Πρόταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ αναφορικά με πολυετές πρόγραμμα δράσεων στο πεδίο της ενέργειας: Πρόγραμμα "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη" (2003-2006)

(υποβάλλεται από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Εισαγωγη

Στην Πράσινη Βίβλο με τίτλο «Προς μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού [1]», η Επιτροπή προτείνει τις ακόλουθες δράσεις, σε μακροπρόθεσμο ενεργειακό πλαίσιο:

[1] COM(2000) 769 τελικό της 29.11.2000.

- Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επανεξισορροπήσει την πολιτική της προσφοράς με σαφείς δράσεις προς όφελος της πολιτικής της ζήτησης. Πράγματι, η αύξηση της κοινοτικής προσφοράς είναι περιορισμένη, λαμβανομένων υπόψη των αναγκών στον τομέα, ενώ η αντίστοιχη, στη ζήτηση, φαίνεται περισσότερο ελπιδοφόρα.

- Όσον αφορά τη ζήτηση ενέργειας στην Πράσινη Βίβλο γίνεται έκκληση για μια γνήσια μεταβολή της συμπεριφοράς των καταναλωτών. Οι κλάδοι των μεταφορών και των κατασκευών θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ενεργού πολιτικής εξοικονόμησης ενέργειας και διαφοροποίησης προς όφελος μη ρυπογόνων μορφών ενέργειας.

- Όσον αφορά την προσφορά ενέργειας, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον αγώνα κατά της κλιματικής θέρμανσης. Η ανάπτυξη νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας (συμπεριλαμβανομένων των βιοκαυσίμων), αποτελεί το κλειδί της αλλαγής. Ο διπλασιασμός του μεριδίου τους - από 6 σε 12 % - στο ενεργειακό ισοζύγιο, καθώς και η αύξηση του ποσοστού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τις μορφές αυτές, από 14 σε 22 %, είναι στόχος προς επίτευξη έως το 2010.

Οι κύριες γραμμές δράσης, όπως σκιαγραφούνται στην Πράσινη Βίβλο, αξιοποιήθηκαν και ενισχύθηκαν με τις νέες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες αποφασίστηκαν κατά το πρόσφατο ευρωπαϊκό συμβούλιο του Goteborg, συγκεκριμένα όσον αφορά την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη.

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Αειφόρος ανάπτυξη της Ευρώπης για έναν καλύτερο κόσμο: στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη» [2], που υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ, αναφέρονται μεταξύ των κυρίων εμποδίων για την αειφόρο ανάπτυξη οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και οι οχλήσεις που οφείλονται στις μεταφορές. Για την αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών είναι απαραίτητη μια νέα προσέγγιση στις κοινοτικές πολιτικές και μια προσπάθεια προσέγγισης στους πολίτες και στις επιχειρήσεις, με σκοπό την καταβολή των προτύπων κατανάλωσης και επενδύσεων. Πρόκειται, τέλος, για ριζικό επαναπροσανατολισμό των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων προς τις νέες και ήπιες προς το περιβάλλον τεχνολογίες, ώστε να αποσυνδεθεί η επιδείνωση της κατάστασης του περιβάλλοντος και η υπερκατανάλωση από τους όρους της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

[2] COM(2001) 264 τελικό της 15.5.2001.

Υπό τον τίτλο "Περιορισμός της αλλαγής του κλίματος και αύξηση της χρήσης καθαρών πηγών ενέργειας", η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης προτείνει:

- σαφή μέτρα μείωσης της ενεργειακής ζήτησης μέσω, π.χ., αυστηρότερων ελάχιστων προτύπων και απαιτήσεων επισήμανσης για τα κτίρια και τις ηλεκτρικές συσκευές προκειμένου να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση.

- μεγαλύτερη στήριξη της έρευνας, ανάπτυξης και διάδοσης τεχνολογιών σχετικών με καθαρούς και ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, εξάλλου, να αποτελέσει υπόδειγμα σε διεθνές επίπεδο, χάρη σε εκ βάθρων αναπροσανατολισμό των πολιτικών της και των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεών της προς την κατεύθυνση της αειφόρου και ήπιας περιβαλλοντικής ανάπτυξης, με βάση τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, καθώς επίσης και μέσω διεθνούς συνεργασίας που είναι σε θέση να βελτιώσει τις προοπτικές της εν λόγω αειφόρου ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα.

Στην ανακοίνωση που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της ομάδας G8 στη Γένοβα στις 22 Ιουλίου 2001, αναγνωρίζεται η σημασία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας για την αειφόρο ανάπτυξη, τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού και τη διατήρηση του περιβάλλοντος, καθώς και η συμβολή της στην καταπολέμηση της φτώχειας. Τα μέλη της ομάδας G8 δεσμεύτηκαν εγγυώμενα ότι οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας θα καταβάλουν ενδεδειγμένη θέση στα εθνικά τους σχέδια και κάλεσαν τις άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο. Δεσμεύθηκαν επίσης να συμβάλουν ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να εντείνουν τις θεσμικές τους προσπάθειες και να καθορίσουν στρατηγικές της αγοράς για αύξηση των επενδύσεων και διάδοση βέλτιστης πρακτικής στο πεδίο των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας.

Οι νέοι διοικητικοί προσανατολισμοί της Επιτροπής - ιδίως όσον αφορά την εξωτερική ανάθεση και τις λεπτομέρειες εφαρμογής της - επιτρέπουν, τέλος, την προσφυγή σε νέες λύσεις που διευκολύνουν τη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων.

Η παρούσα ανακοίνωση, καθώς και τα προτεινόμενα σε αυτήν μέτρα, εγγράφονται στο πλαίσιο της νέας μακροπρόθεσμης στρατηγικής γης Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ενέργειας, καθώς και στη νέα αυτή μέθοδο συντονισμού των κοινοτικών πολιτικών με τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης.

2. H ενεργειακη πολιτικη στο πλαισιο τησ κοινοτικησ στρατηγικησ για την αειφορο αναπτυξη

Οι τομείς της ενέργειας και των μεταφορών είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου. Οι ενεργειακοί στόχοι που σκιαγραφούνται στην Πράσινη Βίβλο «Προς μία ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού», καθώς και οι νέοι προσανατολισμοί όσον αφορά την κοινή πολιτική για τις μεταφορές, που παρουσιάζονται στη Λευκή Βίβλο «Η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το 2010: η ώρα των επιλογών» [3], καλούν σε αναπροσαρμογή και ενίσχυση των κοινοτικών μέσων - τόσο των νομοθετικών μέτρων όσο και των προγραμμάτων υποστήριξης - ώστε να εστιασθούν περισσότερο στη βελτίωση της διαχείρισης της ενεργειακής ζήτησης και στην ανάπτυξη των νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, ιδίως σε σύνδεση με τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών.

[3] COM(2001) 370 τελικό της 12.9.2001.

Όσον αφορά τα νομοθετικά μέτρα, η Επιτροπή προβλέπει τη συμπλήρωση της δράσης που έχει ήδη αναληφθεί στο πλαίσιο της οδηγίας για την προώθηση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες μορφές ενέργειας στην εσωτερική αγορά [4], με νέες προτάσεις στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας [5] και της ενεργειακής απόδοσης [6]. Με τα νέα αυτά νομοθετικά μέτρα προβλέπεται η αξιολόγηση, ο έλεγχος και η παρακολούθηση της επιτευχθείσας προόδου. Η εφαρμογή τους θα διευκολυνθεί ιδιαίτερα με κοινοτική υποστήριξη της προώθησης και διάδοσης, στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, της βέλτιστης πρακτικής στον αντίστοιχο τομέα.

[4] Οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 2001 για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας,. ΕΕ L 283 της 27.10.2001, σ. 33.

[5] Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προώθηση της χρήσης βιοκαυσίμων στις μεταφορές, COM(2001) 547 τελικό της 07.11.2001.

[6] Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. COM(2001)226 τελικό της 11.05.2001.

Στόχος είναι η επιτάχυνση της διείσδυσης των νέων τεχνολογιών στην αγορά, στα εν λόγω πεδία, με τη δημιουργία ευνοϊκού νομοθετικού πλαισίου και τον καθορισμό των στόχων για την Ένωση και για τα κράτη μέλη.

Οι ίδιοι δύο αυτοί στόχοι, συνδυασμένοι στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας [7] και της ενεργειακής απόδοσης [8], θα έχουν ουσιαστική συμβολή στην επίτευξη των περιορισμών που αναφέρονται στις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου, όπως έχουν καθοριστεί στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κιότο. Η πραγματοποίησή τους αποτελεί επομένως υποχρέωση της Επιτροπής η οποία πρέπει να τιμήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει.

[7] Ανακοίνωση της Επιτροπής "Ενέργεια για το μέλλον: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας", COM(1997) 599 τελικό της 26.11.1997.

[8] Ανακοίνωση της Επιτροπής "Σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα", COM(2000) 247 τελικό της 26.4.2000.

Τα νομοθετικά μέτρα που θα επέτρεπαν την επίτευξη των καθορισμένων στα δύο αυτά πεδία στόχων θα πρέπει, ωστόσο, να ακολουθήσουν και να συμβαδίζουν με ενισχυμένα προγράμματα υποστήριξης για την επίτευξη, μεσομακροπρόθεσμα, των αποτελεσματικών εκείνων αλλαγών τις οποίες στοχεύουν τα προτεινόμενα μέτρα. Τα κοινοτικά προγράμματα στους προαναφερόμενους τομείς θα πρέπει να ενισχυθούν και να προσανατολιστούν στην κατεύθυνση αυτή.

Για τη νέα αυτή προσέγγιση απαιτείται επίσης ενίσχυση της κοινοτικής δράσης στους κύριους συντελεστές, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών φορέων και κάθε άλλης οργάνωσης που, στο επίπεδό της, συμβάλει στην κοινοτική προσπάθεια στην κατεύθυνση των αλλαγών που προτείνονται στη Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση [9], όπου, μεταξύ άλλων, προβλέπεται ενισχυμένη συμμετοχή και άνοιγμα στους κυρίως συντελεστές, μέσω της καθιέρωσης συστηματικότερου διαλόγου και αλληλεπίδρασης μεταξύ της Κοινότητας και των κρατών μελών, των περιφερειακών και τοπικών οργάνων και της κοινωνίας των πολιτών.

[9] COM(2001) 428 τελικό της 25.7.2001.

Η εν λόγω αναγκαιότητα ενίσχυσης της κοινοτικής δράσης αναδεικνύεται καθοριστικότερη στην προοπτική της διευρυμένης Ένωσης. Πράγματι, η ενεργειακή ένταση στις υποψήφιες χώρες είναι πολύ υψηλότερη από ό,τι στα κράτη μέλη.

Σε διεθνές επίπεδο, η Ευρώπη έχει στρατευθεί στον αγώνα ενάντια στη φτώχεια, καθώς επίσης έχει αναλάβει δέσμευση για την υλοποίηση των διεθνών αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. η ενέργεια έχει σημαντικό ρόλο σε οριζόντιο επίπεδο, στο πλαίσιο των εν λόγω προσπαθειών. Η συνεργασία αυτή αφορά κατά προτεραιότητα τον ασφαλή εφοδιασμό από ενεργειακές πηγές, την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης ενέργειας, των καθαρών τεχνολογιών και της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και της δημιουργίας θεσμικών δυνατοτήτων. To τμήμα COOPENER συνδέεται και συμπληρώνει αυτή την πρωτοβουλία.. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει η Ευρώπη να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τις επενδύσεις για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ως συμβολή στην άμβλυνση των προβλημάτων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πληθυσμών. Η προσαρμογή των κοινοτικών πολιτικών σε θέματα ενέργειας και μεταφορών στους εσωτερικούς και εξωτερικούς στόχους της αειφόρου ανάπτυξης υπογραμμίζεται, εξάλλου, από την Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της της 13ης Φεβρουαρίου 2002 [10], "Προς μια παγκόσμια σύμπραξη για αειφόρο ανάπτυξη".

[10] COM(2002) 82 τελικό της 13.2.2002, COM(2002)82 τελικό/2 - Προσθήκη FR - της 21.2.2002

Πρέπει να σημειωθεί ότι για τη νέα αυτή προσέγγιση απαιτούνται πρόσθετοι ανθρώπινοι πόροι και ότι, στο τρέχον πλαίσιο και με δεδομένο τον χαρακτήρα των εν λόγω καθηκόντων, μία επιλογή είναι η δημιουργία ευρωπαϊκού οργανισμού με βάση την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου περί θεσπίσεως του καταστατικού των εκτελεστικών οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με ορισμένα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων [11]. Σε περίπτωση απουσίας ενός τέτοιου οργανισμού, θα απαιτηθεί για την εκτέλεση του προγράμματος αύξηση του προσωπικού των υπηρεσιών της Επιτροπής που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση του προγράμματος, από 38 σε 52 άτομα. Η επιλογή αυτή αφορά, ωστόσο, και σημαντική μείωση των δραστηριοτήτων πληροφόρησης, προώθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των έργων και των δράσεων, καθώς και την επιβολή ελάχιστου ορίου χρηματοδότησης των έργων ή δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος.

[11] COM(2001)808 τελικό της 28.12.2001.

3. Τα προγράμματα altener και save (1991-1997) και το πρώτο πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια (1998-2002)

Η κοινοτική δράση για την μη τεχνολογική υποστήριξη στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας άρχισε το 1991 με τη θέσπιση του προγράμματος SAVE, και, στη συνέχεια, τη θέσπιση του προγράμματος ALTENER το 1993. Η επιτυχία των δύο αυτών προγραμμάτων διαπιστώθηκε από το σύνολο των κοινοτικών οργάνων ενώ οι δραστηριότητές τους συνεχίστηκαν στο πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002) και στα συναφή μέτρα, που εγκρίθηκε το 1998 και λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2002.

Το πρόγραμμα πλαίσιο, συνολικού προϋπολογισμού 175 εκατομμυρίων ευρώ, περιλάμβανε επτά αποφάσεις: την απόφαση για το πρόγραμμα πλαίσιο και έξι άλλες προσαρτημένες που αφορούσαν τα ειδικά προγράμματα:

- ETAP - αναλύσεις προοπτικών και παρακολούθηση των αγορών (5 εκατομμύρια ευρώ),

- SYNERGY - διεθνής ενεργειακή συνεργασία (15 εκατομμύρια ευρώ),

- CARNOT - ενθάρρυνση τεχνολογιών αντιρρυπαντικής και αποδοτικής χρησιμοποίησης των στερεών καυσίμων (3 εκατομμύρια ευρώ),

- SURE - συνεργασία στον πυρηνικό τομέα και ιδίως στην ασφάλεια, τη βιομηχανική συνεργασία με τα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη και στη μεταφορά ραδιενεργού υλικού, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης του παράνομου εμπορίου (9 εκατομμύρια ευρώ),

- ALTENER - προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (77 εκατομμύρια ευρώ),

- SAVE - προώθηση της ενεργειακής απόδοσης (66 εκατομμύρια ευρώ).

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο είχαν την πρωτοβουλία για πρόγραμμα πλαίσιο που αφορά την ενέργεια, ώστε να συγκεντρωθούν σε αυτό τα υφιστάμενα προγράμματα, με σκοπό να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας και ενίσχυση του συντονισμού τους. Ωστόσο, δεν ευοδώθηκαν οι προσδοκίες ενός προγράμματος πλαισίου όσον αφορά οικονομίες κλίμακας και αποτελεσματικότητα διαδικασιών και υλοποίησης. αφενός επειδή ήταν αδύνατη η στήριξη σε μία και μόνη νομική βάση και, αφετέρου, εξαιτίας του πολύ διαφορετικού χαρακτήρα των προγραμμάτων και των στόχων τους.

3.1 Ετήσια αξιολόγηση του προγράμματος πλαίσιο για την ενέργεια (2000)

Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 1, της απόφασης του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο που αφορά τις δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002), η Επιτροπή εξετάζει κάθε χρόνο την πορεία υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων του. Η αξιολόγηση, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2000 από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, αφορούσε κυρίως την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια κάθε προγράμματος, τον εσωτερικό συντονισμό της Επιτροπής, καθώς και τη συνάφεια μεταξύ των επιλεγέντων έργων και των στόχων των προγραμμάτων το 1998 και 1999. Οι αξιολογητές αναγνώρισαν στην έκθεσή τους τη σημασία των προγραμμάτων ALTENER, SAVE, SYNERGY και EΤΑΡ στο πλαίσιο της κοινοτικής στρατηγικής για τη μείωση των εκπομπών CO2. Από τις αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης αυτής προκύπτουν πάντως τέσσερις κύριοι τομείς για τους οποίους απαιτούνται ορισμένες αναπροσαρμογές στις κατευθύνσεις:

- καταρχάς, η ύπαρξη «μικρών» προγραμμάτων με πολύ διαφορετικό κοινό στόχο και με ανεξάρτητες δράσεις και διαδικασίες. τα προγράμματα όμως αυτά θα μπορούσαν εξίσου να συνιστούν γραμμές δράσης ενός ή δύο προγραμμάτων, γεγονός που θα αποτελούσε κέρδος για την απόδοσή τους, λόγω σύμπτυξης των ανθρώπινων πόρων και εναρμόνισης των διαδικασιών επιλογής, αξιολόγησης και διαχείρισης.

- η αναντιστοιχία μεταξύ των στόχων ορισμένων προγραμμάτων και των διατιθέμενων μέσων, ιδίως στα προγράμματα ALTENER και SAVE. πρόκειται - με διατήρηση των διατιθέμενων κονδυλίων - είτε περιορισμό των στόχων είτε για διάθεση των χρηματοοικονομικών μέσων και της διαχείρισης που είναι απαραίτητα για την επίτευξή τους.

- οι μέθοδοι και οι διαδικασίες επιλογής, αξιολόγησης και διαχείρισης πρέπει να εκσυγχρονιστούν.

- η προώθηση του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων και η διάδοση των αποτελεσμάτων τους είναι ιδιαίτερα ανεπαρκής και, πάντως, δεν είναι συστηματική και κατάλληλη, συνιστώντας ένα καθοριστικής σημασίας στοιχείο για αναπροσαρμογή.

Σύμφωνα με την ανάλυση των ειδημόνων, για την αύξηση της αποτελεσματικότητας ενός μελλοντικού προγράμματος, ύστερα από το 2002, θα πρέπει να υπάρχει ένα μόνο πρόγραμμα με δύο σκέλη: οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας και η εξοικονόμηση ενέργειας. Ως οριζόντια υποστήριξη των δραστηριοτήτων αυτών θα υπάρξουν δραστηριότητες διάδοσης τεχνολογιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε τρίτες χώρες, καθώς και η εξασφάλιση των απαραίτητων υπηρεσιών και μελετών για τη διαχείριση του προγράμματος. Το πρόγραμμα SURE θα πρέπει να συνδεθεί με τις δραστηριότητες στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας.

3.2 Ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος πλαίσιο για την ενέργεια (2001)

Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο 5, παράγραφος 2, της απόφασης του Συμβουλίου που αφορά το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002), στο τέλος του τρίτου έτους εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος η Επιτροπή ζήτησε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να πραγματοποιήσουν συνολική εξωτερική αξιολόγηση της πορείας της πραγματοποίησης των κοινοτικών δράσεων που διεξάγονται βάσει του εν λόγω προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων.

Η εν λόγω αξιολόγηση έχει μόλις αρχίσει και η τελική έκθεση που θα περιλαμβάνει τη μέθοδο ανάλυσης του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων καθώς και τον αντίκτυπό τους, θα υποβληθεί από τους εμπειρογνώμονες στην Επιτροπή στις αρχές του 2002. Τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων αυτών θα ανακοινωθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, ενώ θα ληφθούν υπόψη κατά την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών.

4. Ενα νέο πρόγραμμα για την ενέργεια: "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη "

Για τη στρατηγική της μεσομακροπρόθεσμης ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, καθώς και την ένταξη της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος στον τομέα της ενέργειας, καθώς και στις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, απαιτείται αναπροσανατολισμός των προγραμμάτων υποστήριξης, ώστε να συγκροτηθεί η κοινοτική δράση ως συνεκτικό και αποτελεσματικό σύνολο, τόσο από διαδικαστική άποψη όσο και αναφορικά με τους στόχους.

Οι συντελεστές πρέπει να δράσουν με ευφυία, εξ ου και το όνομα του προγράμματος ("Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη"), με σκοπό τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων και την εξασφάλιση, σε μακροχρόνια βάση, του κεκτημένου επιπέδου ανάπτυξης στην κοινωνία μας μέσω υπεύθυνης ενεργειακής πρακτικής που θα βασίζεται στην τεχνολογική καινοτομία και στην ικανότητα του επαγγελματικού κλάδου και της οικονομίας να ενσωματώνει το ταχύτερο δυνατό τις βέλτιστες ενεργειακές πρακτικές.

Με τα σημερινά δεδομένα η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι σημαντική η διεύρυνση και ενίσχυση ορισμένων δράσεων, καθώς και η συμπερίληψή τους σε ενιαίο πλαίσιο: το προτεινόμενο πρόγραμμα συμβάλλει στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, στην ανταγωνιστικότητα και στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Αποτελεί ενισχυμένη προστιθέμενη αξία σε σχέση με τη μεμονωμένη δράση κάθε κράτους μέλους.

Η παρούσα ανακοίνωση συνοδεύεται από πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με πολυετές πρόγραμμα για δράσεις στον τομέα της ενέργειας - "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη (2003-2006)". Το πρόγραμμα νοείται ως το κύριο κοινοτικό μέσο μη τεχνολογικής υποστήριξης στον τομέα της ενέργειας. Αποτελεί συνέχεια στις δράσεις που αναφέρονται στα προγράμματα ALTENER, SAVE και, εν μέρει, SYNERGY, και ομαλοποιεί όλες τις δράσεις στον ενεργειακό τομέα που συμβάλουν στην εκπλήρωση των κύριων στόχων των κοινοτικών στρατηγικών για την ενέργεια και τις μεταφορές όσον αφορά τις ενεργειακές πτυχές και τη στρατηγική της αειφόρου ανάπτυξης.

