(1)

Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», η οποία χαράσσει έναν χάρτη πορείας που καθορίζει μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική για την Ευρώπη και θέτει φιλόδοξους στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο της επίτευξης των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) και της επίτευξης, με αποτελεσματικό και κοινωνικά δίκαιο τρόπο, κλιματικής ουδετερότητας στην Ένωση έως το 2050 το αργότερο, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία εξήγγειλε έναν Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης που θα παρέχει πόρους για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της διαδικασίας μετάβασης προς τον κλιματικό στόχο της Ένωσης για το 2030 και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας στην Ένωση έως το 2050, χωρίς να αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Οι πιο ευάλωτες περιφέρειες και οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι είναι εκείνοι που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στις επιβλαβείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία αποτελεί πηγή νέων οικονομικών ευκαιριών, παρέχοντας σημαντικές δυνατότητες δημιουργίας θέσεων εργασίας, ιδίως σε περιοχές που εξαρτώνται επί του παρόντος από ορυκτά καύσιμα. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ανθεκτικότητας. Ωστόσο, η μετάβαση μπορεί επίσης να προκαλέσει βραχυπρόθεσμο κοινωνικό και οικονομικό κόστος σε περιοχές που υπόκεινται σε υψηλής έντασης διαδικασία απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και οι οποίες έχουν ήδη αποδυναμωθεί από τις καταστροφικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης COVID-19.

(2)

Η διαχείριση της μετάβασης θα απαιτήσει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Για να είναι επιτυχής, η μετάβαση θα πρέπει να μειώσει τις ανισότητες, να έχει ξεκάθαρη επίδραση στην απασχόληση με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας και να είναι δίκαιη και κοινωνικά αποδεκτή για όλους, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα. Στο εν λόγω πλαίσιο, είναι ζωτικής σημασίας οι περιοχές που πλήττονται από τη μετάβαση, ιδίως αυτές με ανθρακωρυχεία, να μπορούν να υποστηριχθούν ώστε να διαφοροποιήσουν και να αναζωογονήσουν τις τοπικές οικονομίες τους, και να δημιουργήσουν βιώσιμες ευκαιρίες απασχόλησης για τους εργαζόμενους που πλήττονται.

(3)

Στις 14 Ιανουαρίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Επενδυτικό σχέδιο Βιώσιμη Ευρώπη - Επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας», όπου πρότεινε τη θέσπιση του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος εστιάζεται στις περιφέρειες και τους τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση λόγω της εξάρτησής τους από τα ορυκτά καύσιμα, όπως τον άνθρακα, την τύρφη και τον πετρελαιούχο σχιστόλιθο, ή της εξάρτησής τους από βιομηχανικές διεργασίες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά διαθέτουν λιγότερες ικανότητες για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων επενδύσεων. Η δημιουργία ενός Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης επιβεβαιώθηκε επίσης από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 21ης Ιουλίου 2020. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης αποτελείται από τρεις πυλώνες: ένα Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) που θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, ένα ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU και ένα δανειακό μηχανισμό του δημόσιου τομέα για την κινητοποίηση πρόσθετων επενδύσεων στις σχετικές περιφέρειες. Οι εν λόγω τρεις πυλώνες παρέχουν συμπληρωματική στήριξη στις εν λόγω περιφέρειες, με σκοπό την προώθηση της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050.

(4)

Για τον καλύτερο προγραμματισμό και την εκτέλεση των κονδυλίων του ΤΔΜ, πρέπει να θεσπιστούν εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης τα οποία θα καθορίζουν τα βασικά στάδια και το χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας μετάβασης και θα προσδιορίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία και που διαθέτουν λιγότερες ικανότητες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της μετάβασης. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να καταρτίζονται από κοινού με τις αρμόδιες τοπικές και περιφερειακές αρχές και με τη συμμετοχή όλων των σχετικών εταίρων σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5). Μπορούν να τροποποιηθούν, μαζί με τα αντίστοιχα προγράμματα που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ, σύμφωνα με το άρθρο 24 του εν λόγω κανονισμού, ώστε να συμπεριληφθούν νέα εδάφη, τα οποία θα επηρεαστούν σοβαρά από τη μετάβαση, κατά τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί κατά την αρχική έγκρισή τους.

(5)

Θα πρέπει να θεσπιστεί δανειακός μηχανισμός του δημόσιου τομέα («Μηχανισμός»). Αποτελεί τον τρίτο πυλώνα του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος αποσκοπεί στη στήριξη των επενδύσεων των οντοτήτων του δημόσιου τομέα, δεδομένου του καίριου ρόλου του δημόσιου τομέα στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς. Οι εν λόγω επενδύσεις θα πρέπει να καλύπτουν τις αναπτυξιακές ανάγκες που προκύπτουν από τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη μετάβαση, οι οποίες περιγράφονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης που έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή. Οι προβλεπόμενες δραστηριότητες στήριξης στο πλαίσιο του Μηχανισμού θα πρέπει να συνάδουν με τις δραστηριότητες που υποστηρίζονται από τους άλλους δύο πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και να τις συμπληρώνουν. Ο Μηχανισμός θα πρέπει να θεσπιστεί για περίοδο επτά ετών ώστε η διάρκειά του να αντιστοιχεί στην περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου από 1ης Ιανουαρίου 2021 έως 31 Δεκεμβρίου 2027 («ΠΔΠ 2021-2027») που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (6).

(6)

Προκειμένου να ενισχυθεί η συνοχή και η οικονομική διαφοροποίηση των εδαφών που επηρεάζονται από τη μετάβαση, ο Μηχανισμός θα πρέπει να καλύπτει ευρύ φάσμα βιώσιμων επενδύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι οι επενδύσεις αυτές συμβάλλουν στην κάλυψη των αναπτυξιακών αναγκών αυτών των εδαφών οι οποίες προκαλούνται από τη μετάβαση προς τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης για το 2030, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, και προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 το αργότερο, όπως περιγράφεται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης. Προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά του, ο Μηχανισμός θα πρέπει να μπορεί να στηρίζει επιλέξιμα έργα στα οποία το στάδιο υλοποίησης έχει ξεκινήσει πριν από την υποβολή της αίτησης από τους δικαιούχους του Μηχανισμού. Ο Μηχανισμός δεν θα πρέπει να στηρίζει επενδύσεις που καλύπτουν οιαδήποτε από τις δραστηριότητες που αποκλείονται με βάση το άρθρο 9 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), αλλά μπορεί να στηρίζει επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην πράσινη και βιώσιμη κινητικότητα, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης του πράσινου υδρογόνου, σε αποδοτικά δίκτυα τηλεθέρμανσης, σε δημόσια έρευνα, στην ψηφιοποίηση, στις περιβαλλοντικές υποδομές για την έξυπνη διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, και μπορεί να στηρίζει τη βιώσιμη ενέργεια, την ενεργειακή απόδοση και μέτρα ενσωμάτωσης, συμπεριλαμβανομένων των ανακαινίσεων και μετατροπών κτιρίων, την αστική ανανέωση και ανάπλαση, τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, την αποκατάσταση και την απολύμανση της γης και των οικοσυστημάτων, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», την υποστήριξη της βιοποικιλότητας, καθώς και την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την απόκτηση νέων, τις υποδομές κατάρτισης και τις κοινωνικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων παροχής φροντίδας και της κοινωνικής στέγασης.

(7)

Η ανάπτυξη υποδομών μπορεί επίσης να περιλαμβάνει διασυνοριακά έργα και λύσεις που έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της ανθεκτικότητας για την αντιμετώπιση οικολογικών καταστροφών, ιδίως εκείνων που επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει να προκριθεί μια ολοκληρωμένη επενδυτική προσέγγιση ιδίως για περιοχές με σημαντικές ανάγκες σε σχέση με τη μετάβαση. Επενδύσεις σε άλλους τομείς θα μπορούσαν επίσης να υποστηριχθούν εφόσον συνάδουν με τα εγκεκριμένα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης. Ο Μηχανισμός, στηρίζοντας επενδύσεις που δεν παράγουν επαρκείς ροές ιδίων εσόδων για την κάλυψη του επενδυτικού κόστους τους, θα πρέπει να έχει ως στόχο να παρέχει στις οντότητες του δημόσιου τομέα τους πρόσθετους πόρους που είναι αναγκαίοι για την αντιμετώπιση των εδαφικών, κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που απορρέουν από την προσαρμογή στη μετάβαση. Προκειμένου να συμβάλει στον εντοπισμό επενδύσεων που είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του Μηχανισμού και έχουν υψηλό θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, μεταξύ άλλων σε σχέση με τη βιοποικιλότητα, η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη, κατά τη διενέργεια της αξιολόγησης του Μηχανισμού, την ενωσιακή ταξινόμηση των περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων. Όλοι οι εταίροι χρηματοδότησης θα πρέπει να χρησιμοποιούν, κατά περίπτωση, την ενωσιακή ταξινόμηση των περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» για την εξασφάλιση διαφάνειας όσον αφορά βιώσιμα έργα.

