(1)

Το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την πολιτική της Ένωσης για τη συνοχή την περίοδο από το 2021 έως το 2027, στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, συμβάλλει στην εκπλήρωση των δεσμεύσεων της Ένωσης να εφαρμόσει τη συμφωνία του Παρισιού που ενεκρίθη στα πλαίσια της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (5) («συμφωνία του Παρισιού»), για την προσπάθεια περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στο επίπεδο του 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, και να υλοποιήσει τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, συγκεντρώνοντας την ενωσιακή χρηματοδότηση σε πράσινους στόχους. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να υλοποιήσει μία από τις προτεραιότητες της ανακοίνωσης της Επιτροπής, της 11ης Δεκεμβρίου 2019, με τίτλο: «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» και αποτελεί μέρος του επενδυτικού σχεδίου «Βιώσιμη Ευρώπη» το οποίο παρέχει ειδική χρηματοδότηση βάσει του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, ώστε να αντεπεξέλθει η Ένωση στο κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία, στην οποία οι τυχόν εναπομένουσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αντισταθμίζονται από ισοδύναμες απορροφήσεις.

(2)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία αποτελεί, για την Ένωση, έναν από τους σπουδαιότερους στόχους. Στις 12 Δεκεμβρίου 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης Ένωσης έως το 2050, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Μπορεί η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος να αποβεί προς όφελος όλων μακροπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα δε να παράσχει ευκαιρίες και προκλήσεις για όλους, ωστόσο δεν ξεκινούν τη μετάβασή τους όλες οι περιφέρειες και όλα τα κράτη μέλη από το ίδιο σημείο αφετηρίας ούτε έχουν την ίδια ικανότητα απόκρισης. Μερικά είναι πιο προηγμένα από άλλα, και η μετάβαση συνεπάγεται ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε εκείνες τις περιφέρειες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα για ενεργειακή χρήση –ιδίως άνθρακα, λιγνίτη, τύρφη και πετρελαιούχο σχιστόλιθο– ή από βιομηχανίες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μια τέτοια κατάσταση παρουσιάζει τον κίνδυνο, αφενός, της μετάβασης διαφορετικών ταχυτήτων στην Ένωση, όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, και, αφετέρου, του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ περιφερειών, γεγονός επιζήμιο για την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή.

(3)

Για να επιτύχει η μετάβαση, και να γίνει κοινωνικώς αποδεκτή από όλους, πρέπει να είναι δίκαιη και να μην επιφέρει αποκλεισμούς. Γι’ αυτό, η Ένωση, τα κράτη μέλη και οι περιφέρειές τους πρέπει εξαρχής να λάβουν υπόψη τους τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης πράττοντας παν το δυνατόν για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών. Ο προϋπολογισμός της Ένωσης έχει εδώ να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

(4)

Όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στο επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη», ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα πρέπει να συμπληρώνει τις άλλες δράσεις στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο από το 2021 έως το 2027. Αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνεπειών, ιδίως για τους εργαζόμενους που πλήττονται από την μετάβαση της Ένωσης στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, συγκεντρώνοντας τις δαπάνες του ενωσιακού προϋπολογισμού στους κλιματικούς και κοινωνικούς στόχους σε περιφερειακό επίπεδο, με υψηλά κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα.

(5)

Ο παρών κανονισμός θεσπίζει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), το οποίο συνιστά έναν από τους πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Στόχοι του ΤΔΜ είναι να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εκείνα τα εδάφη και εργαζομένους που πλήττονται περισσότερο, καθώς και να προωθήσει μια ισορροπημένη κοινωνικοοικονομική μετάβαση. Σύμφωνα με τον μοναδικό ειδικό στόχο του ΤΔΜ, οι δράσεις που υποστηρίζει θα πρέπει να συμβάλλουν αμέσως στην άμβλυνση των επιπτώσεων της μετάβασης με τον μετριασμό του αρνητικού αντίκτυπου στην απασχόληση και με τη χρηματοδότηση της διαφοροποίησης και του εκσυγχρονισμού της τοπικής οικονομίας. Ο μοναδικός ειδικός στόχος του ΤΔΜ ορίζεται στο ίδιο επίπεδο και περιλαμβάνεται στους στόχους του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(6)

Αντικατοπτρίζοντας την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως τη στρατηγική της Ένωσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη, και τη σημασία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης να εφαρμόσει τη συμφωνία του Παρισιού και τους τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, το ΤΔΜ συμβάλει στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και στον γενικό στόχο να δίδεται το 30 % των δαπανών του ΠΔΠ στην ενσωμάτωση των κλιματικών στόχων ώστε το 7,5 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του ΠΔΠ να παρέχεται για στόχους βιοποικιλότητας το 2024 και το 10 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του ΠΔΠ να παρέχεται για στόχους βιοποικιλότητας το 2026 και το 2027, έχοντας υπόψη τις αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των στόχων για το κλίμα και των στόχων για τη βιοποικιλότητα. Οι πόροι ΤΔΜ προστίθενται στις επενδύσεις που απαιτούνται για την επίτευξη του γενικού στόχου να αφιερωθεί το 30 % των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης στη στήριξη των στόχων για το κλίμα. Οι εν λόγω πόροι θα πρέπει να συμβάλλουν πλήρως στην επίτευξη αυτού του στόχου μαζί με πόρους που μεταφέρονται σε εθελοντική βάση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1057 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Σε αυτό το πλαίσιο, το ΤΔΜ θα στηρίζει δραστηριότητες οι οποίες σέβονται τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προτεραιότητες της Ένωσης και δεν βλάπτουν σημαντικά τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), και οι οποίες εξασφαλίζουν τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην πορεία επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας για την Ένωση έως το 2050.

(7)

Οι πόροι του ΤΔΜ συμπληρώνουν τους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή.

(8)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολο εγχείρημα για όλα τα κράτη μέλη. Θα είναι δε ιδιαίτερα δύσκολο για εκείνα τα κράτη μέλη τα οποία εξαρτώνται, ή εξαρτώντο μέχρι πρόσφατα, σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα ή βιομηχανικές δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που χρειάζεται να καταργηθούν σταδιακά ή να προσαρμοστούν λόγω της μετάβασης προς μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία, και τα οποία δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα γι’ αυτό τον σκοπό. Το ΤΔΜ θα πρέπει, επομένως, να καλύπτει όλα τα κράτη μέλη, ωστόσο η κατανομή των χρηματοδοτικών του μέσων θα πρέπει να επικεντρώνεται στα εδάφη που θίγονται περισσότερο από την κλιματική μετάβαση, και η εν λόγω κατανομή θα πρέπει να αποτυπώνει την ικανότητα των κρατών μελών να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις, ώστε να περάσουν σε μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία.

(9)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από το Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) («δημοσιονομικός κανονισμός») και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, βραβείων, έμμεσης διαχείρισης, χρηματοδοτικών εργαλείων, δημοσιονομικών εγγυήσεων, χρηματοδοτικής συνδρομής και της αμοιβής εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται δυνάμει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(10)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση των πόρων του ΤΔΜ, η πρόσβαση στο ΤΔΜ θα πρέπει να περιορίζεται στο 50 % των εθνικών κονδυλίων για τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη δεσμευτεί να υλοποιήσουν τον στόχο, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού, της επίτευξης μιας κλιματικά ουδέτερης Ένωσης έως το 2050, με το υπόλοιπο 50 % να διατίθεται για προγραμματισμό κατόπιν αποδοχής αυτής της δέσμευσης. Προκειμένου να διασφαλιστεί δικαιοσύνη και ίση μεταχείριση των κρατών μελών, εφόσον ένα κράτος μέλος δεν έχει δεσμευτεί να υλοποιήσει τον στόχο της επίτευξης κλιματικά ουδέτερης Ένωσης έως το 2050, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου οποιουδήποτε έτους ξεκινώντας από το 2022, η δημοσιονομική ανάληψη υποχρεώσεων για το προηγούμενο έτος θα πρέπει να αποδεσμεύεται στο σύνολό της το επόμενο έτος.

(11)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου (11) και εντός των ορίων των πόρων που διατίθενται δυνάμει του, θα πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του ΤΔΜ για την αντιμετώπιση των άνευ προηγουμένου επιπτώσεων της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Οι εν λόγω πρόσθετοι πόροι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με τα χρονικά όρια που προβλέπονται στον εν λόγω κανονισμό.

(12)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να καθορίζει τα διάφορα είδη επενδύσεων των οποίων η στήριξη των δαπανών από το ΤΔΜ μπορεί να επιτραπεί. Όλες οι δραστηριότητες που λαμβάνουν στήριξη θα πρέπει να διεξάγονται με απόλυτο σεβασμό των κλιματικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεσμεύσεων και προτεραιοτήτων της Ένωσης. Στον κατάλογο των επενδύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι επενδύσεις εκείνες οι οποίες στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες μέσω της τόνωσης του ενδογενούς αναπτυξιακού δυναμικού τους, σύμφωνα με τις αντίστοιχες στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, συμπεριλαμβανομένου του βιώσιμου τουρισμού όπου αρμόζει. Οι επενδύσεις πρέπει να είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Τα χρηματοδοτούμενα έργα θα πρέπει να συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια βιώσιμη, κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που αξιοποιούν καλύτερα τους πόρους. Η αποτέφρωση αποβλήτων δεν θα πρέπει να λαμβάνει στήριξη δεδομένου ότι η δραστηριότητα αυτή βρίσκεται στο χαμηλότερο τμήμα της ιεραρχίας των αποβλήτων στην κυκλική οικονομία. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που συμβάλλουν στην εφαρμογή των μέτρων που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ θα πρέπει να είναι επιλέξιμες. Η οικολογική αποκατάσταση χώρων, η ανάπτυξη πράσινων υποδομών και η διαχείριση των υδάτων θα πρέπει να μπορούν να λάβουν στήριξη στο πλαίσιο ενός έργου αποκατάστασης τοπίου. Κατά τη στήριξη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, το ΤΔΜ θα πρέπει να μπορεί να στηρίζει επενδύσεις όπως αυτές που συμβάλλουν στη μείωση της ενεργειακής πενίας, κυρίως μέσω βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης του αποθέματος κατοικιών. Το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης να μπορεί να στηρίζει την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών αποθήκευσης.

(13)

Για την προστασία των πολιτών που είναι οι πλέον ευάλωτοι στην κλιματική μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης να καλύπτει την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης, των θιγόμενων εργαζομένων, ανεξάρτητα από το αν εξακολουθούν να απασχολούνται ή αν έχουν χάσει την εργασία τους λόγω της μετάβασης. Το ΤΔΜ θα πρέπει να έχει ως στόχο να τους βοηθήσει να προσαρμοστούν σε νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης να παρέχει κάθε κατάλληλη μορφή στήριξης στα άτομα που αναζητούν εργασία, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας για την αναζήτηση εργασίας και της ενεργού ένταξής τους στην αγορά εργασίας. Όλα τα άτομα που αναζητούν εργασία αφότου έχασαν την εργασία τους σε τομείς που θίγονται από τη μετάβαση στην περιφέρεια που καλύπτεται από το εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να είναι επιλέξιμα για να λάβουν στήριξη από το ΤΔΜ ακόμη και αν οι εργαζόμενοι που απολύθηκαν δεν διαμένουν στην εν λόγω περιφέρεια. Θα πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στους πολίτες που διατρέχουν κίνδυνο ενεργειακής πενίας, ιδίως όταν εφαρμόζονται μέτρα ενεργειακής απόδοσης για τη βελτίωση των συνθηκών κοινωνικής στέγασης.

(14)

Θα πρέπει να επιτρέπεται η στήριξη δραστηριοτήτων στους τομείς της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ένταξης, καθώς και η υποστήριξη των κοινωνικών υποδομών για τους σκοπούς φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων, και στα κέντρα κατάρτισης, υπό την προϋπόθεση ότι οι δραστηριότητες αυτές δικαιολογούνται καταλλήλως στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης. Όσον αφορά τη φροντίδα ηλικιωμένων, θα πρέπει να διατηρηθεί η αρχή της προαγωγής της φροντίδας σε επίπεδο κοινότητας. Το επενδυτικό μείγμα θα μπορούσε να συμπληρώνεται από κοινωνικές και δημόσιες υπηρεσίες στους εν λόγω τομείς. Κάθε στήριξη στους εν λόγω τομείς θα πρέπει να απαιτεί κατάλληλη αιτιολόγηση στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους στόχους του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

(15)

Για να αντιμετωπιστεί ειδικά η κατάσταση και ο ρόλος των γυναικών στη μετάβαση στην κλιματικά ουδέτερη οικονομία, θα πρέπει να προωθηθεί η ισότητα των φύλων. Η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και η γυναικεία επιχειρηματικότητα, καθώς και η ίση αμοιβή, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών. Το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις ευάλωτες ομάδες που πλήττονται δυσανάλογα από τις δυσμενείς επιπτώσεις της μετάβασης, όπως στους εργαζόμενους με αναπηρία. Πρέπει να διατηρηθεί η ταυτότητα των εξορυκτικών κοινοτήτων και να διαφυλαχθεί η συνέχεια των παλαιότερων και των μελλοντικών κοινοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην υλική και άυλη εξορυκτική κληρονομιά τους, συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού τους.

(16)

Για την τόνωση της οικονομικής διαφοροποίησης των εδαφών που πλήττονται από τη μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει να παρέχει στήριξη σε επιχειρήσεις και οικονομικούς φορείς, μεταξύ άλλων μέσω στήριξης των παραγωγικών επενδύσεων σε πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (12) (ΜΜΕ). Οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να νοούνται ως επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια ή άυλα περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και στη συμβολή, με τον τρόπο αυτό, στον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου και στην απασχόληση. Όταν οι επιχειρήσεις δεν είναι ΜΜΕ, οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να υποστηρίζονται μόνο εφόσον είναι απαραίτητες για να μετριαστούν οι απώλειες θέσεων εργασίας εξαιτίας της μετάβασης, χάρη στη δημιουργία ή στην προστασία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας, και εφόσον δεν οδηγούν ούτε οφείλονται σε μετεγκατάσταση. Οι επενδύσεις σε υφιστάμενες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ένωσης, θα πρέπει να επιτρέπονται, εάν συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία της Ένωσης έως το 2050 και επιτυγχάνουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τους δείκτες αναφοράς που καθορίστηκαν για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13) και εάν έχουν ως αποτέλεσμα την προστασία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας. Κάθε τέτοια επένδυση θα πρέπει να αιτιολογείται δεόντως στο σχετικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης. Για να προστατεύεται η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και η πολιτική για τη συνοχή, η στήριξη που παρέχεται σε επιχειρήσεις θα πρέπει να συνάδει με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ, ειδικότερα δε, η στήριξη παραγωγικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις που δεν είναι ΜΜΕ θα πρέπει να περιορίζεται σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε περιοχές χαρακτηρισμένες ως ενισχυόμενες για τους σκοπούς του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ) ΣΛΕΕ.

