδότησης, δημόσιας συμμετοχής και υλοποίησης των έργων κοινού ενδιαφέροντος, θα πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, και των διατάξεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής και θαλάσσιας πολιτικής, ιδίως της οδηγίας 2014/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23).

(45)

Το κόστος για την υλοποίηση, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση έργων κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει κατά κανόνα να καλύπτεται εξολοκλήρου από τους χρήστες των υποδομών. Ο επιμερισμός του κόστους θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι τελικοί χρήστες δεν επιβαρύνονται δυσανάλογα, ειδικά εάν αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενεργειακή φτώχεια. Έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους, όταν από την αξιολόγηση της ζήτησης της αγοράς ή των αναμενόμενων επιπτώσεων στα τέλη προκύπτει ότι το κόστος δεν αναμένεται να καλυφθεί από τα τέλη που καταβάλλουν οι χρήστες της υποδομής.

(46)

Η συζήτηση σχετικά με τον κατάλληλο επιμερισμό του κόστους θα πρέπει να βασιστεί στην ανάλυση του κόστους και των ωφελειών ενός έργου υποδομών η οποία διενεργείται βάσει εναρμονισμένης μεθοδολογίας για ανάλυση σε επίπεδο ενεργειακού συστήματος, με τη χρήση όλων των σχετικών σεναρίων τα οποία καταρτίζονται στο πλαίσιο των ενωσιακών διαστάσεων δεκαετών προγραμμάτων ανάπτυξης δικτύων που εκπονούνται σύμφωνα με τους κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 715/2009 και (ΕΕ) 2019/943 και επανεξετάζονται από τον Οργανισμό, καθώς και κάθε άλλου σεναρίου για τον προγραμματισμό της ανάπτυξης δικτύων, ώστε να καθίσταται δυνατή η ενδελεχής ανάλυση της συμβολής του έργου κοινού ενδιαφέροντος στην ενεργειακή πολιτική της Ένωσης για την απανθρακοποίηση, την ολοκλήρωση της αγοράς, τον ανταγωνισμό, τη βιωσιμότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η εν λόγω ανάλυση μπορεί να λαμβάνει υπόψη δείκτες και αντίστοιχες τιμές αναφοράς για τη σύγκριση των επενδυτικών δαπανών ανά μονάδα. Όταν χρησιμοποιούνται πρόσθετα σενάρια, αυτά θα πρέπει να συνάδουν με τις ενεργειακές και κλιματικές επιδιώξεις της Ένωσης για το 2030 και τον στόχο της της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 και θα πρέπει να υπόκεινται σε ολοκληρωμένη διαδικασία διαβούλευσης και ελέγχου.

(47)

Σε μια ολοένα και πιο ολοκληρωμένη εσωτερική ενεργειακή αγορά, απαιτούνται σαφείς και διαφανείς κανόνες για τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους προκειμένου να επιταχυνθούν οι επενδύσεις στις διασυνοριακές υποδομές, καθώς και σε έργα με διασυνοριακό αντίκτυπο. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ένα σταθερό χρηματοδοτικό πλαίσιο για την ανάπτυξη έργων κοινού ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα να ελαχιστοποιείται η ανάγκη χρηματοδοτικής ενίσχυσης, και ταυτόχρονα να ενθαρρυνθούν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, με τα κατάλληλα κίνητρα και τους κατάλληλους χρηματοοικονομικούς μηχανισμούς. Κατά τη λήψη των αποφάσεων σχετικά με τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να επιμερίζουν τις πράγματι προκύψασες επενδυτικές δαπάνες, όπου ενδείκνυται σύμφωνα με τις εθνικές προσεγγίσεις και μεθοδολογίες που ακολουθούνται για παρόμοιες υποδομές, σε διασυνοριακό επίπεδο στο σύνολό τους και να τις συμπεριλαμβάνουν στα εθνικά τιμολόγια και, στη συνέχεια, κατά περίπτωση, να προσδιορίζουν αν ο αντίκτυπός τους στα εθνικά τιμολόγια θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει δυσανάλογη επιβάρυνση για τους καταναλωτές στα αντίστοιχα κράτη μέλη τους. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να αποφεύγουν τους κινδύνους διπλής στήριξης για έργα, συνυπολογίζοντας τις τρέχουσες ή εκτιμώμενες επιβαρύνσεις και έσοδα. Οι εν λόγω επιβαρύνσεις και τα εν λόγω έσοδα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφορούν τα έργα και έχουν σχεδιαστεί για την κάλυψη των σχετικών δαπανών.