(8)

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και η συμμόρφωση με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως με την ισότητα των φύλων, θα πρέπει να διασφαλίζονται, κατά περίπτωση, καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, της αξιολόγησης, της υλοποίησης και της παρακολούθησης των επιλέξιμων έργων στο πλαίσιο του Μηχανισμού. Ομοίως, οι δικαιούχοι και η Επιτροπή θα πρέπει, επίσης, να αποφεύγουν κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού καθ’ όλη τη διάρκεια της υλοποίησης του Μηχανισμού. Οι στόχοι του Μηχανισμού θα πρέπει να επιδιώκονται σύμφωνα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», τη συμφωνία του Παρισιού που θεσπίστηκε βάσει της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (8) («συμφωνία του Παρισιού») και την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

(9)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) εφαρμόζονται στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) («δημοσιονομικός κανονισμός») και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, βραβείων, προμηθειών, έμμεσης διαχείρισης, χρηματοδοτικών μέσων, εγγυήσεων από τον προϋπολογισμό, χρηματοδοτικής συνδρομής και της αμοιβής εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ επίσης περιλαμβάνουν γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(10)

Ο Μηχανισμός θα πρέπει να παρέχει στήριξη με τη μορφή επιχορηγήσεων από την Ένωση σε συνδυασμό με δάνεια χορηγούμενα από εταίρο χρηματοδότησης, σύμφωνα με τους δικούς του κανόνες και τις δικές του πολιτικές και διαδικασίες δανεισμού. Το χρηματοδοτικό κονδύλιο της συνιστώσας της επιχορήγησης, το οποίο εκτελείται από την Επιτροπή στο πλαίσιο της άμεσης διαχείρισης, θα πρέπει να λαμβάνει τη μορφή χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με τις δαπάνες, σύμφωνα με το άρθρο 125 του δημοσιονομικού κανονισμού. Αυτή η μορφή χρηματοδότησης θα πρέπει να παρέχει κίνητρα στους φορείς υλοποίησης έργων να συμμετέχουν και να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του Μηχανισμού με αποδοτικό τρόπο σε σχέση με το μέγεθος του δανείου. Η συνιστώσα του δανείου θα πρέπει να παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων («ΕΤΕπ»). Θα πρέπει να είναι δυνατή η επέκταση του Μηχανισμού ώστε να παρέχει τη δυνατότητα χορήγησης της συνιστώσας του δανείου και από άλλους εταίρους χρηματοδότησης, σε περίπτωση που διατεθούν πρόσθετοι πόροι για τη συνιστώσα της επιχορήγησης ή σε περίπτωση που αυτό απαιτηθεί με σκοπό την ορθή εκτέλεση του Μηχανισμού. Στην εν λόγω περίπτωση, η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώσει τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόθεση επέκτασης του Μηχανισμού και επιλογής πρόσθετων εταίρων χρηματοδότησης, λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητά τους να εκπληρώσουν τους στόχους του Μηχανισμού, να συνεισφέρουν ιδίους πόρους τους και να εξασφαλίσουν κατάλληλη γεωγραφική κάλυψη.

(11)

Θα πρέπει να υπογραφούν διοικητικές συμφωνίες μεταξύ της Επιτροπής και των εταίρων χρηματοδότησης. Οι εν λόγω συμφωνίες θα πρέπει να καθορίζουν τις λεπτομέρειες εφαρμογής για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των έργων, καθώς και τα αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις κάθε μέρους, συμπεριλαμβανομένων των αναλυτικών ρυθμίσεων σχετικά με τον λογιστικό έλεγχο, την υποβολή εκθέσεων και την επικοινωνία. Στις ρυθμίσεις για την επικοινωνία θα πρέπει να περιλαμβάνεται, ιδίως, η υποχρέωση δημοσίευσης πληροφοριών για κάθε μεμονωμένο έργο ή καθεστώς δανειοδότησης που λαμβάνει στήριξη στο πλαίσιο του Μηχανισμού.

(12)

Με την αντιμετώπιση των επενδυτικών αναγκών των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ο Μηχανισμός θα πρέπει να συμβάλει καθοριστικά στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα. Ως εκ τούτου, οι πόροι από τη συνιστώσα της επιχορήγησης του Μηχανισμού θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα στον ίδιο βαθμό με το ΤΔΜ.

(13)

Θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν 250 000 000 EUR της συνιστώσας της επιχορήγησης του Μηχανισμού από τον προϋπολογισμό της Ένωσης, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 και θα πρέπει να συνιστούν το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (10), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(14)

Ποσό ύψους 275 000 000 EUR της συνιστώσας της επιχορήγησης του Μηχανισμού θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από αποπληρωμές που προέρχονται από τα χρηματοδοτικά μέσα που θεσπίζονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων που απαριθμούνται στο παράρτημα I του παρόντος κανονισμού. Τα έσοδα αυτά προέρχονται από προγράμματα που έχουν ολοκληρωθεί ανεξάρτητα από τον Μηχανισμό και θα πρέπει να θεωρούνται εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό κατά παρέκκλιση από το άρθρο 21 παράγραφος 3 στοιχείο στ) του δημοσιονομικού κανονισμού βάσει του άρθρου 322 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ.

(15)

Ποσό ύψους 1 000 000 000 EUR της συνιστώσας της επιχορήγησης του Μηχανισμού θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από το αναμενόμενο πλεόνασμα προβλέψεων για την εγγύηση της ΕΕ που θεσπίζεται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1017 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11). Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 213 παράγραφος 4 στοιχείο α) του δημοσιονομικού κανονισμού, το οποίο προβλέπει την υποχρέωση επιστροφής στον προϋπολογισμό τυχόν πλεονάσματος που προκύπτει από προβλέψεις για εγγύηση από τον προϋπολογισμό, προκειμένου να μεταφερθεί το εν λόγω πλεόνασμα στον Μηχανισμό. Τα εν λόγω έσοδα για ειδικό προορισμό θα πρέπει να θεωρούνται εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό κατά παρέκκλιση από το άρθρο 21 παράγραφος 3 στοιχείο στ) του δημοσιονομικού κανονισμού βάσει του άρθρου 322 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ.

(16)

Σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 4 στοιχείο γ) του δημοσιονομικού κανονισμού, οι πιστώσεις που αντιστοιχούν σε εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό θα μπορούν να μεταφέρονται αυτομάτως στο διάδοχο πρόγραμμα ή στη διάδοχη ενέργεια. Η διάταξη αυτή επιτρέπει την αντιστοίχιση του πολυετούς χρονοδιαγράμματος των εσόδων για ειδικό προορισμό με την πορεία υλοποίησης των έργων που χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό.

(17)

Θα πρέπει επίσης να προβλεφθούν πόροι για συμβουλευτική στήριξη, προκειμένου να προωθηθεί η προετοιμασία, η ανάπτυξη και η υλοποίηση επιλέξιμων έργων, καθώς και η έγκαιρη προετοιμασία έργων πριν από την υποβολή αίτησης από τον δικαιούχο για υπαγωγή στον Μηχανισμό. Μέρος των εν λόγω πόρων θα πρέπει να αφιερωθεί στη στήριξη της ενδογενούς ικανότητας των δικαιούχων για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των επιλέξιμων έργων.

(18)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν από τη συνιστώσα της επιχορήγησης, θα πρέπει να συσταθεί ένας μηχανισμός για την εκ των προτέρων κατανομή των εθνικών μεριδίων κατά τη διάρκεια ενός πρώτου σταδίου, όπως ορίζεται στο παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1056. Ωστόσο, για να συμβιβαστεί αυτός ο στόχος με την ανάγκη βελτιστοποίησης των οικονομικών επιπτώσεων του Μηχανισμού και της εφαρμογής της, τα εν λόγω εθνικά μερίδια δεν θα πρέπει να προκατανεμηθούν για την περίοδο μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2025. Στη συνέχεια, οι υπόλοιποι διαθέσιμοι πόροι για τη συνιστώσα της επιχορήγησης θα πρέπει να παρέχονται χωρίς να έχουν εκ των προτέρων κατανεμηθεί εθνικά μερίδια και σε ανταγωνιστική βάση σε ενωσιακό επίπεδο, εξασφαλίζοντας παράλληλα προβλεψιμότητα για τις επενδύσεις και ακολουθώντας προσέγγιση βασισμένη στις ανάγκες και με γνώμονα την περιφερειακή σύγκλιση.

(19)

Οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και τα κριτήρια ανάθεσης θα πρέπει να καθορίζονται στο πρόγραμμα εργασίας και στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων. Οι εν λόγω προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και τα κριτήρια ανάθεσης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη συνάφεια του έργου στο πλαίσιο των αναπτυξιακών αναγκών που περιγράφονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, τον συνολικό στόχο προώθησης της περιφερειακής και εδαφικής σύγκλισης και τη σημασία της συνιστώσας της επιχορήγησης για τη βιωσιμότητα του έργου. Τα προγράμματα εργασίας θα πρέπει επίσης να καθορίζουν κριτήρια ανάθεσης για περιπτώσεις στις οποίες οι πόροι δεν επαρκούν για τη στήριξη επιλέξιμων έργων. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε έργα που βρίσκονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, σε έργα που συμβάλλουν άμεσα στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης και σε έργα που προωθούνται από οντότητες του δημόσιου τομέα που έχουν εγκρίνει σχέδια απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, με την αντίστοιχη ιεράρχηση κριτηρίων, κατά περίπτωση. Επομένως, η ενωσιακή στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο του Μηχανισμού θα πρέπει να διατίθεται μόνο στα κράτη μέλη που έχουν εγκρίνει τουλάχιστον ένα εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης. Το πρόγραμμα εργασίας και οι προσκλήσεις υποβολής προτάσεων θα πρέπει να λαμβάνουν επίσης υπόψη τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη για να εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των διαφόρων πυλώνων του Μηχανισμού. Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί ο αντίκτυπος του Μηχανισμού, τα μεμονωμένα έργα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο αυτού δεν θα πρέπει να λαμβάνουν στήριξη από άλλα προγράμματα της Ένωσης παρά μόνο σε σχέση με την προετοιμασία έργων. Ωστόσο, για πράξεις που αποτελούνται από αναγνωρίσιμα χωριστά έργα, τα εν λόγω έργα μπορούν να υποστηριχθούν από διαφορετικά προγράμματα της Ένωσης, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες επιλεξιμότητας.

(20)

Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της ενωσιακής συνδρομής και να αποτραπεί η υποκατάσταση της δυνητικής στήριξης και των δυνητικών επενδύσεων από εναλλακτικούς πόρους, η στήριξη στο πλαίσιο του Μηχανισμού θα πρέπει να παρέχεται μόνο σε έργα που δεν παράγουν επαρκείς ροές εσόδων για την κάλυψη του επενδυτικού τους κόστους. Τα εν λόγω έσοδα θα πρέπει να αντιστοιχούν σε έσοδα, εκτός των μεταφορών πιστώσεων, τα οποία προκύπτουν άμεσα από τις δραστηριότητες του έργου, όπως πωλήσεις, τέλη ή διόδια και πρόσθετες εξοικονομήσεις που προκύπτουν από την αναβάθμιση υφιστάμενων στοιχείων ενεργητικού.