(17)

Για περισσότερη ευελιξία στον προγραμματισμό των πόρων του ΤΔΜ στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα κατάρτισης ενός αυτόνομου προγράμματος του ΤΔΜ ή η δυνατότητα προγραμματισμού των πόρων του ΤΔΜ για μία ή περισσότερες ειδικές προτεραιότητες στο πλαίσιο προγραμμάτων υποστηριζομένων από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+ ή το Ταμείο Συνοχής. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060, οι πόροι του ΤΔΜ δύνανται να ενισχυθούν σε εθελοντική βάση με συμπληρωματική χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα αντίστοιχα ποσά που θα μεταφερθούν από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συνάδουν με το είδος των πράξεων που καθορίζονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης.

(18)

Η στήριξη του ΤΔΜ θα πρέπει να εξαρτάται από την αποτελεσματική εφαρμογή της διαδικασίας μετάβασης σε συγκεκριμένο έδαφος με σκοπό την επίτευξη κλιματικά ουδέτερης οικονομίας. Σχετικά με αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίζουν, με κοινωνικό διάλογο και σε συνεργασία με τα οικεία ενδιαφερόμενα μέρη, σύμφωνα με την οικεία διάταξη του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 για την εταιρική σχέση, και με την υποστήριξη της Επιτροπής, εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, με λεπτομερή περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης, τα οποία να συνάδουν με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει μια Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, η οποία να στηρίζεται στην υφιστάμενη πλατφόρμα για τις περιοχές εξόρυξης άνθρακα που βρίσκονται σε μετάβαση και να παρέχει τη δυνατότητα διμερών και πολυμερών ανταλλαγών εμπειριών σχετικά με τα αντληθέντα διδάγματα και τις βέλτιστες πρακτικές σε όλους τους τομείς που επηρεάζονται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κοινότητες και δήμοι συμμετέχουν στην υλοποίηση των πόρων του ΤΔΜ και ότι λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες τους.

(19)

Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να προσδιορίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, στα οποία θα πρέπει να επικεντρώνεται η στήριξη του ΤΔΜ, και να περιγράφουν ειδικές δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν για την επίτευξη του στόχου της Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα για το έτος 2030 και της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας της Ένωσης έως το 2050, ιδίως όσον αφορά τη μετατροπή ή το κλείσιμο εγκαταστάσεων που σχετίζονται με την παραγωγή ορυκτών καυσίμων ή με άλλες δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα εν λόγω εδάφη θα πρέπει να ορίζονται με ακρίβεια και να αντιστοιχούν στις εδαφικές μονάδες επιπέδου 3 της κοινής ονοματολογίας των εδαφικών στατιστικών μονάδων («περιφέρειες επιπέδου NUTS 3») ως ορίσθηκαν με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1059/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), ή να είναι τμήματα των περιφερειών αυτών. Τα σχέδια θα πρέπει να ορίζουν λεπτομερώς τα προβλήματα και τις ανάγκες των εν λόγω εδαφών, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους πληθυσμιακής συρρίκνωσης, και να προσδιορίζουν το είδος των πράξεων που απαιτούνται στο επίπεδο των δικαιούχων του σχεδίου για να συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και με τρόπο που να εξασφαλίζει με συνέπεια την ανάπτυξη κλιματικά ανθεκτικών οικονομικών δραστηριοτήτων, που συνάδουν επίσης με τη μετάβαση προς μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία και με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Όταν προσδιορίζονται τέτοια εδάφη, θα πρέπει να δίνεται επιπλέον προσοχή στις ιδιαιτερότητες των νησιών, των νησιωτικών περιοχών καθώς και των εξόχως απόκεντρων περιοχών, όπου τα γεωγραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά ενδέχεται να καθιστούν απαραίτητη μια διαφορετική προσέγγιση για τη στήριξη της διαδικασίας μετάβασης προς μία κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Μόνο οι επενδύσεις που συμφωνούν με τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από το ΤΔΜ. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να αποτελούν μέρος των προγραμμάτων, που υποστηρίζονται, ανάλογα με την περίπτωση, από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το Ταμείο Συνοχής ή το ΤΔΜ, τα οποία εγκρίνονται από την Επιτροπή.

(20)

Για να ενισχυθεί ο προσανατολισμός της χρήσης πόρων του ΤΔΜ στα αποτελέσματα, η Επιτροπή, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, θα πρέπει να μπορεί να εφαρμόζει δημοσιονομικές διορθώσεις σε περίπτωση σοβαρής υστέρησης ως προς τους αριθμητικούς στόχους που έχουν καθοριστεί για τον ειδικό στόχο του ΤΔΜ.

(21)

Με σκοπό να καθοριστεί κατάλληλο χρηματοδοτικό πλαίσιο για το ΤΔΜ, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τον καθορισμό της ετήσιας κατανομής των διαθέσιμων κονδυλίων ανά κράτος μέλος.

(22)

Εφόσον οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, συγκεκριμένα η υποστήριξη των ανθρώπων, της οικονομίας και του περιβάλλοντος των εδαφών που αντιμετωπίζουν το φάσμα του οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού στη μετάβασή τους προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, εξαιτίας των ανισοτήτων στα επίπεδα ανάπτυξης των διαφόρων εδαφών και της καθυστέρησης που εμφανίζουν τα πλέον μειονεκτικά εδάφη, καθώς και των περιορισμών των δημοσιονομικών πόρων των κρατών μελών και των εδαφών, αλλά μπορούν, λόγω της ανάγκης για ένα συνεκτικό πλαίσιο υλοποίησης που θα καλύπτει περισσότερα ενωσιακά Ταμεία υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, που ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(23)

Προκειμένου να εκδοθεί μετά την έναρξη της περιόδου προγραμματισμού, και λόγω της ανάγκης να εφαρμοστεί το ΤΔΜ με τρόπο συντονισμένο και εναρμονισμένο, και για να καταστεί δυνατή η ταχεία εφαρμογή του, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την επομένη της δημοσιεύσεως του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

(1)

Στις 17 Νοεμβρίου 2017 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή διακήρυξαν από κοινού τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων («ο πυλώνας») ως απάντηση στις κοινωνικές προκλήσεις στην Ευρώπη. Οι 20 βασικές αρχές του πυλώνα διαρθρώνονται σε τρεις κατηγορίες: ισότητα ευκαιριών και πρόσβαση στην αγορά εργασίας· δίκαιοι όροι εργασίας· και κοινωνική προστασία και ένταξη. Οι 20 αρχές του πυλώνα θα καθοδηγούν τις δράσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+). Προκειμένου να συνεισφέρει στην υλοποίηση του πυλώνα, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίζει τις επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και τα συστήματα στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ένταξης, στηρίζοντας την οικονομική, εδαφική και κοινωνική συνοχή σύμφωνα με το άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(2)

Σε ενωσιακό επίπεδο, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής («Ευρωπαϊκό Εξάμηνο») συνιστά το πλαίσιο για τον καθορισμό εθνικών μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων και για την παρακολούθηση της υλοποίησής τους. Τα κράτη μέλη καταρτίζουν εθνικές στρατηγικές πολυετών επενδύσεων προς στήριξη αυτών των προτεραιοτήτων. Οι στρατηγικές θα πρέπει να παρουσιάζονται μαζί με τα ετήσια εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων για να καθορίζονται και να συντονίζονται τα επενδυτικά έργα προτεραιότητας που θα υποστηριχθούν από ενωσιακή ή εθνική χρηματοδότηση.

Θα πρέπει επίσης να βοηθούν στη συνεκτική αξιοποίηση της ενωσιακής χρηματοδότησης και στη μεγιστοποίηση της προστιθέμενης αξίας της χρηματοδοτικής στήριξης που λαμβάνεται ιδίως από τα προγράμματα που υποστηρίζει η Ένωση στο πλαίσιο, κατά περίπτωση, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής, των οποίων οι στόχοι και το πεδίο στήριξης προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), του ΕΚΤ+, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ), που θεσπίστηκε με κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου,του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) και του προγράμματος InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) (πρόγραμμα InvestEU).

(3)

Με την απόφαση (ΕΕ) 2020/1512 του Συμβουλίου (7) εγκρίθηκαν αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών. Οι κατευθυντήριες γραμμές τηρούν τις αρχές του πυλώνα, με σκοπό να βελτιωθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και να διαμορφωθούν καλύτερες συνθήκες για επενδύσεις, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνική συνοχή. Προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης ευθυγράμμιση του ΕΚΤ+ με τους στόχους των κατευθυντήριων γραμμών, ειδικά όσον αφορά την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχειας και των διακρίσεων, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να υποστηρίζει τα κράτη μέλη λαμβάνοντας υπόψη τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις ανά χώρα που εγκρίνονται βάσει του άρθρου 121 παράγραφος 2 και του άρθρου 148 παράγραφοι 2 και 4 ΣΛΕΕ, και, κατά περίπτωση, των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων που βασίζονται σε εθνικές στρατηγικές. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει επίσης να συνεισφέρει στην υλοποίηση βασικών πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων της Ένωσης, ιδίως των ανακοινώσεων της Επιτροπής, της 10ης Ιουνίου 2016 με τίτλο «Νέο Θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη», της 30ής Σεπτεμβρίου 2020 με τίτλο «Ευρωπαϊκός Χώρος Εκπαίδευσης» και της 7ης Οκτωβρίου 2020 με τίτλο «Ένωση για την ισότητα στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά», καθώς και των σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, της 15ης Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με την ένταξη των μακροχρονίως ανέργων στην αγορά εργασίας, της 19ης Δεκεμβρίου 2016 σχετικά με τις διαδρομές αναβάθμισης των δεξιοτήτων, της 30ής Οκτωβρίου 2020 με τίτλο «Για μια γέφυρα προς την απασχόληση – ενίσχυση των εγγυήσεων για τη νεολαία» και της 12ης Μαρτίου 2021 σχετικά με την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά.

(4)

Στις 20 Ιουνίου 2017 το Συμβούλιο υιοθέτησε συμπεράσματα με τίτλο «Βιώσιμο ευρωπαϊκό μέλλον: η ανταπόκριση της ΕΕ στην Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη». Το Συμβούλιο υπογράμμισε τη σημασία που έχει η ισόρροπη και ολοκληρωμένη βιώσιμη ανάπτυξη και στις τρεις διαστάσεις (οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική). Έχει ζωτική σημασία να ενσωματωθεί η βιώσιμη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης και να αναπτυχθούν φιλόδοξες ενωσιακές πολιτικές για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Το Συμβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 22ας Νοεμβρίου 2016, με τίτλο «Επόμενα βήματα για ένα βιώσιμο ευρωπαϊκό μέλλον» ως ένα πρώτο βήμα για την ευρύτερη συνεκτίμηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (ΣΒΑ) και για την εφαρμογή της βιώσιμης ανάπτυξης ως ουσιώδους κατευθυντήριας αρχής για όλες τις πολιτικές της Ένωσης, μεταξύ άλλων μέσω των χρηματοδοτικών της μέσων. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συμβάλει στην υλοποίηση των ΣΒΑ, μεταξύ άλλων, με την εξάλειψη των ακραίων μορφών φτώχειας (ΣΒΑ 1)· την προώθηση της ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης (ΣΒΑ 4)· την προώθηση της ισότητας των φύλων (ΣΒΑ 5)· την προώθηση της διατηρήσιμης, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, της πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους (ΣΒΑ 8)· και τη μείωση των ανισοτήτων (ΣΒΑ 10).

(5)

Οι πρόσφατες και τρέχουσες εξελίξεις έχουν επιδεινώσει τις διαρθρωτικές προκλήσεις από την οικονομική παγκοσμιοποίηση, τις κοινωνικές ανισότητες, τις μεταναστευτικές ροές και τις αυξημένες απειλές για την ασφάλεια, τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, την τεχνολογική αλλαγή, τη δημογραφική συρρίκνωση, την ανεργία, και ειδικότερα την ανεργία των νέων, και ένα γηράσκον εργατικό δυναμικό καθώς και τις προκλήσεις από τις αυξανόμενες αναντιστοιχίες μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού σε ορισμένους τομείς και περιφέρειες, τις οποίες αντιμετωπίζουν ιδίως οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση και ο μετασχηματισμός των ευρωπαϊκών βιομηχανικών οικοσυστημάτων μπορούν να δημιουργήσουν πολλές νέες ευκαιρίες, εάν συνοδεύονται από τα κατάλληλα πλέγματα δεξιοτήτων, απασχόλησης και κοινωνικών πολιτικών και δράσεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στον κόσμο της εργασίας, η Ένωση θα πρέπει να προετοιμαστεί για τις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις, επενδύοντας στις κατάλληλες δεξιότητες, στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, οι οποίες καθιστούν την ανάπτυξη πιο γενικευμένη, και βελτιώνοντας την πολιτική απασχόλησης και κοινωνικών υποθέσεων, συνεκτιμώντας την οικονομική και βιομηχανική βιωσιμότητα, την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και στοχεύοντας σε μια αγορά εργασίας με ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων.

(6)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8) θεσπίζει το πλαίσιο δράσης του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ+, του Ταμείου Συνοχής, του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), του ΕΤΘΑΥ, του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ), του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (ΤΕΑ) και του Μέσου Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και τις Θεωρήσεις (ΜΔΣΘ) ως μέρος του Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων (ΤΟΔΣ), ορίζει δε, ειδικότερα, τους στόχους πολιτικής και τους κανόνες σχετικά με τον προγραμματισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, καθώς και τη διαχείριση και τον έλεγχο των ενωσιακών ταμείων που υλοποιούνται υπό επιμερισμένη διαχείριση. Πρέπει να προσδιοριστούν οι γενικοί στόχοι του ΕΚΤ+ και να προβλεφθούν ειδικές διατάξεις περί του τύπου δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ+.

(7)

Ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) («δημοσιονομικός κανονισμός») θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του γενικού προϋπολογισμού της Ένωσης (προϋπολογισμός της Ένωσης), όπως κανόνες για επιχορηγήσεις, βραβεία, προμήθειες, έμμεση διαχείριση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις δημοσιονομικές εγγυήσεις, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την αμοιβή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων. Η συγχρηματοδότηση για επιχορηγήσεις μπορεί να προέρχεται από τους ιδίους πόρους των δικαιούχων, από τα έσοδα του έργου ή από χρηματοδοτικές ή σε είδος συνεισφορές τρίτων. Χάριν συνοχής στην υλοποίηση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ένωσης, ο δημοσιονομικός κανονισμός πρέπει να εφαρμόζεται στις δράσεις που θα υλοποιηθούν υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση στο πλαίσιο του ΕΚΤ+.

(8)

Τα είδη ενωσιακής χρηματοδότησης και οι μέθοδοι υλοποίησης σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό επιλέγονται με βάση την ικανότητά τους να επιτύχουν τους στόχους των δράσεων και να αποδώσουν, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Σε ό,τι αφορά τις επιχορηγήσεις, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η χρήση κατ’ αποκοπή ποσών, ενιαίων συντελεστών και μοναδιαίων δαπανών, καθώς και χρηματοδότησης μη συνδεομένης με τις δαπάνες, όπως αναφέρεται στο άρθρο 125 παράγραφος 1 στοιχείο α) του δημοσιονομικού κανονισμού. Για την εφαρμογή μέτρων κοινωνικοοικονομικής ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών και σύμφωνα με το άρθρο 94 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060, η Επιτροπή θα πρέπει να μπορεί να επιστρέφει ποσά στα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν απλουστευμένες επιλογές κόστους και κατ’ αποκοπήν ποσά.