(48)

Υπάρχει ανάγκη για διασυνοριακά έργα με θετικό αντίκτυπο στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης, όπως τα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας ή οι ηλεκτρολυτικές κυψέλες, χωρίς να εμπλέκεται κάποιο φυσικό κοινό σύνορο.

(49)

Σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας περί εσωτερικής ενεργειακής αγοράς, τα τιμολόγια πρόσβασης σε δίκτυα οφείλουν να παρέχουν τα κατάλληλα επενδυτικά κίνητρα. Ωστόσο, διάφοροι τύποι έργων κοινού ενδιαφέροντος είναι πιθανόν να διαθέτουν εξωτερικές επιδράσεις που ενδέχεται να μην αποτυπώνονται και να μην ανακτώνται πλήρως μέσω του γενικού συστήματος τιμολογίων. Κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας περί εσωτερικής ενεργειακής αγοράς, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ένα σταθερό και προβλέψιμο ρυθμιστικό και χρηματοοικονομικό πλαίσιο με κίνητρα για τα έργα κοινού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων κινήτρων, τα οποία αναλογούν στον ειδικό βαθμό επικινδυνότητας του έργου. Αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να εφαρμόζεται ειδικότερα σε διασυνοριακά έργα, σε καινοτόμες τεχνολογίες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχουν δυνατότητα ενσωμάτωσης, σε μεγάλη κλίμακα, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κατανεμημένων ενεργειακών πόρων ή της απόκρισης της ζήτησης σε διασυνδεδεμένα δίκτυα, και σε έργα ενεργειακής τεχνολογίας και ψηφιοποίησης, τα οποία είτε είναι πιθανόν να ενέχουν μεγαλύτερους κινδύνους σε σύγκριση με παρεμφερή έργα που υλοποιούνται εντός ενός κράτους μέλους είτε να έχουν προοπτικές για μεγαλύτερα οφέλη για την Ένωση. Επίσης, τα έργα με υψηλές λειτουργικές δαπάνες θα πρέπει να έχουν και αυτά πρόσβαση σε κατάλληλα κίνητρα για επενδύσεις. Ειδικότερα, τα υπεράκτια δίκτυα ανανεώσιμης ενέργειας που έχουν διπλή λειτουργία, όντας γραμμές διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας και συνδέοντας έργα υπεράκτιας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, είναι πιθανόν να ενέχουν μεγαλύτερους κινδύνους από ό,τι συγκρίσιμα χερσαία έργα υποδομών, λόγω της εγγενούς σύνδεσής τους με πάγια στοιχεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας η οποία συνεπάγεται ρυθμιστικούς κινδύνους, χρηματοδοτικούς κινδύνους, όπως την ανάγκη για συμμετοχικές επενδύσεις, κινδύνους της αγοράς και κινδύνους που σχετίζονται με τη χρήση νέων καινοτόμων τεχνολογιών.

(50)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στην αδειοδότηση έργων κοινού ενδιαφέροντος, τη δημόσια συμμετοχή σε αυτά και τη ρυθμιστική μεταχείρισή τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις για την εφαρμογή των ίδιων ή παρεμφερών κανόνων σε άλλα έργα που δεν έχουν το καθεστώς του έργου κοινού ενδιαφέροντος με βάση το πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού. Όσον αφορά τα ρυθμιστικά κίνητρα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίζουν εθνικές διατάξεις για την εφαρμογή των ίδιων ή παρεμφερών κανόνων σε έργα κοινού ενδιαφέροντος που εμπίπτουν στην κατηγορία της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.

(51)

Τα κράτη μέλη που, επί του παρόντος, δεν δίνουν τη μέγιστη δυνατή εθνική σημασία σε έργα ενεργειακών υποδομών, όσον αφορά τη διαδικασία αδειοδότησης, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δώσουν τέτοια μεγάλη σημασία σε εθνικό επίπεδο, ειδικότερα αξιολογώντας αν κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσμα μια ταχύτερη διαδικασία αδειοδότησης.