(21)

Δεδομένου ότι η συνιστώσα της επιχορήγησης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις αποκλίνουσες αναπτυξιακές ανάγκες των περιφερειών σε όλα τα κράτη μέλη, η εν λόγω στήριξη θα πρέπει να προσαρμόζεται προς όφελος των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι οντότητες του δημόσιου τομέα στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες έχουν γενικά χαμηλότερη ικανότητα δημόσιων επενδύσεων, τα ποσοστά επιχορήγησης που εφαρμόζονται στα δάνεια που παρέχονται σε τέτοιες οντότητες θα πρέπει να είναι συγκριτικά υψηλότερα.

(22)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του Μηχανισμού, ενδέχεται να είναι αναγκαία η παροχή συμβουλευτικής στήριξης για την προετοιμασία, την ανάπτυξη και την υλοποίηση έργων. Η εν λόγω στήριξη θα πρέπει να παρέχεται μέσω του συμβουλευτικού κόμβου InvestEU για επιλέξιμα έργα και για την προετοιμασία έργων πριν από την υποβολή αιτήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στους δικαιούχους που διαθέτουν μικρότερη διοικητική ικανότητα ή που βρίσκονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Θα πρέπει επίσης να είναι δυνατό η εν λόγω στήριξη να χορηγείται στο πλαίσιο άλλων ενωσιακών προγραμμάτων.

(23)

Προκειμένου να μετρηθεί η αποτελεσματικότητα του Μηχανισμού και η ικανότητά του να επιτύχει τους στόχους του και να υποστηριχθεί η προετοιμασία της πιθανής παράτασής του πέραν του 2027, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει ενδιάμεση και τελική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης αξιολόγησης της δυνατότητας θέσπισης, κατά περίπτωση, διατάξεων σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων ως προς το φύλο, και να υποβάλει τις εκθέσεις αξιολόγησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Δυνάμει των παραγράφων 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (12), ο Μηχανισμός θα πρέπει να αξιολογείται με βάση πληροφορίες που θα συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ παράλληλα θα αποφεύγεται ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση.

(24)

Προκειμένου να επισπευσθεί η εκτέλεση των κονδυλίων και να διασφαλιστεί η έγκαιρη χρήση των πόρων, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να προβλέπει ειδικές διασφαλίσεις που θα περιλαμβάνονται στις συμφωνίες επιχορήγησης. Με γνώμονα τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, θα πρέπει να είναι σε θέση να μειώσει ή να τερματίσει κάθε στήριξη της Ένωσης σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης προόδου στην υλοποίηση του έργου. Ο δημοσιονομικός κανονισμός εφαρμόζεται στον Μηχανισμό. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή κατά την υλοποίηση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ένωσης, ο δημοσιονομικός κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται στη συνιστώσα της επιχορήγησης και στους πόρους για συμβουλευτική στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο του Μηχανισμού.

(25)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (14), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (15) και (ΕΕ) 2017/1939 (16) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, στα οποία περιλαμβάνονται η πρόληψη, ο εντοπισμός, η διόρθωση και η διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένης της απάτης, της ανάκτησης των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, της επιβολής διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να ασκεί δίωξη σε υποθέσεις αδικημάτων εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης οφείλει να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και την πρόσβαση που απαιτείται στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, καθώς και να μεριμνά ότι τυχόν τρίτοι που συμμετέχουν στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης εκχωρούν ισοδύναμα δικαιώματα.

(26)

Προκειμένου να τροποποιηθούν ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τους βασικούς δείκτες επιδόσεων για την παρακολούθηση της υλοποίησης και της προόδου του Μηχανισμού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να προβαίνει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, στις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να διεξάγονται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(27)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εκτέλεση του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για προγράμματα εργασίας και για τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία επιλογής εταίρων χρηματοδότησης εκτός της ΕΤΕπ. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18).

(28)

Καθώς ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή να ωφελήσει τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά από τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα με την αντιμετώπιση των αντίστοιχων αναπτυξιακών αναγκών μέσω της μόχλευσης δημοσίων επενδύσεων, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς μόνο από τα κράτη μέλη, εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι οντότητες του δημόσιου τομέα όσον αφορά την παροχή στήριξης σε επενδύσεις οι οποίες δεν παράγουν επαρκείς ροές εσόδων, ώστε να καλύπτουν το επενδυτικό κόστος τους, αλλά μπορεί, λόγω της ανάγκης για συνεκτικό πλαίσιο εφαρμογής υπό άμεση διαχείριση, να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που προβλέπεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού,

(1)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 924/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) έχει επανειλημμένως τροποποιηθεί ουσιωδώς (5). Είναι, ως εκ τούτου, σκόπιμη για λόγους σαφήνειας και ορθολογισμού, η κωδικοποίηση του εν λόγω κανονισμού.

(2)

Για να υποστηριχθεί η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και προκειμένου να διευκολυνθεί το διασυνοριακό εμπόριο εντός της Ένωσης, έχει καίρια σημασία οι επιβαρύνσεις για τις διασυνοριακές πληρωμές σε ευρώ να είναι ταυτόσημες με τις αντίστοιχες πληρωμές εντός των ορίων του κράτους μέλους.

(3)

Όσον αφορά τα όργανα πληρωμών που είναι κυρίως ή αποκλειστικά έντυπα, όπως οι επιταγές, δεν ενδείκνυται να εφαρμοστεί η αρχή των ισοδύναμων επιβαρύνσεων δεδομένου ότι, από την ίδια τη φύση τους, δεν μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία τόσο αποτελεσματικά όσο οι ηλεκτρονικές πληρωμές που υποβάλλονται σε ηλεκτρονική επεξεργασία.

(4)

Η αρχή των ισοδύναμων επιβαρύνσεων θα πρέπει να ισχύει για πληρωμές που έχουν ενεργοποιηθεί ή ολοκληρωθεί με χρήση εντύπων ή με μετρητά εφόσον υποβάλλονται σε ηλεκτρονική επεξεργασία στο πλαίσιο της αλυσίδας πληρωμών, εκτός των επιταγών, καθώς και σε όλες τις επιβαρύνσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με μια πράξη πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των επιβαρύνσεων που συνδέονται με μια σύμβαση. Οι έμμεσες επιβαρύνσεις είναι, π.χ., επιβαρύνσεις για μόνιμη εντολή πληρωμών ή τέλη για τη χρήση κάρτας πληρωμής, χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας, που θα έπρεπε να ανέρχονται στο ίδιο ύψος τόσο για τις εθνικές όσο και για τις διασυνοριακές πράξεις πληρωμών εντός της Ένωσης.

(5)

Προκειμένου να αποτραπεί ο κατακερματισμός των αγορών πληρωμών, ενδείκνυται να εφαρμοστεί η αρχή των ισοδύναμων επιβαρύνσεων. Για τον σκοπό αυτό, μια εθνική πληρωμή που θα έχει τα ίδια ή πολύ παρόμοια χαρακτηριστικά με διασυνοριακή πληρωμή, θα πρέπει να οριστεί για κάθε κατηγορία διασυνοριακής πράξης πληρωμής. Για παράδειγμα, θα πρέπει να είναι δυνατό, μεταξύ άλλων, να χρησιμοποιηθούν τα ακόλουθα κριτήρια για τον προσδιορισμό της εθνικής πληρωμής που αντιστοιχεί σε διασυνοριακή πληρωμή: ο δίαυλος που έχει χρησιμοποιηθεί για την εκκίνηση, την εκτέλεση και την ολοκλήρωση της πληρωμής, ο βαθμός αυτοματοποίησης, κάθε εγγύηση πληρωμής, το καθεστώς του καταναλωτή, η σχέση με το φορέα παροχής υπηρεσιών πληρωμής, ή το χρησιμοποιηθέν μέσο πληρωμής, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 14 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Τα κριτήρια αυτά δεν θα πρέπει να θεωρούνται εξαντλητικά.

(6)

Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να χαράσσουν κατευθυντήριες γραμμές για τον προσδιορισμό των αντίστοιχων πληρωμών εφόσον το κρίνουν αναγκαίο. Η Επιτροπή, επικουρούμενη εφόσον ενδείκνυται από την επιτροπή πληρωμών που ιδρύθηκε βάσει του άρθρου 85 παράγραφος 1 της οδηγίας 2007/64/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), θα πρέπει να παρέχει κατάλληλη καθοδήγηση και βοήθεια προς τις αρμόδιες αρχές.

(7)

Για να διευκολυνθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να αποφευχθούν οι ανισότητες μεταξύ των χρηστών υπηρεσιών πληρωμών στη ζώνη του ευρώ και στα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ όσον αφορά τις διασυνοριακές πληρωμές σε ευρώ, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η ευθυγράμμιση των χρεώσεων για τις διασυνοριακές πληρωμές σε ευρώ εντός της Ένωσης με τις χρεώσεις για τις αντίστοιχες εθνικές πληρωμές που πραγματοποιούνται στο εθνικό νόμισμα του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών του χρήστη υπηρεσιών πληρωμών. Ένας πάροχος υπηρεσιών πληρωμών θεωρείται ότι βρίσκεται στο κράτος μέλος στο οποίο παρέχει τις υπηρεσίες του στον χρήστη υπηρεσιών πληρωμών.

(8)

Οι χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων αποτελούν σημαντικό κόστος για τις διασυνοριακές πληρωμές όταν στο κράτος μέλος του πληρωτή και στο κράτος μέλος του δικαιούχου χρησιμοποιούνται διαφορετικά νομίσματα. Το άρθρο 45 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366 απαιτεί να υπάρχει διαφάνεια ως προς τις χρεώσεις και τη συναλλαγματική ισοτιμία που χρησιμοποιείται, το άρθρο 52 σημείο 3 της εν λόγω οδηγίας καθορίζει απαιτήσεις πληροφόρησης σχετικά με τις πράξεις πληρωμής που καλύπτονται από σύμβαση-πλαίσιο, και το άρθρο 59 παράγραφος 2 της ίδιας οδηγίας καλύπτει τις απαιτήσεις πληροφόρησης των μερών που παρέχουν υπηρεσίες μετατροπής νομισμάτων σε αυτόματη ταμειολογιστική μηχανή (ΑΤΜ) ή στο σημείο πώλησης. Είναι αναγκαίο να προβλεφθούν πρόσθετα μέτρα προκειμένου να προστατεύονται οι καταναλωτές από υπέρογκες χρεώσεις για υπηρεσίες μετατροπής νομισμάτων και να εξασφαλίζεται ότι παρέχονται στους καταναλωτές οι πληροφορίες που χρειάζονται για να κάνουν την πιο συμφέρουσα επιλογή μετατροπής νομίσματος.