(9)

Για να εξορθολογισθεί η χρηματοδότηση και να δημιουργηθούν πρόσθετες ευκαιρίες για συνέργειες μέσω ολοκληρωμένων προσεγγίσεων χρηματοδότησης, θα πρέπει να ενσωματωθούν στο ΕΚΤ+ οι δράσεις που υποστηρίχθηκαν από το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 223/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), και από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1296/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12). Κατά συνέπεια, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να περιλαμβάνει δύο σκέλη: το σκέλος υπό επιμερισμένη διαχείριση (το «σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση»), το οποίο εκτελείται υπό επιμερισμένη διαχείριση, και το σκέλος «Απασχόληση και Κοινωνική Καινοτομία» (το «σκέλος EaSI»), το οποίο εκτελείται υπό άμεση και έμμεση διαχείριση. Έτσι θα απλοποιηθεί διοικητικώς η διαχείριση των διάφορων ταμείων, ιδίως για τα κράτη μέλη και τους δικαιούχους, ενώ θα διατηρηθούν απλούστεροι κανόνες για απλούστερες πράξεις όπως η διανομή τροφίμων και/ή βασικής υλικής βοήθειας.

(10)

Μέσα στο ευρύτερο πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ+, είναι σκόπιμο οι στόχοι που αφορούν την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των αγορών εργασίας, την προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτική απασχόληση, τη βελτίωση της ισότιμης πρόσβασης και της ποιότητας στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση ώστε να ενισχύεται η επανένταξη στα εκπαιδευτικά συστήματα, την προαγωγή της κοινωνικής ένταξης, και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ευάλωτων ατόμων στα συστήματα υγείας, συμβάλλοντας στην εξάλειψη της φτώχειας, να υλοποιούνται όχι μόνο υπό επιμερισμένη διαχείριση, εντός του σκέλους ΕΚΤ+, αλλά και, για τις δράσεις που απαιτούνται σε ενωσιακό επίπεδο, υπό άμεση και έμμεση διαχείριση στο πλαίσιο του σκέλους EaSI.

(11)

Ο παρών κανονισμός ορίζει χρηματοδοτικό κονδύλιο για τη συνολική διάρκεια του ΕΚΤ+, το οποίο πρόκειται να αποτελέσει το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (13), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και για το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού. Θα πρέπει να προσδιορίσει τα κονδύλια για το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση και τα κονδύλια για δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του σκέλους EaSI.

(12)

Προκειμένου να διευκολυνθεί η υλοποίηση των ειδικών και επιχειρησιακών στόχων του σκέλους EaSI, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίζει δραστηριότητες τεχνικής και διοικητικής συνδρομής, όπως δραστηριότητες προετοιμασίας, παρακολούθησης, ελέγχου, λογιστικού ελέγχου και αξιολόγησης, ενώ οι δραστηριότητες επικοινωνίας και διάδοσης θα πρέπει να είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του σκέλους EaSI.

(13)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθεί την απασχόληση μέσω ενεργών παρεμβάσεων ένταξης και επανένταξης στην αγορά εργασίας, ιδίως για τους νέους, και κυρίως μέσω του ενισχυμένου προγράμματος εγγυήσεων για τη νεολαία, τους μακροχρόνια ανέργους, τις μειονεκτούσες ομάδες στην αγορά εργασίας και τους οικονομικώς αδρανείς, καθώς και μέσω της προαγωγής της αυτοαπασχόλησης και της κοινωνικής οικονομίας. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας, στηρίζοντας τον εκσυγχρονισμό των θεσμικών φορέων της, όπως είναι οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, ώστε να παρέχουν έγκυρες και στοχευμένες συμβουλές και καθοδήγηση κατά την αναζήτηση εργασίας και τη μετάβαση στην απασχόληση και να ενισχύουν την κινητικότητα των εργαζομένων. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθεί την ισόρροπη συμμετοχή των φύλων στην αγορά εργασίας με μέτρα που θα εξασφαλίσουν, μεταξύ άλλων, ισότιμες συνθήκες εργασίας, καλύτερη ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής και πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει επίσης να στοχεύει στην παροχή ενός υγιεινού και καταλλήλου εργασιακού περιβάλλοντος με σκοπό την αντιμετώπιση των κινδύνων για την υγεία που σχετίζονται με τις μεταβαλλόμενες μορφές εργασίας και των αναγκών του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού.

(14)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να παρέχει στήριξη με σκοπό να βελτιωθούν η ποιότητα, η διάδοση, η αποτελεσματικότητα και η σύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης της ψηφιακής μάθησης, της επικύρωσης της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης και της επαγγελματικής ανάπτυξης του διδακτικού προσωπικού, προκειμένου να διευκολυνθεί η απόκτηση βασικών δεξιοτήτων, όπως γνώσεις για την υγεία, τα μέσα επικοινωνίας, τις επιχειρηματικές δεξιότητες, τις ξένες γλώσσες, τις ψηφιακές δεξιότητες και τη βιώσιμη ανάπτυξη που χρειάζονται όλοι για την προσωπική τους ολοκλήρωση και ανάπτυξη, την απασχόληση, την κοινωνική ένταξη και την ενεργό συμμετοχή στα κοινά. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να ενισχύει την εκπαίδευση και την κατάρτιση στο πέρασμα προς τον εργασιακό βίο, τη διά βίου μάθηση και την απασχολησιμότητα, προκειμένου να διευκολύνει την πλήρη συμμετοχή όλων στην κοινωνία, και να συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα, μεταξύ άλλων μέσω της παρακολούθησης των αποφοίτων, και στην κοινωνική και οικονομική καινοτομία, στηρίζοντας βιώσιμες πρωτοβουλίες που μπορούν να αναπτυχθούν στους εν λόγω τομείς, προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένες ομάδες-στόχους, όπως τα άτομα με αναπηρίες. Η βοήθεια, η στήριξη και η συνεισφορά θα μπορούσε να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με την διαδικτυακή μάθηση, τη μάθηση με βάση την εργασία, τη μαθητεία, τα διττά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης και την πρακτική άσκηση όπως καθορίζεται στη σύσταση του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου 2018 σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικά και αποτελεσματικά προγράμματα μαθητείας, τη διά βίου καθοδήγηση, την πρόβλεψη των αναγκαίων δεξιοτήτων σε στενή συνεργασία με τον κλάδο, την επικαιροποίηση του εκπαιδευτικού υλικού και των μεθόδων παράδοσης, την πρόβλεψη και την παρακολούθηση των αποφοίτων, την κατάρτιση των εκπαιδευτών, την επικύρωση των σπουδών και την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων και των πιστοποιήσεων από κλαδικούς φορείς.

(15)

Η στήριξη από το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθεί την ισότιμη πρόσβαση όλων, ιδίως των μειονεκτουσών ομάδων, σε ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς διαχωρισμούς και αποκλεισμούς, από την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά από κοινωνικοοικονομικώς μειονεκτικά περιβάλλοντα, μέσω της γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ιδίως μέσω μαθητείας, καθώς και μέσω της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης ενηλίκων, μεταξύ άλλων και μέσω αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να παρέχει στοχευμένη στήριξη στους εκπαιδευόμενους που έχουν ανάγκη και να μειώνει τις εκπαιδευτικές ανισότητες, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού χάσματος, να προλαμβάνει και να μειώνει την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, να ενισχύει την επικοινωνία εκπαίδευσης και κατάρτισης, να ενισχύει τους δεσμούς με τη μη τυπική και άτυπη μάθηση και να διευκολύνει τη μαθησιακή κινητικότητα για όλους και την προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες. Θα πρέπει να υποστηρίζονται στο πλαίσιο αυτό συνέργειες με το πρόγραμμα Erasmus+, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/817 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), ιδίως για τη διευκόλυνση της συμμετοχής των μειονεκτούντων σπουδαστών στη μαθησιακή κινητικότητα.

(16)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθήσει ευέλικτες ευκαιρίες για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την απόκτηση νέων και διαφορετικών δεξιοτήτων από όλους, ιδίως επιχειρηματικών και ψηφιακών δεξιοτήτων, γνώσης βασικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής και δεξιοτήτων για την πράσινη οικονομία και τα βιομηχανικά οικοσυστήματα σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 10ης Μαρτίου 2020 με τίτλο «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη». Σε συμφωνία με το θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη και με τη σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τις διαδρομές αναβάθμισης των δεξιοτήτων (15), το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίξει ευέλικτες οδούς, συμπεριλαμβανομένης της προσβάσιμης βραχείας στοχοθετημένης βαθμιαίας εκπαίδευσης που οδηγεί σε τίτλους σπουδών, με σκοπό την κτήση δεξιοτήτων προσαρμοσμένων στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και των βιομηχανικών οικοσυστημάτων, στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, στην καινοτομία και την κοινωνική και οικονομική αλλαγή, στη διευκόλυνση της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων και της απασχολησιμότητας, των αλλαγών σταδιοδρομίας, της γεωγραφικής και τομεακής κινητικότητας και της στήριξης ιδίως ατόμων χαμηλής ειδίκευσης, ατόμων με αναπηρίες και ανεπαρκώς ειδικευμένων ενηλίκων. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει επίσης να διευκολύνει την παροχή ολοκληρωμένης στήριξης δεξιοτήτων σε άτομα, συμπεριλαμβανομένων εργαζόμενων, αυτοαπασχολούμενων και ανέργων, με μέσα όπως ατομικοί λογαριασμοί μάθησης.

(17)

Οι συνέργειες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» – το πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας και καινοτομίας που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16) («Ορίζων Ευρώπη») θα πρέπει να εγγυώνται τη δυνατότητα του ΕΚΤ+ να εξασφαλίζει την ευρύτερη υιοθέτηση και επέκταση καινοτόμων προγραμμάτων σπουδών υποστηριζόμενων από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», προκειμένου να αποκτούν τα άτομα τις δεξιότητες και τις ικανότητες που απαιτούνται για τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος.

(18)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών να εξαλείψουν την φτώχεια για να σπάσει ο κύκλος της υστέρησης μεταξύ των γενεών, και να προωθήσουν την κοινωνική ένταξη με ίσες ευκαιρίες για όλους, μειώνοντας τα εμπόδια, εξαλείφοντας τις διακρίσεις και αντιμετωπίζοντας τις ανισότητες στο επίπεδο της υγείας. Η στήριξη αυτή συνεπάγεται μια σειρά πολιτικών υπέρ των πλέον μειονεκτούντων ατόμων ανεξαρτήτως φύλου, γενετήσιου προσανατολισμού, ηλικίας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, ιδίως των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, όπως των Ρομά, καθώς και των ατόμων με αναπηρία ή χρόνια νοσήματα, των αστέγων, των παιδιών και των ηλικιωμένων. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθεί την ενεργό ένταξη των ατόμων εκτός αγοράς εργασίας με σκοπό την κοινωνικοοικονομική τους ένταξη. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της έγκαιρης και ίσης πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές, βιώσιμες και ποιοτικές υπηρεσίες πρόσβασης σε στέγαση και φροντίδα με επίκεντρο τον άνθρωπο, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η μακροχρόνια φροντίδα, ιδίως δε οι υπηρεσίες φροντίδας σε επίπεδο οικογένειας και τοπικής κοινότητας. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και τις μειονεκτούσες ομάδες και με σκοπό το άνοιγμα των συστημάτων αυτών σε άτομα με αναπηρίες.

(19)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συμβάλλει στην εξάλειψη της φτώχειας, στηρίζοντας εθνικά συστήματα για τον μετριασμό της πείνας και της φτώχειας και να προωθεί την κοινωνική ένταξη των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και των απόρων. Επειδή ο γενικότερος στόχος συνίσταται στην απόδοση τουλάχιστον του 4 % των πόρων του σκέλους του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση σε επίπεδο Ένωσης υπέρ απόρων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον το 3 % των πόρων τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση για την αντιμετώπιση των μορφών της ακραίας φτώχειας που έχουν τις σοβαρότερες επιπτώσεις ως προς τον κοινωνικό αποκλεισμό, όπως είναι η έλλειψη στέγης, η παιδική φτώχεια και η πείνα. Η παροχή τροφίμων και/ή βασικής υλικής βοήθειας στους απόρους δεν θα πρέπει να υποκαθιστά τις υφιστάμενες κοινωνικές παροχές στο πλαίσιο εθνικών κοινωνικών συστημάτων ή βάσει της εθνικής νομοθεσίας. Λόγω της φύσης των πράξεων και του είδους των τελικών αποδεκτών, είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται απλούστεροι κανόνες για τη στήριξη που στοχεύει στην αντιμετώπιση της φτώχειας.

(20)

Λαμβανομένης υπόψη της διαρκούς ανάγκης να ενταθούν οι προσπάθειες για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Ένωση συνολικά και προκειμένου να εξασφαλιστεί συνεκτική, ισχυρή και συνεπής στήριξη των προσπαθειών αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίζει την κοινωνικοοικονομική ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, με πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο, συμπληρωματικά προς τις δράσεις που χρηματοδοτούνται από το ΤΑΜΕ, το ΕΤΠΑ και άλλα ενωσιακά ταμεία τα οποία μπορούν να βοηθήσουν την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών.

(21)

Λόγω της σημασίας που έχει η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, το ΕΚΤ+ θα πρέπει να διασφαλίσει συνέργειες και συμπληρωματικότητες με το πρόγραμμα EU4Health που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/522 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17) και το πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ+ θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για τα άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις.

(22)

Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να στηρίζει μεταρρυθμίσεις πολιτικών και συστημάτων στους τομείς της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης, της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη για τα ευάλωτα άτομα, της μακροχρόνιας φροντίδας, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, με σκοπό τη συμβολή στην εξάλειψη της φτώχειας. Προκειμένου να ενισχύσουν την ευθυγράμμιση με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρηματοδοτούν επαρκώς από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση την εφαρμογή συστάσεων ανά χώρα, οι οποίες αφορούν διαρθρωτικές προκλήσεις που είναι σκόπιμο να αντιμετωπιστούν μέσω πολυετών επενδύσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ+, λαμβάνοντας υπόψη τον πυλώνα, τον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων, αναθεωρημένο βάσει της υιοθέτησης νέων στόχων που καθορίζονται στο Σχέδιο δράσεως για τον κοινωνικό πυλώνα, και τις περιφερειακές ιδιαιτερότητες.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν τη συνοχή, τον συντονισμό και τη συμπληρωματικότητα μεταξύ του σκέλους του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση και άλλων ενωσιακών ταμείων, προγραμμάτων και μέσων, όπως το ΤΔΜ, το ΕΤΠΑ, το πρόγραμμα EU4Health, ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για τους απολυμένους εργαζόμενους που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/691 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19), το ΕΤΘΑΥ, το Erasmus+, το ΤΑΜΕ, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το ΕΓΤΑΑ, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/694 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), το πρόγραμμα InvestEU, το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/818 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21), το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/888 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22), και το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/240 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23).