(52)

Τα κράτη μέλη που, επί του παρόντος, δεν διαθέτουν ταχείες ή επείγουσες δικαστικές διαδικασίες οι οποίες να εφαρμόζονται σε έργα ενεργειακών υποδομών θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο θέσπισης τέτοιων διαδικασιών, ειδικότερα αξιολογώντας αν αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την ταχύτερη υλοποίηση των εν λόγω έργων.

(53)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 κατέδειξε την προστιθέμενη αξία της μόχλευσης ιδιωτικής χρηματοδότησης μέσω σημαντικής χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση, η οποία θα καταστήσει δυνατή την υλοποίηση έργων ευρωπαϊκής σημασίας. Υπό το πρίσμα της οικονομικής και χρηματοοικονομικής κατάστασης και των δημοσιονομικών περιορισμών, θα πρέπει να συνεχιστεί η στοχοθετημένη στήριξη μέσω, επιχορηγήσεων και χρηματοοικονομικών μέσων, στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη για τους πολίτες της Ένωσης και να προσελκυσθούν νέοι επενδυτές στους διαδρόμους και στα πεδία προτεραιότητας ενεργειακών υποδομών που καθορίζονται σε παράρτημα του παρόντος κανονισμού, διατηρώντας παράλληλα τη συνεισφορά από τον προϋπολογισμό της Ένωσης σε ελάχιστο επίπεδο.

(54)

Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για χρηματοδοτική συνδρομή από την Ένωση για μελέτες και, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, για εργασίες σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1153 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24) υπό τη μορφή επιχορηγήσεων ή καινοτόμων χρηματοοικονομικών μέσων, ώστε να διασφαλιστεί η δυνατότητα παροχής προσαρμοσμένης στήριξης σε έργα κοινού ενδιαφέροντος που δεν είναι βιώσιμα με βάση το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο και τις συνθήκες της αγοράς. Έχει σημασία να αποφεύγεται κάθε στρέβλωση του ανταγωνισμού, ιδίως μεταξύ έργων που συμβάλλουν στην υλοποίηση του ίδιου διαδρόμου προτεραιότητας της Ένωσης. Η εν λόγω χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να διασφαλίζει τις απαραίτητες συνέργειες με τα διαρθρωτικά ταμεία, ώστε να χρηματοδοτούνται ευφυή δίκτυα διανομής ενέργειας, και με τον μηχανισμό χρηματοδότησης της Ένωσης για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που συστάθηκε με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/1294 της Επιτροπής (25), δυνάμει του άρθρου 33 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26).

Στα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να εφαρμόζεται μια λογική τριών σταδίων. Πρώτον, προτεραιότητα στις επενδύσεις έχει η αγορά. Δεύτερον, αν δεν πραγματοποιούνται από την αγορά επενδύσεις, θα πρέπει να διερευνώνται ρυθμιστικές λύσεις, να προσαρμόζεται το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο, εφόσον είναι απαραίτητο, και να διασφαλίζεται η ορθή εφαρμογή του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου. Τρίτον, όταν τα δύο πρώτα στάδια δεν επαρκούν για να υλοποιηθούν οι απαιτούμενες επενδύσεις σε έργα κοινού ενδιαφέροντος, θα πρέπει να είναι δυνατή η χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση σε περιπτώσεις στις οποίες το έργο κοινού ενδιαφέροντος πληροί τα εφαρμοστέα κριτήρια επιλεξιμότητας. Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος μπορούν επίσης να είναι επιλέξιμα δυνάμει του προγράμματος InvestEU, το οποίο είναι συμπληρωματικό της χρηματοδότησης μέσω επιχορηγήσεων.

(55)

Η Ένωση θα πρέπει να διευκολύνει ενεργειακά έργα σε μειονεκτούσες, λιγότερο συνδεδεμένες, περιφερειακές, εξόχως απόκεντρες ή απομονωμένες περιοχές, ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία απανθρακοποίησης και να μειωθεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

(56)

Όταν σε ένα κράτος μέλος δεν υπάρχει ΔΣΜ, οι αναφορές σε ΔΣΜ στο σύνολο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, για τους διαχειριστές συστημάτων διανομής (ΔΣΔ).