(9)

Τα μέτρα που θα εφαρμοστούν θα πρέπει να είναι κατάλληλα, επαρκή και αποδοτικά ως προς το κόστος. Ταυτόχρονα, σε περιπτώσεις στις οποίες ο πληρωτής είναι αντιμέτωπος με διαφορετικές επιλογές μετατροπής νομισμάτων σε ΑΤΜ ή στο σημείο πώλησης, οι παρεχόμενες πληροφορίες θα πρέπει να καθιστούν δυνατή τη σύγκριση, ώστε να επιτρέπεται στον πληρωτή να προβαίνει σε τεκμηριωμένη επιλογή.

(10)

Για να επιτευχθεί η συγκρισιμότητα, οι χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων για όλες τις πληρωμές με κάρτα θα πρέπει να εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή ως ποσοστό προσαύξησης επί της πλέον πρόσφατης διαθέσιμης αναφοράς συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ που εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η προσαύξηση ενδέχεται να πρέπει να βασίζεται σε μια ισοτιμία που προκύπτει από δύο ισοτιμίες της ΕΚΤ, στην περίπτωση μετατροπής μεταξύ δύο νομισμάτων εκτός του ευρώ.

(11)

Σύμφωνα με τις γενικές απαιτήσεις πληροφόρησης για τις χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων που καθορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/2366, οι πάροχοι υπηρεσιών μετατροπής νομισμάτων θα πρέπει να γνωστοποιούν τις πληροφορίες σχετικά με τις χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων που εφαρμόζουν, πριν από την έναρξη της πράξης πληρωμής. Τα μέρη που προσφέρουν υπηρεσίες μετατροπής νομισμάτων σε ATM ή στο σημείο πώλησης θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις χρεώσεις τους για τις υπηρεσίες αυτές, με σαφή και προσιτό τρόπο, για παράδειγμα, με την απεικόνιση των χρεώσεών τους στο ταμείο ή ψηφιακά στο τερματικό, ή στην οθόνη, στην περίπτωση διαδικτυακών αγορών. Πέρα από την πληροφόρηση που αναφέρεται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366, τα εν λόγω μέρη θα πρέπει να παρέχουν, πριν από την έναρξη της πληρωμής, σαφείς πληροφορίες σχετικά με το ποσό που πρέπει να καταβληθεί στον δικαιούχο στο νόμισμα που χρησιμοποιείται από τον δικαιούχο και το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβληθεί από τον πληρωτή στο νόμισμα του λογαριασμού του πληρωτή. Το ποσό που πρέπει να καταβληθεί στο νόμισμα που χρησιμοποιεί ο δικαιούχος θα πρέπει να εκφράζει την τιμή των αγαθών ή των υπηρεσιών που πρόκειται να αγοραστούν και μπορεί να εμφανίζεται κατά την ολοκλήρωση της συναλλαγής αντί για το τερματικό πληρωμών. Το νόμισμα που χρησιμοποιείται από τον δικαιούχο είναι σε γενικές γραμμές το τοπικό νόμισμα, αλλά, σύμφωνα με την αρχή της συμβατικής ελευθερίας, ενδέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι άλλο νόμισμα της Ένωσης. Το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβληθεί από τον πληρωτή στο νόμισμα του λογαριασμού του πληρωτή θα πρέπει να αποτελείται από την τιμή των αγαθών ή των υπηρεσιών και τις χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων. Επιπλέον, και τα δύο ποσά θα πρέπει να τεκμηριώνονται στην απόδειξη ή σε άλλο διατηρήσιμο μέσο.

(12)

Όσον αφορά το άρθρο 59 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366, όταν προσφέρεται υπηρεσία μετατροπής νομισμάτων σε ΑΤΜ ή στο σημείο πώλησης, ο πληρωτής θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί την παροχή της υπηρεσίας αυτής και να πληρώσει στο νόμισμα που χρησιμοποιείται από τον δικαιούχο.

(13)

Προκειμένου οι πληρωτές να μπορούν να συγκρίνουν τις χρεώσεις των δικαιωμάτων μετατροπής νομισμάτων σε ΑΤΜ ή στο σημείο πώλησης, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών των πληρωτών θα πρέπει, όχι μόνο να περιλαμβάνουν πλήρως συγκρίσιμες πληροφορίες σχετικά με τις ισχύουσες χρεώσεις για μετατροπή νομισμάτων στους όρους και τις προϋποθέσεις της σύμβασης-πλαισίου τους, αλλά και να καθιστούν τις πληροφορίες αυτές δημόσιες σε ευρέως διαθέσιμη και εύκολα προσβάσιμη ηλεκτρονική πλατφόρμα, ιδίως στους πελατειακούς δικτυακούς τους τόπους, στους δικτυακούς τόπους κατ’ οίκον τραπεζικής και στις εφαρμογές της κινητής τραπεζικής τους, με εύληπτο και προσβάσιμο τρόπο. Αυτό θα επέτρεπε την ανάπτυξη δικτυακών τόπων σύγκρισης, ώστε να είναι ευκολότερο για τους καταναλωτές να συγκρίνουν τις τιμές όταν ταξιδεύουν ή πραγματοποιούν αγορές στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών των πληρωτών θα πρέπει να υπενθυμίζουν στους πληρωτές τις ισχύουσες χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων όταν μια πληρωμή με κάρτα γίνεται σε άλλο νόμισμα, μέσω της χρήσης ευρέως διαθέσιμων και εύκολα προσβάσιμων ηλεκτρονικών διαύλων επικοινωνίας, όπως μηνυμάτων SMS, ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή κοινοποιήσεων ώθησης μέσω της εφαρμογής της κινητής τραπεζικής του πληρωτή. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα πρέπει να συμφωνούν με τους χρήστες υπηρεσιών πληρωμών στον δίαυλο ηλεκτρονικής επικοινωνίας μέσω του οποίου θα παρέχουν τις πληροφορίες σχετικά με τις χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων, λαμβάνοντας υπόψη τον πλέον αποτελεσματικό δίαυλο για την προσέγγιση του πληρωτή. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα πρέπει επίσης να δέχονται αιτήσεις από χρήστες υπηρεσιών πληρωμών να εξαιρεθούν από τη λήψη των ηλεκτρονικών μηνυμάτων που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τις χρεώσεις μετατροπής νομισμάτων.

(14)

Οι περιοδικές υπενθυμίσεις είναι κατάλληλες σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο πληρωτής διαμένει στο εξωτερικό για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, για παράδειγμα όταν ο πληρωτής είναι αποσπασμένος ή σπουδάζει στο εξωτερικό, ή όταν ο πληρωτής χρησιμοποιεί τακτικά κάρτα για διαδικτυακές αγορές στο τοπικό νόμισμα. Η υποχρέωση παροχής τέτοιων υπενθυμίσεων διασφαλίζει ότι ο πληρωτής είναι ενημερωμένος όταν εξετάζει τις διάφορες επιλογές μετατροπής νομισμάτων.

(15)

Είναι σημαντικό να διευκολύνεται η εκτέλεση των διασυνοριακών πληρωμών από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμής. Από την άποψη αυτή, θα πρέπει να προωθηθεί η τυποποίηση όσον αφορά, ειδικότερα, τη χρήση του διεθνούς κωδικού αναγνώρισης του αριθμού ενός λογαριασμού πληρωμής (IBAN) και του κωδικού αναγνώρισης της επιχείρησης (BIC). Πρέπει επομένως οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμής να διαθέτουν στους χρήστες υπηρεσιών πληρωμής το IBAN και το BIC του εν λόγω λογαριασμού.

(16)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεχής, έγκαιρη και αποτελεσματική παροχή των στατιστικών του ισοζυγίου πληρωμών στο πλαίσιο του ενιαίου χώρου πληρωμών σε ευρώ (SEPA), είναι επιθυμητό να διασφαλίζεται ότι τα ευχερώς διαθέσιμα στοιχεία πληρωμών, όπως το IBAN, το BIC και το ποσό της συναλλαγής ή βασικά, συγκεντρωτικά στοιχεία πληρωμών για τα διαφορετικά μέσα πληρωμής θα είναι ακόμα δυνατόν να συλλέγονται, εάν η διαδικασία συλλογής δεν διαταράσσει την αυτοματοποιημένη επεξεργασία των πληρωμών και μπορεί να αυτοματοποιηθεί πλήρως. Ο παρών κανονισμός δεν επηρεάζει τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για άλλους σημαντικούς σκοπούς, όπως είναι η πρόληψη του ξεπλύματος χρημάτων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ή για δημοσιονομικούς σκοπούς.

(17)

Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να έχουν την εξουσία να εκπληρώνουν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους παρακολούθησης και να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να διασφαλίζουν ότι οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμής συμμορφώνονται με τον παρόντα κανονισμό.

(18)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα παρέχεται η δυνατότητα προσφυγής σε περιπτώσεις εσφαλμένης εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίζουν προσήκουσες και αποτελεσματικές διαδικασίες υποβολής των καταγγελιών ή των προσφυγών για την επίλυση οποιωνδήποτε διαφορών μεταξύ του χρήστη υπηρεσιών πληρωμής και του παρόχου υπηρεσιών πληρωμής. Είναι επίσης σημαντικό να οριστούν αρμόδιες αρχές και φορείς εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών.

(19)

Είναι ουσιαστικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι αρμόδιες αρχές και οι φορείς εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών εντός της Ένωσης συνεργάζονται ενεργά για την ομαλή και έγκαιρη επίλυση των διασυνοριακών διαφορών στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού. Θα πρέπει η συνεργασία αυτή να μπορεί να λάβει μορφή ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με το νόμο και τη νομολογία στις δικαιοδοσίες τους, ή μεταβίβασης ή ανάληψης της καταγγελίας και των διαδικασιών επίλυσης των διαφορών, εάν κριθεί απαραίτητο.

(20)

Είναι απαραίτητο τα κράτη μέλη να ορίσουν τις αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις στην εθνική νομοθεσία οι οποίες επιβάλλονται στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τον παρόντα κανονισμό.