Ειδικότερα, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, τον αποτελεσματικό συντονισμό προκειμένου να διαφυλάσσονται η συνέπεια, η συνοχή, η συμπληρωματικότητα και η συνέργεια μεταξύ των πηγών χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής τους βοήθειας.

(23)

Μέσω της στήριξης των ειδικών στόχων του παρόντος κανονισμού δια της συμβολής του στο πλαίσιο του στόχου «Μια πιο κοινωνική Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς μέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων», ως αναφέρεται στον κανονισμό (EΕ) 2021/1060, το ΕΚΤ+ θα συνεχίσει να συμβάλλει σε στρατηγικές εδαφικής και τοπικής ανάπτυξης για την εφαρμογή του πυλώνα. Θα στηρίζει τα εργαλεία που ορίζονται στο άρθρο 28 του εν λόγω κανονισμού συμβάλλοντας επίσης στην επίτευξη του στόχου «Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης όλων των τύπων περιοχών και τοπικών πρωτοβουλιών», ως αναφέρεται στον κανονισμό (EΕ) 2021/1060, μεταξύ άλλων μέσω μέτρων για τη μείωση της φτώχειας και την κοινωνική ένταξη, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, με σκοπό την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στις πόλεις και τις περιφέρειες.

(24)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η κοινωνική διάσταση της Ευρώπης, όπως ορίζεται στον πυλώνα, προωθείται δεόντως και ότι ένα ελάχιστο μέρος των πόρων διατίθεται υπέρ όσων έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης τουλάχιστον το 25 % των πόρων τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση.

(25)

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το σταθερά υψηλό επίπεδο παιδικής φτώχειας στην Ένωση, και σύμφωνα με την αρχή 11 του πυλώνα η οποία ορίζει ότι τα παιδιά έχουν το δικαίωμα στην προστασία από τη φτώχεια και τα παιδιά από μειονεκτικά περιβάλλοντα έχουν δικαίωμα σε ειδικά μέτρα για την ενίσχυση της ισότητας των ευκαιριών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέσουν ενδεδειγμένο ποσό από τους πόρους τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση για την υλοποίηση της εγγύησης για τα παιδιά για δραστηριότητες αντιμετώπισης της παιδικής φτώχειας σύμφωνα με τους ειδικούς στόχους του ΕΚΤ+ που επιτρέπουν τον προγραμματισμό πόρων για δράσεις που στηρίζουν άμεσα τα παιδιά όσον αφορά την ισότιμη πρόσβαση σε παιδική φροντίδα, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, αξιοπρεπή στέγαση και κατάλληλη διατροφή. Τα κράτη μέλη με μέσο ποσοστό παιδιών ηλικίας έως 18 ετών που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για την περίοδο 2017-2019, με βάση τα στοιχεία της Eurostat, θα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον το 5 % των πόρων τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση για τις εν λόγω δραστηριότητες. Οι πράξεις που συμβάλλουν στην εν λόγω απαίτηση θεματικής συγκέντρωσης θα πρέπει να συνυπολογίζονται στην απαίτηση θεματικής συγκέντρωσης του 25 % για την κοινωνική ένταξη, όταν αυτές προγραμματίζονται στο πλαίσιο των σχετικών ειδικών στόχων.

(26)

Για να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη χωρίς αποκλεισμούς μετά από μείζονα κρίση και για να στηριχτεί η απασχόληση των νέων σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο εργασίας και υπό το πρίσμα των σταθερά υψηλών επιπέδων ανεργίας και οικονομικής αδράνειας των νέων σε ορισμένα κράτη μέλη και περιφέρειες, είναι αναγκαίο όλα τα κράτη μέλη να επενδύουν ενδεδειγμένο ποσό από τους πόρους τους από το ΕΚΤ+ σε μέτρα για τη στήριξη της απασχόλησης και των δεξιοτήτων των νέων, μεταξύ άλλων μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων στο πλαίσιο των εγγυήσεων για τη νεολαία. Με βάση τις δράσεις που υποστηρίχθηκαν από την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1304/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24) οι οποίες απευθύνονταν σε μεμονωμένα πρόσωπα, και με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν περαιτέρω διαδρομές επανένταξης στην ποιοτική απασχόληση και εκπαίδευση και να επενδύσουν στην έγκαιρη πρόβλεψη και την αποτελεσματική προβολή δίνοντας προτεραιότητα, κατά περίπτωση, στους μακροχρόνια ανέργους, οικονομικά αδρανείς και μειονεκτούντες νέους, μεταξύ άλλων μέσω των κοινωνικομορφωτικών δραστηριοτήτων για τους νέους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να επενδύουν σε μέτρα για τη διευκόλυνση της μετάβασης από το σχολείο στην εργασία καθώς και στην ενίσχυση των υπηρεσιών απασχόλησης με επαρκείς ικανότητες με στόχο την παροχή εξατομικευμένης και ολιστικής στήριξης και καλύτερα στοχευμένων προσφορών στους νέους. Με την πλήρη ενσωμάτωση της πρωτοβουλίας για την απασχόληση των νέων στο ΕΚΤ+, η υλοποίηση στοχευμένων δράσεων για την απασχόληση των νέων θα είναι αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη και το πεδίο εφαρμογής θα επεκταθεί σε διαρθρωτικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις, εξασφαλίζοντας έτσι καλύτερη αντιστοίχιση μεταξύ της χρηματοδοτικής στήριξης της Ένωσης και της εφαρμογής των ενισχυμένων εγγυήσεων για τη νεολαία.

Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η απόκτηση νέων και διαφορετικών δεξιοτήτων θα πρέπει να βοηθήσουν τους νέους να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες των αναπτυσσόμενων τομέων και να προετοιμαστούν για τη μεταβαλλόμενη φύση της εργασίας, αξιοποιώντας παράλληλα τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση και τον μετασχηματισμό των ενωσιακών βιομηχανικών οικοσυστημάτων. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη με μέσο ποσοστό νέων ηλικίας 15 έως 29 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης υψηλότερο του μέσου όρου της Ένωσης για την περίοδο 2017-2019, με βάση τα στοιχεία της Eurostat, θα πρέπει να διαθέσουν για τις εν λόγω δράσεις τουλάχιστον το 12,5 % των πόρων τους που προέρχονται από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση.

(27)

Σύμφωνα με το άρθρο 349 ΣΛΕΕ και το άρθρο 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 6 για τις ειδικές διατάξεις του στόχου 6 στα πλαίσια των δραστηριοτήτων των διαρθρωτικών ταμείων στη Φινλανδία και τη Σουηδία της Πράξης Προσχώρησης του 1994 (25), οι εξόχως απόκεντρες και οι βόρειες αραιοκατοικημένες περιοχές δικαιούνται ειδικά μέτρα στο πλαίσιο κοινών πολιτικών και ενωσιακών προγραμμάτων. Λόγω των μόνιμων περιορισμών που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές, όπως η συρρίκνωση του πληθυσμού, απαιτείται ειδική στήριξη.

(28)

Η αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση των δράσεων που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ+ εξαρτάται από την ορθή διακυβέρνηση και τη σύμπραξη όλων των παραγόντων στα σχετικά εδαφικά επίπεδα και των κοινωνικοοικονομικών φορέων, ιδίως των κοινωνικών εταίρων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό όλα τα κράτη μέλη να διαθέτουν ενδεδειγμένο ποσό από τους πόρους τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση στη διασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην υλοποίηση του σκέλους του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση. Θα συμμετέχουν φορείς που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών, όπως οι περιβαλλοντικοί εταίροι, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι φορείς που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, της ισότητας των φύλων και της απαγόρευσης των διακρίσεων. Τα κράτη μέλη με σύσταση ανά χώρα σχετικά με την ανάπτυξη ικανοτήτων των κοινωνικών εταίρων ή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον το 0,25 % των πόρων τους από το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση για τον σκοπό αυτό, λόγω των ειδικών αναγκών τους στον εν λόγω τομέα.

(29)

Για να μπορούν οι πολιτικές να ανταποκρίνονται περισσότερο στις κοινωνικές αλλαγές και για να ενθαρρυνθούν και να υποστηριχθούν καινοτόμες λύσεις, έχει ζωτική σημασία η στήριξη της κοινωνικής καινοτομίας. Ειδικότερα, η δοκιμή και η αξιολόγηση καινοτόμων λύσεων πριν εφαρμοσθούν ευρέως έχουν καθοριστική σημασία για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των πολιτικών και, επομένως, δικαιολογούν την ειδική στήριξη από το ΕΚΤ+. Οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην υλοποίηση της κοινωνικής καινοτομίας και στη συμβολή στην οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα. Ο ορισμός της επιχείρησης κοινωνικής οικονομίας θα πρέπει να εναρμονισθεί με τους ορισμούς που προβλέπονται στη νομοθεσία των κρατών μελών και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 2015, σχετικά με την προαγωγή της κοινωνικής οικονομίας ως βασικού μοχλού οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Επιπλέον, με σκοπό την ενίσχυση της αλληλοενημέρωσης και της ανταλλαγής γνώσεων και πρακτικών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συνεχίσουν την διακρατική συνεργασία τους στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και κατάρτισης και της κοινωνικής ένταξης σύμφωνα με τους ειδικούς στόχους του ΕΚΤ+.

(30)

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζουν τη συμβολή του ΕΚΤ+ στην προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών σύμφωνα με το άρθρο 8 ΣΛΕΕ, με σκοπό την προώθηση της ίσης μεταχείρισης και των ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς, όπως τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησης και τη σταδιοδρομία. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι το ΕΚΤ+ προωθεί την ισότητα των ευκαιριών για όλους, χωρίς διακρίσεις, σύμφωνα το άρθρο 10 ΣΛΕΕ, προάγει την ισότιμη ένταξη των ατόμων με αναπηρίες στην κοινωνία και συμβάλλει στην εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες που εγκρίθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2006 στη Νέα Υόρκη. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει να προωθεί την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες με σκοπό τη βελτίωση της ένταξης στην απασχόληση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση και, ως εκ τούτου, την ενίσχυση της ένταξής τους σε όλους τους τομείς της ζωής. Η προώθηση της προσβασιμότητας θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις διαστάσεις και σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας, παρακολούθησης, υλοποίησης και αξιολόγησης των προγραμμάτων, εγκαίρως και συστηματικώς, ενώ παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων για την προαγωγή της ισότητας των φύλων και των ίσων ευκαιριών. Το ΕΚΤ+ θα πρέπει επίσης να προωθεί τη μετάβαση από τη φροντίδα εντός ειδικών δομών ή ιδρυμάτων στη φροντίδα σε επίπεδο οικογένειας και κοινότητας, ιδίως για τα άτομα που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις. Το ΕΚΤ+ δεν θα πρέπει να στηρίζει καμία δράση που συμβάλλει στον διαχωρισμό ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ο κανονισμός (EU) 2021/1060 προβλέπει ότι οι κανόνες επιλεξιμότητας των δαπανών καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο, με ορισμένες εξαιρέσεις για τις οποίες απαιτείται η θέσπιση ειδικών διατάξεων σχετικά με το σκέλος του ΕΚΤ+ υπό επιμερισμένη διαχείριση.

(31)

Όλες οι πράξεις θα πρέπει να επιλέγονται και να υλοποιούνται σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης»). Η Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι καταγγελίες αξιολογούνται εγκαίρως, συμπεριλαμβανομένων των καταγγελιών που αφορούν παραβιάσεις του Χάρτη, θα πρέπει δε να ενημερώνει τον καταγγέλλοντα για το αποτέλεσμα της αξιολόγησης σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Ιανουαρίου 2017 με τίτλο «Δίκαιο της ΕΕ: Καλύτερη εφαρμογή για καλύτερα αποτελέσματα».

(32)

Για την διοικητική απλοποίηση της συλλογής δεδομένων, οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απλούστερες. Όταν τα εν λόγω δεδομένα είναι διαθέσιμα σε μητρώα ή ισοδύναμες πηγές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν στις διαχειριστικές αρχές να συλλέγουν δεδομένα από μητρώα.

(33)

Όσον αφορά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των δεδομένων στα κράτη μέλη θα πρέπει να εκτελούν τα καθήκοντά τους για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26). Θα πρέπει να διασφαλίζεται η αξιοπρέπεια και ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής των τελικών αποδεκτών των πράξεων στο πλαίσιο του ειδικού στόχου «αντιμετώπιση της υλικής στέρησης με παροχή τροφίμων και/ή βασικής υλικής βοήθειας προς τους απόρους, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, και παροχή συνοδευτικών μέτρων προς υποστήριξη της κοινωνικής ένταξής τους». Προκειμένου να αποφευχθεί ο στιγματισμός, δεν θα πρέπει να υποχρεούνται τα άτομα που λαμβάνουν τρόφιμα και/ή άλλη βασική υλική βοήθεια να ταυτοποιούνται κατά τη λήψη της στήριξης και κατά τη συμμετοχή τους σε έρευνες σχετικά με τους απόρους που έχουν επωφεληθεί από το ΕΚΤ+.

(34)

Κοινωνικός πειραματισμός αποκαλείται η δοκιμή έργων σε μικρή κλίμακα η οποία επιτρέπει τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με την εφικτότητα κοινωνικών καινοτομιών. Θα πρέπει να επιτρέπεται και να ενθαρρύνεται η δοκιμή ιδεών σε τοπικό επίπεδο, οι δε επιτυχημένες ιδέες να υλοποιούνται σε ευρύτερη κλίμακα ή να μεταφέρονται σε άλλα πλαίσια σε άλλες περιφέρειες ή κράτη μέλη με χρηματοδοτική στήριξη από το ΕΚΤ+ ή σε συνδυασμό με άλλες πηγές.

(35)

Το ΕΚΤ+ θεσπίζει διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων χωρίς διακρίσεις, εξασφαλίζοντας στενή συνεργασία μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης των κρατών μελών, της Επιτροπής και των κοινωνικών εταίρων. Το ευρωπαϊκό δίκτυο υπηρεσιών απασχόλησης θα πρέπει να προωθεί την καλύτερη λειτουργία των αγορών εργασίας, διευκολύνοντας τη διασυνοριακή κινητικότητα των εργαζομένων, ιδίως μέσω των διασυνοριακών συμπράξεων, καθώς και τη μεγαλύτερη διαφάνεια των πληροφοριών σχετικά με τις αγορές εργασίας. Το πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ+ θα πρέπει να περιλαμβάνει την ανάπτυξη και τη στήριξη στοχευμένων προγραμμάτων κινητικότητας με σκοπό την πλήρωση κενών θέσεων εργασίας όπου εντοπίζονται ελλείψεις στην αγορά εργασίας.

(36)

Η έλλειψη πρόσβασης των πολύ μικρών επιχειρήσεων, των κοινωνικών επιχειρήσεων και των φορέων της κοινωνικής οικονομίας σε χρηματοδοτικούς πόρους αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια για τη δημιουργία επιχειρήσεων, ιδίως για τα πιο απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας άτομα. Στο πλαίσιο του σκέλους EaSI, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να θεσπίσει διατάξεις για να δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα αγοράς, προκειμένου να ενισχυθούν η προσφορά χρηματοδοτικών πόρων και η πρόσβαση των κοινωνικών επιχειρήσεων σε αυτούς, καθώς και να καλυφθεί η ζήτηση που προέρχεται από όσους χρειάζονται περισσότερο τους πόρους αυτούς, ιδίως από ανέργους, γυναίκες και ευάλωτα άτομα που επιθυμούν να ξεκινήσουν ή να αναπτύξουν μια πολύ μικρή επιχείρηση. Ο εν λόγω στόχος θα επιδιωχθεί επίσης μέσω χρηματοδοτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων στο πλαίσιο του σκέλους πολιτικής «Κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες» του ταμείου InvestEU. Οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας, όταν ορίζονται βάσει της εθνικής νομοθεσίας, θα πρέπει να θεωρούνται κοινωνικές επιχειρήσεις κατά την έννοια του σκέλους EaSI, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους, εφόσον οι εν λόγω επιχειρήσεις συμμορφώνονται με τον οικείο ορισμό που παρέχεται στον παρόντα κανονισμό.

(37)

Οι παράγοντες της αγοράς κοινωνικών επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων των φιλανθρωπικών φορέων, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην επίτευξη διαφόρων στόχων του ΕΚΤ+, δεδομένου ότι προσφέρουν χρηματοδότηση καθώς και καινοτόμες και συμπληρωματικές προσεγγίσεις για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας, τη μείωση της ανεργίας και τη συμβολή στην επίτευξη των ΣΒΑ. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμη η συμμετοχή, κατά περίπτωση, φιλανθρωπικών φορέων, όπως ιδρυμάτων και δωρητών, σε δράσεις του ΕΚΤ+, εφόσον δεν έχουν πολιτική ή κοινωνική ατζέντα που συγκρούεται με τα ιδανικά της Ένωσης, ιδίως σε δράσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος της αγοράς κοινωνικών επενδύσεων.

(38)

Χρειάζεται καθοδήγηση κατά την έννοια του σκέλους EaSI όσον αφορά την ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και συναφών υπηρεσιών, ιδίως για την κοινωνική στέγαση, τη φροντίδα παιδιών και την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων για την υποβοήθηση της μετάβασης από τις ιδρυματικές υπηρεσίες φροντίδας σε υπηρεσίες φροντίδας σε επίπεδο οικογένειας και κοινότητας, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες.

(39)

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού, που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (27) και των ΣΒΑ, ο παρών κανονισμός θα βοηθήσει να ενσωματωθεί η δράση για το κλίμα στις πολιτικές της Ένωσης και να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη συνολική διάθεση του 30 % των δαπανών του ενωσιακού προϋπολογισμού για τη στήριξη κλιματικών στόχων. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της εφαρμογής θα προσδιοριστούν σχετικές δράσεις, οι οποίες θα επανεξεταστούν στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης.

(40)

Δυνάμει της απόφασης 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (28), τα πρόσωπα και οι οντότητες που είναι εγκατεστημένα σε υπερπόντιες χώρες και εδάφη (ΥΧΕ) πρέπει να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, με την επιφύλαξη των κανόνων και στόχων του σκέλους EaSI και των ρυθμίσεων που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο είναι συνδεδεμένα τα ΥΧΕ.

(41)

Οι τρίτες χώρες που είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα της Ένωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας δυνάμει της συμφωνίας του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (29), η οποία προβλέπει την υλοποίηση των προγραμμάτων βάσει της απόφασης στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας. Τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συμμετάσχουν βάσει άλλων νομικών μέσων. Θα πρέπει να εισαχθεί στον παρόντα κανονισμό ειδική διάταξη που θα υποχρεώνει τρίτες χώρες να παρέχουν στον αρμόδιο διατάκτη, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο τα δικαιώματα και την πρόσβαση που απαιτούνται ώστε να ασκούν πλήρως τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους.

(42)

Είναι σκόπιμο να καθοριστούν δείκτες για τους σκοπούς της υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο του σκέλους EaSI. Οι εν λόγω δείκτες θα πρέπει να βασίζονται στα αποτελέσματα, να είναι αντικειμενικοί, να ανακτώνται εύκολα και να είναι αναλογικοί προς το μερίδιο του σκέλους EaSI εντός του συνολικού προγράμματος του ΕΚΤ+. Θα πρέπει να καλύπτουν τους επιχειρησιακούς στόχους και τις χρηματοδοτικές δραστηριότητες στο πλαίσιο του σκέλους EaSI, χωρίς να απαιτείται ο καθορισμός αντίστοιχων στόχων.

(43)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (30) και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (31), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (32) και (ΕΕ) 2017/1939 (33) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων σχετικά με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, μεταξύ των οποίων απάτες, την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η OLAF έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης κατά τα οριζόμενα στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (34). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και να διασφαλίζει ότι κάθε τρίτος που συμμετέχει στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχει ισοδύναμα δικαιώματα.

(44)

Στον παρόντα κανονισμό εφαρμόζονται οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που έχουν θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον Δημοσιονομικό Κανονισμό και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, βραβείων, προμηθειών, έμμεσης διαχείρισης, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(45)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των αγορών εργασίας και η προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτική απασχόληση, η βελτίωση της ίσης πρόσβασης στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και της ποιότητάς τους, η προώθηση της κοινωνικής ένταξης και η συμβολή στην εξάλειψη της φτώχειας καθώς και οι στόχοι που προβλέπονται στο σκέλος EaSI δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ιδίου άρθρου, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(46)

Προκειμένου να τροποποιούνται ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά την τροποποίηση και συμπλήρωση των παραρτημάτων για τους δείκτες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (35). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(47)

Προκειμένου να εξασφαλισθούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εκτέλεση του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εκτελεστικές αρμοδιότητες που αφορούν το υπόδειγμα για τη δομημένη έρευνα τελικών αποδεκτών θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τη διαδικασία της συμβουλευτικής επιτροπής του άρθρου 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (36), δεδομένης της φύσης του εν λόγω υποδείγματος.

(48)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταχεία αντιμετώπιση έκτακτων ή ασυνήθιστων περιστάσεων, όπως αναφέρεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, οι οποίες ενδέχεται να ανακύψουν κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές εξουσίες για την έγκριση προσωρινών μέτρων ώστε να διευκολυνθεί η χρήση της στήριξης από το ΕΚΤ+ για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστάσεων, με μέγιστη χρονική διάρκεια 18 μηνών. Η Επιτροπή θα πρέπει να θεσπίζει τα προσφορότερα μέτρα υπό το πρίσμα των έκτακτων ή ασυνήθιστων περιστάσεων που αντιμετωπίζει ένα κράτος μέλος, διατηρώντας παράλληλα τους στόχους του ΕΚΤ+, δίχως όμως να καθίσταται δυνατή η συμπερίληψη τροποποιήσεων στις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης. Επιπλέον, οι εκτελεστικές εξουσίες σε σχέση με τα προσωρινά μέτρα για τη χρήση της στήριξης από το ΕΚΤ+ για την αντιμετώπιση έκτακτων ή ασυνήθιστων περιστάσεων θα πρέπει να απονέμονται στην Επιτροπή χωρίς διαδικασίες επιτροπής, δεδομένου ότι το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων καθορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και περιορίζεται στα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί την εφαρμογή και να εκτιμά την καταλληλότητα των προσωρινών μέτρων. Όταν η Επιτροπή κρίνει αναγκαία την τροποποίηση του κανονισμού λόγω έκτακτων ή ασυνήθιστων περιστάσεων, η τροποποίηση δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει τις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης που σχετίζονται με την απασχόληση των νέων ούτε τη στήριξη των απόρων διότι οι νέοι και οι άποροι είναι συχνά οι πλέον πληττόμενοι από την κρίση. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω ομάδες-στόχοι θα υποστηρίζονται επαρκώς.

(49)

Στη διαχείριση του ΕΚΤ+, η Επιτροπή θα πρέπει να επικουρείται από επιτροπή όπως αναφέρεται στο άρθρο 163 ΣΛΕΕ (η «επιτροπή ΕΚΤ+»). Για να μπορέσει η επιτροπή του ΕΚΤ+ να έχει στη διάθεσή της όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και να αποκτήσει ένα ευρύ φάσμα απόψεων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, η επιτροπή του ΕΚΤ+ θα πρέπει να είναι σε θέση να προσκαλεί εκπροσώπους χωρίς δικαίωμα ψήφου, υπό την προϋπόθεση ότι η ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης απαιτεί τη συμμετοχή τους, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και σχετικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

(50)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται οι ιδιαιτερότητες κάθε σκέλους του ΕΚΤ+, η επιτροπή του ΕΚΤ+ θα πρέπει να συγκροτήσει ομάδες εργασίας για καθένα από τα σκέλη του ΕΚΤ+. Η σύνθεση και τα καθήκοντα των εν λόγω ομάδων εργασίας καθορίζονται από την επιτροπή του ΕΚΤ+. Οι ομάδες εργασίας θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προσκαλούν στις συνεδριάσεις τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών καθώς και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Τα καθήκοντα των ομάδων εργασίας μπορούν να περιλαμβάνουν τη διασφάλιση του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των αρχών των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με την υλοποίηση του ΕΚΤ+, συμπεριλαμβανομένης της διαβούλευσης σχετικά με το πρόγραμμα εργασίας του σκέλους EaSI, την παρακολούθηση της υλοποίησης κάθε σκέλους ΕΚΤ+, την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών εντός και μεταξύ των σκελών ΕΚΤ+ και την προώθηση πιθανών συνεργειών με άλλα προγράμματα της Ένωσης.

(51)

Προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια στην εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει τους αναγκαίους δεσμούς με τις επιτροπές που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα και στον τομέα της απασχόλησης, όπως η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας ή η Συμβουλευτική Επιτροπή για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία.

(52)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού, η επιχορήγηση δράσεων που έχουν ήδη αρχίσει επιτρέπεται μόνον αν ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της δράσης πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Ωστόσο, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία που ζητήθηκε η επιχορήγηση δεν είναι επιλέξιμες με εξαίρεση δεόντως αιτιολογημένες εξαιρετικές περιπτώσεις. Προκειμένου να αποφευχθεί διαταραχή της ενωσιακής στήριξης επιζήμια για τα συμφέροντα της Ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν να προβλέπεται στην απόφαση χρηματοδότησης, για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, και μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, η επιλεξιμότητα των δραστηριοτήτων και των δαπανών από την αρχή του οικονομικού έτους 2021, ακόμη και αν αυτές έγιναν πριν από την υποβολή της αίτησης επιχορήγησης.

(53)

Ως εκ τούτου, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1296/2013 θα πρέπει να καταργηθεί.

(54)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεχιζόμενη υποστήριξη στον σχετικό τομέα πολιτικής και να καταστεί δυνατή η υλοποίηση από την έναρξη του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως την επομένη της δημοσιεύσεως του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα πρέπει να εφαρμοστεί με αναδρομική ισχύ, όσον αφορά το σκέλος EaSI, από 1ης Ιανουαρίου 2021,

Μέρος I

Άρθρο 1

Άρθρο 2

Άρθρο 3

Άρθρο 4

Άρθρο 5

Άρθρο 6

Μέρος II

Κεφάλαιο I

Άρθρο 7

Άρθρο 8

Άρθρο 9

Άρθρο 10

Άρθρο 11

Άρθρο 12

Κεφάλαιο II

Άρθρο 13

Άρθρο 14

Άρθρο 15

Άρθρο 16

Άρθρο 17

Κεφάλαιο III

Άρθρο 18

Άρθρο 19

Άρθρο 20

Άρθρο 21

Άρθρο 22

Άρθρο 23

Άρθρο 24

Μέρος III

Κεφάλαιο I

Άρθρο 25

Κεφάλαιο II

Άρθρο 26

Άρθρο 27

Άρθρο 28

Άρθρο 29

Κεφάλαιο III

Άρθρο 30

Άρθρο 31

Άρθρο 32

Άρθρο 33

Άρθρο 34

Άρθρο 35

Άρθρο 36

Μέρος IV

Άρθρο 37

Άρθρο 38

Άρθρο 39

Άρθρο 40

Άρθρο 41

Άρθρο 42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV

(1)

Το άρθρο 176 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) συμβάλλει στη διόρθωση των κυριότερων περιφερειακών ανισοτήτων στην Ένωση. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο και το άρθρο 174 δεύτερο και τρίτο εδάφιο ΣΛΕΕ, το ΕΤΠΑ οφείλει να συμβάλλει στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και της υστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών, μεταξύ των οποίων χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής οι περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των μειονεκτημάτων που οφείλονται στη δημογραφική συρρίκνωση, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες, οι νησιωτικές και οι διασυνοριακές και ορεινές περιοχές.

(2)

Το Ταμείο Συνοχής ιδρύθηκε προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη του γενικού στόχου για την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της Ένωσης με την παροχή χρηματοδοτικών συνεισφορών στους τομείς του περιβάλλοντος και των διευρωπαϊκών δικτύων στον τομέα των υποδομών μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1315/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4).

(3)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) θεσπίζει κοινούς κανόνες που εφαρμόζονται στο ΕΤΠΑ, στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), στο Ταμείο Συνοχής, στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑY), στο Ταμείο Ασύλου,Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ), στο Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ΤΕΑ) και στο μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαχείριση των συνόρων και τις θεωρήσεις (ΜΔΣΘ), τα οποία λειτουργούν με βάση ένα κοινό πλαίσιο.

(4)

Για λόγους απλούστευσης, οι κανόνες που εφαρμόζονταν τόσο στο ΕΤΠΑ όσο και στο Ταμείο Συνοχής κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού 2014-2020 θα πρέπει να οριστούν σε έναν ενιαίο κανονισμό, ο οποίος θα καλύπτει και τα δύο ταμεία.

(5)

Οι οριζόντιες αρχές, όπως ορίζονται στο άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και στο άρθρο 10 ΣΛΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, όπως ορίζονται στο άρθρο 5 ΣΕΕ, θα πρέπει να τηρούνται κατά την υλοποίηση του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής, λαμβανομένου υπόψη του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να τηρούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Διεθνή Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και από τη Διεθνή Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (UNCRPD), καθώς επίσης και τις αρχές του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή το 2017, και να εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα σύμφωνα με το άρθρο 9 της Διεθνούς Σύμβασης UNCRPD, και σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης για την εναρμόνιση των απαιτήσεων προσβασιμότητας σε προϊόντα και υπηρεσίες. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, σε συνέργεια με το ΕΚΤ+, θα πρέπει να υλοποιoύνται κατά τρόπο που προάγει τη μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα που βασίζεται σε επίπεδο οικογένειας και τοπικής κοινότητας και θα πρέπει να επιδιώκουν τους στόχους τους προκειμένου να συμβάλουν στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, την εξάλειψη της φτώχειας και την προαγωγή της κοινωνικής ένταξης. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να στοχεύουν στην εξάλειψη των ανισοτήτων, στην προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, καθώς και στην καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Κανένα από τα δύο ταμεία δεν θα πρέπει να στηρίζει δράσεις που συμβάλλουν σε οποιαδήποτε μορφή διακρίσεων ή αποκλεισμού και, όταν χρηματοδοτούν υποδομές, θα πρέπει και τα δύο να διασφαλίζουν την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες.

(6)

Οι στόχοι του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής θα πρέπει να επιδιώκονται στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της προώθησης από την Ένωση του στόχου της διατήρησης, της προστασίας και της βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος, όπως ορίζεται στο άρθρο 11 και στο άρθρο 191 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015 για την κλιματική αλλαγή μετά την 21η Διάσκεψη των μερών της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και την εκπλήρωση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών («Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των ΗΕ»), και τα δύο ταμεία θα συμβάλουν στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη του συνολικού στόχου του 30 % των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης που στηρίζουν τους στόχους για το κλίμα. Προς τούτο, πράξεις στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν το 30 % του συνολικού χρηματοδοτικού φακέλου σε στόχους για το κλίμα. Οι πράξεις στο πλαίσιο του Ταμείου Συνοχής αναμένεται να συνεισφέρουν το 37 % του συνολικού χρηματοδοτικού φακέλου του Ταμείου Συνοχής σε στόχους για το κλίμα. Επιπλέον, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμβάλουν στη φιλόδοξη πρόθεση να διατεθεί το 7,5 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) υπέρ των στόχων βιοποικιλότητας κατά το έτος 2024 και το 10 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του ΠΔΠ υπέρ των στόχων βιοποικιλότητας το 2026 και το 2027, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις υφιστάμενες αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των στόχων για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα.

Και τα δύο ταμεία θα πρέπει να στηρίζουν δραστηριότητες που τηρούν τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προτεραιότητες της Ένωσης και δεν επιβαρύνουν σημαντικά τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), διασφαλίζουν δε τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά την πορεία επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Τα προγράμματα του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το περιεχόμενο των ολοκληρωμένων εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της Διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα όπως θεσπίστηκε από τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7).

(7)

Για να προστατευτεί η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς, οι πράξεις του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής προς όφελος των δικαιούχων οφείλουν να συμμορφώνονται με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ.

(8)

Η αρχή της εταιρικής σχέσης αποτελεί βασικό στοιχείο για την υλοποίηση του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής, με βάση την προσέγγιση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και τη διασφάλιση της συμμετοχής των περιφερειακών, τοπικών, δημοτικών και άλλων δημόσιων αρχών, της κοινωνίας των πολιτών, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων και, κατά περίπτωση, ερευνητικών οργανισμών και πανεπιστημίων. Η υλοποίηση και των δύο ταμείων θα πρέπει να διασφαλίζει τον συντονισμό και τη συμπληρωματικότητα με το ΕΚΤ+, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το ΕΤΘΑΥ και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ).

(9)

Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν διατάξεις για την υποστήριξη του ΕΤΠΑ στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη» και στο πλαίσιο του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» (Interreg).

(10)

Για να προσδιοριστούν τα είδη των δραστηριοτήτων που είναι δυνατόν να υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, θα πρέπει να καθοριστούν ειδικοί στόχοι πολιτικής για την παροχή στήριξης και από τα δύο ταμεία, ώστε να διασφαλιστεί ότι συμβάλλουν στην επίτευξη ενός ή περισσότερων από τους κοινούς στόχους πολιτικής που περιλαμβάνονται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060

(11)

Δεδομένου ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη των ΜΜΕ ενισχύοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ή οποιασδήποτε άλλης κατάστασης κρίσης που ενδέχεται να προκύψει στο μέλλον και να έχει επίπτωση στις επιχειρήσεις και την απασχόληση, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίζει την ανάκαμψη από τέτοιες καταστάσεις κρίσης μέσω της στήριξης της δημιουργίας θέσεων εργασίας στις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγικών επενδύσεων.

(12)

Οι επενδύσεις στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ θα πρέπει να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου ψηφιακών υποδομών υψηλής ταχύτητας και στην προώθηση της καθαρής και βιώσιμης πολυτροπικής κινητικότητας με έμφαση στις δημόσιες μεταφορές, την κοινή κινητικότητα (την με κοινό μέσο μετακίνηση), το περπάτημα και το ποδήλατο, στο πλαίσιο της μετάβασης στην οικονομία μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

(13)

Προκειμένου να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες της ψηφιακής εποχής, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ψηφιακής κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, στην οποία οι πολίτες, οι ερευνητικοί οργανισμοί, οι επιχειρήσεις και οι δημόσιες διοικήσεις θα αξιοποιούν πλήρως τις ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιοποίηση. Η αποτελεσματική ηλεκτρονική διακυβέρνηση σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο περιλαμβάνει την ανάπτυξη εργαλείων καθώς και την επανεξέταση της οργάνωσης και των διαδικασιών, προκειμένου να παρέχονται οι δημόσιες υπηρεσίες αποτελεσματικότερα, ευκολότερα, ταχύτερα και οικονομικότερα. Ειδικότερα, οι ψηφιακές και οι τηλεπικοινωνιακές τεχνολογίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση των παραδοσιακών δικτύων και υπηρεσιών προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων μέσω της ανάπτυξης έργων όπως οι έξυπνες πόλεις και τα έξυπνα χωριά.

(14)

Η στήριξη από το ΕΤΠΑ στο πλαίσιο του στόχου πολιτικής 1 (ΣΠ 1) θα πρέπει να βασίζεται στη δημιουργία ικανοτήτων για στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, οι οποίες θέτουν προτεραιότητες σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, ή και στα δύο, για την αύξηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματός τους αναπτύσσοντας και αντιστοιχίζοντας τα πλεονεκτήματα της έρευνας και της καινοτομίας με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και τις αναγκαίες δεξιότητες μέσω μίας διαδικασίας επιχειρηματικής ανακάλυψης. Η διαδικασία θα πρέπει να επιτρέπει στους επιχειρηματικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της βιομηχανίας, των εκπαιδευτικών και ερευνητικών οργανισμών, των δημόσιων διοικήσεων και της κοινωνίας των πολιτών, να εντοπίζουν τους πλέον υποσχόμενους τομείς βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης με βάση τις διακριτές δομές και τη γνωστική βάση της περιφέρειας. Δεδομένου ότι η διαδικασία διακυβέρνησης της έξυπνης εξειδίκευσης έχει ζωτική σημασία για την ποιότητα της στρατηγικής, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να παρέχει στήριξη για την ανάπτυξη και την ενίσχυση των ικανοτήτων που απαιτούνται για να είναι αποτελεσματική η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης και η εκπόνηση ή η επικαιροποίηση των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης.

(15)

Προκειμένου να προωθηθεί η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας της Ένωσης έως το 2050, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες που συνεπάγεται, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Στο εν λόγω πλαίσιο θα έχουν ιδιαίτερη σημασία οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας, στη βιώσιμη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σύμφωνα με τα κριτήρια αειφορίας που καθορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), σε έξυπνα ενεργειακά συστήματα, καθώς και οι επενδύσεις που στοχεύουν στην πρόληψη καταστροφών, στην προώθηση της βιοποικιλότητας και των πράσινων υποδομών, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης, της αξιοποίησης και της ανάδειξης των προστατευόμενων φυσικών περιοχών, καθώς και άλλων μέτρων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όπως η διατήρηση και η αποκατάσταση φυσικών περιοχών υψηλού δυναμικού απορρόφησης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, π.χ. συμπεριλαμβανομένων της ανασύστασης υγροτόπων, της δέσμευσης των εκπομπών αερίων από τους χώρους υγειονομικής ταφής ή της μείωσης των εκπομπών σε βιομηχανικές διεργασίες ή προϊόντα. Επιπλέον θα πρέπει να υποστηριχθούν οι επενδύσεις που αποσκοπούν στη μείωση κάθε μορφής ρύπανσης, όπως του αέρα, του νερού και του εδάφους, η ηχορύπανση και η φωτορύπανση.

(16)

Τα ολοκληρωμένα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, στα οποία περιγράφονται οι πολιτικές και τα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής. Προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των εθνικών στόχων για τη μείωση της ενεργειακής πενίας που καθορίζονται στα ολοκληρωμένα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίξει ιδίως τις βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης για τις κατοικίες και τα κτίρια σύμφωνα με την τροποποιημένη οδηγία (ΕΕ) 2018/844 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) να συμβάλλει στην επίτευξη κτιριακού αποθέματος απαλλαγμένου από ανθρακούχες εκπομπές μέχρι το 2050, μειώνοντας έτσι την κατανάλωση ενέργειας και δημιουργώντας οικονομικά οφέλη για τα νοικοκυριά που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια.

(17)

Για τη βελτίωση της συνδεσιμότητας των μεταφορών, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη ενός διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, όπως αναφέρεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1315/2013, μέσω επενδύσεων σε υποδομές σιδηροδρομικών μεταφορών, εσωτερικών πλωτών μεταφορών, οδικών μεταφορών, θαλάσσιων μεταφορών και πολυτροπικών μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τη μείωση του θορύβου. Το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει επίσης να στηρίζουν την εθνική, την περιφερειακή και τοπική, τη διασυνοριακή και την αστική κινητικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, και τα δύο ταμεία θα πρέπει να εστιάσουν στη βελτίωση της ασφάλειας, ιδίως των υφιστάμενων γεφυρών και σηράγγων.

(18)

Σε έναν όλο και περισσότερο διασυνδεδεμένο κόσμο και δεδομένης της δυναμικής του δημογραφικού και μεταναστευτικού ζητήματος, είναι σαφές ότι η μεταναστευτική πολιτική της Ένωσης απαιτεί μια κοινή προσέγγιση, η οποία να βασίζεται στις συνέργειες και τη συμπληρωματικότητα των διαφορετικών χρηματοδοτικών μέσων. Ως εκ τούτου, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να εστιάζει στις δημογραφικές προκλήσεις κατά την εκπόνηση και την υλοποίηση των προγραμμάτων. Προκειμένου να εξασφαλιστεί συνεκτική, ισχυρή και συνεπής στήριξη των προσπαθειών αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να παρέχει στήριξη, στο καταλληλότερο εδαφικό επίπεδο, για τη διευκόλυνση της μακροπρόθεσμης και χωρίς αποκλεισμούς ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, προς όφελος της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, υιοθετώντας μια προσέγγιση που αποσκοπεί στην προστασία της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους.

(19)

Για την προώθηση της κοινωνικής καινοτομίας και της χωρίς αποκλεισμούς πρόσβασης σε απασχόληση υψηλής ποιότητας, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίζει οντότητες της «κοινωνικής οικονομίας», όπως συνεταιρισμούς, ταμεία αλληλασφάλισης, μη κερδοσκοπικές ενώσεις και κοινωνικές επιχειρήσεις.

(20)

Για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση της φτώχειας, ιδίως στις περιθωριοποιημένες κοινότητες, είναι αναγκαίο να βελτιωθεί η πρόσβαση, μεταξύ άλλων μέσω υποδομών, σε κοινωνικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και ψυχαγωγικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του αθλητισμού, αφού ληφθούν υπόψη οι ειδικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες, των παιδιών και των ηλικιωμένων.

(21)

Το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να προωθήσουν την κοινωνικοοικονομική ένταξη των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, με ιδιαίτερη έμφαση στο εθνικό στρατηγικό πλαίσιο για την ένταξη των Ρομά όπως αναφέρεται στο παράρτημα IV του κανονισμού (EE) 2021/1060, όπου παρατίθενται μέτρα ένταξης, στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και στις μειονεκτούσες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ειδικότερα, σύμφωνα με την αρχή 19 του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να μπορούν να στηρίξουν την παροχή κοινωνικής στέγασης. Λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιθωριοποιημένες κοινότητες Ρομά όσον αφορά την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να συμβάλλουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους και των προοπτικών ανάπτυξής τους.

(22)

Προκειμένου να ενισχυθεί η ετοιμότητα όσον αφορά την εξ αποστάσεως και τη διαδικτυακή εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς αποκλεισμούς, το ΕΤΠΑ θα πρέπει, στο πλαίσιο του καθήκοντός του για βελτίωση της ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης χωρίς αποκλεισμούς, να συμβάλει ιδίως στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της εξ αποστάσεως και της διαδικτυακής μάθησης. Οι προσπάθειες εξασφάλισης της συνέχειας της εκπαίδευσης και κατάρτισης κατά την πανδημία COVID-19 αποκάλυψαν σημαντικές ελλείψεις όσον αφορά την πρόσβαση στον απαραίτητο εξοπλισμό τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και την απαραίτητη συνδεσιμότητα στην περίπτωση εκπαιδευομένων από μειονεκτούσες ομάδες ή απομακρυσμένες περιοχές. Στο εν λόγω πλαίσιο, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίξει τη διαθεσιμότητα του απαραίτητου εξοπλισμού ΤΠΕ και της απαραίτητης συνδεσιμότητας, ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για εξ αποστάσεως και διαδικτυακή μάθηση.

(23)

Προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητα των δημόσιων συστημάτων υγείας να προλαμβάνουν, να ανταποκρίνονται γρήγορα και να ανακάμπτουν από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, το ΕΤΠΑ θα πρέπει επίσης να συμβάλλει στην ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας. Επιπρόσθετα, καθώς η πρωτοφανής πανδημία COVID-19 αποκάλυψε τη σημασία της άμεσης διαθεσιμότητας κρίσιμων προμηθειών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, το πεδίο εφαρμογής της στήριξης από το ΕΤΠΑ θα πρέπει να διευρυνθεί ώστε να καθίσταται δυνατή η αγορά προμηθειών που είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε καταστροφές και της ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, και την προώθηση της μετάβασης από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα που βασίζεται στην οικογένεια και την τοπική κοινότητα. Κατά την αγορά προμηθειών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας, θα πρέπει αυτές να είναι συνεπείς και να μην υπερβαίνουν την εθνική στρατηγική για την υγεία, και να εξασφαλίζουν συμπληρωματικότητες με το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» (EU4Health) που θεσπίζεται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/522 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), καθώς και με τις δυνατότητες του rescEU στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης που θεσπίστηκε με την απόφαση αριθ. 1313/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11).

(24)

Το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίζει και να προωθεί τη μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στη φροντίδα που βασίζεται στην οικογένεια και την τοπική κοινότητα μέσω υποστηρικτικών εγκαταστάσεων που θα επιδιώκουν την πρόληψη του διαχωρισμού από την κοινότητα, θα διευκολύνουν την ένταξη των ανθρώπων στην κοινωνία και θα επιδιώκουν την εξασφάλιση συνθηκών αυτόνομης διαβίωσης.

(25)

Θα πρέπει να προβλεφθεί ένας αποκλειστικός ειδικός στόχος για τη στήριξη των περιφερειακών οικονομιών που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους τομείς του τουρισμού και του πολιτισμού. Ο στόχος αυτός θα επιτρέψει την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του πολιτισμού και του βιώσιμου τουρισμού για την οικονομική ανάκαμψη, την κοινωνική ένταξη και την κοινωνική καινοτομία, με την επιφύλαξη των δυνατοτήτων παροχής στήριξης από το ΕΤΠΑ σε αυτούς τους τομείς στο πλαίσιο άλλων ειδικών στόχων.

(26)

Οι επενδύσεις για τη στήριξη των δημιουργικών και πολιτιστικών βιομηχανιών, των πολιτιστικών υπηρεσιών και των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο οποιουδήποτε στόχου πολιτικής, υπό την προϋπόθεση ότι συμβάλλουν στην επίτευξη των ειδικών στόχων και ότι εμπίπτουν στο πεδίο στήριξης από το ΕΤΠΑ.

(27)

Ο βιώσιμος τουρισμός απαιτεί ισορροπία μεταξύ οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Η προσέγγιση για τη στήριξη του βιώσιμου τουρισμού θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Οκτωβρίου 2007 με τίτλο «Ατζέντα για έναν αειφόρο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τουρισμό». Ειδικότερα, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ευημερία των τουριστών, να σέβεται το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον και να διασφαλίζει την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των προορισμών και των επιχειρήσεων μέσω μίας ολοκληρωμένης και ολιστικής προσέγγισης της πολιτικής.

(28)

Προκειμένου να στηρίξουν τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις και για να είναι σε θέση να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο ασφάλειας για τους πολίτες τους, καθώς και να προλαμβάνουν την περιθωριοποίηση και τη ριζοσπαστικοποίηση, οι επενδύσεις στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ θα πρέπει να συμβάλλουν, με τη συνέργεια και τη συμπληρωματικότητα των άλλων πολιτικών της Ένωσης, στην ασφάλεια σε τομείς και περιοχές στις οποίες είναι αναγκαίο να υπάρχει ανάγκη να εξασφαλιστούν ασφαλείς και σίγουροι δημόσιοι χώροι και υποδομές ζωτικής σημασίας, όπως είναι οι μεταφορές και η ενέργεια, συμβάλλοντας έτσι στην οικοδόμηση περισσότερο συμπεριληπτικών και ασφαλών κοινωνιών.

(29)

Το ΕΤΠΑ θα πρέπει να παρέχει στήριξη στο πλαίσιο του στόχου πολιτικής 5 (ΣΠ 5) με ολοκληρωμένο τρόπο για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη που βασίζεται σε διατομεακές εδαφικές στρατηγικές με τη χρήση εργαλείων ολοκληρωμένης εδαφικής ανάπτυξης για να εξασφαλισθεί η αρμονική ανάπτυξη τόσο των αστικών όσο και των μη αστικών περιοχών. Επιπλέον, κατά την ανάπτυξη των αστικών περιοχών, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη στήριξη των λειτουργικών αστικών περιοχών λόγω της σημασίας στην ενεργοποίηση της συνεργασίας μεταξύ τοπικών αρχών και εταίρων εκατέρωθεν των διοικητικών ορίων, καθώς και για την ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

(30)

Το ΕΤΠΑ θα πρέπει να στηρίξει τον βιώσιμο τουρισμό ολοκληρωμένα, ιδίως μέσω ενίσχυσης της συνεργασίας εντός των λειτουργικών περιοχών. Προκειμένου να τονωθεί ο αντίκτυπος του βιώσιμου τουρισμού υπέρ της οικονομίας, οι επιχειρήσεις και οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται συστηματικά με στόχο την αποτελεσματικότερη παροχή ποιοτικών υπηρεσιών σε περιοχές με μεγάλες τουριστικές δυνατότητες, μεριμνώντας δεόντως για τη δημιουργία σταθερού νομικού και διοικητικού περιβάλλοντος που θα ευνοεί τη βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Οι υποστηριζόμενες δράσεις στον τομέα του βιώσιμου τουρισμού θα μπορούσαν να λαμβάνουν υπόψη τις βέλτιστες πρακτικές του τομέα, όπως η προσέγγιση της «τουριστικής συνοικίας».

(31)

Λόγω του γενικού στόχου του Ταμείου Συνοχής που προβλέπεται στη ΣΛΕΕ, είναι αναγκαίο να καθοριστούν και να περιοριστούν οι στόχοι πολιτικής για τις συνεισφορές που θα παρέχει το Ταμείο Συνοχής.

(32)

Προκειμένου να βελτιωθεί η συνολική διοικητική ικανότητα των θεσμικών οργάνων και η διακυβέρνηση στα κράτη μέλη που υλοποιούν προγράμματα στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», είναι αναγκαίο να καταστεί δυνατή η λήψη μέτρων στήριξης για τις αρμόδιες για το πρόγραμμα αρχές και τους τομεακούς ή εδαφικούς φορείς οι οποίοι είναι αρμόδιοι για την άσκηση δραστηριοτήτων που συνδέονται με την υλοποίηση του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής στο πλαίσιο όλων των επιδιωκόμενων ειδικών στόχων, λαμβανομένων υπόψη των οριζόντιων αρχών που αναφέρονται στον κανονισμό (EE) 2021/1060, συμπεριλαμβανομένων των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.

(33)

Προκειμένου να ενθαρυνθούν και να ενισχυθούν τα μέτρα συνεργασίας για τα προγράμματα που υλοποιούνται στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η συνεργασία με τους εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των εταίρων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, τόσο στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους όσο και μεταξύ διαφορετικών κρατών μελών σε σχέση με τη στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο όλων των ειδικών στόχων. Αυτού του είδους η ενισχυμένη συνεργασία συμπληρώνει τη συνεργασία στο πλαίσιο του Interreg και θα πρέπει ιδίως να υποστηρίξει τις δομημένες εταιρικές σχέσεις με σκοπό την εφαρμογή περιφερειακών στρατηγικών, όπως αναφέρονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Ιουλίου 2017 με τίτλο «Ενίσχυση της καινοτομίας στις περιφέρειες της Ευρώπης: στρατηγικές για μια ανθεκτική, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη». Επομένως, οι εταίροι θα μπορούσαν να προέρχονται από οποιαδήποτε περιφέρεια στην Ένωση, αλλά επίσης από διασυνοριακές περιφέρειες και περιφέρειες που καλύπτονται από ένα Ευρωπαϊκό Όμιλο Εδαφικής Συνεργασίας σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), μία μακροπεριφερειακή στρατηγική ή στρατηγική θαλάσσιας λεκάνης ή από συνδυασμό και των δύο αυτών τύπων στρατηγικής.

(34)

Το ΕΤΠΑ θα πρέπει να συμβάλει στην αντιμετώπιση των κυριότερων περιφερειακών ανισοτήτων στην Ένωση και στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών, καθώς και στη μείωση της υστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιμετωπίζουν προκλήσεις λόγω των δεσμεύσεων για την εξάλειψη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, και προάγοντας μέσω αυτών την περιφερειακή ανθεκτικότητα. Επομένως, η στήριξη από το ΕΤΠΑ στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη» θα πρέπει να επικεντρωθεί στις βασικές προτεραιότητες της Ένωσης, σύμφωνα με τους στόχους πολιτικής που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060. Ως εκ τούτου, η στήριξη από το ΕΤΠΑ θα πρέπει να επικεντρώνεται στους στόχους πολιτικής για μια πιο ανταγωνιστική και εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού και της περιφερειακής συνδεσιμότητας ΤΠΕ και μια πιο πράσινη και ανθεκτική Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων, και της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Οι πόροι που διατίθενται για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και τις ευρυζωνικές επενδύσεις μπορούν να λαμβάνονται εν μέρει υπόψη κατά τον υπολογισμό της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφασίζουν στις συμφωνίες εταιρικής σχέσης τους αν θα συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης στο επίπεδο της κατηγορίας περιφέρειας ή σε εθνικό επίπεδο για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού. Η θεματική συγκέντρωση σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να καθορίζεται από τρεις ομάδες κρατών μελών που έχουν σχηματιστεί ανάλογα με το αντίστοιχο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα του καθενός και θα πρέπει να επιτρέπει την ευελιξία σε επίπεδο επιμέρους προγραμμάτων. Δεδομένου ότι η στήριξη από το Ταμείο Συνοχής μπορεί επίσης να συνεισφέρει στη θεματική συγκέντρωση, θα πρέπει να καθοριστούν οι όροι για την εν λόγω συνεισφορά. Επιπλέον, η μεθοδολογία για την κατηγοριοποίηση των κρατών μελών θα πρέπει να καθοριστεί λεπτομερώς, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης κατάστασης των εξόχως απόκεντρων περιοχών και των βόρειων αραιοκατοικημένων περιοχών.

(35)

Προκειμένου η στήριξη να επικεντρωθεί στις βασικές προτεραιότητες της Ένωσης, κρίνεται επίσης σκόπιμο να τηρηθούν οι απαιτήσεις για τη θεματική συγκέντρωση καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού, ακόμη και στην περίπτωση μεταφορών μεταξύ των προτεραιοτήτων εντός του ίδιου προγράμματος ή μεταξύ διαφορετικών προγραμμάτων.

(36)

Για να μπορέσει το ΕΤΠΑ να παρέχει στήριξη στο πλαίσιο του Interreg όσον αφορά τις επενδύσεις σε υποδομές και τις συναφείς επενδύσεις που σχετίζονται με αυτές, καθώς και δραστηριότητες κατάρτισης και ένταξης, πρέπει να προβλεφθεί ότι το ΕΤΠΑ θα πρέπει, επίσης, να μπορεί να παρέχει στήριξη για δραστηριότητες στο πλαίσιο των ειδικών στόχων του ΕΚΤ+, που καθορίστηκαν βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1057 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13).

(37)

Προκειμένου οι περιορισμένοι πόροι να αξιοποιηθούν με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο, η στήριξη που παρέχεται από το ΕΤΠΑ σε παραγωγικές επενδύσεις στο πλαίσιο του σχετικού ειδικού στόχου θα πρέπει να περιοριστεί στις πολύ μικρές, στις μικρές και στις μεσαίες επιχειρήσεις κατά την έννοια της σύστασης 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής (14), εκτός από τις περιπτώσεις συγκεκριμένων επενδύσεων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό.

(38)

Στο πλαίσιο της στήριξης παραγωγικών επενδύσεων από το ΕΤΠΑ, είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι ως παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να νοούνται οι επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια ή άυλα περιουσιακά στοιχεία των επιχειρήσεων, με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και να συμβάλουν με τον τρόπο αυτόν στον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου και στην απασχόληση. Θα πρέπει επίσης να προβλεφθεί ότι, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής μπορούν ενδεχομένως να στηρίζουν επενδύσεις σε επιχειρήσεις πλην των ΜΜΕ. Επιπλέον, με βάση την εμπειρία από προηγούμενες περιόδους προγραμματισμού, το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει επίσης να στηρίζουν επενδύσεις σε επιχειρήσεις πλην ΜΜΕ, ιδίως, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, όταν πρόκειται για επενδύσεις σε υποδομές που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε υπηρεσίες διαθέσιμες για το κοινό στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, των μεταφορών και της ψηφιακής συνδεσιμότητας.

(39)

Στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να καθοριστούν τα διάφορα είδη δραστηριοτήτων οι οποίες θα πρέπει να μπορούν να υποστηριχθούν μέσω επενδύσεων από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, σύμφωνα με τους αντίστοιχους στόχους τους, όπως ορίζονται στη ΣΛΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης από το πλήθος. Το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να είναι σε θέση να στηρίζει επενδύσεις στο ΔΕΔ-Μ και το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενέργεια και παρουσιάζουν περιβαλλοντικά οφέλη. Στο εν λόγω πλαίσιο, το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει επίσης να μπορεί να στηρίζει τη συνδυασμένη ενεργειακή και αντισεισμική μετασκευή. Όσον αφορά το ΕΤΠΑ, ο κατάλογος των δραστηριοτήτων θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ειδικές εθνικές και περιφερειακές αναπτυξιακές ανάγκες και το ενδογενές δυναμικό και να απλουστευθεί. Το ΕΤΠΑ θα πρέπει δε να μπορεί να στηρίζει επενδύσεις σε υποδομές, μεταξύ άλλων για επιχειρηματικές υποδομές έρευνας και καινοτομίας για τις ΜΜΕ, για στέγαση για περιθωριοποιημένες κοινότητες και μειονεκτούσες ομάδες, νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και μετανάστες, στον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά, τον βιώσιμο τουρισμό και τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, επενδύσεις σχετικά με την πρόσβαση σε υπηρεσίες με ιδιαίτερη έμφαση σε μειονεκτούσες, περιθωριοποιημένες και διαχωρισμένες κοινότητες, παραγωγικές επενδύσεις σε ΜΜΕ, εξοπλισμό, λογισμικό και άυλα περιουσιακά στοιχεία καθώς επίσης μέτρα σχετικά με την ενημέρωση, την επικοινωνία, τις μελέτες, τη δικτύωση, τη συνεργασία, την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ εταίρων και τις δραστηριότητες με τη συμμετοχή οικονομικών πόλων. Προκειμένου να υποστηριχθεί η υλοποίηση του προγράμματος, και τα δύο ταμεία θα πρέπει να μπορούν να υποστηρίζουν και δραστηριότητες τεχνικής βοήθειας. Τέλος, προκειμένου να υπάρξει πρόβλεψη για τη στήριξη ευρύτερου φάσματος παρεμβάσεων όσον αφορά τα προγράμματα Interreg, το πεδίο εφαρμογής θα πρέπει να διευρυνθεί ώστε να συμπεριλάβει την κοινή χρήση ευρέος φάσματος εγκαταστάσεων και ανθρώπινων πόρων, καθώς και τις δαπάνες που συνδέονται με τα μέτρα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ+.

(40)

Τα έργα των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), θα εξακολουθήσουν να χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής τόσο μέσω της επιμερισμένης διαχείρισης όσο και μέσω της άμεσης υλοποίησης στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» που συστάθηκε με κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη σύσταση του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» («κανονισμός ΜΣΔ για το 2021-2027»).

(41)

Παράλληλα, είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ των δραστηριοτήτων οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων που αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, από τις δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), ώστε να αποφευχθεί η διπλή δέσμευση της διαθέσιμης χρηματοδότησης, που προβλέπεται ήδη από την εν λόγω οδηγία, και οι επενδύσεις σε προβληματικές επιχειρήσεις, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπής (17) εκτός εάν έχουν λάβει έγκριση δυνάμει ενισχύσεων de minimis ή προσωρινών κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων που έχουν θεσπιστεί για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστάσεων. Το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής δεν θα πρέπει επίσης να στηρίζουν ορισμένες επενδύσεις σε αερολιμένες, εγκαταστάσεις υγειονομικής ταφής και επεξεργασίας υπολειμματικών αποβλήτων ή ορυκτά καύσιμα. Συνεπώς, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να μπορεί να στηρίζει στοχευμένα μέτρα μετριασμού των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, προστασίας και ασφάλειας σε περιφερειακούς αερολιμένες, υπό την προϋπόθεση ότι ο πρωταρχικός στόχος των επενδύσεων θα προσδιορίζεται σαφώς με βάση τα πρότυπα της Ένωσης για το περιβάλλον, την προστασία ή την ασφάλεια και θα συνάδει με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.

Στην περίπτωση επενδύσεων που αυξάνουν τη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων όσον αφορά την επεξεργασία υπολειμματικών αποβλήτων, ως υπολειμματικά απόβλητα θα πρέπει να νοούνται κατά κύριο λόγο τα απόβλητα των δήμων που δεν συλλέγονται χωριστά και τα απορρίμματα από την επεξεργασία αποβλήτων. Ο εκσυγχρονισμός των δικτύων τηλεθέρμανσης θα μπορούσε να υποστηριχθεί με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των αποδοτικών συστημάτων τηλεθέρμανσης, όπως ορίζει η οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), σύμφωνα με τους στόχους που καθορίζονται στα Ενοποιημένα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα. Προκειμένου να προωθηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μπορούσε να παρέχεται στήριξη για λέβητες τηλεθέρμανσης που τροφοδοτούνται από συνδυασμό φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στις περιπτώσεις αυτές, η στήριξη από τα δύο ταμεία θα πρέπει να αντιστοιχεί κατ’ αναλογία στο μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στους εν λόγω λέβητες. Επιπλέον, θα πρέπει να οριστεί ρητά ότι οι υπερπόντιες χώρες και εδάφη που απαριθμούνται στο παράρτημα II της ΣΛΕΕ δεν είναι επιλέξιμα για στήριξη από το ΕΤΠΑ ή το Ταμείο Συνοχής.

(42)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαβιβάζουν τακτικά στην Επιτροπή πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο που επιτεύχθηκε χρησιμοποιώντας τους κοινούς δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων που παρατίθενται στο παράρτημα Ι. Οι κοινοί δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων θα μπορούσαν να συμπληρώνονται, κατά περίπτωση, από ειδικούς ανά πρόγραμμα δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων. Με βάση τις πληροφορίες που θα διαβιβάζουν τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα συντάσσει έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη των ειδικών στόχων καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού, χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτόν ένα βασικό σύνολο δεικτών που καθορίζεται στο παράρτημα II.

(43)

Σύμφωνα με τις παραγράφους 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας, της 13ης Απριλίου 2016, για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (19), το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να αξιολογούνται με βάση πληροφορίες που συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης και ταυτόχρονα να αποφεύγεται η διοικητική επιβάρυνση, ιδίως για τα κράτη μέλη, και οι υπέρμετρες ρυθμίσεις. Οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν, κατά περίπτωση, μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των δύο ταμείων στην πράξη.

(44)

Όπως διευκρινίζεται στον κώδικα δεοντολογίας, τα κράτη μέλη πρέπει να μπορούν να υποβάλλουν δεόντως αιτιολογημένο αίτημα για περισσότερη ευελιξία, εντός του πλαισίου των σχετικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, για τις δημόσιες ή ισοδύναμες διαρθρωτικές δαπάνες που στηρίζονται από τη δημόσια διοίκηση μέσω συγχρηματοδότησης των επενδύσεων που ενεργοποιείται ως μέρος του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει το αίτημα αυτό όπως ορίζεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και στον Κώδικα Δεοντολογίας.

(45)

Το ΕΤΠΑ θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των μειονεκτικών περιοχών, ιδίως των αγροτικών περιοχών και των περιοχών που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένης της δημογραφικής συρρίκνωσης, όσον αφορά την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, συν τοις άλλοις στις ψηφιακές υπηρεσίες, βελτιώνοντας την ελκυστικότητα για επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω επιχειρηματικών επενδύσεων και συνδεσιμότητας με μεγάλες αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να εστιάσει στις ειδικές αναπτυξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένες νησιωτικές, παραμεθόριες ή ορεινές περιοχές. Επιπλέον, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να εστιάσει ιδιαιτέρως στις ιδιαίτερες δυσκολίες των περιοχών επιπέδου NUTS 3 και επιπέδου τοπικής διοικητικής μονάδας, όπως αναφέρεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1059/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), οι οποίες είναι αραιοκατοικημένες, σύμφωνα με τα κριτήρια του σημείου 161 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα 2014-2020, δηλαδή των περιοχών με πυκνότητα πληθυσμού κάτω των 12,5 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ή των περιοχών που έχουν υποστεί μέση ετήσια μείωση πληθυσμού κατά τουλάχιστον 1 % των κατοίκων στη διάρκεια της περιόδου 2007-2017. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο ανάπτυξης ειδικών εθελούσιων σχεδίων δράσης σε τοπικό επίπεδο για τις περιοχές αυτές, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δημογραφικές δυσκολίες.

(46)

Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η συμβολή στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των οικονομικών, δημογραφικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων, ιδίως σε περιοχές με φυσικά και δημογραφικά μειονεκτήματα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 174 ΣΛΕΕ, οι δράσεις στον τομέα της εδαφικής ανάπτυξης θα πρέπει να βασίζονται σε ολοκληρωμένες εδαφικές στρατηγικές, μεταξύ άλλων σε αστικές και αγροτικές περιοχές και με έμφαση στις διασυνδέσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Ως εκ τούτου, η στήριξη από το ΕΤΠΑ θα πρέπει να παρέχεται μέσω των μορφών που ορίζονται στο άρθρο 28 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060, εξασφαλίζοντας τη δέουσα συμμετοχή των τοπικών, περιφερειακών και αστικών αρχών, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Οι εδαφικές στρατηγικές θα πρέπει επίσης να μπορούν να επωφεληθούν από μια πολυταμειακή και ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα περιλαμβάνει το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το ΕΤΘΑΥ και το ΕΓΤΑΑ.

(47)

Για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των κοινοτήτων στις αγροτικές περιοχές και των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνθηκών τους, η στήριξη από το ΕΤΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη έργων όπως τα έξυπνα χωριά, κατά τα αναφερόμενα στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 2018 σχετικά με την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των αγροτικών, ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών., ιδίως με την ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων, όπως αποκεντρωμένες υπηρεσίες και ενεργειακές λύσεις, ψηφιακές τεχνολογίες και καινοτομίες.

(48)

Στο πλαίσιο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, θεωρείται αναγκαία η στήριξη τη ολοκληρωμένης εδαφικής ανάπτυξης για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των οικονομικών, περιβαλλοντικών, κλιματικών, δημογραφικών και κοινωνικών προκλήσεων που επηρεάζουν τις αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών αστικών περιοχών, λαμβανομένης παράλληλα υπόψη και της ανάγκης προώθησης των διασυνδέσεων μεταξύ αστικών περιοχών και περιοχών της υπαίθρου. Η στήριξη που στοχεύει αστικές περιοχές θα μπορούσε να λάβει τη μορφή χωριστού προγράμματος ή χωριστής προτεραιότητας και θα πρέπει να μπορεί να ωφεληθεί από πολυταμειακή προσέγγιση. Οι αρχές για την επιλογή των αστικών περιοχών όπου θα υλοποιηθούν ολοκληρωμένες δράσεις βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και τα ενδεικτικά ποσά για τις εν λόγω δράσεις θα πρέπει να οριστούν στα προγράμματα που υπάγονται στον στόχο «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», διαθέτοντας το 8 % τουλάχιστον των πόρων του ΕΤΠΑ σε εθνικό επίπεδο για τον σκοπό αυτόν. Θα πρέπει επίσης να οριστεί ότι το εν λόγω ποσοστό θα πρέπει να τηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού σε περίπτωση μεταφοράς μεταξύ των προτεραιοτήτων ενός προγράμματος ή μεταξύ προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ενδιάμεσης επανεξέτασης.

(49)

Προκειμένου να εντοπιστούν ή να προβλεφθούν λύσεις οι οποίες θα αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που συνδέονται με τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη σε ενωσιακό επίπεδο, η πρωτοβουλία «Αστικές Καινοτόμες Δράσεις» στον τομέα της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης θα πρέπει να αντικατασταθεί από μια «Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία» η οποία θα υλοποιηθεί υπό καθεστώς άμεσης ή έμμεσης διαχείρισης. Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να καλύπτει όλες τις αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών αστικών περιοχών, και να στηρίζει την Αστική Ατζέντα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να τονωθεί η συμμετοχή των τοπικών αρχών στις θεματικές εταιρικές σχέσεις στο πλαίσιο της Αστικής Ατζέντας, το ΕΤΠΑ θα πρέπει να παρέχει στήριξη για τις οργανωτικές δαπάνες που σχετίζονται με μία τέτοια συμμετοχή. Η πρωτοβουλία θα μπορούσε να περιλαμβάνει διακυβερνητική συνεργασία σε αστικά θέματα, ιδίως συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση και την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Αστικής Πρωτοβουλίας. Οι δράσεις που συμφωνούνται στο πλαίσιο ενός τέτοιου διαχειριστικού μοντέλου θα μπορούν να περιλαμβάνουν ανταλλαγές για περιφερειακούς και τοπικούς εκπροσώπους. Οι δράσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Αστικής Πρωτοβουλίας θα πρέπει να προωθούν διασυνδέσεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών εντός των λειτουργικών αστικών περιοχών. Η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει ιδιαίτερη σημασία από αυτήν την άποψη.

(50)

Η εμπορική εκμετάλλευση και η κλιμάκωση των διαπεριφερειακών έργων καινοτομίας θα πρέπει να προωθηθούν σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης μέσω των νέων διαπεριφερειακών επενδύσεων καινοτομίας, τις οποίες θα διαχειρίζεται η Επιτροπή. Με την υποστήριξη έργων καινοτομίας σε τομείς έξυπνης εξειδίκευσης, συμπεριλαμβανομένων πιλοτικών έργων και μέτρων ανάπτυξης ικανοτήτων, θα ωφελήσουν ιδίως τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, ενισχύοντας τα οικοσυστήματα καινοτομίας τους και την ικανότητά τους να ενσωματωθούν σε μεγαλύτερες αλυσίδες αξίας της Ένωσης. Θα πρέπει επίσης να συμβάλουν στην υλοποίηση της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 18ης Ιουλίου 2017 με τίτλο «Ενίσχυση της καινοτομίας στις περιφέρειες της Ευρώπης: στρατηγικές για μια ανθεκτική, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», ιδίως για τη στήριξη θεματικών πλατφορμών έξυπνης εξειδίκευσης σε κρίσιμους τομείς.

(51)

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, ιδίως με την έγκριση μέτρων, σύμφωνα με το άρθρο 349 ΣΛΕΕ, για τη χορήγηση πρόσθετων κονδυλίων στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, προκειμένου να αντισταθμιστεί το πρόσθετο κόστος που συνεπάγονται για τις περιοχές αυτές ένα ή περισσότερα από τα προβλήματα που αναφέρονται στο άρθρο 349 ΣΛΕΕ, δηλαδή η μεγάλη απόσταση, ο νησιωτικός χαρακτήρας, η μικρή έκταση, η δύσκολη μορφολογία και το κλίμα, η οικονομική εξάρτηση από μικρό αριθμό προϊόντων, και τα οποία είναι μόνιμα και σωρευτικά και αναχαιτίζουν σημαντικά την ανάπτυξή τους. Τα εν λόγω κονδύλια πρέπει να μπορούν να καλύπτουν επενδύσεις, λειτουργικές δαπάνες και υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας με σκοπό την αντιστάθμιση του πρόσθετου κόστους που προκαλείται από τους παραπάνω περιορισμούς. Η λειτουργική ενίσχυση πρέπει να μπορεί να καλύπτει δαπάνες υπηρεσιών εμπορευματικών μεταφορών και ενισχύσεις εκκίνησης επιχειρήσεων για υπηρεσίες μεταφορών, καθώς και δαπάνες για πράξεις που συνδέονται με προβλήματα αποθήκευσης, το υπερβολικό μέγεθος και τη συντήρηση των εργαλείων παραγωγής και την έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου στην τοπική αγορά. Τα εν λόγω κονδύλια δεν θα πρέπει να υπόκεινται στις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης. Για να προστατευτεί η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και όπως συμβαίνει με όλες τις πράξεις που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, οποιαδήποτε στήριξη του ΕΤΠΑ για τη χρηματοδότηση λειτουργικών και επενδυτικών ενισχύσεων στις εξόχως απόκεντρες περιοχές θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ.

(52)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταχεία αντιμετώπιση έκτακτων και ασυνήθιστων περιστάσεων, όπως αναφέρεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, οι οποίες θα μπορούσαν να προκύψουν κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για την έγκριση προσωρινών μέτρων ώστε να διευκολυνθεί η χρήση της στήριξης από το ΕΤΠΑ για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστάσεων. Η Επιτροπή θα πρέπει να εγκρίνει τα μέτρα που είναι τα πλέον κατάλληλα υπό το πρίσμα των εξαιρετικών ή ασυνήθιστων περιστάσεων που αντιμετωπίζει ένα κράτος μέλος, διατηρώντας παράλληλα τους στόχους του ταμείου. Επιπλέον, οι εκτελεστικές αποφάσεις σε σχέση με ένα προσωρινό μέτρο για τη χρήση του ΕΤΠΑ, με στόχο την αντιμετώπιση έκτακτων ή ασυνήθιστων περιστάσεων, θα πρέπει να εγκρίνονται χωρίς διαδικασίες επιτροπής, δεδομένου ότι το πεδίο εφαρμογής καθορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και περιορίζεται στο μέτρο που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί την εφαρμογή και να εκτιμά την καταλληλότητα των μέτρων.

(53)

Για την τροποποίηση ορισμένων μη ουσιωδών στοιχείων του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, ώστε να προσαρμόζει, όπου δικαιολογείται, το παράρτημα II στο οποίο παρατίθεται κατάλογος των δεικτών που χρησιμοποιούνται ως βάση για την παροχή πληροφοριών προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις επιδόσεις των προγραμμάτων. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Ειδικότερα, για να εξασφαλιστεί ισότιμη συμμετοχή στην κατάρτιση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματική πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την κατάρτιση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(54)

Καθώς ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής μέσω της μείωσης των κυριότερων περιφερειακών ανισορροπιών στην Ένωση, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, ενώ, αντίθετα, μπορεί, λόγω της έκτασης των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιφερειών, της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών και των περιορισμών των δημοσιονομικών πόρων των κρατών μελών και των περιφερειών, να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να εγκρίνει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(55)

Ενόψει της έκδοσης του παρόντος κανονισμού μετά την έναρξη της περιόδου προγραμματισμού, και λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης να υλοποιηθούν με συντονισμένο και εναρμονισμένο τρόπο το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, και προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταχεία εφαρμογή του, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I

Άρθρο 1

Άρθρο 2

Άρθρο 3

Άρθρο 4

Άρθρο 5

Άρθρο 6

Άρθρο 7

Άρθρο 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ II

Άρθρο 9

Άρθρο 10

Άρθρο 11

Άρθρο 12

Άρθρο 13

Άρθρο 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ III

Άρθρο 15

Άρθρο 16

Άρθρο 17

Άρθρο 18

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II