(57)

Επιχορηγήσεις για εργασίες που συνδέονται με έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος θα πρέπει να είναι διαθέσιμες υπό τους ίδιους όρους όπως και για άλλες κατηγορίες, όταν συμβάλλουν στους συνολικούς στόχους ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Ένωσης και όταν οι στόχοι της τρίτης χώρας για την απανθρακοποίηση συνάδουν με τη συμφωνία του Παρισιού.

(58)

Επομένως, οι κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 715/2009, (ΕΕ) 2019/942 (27) και (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και οι οδηγίες 2009/73/ΕΚ και (ΕΕ) 2019/944 θα πρέπει να τροποποιηθούν αναλόγως.

(59)

Ενώ η αναπροσαρμογή της χρήσης των υποδομών φυσικού αερίου αποσκοπεί στην απαλλαγή των δικτύων φυσικού αερίου από τις ανθρακούχες εκπομπές, επιτρέποντας την αποκλειστική χρήση καθαρού υδρογόνου, μια μεταβατική περίοδος θα μπορούσε να επιτρέψει τη μεταφορά ή την αποθήκευση προκαθορισμένου μείγματος υδρογόνου με φυσικό αέριο ή βιομεθάνιο. Η ανάμειξη υδρογόνου με φυσικό αέριο ή βιομεθάνιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της ικανότητας παραγωγής υδρογόνου και τη διευκόλυνση της μεταφοράς του υδρογόνου. Για να διασφαλιστεί η μετάβαση στο υδρογόνο, ο φορέας υλοποίησης του έργου θα πρέπει να αποδείξει, μεταξύ άλλων μέσω εμπορικών συμβάσεων, τον τρόπο με τον οποίο, έως το τέλος της μεταβατικής περιόδου, τα στοιχεία ενεργητικού φυσικού αερίου θα καταστούν ειδικά στοιχεία του ενεργητικού που αφορά το υδρογόνο και τον τρόπο με τον οποίο θα ενισχυθεί η χρήση υδρογόνου κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Στο πλαίσιο της διαδικασίας παρακολούθησης, ο Οργανισμός θα πρέπει να επαληθεύει την έγκαιρη μετάβαση του έργου σε ειδικό στοιχείο ενεργητικού που αφορά το υδρογόνο. Οποιαδήποτε χρηματοδότηση των εν λόγω έργων δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1153 κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου θα πρέπει να υπόκειται σε όρο της συμφωνίας επιχορήγησης για την αποπληρωμή της χρηματοδότησης σε περίπτωση καθυστέρησης της έγκαιρης μετάβασης του έργου σε ειδικό στοιχείο του ενεργητικού που αφορά το υδρογόνο, καθώς και σε κατάλληλες διατάξεις που επιτρέπουν την επιβολή της εν λόγω προϋπόθεσης.

(60)

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 2011, κατά τα οποία κανένα κράτος μέλος δεν θα πρέπει να παραμείνει απομονωμένο από τα ευρωπαϊκά δίκτυα φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας μετά το 2015 ή να θέσει σε κίνδυνο την ενεργειακή του ασφάλεια λόγω έλλειψης κατάλληλων συνδέσεων, ο παρών κανονισμός αποσκοπεί να διασφαλίσει την πρόσβαση στα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας τερματίζοντας την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και της Μάλτας, που δεν είναι ακόμη διασυνδεδεμένες με το διευρωπαϊκό δίκτυο αερίου. Ο στόχος αυτός θα πρέπει να επιτευχθεί επιτρέποντας στα υπό ανάπτυξη ή υπό σχεδιασμό έργα στα οποία έχει χορηγηθεί καθεστώς έργου κοινού ενδιαφέροντος δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013 να διατηρήσουν το καθεστώς τους έως ότου η Κύπρος και η Μάλτα διασυνδεθούν με το διευρωπαϊκό δίκτυο αερίου. Εκτός από τη συμβολή στην ανάπτυξη της αγοράς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, την ευελιξία και την ανθεκτικότητα του ενεργειακού συστήματος και την ασφάλεια του εφοδιασμού, τα εν λόγω έργα θα διασφαλίσουν την πρόσβαση σε μελλοντικές αγορές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου, και θα συμβάλλουν στην επίτευξη των συνολικών στόχων ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Ένωσης.