(21)

Η επέκταση της εφαρμογής του παρόντος κανονισμού σε νομίσματα εκτός του ευρώ θα παρείχε σαφή οφέλη, ιδίως από την άποψη του αριθμού πληρωμών που καλύπτονται. Προκειμένου να επιτραπεί στα κράτη μέλη που δεν έχουν ως νόμισμά τους το ευρώ να επεκτείνουν την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού σε διασυνοριακές πληρωμές εκπεφρασμένες στο εθνικό τους νόμισμα, θα πρέπει να προβλεφθεί μια διαδικασία κοινοποίησης.

(22)

Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανόνα της εξίσωσης του κόστους των διασυνοριακών πληρωμών σε ευρώ με το κόστος των εθνικών συναλλαγών σε εθνικά νομίσματα και την αποτελεσματικότητα των απαιτήσεων ενημέρωσης για τη μετατροπή νομισμάτων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αναλύσει περαιτέρω δυνατότητες, και την τεχνική εφικτότητα αυτών των δυνατοτήτων, για την επέκταση του κανόνα περί ίσων χρεώσεων σε όλα τα νομίσματα της Ένωσης και την περαιτέρω βελτίωση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των επιβαρύνσεων μετατροπής νομισμάτων, καθώς και για την απενεργοποίηση και ενεργοποίηση της δυνατότητας αποδοχής της μετατροπής νομισμάτων από άλλα μέρη εκτός του παρόχου υπηρεσιών πληρωμών του πληρωτή.

(23)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών,

(1)

Μετά την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) 2019/833 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), η Οργάνωση Αλιείας Βορειοδυτικού Ατλαντικού (NAFO) ενέκρινε, κατά την 41η και την 42η ετήσια συνεδρίασή της, το 2019 και το 2020 αντίστοιχα, σειρά νομικά δεσμευτικών αποφάσεων για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της.

(2)

Οι εν λόγω αποφάσεις απευθύνονται στα συμβαλλόμενα μέρη της NAFO, αλλά περιλαμβάνουν επίσης υποχρεώσεις για τους εκάστοτε φορείς εκμετάλλευσης (για παράδειγμα, τον πλοίαρχο του σκάφους). Έχουν τεθεί σε ισχύ νέα μέτρα διατήρησης και επιβολής της εφαρμογής (ΜΔΕ) της NAFO τα οποία είναι δεσμευτικά για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη της NAFO. Αυτά θα ενσωματωθούν στο ενωσιακό δίκαιο στον βαθμό που δεν προβλέπονται ήδη από το ενωσιακό δίκαιο.

(3)

Ως εκ τούτου, ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/833 θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να εφαρμόζονται οι κανόνες της NAFO για το μέγεθος των ματιών, να εισαχθεί ο ορισμός του «αλιευτικού σκάφους» που χρησιμοποιείται από τη NAFO για να μπορούν οι αρχές ελέγχου και επιβολής της Ένωσης να εργάζονται σε εναρμόνιση με τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη της NAFO, και να βελτιωθεί η ροή πληροφοριών μεταξύ των αρχών των κρατών μελών, της Επιτροπής και του εκτελεστικού γραμματέα της NAFO.

(4)

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/473 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), αποστολή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ελέγχου τη Αλιείας (ΕΥΕΑ) είναι, μεταξύ άλλων, να οργανώνει τον επιχειρησιακό συντονισμό των δραστηριοτήτων ελέγχου και επιθεώρησης της αλιείας από τα κράτη μέλη για την εφαρμογή διεθνών προγραμμάτων ελέγχου και επιθεώρησης, όπως το κοινό πρόγραμμα επιθεώρησης και επιτήρησης της NAFO, και να παρέχει βοήθεια στα κράτη μέλη στον τομέα της διαβίβασης προς την Επιτροπή και προς τρίτα μέρη πληροφοριών σχετικά με αλιευτικές δραστηριότητες, καθώς και με δραστηριότητες ελέγχου και επιθεώρησης. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο η ΕΥΕΑ να είναι ο φορέας που λαμβάνει από τα κράτη μέλη και διαβιβάζει στον εκτελεστικό γραμματέα της NAFO πληροφορίες σχετικά με τον έλεγχο και την επιθεώρηση, όπως εκθέσεις επιθεώρησης εν πλω και κοινοποιήσεις του συστήματος παρατηρητών ελέγχου.

(5)

Η διαδικασία που προβλέπεται στα ΜΔΕ για τη διαβίβαση πληροφοριών από πλευράς συμβαλλομένων μερών στον ιστότοπο παρακολούθησης, ελέγχου και επιτήρησης (ΠΕΕ) της NAFO περιλαμβάνει την αποστολή των πληροφοριών που πρέπει να διαβιβαστούν στον εκτελεστικό γραμματέα της NAFO. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να επικαιροποιηθούν οι σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2019/833 ώστε να αποτυπώνεται η εν λόγω αλλαγή και να αποσαφηνιστούν οι δίαυλοι που πρέπει να χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη για τη διαβίβαση των σχετικών πληροφοριών.

(6)

Είναι επίσης αναγκαίο να εισαχθούν οι διατάξεις των ΜΔΕ για την προστασία του μαυροσκυλόψαρου της Γροιλανδίας (Somniosus microcephalus), να ευθυγραμμιστούν οι διατάξεις των συμφωνιών ναύλωσης με τις διατάξεις των ΜΔΕ και να προσδιοριστεί ότι απαιτείται η συγκατάθεση του συμβαλλόμενου μέρους που είναι το κράτος λιμένα για την τοποθέτηση επιθεωρητών άλλου συμβαλλόμενου μέρους.

(7)

Ορισμένες διατάξεις των ΜΔΕ είναι πολύ πιθανό να τροποποιηθούν στις ετήσιες συνεδριάσεις της NAFO λόγω της εισαγωγής νέων τεχνικών μέτρων συναρτήσει των μεταβολών στη βιομάζα των αποθεμάτων και της επανεξέτασης των περιοχών απαγόρευσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων βυθού. Συνεπώς, για την ταχεία ενσωμάτωση μελλοντικών τροποποιήσεων των ΜΔΕ στο δίκαιο της Ένωσης, πριν από την έναρξη της αλιευτικής περιόδου, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά τη ρύθμιση του μεγέθους των ματιών, των πλεγμάτων ή των σχαρών διαλογής, και των αλυσίδων με εγκάρσιο πείρο στην αλιεία γαρίδας της Αρκτικής και όσον αφορά τις περιοχές απαγόρευσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων βυθού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (5). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(8)

Επομένως, ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/833 θα πρέπει να τροποποιηθεί,

(1)

Η οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) θεσπίζει κανόνες που διασφαλίζουν το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και στο απόρρητο, όσον αφορά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά την ηλεκτρονική ανταλλαγή δεδομένων. Η εν λόγω οδηγία συγκεκριμενοποιεί και συμπληρώνει τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4).

(2)

Η οδηγία 2002/58/ΕΚ εφαρμόζεται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά την παροχή διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Έως τις 21 Δεκεμβρίου 2020, ίσχυε ο ορισμός της υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών του άρθρου 2 στοιχείο γ) της οδηγίας 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5). Την εν λόγω ημερομηνία, η οδηγία (ΕΕ) 2018/1972 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) κατάργησε την οδηγία 2002/21/ΕΚ. Ο ορισμός των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών του άρθρου 2 σημείο 4 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1972 περιλαμβάνει τις υπηρεσίες διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 7 της εν λόγω οδηγίας. Οι υπηρεσίες αυτές, π.χ. υπηρεσίες φωνής μέσω πρωτοκόλλου διαδικτύου, ανταλλαγής μηνυμάτων και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω διαδικτύου, υπήχθησαν έτσι στην οδηγία 2002/58/ΕΚ στις 21 Δεκεμβρίου 2020.

(3)

Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η Ένωση αναγνωρίζει τα δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις αρχές που ορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης»). Το άρθρο 7 του Χάρτη προστατεύει το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε προσώπου στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και των επικοινωνιών του, συμπεριλαμβανομένου του απορρήτου των επικοινωνιών. Το άρθρο 8 του Χάρτη προβλέπει το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

(4)

Το άρθρο 3 παράγραφος 1 της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού του 1989 («UNCRC»)και το άρθρο 24 παράγραφος 2 του Χάρτη προβλέπουν ότι, σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, είτε επιχειρούνται από δημόσιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς, πρωταρχική σημασία δίνεται στο συμφέρον του παιδιού. Το άρθρο 3 παράγραφος 2 της UNCRC και το άρθρο 24 παράγραφος 1 του Χάρτη αναφέρουν επιπλέον το δικαίωμα των παιδιών στην εν λόγω προστασία και τη μέριμνα για την καλή διαβίωσή τους.

(5)

Η προστασία των παιδιών, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, αποτελεί προτεραιότητα της Ένωσης. Η σεξουαλική κακοποίηση και η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ειδικότερα των δικαιωμάτων των παιδιών στην προστασία από κάθε μορφή βίας, κακοποίησης και παραμέλησης, κακομεταχείρισης ή εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης, όπως προβλέπεται από την UNCRC και από τον Χάρτη. Η ψηφιοποίηση έχει προσφέρει πολλά στην κοινωνία και στην οικονομία, αλλά προκάλεσε και προβλήματα όπως η αύξηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο. Στις 24 Ιουλίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Στρατηγική της ΕΕ για αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών» (η «στρατηγική»). Στόχος της στρατηγικής είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση, σε ενωσιακό επίπεδο, του εγκλήματος της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

(6)

Σύμφωνα με την οδηγία 2011/93/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), ο παρών κανονισμός δεν ρυθμίζει τις πολιτικές των κρατών μελών όσον αφορά τις συναινετικές σεξουαλικές δραστηριότητες στις οποίες μπορεί να συμμετέχουν παιδιά και οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν ως η φυσιολογική ανακάλυψη της σεξουαλικότητας στο πλαίσιο της ανθρώπινης ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες πολιτιστικές και νομικές παραδόσεις και νέες μορφές σύναψης και διατήρησης σχέσεων μεταξύ παιδιών και εφήβων, μεταξύ άλλων και με χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών και επικοινωνιών.