Το νέο πρόγραμμα ενισχύει τις πτυχές «ανανεώσιμες μορφές ενέργειας» και «ενεργειακή απόδοση», εισάγοντας μια τρίτη και τέταρτη πτυχή όσον αφορά την ενέργεια στις μεταφορές και την προώθηση σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, στους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους και στην ενεργειακή απόδοση. Ενισχύονται επίσης οι δραστηριότητες διάδοσης και προώθησης βέλτιστων πρακτικών με σκοπό την προετοιμασία των συντελεστών του εν λόγω τομέα, επιχειρήσεων και πολιτών, για τις αλλαγές που σημειώνονται ήδη, αλλά που θα λάβουν την τελική τους έκταση στο μέλλον, καθώς και να επιφέρει γνήσια αλλαγή της συμπεριφοράς τους όσον αφορά την ενέργεια, μέσω της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της προώθησης των επενδύσεων στις νέες τεχνολογίες.

Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τέσσερα ειδικά πεδία: την ορθολογική χρήση της ενέργειας και τον έλεγχο της ζήτησης (SAVE), τις νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ALTENER), τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών (STEER) και την διεθνή προώθηση στους τομείς των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης (COOPENER). Προβλέπονται έξι τύποι δράσης για κάθε πεδίο, δηλαδή: α) εφαρμογή των στρατηγικών, επεξεργασία των προτύπων, εκπόνηση μελετών κλπ.. β) δημιουργία δομών και μέσων χρηματοδότησης και αγοράς, συμπεριλαμβανομένου του τοπικού και περιφερειακού προγραμματισμού. γ) προώθηση συστημάτων και εξοπλισμού για διευκόλυνση της μετάβασης από την επίδειξη στην εμπορική εκμετάλλευση. δ) ανάπτυξη των δομών πληροφόρησης και εκπαίδευσης και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων. ε) παρακολούθηση και στ) αξιολόγηση του αντίκτυπου των δράσεων (βλέπε πίνακα σε παράρτημα).

Κατά τα λοιπά, το πρόγραμμα εφαρμόζεται μέσω στοχοθετημένων πρωτοβουλιών, που ονομάζονται «δράσεις-κλειδί», και αναφέρονται σε ένα ή περισσότερα ειδικά πεδία δράσεων.

4.1. Στόχοι του προγράμματος "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη"

Για να μπορούν να λάβουν κοινοτική χρηματοοικονομική υποστήριξη πρέπει οι δράσεις να αποσκοπούν, στο σύνολό τους, στην τόνωση της ευρωπαϊκής αγοράς και, μεταξύ άλλων:

- να πραγματοποιήσουν την οικονομικά εφικτή βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και να επιτύχουν μείωση της ενεργειακής έντασης κατά 1% ετησίως, ώστε να επιτύχουν τα δύο τρίτα της δυνητικά επιτεύξιμης εξοικονόμησης (18% το 2010) περιορίζοντας έτσι τις εκτιμώμενες εκπομπές CO2 σε ποσοστό περίπου 40% της δέσμευσης που είχε αναλάβει η ΕΕ στο Κιότο.

- να δρομολογηθούν δράσεις που αποσκοπούν στη δημιουργία ή διεύρυνση των δομών και μέσων για την ανάπτυξη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, με τη βοήθεια υφιστάμενων ή μελλοντικών νομοθετικών μέσων, ώστε το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη μικτή εσωτερική κατανάλωση ενέργειας να αυξηθεί από 6% σε 12% έως το 2010 (ηλεκτρισμός, θερμότητα, βιοκαύσιμα).

- το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να φθάσει σε ποσοστό 22,1% το 2010.

- να αυξηθεί σημαντικά το μέρος της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από συμπαραγωγή ώστε να φθάσει σε ποσοστό 18% έως το 2010, αποφεύγοντας έως τότε πρόσθετες εκπομπές που εκτιμούνται σε 65 εκατομμύρια τόνους CO2.

- να αναπτυχθεί το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), να εναρμονιστεί και να βελτιωθεί η ποιότητα των ανανεώσιμων τεχνολογιών που διατίθενται στην αγορά και να δημιουργηθούν οι καλύτερες συνθήκες για επιτάχυνση των επενδύσεων αυξάνοντας την εγκατεστημένη ισχύ για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, γεγονός που θα επιτρέψει την αποφυγή εκπομπών CO2 που εκτιμούνται σε 330 εκατομμύρια τόνους περίπου.

- προώθηση, μέσω του COOPENER, των μηχανισμών του πρωτοκόλλου του Κιότο για την ανάπτυξη αειφόρων ενεργειακών συστημάτων και συμβολή στην άμβλυνση της φτώχειας, καθώς και στην υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, βελτιώνοντας την πρόσβαση των από άποψη ενέργειας φτωχότερων σε ενεργειακές υπηρεσίες.

Στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα θα δώσει καταρχάς τη δυνατότητα επεξεργασίας και εφαρμογής μιας μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής που θα συμβαδίζει με τους στόχους της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και με τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων. Τέλος, το πρόγραμμα θα πρέπει να επιφέρει πραγματική αλλαγή σε ευρωπαϊκή κλίμακα, με την ευαισθητοποίηση των κύριων ενδιαφερόμενων φορέων (δημόσιες αρχές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων, παραγωγοί, επαγγελματίες, διδάσκοντες, καταναλωτές κλπ.) ώστε να επιλέξουν αποδοτικούς και ευφυείς τρόπους παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, με στέρεες και αειφόρες βάσεις. να προάγει τις ανταλλαγές εμπειρίας και τεχνογνωσίας. να υποστηρίξει τις δράσεις τόνωσης των επενδύσεων στις αναδυόμενες τεχνολογίες. να ενθαρρύνει τη διάδοση βέλτιστης πρακτικής, συμπεριλαμβανομένου και του εκπαιδευτικού συστήματος.

Εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων τους εξαιρούνται από τα πεδία δράσης του προγράμματος οι δραστηριότητες που αναφέρονται στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και στο 6ο πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης.

Με το παρόν πρόγραμμα επιδιώκεται επίσης η ενίσχυση της διαφάνειας, της συνοχής και του συντονισμού του συνόλου των δράσεων, η προώθηση των δράσεων που ενοποιούν τα διάφορα πεδία και η ενθάρρυνση αποτελεσματικής συνάρθρωσης των δράσεων του προγράμματος με τις δράσεις που διεξάγονται βάσει άλλων κοινοτικών πολιτικών, ιδίως τη στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την κλιματική αλλαγή, τη συνεργασία για την ανάπτυξη, την πολιτική ενίσχυσης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, ιδίως ενόψει της προοπτικής διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις του FEDER στον τομέα της ενέργειας, καθώς και τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται από τα κράτη μέλη.

4.2. Πεδία δράσης του προγράμματος

Το πρόγραμμα αποτελείται από τέσσερα πεδία ειδικής δράσης:

(α) Ορθολογική χρήση της ενέργειας και έλεγχος της ζήτησης (SAVE)

(β) Νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ALTENER)

γ) Ενεργειακές πτυχές των μεταφορών (δράσεις STEER).

δ) Διεθνής συνεργασία με τις αναπτυσσόμενες χώρες στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης (δράσεις COOPENER).

Οι δράσεις που ανελήφθησαν κατά το παρελθόν στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης έγιναν ευνοϊκά δεκτές και τα αποτελέσματά τους, λαμβανομένων υπόψη των περιορισμένων χρηματοδοτικών μέσων, συνέβαλαν στην πραγματοποίηση σημαντική πρόοδο στο νομοθετικό επίπεδο καθώς και όσον αφορά την προώθησή τους. Για την εξέλιξη προς την κατεύθυνση αποδοτικών και ευφυών ενεργειακών συστημάτων απαιτείται η ενίσχυση της δράσης στα δύο αυτά πεδία, στα οποία πρέπει να προστεθεί συγκεκριμένη δράση όσον αφορά τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, καθώς και η διεθνής συνεργασία στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η διεθνής συνεργασία δεν είναι απλώς αναγκαία. αποτελεί επιτακτικό καθήκον ενόψει των διεθνών δεσμεύσεων που είχε αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση ενώπιον των διεθνών οργάνων και θεσμών. Η δράση διεθνούς προώθησης (COOPENER) στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος εντάσσεται στην παγκόσμια στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης, ιδίως όσον αφορά τη συμβολή της Ένωσης στην αειφόρο ανάπτυξη σε παγκόσμια κλίμακα. Η δράση COOPENER εξασφαλίζει τη συνέχιση των δράσεων που διεξάγονται στο πλαίσιο του προγράμματος SYNERGY στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. Η εν λόγω διάταξη αποσκοπεί στην εξαρχής ενοποίηση των μέτρων στον ενεργειακό τομέα που, στο πλαίσιο της κοινοτικής αναπτυξιακής δράσης, συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη, και τούτο σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής για τη διεθνή συνεργασία και την αναπτυξιακή βοήθεια. Η δράση στο πεδίο του COOPENER είναι συμπληρωματική προς την κοινοτική παρέμβαση στο πλαίσιο των προγραμμάτων συνεργασίας. Οι προς χρηματοδότηση δράσεις θα συγκεντρωθούν στις αναλύσεις της δυνατότητας των αναπτυσσόμενων χωρών να αναπαράγουν μέτρα και τεχνικές που έχουν εξελιχθεί στην Κοινότητα, καθώς επίσης και στην προώθηση της τεχνογνωσίας και τη μεταφορά κοινοτικών τεχνολογιών στις εν λόγω χώρες. Ο προϋπολογισμός του ειδικού αυτού πεδίου θα πρέπει να αντιστοιχεί σε ποσοστό 8,8% του συνολικού διαθέσιμου ποσού για το πρόγραμμα.

Για καλύτερη συνάρθρωση και συντονισμό μεταξύ του COOPENER και των κοινοτικών πρωτοβουλιών συνεργασίας, θα προταθεί κατά την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών η συγκρότηση ομάδας εργασίας που θα περιλαμβάνει τους εκπροσώπους των οικείων υπηρεσιών της Επιτροπής.

Πρέπει εξάλλου να σημειωθεί ότι η απόφαση για το ALTENER (ΕΕ L 79 της 25.10.2000, σ. 1) συνοδεύεται από κοινή δήλωση που αφορά τις μεσογειακές χώρες, την οποία θα μπορούσε να λάβει υπόψη η Επιτροπή στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης απόφασης.

4.3. Εφαρμογή του προγράμματος

Το πρόγραμμα θα τεθεί σε εφαρμογή ιδίως με τις λεγόμενες "κεντρικές δράσεις" σε διάφορα πεδία. Οι δράσεις αυτές καθορίζονται κατά την εκπόνηση του προγράμματος εργασιών και προσαρμόζονται, κατά περίπτωση, κατά τη διάρκεια του προγράμματος.

Μπορούν επίσης να προβλεφθούν κεντρικές δράσεις στις οποίες περιλαμβάνονται περισσότεροι ειδικοί τομείς. Λόγου χάρη, κεντρικές δράσεις ειδικές για τις άκρως απομακρυσμένες περιοχές - τις εξόχως απόκεντρες περιοχές του άρθρου 299, παρ. 2, της Συνθήκης - ή δράσεις που αφορούν θέματα όπως [12]:

[12] Τα εν λόγω θέματα αναφέρονται εδώ ενδεικτικά. Τα θέματα που επιλέγονται κάθε χρόνο ορίζονται στο πρόγραμμα εργασιών σε διαβούλευση με την επιτροπή του προγράμματος..

- "Αειφόρος ενέργεια για τα νησιά" - ολοκληρωμένα έργα (ΑΠΕ, ορθολογική χρήση ενέργειας, μεταφορές) για τα μικρά νησιά, περιλαμβανομένων των άκρως απομακρυσμένων περιφερειών και των νησιών των χωρών της Μεσογείου που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

- "Οικονομικά κτίρια" - ολοκληρωμένα έργα που αφορούν δημόσια κτίρια και κτίρια κατοικίας με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας (ΑΠΕ + ορθολογική χρήση ενέργειας) σε πόλεις μεσαίου μεγέθους.

- "Ενέργεια και ασφάλεια στην πόλη" - ολοκληρωμένα έργα που αφορούν το φωτισμό, τον αστικό εξοπλισμό δημόσιας χρήσης και τον εξοπλισμό για τις αστικές μεταφορές (ΑΠΕ + ορθολογική χρήση ενέργειας).

- "Νερό και ενέργεια" - ολοκληρωμένα έργα που αφορούν την ύδρευση και τον ενεργειακό εφοδιασμό παράκτιων και τουριστικών ζωνών (αφαλάτωση, ξενοδοχεία και τουριστικός εξοπλισμός) (ΑΠΕ, COOP).

- "Κοινότητες προς το 100% σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας" - ολοκληρωμένα έργα που διεξάγονται στην Ένωση και σε αναπτυσσόμενες χώρες.

- "Πράσινες μεταφορές" - ολοκληρωμένα έργα που στοχεύουν στην εξεύρεση λύσεων στο πεδίο των αστικών μεταφορών.

- "Εκμάθηση της αειφόρου ενέργειας" - ολοκληρωμένα έργα στο πεδίο της εκπαίδευσης.

- "Ανάλυση και αξιολόγηση της επίδρασης στο περιβάλλον από την παραγωγή και χρήση ενέργειας, ιδίως με όρους κλιματικής αλλαγής".

- "Η προαγωγή συντονισμένων αναλύσεων των ενεργειακών πολιτικών και των αγορών σε κοινοτικό επίπεδο, καθώς και των μέτρων που αποσκοπούν στην εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας στα πεδία αυτά".

- "Επεξεργασία κοινής προσέγγισης, σε κοινοτικό επίπεδο, για τις μελέτες, αναλύσεις και έργα πρόβλεψης στον ενεργειακό τομέα".

Η εφαρμογή του προγράμματος μέσω κεντρικών δράσεων επιτρέπει τη συγκέντρωση των μέσων και των κύριων φορέων της αγοράς σε έργα ευρύτερων διαστάσεων όσον αφορά τον αντίκτυπό τους σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, κοινοτικό και διεθνές επίπεδο, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη ορατότητα για την κοινοτική δράση και για τις δράσεις των κρατών μελών. Οι κεντρικές δράσεις μπορούν να είναι συντομότερης διάρκειας από το πρόγραμμα και να δρομολογούνται ταυτόχρονα ή διαδοχικά, συναρτήσει των προτεραιοτήτων που ορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η επιτροπή διαχείρισης του προγράμματος. Στο πρόγραμμα εργασιών θα καθορισθεί ο κατάλογος των κεντρικών δράσεων που θα δρομολογηθούν κατά τη διάρκεια του προγράμματος, καθώς και το ημερολόγιο των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων ή/και προσφορών. Προβλέπονται επίσης ετήσιες επικαιροποιήσεις του προγράμματος εργασιών.

Για την εξασφάλιση μεγαλύτερης ευελιξίας του προγράμματος σε προκλήσεις και έκτακτες καταστάσεις στον τομέα της ενέργειας, θα καθοριστούν από την Επιτροπή οι κατευθυντήριες γραμμές, οι επακριβείς στόχοι και η προτεραιότητα στις κεντρικές δράσεις για καθένα από τα ειδικά πεδία, καθώς και οι λεπτομέρειες εφαρμογής τους. ο καθορισμός τους θα γίνει εντός εξαμήνου από την έγκριση της παρούσας απόφασης, σε διαβούλευση με την επιτροπή του προγράμματος, υπό μορφή λεπτομερούς προγράμματος εργασιών. Το εν λόγω πρόγραμμα εργασιών θα λειτουργήσει ως βάση για την εφαρμογή και την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος καθώς και των δράσεων και πρωτοβουλιών τους. θα διευκρινίζονται επίσης:

- οι λεπτομέρειες χρηματοδότησης και οι κανόνες συμμετοχής.

- τα κριτήρια επιλογής και τις λεπτομέρειες εφαρμογής τους για κάθε τύπο δράσης, καθώς και τη μέθοδο και τα μέσα παρακολούθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των δράσεων ή/και των έργων, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού των δεικτών επιδόσεων.

- το ενδεικτικό ημερολόγιο εφαρμογής του προγράμματος εργασιών, ιδίως όσον αφορά το περιεχόμενο των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

- οι λεπτομέρειες σχετικά με το συντονισμό και τη συνάρθρωση με άλλες κοινοτικές πολιτικές (όπως αναφέρεται στο πρώτο άρθρο, παράγραφος 2), καθώς και η διαδικασία επεξεργασίας και εφαρμογής δράσεων και μέτρων σε συντονισμό με τα αντίστοιχα που διεξάγονται από τα κράτη μέλη στον τομέα της ενέργειας και, ιδίως, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ενεργειακή απόδοση, ώστε να προκύπτει προστιθέμενη αξία σε σχέση με μέτρα που λαμβάνονται μεμονωμένα από κάθε κράτος μέλος και με σκοπό την επίτευξη βέλτιστου συντονισμού των διάφορων μέσων που βρίσκονται στη διάθεση τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και των κρατών μελών.

- οι λεπτομέρειες επιχειρησιακής εφαρμογής ώστε να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή στο πρόγραμμα των απομακρυσμένων και περιφερειακών περιοχών, καθώς και η συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ).

Βάσει του παρόντος προγράμματος, η χρηματοδοτική ενίσχυση που χορηγείται σε δράσεις και μέτρα στα ειδικά πεδία θα καθορισθεί συναρτήσει της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας της προτεινόμενης δράσης και θα εξαρτηθεί από το ενδιαφέρον της και τον λογιζόμενο αντίκτυπό της, καθώς και από την προέλευση της πρωτοβουλίας:

- η εν λόγω ενίσχυση δεν μπορεί, κατά γενικό κανόνα, να υπερβεί ποσοστό 50% του συνολικού κόστους του μέτρου, ενώ το υπόλοιπο ποσό μπορεί να καλυφθεί από δημόσιους ή ιδιωτικούς πόρους, είτε από συνδυασμό τους.

- η εν λόγω ενίσχυση μπορεί πάντως να καλύπτει το σύνολο του κόστους για ορισμένες δράσεις, όπως οι μελέτες και άλλες δράσεις που αφορούν την κατάρτιση, συμπλήρωση, εφαρμογή και αξιολόγηση του αντίκτυπου της κοινοτικής στρατηγικής και των μέτρων πολιτικής, καθώς και των μέτρων που προτείνονται από την Επιτροπή για την ενθάρρυνση των ανταλλαγών εμπειρίας και τεχνογνωσίας με σκοπό τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των κοινοτικών, εθνικών, διεθνών και άλλων πρωτοβουλιών.

- το σύνολο των δαπανών για δράσεις και μέτρα που αναλαμβάνονται αποκλειστικά κατόπιν πρωτοβουλίας της Επιτροπής βαρύνουν την Κοινότητα.

Όσον αφορά την επιλεξιμότητα, στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετάσχουν οι υποψήφιες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στις ευρωπαϊκές συμφωνίες, στα σχετικά συμπληρωματικά πρωτόκολλα και στις αποφάσεις των αντίστοιχων συμβουλίων σύνδεσης. Το πρόγραμμα είναι επίσης ανοικτό για τη συμμετοχή της Κύπρου, της Μάλτας και της Τουρκίας βάσει των διμερών συμφωνιών που έχουν συναφθεί με τις εν λόγω χώρες. επίσης και στη συμμετοχή των χωρών της ΕΖΕΣ/του ΕΟΧ βάσει των συμπληρωματικών πιστώσεων και σύμφωνα με τις διαδικασίες που θα συμφωνηθούν με τις χώρες αυτές. Για τους σκοπούς εφαρμογής του ειδικού πεδίου COOPENER θεωρείται επίσης απαραίτητη η συμμετοχή τρίτων χωρών στις δράσεις διεθνούς συνεργασίας.

Όσον αφορά την αξιολόγηση του προγράμματος, η Επιτροπή οφείλει κάθε χρόνο να ελέγχει την πορεία εφαρμογής του προγράμματος και τις δράσεις που έχουν αναληφθεί στα ειδικά πεδία. Το τρίτο έτος εφαρμογής του προγράμματος και, οπωσδήποτε, προτού υποβάλει τις προτάσεις της όσον αφορά τη συνέχιση του προγράμματος, η Επιτροπή καλεί ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για να διεξαγάγουν εξωτερική αξιολόγηση της εν γένει εφαρμογής των κοινοτικών δράσεων που πραγματοποιούνται δυνάμει του παρόντος προγράμματος.

4.4. Η εκτελεση του προγραμματοσ

Εξάλλου, εξαιτίας της προτεραιότητας που πρέπει να δοθεί σε μέτρα διαχείρισης της ζήτησης, το εύρος των προβλεπόμενων παρεμβάσεων στο νέο πρόγραμμα "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη", για να είναι αποτελεσματικό, θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο από αυτό των προηγουμένων ενεργειακών προγραμμάτων, δεδομένου του πλήθους των ενδιαφερομένων συντελεστών.

Η εφαρμογή των στρατηγικών για την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και των ήδη θεσπισμένων ή υπό κατάρτιση μέτρων επιβάλλουν διαρκή διάλογο και ενισχυμένη συνεργασία με τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στα πεδία αυτά σε ευρωπαϊκή, εθνική, περιφερειακή και τοπική κλίμακα, υπό το πνεύμα της Λευκής Βίβλου για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, απαιτείται δε η δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων συνεργασίας και χρηματοδότησης, καθώς και μέσων στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος. Αναπόφευκτη συνέπεια των παραπάνω είναι η αύξηση του φόρτου εργασίας που αναφέρεται στην εκτέλεση και τη διαχείριση του προγράμματος, οφειλόμενη μεταξύ άλλων στη χρηματοδότηση μεγαλύτερου αριθμού μικρών έργων.