(61)

Τα έργα κοινού ενδιαφέροντος δεν θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για χρηματοδοτική συνδρομή από την Ένωση όταν οι φορείς υλοποίησης έργων, οι φορείς εκμετάλλευσης ή οι επενδυτές βρίσκονται σε μία από τις περιπτώσεις αποκλεισμού που αναφέρονται στο άρθρο 136 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28), όπως σε περιπτώσεις καταδίκης για απάτη, διαφθορά ή πράξεις που σχετίζονται με εγκληματική οργάνωση. Έργο κοινού ενδιαφέροντος δύναται να διαγραφεί από τον ενωσιακό κατάλογο εάν η συμπερίληψη του στον εν λόγω κατάλογο είχε βασισθεί σε εσφαλμένες πληροφορίες που ήταν καθοριστικός παράγοντας για τη συμπερίληψη του έργου ή εάν το έργο αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης. Για έργο κοινού ενδιαφέροντος που βρίσκεται στα κράτη μέλη που επωφελούνται από παρέκκλιση δυνάμει του παρόντος κανονισμού, τα εν λόγω κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν, κατά τη στήριξη τυχόν αιτήσεων χρηματοδότησης για τέτοια έργα σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1153, ότι τα έργα δεν ωφελούν άμεσα ή έμμεσα πρόσωπα ή οντότητες που εμπίπτουν σε κάποια από τις περιπτώσεις αποκλεισμού όπως αναφέρονται στο άρθρο 136 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046.

(62)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη ανάπτυξη βασικών έργων ενεργειακών υποδομών για την Ένωση, ο πέμπτος ενωσιακός κατάλογος έργων κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να παραμείνει σε ισχύ έως ότου καταρτιστεί ο πρώτος ενωσιακός κατάλογος έργων κοινού ενδιαφέροντος και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος που καταρτίζεται δυνάμει του παρόντος κανονισμού. Επιπλέον, για να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη, η παρακολούθηση και η χρηματοδότηση των έργων κοινού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στον πέμπτο ενωσιακό κατάλογο, ορισμένες διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013 θα πρέπει επίσης να παραμείνουν σε ισχύ και να παράγουν αποτελέσματα έως την έναρξη ισχύος του πρώτου ενωσιακού καταλόγου έργων κοινού ενδιαφέροντος και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος που καταρτίζεται δυνάμει του παρόντος κανονισμού.

(63)

Επομένως, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 θα πρέπει να καταργηθεί.

(64)

Για να διασφαλιστεί ότι ο ενωσιακός κατάλογος περιορίζεται σε έργα που συμβάλλουν τα μέγιστα στην υλοποίηση των στρατηγικών διαδρόμων και πεδίων προτεραιότητας ενεργειακών υποδομών που καθορίζονται σε παράρτημα του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, ώστε να τροποποιεί τα παραρτήματα του παρόντος κανονισμού προκειμένου να καταρτίζει και να αναθεωρεί τον ενωσιακό κατάλογο, με παράλληλο σεβασμό του δικαιώματος των κρατών μελών να εγκρίνουν έργα του ενωσιακού καταλόγου που σχετίζονται με τα εδάφη τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (29). Η Επιτροπή, κατά την προετοιμασία και τη σύνταξη κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, θα πρέπει να διασφαλίζει την ταυτόχρονη, έγκαιρη και ορθή διαβίβαση των συναφών εγγράφων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Όταν το θεωρούν αναγκαίο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μπορούν να στέλνουν το καθένα εμπειρογνώμονες στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων στις οποίες είναι προσκεκλημένοι οι εμπειρογνώμονες των κρατών μελών.

Οι συζητήσεις στις περιφερειακές ομάδες είναι καθοριστικής σημασίας για την έκδοση, από την Επιτροπή, των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων που θεσπίζουν τους ενωσιακούς καταλόγους. Επομένως, είναι σκόπιμο, στον βαθμό που είναι εφικτό και συμβατό με το πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να ενημερώνονται και να αποστέλλουν, ενδεχομένως, εμπειρογνώμονες στις συνεδριάσεις των περιφερειακών ομάδων σύμφωνα με τη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού και δεδομένου του αριθμού των έργων που έχουν συμπεριληφθεί σε ενωσιακούς καταλόγους έως τώρα, ο συνολικός αριθμός έργων στον ενωσιακό κατάλογο θα πρέπει να παραμείνει διαχειρίσιμος και, επομένως, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει σημαντικά τα 220.

(65)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η ανάπτυξη και διαλειτουργικότητα των διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων και η σύνδεση με τα εν λόγω δίκτυα που συμβάλλουν στη διασφάλιση του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, ιδίως της επίτευξης των ενεργειακών και κλιματικών επιδιώξεων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου της της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 το αργότερο, καθώς και στη διασφάλιση διασυνδέσεων, ενεργειακής ασφάλειας, ενοποίησης της αγοράς και του συστήματος, ανταγωνισμού προς όφελος όλων των κρατών μελών και οικονομικά προσιτών τιμών ενέργειας, δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της προτεινόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως προσδιορίζεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών,

(1)

Η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Ουκρανίας, αφετέρου (2), («συμφωνία σύνδεσης») αποτελεί τη βάση της σχέσης μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την απόφαση 2014/668/ΕΕ του Συμβουλίου (3), ο τίτλος IV της συμφωνίας σύνδεσης, που αφορά το εμπόριο και τα συναφή με το εμπόριο μέτρα, εφαρμόζεται προσωρινά από την 1η Ιανουαρίου 2016 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2017 μετά την κύρωσή του από όλα τα κράτη μέλη.

(2)

Η συμφωνία σύνδεσης εκφράζει την επιθυμία των μερών της συμφωνίας σύνδεσης (τα «μέρη») να ενισχύσουν και να διευρύνουν τις σχέσεις τους με φιλόδοξο και καινοτόμο τρόπο, να διευκολύνουν και να επιτύχουν τη σταδιακή οικονομική ολοκλήρωση, σύμφωνα με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή των μερών στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

(3)

Το άρθρο 2 της συμφωνίας σύνδεσης κατοχυρώνει, μεταξύ άλλων, τον σεβασμό των δημοκρατικών αρχών, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και την προώθηση του σεβασμού των αρχών της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, του απαραβίαστου των συνόρων και της ανεξαρτησίας ως ουσιαστικών στοιχείων της συμφωνίας σύνδεσης.

(4)

Το άρθρο 25 της συμφωνίας σύνδεσης προβλέπει την προοδευτική δημιουργία ζώνης ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των μερών, σύμφωνα με το άρθρο XXIV της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου του 1994 («ΓΣΔΕ του 1994»). Για τον σκοπό αυτό, το άρθρο 29 της συμφωνίας σύνδεσης προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση των τελωνειακών δασμών σύμφωνα με τους πίνακες που περιλαμβάνονται σε αυτήν και τη δυνατότητα επιτάχυνσης της εν λόγω κατάργησης και διεύρυνσης του πεδίου της. Το άρθρο 48 της συμφωνίας σύνδεσης προβλέπει ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το δημόσιο συμφέρον πριν από την εφαρμογή μέτρων αντιντάμπινγκ μεταξύ των μερών.

(5)

Ο απρόκλητος και αδικαιολόγητος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 κατάφερε βαρύ πλήγμα στην ικανότητα της Ουκρανίας να συναλλάσσεται εμπορικά με τον υπόλοιπο κόσμο, τόσο λόγω της καταστροφής της παραγωγικής της ικανότητας όσο και λόγω της μη διαθεσιμότητας σημαντικού μέρους των μέσων μεταφοράς της, καθώς έχει αποκλειστεί η πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα. Σ’ αυτές τις έκτακτες περιστάσεις και για τον μετριασμό των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, είναι αναγκαίο να επιταχυνθεί η ανάπτυξη στενότερων οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας, ώστε να παρασχεθεί ταχεία στήριξη στις ουκρανικές αρχές και στον πληθυσμό. Είναι, επομένως, αναγκαίο και σκόπιμο να τονωθούν οι εμπορικές ροές και να δοθούν παραχωρήσεις με τη μορφή μέτρων ελευθέρωσης του εμπορίου για όλα τα προϊόντα, στο πλαίσιο της επιτάχυνσης της κατάργησης των τελωνειακών δασμών στο εμπόριο μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας.

(6)