(7)

Κάποιοι πάροχοι ορισμένων υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών («πάροχοι»), όπως οι υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω διαδικτύου και ανταλλαγής μηνυμάτων, χρησιμοποιούν ήδη σε εθελοντική βάση ειδικές τεχνολογίες, για τον εντοπισμό της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο στο πλαίσιο των υπηρεσιών τους και καταγγέλλουν τα περιστατικά αυτά στις αρχές επιβολής του νόμου και σε φορείς που καταπολεμούν προς το δημόσιο συμφέρον τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών με τη σάρωση είτε του περιεχομένου, όπως εικόνες και κείμενο, είτε των δεδομένων κίνησης επικοινωνιών, μερικές φορές αξιοποιώντας ιστορικά δεδομένα. Για τις δραστηριότητες αυτές θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται τεχνολογίες κατακερματισμού εικόνων και βίντεο, καθώς και ταξινομητές και τεχνητή νοημοσύνη για την ανάλυση κειμένου ή δεδομένων κίνησης. Όταν χρησιμοποιείται τεχνολογία κατακερματισμού, υποβάλλεται καταγγελία για διαδικτυακό υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, δηλαδή σε περίπτωση αντιστοίχισης που προκύπτει από τη σύγκριση εικόνας ή βίντεο με μοναδική, μη μετατρέψιμη ψηφιακή υπογραφή («hash») από βάση δεδομένων η οποία διατηρείται από φορέα που ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και περιέχει επαληθευμένο διαδικτυακό υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Οι εν λόγω πάροχοι παραπέμπουν σε εθνικές ανοικτές γραμμές επικοινωνίας για την αναφορά διαδικτυακού υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και σε φορείς που βρίσκονται τόσο εντός της Ένωσης όσο και σε τρίτες χώρες, που έχουν σκοπό την ταυτοποίηση παιδιών και τη μείωση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και την πρόληψη της θυματοποίησης παιδιών. Οι φορείς αυτοί ενδέχεται να μην εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Συλλογικά, αυτές οι εθελοντικές δραστηριότητες διευκολύνουν σημαντικά την ταυτοποίηση και διάσωση των θυμάτων, των οποίων τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη σωματική και ψυχική ακεραιότητα παραβιάζονται σοβαρά. Οι δραστηριότητες αυτές περιορίζουν σημαντικά την περαιτέρω διάδοση διαδικτυακού υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, και συμβάλλουν στην ταυτοποίηση των δραστών, στην έρευνα και στην πρόληψη, τον εντοπισμό, την εξιχνίαση και τη δίωξη τέτοιων αδικημάτων.

(8)

Παρά τον θεμιτό τους στόχο, οι εθελοντικές δραστηριότητες των παρόχων για τον εντοπισμό και την καταγγελία σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο στο πλαίσιο των υπηρεσιών τους συνιστούν παρέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα του σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όλων των χρηστών υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών («χρήστες»). Κάθε περιορισμός της άσκησης του θεμελιώδους δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, συμπεριλαμβανομένου του απορρήτου των επικοινωνιών, δεν μπορεί να αιτιολογηθεί απλώς και μόνον από το γεγονός ότι οι πάροχοι χρησιμοποιούσαν ορισμένες τεχνολογίες σε μια εποχή όπου οι υπηρεσίες διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών δεν ενέπιπταν στον ορισμό των «υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών». Τέτοιοι περιορισμοί είναι δυνατοί υπό ορισμένες μόνο συνθήκες. Σύμφωνα με το άρθρο 52 παράγραφος 1 του Χάρτη, τέτοιοι περιορισμοί πρέπει να προβλέπονται από τον νόμο, να σέβονται το βασικό περιεχόμενο των δικαιωμάτων στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, να είναι αναγκαίοι και να ανταποκρίνονται πραγματικά σε στόχους γενικού συμφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων. Όταν οι περιορισμοί αυτοί συνεπάγονται μόνιμη, γενική και αδιάκριτη παρακολούθηση και ανάλυση των επικοινωνιών όλων των χρηστών, θίγουν το απόρρητο των επικοινωνιών.

(9)

Έως τις 20 Δεκεμβρίου 2020 η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από παρόχους μέσω εθελοντικών μέτρων με σκοπό τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο στις υπηρεσίες τους και την καταγγελία τους, και την αφαίρεση διαδικτυακού υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από τις υπηρεσίες τους διεπόταν αποκλειστικά από τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Με την οδηγία (ΕΕ) 2018/1972, η οποία έπρεπε να έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως την 20ή Δεκεμβρίου 2020, οι πάροχοι εισήλθαν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2002/58/ΕΚ. Προκειμένου να συνεχίσουν να εφαρμόζονται τα εθελοντικά αυτά μέτρα μετά την 20ή Δεκεμβρίου 2020, οι πάροχοι θα πρέπει να τηρούν τους όρους του παρόντος κανονισμού. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο των εθελοντικών αυτών μέτρων.

(10)

Η οδηγία 2002/58/ΕΚ δεν περιέχει συγκεκριμένες διατάξεις σχετικά με την εκ μέρους των παρόχων επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών με σκοπό τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, καθώς και την καταμήνυση τέτοιων περιστατικών, και την αφαίρεση τέτοιου υλικού από τις υπηρεσίες τους. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, τα κράτη μέλη δύνανται να περιορίσουν νομικώς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται, μεταξύ άλλων, στα άρθρα 5 και 6 της εν λόγω οδηγίας, τα οποία αφορούν το απόρρητο των επικοινωνιών και τα δεδομένα κίνησης, με σκοπό την πρόληψη, διερεύνηση, διαπίστωση, και δίωξη ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Ελλείψει εθνικών νομοθετικών μέτρων, και εν αναμονή της θέσπισης μακροπρόθεσμου νομικού πλαισίου κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών σε επίπεδο Ένωσης, οι πάροχοι δεν μπορούν πλέον να βασίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 ώστε να συνεχίσουν τη χρήση εθελοντικών μέτρων για τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στις διαδικτυακές τους υπηρεσίες και την καταμήνυση τέτοιων περιστατικών, καθώς και την αφαίρεση του υλικού αυτού από τις υπηρεσίες τους μετά τις 21 Δεκεμβρίου 2020. Ο παρών κανονισμός δεν προβλέπει νομική βάση για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, από παρόχους, με αποκλειστικό σκοπό τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, στο πλαίσιο των διαδικτυακών υπηρεσιών τους, και την καταμήνυσή τέτοιων περιστατικών, ούτε την αφαίρεση του υλικού αυτού από τις υπηρεσίες τους, αλλά προβλέπει παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2002/58/ΕΚ και ορίζει πρόσθετες διασφαλίσεις που πρέπει να τηρούνται από τους παρόχους, εφόσον επιθυμούν να τον επικαλεστούν.

(11)

Η επεξεργασία δεδομένων για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού θα μπορούσε να συνεπάγεται την επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Η επεξεργασία εικόνων και βίντεο με ειδικά τεχνικά μέσα, η οποία επιτρέπει την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση ή επαλήθευση της ταυτότητας φυσικού προσώπου, θεωρείται επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

(12)

Ο παρών κανονισμός προβλέπει προσωρινή παρέκκλιση από το άρθρο 5 παράγραφος 1 και από το άρθρο 6 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, τα οποία προστατεύουν το απόρρητο των επικοινωνιών και των δεδομένων κίνησης. Η εθελοντική εκ μέρους των παρόχων χρήση τεχνολογιών για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και άλλων δεδομένων, όταν απαιτείται για τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, και για την καταμήνυσή τέτοιων περιστατικών, και την αφαίρεση του υλικού αυτού, εμπίπτει στην παρέκκλιση που θεσπίζεται από τον παρόντα κανονισμό, υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω χρήση τηρεί τους όρους του παρόντος κανονισμού και, ως εκ τούτου, υπόκειται στις διασφαλίσεις και τους όρους που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679.

(13)

Η οδηγία 2002/58/ΕΚ εκδόθηκε βάσει του άρθρου 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Επιπλέον, δεν έχουν θεσπίσει όλα τα κράτη μέλη νομοθετικά μέτρα σύμφωνα με την οδηγία 2002/58/ΕΚ για τον περιορισμό των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων σχετικά με το απόρρητο των επικοινωνιών και τα δεδομένα κίνησης όπως ορίζεται στην εν λόγω οδηγία, ενώ η θέσπιση σχετικών μέτρων εμπεριέχει σημαντικό κίνδυνο κατακερματισμού, ο οποίος είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την εσωτερική αγορά. Ως εκ τούτου, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να βασίζεται στο άρθρο 114 ΣΛΕΕ.

(14)

Καθώς τα δεδομένα που αφορούν τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες μεταξύ φυσικών προσώπων θεωρούνται συνήθως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, ο παρών κανονισμός θα πρέπει επίσης να βασίζεται στο άρθρο 16 ΣΛΕΕ, το οποίο προβλέπει ειδική νομική βάση για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς όργανα της Ένωσης και από τα κράτη μέλη κατά την άσκηση δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, και τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών.

(15)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 εφαρμόζεται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών από παρόχους με αποκλειστικό σκοπό τον εντοπισμό στις διαδικτυακές τους υπηρεσίες της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και την καταμήνυσή τέτοιων περιστατικών, και την αφαίρεση του υλικού αυτού από τις υπηρεσίες τους, όταν η εν λόγω επεξεργασία εμπίπτει στην παρέκκλιση που προβλέπεται από τον παρόντα κανονισμό.

(16)

Τα είδη των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να παρεμβαίνουν όσο το δυνατόν λιγότερο στην ιδιωτική ζωή σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο. Οι εν λόγω τεχνολογίες δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για συστηματικό φιλτράρισμα και σάρωση κειμένου σε επικοινωνίες παρά μόνο για να ανιχνεύουν μοτίβα που υποδηλώνουν πιθανή βάσιμη υποψία σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, και δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να συνάγουν την ουσία του περιεχομένου των επικοινωνιών. Σε περίπτωση τεχνολογίας που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό περιστατικών άγρας παιδιών, η βάσιμη αυτή υποψία θα πρέπει να στηρίζεται σε συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου, όπως η διαφορά ηλικίας και η ενδεχόμενη συμμετοχή παιδιού στη σαρωμένη επικοινωνία.