Στο ισχύον πλαίσιο και με δεδομένο τον χαρακτήρα των προβλεπόμενων δράσεων, μία πρώτη δυνατότητα είναι να αναθέσει η Επιτροπή στον οργανισμό ορισμένα διαχειριστικά καθήκοντα, εκτός από όσα συνεπάγονται εκτιμήσεις που αφορούν ερμηνεία πολιτικών επιλογών.

Ο εκτελεστικός οργανισμός, αναλαμβάνοντας, υπό τον έλεγχο της Επιτροπής, ορισμένα καθήκοντα που συνδέονται με τη διαχείριση και παρακολούθηση του προγράμματος, παραδείγματα των οποίων παρουσιάζονται στη συνέχεια, θα καταστεί δυνατό στην Επιτροπή να συγκεντρώσει τις προσπάθειες μέρους του προσωπικού του που επί του παρόντος συνδέεται με τη διαχείριση του προγράμματος, σε δραστηριότητες περισσότερο στρατηγικού χαρακτήρα και συνολικής παρακολούθησης, καθώς επίσης και σε δραστηριότητες προώθησης και πληροφόρησης σχετικά με το πρόγραμμα. Εξάλλου, ο συντονισμός με τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ θα καταστήσει δυνατή τη βελτιστοποίηση της παρακολούθησης των τεχνολογικών επιλογών και των αποτελεσμάτων των έργων και δράσεων που διεξάγονται στο πλαίσιο του προγράμματος.

Ο οργανισμός θα μπορούσε να επιφορτιστεί ιδίως με τα ακόλουθα καθήκοντα :

- επεξεργασία, για λογαριασμό της Επιτροπής, συστάσεων σχετικών με την εκτέλεση του προγράμματος «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», καθώς και συλλογή, ανάλυση και προώθηση στην Επιτροπή όλων των απαραίτητων πληροφοριών για την κατεύθυνση της εκτέλεσης του κοινοτικού προγράμματος.

- διαχείριση του συνόλου ή μέρους των φάσεων του κύκλου του έργου, σε συνάρτηση με τα ειδικά έργα, στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προγράμματος και διεξαγωγή των απαραίτητων σχετικά ελέγχων, με τη θέσπιση συναφών αποφάσεων έπειτα από ανάθεση της Επιτροπής.

- έγκριση των πράξεων εκτέλεσης του προϋπολογισμού για έσοδα και δαπάνες και, βάσει ανάθεσης της Επιτροπής, εκτέλεση όλων των απαραίτητων ενεργειών για την εφαρμογή του προγράμματος, ιδίως όσων συνδέονται με την κατακύρωση συμβάσεων και επιχορηγήσεις.

- προώθηση της αξιοποίησης και διάδοσης των αποτελεσμάτων των έργων και μέτρων που έχουν χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής.

Η Επιτροπή εξετάζει συνεπώς να υποβάλει πρόταση απόφασης για τη δημιουργία εκτελεστικού οργανισμού το ταχύτερο δυνατό μόλις εγκριθεί ο κανονισμός του Συμβουλίου που αφορά το καταστατικό των εκτελεστικών οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με ορισμένα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων [13].

[13] COM(2001) 808 τελικό της 28.12.2001.

Όσον αφορά τη διαχείριση του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή, έπειτα από τις νέες κατευθύνσεις, προβλέπει ότι η εφαρμογή του θα πραγματοποιηθεί με περίπου 270 συμβάσεις ετησίως (330 συμβάσεις ετησίως από το 2004, λόγω της ένταξης των νέων κρατών μελών). Για τη διαχείριση του θα απαιτηθούν 65 άτομα. Οι πρόσθετοι ανθρώπινοι πόροι ανέρχονται σε 27 άτομα.

Πράγματι, το τρέχον πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια, ύψους 175 εκατ. ευρώ υλοποιήθηκε με περισσότερα από 1.000 συμβόλαια, δηλαδή 200 συμβόλαια ετησίως κατά μέσον όρο. Το μέσο ύψος των συμβάσεων ανήλθε σε περίπου 130.000 ευρώ για τη χρονική περίοδο 200-1999 και σε 300.000 ευρώ για την περίοδο 2000-2001, έπειτα από την περιοριστική πολιτική που ασκήθηκε για να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός των μικρών συμβάσεων. Επί του παρόντος εκτελούνται 544 συμβάσεις που απασχολούν 38 άτομα.

Οι προσπάθειες περιορισμού του φόρτου εργασίας, καθώς και ο αριθμός των συμβάσεων έχουν φθάσει στα όρια τους (χαρακτήρας των δραστηριοτήτων και αδυναμία, εξαιτίας πολιτικών λόγων, σημαντικού περιορισμού του αριθμού τους). Η προσφυγή σε εκτελεστικό οργανισμό που θα επικουρεί την Επιτροπή, θα συμβάλει στον περιορισμό των εν λόγω προβλημάτων.

Ο προϋπολογισμός του εκτελεστικού οργανισμού, ο οποίος θα καθοριστεί από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, αναμένεται να κυμανθεί σε ποσοστό 5% της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», στη διαχείριση του οποίου θα συμμετάσχει ο οργανισμός. Σύμφωνα με το άρθρο 13 της τροποποιημένης πρότασης κανονισμού του Συμβουλίου περί θεσπίσεως του καταστατικού των εκτελεστικών οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με ορισμένα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων [14], η διευθύνουσα επιτροπή του οργανισμού, έπειτα από πρόταση του διευθυντή του οργανισμού, εγκρίνει κάθε έτος το σχέδιο προϋπολογισμού λειτουργίας για το επόμενο δημοσιονομικό έτος, συμπεριλαμβανομένου και του πίνακα προσωπικού.

[14] COM(2001)808 τελικό της 28.12.2001.

Η ανάθεση ορισμένων καθηκόντων που αναφέρονται στη διαχείριση του προγράμματος του οργανισμού συνεπάγεται μείωση του προσωπικού της Επιτροπής κατά 8 άτομα σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. τα άτομα αυτά μετατίθενται στον οργανισμό για τη διάρκεια του προγράμματος. Ο οργανισμός θα διαθέτει προσωπικό 35 ατόμων: 8 άτομα αποσπασμένα από τις υπηρεσίες της Επιτροπής (αντιστοιχούν σε ποσοστό 23% περίπου του συνόλου του οργανισμού) και 27 άτομα που θα προσληφθούν. Η Επιτροπή θα έχει περιορισμένο προσωπικό 30 ατόμων.

Μία δεύτερη επιλογή αφορά την εκτέλεση του συνόλου της διαχείρισης του προγράμματος από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής. Η επιλογή αυτή θα συνεπαγόταν μείζονες προσαρμογές όσον αφορά τη διαχείριση του προγράμματος από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής, καθώς επίσης και όσον αφορά τους μηχανισμούς παρέμβασης του προγράμματος, μεταξύ άλλων:

- αύξηση του προσωπικού των υπηρεσιών διαχείρισης του προγράμματος στην Επιτροπή, από 38 σε 52 άτομα.

- σημαντική μείωση των δραστηριοτήτων πληροφόρησης, προώθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των έργων και των δράσεων, γεγονός που θα διακύβευε την επέκταση των οφελών από το πρόγραμμα.

- η επιβολή ελάχιστου ορίου χρηματοδότησης των έργων ή δράσεων με αποτέλεσμα σημαντική μείωση του αριθμού των συμβάσεων, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό των κύριων συντελεστών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο από τη δράση του προγράμματος.

5. Χρηματοοικονομικα θεματα

Το σχέδιο για το πολυετές πρόγραμμα «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη» επικεντρώνεται στις προτεραιότητες της μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής, σύμφωνα με την κοινοτική στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη. ενισχύονται ο συντονισμός της κοινοτικής δράσης και η συνεργασία με τα κράτη μέλη. Τούτο παρέχει τη δυνατότητα μεγαλύτερης διαφάνειας στη διαχείριση και μεγαλύτερης αυστηρότητας στη χρησιμοποίηση των πόρων, γεγονός που θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών που θα αναληφθούν στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος.

Είναι σημαντικό να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα κατάλληλα μέσα για την υλοποίηση του φιλόδοξου προγράμματος δράσης της στον τομέα της ενέργειας, στην προοπτική της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2001. Η αρχική πρόταση της Επιτροπής για το προηγούμενο πρόγραμμα πλαίσιο «Ενέργεια» (1998-2002) προέβλεπε προϋπολογισμό ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ, που τελικά περιορίστηκε στα 175 εκατομμύρια.

Διάφοροι παράγοντες αιτιολογούν την αύξηση στο κονδύλιο του προϋπολογισμού του παρόντος προγράμματος σε σχέση με το πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια.

Καταρχάς αναφέρεται η απαραίτητη ενίσχυση των δράσεων που απορρέουν από τις νέες πολιτικές κατευθύνσεις, τη θεσπισμένη και προβλεπόμενη νομοθεσία στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, δράσεις για τις οποίες χρειάζεται, μεταξύ άλλων, ανάληψη ενισχυμένης κοινοτικής δράσης σε θέματα παρακολούθησης της εφαρμογής της και αξιολόγησης του αντίκτυπού της στην αγορά, καθώς και της προτεραιότητας που αποδίδεται στην αντιμετώπιση της ενεργειακής πτυχής των μεταφορών. Τέλος, η ενίσχυση της δράσης σε διεθνές επίπεδο, ιδίως της συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες στην προοπτική των μηχανισμών του Κιότο, καθώς και η εντατικότερη διάδοση βέλτιστης πρακτικής και τεχνικών, καθώς και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος.

Προτείνεται, συνεπώς, σημαντική αύξηση της χορήγησης για τον προϋπολογισμό, σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα. Στο δημοσιονομικό δελτίο παρουσιάζονται λεπτομερώς τα σχετικά ποσά που αναφέρονται στους εν λόγω παράγοντες.

Ο συνολικός προϋπολογισμός, ύψους 215 εκατ. ευρώ, υπολογίζεται προσθέτοντας τα μεμονωμένα ποσά για κάθε ειδικό πεδίο και την προτεινόμενη διάρκεια του προγράμματος (2003-2006). Η κατανομή αυτή είναι ενδεικτική για τα ειδικά πεδία "ορθολογική χρήση της ενέργειας και έλεγχος της ζήτησης", "νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και διαφοροποίηση της ενεργειακής παραγωγής" και "ενεργειακές πτυχές των μεταφορών". Πράγματι η κατανομή αυτή πρέπει να εφαρμόζεται με ορισμένο βαθμό ευελιξίας, ώστε να εξασφαλίζεται καλύτερη ανταπόκριση στην εξέλιξη των αναγκών και των προτεραιοτήτων στον τομέα. Όσον αφορά το τέταρτο ειδικό πεδίο, "προώθηση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ενεργειακή απόδοση σε διεθνές επίπεδο", ορίστηκε ποσό ύψους 19 εκατ. ευρώ. Οι ετήσιες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων για την εφαρμογή του προγράμματος καθορίζονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή μέσα στα όρια των δημοσιονομικών προοπτικών. Η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή καθορίζει σε ετήσια βάση το ποσό (βλέπε πίνακα 7.3 του δημοσιονομικού δελτίου). Από το 2004 κ.ε. προβλέπεται ενίσχυση του προϋπολογισμού, εξαιτίας της ένταξης των νέων κρατών μελών.

Στον παρακάτω πίνακα αναλύεται (σε εκατ. ευρώ) η κατανομή (ενδεικτική όσον αφορά τα τρία πρώτα ειδικά πεδία) στα διάφορα ειδικά πεδία. Τα εκτιμώμενα ποσά αναφέρονται στο συνημμένο δημοσιονομικό δελτίο. Οι λεπτομέρειες της χρηματοδότησης και η κατανομή του προϋπολογισμού ανά δράση προτεραιότητας και τύπο μέτρου στο εσωτερικό κάθε πεδίου καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε διαβούλευση με την επιτροπή του προγράμματος, στο πλαίσιο του προγράμματος εργασιών.

(σε εκατ. ευρώ)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα μεμονωμένα ποσά ανά ειδικό πεδίο συμπεριλαμβάνουν την υποστήριξη σε επιλεγόμενες δράσεις και έργα, τα έξοδα δημοσίευσης των εγγράφων πληροφόρησης και την προβολή του προγράμματος, καθώς επίσης και τα έξοδα που αφορούν τις αξιολογήσεις των προτάσεων και την αξιολόγηση των αντίκτυπου του προγράμματος.

6 Αιτιολόγηση του προτεινόμενου μέτρου

* Ποιοι είναι οι στόχοι της σχεδιαζόμενης δράσης σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Κοινότητας και ποια είναι η κοινοτική διάσταση του προβλήματος (για παράδειγμα, πόσα κράτη μέλη συμμετέχουν και ποια λύση έχει υιοθετηθεί μέχρι σήμερα);

Η προτεινόμενη δράση εξασφαλίζει τη συνέχεια της κοινοτικής δράσης στο πλαίσιο των υφιστάμενων προγραμμάτων, ιδίως όσον αφορά την προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (πρόγραμμα ALTENER I και II - 1993-1997 και 1998-2002) και ενεργειακής απόδοσης (πρόγραμμα SAVE I και II (1991-1995 και 1996-2002) που αποτελούσαν μέρος του προγράμματος πλαισίου για την ενέργεια (1998-2002) μαζί με τα προγράμματα ETAP, SYNERGY, CARNOT και SURE. Για τις νέες προτεραιότητες της κοινοτικής πολιτικής και, ιδίως, για τη στρατηγική όσον αφορά την αειφόρο ανάπτυξη απαιτείται νέα προσέγγιση στα κοινοτικά προγράμματα. Το νέο πρόγραμμα απηχεί τις εν λόγω προτεραιότητες με την ενίσχυση των δράσεων ALTENER και SAVE και τον επαναπροσανατολισμό των δράσεων SYNERGY προς την προώθηση σε διεθνές επίπεδο στα δύο αυτά πεδία. Περιλαμβάνονται επίσης και οι ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, δεδομένης της συμβολής του τομέα στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Οι κοινοτικές στρατηγικές για τους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους και την ενεργειακή απόδοση απετέλεσαν αντικείμενο ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Προβλέπονται ποσοτικοί στόχοι για την Κοινότητα και αναφέρονται ενδεικτικά στην κοινοτική νομοθεσία που βρίσκεται στη διαδικασία θέσπισης στα δύο αυτά πεδία.

* Είναι η προβλεπόμενη δράση αποκλειστική ευθύνη της Κοινότητας ή η ευθύνη μοιράζεται στα κράτη μέλη; Επικουρικότητα και αναλογικότητα της προβλεπόμενης δράσης.

Το πρόγραμμα αναφέρεται σε ζητήματα συναφή με την κοινοτική αρμοδιότητα καθώς πρόκειται για το κύριο κοινοτικό μέσο μη τεχνολογικής στήριξης στο πεδίο της ενέργειας - πρόκειται περί συναρμοδιότητας (άρθρου 175 της Συνθήκης), ενώ δεν μπορεί να υλοποιηθεί κατά ικανοποιητικό τρόπο από τα κράτη μέλη επειδή συμπεριλαμβάνεται δράση προώθησης και ανταλλαγή εμπειριών, τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής που έχουν αναπτυχθεί βάσει στενής συνεργασίας σε ευρωπαϊκή κλίμακα μεταξύ των διαφόρων συντελεστών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με σκοπό την ενθάρρυνση αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των μεταφορών. Οι εν λόγω δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, ενώ ο αντίκτυπός τους μπορεί να ευνοήσει οικονομίες κλίμακας που απορρέουν από την κοινή και συντονισμένη δράση. Ο μόνος τρόπος εγγύησης σημαντικού αντίκτυπου των μέτρων και των δράσεων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάληψη δράσης σε κοινοτικό επίπεδο.

Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης, η Κοινότητα μπορεί να λάβει μέτρα και, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του εν λόγω άρθρου, η παρούσα απόφαση προγράμματος δεν υπερβαίνει τα απαραίτητα για την επίτευξη των στόχων αυτών.

* Ποια είναι η πιο αποτελεσματική λύση λαμβάνοντας υπόψη τους πόρους της Κοινότητας και των κρατών μελών;

Η κοινοτική πολιτική σε θέματα αειφόρου ενέργειας έχει ανάγκη από επείγουσα, κοινή και συντονισμένη δράση όλων των κρατών μελών και της Κοινότητας. από ένταση προσπαθειών για την επίτευξη των μεσομακροπρόθεσμων στόχων και για να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει σε διεθνές επίπεδο όσον αφορά το περιβάλλον. Ο μόνος τρόπος εξασφάλισης σημαντικού αντίκτυπου από τα μέτρα και τις δράσεις στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάληψη δράσης σε κοινοτικό επίπεδο.

Η ενίσχυση του νέου προγράμματος, το οποίο διαδέχεται το πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια, συνεπάγεται αύξηση του φόρτου εργασίας, ωστόσο τα νέα μέσα διαχείρισης, και ιδίως η δυνατότητα δημιουργίας εκτελεστικών οργανισμών που θα επικουρούν την Επιτροπή στη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων, καθιστούν εφικτή την υλοποίηση της πρότασης με τους όρους που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή.

* Ποια είναι η συγκεκριμένη προστιθέμενη αξία της δράσης που προβλέπεται από την Κοινότητα και ποιο θα είναι το κόστος της μη ανάληψης δράσης;

Η προστιθέμενη αξία της προτεινόμενης δράσης στοιχειοθετείται ως εξής:

1. με τα νέα νομοθετικά μέτρα που έχουν θεσπιστεί ή βρίσκονται στην πορεία θέσπισης, το πρόγραμμα θα είναι σε θέση να δρομολογεί συμπληρωματικές δράσεις υποστήριξης που συμβάλουν στην εφαρμογή των νομοθετικών μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο, για την επίτευξη σημαντικού αντίκτυπου από τα εν λόγω μέτρα ή/και δράσεις στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. ο αντίκτυπος των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται σε κοινοτικό επίπεδο, όπως προβλέπονται στο προτεινόμενο πρόγραμμα, διευρύνεται χάρη στις οικονομίες κλίμακας που απορρέουν από την κοινή και συντονισμένη δράση.

3. χάρη στη μη τεχνολογική υποστήριξη σε τεχνολογικό επίπεδο θα πραγματοποιηθεί διείσδυση μεγάλης κλίμακας στην αγορά των πλέον αποδοτικών τεχνολογιών στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, καθώς και στις μεταφορές, όσον αφορά τις ενεργειακές πτυχές.

4. η εφαρμογή αυτού του κοινοτικού μέσου μη τεχνολογικής υποστήριξης συνεπάγεται δράση προώθησης καθώς και ανταλλαγή εμπειριών, τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής βάσει στενής συνεργασίας σε ευρωπαϊκή κλίμακα μεταξύ των διαφόρων συντελεστών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, η οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά από τα μεμονωμένα κράτη μέλη.

5. η κοινή εμπειρία της Κοινότητας που θα αποκτηθεί στο πλαίσιο του προτεινόμενου προγράμματος μπορεί να χρησιμεύσει στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το κόστος από τη μη ανάληψη δράσης, η Επιτροπή όμως εκτιμά ότι η απουσία ενός προγράμματος μη τεχνολογικής στήριξης στο πεδίο της ευφυούς ενέργειας, όπως το προτεινόμενο στην παρούσα απόφαση, θα περιόριζε σημαντικά τον αντίκτυπο των νομοθετικών μέτρων και θα μπορούσε συνεπώς να θέσει σε κίνδυνο την εξέλιξη προς την πραγματική αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς στις επιχειρήσεις και στην κοινωνία των πολιτών, καθώς επίσης και τη συμβολή τους στην επίτευξη των γενικών στόχων της κοινοτικής ενεργειακής πολιτικής όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

* Ποιες μορφές δράσης διαθέτει η Κοινότητα; (σύσταση, οικονομική βοήθεια, κανονισμός, αμοιβαία αναγνώριση) Είναι απαραίτητη η θέσπιση ενιαίας νομοθεσίας ή θα αρκούσε μία οδηγία που θα έθετε γενικούς στόχους και θα εναπέθετε την εκτέλεση στα κράτη μέλη;

Η επιλογή του τύπου νομικού μέτρου υπαγορεύεται από το χαρακτήρα του στόχου του μέτρου. Το νέο πρόγραμμα αποτελεί αντικείμενο μιας μόνο απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, βάσει του άρθρου 175 της Συνθήκης, δεδομένου ότι όλες οι δράσεις του προγράμματος μπορεί να πραγματοποιηθούν βάσει του εν λόγω άρθρου, γεγονός που δεν ίσχυε στην περίπτωση του προγράμματος πλαισίου, για το οποίο απαιτήθηκαν επτά αποφάσεις, μία για το πρόγραμμα πλαίσιο και έξι για τα ειδικά προγράμματα.

8. Σχολιασμός των άρθρων

Η πρόταση απόφασης βασίζεται στο άρθρο 175 της συνθήκης ΕΟΚ.

Άρθρο 1

Το άρθρο 1 αφορά τους γενικούς στόχους του προγράμματος.

Άρθρο 2

Το άρθρο 2 αφορά του ειδικούς στόχους του προγράμματος.

Άρθρο 3

Το άρθρο 3 αφορά τη διάρθρωση του προγράμματος και περιγράφει τα τέσσερα πεδία ειδικής δράσης.

Άρθρο 4

Στο άρθρο 4 περιγράφεται ο τύπος των μέτρων, δράσεων ή έργων που θα χρηματοδοτηθούν βάσει του προγράμματος στο εσωτερικό κάθε πεδίου και αναφέρονται τα στοιχεία βάσει των οποίων θα καθοριστεί η χρηματοδοτική συμμετοχή.

Άρθρο 5

Το άρθρο 5 αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του προγράμματος, ιδίως του προγράμματος εργασιών και των στοιχείων του, που θα καθοριστούν από την Επιτροπή σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη εντός εξαμήνου από την έγκριση της παρούσας απόφασης. Το εν λόγω πρόγραμμα εργασιών θα χρησιμεύσει ως βάση για την εφαρμογή και την εκτέλεση του προγράμματος.

Άρθρο 6

Το άρθρο 6 αφορά τις χρηματοοικονομικές διατάξεις. Καθώς είναι πιθανό ότι διάφορες υποψήφιες χώρες θα έχουν προσχωρήσει στην Ένωση κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματος, μια ενίσχυση του προϋπολογισμού πρέπει να προβλεφθεί απο το 2004.

Άρθρο 7

Το άρθρο 7 αφορά την εκτέλεση του προγράμματος.

Άρθρο 8

Το άρθρο 8 αφορά τη διαδικασία επιτροπολογίας. Μια ενιαία επιτροπή διαχειρίζεται όλα τα πεδία του προγράμματος. Ισχύουν τα άρθρα 4 και 7 της απόφασης 1999/468/ΕΚ. Η επιτροπή θεσπίζει τον εσωτερικό κανονισμό της.

Άρθρο 9

Το άρθρο 9 αφορά τις ετήσιες εκθέσεις και την αξιολόγηση του προγράμματος.

Άρθρο 10

Η απόφαση παρουσιάζει ενδιαφέρον για τις υποψήφιες χώρες σύμφωνα με τα ισχύοντα, καθώς και για τις χώρες της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ. Στο ίδιο άρθρο διευκρινίζεται επίσης ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι ελεύθερη για κάθε νομικό πρόσωπο εγκατεστημένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Άρθρα 11 και 12

Τελικές διατάξεις.

9. Τελικα θεματα

Στην παρούσα πρόταση απόφασης επισυνάπτεται δημοσιονομικό δελτίο και δελτίο αξιολόγησης επιπτώσεων.

Διάρθρωση του πολυετούς προγράμματος «ΕΥΦΥΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ EΥΡΩΠΗ (2003 - 2006)»

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(*) Σε συνεργασία με τις λοιπές υπηρεσίες της Επιτροπής και ιδίως με τη ΓΔ ΚΚΕρ στους σχετικούς τομείς ειδικής αρμοδιότητάς της.

2002/0082 (COD)

Πρόταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ αναφορικά με πολυετές πρόγραμμα δράσεων στο πεδίο της ενέργειας: Πρόγραμμα "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη" (2003-2006) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 175 παράγραφος 1,

την πρόταση της Επιτροπής [15],

[15] ΕΕ C της , σ. .

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [16],

[16] ΕΕ C τησ , σ. .

τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών [17],

[17] ΕΕ C της , σ. .

αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης [18],

[18] ΕΕ C της , σ. .

Εκτιμώντας τα εξής:

(1) Στους φυσικούς πόρους, για τους οποίους το άρθρο 174 της Συνθήκης προβλέπει τη συνετή και ορθολογική χρησιμοποίησή τους, περιλαμβάνονται, εκτός από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα στερεά καύσιμα, που αποτελούν τις βασικές πηγές ενέργειας αλλά συνιστούν επίσης και τις κύριες πηγές εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Μεταξύ των στόχων του εν λόγω άρθρου περιλαμβάνεται και η προώθηση, σε διεθνές επίπεδο, μέτρων για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων.

(2) Στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Αειφόρος ανάπτυξη της Ευρώπης για έναν καλύτερο κόσμο: στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη» [19], που υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ, στις 15 και 16 Ιουνίου 2001, αναφέρονται μεταξύ των κυρίων εμποδίων για την αειφόρο ανάπτυξη οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και οι οχλήσεις που οφείλονται στις μεταφορές. Για την αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών είναι απαραίτητη μια νέα προσέγγιση στις κοινοτικές πολιτικές και μια προσπάθεια προσέγγισης στους πολίτες και στις επιχειρήσεις, με σκοπό την καταβολή των προτύπων κατανάλωσης και επενδύσεων.

[19] COM(2001) 264 της 15.05.2001.

(3) Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ θέσπισε στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη και προσέθεσε περιβαλλοντική διάσταση στη διαδικασία της Λισαβόνας για την απασχόληση, την οικονομική μεταρρύθμιση και την κοινωνική συνοχή.

(4) Η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνιστούν σημαντικό μέρος της σειράς των απαραίτητων μέτρων για συμμόρφωση προς τις διατάξεις του πρωτοκόλλου του Κιότο, ενώ προβλέπονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για την αλλαγή του κλίματος (ΕΠΑΚ) [20].

[20] COM(2000) 88 της 08.03.2000.

(5) Στην Πράσινη Βίβλο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού [21] διαπιστώνεται αυξανόμενη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εξωτερικές ενεργειακές πηγές, εξάρτηση που μπορεί να φθάσει ποσοστό 70% σε 20-30 έτη (έναντι 50% σήμερα), υπογραμμίζεται η ανάγκη επανεξισορρόπησης της πολιτικής της προσφοράς μέσω σαφών δράσεων υπέρ μιας πολιτικής ζήτησης, ενώ απαιτείται γνήσια αλλαγή συμπεριφοράς των καταναλωτών ενόψει του προσανατολισμού της ζήτησης προς καλύτερα ελεγχόμενη κατανάλωση, η οποία θα σέβεται περισσότερο το περιβάλλον, ιδίως στις μεταφορές και τις κατασκευές, καθώς επίσης και η απόδοση προτεραιότητας στην ανάπτυξη των νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας όσον αφορά την προσφορά ενέργειας με σκοπό την αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνιστά η θέρμανση του κλίματος.

[21] COM(2000) 769 τελικό.

(6) Στο σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης [22] στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα προβλέπεται συμπληρωματική ετήσια βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 1% σε σχέση με το 0,6% που αντιστοιχεί στην τάση που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια των δέκα τελευταίων ετών. Εάν επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος θα καταστεί δυνατή η επίτευξη, το 2010, των δύο τρίτων του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας, που εκτιμάται σε ποσοστό 18% της συνολικής κατανάλωσης. Στο σχέδιο δράσης προτείνονται νομοθετικά μέτρα και δράσεις υποστήριξης. Για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης απαιτείται επίσης η εφαρμογή αποδοτικών συστημάτων ελέγχου και παρακολούθησης.

[22] COM(2000) 247 τελικό.

(7) Στην ανακοίνωση της Επιτροπής "Ενέργεια για το μέλλον: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας" - Λευκή Βίβλος σχετικά με κοινοτική στρατηγική και σχέδιο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [23], προβλέπεται ο ενδεικτικός στόχος του 12% για ανανεώσιμες ενέργειες στη μικτή εγχώρια κατανάλωση της Κοινότητας, με ορίζοντα το 2010. Το Συμβούλιο, στο ψήφισμά του της 8ης Ιουνίου 1998 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [24] και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ψήφισμά του που αφορά τη Λευκή Βίβλο, υπογράμμισαν την ανάγκη σημαντικής και διαρκούς αύξησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κοινότητα και επικύρωσαν στο σύνολό της τη στρατηγική και το σχέδιο δράσης που πρότεινε η Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των προγραμμάτων υποστήριξης στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Στο σχέδιο δράσης προβλέπονται τα μέτρα υποστήριξης της προώθησης και της ανάπτυξης των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής και του προγράμματος δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (1998-2000) [25] διαπιστώνεται η πρόοδος που πραγματοποιήθηκε, με παράλληλη υπογράμμιση ότι απαιτούνται ακόμα προσπάθειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την επίτευξη των εν λόγω στόχων και, ιδίως, νέα νομοθετικά μέτρα υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και η προώθησή τους.

[23] COM(97) 599 τελικό.

[24] ΕΕ C 198 της 24.6.1998, σ.1.

[25] 5 COM(2001) 69 τελικό.

(8) Εφόσον η πλειονότητα των κοινοτικών νομοθετικών μέτρων αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση, ιδίως δε η επισήμανση του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού γραφείου και επικοινωνιών, καθώς και η τυποποίηση των συσκευών φωτισμού, θέρμανσης και κλιματισμού δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα για τα κράτη μέλη, πρέπει να αναληφθεί προσπάθεια προώθησης σε κοινοτικό επίπεδο, με τη βοήθεια ειδικών προγραμμάτων, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την εξέλιξη προς την κατεύθυνση αειφόρων ενεργειακών συστημάτων.

(9) Το ίδιο ισχύει όσον αφορά κοινοτικά μέτρα που αποσκοπούν σε μεγαλύτερη διείσδυση στην αγορά των ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων, ιδίως την τυποποίηση εξοπλισμού για την παραγωγή και κατανάλωση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας.

(10) Η απόφαση 1999/21/ΕΚ/Ευρατόμ του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 1998 για τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος πλαισίου για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002) και συναφή μέτρα [26], καθώς και οι αποφάσεις που προβλέπουν ειδικά προγράμματα, συγκεκριμένα η απόφαση 1999/22/ΕΚ του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 1998 για τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος μελετών, αναλύσεων, προβλέψεων και άλλων συναφών εργασιών στον τομέα της ενέργειας (1998-2002) - Πρόγραμμα ETAP [27], η απόφαση 1999/23/ΕΚ του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 1998 για τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας (1998-2002) - Πρόγραμμα SYNERGY [28], η απόφαση 1999/24/ΕΚ/Ευρατόμ του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 1998 για τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος τεχνολογικών δράσεων για την προώθηση της αντιρρυπαντικής και αποδοτικής χρησιμοποίησης των στερεών καυσίμων (1998-2002) - Πρόγραμμα CARNOT [29], η απόφαση 1999/25/ΕΚ/Ευρατόμ του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 1999 για τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος δράσεων (1998-2002) στον πυρηνικό τομέα σχετικά με την ασφάλεια μεταφοράς ραδιενεργών υλικών, τους ελέγχους των διασφαλίσεων και τη βιομηχανική συνεργασία ώστε να προωθηθούν ορισμένα ζητήματα ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων στις χώρες που συμμετέχουν προς το παρόν στο πρόγραμμα TACIS - Πρόγραμμα SURE [30], η απόφαση 646/2000/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 28ης Φεβρουαρίου 2000 σχετικά με τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης (1998-2002) - Πρόγραμμα ALTENER. [31], και η απόφαση 647/2000/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 28 Φεβρουαρίου 2000 σχετικά με τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης (1998-2002) - Πρόγραμμα SAVE [32], λήγουν την 31η Δεκεμβρίου 2002.

[26] 6 ΕΕ αριθ. L 7 της 13.1.1999, σ. 16.

[27] ΕΕ αριθ. L 7 της 13.1.1999, σ. 20.

[28] ΕΕ αριθ. L 7 της 13.1.1999, σ. 23.

[29] ΕΕ αριθ. L 7 της 13.1.1999, σ. 28.

[30] ΕΕ αριθ. L 7 της 13.1.1999, σ. 31.

[31] ΕΕ αριθ. L 79 της 25.10.2000, σ. 1.

[32] ΕΕ αριθ. L 79 της 25.10.2000, σ. 6.

(11) Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 2, της απόφασης 1999/21/ΕΚ, Ευρατόμ, η Επιτροπή αναθέτει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες της εξωτερική αξιολόγηση του εν λόγω προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων. Οι αξιολογητές αναγνωρίζουν, στην έκθεσή τους, ιδιαίτερα των προγραμμάτων ALTENER, SAVE, SYNERGY και ETAP στην εφαρμογή της ενεργειακής στρατηγικής και της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη. Διαπιστώνουν τις ελλείψεις μέσων των εν λόγω προγραμμάτων έναντι των πραγματικών αναγκών και συνιστούν την ενίσχυσή τους.

(12) Λαμβανομένης υπόψη της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και των αποτελεσμάτων των αξιολογήσεων του προγράμματος πλαισίου, θεωρείται απαραίτητο να ενισχυθεί ή κοινοτική υποστήριξη στους τομείς της ενέργειας που συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη, με τη συγκέντρωσή τους σε ένα μόνο πρόγραμμα, με τίτλο "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη", που θα περιλαμβάνει τέσσερα ειδικά πεδία.

(13) Η σημασία και η επιτυχία της κοινοτικής υποστήριξης στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, στο πλαίσιο του προγράμματος ALTENER κατά τη χρονική περίοδο 1993-2002 αιτιολογεί τη συνέχισή του και τη συμπερίληψή του στο υφιστάμενο πρόγραμμα ειδικού πεδίου αναφορικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τίτλο "ALTENER".

(14) Η ανάγκη ενίσχυσης της κοινοτικής υποστήριξης για την ορθολογική χρήση της ενέργειας και η επιτυχία του προγράμματος SAVE κατά τη χρονική περίοδο 1991-2002 αιτιολογεί την συμπερίληψή του στο υφιστάμενο πρόγραμμα ειδικού πεδίου αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση, με τίτλο "SAVE.

(15) Η βελτίωση της χρήσης της ενέργειας στον τομέα των μεταφορών αποκτά μεγάλη σημασία στο πλαίσιο των κοινοτικών προσπαθειών που αποβλέπουν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις μεταφορές, γεγονός που αιτιολογεί τη συμπερίληψή του στο υφιστάμενο πρόγραμμα ειδικού πεδίου αναφορικά με τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, με τίτλο "STEER".

(16) Η ανάγκη προώθησης μορφών βέλτιστης πρακτικής που έχουν αναπτυχθεί στην Κοινότητα στους τομείς των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, και η μετάδοσή τους ιδίως σε αναπτυσσόμενες χώρες συνιστά μία από τις προτεραιότητες των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Κοινότητα σε διεθνές επίπεδο, σπως και η ενίσχυση της συνεργασίας κατά τη χρησιμοποίηση των ευέλικτων μηχανισμών του πρωτοκόλλου του Κιότο. Για την εξασφάλιση της συνέχειας ως προς το παλαιό πρόγραμμα SYNERGY για τις δράσεις στα προαναφερθέντα πεδία, πρέπει να συμπεριληφθεί στο υφιστάμενο πρόγραμμα ένα ειδικό πεδίο αναφορικά με την προώθηση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, με τίτλο "COOPENER".

(17) Με την παρούσα απόφαση καθορίζεται, για όλη τη διάρκεια του προγράμματος, προϋπολογισμός που αποτελεί πλαίσιο αναφοράς για την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, υπό την έννοια του σημείου 33 της διοργανικής συμφωνίας της 6ης Μαίου 1999 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής όσον αφορά τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη βελτίωση της διαδικασίας του προϋπολογισμού.

(18) Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος προγράμματος που αφορά την εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής στα πεδία της ενέργειας που συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν ικανοποιητικά σε επίπεδο κρατών μελών, καθώς η εν λόγω εφαρμογή συνεπάγεται δράση προώθησης και ανταλλαγές βάσει στενής συνεργασίας σε ευρωπαϊκή κλίμακα μεταξύ των διαφόρων συντελεστών σε κοινοτικό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, μπορούν συνεπώς να πραγματοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, μπορεί η Κοινότητα να λαμβάνει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που αναγνωρίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως αναφέρεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα απαραίτητα για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(19) Οι διατάξεις της παρούσας απόφασης ισχύουν με την επιφύλαξη των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ και ιδίως του κοινοτικού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων υπέρ του περιβάλλοντος.

(20) Είναι σκόπιμο να θεσπιστούν τα απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή της παρούσας απόφασης, σύμφωνα με την απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου 1999 για τον καθορισμό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή. [33]

[33] ΕΕ αριθ. L 184 της 17.7.1999, σ. 23.

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

1. Θεσπίζεται πολυετές πρόγραμμα δράσεων στον τομέα της ενέργειας, εφεξής καλούμενο «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», για την περίοδο 2003-2006.

2. Το παρόν πρόγραμμα συμβάλει στην εφαρμογή της μεσομακροπρόθεσμης κοινοτικής ενεργειακής στρατηγικής και ιδίως και στους ακόλουθους γενικούς στόχους:

α) την ασφάλεια εφοδιασμού,

β) την ανταγωνιστικότητα και

γ) την προστασία του περιβάλλοντος.

Αποσκοπεί στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και της προστασίας του περιβάλλοντος, διευκολύνοντας έτσι την αποτελεσματική συνάρθρωση των μέτρων αυτών με τις δράσεις που διεξάγονται στο πλαίσιο άλλων κοινοτικών πολιτικών.

Επίσης, αποσκοπεί στην ενίσχυση της διαφάνειας, της συνάφειας και του συντονισμού του συνόλου των δράσεων και λοιπών μέτρων στον τομέα της ενέργειας.

Άρθρο 2

Οι ειδικοί στόχοι του παρόντος προγράμματος είναι οι ακόλουθοι:

(α) να παράσχει τα απαραίτητα στοιχεία για την επεξεργασία και εφαρμογή μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο της ζήτησης, την αυξανόμενη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ενεργειακή διαφοροποίηση, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών και της ανάπτυξης του δυναμικού των περιφερειών, ιδίως των απομακρυσμένων περιφερειών, καθώς και την κατάρτιση των απαραίτητων νομοθετικών μέτρων για την επίτευξη των εν λόγω στρατηγικών στόχων.

(β) να αναπτύξει τους απαραίτητους μηχανισμούς και μέσα για εξασφάλιση της παρακολούθησης, του ελέγχου και της αξιολόγησης του αντίκτυπου των μέτρων που έχουν θεσπιστεί σε κοινοτικό επίπεδο και σε επίπεδο των κρατών μελών της Ένωσης, στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών πτυχών των μεταφορών.

γ) να επιφέρει πραγματική αλλαγή στην ενεργειακή συμπεριφορά στην Κοινότητα μέσω της ευαισθητοποίησης των κύριων ενδιαφερόμενων συντελεστών, των επιχειρήσεων και των πολιτών εν γένει, ώστε να προχωρήσουν σε αποδοτικά και ευφυή συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, που στηρίζονται σε στέρεες και αειφόρες βάσεις, προωθώντας τις ανταλλαγές εμπειριών και τεχνογνωσίας, υποστηρίζοντας τις δράσεις που στοχεύουν στην ενθάρρυνση των επενδύσεων στις αναδυόμενες τεχνολογίες και ενθαρρύνοντας τη διάδοση βέλτιστης πρακτικής και βέλτιστης διαθέσιμης τεχνικής, συμπεριλαμβανομένου και του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την προώθηση σε διεθνές επίπεδο.

Άρθρο 3

1. Το παρόν πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τέσσερα ειδικά πεδία:

α) το πεδίο "SAVE", που αφορά βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της διαχείρισης της ζήτησης, ιδίως στα κτίρια και στη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους.

β) το πεδίο "ALTENER", που αφορά προώθηση νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας για συγκεντροποιημένη και αποκεντρωμένη παραγωγή, καθώς και της ένταξή τους στο αστικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους.

γ) το πεδίο "STEER", που αφορά υποστήριξη σε πρωτοβουλίες που αφορούν τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, τη διαφοροποίηση των καυσίμων και την προώθηση καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και της ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους.

δ) το πεδίο "COOPENER", που αφορά υποστήριξη σε πρωτοβουλίες που αφορούν την προώθηση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης σε αναπτυσσόμενες χώρες.

2. Μπορούν να δρομολογηθούν πρωτοβουλίες με την ονομασία «κεντρικές δράσεις», όπου εντάσσονται περισσότερα του ενός ειδικά πεδία ή/και αφορούν συγκεκριμένες κοινοτικές πρωτοβουλίες, π.χ. στις εξόχως απόκεντρες περιοχές του άρθρου 299, παρ. 2, της Συνθήκης.

Άρθρο 4

1. Για καθένα από τα τέσσερα ειδικά πεδία του άρθρου 3, παράγραφος 1, η κοινοτική χρηματοδότηση βάσει του προγράμματος προορίζεται σε δράσεις ή έργα που αφορούν:

α) την εφαρμογή μεσομακροπρόθεσμων στρατηγικών στα πεδία της ενέργειας που συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη, στην ασφάλεια εφοδιασμού στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, στην ανταγωνιστικότητα και στην προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της εκπόνησης προτύπων, συστημάτων επισήμανσης και πιστοποίησης, καθώς και μακροπρόθεσμων εκούσιων δεσμεύσεων με τη βιομηχανία, καθώς και στρατηγικών μελετών βάσει κοινών αναλύσεων, τακτική παρακολούθηση της εξέλιξης των αγορών και των ενεργειακών τάσεων.

β) δημιουργία ή διεύρυνση των δομών και των μέσων για την ανάπτυξη αειφόρων ενεργειακών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων του τοπικού και περιφερειακού ενεργειακού προγραμματισμού και διαχείρισης, καθώς και ανάπτυξη κατάλληλων χρηματοοικονομικών προϊόντων και μηχανισμών της αγοράς.

γ) προώθηση συστημάτων και εξοπλισμών στο πεδίο της αειφόρου ενέργειας για επιτάχυνση της διείσδυσής τους στην αγορά και ενθάρρυνση των επενδύσεων που διευκολύνουν τη μετάβαση μεταξύ επίδειξης και εμπορικής εκμετάλλευσης των πλέον αποδοτικών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων δράσεων ευαισθητοποίησης και δημιουργίας θεσμικών δυνατοτήτων που αποσκοπούν στην υλοποίηση του μηχανισμού για την περιβαλλοντικά συμβατή ανάπτυξη και της κοινής εφαρμογής στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Κιότο.

δ) ανάπτυξη των δομών πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης. αξιοποίηση των αποτελεσμάτων, προαγωγή και διάδοση τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής, και το σύνολο των καταναλωτών, καθώς και συνεργασία με τα κράτη μέλη μέσω δικτύων που λειτουργούν σε κοινοτική και διεθνή κλίμακα.

ε) παρακολούθηση της εφαρμογής και του αντίκτυπου της κοινοτικής πολιτικής, καθώς και των δράσεων υποστήριξης.

στ) αξιολόγηση του αντίκτυπου των δράσεων και έργων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος.

2. Βάσει του παρόντος προγράμματος, η οικονομική ενίσχυση που χορηγείται σε δράσεις και μέτρα στα τέσσερα ειδικά πεδία του άρθρου 3, παράγραφος 1, καθορίζεται συναρτήσει της κοινοτικής προστιθέμενης αξίας της προτεινόμενης δράσης και εξαρτάται από το ενδιαφέρον και τον λογιζόμενο αντίκτυπο, καθώς και από την προέλευση της πρωτοβουλίας.

Η ενίσχυση δεν μπορεί, κατά κανόνα, να υπερβεί ποσοστό ύψους 50% του συνολικού κόστους του μέτρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να καλυφθεί από δημόσιους ή ιδιωτικούς πόρους, είτε από συνδυασμό τους. Η εν λόγω ενίσχυση μπορεί, ωστόσο, να καλύπτει το σύνολο του κόστους ορισμένων δράσεων, όπως οι μελέτες και άλλες δράσεις που προορίζονται για την κατάρτιση, συμπλήρωση, εφαρμογή και αξιολόγηση του αντίκτυπου της κοινοτικής στρατηγικής και των μέτρων πολιτικής, καθώς και των μέτρων που προτείνει η Επιτροπή για ενθάρρυνση των ανταλλαγών εμπειρίας και τεχνογνωσίας ενόψει της βελτίωσης του συντονισμού μεταξύ των κοινοτικών, εθνικών, διεθνών και άλλων πρωτοβουλιών.

Το σύνολο των δαπανών που αφορούν δράσεις και μέτρα που αναλαμβάνονται αποκλειστικά κατόπιν πρωτοβουλίας της Επιτροπής βαρύνουν την Κοινότητα.

Άρθρο 5

1. Εντός εξαμήνου από τη θέσπιση της παρούσας απόφασης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε διαβούλευση με την επιτροπή του άρθρου 8 παράγραφος 1, καταρτίζει πρόγραμμα εργασιών. Για την κατάρτιση και εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος εργασιών ακολουθείται διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 8, παράγραφος 2.

2. Στο πρόγραμμα εργασιών αναφέρονται λεπτομερώς:

α) οι κατευθυντήριες γραμμές, οι ειδικοί στόχοι και οι προτεραιότητες για καθένα από τα ειδικά πεδία του άρθρου 3, παράγραφος 1, λαμβανομένης υπόψη της προστιθέμενης αξίας από το σύνολο των προτεινόμενων μέτρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τα υφιστάμενα μέτρα.

β) οι λεπτομέρειες εφαρμογής, διακρίνοντας μεταξύ των δράσεων που προβλέπονται κατόπιν πρωτοβουλίας της Επιτροπής και όσων η πρωτοβουλία προέρχεται από τον τομέα ή/και την αγορά, καθώς και τις λεπτομέρειες χρηματοδότησης, τον τύπο και τους κανόνες συμμετοχής.

γ) τα κριτήρια επιλογής και τις λεπτομέρειες εφαρμογής τους για κάθε τύπο δράσης, καθώς και τη μέθοδο και τα μέσα παρακολούθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των δράσεων ή/και των έργων, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού των δεικτών επιδόσεων.

δ) το ενδεικτικό ημερολόγιο εφαρμογής του προγράμματος εργασιών, ιδίως όσον αφορά το περιεχόμενο των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

ε) τον τρόπο συντονισμού και συνάρθρωσης με άλλες κοινοτικές πολιτικές, όπως αναφέρεται στο άρθρο 1, παράγραφος 3, καθώς και τη διαδικασία εκπόνησης και εφαρμογής δράσεων και μέτρων συντονισμένων με τις αντίστοιχες των κρατών μελών στο πεδίο της αειφόρου ενέργειας, αποσκοπώντας σε προστιθέμενη αξία σε σχέση με μέτρα που έχουν ληφθεί μεμονωμένα από κάθε κράτος μέλος και επιδιώκοντας το βέλτιστο συντονισμό των διάφορων μέσων που διαθέτουν τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και τα κράτη μέλη.

στ) εάν απαιτηθεί, τις πρακτικές ρυθμίσεις για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή στο πρόγραμμα απομακρυσμένων και περιφερειακών περιοχών, καθώς και η συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ).

Άρθρο 6

1. Το ποσό χρηματικής αναφοράς για την εφαρμογή του παρόντος προγράμματος ορίζεται σε 215 εκατομμυρίων ευρώ.

Οι ετήσιες πιστώσεις εγκρίνονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, εντός του ορίου των δημοσιονομικών προοπτικών.

Τα σχετικά κονδύλια καθορίζονται ενδεικτικά για κάθε ειδικό πεδίο. Ενδεικτική κατανομή του εν λόγω ποσού περιλαμβάνεται στο παράρτημα. Η εν λόγω κατανομή του προϋπολογισμού παρουσιάζει ευελιξία μεταξύ των πεδίων ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στην εξέλιξη των αναγκών του τομέα.

2. Οι λεπτομέρειες της χρηματοοικονομικής ενίσχυσης της Κοινότητας για δράσεις που αναλαμβάνονται βάσει του παρόντος προγράμματος καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού της 21ης Δεκεμβρίου 1997.

Άρθρο 7

Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος και για την κατάρτιση των έργων των κατευθυντήριων γραμμών που αφορούν δράσεις και μέτρα με βάση κάθε ειδικό πεδίο του άρθρου 3, παράγραφος 1. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θεσπίζονται σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 8, παράγραφος 2.

Άρθρο 8

1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικουρείται από επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των κρατών μελών και προεδρευόμενη από τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

2. Σε περίπτωση που γίνεται αναφορά στην παρούσα παράγραφο, εφαρμόζονται τα άρθρα 4 και 7 της απόφασης 1999/468/ΕΚ, με τήρηση των διατάξεων του άρθρου 8 της ίδιας απόφασης. Η προθεσμία που προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 6 της απόφασης 1999/468/ΕΚ ορίζεται σε τρεις μήνες.

3. Η επιτροπή θεσπίζει τον εσωτερικό κανονισμό της.

Άρθρο 9

1. Η Επιτροπή εξετάζει κάθε χρόνο την πορεία της εφαρμογής του παρόντος προγράμματος και των δράσεων που έχουν αναληφθεί στα τέσσερα ειδικά πεδία του άρθρου 3 παράγραφος 1.

2. Το τρίτο έτος της περιόδου εφαρμογής του προγράμματος και, οπωσδήποτε, προτού υποβάλλει τις προτάσεις της αναφορικά με την εκπόνηση μεταγενέστερου προγράμματος, η Επιτροπή αναθέτει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες εξωτερική αξιολόγηση της συνολικής εφαρμογής των κοινοτικών δράσεων που διεξάγονται βάσει του παρόντος προγράμματος. Η Επιτροπή ανακοινώνει τα συμπεράσματα της εν λόγω αξιολόγησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών.

Άρθρο 10

1. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 2 και 3, η συμμετοχή στο παρόν πρόγραμμα είναι ελεύθερη για κάθε νομικό πρόσωπο, δημόσιο ή ιδιωτικό, που είναι εγκατεστημένο στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. Η συμμετοχή στο παρόν πρόγραμμα είναι ελεύθερη για τις υποψήφιες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σύμφωνα με τους όρους που έχουν καθοριστεί στις ευρωπαϊκές συμφωνίες, στα σχετικά συμπληρωματικά πρωτόκολλα, καθώς και στις αποφάσεις των αντίστοιχων Συμβουλίων σύνδεσης. Είναι επίσης ανοικτό για τη συμμετοχή της Κύπρου, της Μάλτας και της Τουρκίας, βάσει των διμερών συμφωνιών που έχουν συναφθεί με τις εν λόγω χώρες.

3. Το παρόν πρόγραμμα είναι επίσης ανοικτό για τη συμμετοχή χωρών της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ, βάσει συμπληρωματικών πιστώσεων και με διαδικασίες που θα συμφωνηθούν με τις εν λόγω χώρες.

Άρθρο 11

Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Άρθρο 12

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες,

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΥ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ [34]

[34] Τα σχετικά κονδύλια καθορίζονται ενδεικτικά για τα ειδικά πεδία "ορθολογική χρήση της ενέργειας και έλεγχος της ζήτησης", "νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και διαφοροποίηση της παραγωγής ενέργειας" και "ενεργειακές πτυχές των μεταφορών". Η εν λόγω κατανομή του προϋπολογισμού είναι ευέλικτη ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στην εξέλιξη των αναγκών του τομέα.

Πεδία δράσης // εκατομμύρια ευρώ

(2003-2006)

1) Ορθολογική χρήση της ενέργειας και έλεγχος της ζήτησης // 75

2) Νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και διαφοροποίηση της παραγωγής ενέργειας // 86

3) Ενεργειακές πτυχές των μεταφορών // 35

4) Προώθηση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες // 19

ΣΥΝΟΛΟ // 215 εκατ. ευρώ [35], [36], [37]

[35] Οι πιστώσεις που προορίζονται για δράσεις προώθησης σε διεθνές επίπεδο δεν θα υπερβούν ποσοστό 8,8% του συνολικού κόστους του προγράμματος.

[36] Από το 2004 κ.ε. προβλέπεται συμπληρωματική συνεισφορά, εξαιτίας της προσχώρησης των νέων κρατών μελών.

[37] Ο προϋπολογισμός για τον εκτελεστικό οργανισμό καθορίζεται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή σε ποσοστό της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος..

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Τομέας(είς) πολιτικής: Ενέργεια και μεταφορές

Δραστηριότητα(ες): Ενέργεια, βιομηχανία και εσωτερική αγορά

Ονομασία της δρασης: Πολυετές προγραμμα για δρασεισ στον τομεα της ενεργειασ: Προγραμμα "Ευφυησ ενεργεια για την Ευρωπη (2003-2006)

1. ΓΡΑΜΜΗ(-ΕΣ) ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ + ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Νέες γραμμές του προϋπολογισμού (προς δημιουργία ή ανάκτηση):

B4-106 : Πρόγραμμα Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη, 2003-2006

B4- 106A : Πρόγραμμα Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη, 2003-2006 - Δαπάνες διοικητικής διαχείρισης

B7-841 : Πρόγραμμα Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη, Εξωτερική πτυχή COOPENER, 2003-2006

B7-841A : Πρόγραμμα Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη, Εξωτερική πτυχή COOPENER, 2003-2006 - Δαπάνες διοικητικής διαχείρισης

2. ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

2.1 Συνολικό κονδύλιο της δράσης (μέρος B): 215 εκατ. ευρώ σε ΠΑΥ

2.2 Περίοδος υλοποίησης: 2003-2006

2.3 Συνολική πολυετής εκτίμηση των δαπανών:

α) Χρονοδιάγραμμα των πιστώσεων αναλήψεως υποχρεώσεων/των πιστώσεων πληρωμών (δημοσιονομική παρέμβαση) (πρβλ. σημείο 6.1.1)

εκατ. ευρώ (μέχρι τρίτου δεκαδικού)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

β) Τεχνική και Διοικητική Συνδρομή (ΤΔΣ) και Δαπάνες Στήριξης (ΔΣ) (πρβλ. σημείο 6.1.2)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

γ) Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων και των άλλων δαπανών διοικητικής λειτουργίας (πρβλ. σημεία 7.2 και 7.3)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2.4 Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και με τις Δημοσιονομικές Προοπτικές

Πρόταση συμβατή με τον ισχύοντα δημοσιονομικό προγραμματισμό.

[X] Η πρόταση αυτή απαιτεί επαναπρογραμματισμό των αντίστοιχων τομέων των Δημοσιονομικών Προοπτικών.

συμπεριλαμβανόμενης, εφόσον συντρέχει περίπτωση, προσφυγής στις διατάξεις της Διοργανικής Συμφωνίας.

2.5 Δημοσιονομικές επιπτώσεις επί των εσόδων [38]

[38] Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε το χωριστό επεξηγηματικό σημείωμα.

[X] Ουδεμία δημοσιονομική επίπτωση (αφορά τεχνικές πτυχές της εφαρμογής ενός μέτρου)

Ή

Δημοσιονομική επίπτωση - Η επίδραση επί των εσόδων έχει ως εξής:

- Σημείωση: Όλες οι διευκρινίσεις και παρατηρήσεις που αφορούν τον τρόπο υπολογισμού της επίδρασης επί των εσόδων πρέπει να περιλαμβάνονται σε χωριστό φύλλο, επισυναπτόμενο στο παρόν δημοσιονομικό δελτίο

εκατ. ευρώ (μέχρι πρώτου δεκαδικού)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(Να περιγραφεί κάθε εμπλεκόμενη γραμμή του προϋπολογισμού, με προσθήκη του ενδεδειγμένου αριθμού γραμμών στον πίνακα, εφόσον η δράση επιδρά σε πλείονες γραμμές του προϋπολογισμού)

3. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Κεφ. 3: Καταλογισμός των δράσεων στον προϋπολογισμό, στα πεδία "ορθολογική χρήση της ενέργειας και έλεγχος της ζήτησης - SAVE", "νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και διαφοροποίηση της παραγωγής ενέργειας - ALTENER" και "ενεργειακές πτυχές των μεταφορών - STEER": 196 εκατ. ευρώ (2003-2006), από τα οποία 3,725 εκατ. ευρώ για το κονδύλι ΒΑ.

Κεφ. 4: Καταλογισμός των δράσεων στον προϋπολογισμό, στο πεδίο "προαγωγή ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες - COOPENER": 19 εκατ. ευρώ (2003-2006), από τα οποία 0,255 εκατ. ευρώ για το κονδύλι ΒΑ.

4. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αναφορικά με πολυετές πρόγραμμα δράσεων στο πεδίο της ενέργειας: Πρόγραμμα "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη" (2003-2006).

(Να αναφερθεί εδώ μόνο η κύρια νομική βάση )

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1 Αναγκαιότητα κοινοτικής παρέμβασης [39]

[39] Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε το χωριστό επεξηγηματικό σημείωμα.

5.1.1 Επιδιωκόμενοι στόχοι

(Να περιγραφούν τα προβλήματα ή οι ανάγκες (σε μετρήσιμα μεγέθη) που η παρέμβαση προορίζεται να επιλύσει/ικανοποιήσει (η αρχική κατάσταση σε σχέση με την οποία θα μπορούν να μετρηθούν οι μεταγενέστερες πρόοδοι). Να περιγραφούν οι στόχοι με τη μορφή αναμενόμενων αποτελεσμάτων (π.χ., μεταβολή σε σχέση με την προαναφερόμενη αρχική κατάσταση).

Οι αποφάσεις για το πρόγραμμα πλαίσιο που αφορά δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002), καθώς και οι αποφάσεις για τα έξι ειδικά προγράμματα λήγουν την 31η Δεκεμβρίου 2002. Η παρούσα πρόταση απόφασης αφορά πολυετές πρόγραμμα δράσεων στο πεδίο της ενέργειας, με τίτλο "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη", για τη χρονική περίοδο 2003-2006, που αποτελεί συνέχεια και ενισχύει ιδίως τα προγράμματα ALTENER και SAVE, καθώς και, εν μέρει, το πρόγραμμα SYNERGY. Το πρόγραμμα νοείται ως το κύριο κοινοτικό μέσο μη τεχνολογικής υποστήριξης στον τομέα της ενέργειας. Συγκεντρώνονται σε αυτό όλες οι δράσεις στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, οι ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, καθώς και της διεθνούς συνεργασίας στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή των κοινοτικών στρατηγικών όσον αφορά την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα συμβάλλει ιδίως στην πραγματοποίηση των κύριων στόχων των κοινοτικών στρατηγικών στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών.

Αναγκαιότητα κοινοτικής δημοσιονομικής παρέμβασης, ειδικότερα στο πλαίσιο της αρχής της επικουρικότητας.

Στο άρθρο 174 της συνθήκης ΕΟΚ προβλέπεται η ορθολογική και συνετή χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων, που περιλαμβάνουν, εκτός από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα φυσικά καύσιμα, που αποτελούν τους βασικούς ενεργειακούς πόρους, επίσης όμως και τις κύριες πηγές εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ θέσπισε στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη: στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της εν λόγω στρατηγικής βρίσκεται ο περιορισμός της ενεργειακής ζήτησης, η ανάπτυξη καυσίμων υποκατάστασης και η διάδοση των τεχνολογιών σχετικά με τους καθαρούς και ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους. Πράγματι, ποσοστό 94% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλονται στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ οι μεταφορές είναι υπεύθυνες για ποσοστό 90% της αύξησης των εκπομπών CO2. Η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνιστούν σημαντικό μέρος της σειράς των απαραίτητων μέτρων για τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις του πρωτοκόλλου του Κιότο. τα μέτρα αυτά προβλέπονται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την αλλαγή του κλίματος.

Στην Πράσινη Βίβλο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού διαπιστώνεται η αυξανόμενη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εξωτερικούς ενεργειακούς πόρους, γίνεται αναγνώριση της ανάγκης επανεξισορρόπησης της πολιτικής της προσφοράς μέσω σαφών δράσεων υπέρ μιας πολιτικής της ζήτησης και απευθύνεται έκκληση για γνήσια αλλαγή της συμπεριφοράς των καταναλωτών ενόψει του προσανατολισμού της ζήτησης προς καλύτερα ελεγχόμενη κατανάλωση η οποία θα σέβεται το περιβάλλον, ιδίως στις μεταφορές και τις κατασκευές, καθώς και στην απόδοση προτεραιότητας στην ανάπτυξη νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας όσον αφορά την ενεργειακή προσφορά με σκοπό την αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνιστά η κλιματική θέρμανση.

Στη Λευκή Βίβλο σχετικά με κοινοτική στρατηγική και σχέδιο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθορίζεται ενδεικτικός στόχος 12% για ενέργεια προέλευσης από ανανεώσιμες πηγές στη μικτή εσωτερική κατανάλωση της Ευρώπης με χρονικό ορίζοντα το 2010, ενώ προβλέπονται μέτρα υποστήριξης της προώθησης και της ανάπτυξης των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. Στην πρώτη έκθεση για την εφαρμογή διαπιστώνεται η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί και τονίζεται ότι απαιτούνται ακόμα προσπάθειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την επίτευξη των στόχων αυτών, ιδίως με νομοθετικά μέτρα υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και η προώθησή τους. Για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης απαιτείται η εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου και παρακολούθησης.

Στο σχέδιο δράσης που αποβλέπει στην ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης προβλέπεται περιορισμός της ενεργειακής έντασης κατά 1% ετησίως, ενώ η σημερινή τάση είναι σχεδόν μηδέν. Για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης απαιτείται η εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου και παρακολούθησης. Για την πλειονότητα των κοινοτικών μέτρων που αφορούν την ενεργειακή απόδοση ή/και στοχεύουν μεγαλύτερη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αγορά απαιτείται περαιτέρω ένταση των προσπαθειών διάδοσής τους σε κοινοτική κλίμακα μέσω ειδικών προγραμμάτων, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την εξέλιξη προς την κατεύθυνση αειφόρων ενεργειακών συστημάτων.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν τονίσει επανειλημμένως την ανάγκη ενίσχυσης και διεύρυνσης των συναφών πολιτικών και μέτρων καθώς και της πρόβλεψης νέων δράσεων. Τα δύο κοινοτικά όργανα κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για μελλοντικά προγράμματα και να προβλέψει, στις προτάσεις της, επαρκή χρηματοοικονομική υποστήριξη για τις δράσεις στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης.

Οι στόχοι του προγράμματος αφορούν την εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής στα πεδία της ενέργειας που συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη. Πράγματι, τα κράτη μέλη διαθέτουν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας, τόσο για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής όσο και για τα εμπόδια και τις προκλήσεις που συνδέονται με την ασφάλεια του εφοδιασμού στο ισχύον πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Κάθε απόφαση ενεργειακής πολιτικής που λαμβάνεται από ένα κράτος μέλος θα έχει αναπόφευκτα αντίκτυπο στα άλλα κράτη μέλη. Η ενεργειακή πολιτική έχει πράγματι λάβει νέα κοινοτική διάσταση.

Το παρόν πρόγραμμα αναφέρεται σε ζητήματα συναφή με τις κοινοτικές αρμοδιότητες, καθώς νοείται ως το κύριο κοινοτικό μέσο μη τεχνολογικής υποστήριξης στον τομέα της ενέργειας - στην ουσία πρόκειται για συναρμοδιότητα (άρθρο 175 της Συνθήκης). Η εφαρμογή αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, καθώς συνεπάγεται την ανάληψη δράσης προώθησης και ανταλλαγή εμπειριών, τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής που αναπτύσσονται στη βάση στενής συνεργασίας σε ευρωπαϊκή κλίμακα μεταξύ των διαφόρων συντελεστών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με σκοπό την ενθάρρυνση μεγαλύτερης χρήσης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και την ορθολογική χρήση της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των μεταφορών. Οι εν λόγω δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο και ο αντίκτυπός τους μπορεί να προκαλέσει οικονομίες κλίμακας που απορρέουν από την κοινή και συντονισμένη δράση. Ο μόνος τρόπος εξασφάλισης σημαντικού αντίκτυπου από τα μέτρα και τις δράσεις στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάληψη δράσης σε κοινοτικό επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που περιλαμβάνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης, η Επιτροπή μπορεί να λάβει μέτρα και, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας που αναφέρεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα απόφαση προγράμματος δεν υπερβαίνει τα απαραίτητα για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

5.1.2 Μέτρα σχετικά με την εκ των προτέρων αξιολόγηση

(Εδώ πρόκειται για:

α) επεξήγηση του τρόπου και του χρόνου πραγματοποίησης της εκ των προτέρων αξιολόγησης (συντάκτης, χρονοδιάγραμμα και αν η έκθεση/οι εκθέσεις είναι διαθέσιμη(-ες) ή πώς συγκεντρώθηκαν τα αντίστοιχα στοιχεία [40].

[40] Για τις ελάχιστες απαιτούμενες πληροφορίες που όσον αφορά τις νέες πρωτοβουλίες, βλέπε το χωριστό έγγραφο γενικών κατευθύνσεων SEC (2000)1051.

β) σύντομη περιγραφή των διαπιστώσεων κα ι των διδαγμάτων που συνάγονται από την εκ των προτέρων αξιολόγηση).

5.1.3 Μέτρα μετά την εκ των υστέρων αξιολόγηση

(Στην περίπτωση της ανανέωσης ενός προγράμματος, πρέπει να γίνει και σύντομη περιγραφή των διδαγμάτων που συνάγονται από ενδιάμεση ή εκ των υστέρων αξιολόγηση)

Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 1, της απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002), η Επιτροπή εξετάζει κάθε χρόνο την πορεία της πραγματοποίησης του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων του. Η αξιολόγηση, που πραγματοποιήθηκε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες το 2000, αφορούσε κυρίως την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια κάθε προγράμματος και τον εσωτερικό συντονισμό της Επιτροπής, καθώς επίσης και τη συνοχή μεταξύ των επιλεγμένων έργων και των στόχων των προγραμμάτων για το 1998 και το 1999. Οι αξιολογητές αναγνώρισαν στην εν λόγω έκθεση τη σημασία των προγραμμάτων ALTENER, SAVE, SYNERGY και ETAP, στο πλαίσιο της κοινοτικής στρατηγικής για περιορισμό των εκπομπών CO2. Από τις αναλύσεις που διεξήχθησαν για την εν λόγω αξιολόγηση, προέκυψε, ωστόσο, ανάγκη ορισμένων αναπροσανατολισμών σε τέσσερα κύρια πεδία:

- καταρχάς, η ύπαρξη «μικρών» προγραμμάτων με πολύ διαφορετικό κοινό στόχο και με ανεξάρτητες δράσεις και διαδικασίες. τα προγράμματα όμως αυτά θα μπορούσαν εξίσου να συνιστούν γραμμές δράσης ενός ή δύο προγραμμάτων, γεγονός που θα αύξανε την αποτελεσματικότητά τους μέσω της κοινής χρήσης ανθρώπινων πόρων και της εναρμόνισης των διαδικασιών επιλογής, αξιολόγησης και διαχείρισης - στην παρούσα απόφαση η Επιτροπή προτείνει ενιαίο πρόγραμμα για το 2003 - 2006 που θα περιλάβει τέσσερα ειδικά πεδία. προβλέπεται επίσης η χρηματοδότηση των δράσεων όπου εντάσσονται περισσότερα από τα πεδία αυτά.

- η αναντιστοιχία μεταξύ των στόχων ορισμένων προγραμμάτων και των διατιθέμενων μέσων, ιδίως στα προγράμματα ALTENER και SAVE. πρόκειται - με ταυτόχρονη διατήρηση των μέσων - είτε για περιορισμό των στόχων είτε για παροχή των απαραίτητων μέσων χρηματοδότησης και διαχείρισης για την επίτευξή τους - η νέα προσέγγιση της ενεργειακής πολιτικής στο πλαίσιο της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη αιτιολογεί την αναθεώρηση προς τα πάνω του κονδυλίου του προϋπολογισμού για το μελλοντικό πρόγραμμα, καθώς και τη συγκέντρωση της κοινοτικής προσπάθειας σε τέσσερα πεδία προτεραιότητας και έξι τύπους δράσεων ή επιλέξιμων έργων για κοινοτική χρηματοδότηση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εξάλλου πολλές φορές ζητήσει από την Επιτροπή θα προβλέψει επαρκή χρηματοδοτικά μέσα για τις δράσεις στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, στο πλαίσιο του ή των μελλοντικών προγραμμάτων στα εν λόγω πεδία.

- πρέπει να εκσυγχρονιστούν οι μέθοδοι και οι διαδικασίες επιλογής, αξιολόγησης και διαχείρισης - οι συστάσεις αυτές θα ληφθούν υπόψη κατά την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών που προβλέπεται στην παρούσα πρόταση απόφασης (άρθρο 4 της παρούσας απόφασης).

- η προώθηση του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων και η διάδοση των αποτελεσμάτων τους είναι ιδιαίτερα ανεπαρκής και, οπωσδήποτε, δεν είναι συστηματική ούτε κατάλληλη, συνιστούν καίριο στοιχείο που πρέπει να επαναπροσανατολιστεί - οι συμπληρωματικοί ανθρώπινοι πόροι για τη διαχείριση του μελλοντικού προγράμματος προβλέπονται στην παρούσα πρόταση (η δημιουργία ενός εκτελεστικού οργανισμού που θα συγκροτηθεί βάσει του μελλοντικού κανονισμού του Συμβουλίου [41] θα αποτελούσε μια δυνατότητα), γεγονός που επιτρέπει τη διάθεση μέρους του προσωπικού της Επιτροπής σε καθήκοντα οριζόντιας διαχείρισης του προγράμματος, όπως η προώθηση του προγράμματος και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του, η προώθηση της τεχνογνωσίας και της βέλτιστης πρακτικής, καθώς και η ενίσχυση της κοινοτικής δράσης στους κύριους συντελεστές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Προβλέπεται ότι σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού του προγράμματος (ποσοστό 45%) θα προορισθεί για τις εν λόγω δραστηριότητες πληροφόρησης, προώθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων.

[41] COM(2001) 808 τελικό της 28.12.2001.

Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 2, της απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002), η Επιτροπή ζήτησε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να προβούν σε εξωτερική σφαιρική ενδιάμεση αξιολόγηση της πορείας πραγματοποίησης των κοινοτικών δράσεων που διεξάγονται βάσει του εν λόγω προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων.

Η ενδιάμεση έκθεση, όπου εκτίθενται η μέθοδος ανάλυσης του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων καθώς και ο αντίκτυπός τους, θα υποβληθεί στην Επιτροπή από τους εμπειρογνώμονες τον Απρίλιος του 2002. Η τελική έκθεση θα είναι διαθέσιμη το δεύτερο τρίμηνο του 2002. Τα συμπεράσματα από τις αξιολογήσεις αυτές θα ανακοινωθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, ενώ οι συστάσεις των εμπειρογνωμόνων θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών (άρθρο 4 της παρούσας πρότασης απόφασης).

5.2 Σχεδιαζόμενες δράσεις και λεπτομέρειες υλοποίησης της δημοσιονομικής παρέμβασης

(Στο σημείο αυτό πρέπει να περιγραφεί το σκεπτικό της παρέμβασης. Πρέπει να διευκρινιστούν οι κυριότερες δράσεις που είναι αναγκαίες για την επίτευξη του γενικού στόχου. Κάθε δράση πρέπει να περιλαμβάνει έναν ή περισσότερους συγκεκριμένους στόχους. Οι στόχοι Οι στόχοι πρέπει να δηλώνουν την πρόοδο που αναμένεται κατά την προτεινόμενη περίοδο. Ακόμη, πρέπει να μην περιορίζονται στα άμεσα επιτεύγματα, αλλά και να είναι επαρκώς σαφείς, έτσι ώστε να μπορούν να προσδιοριστούν τα αντίστοιχα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Για κάθε κύρια δράση, να διευκρινιστεί:

ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται (με ποσοτικό, ει δυνατόν, προσδιορισμό των αποδεκτών).

οι συγκεκριμένοι στόχοι που έχουν τεθεί για την περίοδο προγραμματισμού (σε μετρήσιμα μεγέθη).

τα συγκεκριμένα μέτρα που απαιτούνται για την υλοποίηση της δράσης.

τα άμεσα επιτεύγματα.

τα αναμενόμενα αποτελέσματα/ο αντίκτυπος στην επίτευξη του γενικού στόχου.

Πρέπει να δοθούν πληροφορίες και για τις λεπτομέρειες υλοποίησης της δημοσιονομικής παρέμβασης (ποσοστό και μορφή της απαιτούμενης χρηματοδοτικής βοήθειας).)

Το παρόν πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τέσσερα ειδικά πεδία:

α) βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της διαχείρισης της ζήτησης, ιδίως στα κτίρια και τη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους - "SAVE".

β) προώθηση νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας για κεντρική και αποκεντρωμένη παραγωγή, καθώς και ένταξή τους στο αστικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους - "ALTENER".

γ) υποστήριξη σε πρωτοβουλίες που αφορούν τις ενεργειακές πτυχές των μεταφορών, τη διαφοροποίηση των καυσίμων και την προώθηση καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και η ενεργειακή απόδοση στις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης νομοθετικών μέτρων και της εφαρμογής τους - "STEER".

δ) υποστήριξη σε πρωτοβουλίες που αφορούν ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση στις αναπτυσσόμενες χώρες - "COOPENER".

Η κοινοτική χρηματοδότηση βάσει του προγράμματος για τα τέσσερα ειδικά πεδία θα κατευθυνθεί σε δράσεις ή έργα που αφορούν:

α) εκπόνηση μεσομακροπρόθεσμων στρατηγικών στον ενεργειακό τομέα που αποβλέπουν στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της ασφάλειας εφοδιασμού, της ανταγωνιστικότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος, βάσει κοινών αναλύσεων, συμπεριλαμβανομένης της εκπόνησης προτύπων, συστημάτων σήμανσης και πιστοποίησης και μακροπρόθεσμων εθελοντικών δεσμεύσεων με τη βιομηχανία, καθώς και αναλύσεις προοπτικών, στρατηγικές μελέτες, τακτική παρακολούθηση της εξέλιξης των αγορών και των ενεργειακών τάσεων.

β) δημιουργία ή διεύρυνση των δομών και των μέσων για αειφόρο ενεργειακή ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων του τοπικού και περιφερειακού ενεργειακού προγραμματισμού και διαχείρισης, καθώς και ανάπτυξη κατάλληλων χρηματοοικονομικών προϊόντων και μηχανισμών της αγοράς.

γ) προώθηση συστημάτων και εξοπλισμών στα ενεργειακά πεδία που συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη, ώστε να διευκολυνθεί η διείσδυση στην αγορά και να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις που διευκολύνουν τη μετάβαση μεταξύ επίδειξης και εμπορικής εκμετάλλευσης των βέλτιστων τεχνολογιών.

δ) ανάπτυξη των δομών πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης. αξιοποίηση των αποτελεσμάτων, προαγωγή και διάδοση τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής, καθώς και συνεργασία με τα κράτη μέλη μέσω δικτύων που λειτουργούν σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα.

ε) παρακολούθηση της εφαρμογής και του αντίκτυπου της κοινοτικής πολιτικής, καθώς και των δράσεων υποστήριξης στο πεδίο της ενεργειακής αειφορίας.

στ) αξιολόγηση του αντίκτυπου των δράσεων και έργων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος.

Βάσει του παρόντος προγράμματος, η οικονομική ενίσχυση που χορηγείται σε δράσεις και μέτρα στα τέσσερα ειδικά πεδία καθορίζεται συναρτήσει της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας της προτεινόμενης δράσης και θα εξαρτηθεί από το ενδιαφέρον και τον λογιζόμενο αντίκτυπο, καθώς και από την προέλευση της πρωτοβουλίας. Η εν λόγω ενίσχυση δεν μπορεί, κατά κανόνα, να υπερβεί ποσοστό ύψους 50% του συνολικού κόστους του μέτρου, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να καλυφθεί από δημόσιους ή ιδιωτικούς πόρους, είτε από συνδυασμό τους.

Η εν λόγω ενίσχυση μπορεί, ωστόσο, να καλύπτει το σύνολο του κόστους ορισμένων δράσεων, όπως οι μελέτες και άλλες δράσεις που προορίζονται για την κατάρτιση, συμπλήρωση, εφαρμογή και αξιολόγηση του αντίκτυπου της κοινοτικής στρατηγικής και των μέτρων πολιτικής, καθώς και των μέτρων που προτείνει η Επιτροπή για ενθάρρυνση των ανταλλαγών εμπειρίας και τεχνογνωσίας ενόψει της βελτίωσης του συντονισμού μεταξύ των κοινοτικών, εθνικών, διεθνών και άλλων πρωτοβουλιών. Το σύνολο των δαπανών που αφορούν δράσεις και μέτρα που αναλαμβάνονται αποκλειστικά κατόπιν πρωτοβουλίας της Επιτροπής βαρύνουν την Κοινότητα.

Στο άρθρο 4 της πρότασης απόφασης προβλέπεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε διαβούλευση με την επιτροπή του άρθρου 8 παράγραφος 1, καταρτίζει πρόγραμμα εργασιών εντός εξαμήνου από την έγκριση της απόφασης. Σε επίπεδο προγράμματος εργασιών, με την επεξεργασία προτεραιοτήτων δράσης στο εσωτερικό κάθε πεδίου και με το σχετικό χρονοδιάγραμμα θα επιδιωχθεί να εξασφαλισθεί η συνοχή, η συμπληρωματικότητα και η συνέργεια των μέτρων αυτών με τις πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από τα κράτη μέλη, καθώς και όσες διεξάγονται βάσει άλλων κοινοτικών προγραμμάτων.

Το πρόγραμμα θα τεθεί σε εφαρμογή ιδίως με τις λεγόμενες "κεντρικές δράσεις" στα διάφορα πεδία. Οι δράσεις αυτές καθορίζονται κατά την εκπόνηση του προγράμματος εργασιών και προσαρμόζονται, κατά περίπτωση, κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Μπορούν επίσης να προβλεφθούν κεντρικές δράσεις στις οποίες περιλαμβάνονται περισσότεροι ειδικοί τομείς.

Όσον αφορά την επιλεξιμότητα, στο παρόν πρόγραμμα είναι ελεύθερη η συμμετοχή των υποψηφίων χωρών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, σύμφωνα με τους όρους που ορίζονται στις ευρωπαϊκές συμφωνίες, στα σχετικά συμπληρωματικά πρωτόκολλα και στις αντίστοιχες αποφάσεις των Συμβουλίων σύνδεσης. Το πρόγραμμα είναι επίσης ανοικτό για τη συμμετοχή της Κύπρου, της Μάλτας και της Τουρκίας, βάσει των διμερών συμφωνιών που έχουν συναφθεί με τις εν λόγω χώρες. Είναι επίσης ανοικτό για τη συμμετοχή χωρών της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ, βάσει συμπληρωματικών πιστώσεων και με διαδικασίες που θα συμφωνηθούν με τις εν λόγω χώρες.

Όσον αφορά την αξιολόγηση του προγράμματος, η Επιτροπή οφείλει κάθε χρόνο να ελέγχει την πορεία εφαρμογής του προγράμματος και τις δράσεις που έχουν αναληφθεί στα ειδικά πεδία. Το τρίτο έτος εφαρμογής του προγράμματος και, οπωσδήποτε, προτού υποβάλει τις προτάσεις της όσον αφορά τη συνέχιση του προγράμματος, η Επιτροπή καλεί ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για να διεξαγάγουν εξωτερική αξιολόγηση της εν γένει εφαρμογής των κοινοτικών δράσεων που πραγματοποιούνται δυνάμει του παρόντος προγράμματος.

* Ειδικοί στόχοι: συνδέσεις με το γενικό στόχο

Το παρόν πρόγραμμα συμβάλλει κατά κύριο λόγο στην ισόρροπη επίτευξη των γενικών στόχων της μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή της ασφάλειας εφοδιασμού, της ανταγωνιστικότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα αποσκοπεί επίσης στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και της προστασίας του περιβάλλοντος, ευνοώντας έτσι την αποδοτική συνάρθρωση των εν λόγω μέτρων με τις δράσεις που αναλαμβάνονται βάσει άλλων κοινοτικών πολιτικών.

Τέλος, το πρόγραμμα συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειας, της συνάφειας και του συντονισμού του συνόλου των δράσεων και λοιπών μέτρων στο πεδίο της ενέργειας.

Το υφιστάμενο πρόγραμμα έχει τους εξής ειδικούς στόχους:

- να παράσχει τα απαραίτητα στοιχεία για την επεξεργασία και εφαρμογή της μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο της ζήτησης, την αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πόρων ενέργειας, την ενεργειακή διαφοροποίηση, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, καθώς και την ανάπτυξη του δυναμικού των περιφερειών, ιδίως των απομακρυσμένων, καθώς και την κατάρτιση απαραίτητων νομοθετικών μέτρων για επίτευξη των εν λόγω στρατηγικών στόχων.

- να αναπτύξει τους απαραίτητους μηχανισμούς και μέσα για εξασφάλιση της παρακολούθησης, του ελέγχου και της αξιολόγησης του αντίκτυπου των λαμβανόμενων μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο και στο επίπεδο των κρατών μελών της Ένωσης, στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών πτυχών των μεταφορών.

- να επιφέρει πραγματική αλλαγή στην ενεργειακή συμπεριφορά σε ευρωπαϊκή κλίμακα, μέσω της ευαισθητοποίησης των κύριων ενδιαφερόμενων συντελεστών, των επιχειρήσεων και των ευρωπαίων πολιτών εν γένει, ώστε να επιλέξουν αποδοτικά και ευφυή προγράμματα παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, σε στέρεες και αειφόρους βάσεις. να προάγει τις ανταλλαγές εμπειρίας και τεχνογνωσίας. να υποστηρίζει δράσεις ενθάρρυνσης των επενδύσεων στις αναδυόμενες τεχνολογίες. να ενθαρρύνει τη διάδοση ορθής πρακτικής και των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την προώθησή τους διεθνώς.

- Πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται το μέτρο:

Δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί. πανεπιστήμια και κέντρα σπουδών, υπηρεσίες και οργανισμοί σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και των νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, όλοι οι κλάδοι που εμπλέκονται στην προώθηση της αειφόρου ενέργειας (π.χ. βιομηχανία, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κατασκευαστές εξοπλισμού, εγκαταστάτες και τεχνικοί, αρχιτέκτονες, χρήστες, διεθνείς οργανισμοί, βιομηχανικές και επαγγελματικές ενώσεις, γραφεία συμβούλων) και, κατ'επέκτασιν, το σύνολο του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υποψήφιων χωρών.

Οι δράσεις που διεξάγονται για την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων και τη διάδοση βέλτιστης πρακτικής στοχεύουν ακριβώς την πρόκληση πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος του αντίκτυπου των στοχοθετημένων δράσεων που χρηματοδοτούνται στα ειδικά πεδία. Οι εν λόγω δράσεις αξιοποίησης και διάδοσης, που διεξάγονται μέσω επιχειρησιακών δικτύων σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα, αποσκοπούν στην εξασφάλιση της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των στοχοθετημένων δράσεων, καθώς και στην ενθάρρυνση της αναπαραγωγής βέλτιστης πρακτικής σε μεγάλη κλίμακα, σε ολόκληρη την Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένων των υποψήφιων χωρών) και στις αγορές των τρίτων χωρών.

5.3 Λεπτομέρειες υλοποίησης

(Να διευκρινισθούν τα μέσα υλοποίησης των σχεδιαζόμενων δράσεων: άμεση διαχείριση από την Επιτροπή, είτε μόνο με προσωπικό καταστατικό ή εξωτερικό είτε με προσφυγή σε εξωτερικούς φορείς. Στην περίπτωση αυτή, να διευκρινισθούν οι λεπτομέρειες της υλοποίησης της προσφυγής σε εξωτερικούς φορείς (ΓΤΒ ή ΒΑΤ, οργανισμούς, γραφεία, αποκεντρωμένες εκτελεστικές μονάδες, συνδιαχείριση με τα κράτη μέλη (εθνικούς, περιφερειακούς ή τοπικούς φορείς).

Να αναφερθούν και οι επιπτώσεις του επιλεγέντος προτύπου ανάθεσης σε εξωτερικούς φορείς στους πόρους δημοσιονομικής παρέμβασης, διαχείρισης και στήριξης, καθώς και στους ανθρώπινους πόρους (αποσπασμένους υπαλλήλους κ.λπ.).)

Εξάλλου, εξαιτίας της προτεραιότητας που πρέπει να δοθεί σε μέτρα διαχείρισης της ζήτησης, το εύρος των προβλεπόμενων παρεμβάσεων στο νέο πρόγραμμα "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη", για να είναι αποτελεσματικό, θα έπρεπε να είναι σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό των προηγουμένων ενεργειακών προγραμμάτων, δεδομένου του πλήθους των ενδιαφερομένων συντελεστών.

Εξάλλου, η εφαρμογή των στρατηγικών που αφορούν την ενεργειακή απόδοση και τους ανανεώσιμους πόρους ενέργειας, καθώς και της σειράς των ήδη θεσπισμένων ή καταρτιζόμενων μέτρων επιβάλλει τη διεξαγωγή συνεχούς διαλόγου και ενισχυμένης συνεργασίας με τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στα εν λόγω πεδία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, υπό το πνεύμα της Λευκής Βίβλου για την Ευρωπαϊκής Διακυβέρνηση, ενώ καθίσταται απαραίτητη η δημιουργία κατάλληλων εργαλείων για τη συνεργασία και τη χρηματοδότηση, καθώς και μέσων στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος. Αναπόφευκτη συνέπεια των παραπάνω είναι η αύξηση του φόρτου εργασίας που αναφέρεται στην εκτέλεση και τη διαχείριση του προγράμματος, οφειλόμενη μεταξύ άλλων στη χρηματοδότηση μεγαλύτερου αριθμού μικρών έργων.

Στο ισχύον πλαίσιο και με δεδομένο τον χαρακτήρα των προβλεπόμενων δράσεων, η πρώτη επιλογή αφορά την ανάθεση στον οργανισμό ορισμένων από τα διαχειριστικά καθήκοντα, εκτός από όσα συνεπάγονται εκτιμήσεις που αφορούν ερμηνεία πολιτικών επιλογών.

Η ανάληψη από τον εκτελεστικό οργανισμό, υπό τον έλεγχο της Επιτροπής, ορισμένων καθηκόντων που συνδέονται με τη διαχείριση και παρακολούθηση του προγράμματος, παραδείγματα των οποίων παρουσιάζονται στη συνέχεια, θα επιτρέψει στην Επιτροπή να συγκεντρώσει τις προσπάθειες μέρους του προσωπικού του που συνδέεται με τη διαχείριση του προγράμματος σε δραστηριότητες περισσότερο στρατηγικού χαρακτήρα και συνολικής παρακολούθησης, καθώς επίσης δραστηριοτήτων προώθησης και πληροφόρησης σχετικά με το πρόγραμμα. Ο συντονισμός με τις δραστηριότητες που διεξάγει το ΚΚΕρ πρόκειται, εξάλλου, να βελτιστοποιήσει τις τεχνολογικές δυνατότητες και τα αποτελέσματα των έργων και δράσεων που εκτελούνται στο πλαίσιο του προγράμματος.

Ο οργανισμός θα μπορούσε να επιφορτιστεί ιδίως με τα ακόλουθα καθήκοντα :

- επεξεργασία για λογαριασμό της Επιτροπής συστάσεων σχετικών με την εκτέλεση του προγράμματος «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», καθώς και συλλογή, ανάλυση και προώθηση στην Επιτροπή όλων των απαραίτητων πληροφοριών για την κατεύθυνση της εκτέλεσης του κοινοτικού προγράμματος.

- διαχείριση του συνόλου ή μέρους των φάσεων του κύκλου του έργου, σε συνάρτηση με τα ειδικά έργα, στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προγράμματος και διεξαγωγή των απαραίτητων σχετικά ελέγχων, με τη θέσπιση συναφών αποφάσεων έπειτα από ανάθεση της Επιτροπής.

- έγκριση των πράξεων εκτέλεσης του προϋπολογισμού για έσοδα και δαπάνες και, βάσει ανάθεσης της Επιτροπής, εκτέλεση όλων των απαραίτητων ενεργειών για την εφαρμογή του προγράμματος, ιδίως όσων συνδέονται με την κατακύρωση συμβάσεων και επιχορηγήσεις.

- προώθηση της αξιοποίησης και διάδοσης των αποτελεσμάτων των έργων και μέτρων που έχουν χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής.

Η Επιτροπή εξετάζει συνεπώς να υποβάλει πρόταση απόφασης για τη δημιουργία εκτελεστικού οργανισμού, το ταχύτερο δυνατό μόλις εγκριθεί ο κανονισμός του Συμβουλίου που αφορά το καταστατικό των εκτελεστικών οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με ορισμένα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων [42].

[42] COM(2001) 808 τελικό της 28.12.2001.

Είναι σημαντικό να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα κατάλληλα μέσα για την υλοποίηση του φιλόδοξου προγράμματος δράσης της στον τομέα της ενέργειας, στην προοπτική της κοινοτικής στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2001. Η αρχική πρόταση της Επιτροπής για το προηγούμενο πρόγραμμα πλαίσιο «Ενέργεια» (1998-2002) προέβλεπε προϋπολογισμό ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ, που τελικά περιορίστηκε στα 175 εκατομμύρια.

Διάφοροι παράγοντες αιτιολογούν την αύξηση στο κονδύλιο του προϋπολογισμού του παρόντος προγράμματος σε σχέση με το πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια:

- η απαραίτητη ενίσχυση των δράσεων στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης (SAVE) και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας (ALTENER), που απορρέουν από τις νέες πολιτικές κατευθύνσεις σε θέματα περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης, από την θεσπισμένη και προβλεπόμενη νομοθεσία στα δύο πεδία και που ανταποκρίνεται στην επανειλημμένη ζήτηση χρηματοδοτικής ενίσχυσης εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Απευθύνεται, μεταξύ άλλων, έκκληση για ανάληψη ενισχυμένης κοινοτικής δράσης σε θέματα παρακολούθησης της εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου και των κοινοτικών μέτρων στα δύο αυτά πεδία, καθώς επίσης και όσον αφορά την αξιολόγηση του αντίκτυπου που έχει στην αγορά.

- η προτεραιότητα που δίδεται σε ενεργειακές πτυχές των μεταφορών και που απορρέει από τις νέες πολιτικές κατευθύνσεις σε θέματα ενέργειας, περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης, που αποτελούν τη βάση για την πρόταση δημιουργίας ειδικού πεδίου δράσης STEER, με ενδεικτικό προϋπολογισμό ύψους 35 εκατ. ευρώ.

- η ουσιαστική ανάπτυξη των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, με τις δράσεις προώθησης και διάδοσης της τεχνογνωσίας και των βέλτιστων πρακτικών και τεχνικών σε θέματα ενεργειακής απόδοσης, ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του τομέα των μεταφορών, καθώς και των δράσεων που αποσκοπούν στην καθιέρωση ενισχυμένου διαλόγου και αλληλεπίδρασης μεταξύ της Κοινότητας και των περιφερειακών και τοπικών συλλογικοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό να δημιουργηθεί στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας παιδεία σχετική με την ευφυή ενέργεια. Η κοινοτική χρηματοδότηση για τις εν λόγω δράσεις εκτιμάται σε ύψος 45% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος.

- η εδραίωση της διεθνούς δράσης (COOPENER) που αποσκοπεί ιδίως σε δράσεις προώθησης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης στις αναπτυσσόμενες χώρες, στην προοπτική των μηχανισμών του Κιότο.

Προτείνεται συνεπώς σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα : 215 εκατ. ευρώ [43] για την προτεινόμενη διάρκεια του προγράμματος (2003-2006). Οι ετήσιες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων για την εφαρμογή του προγράμματος καθορίζονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή μέσα στα όρια των δημοσιονομικών προοπτικών. Η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή καθορίζει σε ετήσια βάση το ποσό (βλέπε πίνακα 7.3). Από το 2004 κ.ε. προβλέπεται ενίσχυση του προϋπολογισμού, εξαιτίας της ένταξης των νέων κρατών μελών.

[43] Η προτεινόμενη αύξηση του προϋπολογισμού ανέρχεται, σε πραγμτικούς όρους, σε ύψος 27,43 εκατ. ευρώ. Πληθωρισμός ΕΕ-15: : 1,3% (1998), 1,2% (1999), 2,1% (2000), 2,4% (2001) από «Στατιστικές τιμών Eurostat ».

Όσον αφορά τη διαχείριση του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή, έπειτα από τις νέες κατευθύνσεις, προβλέπει ότι η εφαρμογή του θα πραγματοποιηθεί με περίπου 270 συμβάσεις ετησίως (330 συμβάσεις ετησίως από το 2004, λόγω της ένταξης των νέων κρατών μελών). Για τη διαχείριση θα απαιτηθούν 65 άτομα. Το πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια θα απασχολήσει 38 άτομα. Οι συμπληρωματικοί ανθρώπινοι πόροι εκτιμώνται σε 27 άτομα.

Πράγματι, το τρέχον πρόγραμμα πλαίσιο για την ενέργεια, ύψους 175 εκατ. ευρώ υλοποιήθηκε με περισσότερα από 1.000 συμβόλαια, δηλαδή 200 συμβόλαια ετησίως κατά μέσον όρο. Το μέσο ύψος των συμβάσεων ανήλθε σε περίπου 130.000 ευρώ για τη χρονική περίοδο 1998-1999 και σε 300.000 ευρώ για την περίοδο 2000-2001, έπειτα από την περιοριστική πολιτική που ασκήθηκε για να αποφευχθεί η πληθώρα μικρών συμβάσεων. Επί του παρόντος εκτελούνται 544 συμβάσεις που απασχολούν 38 άτομα.

Ο προϋπολογισμός του εκτελεστικού οργανισμού, ο οποίος καθορίζεται ποσοστιαία από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, θα αποτελέσει μέρος της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», στη διαχείριση του οποίου θα συμμετάσχει ο οργανισμός. Σύμφωνα με το άρθρο 13 της τροποποιημένης πρότασης κανονισμού του Συμβουλίου περί θεσπίσεως του καταστατικού των εκτελεστικών οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με ορισμένα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων [44], η διευθύνουσα επιτροπή του οργανισμού θα εγκρίνει κάθε έτος, έπειτα από πρόταση του διευθυντή του οργανισμού, το σχέδιο του προϋπολογισμού λειτουργίας για το επόμενο οικονομικό έτος, συμπεριλαμβανομένου και του πίνακα προσωπικού.

[44] COM(2001) 808 τελικό της 28.12.2001.

Η ανάθεση στον οργανισμό ορισμένων καθηκόντων που συνδέονται με τη διαχείριση του προγράμματος θα έχει ως αποτέλεσμα περιορισμό του προσωπικού της Επιτροπής κατά 8 άτομα σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση. τα εν λόγω άτομα θα αποσπαστούν στον οργανισμό για τη χρονική διάρκεια του προγράμματος. Ο οργανισμός θα διαθέτει προσωπικό 35 ατόμων: 8 άτομα αποσπασμένα από τις υπηρεσίες της Επιτροπής (αντιστοιχούν σε ποσοστό 23% περίπου του συνολικού προσωπικού του οργανισμού) και 27 άτομα που θα προσληφθούν. Η εκτίμηση των ανθρώπινων πόρων στους κόλπους του οργανισμού παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Η Επιτροπή θα διαθέτει περιορισμένο προσωπικό 30 ατόμων.

Μια άλλη δυνατότητα επιλογής θα αφορούσε την εκτέλεση του συνόλου των διαχειριστικών καθηκόντων του προγράμματος, εκ μέρους των αρμόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής. Η επιλογή αυτή θα συνεπαγόταν μείζονες προσαρμογές στο επίπεδο της διαχείρισης, καθώς επίσης και στο επίπεδο των μηχανισμών παρέμβασης του προγράμματος, μεταξύ άλλων:

- αύξηση του προσωπικού των υπηρεσιών διαχείρισης του προγράμματος στην Επιτροπή, από 38 σε 52 άτομα.

- σημαντική μείωση των δραστηριοτήτων πληροφόρησης, προώθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των έργων και δράσεων, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο την επέκταση των οφελών από το πρόγραμμα.

- επιβολή ελάχιστου ορίου χρηματοδότησης των έργων ή δράσεων με τρόπο ώστε να περιορίζεται σημαντικά ο αριθμός των συμβάσεων, γεγονός που θα απέκλειε από τη δράση του προγράμματος τους κύριους συντελεστές σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

- Το σύνολο των πληροφοριών αναφορικά με τη διαχείριση του προγράμματος αναφέρονται ενδεικτικά. Βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης που ανέθεσε η ομάδα προγραμματισμού και συντονισμού για την εξωτερική ανάθεση (PCG Externalisation) αναφορικά με την επιλογή Οργανισμός, είναι δυνατόν να μεταβληθούν τα αριθμητικά δεδομένα της εν λόγω επιλογής.

6. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

6.1 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις στο Μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

(Ο τρόπος υπολογισμού των συνολικών ποσών που εμφαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί πρέπει να επεξηγηθεί με την κατανομή που γίνεται στον πίνακα 6.2. )

6.1.1 Δημοσιονομική παρέμβαση ΠΑΥ σε εκατ. ευρώ (μέχρι τρίτου δεκαδικού)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

6.2. Υπολογισμός του κόστους ανά σχεδιαζόμενο μέτρο στο Μέρος B (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού [45]

[45] Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε το χωριστό έγγραφο γενικών κατευθύνσεων..

(Στην περίπτωση πλειόνων δράσεων, πρέπει να δίδονται, για τα συγκεκριμένα μέτρα κάθε δράσης, οι διευκρινίσεις που είναι αναγκαίες για την εκτίμηση του όγκου και του κόστους των αποτελεσμάτων).

ΠΑΥ σε εκατ. ευρώ (μέχρι τρίτου δεκαδικού)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Σημ. (1) Τα μέτρα 1 έως 6 αντιστοιχούν στα είδη δράσεων α), β), γ), δ), ε) και στ) που αναλύονται στο σημείο 5.2 του παρόντος δημοσιονομικού δελτίου. Η ανά μέτρο κατανομή είναι ενδεικτική. Στο πρόγραμμα εργασιών θα καθοριστούν οι ετήσιες προτεραιότητες, καθώς και ο τύπος των προβλεπόμενων κάθε έτος μέτρων σε κάθε ειδικό πεδίο, που θα αποτελούν αντικείμενο κάθε δημοσιευόμενης πρόσκλησης. Όσον αφορά το COOPENER, προβλέπεται συγκέντρωση ποσοστού περίπου 75% του προϋπολογισμού στα μέτρα 1, 3 και 4.

Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο συνάπτονται 270 συμβάσεις, γεγονός που συνεπάγεται ποσό ύψους 0,196 εκατ. ευρώ ανά σύμβαση, κατά μέσο όρο. Η προβλεπόμενη για μετά το 2004 συμπληρωματική συνεισφορά, εξαιτίας της ένταξης των νέων κρατών μελών, αντιστοιχεί σε περίπου 185 συμπληρωματικές συμβάσεις κατά την περίοδο 2004-2006. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η σύναψη περίπου 330 συμβάσεων ετησίως, από το 2004 κ.ε.

7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

7.1. Επιπτώσεις στους ανθρώπινους πόρους

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Για τη διαχείριση του προγράμματος πλαίσιο για την ενέργεια (1998-2002), απαιτούνται επί του παρόντος 38 άτομα. Στην προοπτική δημιουργίας εκτελεστικού οργανισμού (πρώτη επιλογή), η ανάθεση ορισμένων καθηκόντων διαχείρισης στον οργανισμό θα επιτρέψει μείωση του προσωπικού της Επιτροπής, η οποία εκτιμάται σε 8 άτομα που θα αποσπαστούν στον οργανισμό κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στη διαχείριση του προγράμματος. Για τη διαχείριση του μελλοντικού προγράμματος θα απαιτηθούν, ωστόσο, συμπληρωματικοί ανθρώπινοι πόροι σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση, που εκτιμώνται σε 27 άτομα, και που θα προέλθουν από το πλαίσιο του μελλοντικού εκτελεστικού οργανισμού. Ο οργανισμός θα διαθέτει συνολικά 35 άτομα (8 μόνιμους/αποσπασμένους υπαλλήλους από την Επιτροπή και 27 επιπλέον άτομα που θα προσληφθούν). Συνολικά, το πρόγραμμα θα απασχολήσει 65 άτομα.

(2) Το ενδεχόμενο μη δημιουργίας του εκτελεστικού οργανισμού (δεύτερη επιλογή) θα έχει ως συνέπεια την αύξηση του απαραίτητου προσωπικού της Επιτροπής. Θα απαιτηθούν συνολικά 14 επιπλέον άτομα. Για τη διαχείριση του προγράμματος θα απασχοληθούν 52 άτομα στους κόλπους της Επιτροπής.

7.2 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν στις συνολικές δαπάνες για 12 μήνες.

7.3 Άλλες δαπάνες διοικητικής λειτουργίας που απορρέουν από τη δράση

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν στις συνολικές δαπάνες για 12 μήνες. Βλέπε επίσης υποσημείωση (1), πίνακας 7.1.

(1) Να προσδιορισθεί το είδος κάθε επιτροπής καθώς και η ομάδα στην οποία ανήκει.

I. I. I. Ετήσιο σύνολο (7.2 + 7.3)

II. Διάρκεια της δράσης

III. Συνολικό κόστος της δράσης (I x II) // 4,090 εκατομ ευρώ

4

16,360 εκατομ ευρώ

(Κατά την εκτίμηση των ανθρώπινων και διοικητικών πόρων που απαιτούνται για τη δράση, οι ΓΔ/υπηρεσίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις αποφάσεις που εκδίδει η Επιτροπή κατά τη συζήτηση των γενικών κατευθύνσεων και την έγκριση του Προσχεδίου Προϋπολογισμού (ΠΣΠ). Τούτο σημαίνει ότι οι ΓΔ θα πρέπει να δηλώνουν ότι οι ανθρώπινοι πόροι είναι δυνατόν να καλυφθούν στο πλαίσιο της ενδεικτικής προκαταρκτικής κατανομής που προβλέπεται κατά την έγκριση του ΠΣΠ.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου οι σχεδιαζόμενες δράσεις δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη του ΠΣΠ, η Επιτροπή θα πρέπει να επιλαμβάνεται για να κρίνει κατά πόσο και πώς (μέσω τροποποίησης της ενδεικτικής προκαταρκτικής κατανομής, συγκεκριμένης για την περίπτωση αναδιάταξης των πόρων, Διορθωτικού και Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού ή Διορθωτικής Επιστολής του προϋπολογισμού) η υλοποίηση της προτεινόμενης δράσης μπορεί να γίνει αποδεκτή.)

Οι επιπτώσεις της παρούσας πρότασης επί του μέρους Α του προϋπολογισμού είναι γενικά περιορισμένες. Θα απαιτηθεί τακτική παρακολούθηση της εφαρμογής της παρούσας απόφασης, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας και συμμετοχής σε συνεδριάσεις και διάφορες δράσεις συντονισμού με τα κράτη μέλη, η γενική εποπτεία της εφαρμογής του προγράμματος και των αποτελεσμάτων του, καθώς και η κωδικοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης και η παρουσίαση των εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και άλλα αρμόδια όργανα. Μέρος των καθηκόντων διαχείρισης θα μπορεί να αναλαμβάνει ο εκτελεστικός οργανισμός.

8. ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

8.1 Επακόλουθα μέτρα

(Πρέπει να συγκεντρώνονται επαρκή στοιχεία για τα επακόλουθα μέτρα, ήδη από την έναρξη κάθε δράσης, σε σχέση με τα χρησιμοποιούμενα μέσα και πόρους, τα επιτεύγματα και τα αποτελέσματα της παρέμβασης. Στην πράξη τούτο σημαίνει: (i) καθορισμό των αριθμοδεικτών για τα μέσα και τους πόρους, τα επιτεύγματα και τα αποτελέσματα. (ii) εκπόνηση μεθόδων για τη συγκέντρωση των στοιχείων.)

Έπειτα από την έγκριση της παρούσας απόφασης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καθορίσει, σε διαβούλευση με την επιτροπή του προγράμματος, πρόγραμμα εργασιών όπου θα αναφέρονται λεπτομερώς τα κριτήρια επιλογής και οι λεπτομέρειες εφαρμογής τους για κάθε είδος δράσης. Η Επιτροπή θα καθορίσει επίσης συνεκτικό σύνολο αριθμοδεικτών εισόδου, εξόδου και επιδόσεων για κάθε πεδίο και είδος δράσης, και θα καθορίσει τους μηχανισμούς που θα εξασφαλίζουν τη βέλτιστη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων.

Ο εκτελεστικός οργανισμός που αποτελεί τη μία από τις δύο επιλογές που αντιμετωπίζει η Επιτροπή όσον αφορά τη διαχείριση της εκτέλεσης του προγράμματος θα περιλάβει επίσης στα καθήκοντά του την παρακολούθηση των δράσεων που διεξάγονται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος, καθώς και την τακτική αξιολόγηση του αντίκτυπου που έχει στην κοινωνία.

8.2 Λεπτομέρειες πραγματοποίησης και περιοδικότητα της προβλεπόμενης αξιολόγησης

(Να περιγραφεί το χρονοδιάγραμμα και οι λεπτομέρειες πραγματοποίησης των ενδιάμεσων και των εκ των υστέρων αξιολογήσεων που πρέπει να πραγματοποιηθούν για να διαπιστωθεί αν η παρέμβαση επέτυχε τους τεθέντες στόχους. Στην περίπτωση πολυετών προγραμμάτων, πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία σε βάθος αξιολόγηση κατά τη συνολική περίοδο εφαρμογής του κάθε προγράμματος. Για τις άλλες δραστηριότητες, πρέπει να πραγματοποιείται μία αξιολόγηση εκ των υστέρων ή στο μέσο της περιόδου εφαρμογής, με περιοδικότητα που να μην υπερβαίνει τα 6 έτη.)

- Λεπτομέρειες πραγματοποίησης και περιοδικότητα της προβλεπόμενης αξιολόγησης

Θα διεξάγεται συστηματικά τακτική αξιολόγηση των δράσεων. Η Επιτροπή (ενδεχομένως επικουρούμενη από τον εκτελεστικό οργανισμό) θα εξετάζει κάθε έτος την πορεία πραγματοποίησης του προγράμματος και των κλαδικών και οριζόντιων σκελών του. Κατά τον τρίτο χρόνο εφαρμογής του προγράμματος και, οπωσδήποτε, προτού υποβάλει τις προτάσεις της αναφορικά με καθιέρωση μεταγενέστερου προγράμματος, η Επιτροπή θα αναθέσει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες γενική εξωτερική αξιολόγηση της πορείας πραγματοποίησης των κοινοτικών δράσεων που διεξάγονται βάσει του προγράμματος (άρθρο 9 της παρούσας απόφασης).

- Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων (σε περίπτωση εξακολούθησης ή ανανέωσης μιας υφιστάμενης ενέργειας)

Συναρτήσει της εξέλιξης των πολιτικών προτεραιοτήτων και της αγοράς, καθώς και των πληροφοριών που προκύπτουν από την τακτική αξιολόγηση των δράσεων και του προγράμματος, καθώς και τις εκθέσεις δραστηριότητας του οργανισμού, η Επιτροπή δύναται να υποβάλει προτάσεις που στοχεύουν στην προσαρμογή ή συμπλήρωση του προγράμματος εργασιών. Προτού υποβάλει τις προτάσεις της αναφορικά με την καθιέρωση μεταγενέστερου προγράμματος, η Επιτροπή αναθέτει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες γενική εξωτερική αξιολόγηση της πορείας της πραγματοποίησης των κοινοτικών δράσεων που διεξάγονται βάσει του προγράμματος.

9. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

(Άρθρο 3 παρ. 4 του Δημοσιονομικού Κανονισμού: «Για την αποφυγή των κινδύνων απάτης ή παρατυπιών, η Επιτροπή περιλαμβάνει στο δημοσιονομικό δελτίο πληροφορίες σχετικά με τα υφιστάμενα ή μελετώμενα προληπτικά ή προστατευτικά μέτρα».)

Προβλέπεται σημαντικός αριθμός διατάξεων δημοσιονομικού και διοικητικού ελέγχου, προσαρμοσμένων ανάλογα με τον ειδικό χαρακτήρα της εκάστοτε δράσης. Εφαρμόζονται καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας και περιλαμβάνουν συγκεκριμένα:

πριν από την υπογραφή των συμβάσεων:

- ποιοτική και χρηματοοικονομική ανάλυση των προσφορών, προτάσεων ή αιτημάτων επιχορήγησης.

- σύνδεση με άλλες ενδιαφερόμενες υπηρεσίες της Επιτροπής ώστε να αποφευχθεί αλληλεπικάλυψη προσπαθειών.

έπειτα από την υπογραφή των συμβάσεων:

- εξέταση των καταστάσεων δαπανών πριν από την πληρωμή, σε διάφορα επίπεδα (χρηματοοικονομικός διαχειριστής, τεχνικοί υπεύθυνοι) και διαβούλευση με τις ενδιαφερόμενες υπηρεσίες της Επιτροπής σχετικά με τα αποτελέσματα.

- πληρωμή των εργασιών, έπειτα από την παραλαβή τους, βάσει ποσοστού καθορισμένου πριν από την ανάθεση της σύμβασης και έχοντας υπόψη τελική χρηματοοικονομική έκθεση της δράσης.

- ο εσωτερικός έλεγχος από τον δημοσιονομικό ελεγκτή.

- ο επιτόπιος έλεγχος που, μέσω εξέτασης των παραστατικών, παρέχει τη δυνατότητα ανίχνευσης των σφαλμάτων ή λοιπών ανωμαλιών.

Πληροφορίες και έλεγχος της τήρησης των διαδικασιών εκ μέρους των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών που προσκαλούνται σε συνεδριάσεις της επιτροπής του προγράμματος που προβλέπεται στο άρθρο 8 παράγραφος 2. Λοιπά ενδιαφερόμενα όργανα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώνονται πλήρως για τα αποτελέσματα των εργασιών.

ΕΝΤΥΠΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΜΜΕ)

Τίτλος της Πρότασης

Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με πολυετές πρόγραμμα για δράσεις στον τομέα της ενέργειας - "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη (2003-2006)".

Αριθμός αναφοράς εγγράφου

COM(2002) 162 τελικό

Η πρόταση

1. Δεδομένης την αρχής της επικουρικότητας, γιατί κρίνεται ως απαραίτητη η ανάληψη κοινοτικής δράσης στο συγκεκριμένο τομέα και ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της;

Στο άρθρο 6 της Συνθήκης ορίζεται ότι οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να ενταχθούν στον καθορισμό και την εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών και δράσεων. Στο άρθρο 174 της Συνθήκης προβλέπεται η ορθολογική και συνετή χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων, όπου, εκτός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιλαμβάνονται το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα σταθερά καύσιμα, που αποτελούν ουσιώδεις ενεργειακούς πόρους, αλλά επίσης και κύρια πηγή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ [46] ενέκρινε στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη, εντοπίζοντας μεταξύ των κυρίων εμποδίων τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και τις οχλήσεις που οφείλονται στις μεταφορές, γεγονός που επιβεβαιώνει την ανάλυση της Πράσινης Βίβλου για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού [47]. Πράγματι, διαπιστώνεται εκεί η αυξανόμενη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εξωτερικούς ενεργειακούς πόρους και υπογραμμίζεται η ανάγκη επανεξισορρόπησης της πολιτικής της προσφοράς μέσω σαφών δράσεων υπέρ μιας πολιτικής ζήτησης, ενώ απαιτείται γνήσια αλλαγή συμπεριφοράς των καταναλωτών ενόψει του προσανατολισμού της ζήτησης προς καλύτερα ελεγχόμενη κατανάλωση, η οποία θα σέβεται περισσότερο το περιβάλλον, ιδίως στις μεταφορές και τις κατασκευές, καθώς επίσης και η απόδοση προτεραιότητας στην ανάπτυξη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας όσον αφορά την προσφορά ενέργειας με σκοπό την αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνιστά η θέρμανση του κλίματος.

[46] SI(2001) 500 της 16.06.2001

[47] COM(2000) 769 τελικό της 29.11.2000.

Πράγματι, ποσοστό 94% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλονται στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ οι μεταφορές είναι υπεύθυνες για ποσοστό 90% της αύξησης των εκπομπών CO2. Η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνιστούν σημαντικό μέρος της σειράς των απαραίτητων μέτρων για τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις του πρωτοκόλλου του Κιότο για την αλλαγή του κλίματος.

Στη Λευκή Βίβλο σχετικά με κοινοτική στρατηγική και σχέδιο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθορίζεται ενδεικτικός στόχος 12% για ενέργεια προέλευσης από ανανεώσιμες πηγές στη μικτή εσωτερική κατανάλωση της Ευρώπης με χρονικό ορίζοντα το 2010, ενώ προβλέπονται μέτρα υποστήριξης της προώθησης και της ανάπτυξης των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. Στην πρώτη έκθεση για την εφαρμογή διαπιστώνεται η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί και τονίζεται ότι απαιτούνται ακόμα προσπάθειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την επίτευξη των στόχων αυτών, ιδίως με νομοθετικά μέτρα υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και η προώθησή τους. Για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης απαιτείτο η εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου και παρακολούθησης.

Στο σχέδιο δράσης που αποβλέπει στην ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης προβλέπεται περιορισμός της ενεργειακής έντασης κατά 1% ετησίως, ενώ η σημερινή τάση είναι σχεδόν μηδέν. Για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης απαιτείτο η εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου και παρακολούθησης. Για την πλειονότητα των κοινοτικών μέτρων που αφορούν την ενεργειακή απόδοση ή/και στοχεύουν μεγαλύτερη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αγορά απαιτείται περαιτέρω ένταση των προσπαθειών διάδοσής τους σε κοινοτική κλίμακα μέσω ειδικών προγραμμάτων, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την εξέλιξη προς την κατεύθυνση αειφόρων ενεργειακών συστημάτων.

Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο έχουν τονίσει επανειλημμένως την ανάγκη ενίσχυσης και διεύρυνσης των κοινοτικών μέτρων στα δύο αυτά πεδία καθώς και της πρόβλεψης νέων δράσεων. Τα δύο κοινοτικά όργανα κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για μελλοντικά προγράμματα και να προβλέψει, στις προτάσεις της, επαρκή χρηματοοικονομική υποστήριξη για τις δράσεις στο πεδίο της αειφόρου ενέργειας. Οι αποφάσεις για τη θέσπιση προγράμματος πλαίσιο σχετικά με δράσεις στον τομέα της ενέργειας και των ειδικών προγραμμάτων (1998-2002) λήγουν την 31η Δεκεμβρίου 2002.

Σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 2, της απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση πολυετούς προγράμματος πλαίσιο για δράσεις στον τομέα της ενέργειας (1998-2002) και συναφή μέτρα, η Επιτροπή ανέθεσε σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες συνολική εξωτερική αξιολόγηση της πορείας της πραγματοποίησης των κοινοτικών δράσεων βάσει του εν λόγω προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων. Τα συμπεράσματα των αξιολογήσεων θα παραδοθούν τον Ιανουάριο του 2002 και θα ανακοινωθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών. Οι συστάσεις των αξιολογητών θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμες κατά την κατάρτιση του λεπτομερούς προγράμματος εργασιών. Κατά την ετήσια αξιολόγηση του προγράμματος πλαίσιο και των ειδικών προγραμμάτων, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2000, οι αξιολογητές αναγνώρισαν ιδίως τη σημασία των προγραμμάτων ALTENER, SAVE, SYNERGY και ETAP στο πλαίσιο της κοινοτικής στρατηγικής για τον περιορισμό των εκπομπών CO2, διαπιστώνοντας την έλλειψη μέσων των προγραμμάτων αυτών ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες και υποδεικνύοντας την ενίσχυση και συνέχισή τους στο πλαίσιο ενιαίου προγράμματος, περισσότερο δομημένου και ευέλικτου ως προς τη διαχείριση, ώστε να αυξάνεται η αποτελεσματικότητα και η επίδρασή του. Η Επιτροπή εκλήθη επίσης να ενισχύσει την προώθηση της τεχνογνωσίας και των βέλτιστων πρακτικών, καθώς και τη συστηματική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων.

Με την παρούσα πρόταση απόφασης, η Επιτροπή ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφορικά με την ενίσχυση της κοινοτικής δράσης στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης. Η πρόταση της Επιτροπής αφορά πολυετές πρόγραμμα δράσεων στον τομέα της ενέργειας, αποκαλούμενο "Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη", για τη χρονική περίοδο 2003-2006. Το πρόγραμμα προβλέπεται ως το κύριο κοινοτικό μέσο μη τεχνολογικής υποστήριξης στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών πτυχών των μεταφορών, καθώς και της διεθνούς συνεργασίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες. Στο πρόγραμμα απαρτίζονται όλες οι δράσεις στον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή των κοινοτικών στρατηγικών για την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα συμβάλλει στην πραγματοποίηση των κύριων στόχων των κοινοτικών στρατηγικών για την ενέργεια και τις μεταφορές.

Το σύνολο των χρηματοδοτούμενων δράσεων θα συμβάλει στην ισόρροπη επιδίωξη των τριών στόχων της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή της ασφάλειας εφοδιασμού, της ανταγωνιστικότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος, λαμβανομένης υπόψη της αρχής της επικουρικότητας, καθώς και στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, την οικονομική και κοινωνική συνοχή και την προστασία του περιβάλλοντος, και ευνοώντας αποτελεσματική συνάρθρωση των εν λόγω μέτρων με τις δράσεις που πραγματοποιούνται βάσει άλλων κοινοτικών πολιτικών.

Το πρόγραμμα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της διαφάνειας, της συνάφειας και του συντονισμού του συνόλου των δράσεων και λοιπών μέτρων στον τομέα της ενέργειας.

Το υφιστάμενο πρόγραμμα έχει τους εξής ειδικούς στόχους:

- να παράσχει τα απαραίτητα στοιχεία για την επεξεργασία και εφαρμογή της μεσομακροπρόθεσμης ενεργειακής πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο της ζήτησης, την αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πόρων ενέργειας, την ενεργειακή διαφοροποίηση, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, καθώς και την ανάπτυξη του δυναμικού των περιφερειών, ιδίως των απομακρυσμένων, καθώς και την κατάρτιση απαραίτητων νομοθετικών μέτρων για επίτευξη των εν λόγω στρατηγικών στόχων.

- να αναπτύξει τους απαραίτητους μηχανισμούς και μέσα για εξασφάλιση της παρακολούθησης, του ελέγχου και της αξιολόγησης του αντίκτυπου των λαμβανόμενων μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο και στο επίπεδο των κρατών μελών της Ένωσης, στα πεδία της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών πτυχών των μεταφορών.

- να επιφέρει πραγματική αλλαγή στην ενεργειακή συμπεριφορά σε ευρωπαϊκή κλίμακα, μέσω της ευαισθητοποίησης των κύριων ενδιαφερόμενων συντελεστών, των επιχειρήσεων και των ευρωπαίων πολιτών εν γένει, ώστε να επιλέξουν αποδοτικά και ευφυή προγράμματα παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, σε στέρεες και αειφόρους βάσεις. να προάγει τις ανταλλαγές εμπειρίας και τεχνογνωσίας. να υποστηρίζει δράσεις ενθάρρυνσης των επενδύσεων στις αναδυόμενες τεχνολογίες. να ενθαρρύνει τη διάδοση ορθής πρακτικής και των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την προώθησή τους διεθνώς.

Οι στόχοι του προγράμματος αφορούν την εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής στα πεδία της ενέργειας που συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη. Δεδομένου ότι η εν λόγω εφαρμογή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά σε επίπεδο κράτους μέλους - καθώς συνεπάγεται δράση προώθησης και ανταλλαγή εμπειριών, τεχνογνωσίας και βέλτιστης πρακτικής που αναπτύσσεται βάσει στενής συνεργασίας σε ευρωπαϊκή κλίμακα μεταξύ των διαφόρων συντελεστών εθνικού, περιφερειακού και τοπικού επιπέδου, για την ενθάρρυνση αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και την ορθολογική χρησιμοποίηση της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, θέματα που μπορούν να πραγματοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο - η Κοινότητα μπορεί να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης.

Οι εν λόγω δράσεις θα εστιαστούν στους ακόλουθους τέσσερις κύριους άξονες:

- έλεγχος της ζήτησης ενέργειας,

- αυξημένη χρήση νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας,

- ενεργειακή διαφοροποίηση, ιδίως στον τομέα των μεταφορών,

- η προώθηση των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης σε διεθνές επίπεδο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι επιπτώσεις στις επιχειρήσεις

2. Ποιος θα επηρεαστεί από την πρόταση;

* Ποιοι επιχειρηματικοί κλάδοι;

Οι επιχειρήσεις που θίγονται άμεσα (δηλαδή αυτές που είναι δικαιούχοι άμεσης χρηματοοικονομικής συνδρομής του προγράμματος ως ανάδοχοι) ή έμμεσα (δηλαδή οι παραλήπτες πληροφοριών που διανέμονται μέσω δικτύων προώθησης σχετικά με τα ισχύοντα νομοθετικά μέτρα, τις ευκαιρίες που παρέχονται από τα προγράμματα και άλλες κοινοτικές πρωτοβουλίες, τα αποτελέσματα έργων χρηματοδοτούμενων βάσει αυτών των προγραμμάτων και τα οποία επιδέχονται αναπαραγωγή, καθώς και τις διαθέσιμες βέλτιστες πρακτικές) αφορούν πλείονες τομείς δραστηριότητας, ως παραγωγοί ή/και χρήστες ενέργειας:

- αγροτικός τομέας.

- βιομηχανικός τομέας, ιδίως η βιομηχανία παραγωγής ενέργειας και παραγωγής και εγκατάστασης ενεργειακού εξοπλισμού, καθώς και ο κατασκευαστικός κλάδος.

- ο τομέας των υπηρεσιών, ιδίως οι φορείς διανομής ενέργειας, οι ρυθμιστικές αρχές στον τομέα της ενέργειας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι ασφάλειες, τα αρχιτεκτονικά γραφεία και τα γραφεία μηχανικών, οι εταιρείες μεταφορών, οι εταιρείες συμβούλων και οι υπηρεσίες ενέργειας.

* Ποια μεγέθη επιχειρήσεων (συγκέντρωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων);

Μολονότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι ανοικτή σε όλα τα είδη επιχειρήσεων, η πλειονότητα των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων είναι οι ΜΜΕ.

* Υπάρχουν συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της Κοινότητας όπου βρίσκονται οι επιχειρήσεις αυτές;

Το πρόγραμμα αφορά όλες τις περιφέρειες της Κοινότητας. Για ορισμένες κατηγορίες προέχει η περιφερειακή και τοπική εγκατάσταση.

3. Τι πρέπει να κάνει μια επιχείρηση για να συμμορφωθεί με την πρόταση;

Για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, πρέπει οι επιχειρήσεις να καλύπτουν τους όρους επιλεξιμότητας, σύμφωνα με τους κανόνες και τους τρόπους συμμετοχής. Η κοινοτική διάσταση των έργων έχει ουσιαστική σημασία, επομένως καθίσταται απαραίτητη η συμμετοχή στο ίδιο έργο επιχειρήσεων ή οργανισμών από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Οι προτάσεις πρέπει να ανταποκρίνονται στις καθορισμένες προτεραιότητες και να τηρούν τις κατευθυντήριες γραμμές. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας και επιλογής, οι κανόνες συμμετοχής, οι τρόποι χρηματοδότησης και οι κατευθυντήριες γραμμές για την υποβολή προτάσεων θα καθοριστούν λεπτομερώς στο πρόγραμμα εργασιών που θα καταρτιστεί από την Επιτροπή, σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη, έπειτα από τη θέσπιση της παρούσας απόφασης.

4. Ποιες οικονομικές επιπτώσεις είναι πιθανό να έχει η πρόταση;

* στην απασχόληση;

* στις επενδύσεις και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων;

* στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων;

Στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει, προωθώντας τον έλεγχο της ενεργειακής ζήτησης, τις νέες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και την ενεργειακή διαφοροποίηση, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, στην πραγματοποίηση των γενικών στόχων της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι είναι: η ασφάλεια εφοδιασμού, η ανταγωνιστικότητα των κοινοτικών επιχειρήσεων και ο σεβασμός του περιβάλλοντος.

Η ανάπτυξη των ενδογενών ενεργειακών πόρων, όπως οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, συμβάλλει σε αειφόρο ανάπτυξη, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, δημιουργώντας περισσότερες δυνατότητες για την οικονομία, τις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Σε ορισμένες περιφέρειες, η ανάπτυξη και αξιοποίηση νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας συμβάλλει ταυτόχρονα στην παραγωγή ενέργειας και στον περιορισμό της ρύπανσης ("απορρύπανση" της επεξεργασίας των αποβλήτων, ένταξη των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στα κτίρια κλπ.).

Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής [48], η επίδραση που έχουν στην απασχόληση οι στόχοι της Λευκής Βίβλου για την εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής και του σχεδίου δράσης αναφορικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (1998-2000) μπορεί να καθοριστεί με βάση τα προβλεπόμενα ποσοστά διείσδυσης των νέων και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας ανά τομέα. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι μπορούν να δημιουργηθούν περίπου 530.000 καθαρές θέσεις εργασίας με χρονικό ορίζοντα το 2010 στα 15 κράτη μέλη και στον τομέα των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της εμπορικής εκμετάλλευσης και της συντήρησης, της κατασκευής και της εγκατάστασης.

[48] Η επίδραση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Στόχος της μελέτης ήταν η μέθοδος υπολογισμού των θέσεων απασχόλησης που δημιουργούνται στον τομέα των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας ανά εγκατεστημένη ισχύ και ανά εκατομμύρια επενδύσεων σε ευρώ.

Η ενεργειακή απόδοση που αποτελεί παράγοντα κλειδί για πολυάριθμους βιομηχανικούς κλάδους, συνιστά σημαντικό μέρος ενός συνολικού προγράμματος δράσης σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη στον τομέα της πολιτικής επιχειρήσεων. Δεδομένου ότι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις επιχειρήσεις παρέχει τη δυνατότητα μείωσης του κόστους παραγωγής και αύξησης της παραγωγικότητας, το πρόγραμμα θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

5. Περιλαμβάνει η πρόταση μέτρα ώστε να ληφθεί υπόψη η ειδική κατάσταση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (μειωμένες ή διαφορετικές απαιτήσεις κλπ.);

Ναι. Οι δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο του προγράμματος αποσκοπούν κατά κύριο λόγο, όχι όμως αποκλειστικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Διαβουλευση

6. Απαριθμήστε τους φορείς με τους οποίους έχουν διενεργηθεί διαβουλεύσεις όσον αφορά την πρόταση και περιγράψτε τις απόψεις τους.

Η Γενική Διεύθυνση Ενέργεια και Μεταφορές διοργάνωσε πολλές συνεδριάσεις και σεμινάρια, όπου οι οργανισμοί που εκπροσωπούν τους κλάδους των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης διατύπωσαν τις υποδείξεις τους όσον αφορά τη συνέχιση των υφιστάμενων προγραμμάτων στα πεδία των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, την ενίσχυση των εν λόγω προγραμμάτων και την εστίαση της δράσης της Κοινότητας στα δύο αυτά ειδικά πεδία. Τέθηκε επίσης και η προβληματική των μεταφορών. Υφίσταται επομένως γενική συναίνεση ως προς την ανάγκη συνέχισης της κοινοτικής δράσης στους τομείς των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης. Ορισμένες υποδείξεις που αφορούν τις δράσεις προτεραιότητας θα αντιμετωπιστούν κατά την κατάρτιση του λεπτομερούς προγράμματος εργασιών. Τα εν λόγω σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν το Νοέμβριο του 2001.

Κατά την πρώτη διάσκεψη για την ενέργεια και τις μεταφορές, που διοργανώθηκε τον Οκτώβριο του 2001 στη Βαρκελώνη, οι ενδιαφερόμενοι από την πρόταση τομείς υπογράμμισαν εκ νέου την ανάγκη συνέχισης των κοινοτικών προγραμμάτων στο πεδίο αυτό. Υπογράμμισαν επίσης την ανάγκη εξασφάλισης, στο μέλλον, της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα προγράμματα αυτά, δεδομένης της εστίασης στη ζήτηση και της υποστήριξης σε αποκεντρωμένες δράσεις, καθώς και της ευρείας διάδοσης των αποτελεσμάτων των έργων που υποστηρίζονται βάσει των προγραμμάτων.