(17)

Χρειάζονται κατάλληλες διαδικασίες και μηχανισμοί προσφυγής που θα επιτρέψουν στους ενδιαφερομένους να υποβάλλουν καταγγελίες στους παρόχους. Τέτοιες διαδικασίες και μηχανισμοί ισχύουν ιδίως όταν περιεχόμενο που δεν συνιστά σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο έχει αφαιρεθεί ή έχει καταγγελθεί στις αρχές επιβολής του νόμου ή σε φορέα που ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

(18)

Χάριν μεγίστης ακριβείας και αξιοπιστίας, η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού θα πρέπει, σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο, να περιορίζει τον αριθμό και τον λόγο σφαλμάτων («ψευδώς θετικά αποτελέσματα») στον μέγιστο δυνατό βαθμό και, εφόσον είναι απαραίτητο, θα πρέπει να διορθώνει χωρίς καθυστέρηση τυχόν σχετικά σφάλματα.

(19)

Το περιεχόμενο και τα δεδομένα κίνησης που υποβάλλονται σε επεξεργασία και τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που παράγονται κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, και η περίοδος κατά την οποία αποθηκεύονται στη συνέχεια τα δεδομένα σε περίπτωση που εντοπιστεί ύποπτο περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, θα πρέπει να περιορίζονται σε ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο για την άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Όλα τα δεδομένα θα πρέπει να διαγράφονται αμέσως και οριστικά μόλις δεν είναι πλέον απολύτως αναγκαία για έναν από τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, μεταξύ άλλων όταν δεν εντοπίζεται ύποπτο περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο και, οπωσδήποτε εντός 12 μηνών από την ανακάλυψη υποψίας τέτοιου περιστατικού. Αυτό δεν θα πρέπει να θίγει τη δυνατότητα αποθήκευσης σχετικού περιεχομένου και δεδομένων κίνησης σύμφωνα με την οδηγία 2002/58/ΕΚ. Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τη νομική υποχρέωση των παρόχων να διατηρούν δεδομένα βάσει του ενωσιακού ή εθνικού δικαίου.

(20)

Ο παρών κανονισμός δεν εμποδίζει τους παρόχους που έχουν καταγγείλει σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο στις αρχές επιβολής του νόμου να ζητούν απόδειξη παραλαβής της καταγγελίας.

(21)

Προκειμένου να διασφαλίζονται η διαφάνεια και η λογοδοσία όσον αφορά τις δραστηριότητες που ασκούνται σύμφωνα με την παρέκκλιση που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό, οι πάροχοι θα πρέπει, έως τις 3 Φεβρουαρίου 2022, και στη συνέχεια έως τις 31 Ιανουαρίου κάθε έτους, να δημοσιεύουν και να υποβάλλουν εκθέσεις στην αρμόδια εποπτική αρχή ή οποία έχει οριστεί σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 («εποπτική αρχή») και στην Επιτροπή. Αυτές οι εκθέσεις θα πρέπει να αφορούν την επεξεργασία που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, μεταξύ άλλων σχετικά με το είδος και τον όγκο των δεδομένων που υποβάλλονται σε επεξεργασία, τους ειδικούς λόγους για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, τους λόγους διαβιβάσεως δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εκτός της Ένωσης σύμφωνα με το κεφάλαιο V του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, κατά περίπτωση, τον αριθμό των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο που εντοπίζονται, με χωριστά στοιχεία για το διαδικτυακό υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και για τα περιστατικά άγρας παιδιών, τον αριθμό των περιστατικών όπου χρήστης υπέβαλε καταγγελία στον εσωτερικό μηχανισμό προσφυγής ή ζήτησε ένδικη προστασία, καθώς και το επιτευχθέν αποτέλεσμα, τον αριθμό και τον λόγο σφαλμάτων (ψευδώς θετικά αποτελέσματα) των διαφόρων χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών, τα μέτρα περιορισμού του ποσοστού σφάλματος και το ποσοστό σφάλματος που επιτυγχάνεται, την πολιτική για τη διατήρηση δεδομένων και τις εγγυήσεις προστασίας των δεδομένων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, και τις επωνυμίες των φορέων που ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών με τους οποίους ανταλλάσσονται δεδομένα σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(22)

Προκειμένου να στηρίξει τις εποπτικές αρχές στο έργο τους, η Επιτροπή θα πρέπει να ζητήσει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη συμμόρφωση της επεξεργασίας που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρέκκλισης που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Όταν οι εποπτικές αρχές αξιολογούν κατά πόσον μια καθιερωμένη ή νέα τεχνολογία που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί αποτελεί τεχνολογία αιχμής στον τομέα, παρεμβαίνει στον ελάχιστο δυνατό βαθμό στην ιδιωτική ζωή και λειτουργεί επί κατάλληλης νομικής βάσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει ειδικότερα να συνδράμουν τις εποπτικές αρχές στην παροχή συμβουλών στο πλαίσιο της διαδικασίας προηγούμενης διαβούλευσης που προβλέπεται στον εν λόγω κανονισμό.

(23)

Ο παρών κανονισμός περιορίζει το δικαίωμα στην προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και προβλέπει παρέκκλιση από την απόφαση που έχει ληφθεί στο πλαίσιο της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1972 για την υπαγωγή των υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών στους ίδιους κανόνες με αυτούς που εφαρμόζονται για όλες τις υπόλοιπες υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής, με μοναδικό σκοπό τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο στις εν λόγω υπηρεσίες και καταγγελίας τέτοιων περιστατικών στις αρχές επιβολής του νόμου και σε φορείς που ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, και την αφαίρεση διαδικτυακού υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από τις εν λόγω υπηρεσίες. Η περίοδος εφαρμογής του παρόντος κανονισμού θα πρέπει, ως εκ τούτου, να περιορίζεται σε τρία έτη από την ημερομηνία εφαρμογής του, ώστε να υπάρχει το χρονικό περιθώριο που απαιτείται για τη θέσπιση νέου μακροπρόθεσμου νομικού πλαισίου. Όταν το μακροπρόθεσμο νομικό πλαίσιο θεσπιστεί και τεθεί σε ισχύ πριν από τη συγκεκριμένη ημερομηνία, το εν λόγω πλαίσιο θα πρέπει να καταργήσει τον παρόντα κανονισμό.

(24)

Όσον αφορά όλες τις άλλες δραστηριότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, οι πάροχοι θα πρέπει να υπόκεινται στις ειδικές υποχρεώσεις που ορίζονται στην εν λόγω οδηγία και, συνεπώς, στις εξουσίες παρακολούθησης και διερεύνησης των αρμόδιων αρχών που προβλέπει.

(25)

Η διατερματική κρυπτογράφηση αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διασφάλιση της προστασίας και του απορρήτου των επικοινωνιών των χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Τυχόν αποδυνάμωση της κρυπτογράφησης θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης από κακόβουλους τρίτους. Καμία διάταξη του παρόντος κανονισμού δεν θα πρέπει, συνεπώς, να ερμηνεύεται ως απαγόρευση ή αποδυνάμωση της διατερματικής κρυπτογράφησης.

(26)

O σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και του απορρήτου των επικοινωνιών, αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που κατοχυρώνεται στο άρθρο 7 του Χάρτη. Επομένως, αποτελεί και προϋπόθεση για την ασφαλή επικοινωνία μεταξύ των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και ενός αξιόπιστου ενήλικα ή φορέων που δρουν κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, και για την επικοινωνία μεταξύ των θυμάτων και των δικηγόρων τους.

(27)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τους εθνικούς κανόνες περί επαγγελματικού απορρήτου, όπως οι κανόνες για την προστασία της επαγγελματικής επικοινωνίας μεταξύ ιατρών και των ασθενών τους, μεταξύ δημοσιογράφων και των πηγών τους, ή μεταξύ δικηγόρων και των πελατών τους, ειδικότερα επειδή η εμπιστευτικότητα της επικοινωνίας μεταξύ δικηγόρων και των πελατών τους είναι καίρια για την πραγμάτωση των δικαιωμάτων υπεράσπισης ως ουσιώδους στοιχείου του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει επίσης να θίγει εθνικούς κανόνες για τα μητρώα δημόσιων αρχών ή φορέων οι οποίοι παρέχουν συμβουλές σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο.

(28)

Οι πάροχοι θα πρέπει να γνωστοποιούν στην Επιτροπή τους φορείς που ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, στους οποίους καταγγέλλουν δυνητικά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο δυνάμει του παρόντος κανονισμού. Μολονότι αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των παρόχων, ως υπευθύνων επεξεργασίας, να αξιολογούν με ποιον τρίτο μπορούν να ανταλλάσσουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει τη διαφάνεια όσον αφορά τη διαβίβαση δυνητικών υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο δημοσιοποιώντας στον ιστότοπό της κατάλογο γνωστοποιηθέντων φορέων. Ο εν λόγω δημόσιος κατάλογος θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμος. Θα πρέπει επίσης οι πάροχοι να μπορούν να τον χρησιμοποιούν για τον εντοπισμό σχετικών φορέων στο πλαίσιο της παγκόσμιας προσπάθειας κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο. Ο κατάλογος δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις των παρόχων που λειτουργούν ως υπεύθυνοι επεξεργασίας δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, μεταξύ άλλων όσον αφορά την υποχρέωσή τους να πραγματοποιούν κάθε διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εκτός της Ένωσης σύμφωνα με το κεφάλαιο V του εν λόγω κανονισμού και την υποχρέωσή τους να εκπληρώνουν όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το κεφάλαιο IV του εν λόγω κανονισμού.

(29)

Τα στατιστικά στοιχεία που υποβάλλουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό αποτελούν σημαντικούς δείκτες για την αξιολόγηση της πολιτικής και της νομοθεσίας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ο αντίκτυπος της δευτερογενούς θυματοποίησης ο οποίος είναι εγγενής στην ανταλλαγή εικόνων και βίντεο των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, που μπορεί να κυκλοφορούν εδώ και έτη, και ο οποίος δεν αντικατοπτρίζεται πλήρως στα στατιστικά αυτά στοιχεία.

(30)

Σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, και ειδικότερα την απαίτηση τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι οι εποπτικές αρχές διαθέτουν τους ανθρώπινους, τεχνικούς και οικονομικούς πόρους που απαιτούνται για την αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων τους και την άσκηση των εξουσιών τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εποπτικές αρχές διαθέτουν επαρκείς πόρους για την αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων τους και την άσκηση των εξουσιών τους δυνάμει του παρόντος κανονισμού.

(31)

Όταν ένας πάροχος έχει διενεργήσει εκτίμηση αντικτύπου σχετικά με την προστασία των δεδομένων και έχει συμβουλευτεί τις εποπτικές αρχές όσον αφορά μια τεχνολογία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού, ο εν λόγω πάροχος δεν θα πρέπει να υποχρεούται βάσει του παρόντος κανονισμού να διενεργήσει πρόσθετη εκτίμηση αντικτύπου σχετικά με την προστασία των δεδομένων ή διαβούλευση, υπό τον όρο ότι οι εποπτικές αρχές έχουν δηλώσει ότι η επεξεργασία δεδομένων με την εν λόγω τεχνολογία δεν συνεπάγεται υψηλό κίνδυνο για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των φυσικών προσώπων ή ότι έχουν ληφθεί μέτρα, από τον υπεύθυνο επεξεργασίας, για την άμβλυνση του κινδύνου αυτού.

(32)

Οι χρήστες θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα πραγματικής δικαστικής προσφυγής σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων τους ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας προσωπικών και άλλων δεδομένων, προς εντοπισμό περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο σε υπηρεσίες διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών, και προς καταμήνυση τέτοιων περιστατικών, με σκοπό την αφαίρεση τέτοιου υλικού από τις εν λόγω υπηρεσίες, σε περίπτωση που το περιεχόμενο ή η ταυτότητα των χρηστών έχει καταγγελθεί σε φορέα που ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή στις αρχές επιβολής του νόμου ή όπου έχει αφαιρεθεί το περιεχόμενο χρήστη ή έχει ανασταλεί ο λογαριασμός του ή η παρεχόμενη σε αυτόν υπηρεσία έχει ανασταλεί.

(33)

Σύμφωνα με την οδηγία 2002/58/ΕΚ και την αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και άλλων δεδομένων θα πρέπει να περιορίζεται σε δεδομένα περιεχομένου και στα συναφή δεδομένα κίνησης, στον βαθμό που είναι απολύτως αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού του παρόντος κανονισμού.

(34)

Η παρέκκλιση που προβλέπεται από τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να καλύπτει τις κατηγορίες δεδομένων που αναφέρονται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 και στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, οι οποίες εφαρμόζονται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού και μη προσωπικού χαρακτήρα που υποβάλλονται σε επεξεργασία στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσίας διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθμών.

(35)

Ο στόχος του παρόντος κανονισμού είναι να θεσπίσει προσωρινή παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2002/58/ΕΚ χωρίς να προκαλέσει κατακερματισμό στην εσωτερική αγορά. Επιπλέον, όλα τα κράτη μέλη πιθανότατα δεν θα μπορούσαν να θεσπίσουν εθνικά νομοθετικά μέτρα εγκαίρως. Καθώς ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ιδίου άρθρου, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη του στόχου αυτού. Εισάγει μια προσωρινή και αυστηρά περιορισμένη παρέκκλιση από την εφαρμογή του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 1 της οδηγίας 2002/58/ΕΚ, με μια σειρά εγγυήσεων που διασφαλίζουν ότι δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη του καθορισμένου στόχου.

(36)

Ζητήθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και του Συμβουλίου, ο οποίος γνωμοδότησε στις 10 Νοεμβρίου 2020,

(1)

Η οδηγία (ΕΕ) 2017/2397 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) καθορίζει μεταβατικά μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση της ισχύος των πιστοποιητικών επαγγελματικών προσόντων, των ναυτικών φυλλαδίων και των ημερολογίων πλοίου που έχουν εκδοθεί πριν από τη λήξη της προθεσμίας μεταφοράς της στο εθνικό δίκαιο, καθώς και να παρασχεθεί εύλογο χρονικό περιθώριο στα ειδικευμένα μέλη πληρώματος προκειμένου να υποβάλουν αίτηση για ενωσιακό πιστοποιητικό επαγγελματικών προσόντων ή άλλο πιστοποιητικό που αναγνωρίζεται ως ισοδύναμο. Ωστόσο, με εξαίρεση τα διπλώματα κυβερνήτη του Ρήνου που αναφέρονται στο άρθρο 1 παράγραφος 5 της οδηγίας 96/50/ΕΚ του Συμβουλίου (4), τα εν λόγω μεταβατικά μέτρα δεν ισχύουν για τα πιστοποιητικά επαγγελματικών προσόντων, τα ναυτικά φυλλάδια και τα ημερολόγια πλοίου που έχουν εκδοθεί από τρίτες χώρες και τα οποία αναγνωρίζονται επί του παρόντος από τα κράτη μέλη βάσει των εθνικών τους απαιτήσεων, ή των διεθνών συμφωνιών, που ίσχυαν πριν από την έναρξη ισχύος της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397.

(2)

Το άρθρο 10 παράγραφοι 3, 4 και 5 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397 καθορίζει τη διαδικασία και τους όρους αναγνώρισης των πιστοποιητικών, των ναυτικών φυλλαδίων ή των ημερολογίων πλοίου που έχουν εκδοθεί από αρχές τρίτης χώρας.

(3)

Δεδομένου ότι η διαδικασία για την αναγνώριση εγγράφων τρίτων χωρών βασίζεται στην αξιολόγηση των συστημάτων πιστοποίησης της αιτούσας τρίτης χώρας, προκειμένου να διαπιστώνεται κατά πόσον η έκδοση των πιστοποιητικών, των ναυτικών φυλλαδίων ή των ημερολογίων πλοίου που αναφέρονται στο αίτημα υπόκειται σε απαιτήσεις που είναι ταυτόσημες με εκείνες που καθορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/2397, δεν φαίνεται πιθανό ότι η διαδικασία αναγνώρισης θα ολοκληρωθεί πριν από τις 17 Ιανουαρίου 2022.

(4)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση στο σύστημα αναγνώρισης εγγράφων τρίτων χωρών που προβλέπεται στο άρθρο 10 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397, είναι απαραίτητο να προβλεφθούν μεταβατικά μέτρα με τα οποία δίνεται σε τρίτες χώρες ο αναγκαίος χρόνος για να εναρμονίσουν τις απαιτήσεις τους με εκείνες που ορίζονται στην εν λόγω οδηγία, στη δε Επιτροπή ο αναγκαίος χρόνος για να αξιολογήσει τα συστήματα πιστοποίησής τους και, κατά περίπτωση, να εκδώσει εκτελεστική πράξη δυνάμει του άρθρου 10 παράγραφος 5 της εν λόγω οδηγίας. Τα εν λόγω μέτρα θα διασφαλίσουν επίσης ασφάλεια δικαίου για τους ιδιώτες και τους οικονομικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εσωτερικών πλωτών μεταφορών. Υπό το πρίσμα των στόχων αυτών, είναι σκόπιμο να οριστεί η καταληκτική ημερομηνία για τα έγγραφα τρίτων χωρών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μεταβατικών μέτρων με βάση την προθεσμία μεταφοράς της εν λόγω οδηγίας στο εθνικό δίκαιο με παράταση δύο ετών.

(5)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέπεια με τα μεταβατικά μέτρα που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη δυνάμει του άρθρου 38 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397, τα μεταβατικά μέτρα που εφαρμόζονται στα πιστοποιητικά επαγγελματικών προσόντων, στα ναυτικά φυλλάδια και στα ημερολόγια πλοίου που έχουν εκδοθεί από τρίτες χώρες και αναγνωρίζονται από τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να ισχύουν πέραν της 17ης Ιανουαρίου 2032. Επιπλέον, η αναγνώριση των εν λόγω πιστοποιητικών επαγγελματικών προσόντων, ναυτικών φυλλαδίων και ημερολογίων πλοίου θα πρέπει να περιορίζεται στις εσωτερικές πλωτές οδούς της Ένωσης που βρίσκονται στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος.

(6)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέπεια με τα μεταβατικά μέτρα που εφαρμόζονται σε πιστοποιητικά επαγγελματικών προσόντων που εκδίδονται από κράτη μέλη, είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι, όσον αφορά τα πιστοποιητικά τρίτων χωρών, οι απαιτήσεις που αναφέρονται στο άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397 περιλαμβάνουν επίσης τις απαιτήσεις για την ανταλλαγή των υφιστάμενων πιστοποιητικών που ορίζονται στο άρθρο 38 παράγραφοι 1 και 3 της εν λόγω οδηγίας.

(7)

Ως εκ τούτου, προκειμένου να διασφαλιστεί νομική σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου για τις εταιρείες και τους εργαζόμενους στον τομέα των εσωτερικών πλωτών μεταφορών, η οδηγία (ΕΕ) 2017/2397 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(8)

Σύμφωνα με το άρθρο 39 παράγραφος 4 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/2397, τα κράτη μέλη στο έδαφος των οποίων δεν είναι τεχνικά δυνατή η εσωτερική ναυσιπλοΐα δεν υποχρεούνται να μεταφέρουν την εν λόγω οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο. Η εν λόγω παρέκκλιση θα πρέπει να εφαρμοστεί και στην παρούσα οδηγία, τηρουμένων των αναλογιών.

(9)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, ήτοι ο καθορισμός μεταβατικών μέτρων για την αναγνώριση πιστοποιητικών τρίτων χωρών, δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, εξαιτίας της κλίμακας και των επιπτώσεών του, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(10)

Προκειμένου τα κράτη μέλη να προχωρήσουν άμεσα στη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των μέτρων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

(1)

Στις 15 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Επιτροπή να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Βασίλειο της Ταϊλάνδης για συμφωνία σχετικά με την τροποποίηση των παραχωρήσεων για όλες τις δασμολογικές ποσοστώσεις που περιλαμβάνονται στον πίνακα CLXXV της ΕΕ, ως συνέπεια της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση.

(2)

Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν και η συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου της Ταϊλάνδης δυνάμει του άρθρου XXVIII της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ) του 1994 σχετικά με την τροποποίηση των παραχωρήσεων για όλες τις δασμολογικές ποσοστώσεις που περιλαμβάνονται στον πίνακα CLXXV της ΕΕ, ως συνέπεια της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση («συμφωνία») μονογραφήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021.

(3)

Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2021/373 του Συμβουλίου (2), η συμφωνία υπεγράφη στις 7 Μαΐου 2021.

(4)

Η συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί,