ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Κατευθυντήριες γραμμές για τη στήριξη της εφαρμογής του κανονισμού 2020/741 σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων

(2022/C 298/01)

Πίνακας περιεχομένων

1.

Εισαγωγή

3

2.

Γενικές και διοικητικές υποχρεώσεις

3

2.1.

Πεδίο εφαρμογής

4

2.1.1.

Κριτήρια

4

2.1.2.

Υποβολή και επανεξέταση της απόφασης

5

2.2.

Αρμόδια αρχή

5

2.3.

Σημεία επαφής

6

2.4.

Υπεύθυνα μέρη

6

2.4.1.

Ευθύνη του φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης για την ποιότητα των υδάτων

7

2.4.2.

Ευθύνη άλλων παραγόντων

7

2.5.

Άδειες

8

2.5.1.

Αρχές αδειοδότησης

8

2.5.2.

Αίτηση χορήγησης άδειας

9

2.5.3.

Περιεχόμενο της άδειας

9

2.5.4.

Εξαιρέσεις για ερευνητικά ή πιλοτικά έργα

10

2.6.

Έλεγχοι συμμόρφωσης

10

2.7.

Κυρώσεις

10

2.8.

Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση

11

3.

Τεχνικές πτυχές

12

3.1.

Διαχείριση κινδύνου

12

3.1.1.

Βασικά στοιχεία διαχείρισης κινδύνου

13

3.1.2.

Περιγραφή του συστήματος

15

3.1.3.

Παράγοντες και ρόλοι

15

3.1.4.

Εντοπισμός πηγών κινδύνου και περιβάλλοντα και πληθυσμοί που διατρέχουν κίνδυνο

15

3.1.5.

Μέθοδοι αξιολόγησης των κινδύνων για το περιβάλλον και την υγεία

18

3.1.6.

Όροι σχετικά με τις πρόσθετες απαιτήσεις

20

3.1.7.

Προληπτικά μέτρα

20

3.1.8.

Συστήματα ελέγχου της ποιότητας και περιβαλλοντικής παρακολούθησης

20

3.1.9.

Διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και συντονισμός

21

3.2.

Τύποι καλλιεργειών και κατηγορίες ανακτημένου νερού

21

3.2.1.

Παραδείγματα μεθόδων άρδευσης και τύπων καλλιεργειών

22

3.2.2.

Παραδείγματα εφαρμογής φραγμών για την επίτευξη της απαιτούμενης κατηγορίας ποιότητας νερού

24

3.3.

Παρακολούθηση για επικύρωση

26

3.3.1.

Γενικές αρχές

26

3.3.2.

Πρωτόκολλα παρακολούθησης για επικύρωση

27

3.3.3.

Παραδείγματα παρακολούθησης για επικύρωση

28

3.3.4.

Πρόσθετοι πόροι

29

1.   Εισαγωγή

Οι υδάτινοι πόροι της ΕΕ υφίστανται ολοένα μεγαλύτερη πίεση. Η πίεση αυτή οδηγεί σε καταπόνηση των υδάτινων πόρων, όταν οι υδάτινοι πόροι δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών, καθώς και σε υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή, οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες και η ξηρασία συμβάλλουν σημαντικά στον περιορισμό της διαθεσιμότητας γλυκών υδάτων. Η επαναχρησιμοποίηση ανακτημένου νερού αναγνωρίζεται ευρέως ως πρακτική η οποία συμβάλλει στη διαχείριση των υδάτινων πόρων με αποδοτικότερο τρόπο, καθώς και στην προσαρμογή των συστημάτων μας στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ που ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (1).

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/741 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων (κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων) (2) επιδιώκει να διευκολύνει και να ενθαρρύνει την πρακτική της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων για άρδευση στη γεωργία, έναν τομέα που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε σπάνιους ή διαλείποντες υδάτινους πόρους, ώστε το σύστημα τροφίμων της ΕΕ να καταστεί πιο βιώσιμο και πιο ανθεκτικό (3), με παράλληλη προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Ο κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, ο οποίος αρχίζει να εφαρμόζεται από τις 26 Ιουνίου 2023, καθορίζει ενιαίες ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας των υδάτων για την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στη γεωργική άρδευση. Οι εναρμονισμένες ελάχιστες απαιτήσεις θα διασφαλίσουν επίσης την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς για τα γεωργικά προϊόντα και αναμένεται να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, τα αστικά λύματα που υποβάλλονται σε επεξεργασία σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, οι οποίες διέπουν την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων) (4), πρέπει να υποβάλλονται σε περαιτέρω επεξεργασία ώστε να πληρούν τις νέες ελάχιστες παραμέτρους ποιότητας και να καθίστανται κατάλληλα για χρήση στη γεωργία.

Επιπλέον των ενιαίων ελάχιστων απαιτήσεων για την ποιότητα των υδάτων, ο κανονισμός καθορίζει επίσης ενιαίες ελάχιστες απαιτήσεις παρακολούθησης, κανόνες διαχείρισης κινδύνου για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση πιθανών πρόσθετων κινδύνων για την υγεία και περιβαλλοντικών κινδύνων, υποχρεώσεις αδειοδότησης και κανόνες διαφάνειας, βάσει των οποίων πρέπει να δημοσιοποιούνται οι βασικές πληροφορίες για όλα τα έργα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 5 του κανονισμού για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, η Επιτροπή υποχρεούται, σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη, να καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του κανονισμού. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση, η οποία εκπονήθηκε σε στενή συνεργασία με την ομάδα εργασίας για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων (5) —που συστάθηκε στο πλαίσιο της ομάδας στρατηγικού συντονισμού για την πολιτική των υδάτων (6)— στην οποία συμμετέχουν αρχές των κρατών μελών και οργανώσεις ενδιαφερόμενων μερών. Η ομάδα εργασίας για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων συζήτησε διεξοδικά το έγγραφο σε δύο συνεδριάσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις 21-22 Οκτωβρίου 2021 και στις 18 Φεβρουαρίου 2022, και υπέβαλε γραπτές παρατηρήσεις.

Η ενότητα 2 των παρουσών κατευθυντήριων γραμμών καλύπτει τις γενικές και διοικητικές υποχρεώσεις που ορίζονται στον κανονισμό, συμπεριλαμβανομένου του πεδίου εφαρμογής του. Η ενότητα 3 καλύπτει τις πιο τεχνικές πτυχές.

2.   Γενικές και διοικητικές υποχρεώσεις

Η παρούσα ενότητα καλύπτει τις εξής πτυχές: το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, και ιδίως την εφαρμογή του άρθρου 2 παράγραφος 2, την/τις αρμόδια/-ες αρχή/-ές, τα σημεία επαφής και τη διασυνοριακή συνεργασία, τις αρμοδιότητες των διαφόρων παραγόντων, τις άδειες, τους ελέγχους συμμόρφωσης, τις κυρώσεις, την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση.

2.1.    Πεδίο εφαρμογής

Ο κανονισμός εφαρμόζεται όταν τα επεξεργασμένα αστικά λύματα επαναχρησιμοποιούνται για γεωργική άρδευση. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 2, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν ότι δεν ενδείκνυται η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για γεωργική άρδευση σε μία ή περισσότερες περιοχές λεκανών απορροής ποταμού ή σε τμήματά τους.

Οι αποφάσεις του άρθρου 2 παράγραφος 2 απαγορεύουν ουσιαστικά την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων σε ένα έδαφος (ή σε τμήμα εδάφους) και, ως εκ τούτου, ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται στις εν λόγω περιοχές. Με άλλα λόγια, εάν ένα κράτος μέλος θεωρεί ότι η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων δεν ενδείκνυται σε ένα μόνο τμήμα του εδάφους του, ο κανονισμός θα εξακολουθεί να εφαρμόζεται πλήρως στις υπόλοιπες περιοχές όπου είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων.

Ορισμένες από τις γενικότερες υποχρεώσεις του κανονισμού θα μπορούσαν να εξακολουθήσουν να ισχύουν ακόμη και αν η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων απαγορεύεται σε ολόκληρη την επικράτεια ενός κράτους μέλους. Π.χ.:

—	άρθρο 2 παράγραφος 3 σχετικά με τις εξαιρέσεις για ερευνητικά έργα: εάν ένα κράτος μέλος επιτρέπει την υλοποίηση έργων αυτού του είδους, θα πρέπει να ορίσει τις σχετικές αρμόδιες αρχές οι οποίες θα είναι υπεύθυνες για τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 3·

—	άρθρο 8 σχετικά με τον ορισμό σημείου επαφής για τους σκοπούς της συνεργασίας με άλλα κράτη μέλη·

—	άρθρο 10 παράγραφος 1 σχετικά με την πληροφόρηση του κοινού όσον αφορά το σημείο επαφής·

—	άρθρο 15 σχετικά με τις κυρώσεις ώστε να διασφαλίζεται ότι, σε περίπτωση λήψης απόφασης με την οποία δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, η εν λόγω απόφαση τηρείται, δηλαδή τα ύδατα δεν επαναχρησιμοποιούνται και τυχόν εξαιρούμενα ερευνητικά έργα πληρούν τις ισχύουσες προϋποθέσεις.

Ελλείψει απόφασης βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 2, έως την ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής του κανονισμού (26 Ιουνίου 2023), κάθε υπεύθυνο μέρος σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων πρέπει να έχει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση για τη χορήγηση άδειας.

Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την εξ ορισμού κατάσταση (ελλείψει εθνικής απόφασης που να ορίζει διαφορετικά), η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων επιτρέπεται με την επιφύλαξη άδειας που χορηγείται βάσει του κανονισμού. Αυτό σημαίνει ότι το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου πρέπει να καλύπτει όλους τους πιθανούς κινδύνους και ότι το έργο πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως με το σύνολο της νομοθεσίας της ΕΕ για την υγεία και το περιβάλλον.

2.1.1.   Κριτήρια

Οι πολλές διαφορετικές συνθήκες και τα κλιματικά χαρακτηριστικά των κρατών μελών μπορούν να επηρεάσουν την απόφαση σχετικά με το αν η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων.

Είναι πιθανό οι κλιματικές συνθήκες ορισμένων κρατών μελών να καταστήσουν την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων περιττή και/ή ασύμφορη, λόγω των άφθονων βροχοπτώσεων. Ωστόσο, ακόμη και στα κράτη μέλη τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπα με προβλήματα λειψυδρίας και επαναλαμβανόμενων περιόδων ξηρασίας, είναι επίσης πιθανό να υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες ενδέχεται να μην ενδείκνυται η πρακτική της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, η οποία αποσκοπεί κατά γενικό κανόνα στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας.

Αυτό μπορεί να ισχύει, για παράδειγμα, εάν σε ορισμένες περιοχές παρατηρούνται μακρές και παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας και η οικολογική ροή και η καλή κατάσταση των υδάτων στα σώματα επιφανειακών υδάτων εξαρτώνται από τις απορρίψεις επεξεργασμένων λυμάτων. Εάν τα επεξεργασμένα λύματα πρόκειται να ανακατευθυνθούν σε εγκατάσταση ανάκτησης και, ακολούθως, στη γεωργία, υπάρχει το ενδεχόμενο να αφαιρεθούν από ένα ρεύμα επιφανειακών υδάτων όγκοι υδάτων οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη διασφάλιση της ελάχιστης οικολογικής ροής.

Στις περιπτώσεις αυτές είναι επίσης αναγκαία η εκτίμηση των επιπτώσεων της χρήσης εναλλακτικών πηγών, δηλαδή της απόληψης νερού από (άλλα) σώματα επιφανειακών και/ή υπόγειων υδάτων, διότι τα σώματα αυτά ενδέχεται επίσης να έχουν επιπτώσεις στην ποσότητα/ποιότητα των υδάτων. Πίεση όπως η απόληψη νερού θα μπορούσε να επηρεάσει την ποσοτική κατάσταση των σωμάτων υπόγειων υδάτων, οπότε, στην περίπτωση αυτή, η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων μπορεί να παρέχει μια εναλλακτική πηγή υδάτων. Ενδέχεται επίσης να υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες δεν υφίσταται πίεση λόγω της απόληψης νερού και το κόστος της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων μπορεί να μην είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες πηγές υδάτων.

Ως εκ τούτου, κατά τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης θα πρέπει να σταθμίζονται προσεκτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Όλες αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να συνυπολογίζονται σε οποιαδήποτε απόφαση περί μη επαναχρησιμοποίησης των υδάτων σε μια συγκεκριμένη περιοχή στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων.

Το άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού ορίζει τα κριτήρια τα οποία πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα κράτη μέλη προκειμένου να διακριβώσουν αν η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων δεν ενδείκνυται σε ορισμένες περιοχές λεκανών απορροής ποταμού (ή σε τμήμα ή τμήματά τους).

Τα κράτη μέλη που λαμβάνουν απόφαση αυτού του είδους δυνάμει του άρθρου 2 παράγραφος 2 του κανονισμού πρέπει να αιτιολογούν δεόντως την απόφαση και να την υποβάλλουν στην Επιτροπή. Εάν η απαγόρευση είναι αποτέλεσμα πίεσης στην ποιότητα σωμάτων επιφανειακών υδάτων των οποίων η ροή και η οικολογική κατάσταση εξαρτώνται από τις απορρίψεις λυμάτων, η απόφαση είναι δεόντως αιτιολογημένη, υπό την προϋπόθεση ότι στην αιτιολόγηση αναφέρονται τα εξής:

—	τα υδάτινα σώματα που επηρεάζονται·

—	η τρέχουσα κατάστασή τους·

—	ποια άλλα οικονομικά αποδοτικά μέτρα έχουν ληφθεί και μπορούν να ληφθούν για να καλυφθεί το χάσμα σε σχέση με την επίτευξη καλής κατάστασης και/ή για να αποφευχθεί η υποβάθμιση·

—	οι εναλλακτικές πηγές υδάτων για γεωργική άρδευση· και

—	αν αυτές οι εναλλακτικές πηγές θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα την υπεραπόληψη νερού από άλλα σώματα επιφανειακών ή υπόγειων υδάτων, με πιθανό αντίκτυπο στην ποσοτική ή ποιοτική τους κατάσταση.

Εάν η απόφαση βασίζεται στα κριτήρια οικονομικής αποδοτικότητας, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη το συνολικό κόστος, όσον αφορά τόσο το περιβάλλον όσο και τους πόρους (του ανακτημένου νερού και της εναλλακτικής ή των εναλλακτικών πηγών οι οποίες το κράτος μέλος θεωρεί ότι ενδείκνυνται περισσότερο). Η οικονομική ανάλυση που διενεργείται σύμφωνα με το άρθρο 5 και το παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας 2000/60/ΕΚ μπορεί να παρέχει χρήσιμες γενικές πληροφορίες.

2.1.2.   Υποβολή και επανεξέταση της απόφασης

Κάθε δεόντως αιτιολογημένη και σαφώς τεκμηριωμένη απόφαση, η οποία βασίζεται στα κριτήρια που καθορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού, πρέπει να υποβάλλεται εγγράφως στην Επιτροπή, μέσω των τακτικών διαύλων επικοινωνίας (π.χ. μέσω της Μόνιμης Αντιπροσωπείας του κράτους μέλους στην ΕΕ). Το κράτος μέλος πρέπει επίσης να δημοσιοποιεί κάθε τέτοια απόφαση, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3.

Το άρθρο 2 παράγραφος 2 του κανονισμού διευκρινίζει ότι κάθε απόφαση αυτού του είδους πρέπει να τυγχάνει αναθεώρησης όταν απαιτείται, ώστε να αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Ειδικότερα, οι αποφάσεις αυτές πρέπει να τυγχάνουν αναθεώρησης, λαμβανομένων υπόψη των προβλέψεων για την κλιματική αλλαγή και των εθνικών στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (που επικαιροποιούνται σε εξαμηνιαία βάση) (7) και, τουλάχιστον κάθε έξι έτη, λαμβανομένων υπόψη των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών που καταρτίζονται σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/ΕΚ.

Επομένως, κάθε απόφαση απαγόρευσης της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων θα πρέπει να αιτιολογείται στο ευρύτερο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων. Η εν λόγω απόφαση θα πρέπει να συνάδει πλήρως με την προσέγγιση διαχείρισης που καθορίζεται στα σχετικά σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, καθώς και με τις πολιτικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής σε αυτήν.

Αυτό σημαίνει ότι η απόφαση για την απαγόρευση της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων πρέπει να βασίζεται σε πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των υδάτων, την πίεση, τις επιπτώσεις και τα μέτρα, οι οποίες συλλέγονται και καθορίζονται στα εν λόγω σχέδια. Αυτό συνεπάγεται επίσης τη διενέργεια εκτίμησης του περιβαλλοντικού κόστους και του κόστους των πόρων του ανακτημένου νερού και άλλων υδάτινων πόρων, λαμβανομένης επίσης υπόψη της οικονομικής ανάλυσης που εκπονείται δυνάμει του άρθρου 5 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ.

2.2.    Αρμόδια αρχή

Οι αρμόδιες αρχές που αναφέρονται στο άρθρο 3 σημείο 1 είναι υπεύθυνες για τα εξής:

—	τη χορήγηση αδειών για την παραγωγή και την παροχή ανακτημένου νερού, όπου περιλαμβάνεται η διασφάλιση της θέσπισης σχεδίου διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων·

—	τη διαπίστωση της εκπλήρωσης των κριτηρίων για την εξαίρεση ερευνητικών ή πιλοτικών έργων από τον κανονισμό (κατά περίπτωση)·

—	την επαλήθευση της συμμόρφωσης με τους όρους που καθορίζονται στις άδειες και τη λήψη επακόλουθων μέτρων σε περίπτωση παραβάσεων.

Οι εν λόγω αρμοδιότητες μπορούν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τα ακόλουθα: επανεξέταση του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και επιβεβαίωση ότι καλύπτει όλες τις πτυχές, τακτική επαλήθευση της συμμόρφωσης με τα μέτρα και τα καθήκοντα που καθορίζονται στα σχέδια, διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων παραγόντων που συμμετέχουν σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, συντονισμό της ανταλλαγής πληροφοριών με άλλες αρχές. Ανάλογα με τη διοικητική τους οργάνωση, για παράδειγμα τις δομές που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση λεκανών απορροής ποταμών, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να ορίσουν περισσότερες από μία αρμόδιες αρχές.

Εάν ένα κράτος μέλος αποφασίσει ότι δεν ενδείκνυται η παραγωγή και η επαναχρησιμοποίηση ανακτημένου νερού για γεωργική άρδευση σε καμία από τις περιοχές λεκανών απορροής ποταμού (ουσιαστικά σε ολόκληρη την επικράτειά του), σύμφωνα με το άρθρο 2, η σύσταση αρμόδιας αρχής θα ήταν αναγκαία μόνο σε περίπτωση υλοποίησης ερευνητικών και πιλοτικών έργων για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για γεωργική άρδευση. Ομοίως, εάν ένα κράτος μέλος εγκρίνει την παραγωγή ανακτημένου νερού, αλλά όχι και τη χρήση του, θα απαιτούνταν επίσης σύσταση αρμόδιας αρχής για τη διαχείριση των αδειών παραγωγής.

2.3.    Σημεία επαφής

Σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να ορίσουν σημείο επαφής για τη συνεργασία με τα σημεία επαφής των άλλων κρατών μελών.

Ο ρόλος των σημείων επαφής είναι: α) η λήψη και αποστολή αιτημάτων βοήθειας· β) η παροχή συνδρομής κατόπιν αιτήματος· και γ) ο συντονισμός της επικοινωνίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών σε διάφορα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, πριν από τη χορήγηση άδειας για την παραγωγή ή την παροχή ανακτημένου νερού, οι αρμόδιες αρχές πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τους όρους που προβλέπονται στη σχετική άδεια και στα σχέδια διαχείρισης κινδύνου με το σημείο επαφής στο κράτος μέλος στο οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί το ανακτημένο νερό. Τα σημεία επαφής θα πρέπει να ανταποκρίνονται στα αιτήματα συνδρομής χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Μπορεί να μην είναι αναγκαία η δημιουργία σημείων επαφής εάν ένα κράτος μέλος αποφασίσει, βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 2, ότι δεν ενδείκνυται η χρήση ανακτημένου νερού για γεωργική άρδευση σε καμία από τις περιοχές λεκανών απορροής ποταμού (ουσιαστικά σε ολόκληρη την επικράτειά του).

Ωστόσο, εάν ένα κράτος μέλος δεν εγκρίνει τη χρήση ανακτημένου νερού στην επικράτειά του, αλλά εξάγει ανακτημένο νερό σε γειτονική χώρα, εξακολουθεί να υποχρεούται να διαθέτει σημείο επαφής. Ομοίως, σημείο επαφής απαιτείται σε κράτη μέλη τα οποία δεν παράγουν ανακτημένο νερό στην επικράτειά τους, αλλά επιθυμούν να το εισάγουν από γειτονική χώρα για χρήση στην άρδευση.

Επιπλέον, έργα που υλοποιούνται σε γειτονικό κράτος μέλος είναι πιθανό να επηρεάσουν με κάποιον τρόπο μια κοινή λεκάνη απορροής και, κατά συνέπεια, προϋποθέτουν διαβούλευση μεταξύ των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών μέσω των σημείων επαφής.

2.4.    Υπεύθυνα μέρη

Ο κανονισμός προσδιορίζει μια σειρά «υπεύθυνων μερών», δηλαδή παραγόντων που έχουν ρόλο ή εκτελούν δραστηριότητα σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 σημείο 15, περιλαμβάνει την υποδομή και άλλα τεχνικά μέρη, από το σημείο εισόδου στον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων μέχρι το σημείο όπου το ανακτημένο νερό χρησιμοποιείται για γεωργική άρδευση, περιλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των υποδομών διανομής και αποθήκευσης.

Στο άρθρο 3 σημείο 14 διευκρινίζεται ότι στα υπεύθυνα μέρη περιλαμβάνονται:

—	ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης·

—	ο φορέας λειτουργίας του σταθμού επεξεργασίας αστικών λυμάτων, όπου διαφέρει από τον φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης·

—	οι σχετικές αρχές, πέραν της καθορισθείσας αρμόδιας αρχής· και

—	ο φορέας διανομής ανακτημένου νερού ή ο φορέας αποθήκευσης ανακτημένου νερού, κατά περίπτωση.

Στον κανονισμό περιγράφονται οι ελάχιστες αρμοδιότητες του φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης (βλ. ενότητα 2.4.1).

Στην άδεια που εκδίδεται από την αρμόδια αρχή καθορίζονται οι αρμοδιότητες των άλλων υπεύθυνων μερών, λαμβανομένων υπόψη των αρμοδιοτήτων που προσδιορίζονται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου.

Οι ρόλοι άλλων αρχών, οι οποίες δεν ταυτίζονται με την αρμόδια αρχή, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την επανεξέταση των σχεδίων διαχείρισης κινδύνου για την επαλήθευση της συμμόρφωσης με τους ισχύοντες κανονισμούς (π.χ. για την υγεία, το περιβάλλον, τη γεωργία), τον καθορισμό ειδικών απαιτήσεων στον τομέα εμπειρογνωσίας τους και την έκδοση γνωμοδότησης σχετικά με το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου.

Τα κράτη μέλη μπορούν, κατά περίπτωση, και σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, να καθορίζουν περαιτέρω ρόλους και αρμοδιότητες, υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνονται με τους ελάχιστους κανόνες.

2.4.1.   Ευθύνη του φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης για την ποιότητα των υδάτων

Ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης λειτουργεί ή διαχειρίζεται εγκατάσταση ανάκτησης και μπορεί να είναι ιδιωτικός ή δημόσιος φορέας. Μπορεί να συνιστά διαφορετική οντότητα από τον φορέα λειτουργίας του σταθμού επεξεργασίας αστικών λυμάτων σύμφωνα με την οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.

Στο άρθρο 4 παράγραφος 1 του κανονισμού αποσαφηνίζεται ότι ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης είναι υπεύθυνος για την ποιότητα του ανακτημένου νερού στο σημείο συμμόρφωσης.

Σύμφωνα με τον ορισμό που παρέχεται στο άρθρο 3 σημείο 11, ως σημείο συμμόρφωσης νοείται το σημείο όπου ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης παραδίδει ανακτημένο νερό στον επόμενο παράγοντα της αλυσίδας. Ανάλογα με τη συγκεκριμένη διάρθρωση ενός συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων σε κάποιο κράτος μέλος, ο επόμενος παράγοντας μπορεί να είναι ο τελικός χρήστης ή, εάν το νερό μεταφέρεται, διανέμεται ή αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση, θα μπορούσε να είναι κάποιος άλλος παράγοντας.

Στο σημείο συμμόρφωσης, το οποίο θα προσδιορίζεται στην άδεια παραγωγής και παροχής ανακτημένου νερού (βλ. ενότητα 2.5 σχετικά με τις άδειες), ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης πρέπει να διασφαλίζει ότι το ανακτημένο νερό πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις που προβλέπονται στο παράρτημα I, καθώς και τυχόν άλλους πρόσθετους σχετικούς όρους που καθορίζονται από την αρμόδια αρχή στη σχετική άδεια, και όπως περιγράφεται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου.

2.4.2.   Ευθύνη άλλων παραγόντων

Μετά το σημείο συμμόρφωσης, η ευθύνη για την ποιότητα των υδάτων μεταβιβάζεται στον επόμενο παράγοντα της αλυσίδας, είτε στον τελικό χρήστη είτε σε οποιονδήποτε ενδιάμεσο φορέα που είναι επιφορτισμένος με καθήκοντα διανομής ή αποθήκευσης.

Στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου πρέπει να καθορίζονται οι όροι που αφορούν τη διανομή, την αποθήκευση και τη χρήση, κατά περίπτωση, και να προσδιορίζονται τα μέρη του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων που είναι υπεύθυνα για την εκπλήρωση των εν λόγω απαιτήσεων.

Όταν στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου καθορίζονται όροι χρήσης για τον τελικό χρήστη, οι όροι αυτοί πρέπει να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της ΕΕ για την υγιεινή των τροφίμων (και των ζωοτροφών) και τα σχετικά έγγραφα, ιδίως εκείνα που αναφέρονται στον κανονισμό για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων. Στα εν λόγω έγγραφα περιλαμβάνονται τα εξής:

—	Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 (8): η «γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα», η οποία καθορίζει (στο άρθρο 17) την πρωταρχική ευθύνη όλων των υπευθύνων επιχειρήσεων τροφίμων (συμπεριλαμβανομένων των πρωτογενών παραγωγών, δηλαδή των γεωργών).

—

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 852/2004 (9) για την υγιεινή των τροφίμων: στο άρθρο 4 παράγραφος 1 επαναλαμβάνεται η ευθύνη των πρωτογενών παραγωγών να συμμορφώνονται προς τις γενικές διατάξεις υγιεινής (ορθές πρακτικές υγιεινής) που ορίζονται στο παράρτημα I του εν λόγω κανονισμού. Σύμφωνα με το παράρτημα I μέρος Α τμήμα II σημείο 5 στοιχείο γ), οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων οι οποίες παράγουν ή συγκομίζουν φυτικά προϊόντα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα και να χρησιμοποιούν πόσιμο νερό ή καθαρό νερό, κατά περίπτωση, οσάκις χρειάζεται, προς αποφυγή μόλυνσης.

—	Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2073/2005 (10) περί καθορισμού μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα, ο οποίος περιλαμβάνει κριτήρια για το E. coli σε ορισμένα τρόφιμα μη ζωικής προέλευσης (μετά τη συγκομιδή).

—

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/625 (11) [που αντικαθιστά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 882/2004] για τη θέσπιση νομικού πλαισίου για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων στα τρόφιμα και για την ασφάλεια των τροφίμων σε οποιοδήποτε στάδιο της παραγωγής, μεταποίησης και διανομής. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να επιβάλλουν και να επαληθεύουν ότι ο υπεύθυνος επιχείρησης τροφίμων πληροί τις απαιτήσεις περί ασφάλειας των τροφίμων.

—	Ανακοίνωση της Επιτροπής με την οποία εκδίδεται έγγραφο καθοδήγησης για την αντιμετώπιση μικροβιολογικών κινδύνων σε νωπά οπωροκηπευτικά στην πρωτογενή παραγωγή μέσω ορθών πρακτικών υγιεινής (12).

Ο κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, ο οποίος ορίζει την ποιότητα των υδάτων για συγκεκριμένη πηγή νερού σε στάδιο πριν από την πρωτογενή παραγωγή (πριν χρησιμοποιηθεί για άρδευση), συμπληρώνει τους κανόνες υγιεινής των τροφίμων. Οι κανόνες υγιεινής των τροφίμων (και των ζωοτροφών) εφαρμόζονται από το στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της άρδευσης, και καλύπτουν όλες τις πτυχές της άρδευσης, για όλες τις πηγές υδάτων.

2.5.    Άδειες

Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού, για την παραγωγή και παροχή ανακτημένου νερού για γεωργική άρδευση απαιτείται άδεια. Όλες οι άδειες πρέπει να βασίζονται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και να καθορίζουν τις υποχρεώσεις του φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης και, κατά περίπτωση, τυχόν άλλων υπεύθυνων μερών, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 3.

Ο κανονισμός περιγράφει τις πληροφορίες που πρέπει να καλύπτουν οι άδειες, ωστόσο εναπόκειται στα κράτη μέλη να προσδιορίζουν τις λεπτομέρειες των διαδικασιών για τη χορήγηση αδειών, όπως ο καθορισμός των αρμόδιων αρχών και οι προθεσμίες.

Ως εκ τούτου, η παρούσα ενότητα δεν καλύπτει ζητήματα που αφορούν τη διαδικασία, εκτός από το ότι ο κανονισμός επιτρέπει ρητά στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν τις υφιστάμενες διαδικασίες για τη χορήγηση αδειών, υπό την προϋπόθεση ότι οι διαδικασίες αυτές προσαρμόζονται ώστε να πληρούν τις απαιτήσεις του κανονισμού.

2.5.1.   Αρχές αδειοδότησης

Άδειες επαναχρησιμοποίησης των υδάτων μπορούν να χορηγούνται μόνον από τις αρμόδιες αρχές που ορίζονται από τα κράτη μέλη. Δεν θα πρέπει να υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ, αφενός, των μερών που είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση του προσχεδίου διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και την αίτηση χορήγησης άδειας και, αφετέρου, της αρχής που χορηγεί την άδεια για την παραγωγή και την παροχή ανακτημένου νερού.

Για τους σκοπούς της αξιολόγησης της αίτησης, η αρμόδια αρχή πρέπει να συμβουλεύεται και να ανταλλάσσει πληροφορίες με άλλες σχετικές αρχές, ιδίως τις αρχές ύδρευσης και υγείας (αν δεν ταυτίζονται με την αρμόδια αρχή), και κάθε άλλο μέρος το οποίο η αρμόδια αρχή θεωρεί σχετικό.

Παραδείγματα

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές δομές σε εθνικό επίπεδο, όπως διαπιστώνεται από τα παραδείγματα που ακολουθούν.

Παράδειγμα 1 – Εάν ο σταθμός ανάκτησης και, κατ’ επέκταση, ο φορέας λειτουργίας του, είναι ο ίδιος με τον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων, η αρμόδια αρχή θα μπορούσε να είναι η αρχή αδειοδότησης για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και, συνεπώς, μπορεί να είναι διαφορετική από τις αρχές ύδρευσης ή υγείας.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ των διαφόρων αρχών προκειμένου να διασφαλίζεται i) η συμμόρφωση με τα εφαρμοστέα πρότυπα για τα ύδατα και η μη υπέρβαση των μέγιστων επιπέδων σε περίπτωση απόρριψης μειωμένων όγκων υδάτων σε σύστημα επιφανειακών υδάτων και ii) η συμμόρφωση με τα υγειονομικά πρότυπα όταν το νερό χρησιμοποιείται για άρδευση.

Στις περιπτώσεις αυτές, οι αρχές ύδρευσης ή υγείας μπορούν να συνεισφέρουν στη διαδικασία κατάρτισης του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου και της αίτησης για τη χορήγηση άδειας, δεδομένου ότι δεν θα υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων με την αρχή αδειοδότησης.

Παράδειγμα 2 – Εάν ο σταθμός ανάκτησης και, κατ’ επέκταση, ο φορέας λειτουργίας του, είναι διαφορετικός από τον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων, η αρμόδια αρχή αδειοδότησης για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων μπορεί να είναι διαφορετική από την αρχή αδειοδότησης για τον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων.

Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είναι οι αρχές ύδρευσης ή υγείας. Στην περίπτωση αυτή, οι εν λόγω αρχές δεν μπορούν να συμμετέχουν στην κατάρτιση της αίτησης για τη χορήγηση άδειας ή του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, δεδομένου ότι η συμμετοχή τους θα συνιστούσε σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ της αρχής αδειοδότησης και των μερών που συμμετέχουν στην κατάρτιση της αίτησης χορήγησης άδειας και του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου.

Ωστόσο, οι εν λόγω αρχές θα μπορούσαν να κληθούν να παράσχουν δεδομένα ή άλλες πληροφορίες ως συνεισφορά στη διαδικασία, όπως δεδομένα παρακολούθησης των υδάτινων πόρων ή άλλα περιβαλλοντικά δεδομένα, παρέχοντας με τον τρόπο αυτόν κατευθύνσεις για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν ή για παρόμοια ζητήματα.

Παράδειγμα 3 – Εάν ο σταθμός ανάκτησης ανήκει στην αρμόδια αρχή, θα πρέπει να εφαρμόζονται διαδικασίες προκειμένου να αποφεύγονται συγκρούσεις συμφερόντων και να διασφαλίζεται ότι η κατάρτιση της αίτησης χορήγησης άδειας και του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου διενεργείται από όλα τα υπεύθυνα μέρη, κατά περίπτωση, καθώς και ότι δεν υπάρχει παρέμβαση στο πρόσωπο ή το τμήμα που είναι αρμόδιο για τη χορήγηση της άδειας.

Εάν πληρούνται όλες οι απαιτήσεις για την άδεια, η αρμόδια αρχή του κράτους μέλους θα πρέπει (σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 5) να χορηγεί άδεια η οποία εμπεριέχει όλους τους αναγκαίους όρους και μέτρα που καθορίζονται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, και χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζεται κανονιστική ασφάλεια για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Εάν, λόγω της πολυπλοκότητας της αίτησης, η αρμόδια αρχή χρειάζεται περισσότερους από 12 μήνες από την ημερομηνία που παρέλαβε την πλήρη αίτηση για να αποφασίσει αν θα χορηγήσει άδεια, πρέπει να γνωστοποιήσει στον αιτούντα ή στους αιτούντες την προβλεπόμενη ημερομηνία της απόφασής της.

2.5.2.   Αίτηση χορήγησης άδειας

Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2, κάθε υπεύθυνο μέρος του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, συμπεριλαμβανομένου του τελικού χρήστη κατά περίπτωση και σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, μπορεί να υποβάλει αίτηση για χορήγηση άδειας ή για τροποποίηση υπάρχουσας άδειας. Τα υπεύθυνα μέρη πρέπει να υποβάλουν την αίτησή τους στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους στο οποίο λειτουργεί ή σχεδιάζεται να λειτουργήσει η εγκατάσταση ανάκτησης.

Σε ορισμένα έργα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, ο φορέας λειτουργίας του σταθμού ανάκτησης μεταφέρει το ανακτημένο νερό απευθείας στον τελικό χρήστη. Σε άλλα έργα, ωστόσο, εμπλέκονται και άλλα μέρη και μπορεί να κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη φορέα διανομής ανακτημένου νερού και φορέα αποθήκευσης ανακτημένου νερού.

Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από τους εν λόγω φορείς και τελικούς χρήστες να διαθέτουν ειδική άδεια, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 7. Ακολούθως, στις εν λόγω ειδικές άδειες πρέπει να καθορίζονται οι υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων τυχόν πρόσθετων απαιτήσεων και φραγμών που προσδιορίζονται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων το οποίο καταρτίστηκε για το εν λόγω σύστημα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 4.

2.5.3.   Περιεχόμενο της άδειας

Όπως ορίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 3, η άδεια —ή οι άδειες, όταν τα υπεύθυνα μέρη εκτός του φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης υποχρεούνται να διαθέτουν ειδική άδεια (άρθρο 6 παράγραφος 7)— πρέπει να βασίζεται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων.

Το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων πρέπει να καταρτίζεται σύμφωνα με το παράρτημα II του κανονισμού. Πρέπει να καθορίζει τους όρους που πρέπει να πληρούνται για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις ποιότητας, χρήσης και παρακολούθησης των υδάτων που ορίζονται στο παράρτημα I του κανονισμού.

Η άδεια πρέπει να προσδιορίζει:

—	την κατηγορία ή τις κατηγορίες ποιότητας ανακτημένου νερού και τη γεωργική χρήση για την οποία επιτρέπεται το ανακτημένο νερό·

—	τον τόπο ή τους τόπους στους οποίους επιτρέπεται η χρήση·

—	τις εγκαταστάσεις ανάκτησης, συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, της τοποθεσίας της εγκατάστασης ή των εγκαταστάσεων, των στοιχείων επικοινωνίας του φορέα λειτουργίας, και του εκτιμώμενου ετήσιου όγκου του ανακτημένου νερού που πρόκειται να παραχθεί·

—	τους όρους σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την ποιότητα και την παρακολούθηση του νερού που ορίζονται στο παράρτημα I τμήμα 2, οι οποίοι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν προδιαγραφές σχετικά με το είδος της επεξεργασίας·

—	τυχόν όρους σε σχέση με πρόσθετες απαιτήσεις για τον φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης, όπως προβλέπεται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων·

—

τυχόν άλλους όρους που απαιτούνται για την εξάλειψη τυχόν μη αποδεκτών κινδύνων για το περιβάλλον ή την υγεία του ανθρώπου και των ζώων. Οι όροι αυτοί θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τον ακριβή ρόλο, τα καθήκοντα, τις δραστηριότητες και τις αρμοδιότητες των άλλων υπεύθυνων μερών του συστήματος, ή υποχρεώσεις που σχετίζονται με συστήματα περιβαλλοντικής παρακολούθησης, ανάλογα με τα αποτελέσματα του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, καθώς και με διαδικασίες παρακολούθησης, εάν προκύψουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον·

—	την περίοδο ισχύος της άδειας·

—	το σημείο συμμόρφωσης όπου θα διενεργούνται έλεγχοι προκειμένου να εξακριβωθεί ότι ο φορέας λειτουργίας έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του όσον αφορά την ποιότητα του ανακτημένου νερού.

Όπως ορίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 6, οι άδειες πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά και να αναπροσαρμόζονται όπου απαιτείται. Οι άδειες πρέπει να επανεξετάζονται και να αναπροσαρμόζονται τουλάχιστον όταν προκύπτουν οι ακόλουθες αλλαγές:

—	ουσιαστική μεταβολή της δυναμικότητας του σταθμού·

—	ο εξοπλισμός αναβαθμίζεται ή προστίθεται νέος εξοπλισμός ή διεργασίες, με αποτέλεσμα την ανάγκη παρακολούθησης για επικύρωση πριν από τη λειτουργία (για ύδατα κατηγορίας Α)·

—	αλλαγές των κλιματικών ή άλλων συνθηκών που επηρεάζουν σημαντικά την οικολογική κατάσταση των σωμάτων επιφανειακών υδάτων.

2.5.4.   Εξαιρέσεις για ερευνητικά ή πιλοτικά έργα

Σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1, ο κανονισμός εφαρμόζεται όταν το ανακτημένο νερό χρησιμοποιείται για γεωργική άρδευση. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 3, τα ερευνητικά ή πιλοτικά προγράμματα μπορούν να εξαιρούνται από αυτόν τον κανόνα, εάν πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια. Για τη χορήγηση της εξαίρεσης αυτής, η αρμόδια αρχή πρέπει να διαπιστώσει ότι πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια:

—	το ερευνητικό ή πιλοτικό έργο δεν θα εκτελεστεί σε υδάτινο σώμα που χρησιμοποιείται για την απόληψη νερού ανθρώπινης κατανάλωσης ή στη σχετική ζώνη προστασίας που έχει οριστεί σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/ΕΚ·

—	το ερευνητικό ή πιλοτικό έργο θα υπόκειται σε κατάλληλη παρακολούθηση.

Εναπόκειται στην αρμόδια αρχή να καθορίζει, βάσει κατά περίπτωση εξέτασης, τους όρους και τις συχνότητες παρακολούθησης που απαιτούνται για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα και τη λοιπή εφαρμοστέα νομοθεσία.

Η διάρκεια ισχύος των εξαιρέσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει τα πέντε έτη. Επιπλέον, οι καλλιέργειες στο πλαίσιο ερευνητικού ή πιλοτικού έργου που εξαιρείται δυνάμει του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά.

2.6.    Έλεγχοι συμμόρφωσης

Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να διενεργούν ελέγχους συμμόρφωσης προκειμένου να διασφαλίζεται η εκπλήρωση των απαιτήσεων που ορίζονται στις άδειες από τα διάφορα μέρη του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Οι απαιτήσεις αυτές μπορούν να αφορούν τον φορέα λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης, στο σημείο συμμόρφωσης, ή τυχόν άλλα υπεύθυνα μέρη ή τελικούς χρήστες, σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων.

Εάν οι εν λόγω φορείς δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά κράτη μέλη —π.χ. σε διασυνοριακό έργο, όπως περιγράφεται στην ενότητα 2.3— οι εν λόγω έλεγχοι πρέπει να διενεργούνται από τις αρμόδιες αρχές που έχουν δικαιοδοσία για τους σχετικούς φορείς.

2.7.    Κυρώσεις

Σύμφωνα με το άρθρο 15, τα κράτη μέλη πρέπει να καθορίζουν τους κανόνες για τις κυρώσεις που εφαρμόζονται σε περίπτωση παραβιάσεων του παρόντος κανονισμού και θα πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν ότι εκτελούνται. Οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές.

Κατά τον καθορισμό των κυρώσεων θα μπορούσαν να λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια:

a)	η φύση, η βαρύτητα, η έκταση και η διάρκεια της παράβασης·

b)	ο δόλος ή η αμέλεια που προκάλεσε την παράβαση·

c)	οι περιοχές που επηρεάστηκαν από την παράβαση, ιδίως οι ευαίσθητες περιοχές·

d)	τα οφέλη που αποκόμισαν από την παράβαση οι υπεύθυνοι (προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι υπεύθυνοι στερούνται τα εν λόγω οφέλη)·

e)	ο επαναλαμβανόμενος χαρακτήρας της παράβασης (ώστε να αποθαρρυνθούν περαιτέρω παραβάσεις αυτού του είδους).

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν μέτρα διασφάλισης της συμμόρφωσης για την πρόληψη και τον εντοπισμό παραβάσεων και για την επιβολή των κυρώσεων. Η διασφάλιση της συμμόρφωσης περιλαμβάνει όλους τους τρόπους με τους οποίους οι δημόσιες αρχές παρεμβαίνουν για να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις και άλλοι («υπεύθυνοι») συμμορφώνονται με τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις τους, συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, των επιθεωρήσεων και των μέτρων επιβολής.

Κατά γενικό κανόνα, θα μπορούσαν να εξετάζονται τρεις κατηγορίες δράσεων:

—

παρακολούθηση της συμμόρφωσης: αυτό σημαίνει ανάλυση, αξιολογήσεις, επιτήρηση, επιθεωρήσεις, έρευνες, λογιστικούς ή άλλους ελέγχους και παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται από αρμόδια αρχή ή εξ ονόματος ή υπό την εποπτεία αρμόδιας αρχής προκειμένου να εξεταστεί αν οι υπεύθυνοι συμμορφώνονται με εκτελεστές υποχρεώσεις·

—	επόμενες ενέργειες και επιβολή της νομοθεσίας: αυτό σημαίνει ανάληψη δράσης από αρμόδια αρχή βάσει του διοικητικού, αστικού ή ποινικού δικαίου για την αντιμετώπιση περιπτώσεων μη συμμόρφωσης ή εικαζόμενης μη συμμόρφωσης με εκτελεστή υποχρέωση· και

—	προώθηση της συμμόρφωσης και πρόληψη της μη συμμόρφωσης: αυτό σημαίνει ανάληψη δράσης, εκτός από την παρακολούθηση της συμμόρφωσης ή τις επόμενες ενέργειες και την επιβολή της νομοθεσίας, για την ενθάρρυνση της συμμόρφωσης με εκτελεστές υποχρεώσεις.

Ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται σε όλες τις πτυχές του κανονισμού, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων τους οποίους τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν ενδεχομένως να θεσπίσουν όσον αφορά περιοχές της επικράτειάς τους στις οποίες η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων δεν ενδείκνυται ή όσον αφορά επιστημονικά ή πιλοτικά ερευνητικά έργα.

2.8.    Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση

Σύμφωνα με το άρθρο 9, τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για γεωργική άρδευση υποχρεούνται να οργανώνουν εκστρατείες γενικής ευαισθητοποίησης, οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προώθηση των ωφελειών της ασφαλούς επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να προσαρμόζουν την έκταση και το περιεχόμενο των εκστρατειών αυτών στις ιδιαίτερες περιστάσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της κλίμακας επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Μπορούν επίσης να διοργανώνουν ειδικές εκστρατείες πληροφόρησης για τους τελικούς χρήστες προκειμένου να ενθαρρύνουν, κατά περίπτωση, τη χρήση ανακτημένου νερού ως ασφαλούς και βιώσιμης εναλλακτικής λύσης για την άρδευση και να διασφαλίσουν τη βέλτιστη και ασφαλή χρήση του, παρέχοντας υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου και των ζώων.

Αυτές οι εκστρατείες πληροφόρησης μπορούν να είναι χρήσιμες για την αντιμετώπιση πιθανών ανησυχιών των πολιτών σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και μπορούν να συμβάλουν στην εξασφάλιση ευρείας στήριξης για τη δημιουργία ενός συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Στο πλαίσιο αυτό, για τη διαμόρφωση κλίματος εμπιστοσύνης και αποδοχής, συνιστάται η έγκαιρη εξασφάλιση της συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών και η προσεκτική προσαρμογή των μηνυμάτων, η αξιοποίηση των προσωπικών εμπειριών και η αντιμετώπιση των ειδικών για την εκάστοτε τοποθεσία προκλήσεων.

Σύμφωνα με την ορθή πρακτική, τα πολλαπλά επίπεδα συμμετοχής του κοινού και των ενδιαφερόμενων μερών, από στοχευμένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης έως διαβουλεύσεις και υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών στον προγραμματισμό και τη λήψη αποφάσεων, μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην προσέγγιση ευρέος κοινού.

Ως γενική ένδειξη, οι κατευθυντήριες γραμμές της κοινής στρατηγικής εφαρμογής του 2016 για την ένταξη της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων στον σχεδιασμό και τη διαχείριση των υδάτων στο πλαίσιο της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα με τίτλο «CIS Guidelines on integrating water reuse into water planning and management in the context of the Water Framework Directive» (13) προτείνουν τη συλλογή των ακόλουθων πληροφοριών ως συμβολή στις εκστρατείες πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης:

—	την αιτιολόγηση της ανάγκης επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, π.χ. το πλαίσιο της λειψυδρίας, μεταξύ άλλων και υπό μελλοντικές κλιματικές συνθήκες·

—	το κόστος εγκατάστασης συστημάτων επεξεργασίας και διανομής·

—	τα οφέλη και τα μειονεκτήματα/τους κινδύνους για το περιβάλλον·

—	τα οφέλη και τα μειονεκτήματα/τους κινδύνους για την κοινωνία και την οικονομία: διαφάνεια όσον αφορά τους κινδύνους έκθεσης για το κοινό, τον τρόπο αντιμετώπισής τους και τα εφαρμοστέα πρότυπα επεξεργασίας.

Είναι επίσης σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη το κόστος από τις απώλειες καλλιεργειών λόγω της έλλειψης νερού για άρδευση, το οποίο θα μπορούσε να ελαχιστοποιηθεί με τη χρήση αξιόπιστης και πιο προβλέψιμης πηγής νερού, όπως το ανακτημένο νερό.

Τα άρθρα 10 και 11 του κανονισμού θεσπίζουν κανόνες σχετικά με τις πληροφορίες που διατίθενται στο κοινό και τις πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των κανόνων. Στις πληροφορίες αυτές πρέπει να έχουν πρόσβαση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.

Οι πληροφορίες που πρέπει να διατίθενται τακτικά στο κοινό περιλαμβάνουν τα εξής:

—	την ποσότητα και την ποιότητα του ανακτημένου νερού που παρέχεται·

—	το ποσοστό της συνολικής ποσότητας επεξεργασμένων αστικών λυμάτων που αντιπροσωπεύει το ανακτημένο νερό, όταν τα στοιχεία αυτά είναι διαθέσιμα·

—	τα αποτελέσματα τυχόν ελέγχων συμμόρφωσης·

—	τα οριζόμενα σημεία επαφής· και

—	οποιαδήποτε απόφαση βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 2.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν σύνολα δεδομένων με πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το αποτέλεσμα των ελέγχων συμμόρφωσης, καθώς και πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που λαμβάνονται για την αποκατάσταση της συμμόρφωσης.

Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν την καταλληλότερη μορφή και τα πλέον κατάλληλα μέσα για την κοινοποίηση των πληροφοριών βάσει του άρθρου 10 στο κοινό, κατόπιν προσαρμογής στις δικές τους ιδιαίτερες περιστάσεις.

Όσον αφορά το άρθρο 11, στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά οι πληροφορίες τις οποίες πρέπει να καθιστούν διαθέσιμες τα κράτη μέλη σχετικά με την εφαρμογή, η μορφή και η παρουσίαση των δεδομένων αυτών μπορούν να καθορίζονται σε εκτελεστικές πράξεις τις οποίες μπορεί να καταρτίζει η Επιτροπή, με τη συνδρομή της επιτροπής που συστάθηκε με την οδηγία 2000/60/ΕΚ και σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται λεπτομερώς στο άρθρο 14.

3.   Τεχνικές πτυχές

Η παρούσα ενότητα αφορά: όλες τις πτυχές που σχετίζονται με τη διαχείριση κινδύνου· τους τύπους καλλιεργειών και τις κατηγορίες ανακτημένου νερού· και την παρακολούθηση για επικύρωση.

3.1.    Διαχείριση κινδύνου

Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 του κανονισμού, η αρμόδια αρχή φέρει την τελική ευθύνη για τη διασφάλιση της θέσπισης σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, το οποίο καλύπτει όλες τις πιθανές πτυχές ενός έργου επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής, της παροχής και της χρήσης ανακτημένου νερού, και το οποίο αναθέτει την ευθύνη για κάθε πτυχή της διαχείρισης ενός έργου επαναχρησιμοποίησης.

Μολονότι η αρμόδια αρχή είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, τα μέρη που πρέπει στην πραγματικότητα να καταρτίσουν το σχέδιο είναι ο φορέας λειτουργίας εγκατάστασης ανάκτησης, άλλα υπεύθυνα μέρη και οι τελικοί χρήστες, κατά περίπτωση.

Το πρόσωπο/τα πρόσωπα/η οντότητα που αναπτύσσει και καταρτίζει στην πραγματικότητα το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου μπορεί να είναι οποιοδήποτε από τα «υπεύθυνα μέρη» που συμμετέχουν σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων ή ο τελικός χρήστης, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Για την ορθή εφαρμογή του κανονισμού δεν έχει σημασία ποιος προετοιμάζει ή καταρτίζει το σχέδιο, υπό την προϋπόθεση ότι ζητείται η γνώμη όλων των σχετικών υπεύθυνων μερών και των τελικών χρηστών, ανάλογα με την περίπτωση και όπως απαιτείται από τη φύση, την τοποθεσία και τα χαρακτηριστικά του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου μπορεί να καλύπτει ένα ή περισσότερα συστήματα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, υπό την προϋπόθεση ότι εξετάζονται ρητά όλες οι απαιτούμενες πτυχές βάσει του κανονισμού. Με τον τρόπο αυτόν, θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα σύστημα στο οποίο θα καθορίζονται ορισμένα τυποποιημένα βασικά στοιχεία —π.χ. σε περιπτώσεις παρόμοιων καλλιεργειών και πρακτικών άρδευσης στην εξυπηρετούμενη περιοχή ή σε έναν κώδικα ορθής πρακτικής— και το οποίο μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός πιο προσαρμοσμένου σχεδίου διαχείρισης κινδύνου για συγκεκριμένα συστήματα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Οι πτυχές που πρέπει να εξετάζονται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου (όπως απαιτείται από τον κανονισμό) συνίστανται σε τυχόν πρόσθετες απαιτήσεις για τον φορέα λειτουργίας του σταθμού, οι οποίες πρέπει να πληρούνται πριν από την παράδοση του νερού στον επόμενο παράγοντα της αλυσίδας. Επίσης, το σχέδιο πρέπει να προβλέπει κατάλληλα προληπτικά/διορθωτικά μέτρα και φραγμούς, παρακολούθηση ή οποιαδήποτε άλλη απαίτηση που πρέπει να εφαρμόζεται στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλειά του, μετά το σημείο συμμόρφωσης, από άλλους παράγοντες του συστήματος.

Στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου περιγράφονται τα καθήκοντα και οι απαιτήσεις και προσδιορίζονται με σαφήνεια οι αρμοδιότητες των σχετικών παραγόντων του συστήματος.

Ενδέχεται να υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη συγκεκριμένος τελικός χρήστης. Στις περιπτώσεις αυτές, το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου θα μπορούσε να καταρτιστεί με βάση την προβλεπόμενη χρήση του ανακτημένου νερού στη συγκεκριμένη περιοχή (π.χ. βάσει των συνηθέστερων γεωργικών πρακτικών και καλλιεργειών).

Όταν προσδιορίζεται νέος τελικός χρήστης μετά την οριστικοποίηση του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, θα πρέπει να διενεργείται αξιολόγηση προκειμένου να διαπιστωθεί αν απαιτούνται προσαρμογές στο σχέδιο: για παράδειγμα, η πρακτική άρδευσης και οι καλλιέργειες του νέου τελικού χρήστη μπορεί να διαφέρουν από εκείνες που εξυπηρετούνται ήδη από τον σταθμό ανάκτησης (απαιτείται π.χ. υψηλότερη κατηγορία ποιότητας νερού).

Στην περίπτωση αυτή, το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου ενδέχεται να απαιτεί την επαναξιολόγηση τυχόν κινδύνων, προληπτικών μέτρων ή φραγμών για τις νέες χρήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, ενδέχεται να απαιτούνται ορισμένες προσαρμογές στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων (καθώς και προσαρμογές στην άδεια, η οποία βασίζεται στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου, κατά περίπτωση). Η εν λόγω επαναξιολόγηση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί από οποιοδήποτε από τα υπεύθυνα μέρη ή από τον τελικό χρήστη, κατά περίπτωση.

3.1.1.   Βασικά στοιχεία διαχείρισης κινδύνου

Το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου πρέπει να βασίζεται στα στοιχεία της διαχείρισης κινδύνου που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II του κανονισμού. Πρέπει να ακολουθεί συστηματική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τη διενέργεια δομημένης ανάλυσης του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, τον εντοπισμό πιθανών πηγών κινδύνου και επικίνδυνων συμβάντων (μαζί με τους πληθυσμούς και τα περιβάλλοντα που διατρέχουν κίνδυνο και τις σχετικές οδούς έκθεσης) και τον προγραμματισμό, κατά περίπτωση, πιθανών προληπτικών μέτρων και φραγμών για τη διαχείριση και τον μετριασμό των αξιολογούμενων κινδύνων.

Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει διατάξεις για την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, ώστε να διασφαλίζεται ότι λαμβάνονται και κοινοποιούνται διορθωτικά μέτρα όπου απαιτείται. Τα βασικά στοιχεία του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου (KRM) αποτελούν τη βάση για τη διασφάλιση της ασφαλούς χρήσης και διαχείρισης του ανακτημένου νερού με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου και των ζώων.

Στο παράρτημα II του κανονισμού προσδιορίζονται 11 βασικά στοιχεία (KRM), τα οποία υποδιαιρούνται στα μέρη Α, Β και Γ και αποτελούν τη βάση της προτεινόμενης συνολικής προσέγγισης για ένα σχέδιο διαχείρισης κινδύνου.

Τα εν λόγω βασικά στοιχεία είναι τα εξής:

Μέρος (A) – Βασικά στοιχεία διαχείρισης κινδύνου 1. Περιγραφή του συστήματος (KRM1) – περιγραφή ολόκληρου του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, από την είσοδο του σταθμού επεξεργασίας αστικών λυμάτων μέχρι το σημείο χρήσης. 2. Παράγοντες και ρόλοι (KRM2) – προσδιορισμός όλων των μερών που συμμετέχουν στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, καθώς και των ρόλων και των αρμοδιοτήτων τους. 3. Εντοπισμός πηγών κινδύνου (KRM3) – εντοπισμός πιθανών πηγών κινδύνου (παθογόνα και ρύποι) και επικίνδυνων συμβάντων (π.χ. αστοχίες στην επεξεργασία) που συνδέονται με το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. 4. Περιβάλλοντα και πληθυσμοί που διατρέχουν κίνδυνο και οδοί έκθεσης (KRM4) – προσδιορισμός των πληθυσμών και των περιβαλλόντων που ενδέχεται να εκτίθενται σε κάθε εντοπισμένη πηγή κινδύνου. 5. Αξιολογήσεις των κινδύνων για το περιβάλλον και για την υγεία (KRM5) – για κάθε πηγή κινδύνου που έχει εντοπιστεί προηγουμένως, εντοπισμός των πιθανών συναφών κινδύνων για κάθε αποδέκτη (ανθρώπους, ζώα, καλλιέργειες ή φυτά, άλλους επίγειους ζώντες οργανισμούς, υδρόβιους ζώντες οργανισμούς, εδάφη ή το περιβάλλον γενικά), για κάθε οδό έκθεσης. Η αξιολόγηση κινδύνου μπορεί να διενεργείται με ποιοτικές και ημιποσοτικές μεθόδους· η ποσοτική αξιολόγηση κινδύνου θα απαιτούσε επαρκή υποστηρικτικά στοιχεία. Η εν λόγω αξιολόγηση κινδύνου θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τυχόν υποχρεώσεις και απαιτήσεις που καθορίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ που αναφέρεται στον κανονισμό, καθώς και από οποιαδήποτε σχετική εθνική ή τοπική νομοθεσία.

Μέρος (Β) – Όροι σχετικά με τις πρόσθετες απαιτήσεις 6. Πρόσθετες απαιτήσεις (KRM6) – τα αποτελέσματα της αξιολόγησης κινδύνου ενδέχεται να προσδιορίζουν πρόσθετες ή αυστηρότερες απαιτήσεις για την ποιότητα και την παρακολούθηση των υδάτων σε σύγκριση με τις απαιτήσεις του τμήματος 2 του παραρτήματος I του κανονισμού. Σε περίπτωση που περιλαμβάνονται πρόσθετες παράμετροι ή όρια, θα πρέπει να βασίζονται στα αποτελέσματα της αξιολόγησης κινδύνου και να υποστηρίζονται από επιστημονικά στοιχεία που προέρχονται από το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και όχι από άλλες πηγές. Αυτές οι πρόσθετες παράμετροι μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν τους ακόλουθους ρύπους: βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, υποπροϊόντα απολύμανσης, φάρμακα, ουσίες που προκαλούν νέες ανησυχίες, βακτήρια που παρουσιάζουν μικροβιακή αντοχή.

Μέρος (Γ) – Προληπτικά μέτρα 7. Προληπτικά μέτρα (KRM7) – προσδιορισμός (πρόσθετων ή ήδη εφαρμοζόμενων) προληπτικών μέτρων ή φραγμών που θα πρέπει να εφαρμόζονται σε τμήματα του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, με σκοπό τον περιορισμό ή τον μετριασμό τυχόν εντοπισθέντος κινδύνου. Για παράδειγμα, μέθοδοι ελέγχου πρόσβασης, πρόσθετες επεξεργασίες νερού ή ειδικές τεχνολογίες άρδευσης ή φραγμοί. 8. Συστήματα ελέγχου της ποιότητας (KRM8) – καθορισμός μέτρων ελέγχου της ποιότητας, συμπεριλαμβανομένων πρωτοκόλλων για την παρακολούθηση του ανακτημένου νερού όσον αφορά τις σχετικές παραμέτρους και προγράμματα συντήρησης του εξοπλισμού, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα της αλυσίδας επεξεργασίας και των προληπτικών μέτρων που λαμβάνονται. 9. Σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης (KRM9) – δημιουργία συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης για τον έλεγχο της ελευθέρωσης των εντοπισθέντων ρύπων στους εκτιθέμενους περιβαλλοντικούς αποδέκτες (π.χ. γλυκά ύδατα, υπόγεια ύδατα, έδαφος). Το σύστημα παρακολούθησης θα μπορούσε να περιλαμβάνει τεκμηριωμένες διαδικασίες που εφαρμόζονται ήδη για τη διασφάλιση της συνεχούς προστασίας του περιβάλλοντος, κατά περίπτωση, ή οι διαδικασίες αυτές θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ή να προσαρμοστούν περαιτέρω, ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του κινδύνου για το περιβάλλον. 10. Διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (KRM10) – δημιουργία πρωτοκόλλων για τη διαχείριση συμβάντων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. 11. Συντονισμός (KRM11) – θέσπιση μηχανισμών συντονισμού και επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων παραγόντων που συμμετέχουν στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Μια πιθανή δομή ώστε να διευκολύνεται η οργάνωση της ανάλυσης των στοιχείων KRM περιγράφεται στην τεχνική έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) με τίτλο «Technical Guidance – Water Reuse Risk Management for Agricultural Irrigation Schemes in Europe» (Τεχνική καθοδήγηση – Διαχείριση κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για τα συστήματα γεωργικής άρδευσης στην Ευρώπη) (14). Η εν λόγω έκθεση του JRC προτείνει μια σπονδυλωτή δομή (βλ. διάγραμμα 1), σύμφωνα με την οποία σε κάθε ενότητα εξετάζεται μια συγκεκριμένη πτυχή ενός σχεδίου διαχείρισης κινδύνου και περιλαμβάνονται αρκετά από τα στοιχεία KRM:

—	Ενότητα I – Προετοιμασία (KRM 1 και 2)·

—	Ενότητα II – Αξιολόγηση κινδύνου (KRM 3, 4, 5 και 6)·

—	Ενότητα III – Παρακολούθηση (KRM 6 και 9)·

—	Ενότητα IV – Διακυβέρνηση, διαχείριση και επικοινωνία (KRM 7, 8, 9, 10 και 11).

Διάγραμμα 1

Βασικά στοιχεία διαχείρισης κινδύνου (KRM) για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, διαρθρωμένα σε τέσσερις ενότητες, ώστε να διευκολύνεται η κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης κινδύνου.

3.1.2.   Περιγραφή του συστήματος

Η λεπτομερής περιγραφή του συστήματος (KRM1) αποτελεί το σημείο εκκίνησης για τον πλήρη χαρακτηρισμό ολόκληρου του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων —από το σημείο εισόδου των ανεπεξέργαστων λυμάτων στον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων (ΣΕΑΛ) μέχρι τις τελικές χρήσεις του ανακτημένου νερού. Θα πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή του ΣΕΑΛ και/ή της εγκατάστασης ανάκτησης, κάθε υποδομής που αφορά την άντληση, την αποθήκευση και τη διανομή, των συστημάτων άρδευσης και των τελικών χρήσεων, εντός των καθορισμένων ορίων του συστήματος (βλ. παράδειγμα στο διάγραμμα 2).

Για τη συλλογή των δεδομένων που είναι αναγκαία για την αξιολόγηση κινδύνου, η περιγραφή του συστήματος θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει χαρακτηρισμό της ποιότητας των υδάτων για τις πηγές των λυμάτων που εισέρχονται στον ΣΕΑΛ, δεδομένα για τον όγκο των υδάτων, τυχόν μεταβλητότητα και καιρικά φαινόμενα, καθώς και περιγραφή των περιβαλλοντικών υποστρωμάτων στη γύρω περιοχή (έδαφος, υπόγεια και επιφανειακά ύδατα, οικοσυστήματα).

Διάγραμμα 2

Κύρια στοιχεία ενός συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, με προσδιορισμό των αποδεκτών στην αξιολόγηση κινδύνου

3.1.3.   Παράγοντες και ρόλοι

Για κάθε στοιχείο του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων θα πρέπει να προσδιορίζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες, καθώς και οι ρόλοι και οι αρμοδιότητές τους (KRM2).

Ο προσδιορισμός αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει τους παράγοντες που είναι υπεύθυνοι i) για τη λειτουργία των σταθμών (φορείς λειτουργίας των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων και των εγκαταστάσεων ανάκτησης), ii) για τη μεταφορά και την αποθήκευση, κατά περίπτωση, και iii) για τις αρδευόμενες εκτάσεις (γεωργοί). Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τυχόν αρμόδιες αρχές ή φορείς (π.χ. αρχές ύδρευσης, αρχές δημόσιας υγείας, περιβαλλοντικές αρχές) ή άλλα μέρη, όπως ενώσεις γεωργών και κοινοπραξίες αρδευτών.

3.1.4.   Εντοπισμός πηγών κινδύνου και περιβάλλοντα και πληθυσμοί που διατρέχουν κίνδυνο

Τα στοιχεία KRM3 και KRM4 περιλαμβάνουν:

1.	τον εντοπισμό πιθανών πηγών κινδύνου (ρύπων και παθογόνων) ή επικίνδυνων συμβάντων (αστοχία στην επεξεργασία, τυχαίες διαρροές, μόλυνση) που προέρχονται από το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και/ή το περιβάλλον·

2.

τον χαρακτηρισμό των πιθανών οδών έκθεσης για κάθε πηγή κινδύνου στους προσδιοριζόμενους ανθρώπινους, ζωικούς ή περιβαλλοντικούς αποδέκτες (πληθυσμοί και περιβάλλοντα που εκτίθενται). Τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία ώστε να εξασφαλίζεται στη συνέχεια η δυνατότητα αξιολόγησης των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον (KRM5).

Ο εντοπισμός των πηγών κινδύνου (KRM3) θα πρέπει να περιλαμβάνει τυχόν παθογόνα και ρύπους στο ανακτημένο νερό, τα οποία ενδέχεται να συνιστούν κίνδυνο τόσο για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων όσο και για το περιβάλλον.

Μικροβιακά παθογόνα στο ανακτημένο νερό (π.χ. E. coli και άλλα βακτήρια, ιοί, παράσιτα) που χρησιμοποιείται για γεωργική άρδευση θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνα για υδατογενείς επιδημίες (π.χ. γαστρεντερίτιδα) και άλλες οξείες επιπτώσεις (15).

Χημικοί ρύποι, οι οποίοι θα μπορούσαν να υπάρχουν ακόμη στο ανακτημένο νερό, ενδέχεται επίσης να συνιστούν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, χημικές επιμολυντικές ουσίες ανευρίσκονται συνήθως σε χαμηλές συγκεντρώσεις στα υγρά απόβλητα των ΣΕΑΛ από οικιακά λύματα και, κατά γενικό κανόνα, απαιτούν έκθεση μεγαλύτερης διάρκειας για να προκαλέσουν νόσους ή οξείες αντιδράσεις, με αποτέλεσμα ο συνολικός κίνδυνος από τους ρύπους αυτούς να είναι χαμηλότερος από τον κίνδυνο που ενέχουν τα παθογόνα.

Είναι σημαντικό να εντοπίζονται οι βιομηχανίες που βρίσκονται στην περιοχή που εξυπηρετεί ο ΣΕΑΛ, των οποίων οι απορρίψεις στο αστικό σύστημα συλλογής θα μπορούσαν να συντελέσουν σε υψηλές συγκεντρώσεις συγκεκριμένων χημικών ρύπων στα αστικά λύματα (π.χ. φαρμακευτικές βιομηχανίες, βιομηχανίες γαλβανισμού).

Ανεξέλεγκτες συγκεντρώσεις χημικών κινδύνων στα υγρά απόβλητα των ΣΕΑΛ ενδέχεται να προκύψουν ως αποτέλεσμα επικίνδυνων συμβάντων, όπως οι τυχαίες ή ακατάλληλες απορρίψεις. Η πιθανότητα να προκύψουν τα εν λόγω επικίνδυνα συμβάντα μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με κατάλληλα προληπτικά μέτρα (16).

Η πλήρης συμμόρφωση του ανακτημένου νερού με οποιαδήποτε εφαρμοστέα νομοθεσία στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, η οποία ρυθμίζει τόσο τους μικροβιολογικούς όσο και τους χημικούς ρύπους, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις για τη γεωργική άρδευση που καθορίζονται από τη νομοθεσία για την υγιεινή των ζωοτροφών και των τροφίμων, θα διασφαλίζει την προστασία τόσο του περιβάλλοντος όσο και της υγείας του ανθρώπου και των ζώων.

Ως εκ τούτου, το σύστημα διαχείρισης κινδύνου θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η χρήση ανακτημένου νερού δεν οδηγεί σε επιβλαβή συγκέντρωση επιμολυντικών ουσιών σε συγκεκριμένο περιβαλλοντικό υπόστρωμα (π.χ. υπόγεια ύδατα) και ότι λαμβάνονται κατάλληλα προληπτικά μέτρα για την πρόληψη αυτού του φαινομένου (π.χ. μέσω κατάλληλων επεξεργασιών για τη μείωση των ρύπων εντός των ορίων της εγκατάστασης, με την ελαχιστοποίηση τυχόν τυχαίων εκλύσεων στο περιβάλλον).

Παράλληλα με τον χαρακτηρισμό του ανακτημένου νερού, θα μπορούσε να προσδιοριστεί αρχικός κατάλογος ελέγχου των σχετικών πηγών κινδύνου (παθογόνα και χημικοί ρύποι), λαμβανομένων επίσης υπόψη του συνόλου της σχετικής ενωσιακής, εθνικής και τοπικής νομοθεσίας, καθώς και των απαιτήσεων της νομοθεσίας (που αναφέρονται στο παράρτημα II σημείο 5 του κανονισμού) σχετικά με την προστασία των πόρων επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Η εν λόγω νομοθεσία περιλαμβάνει: την οδηγία-πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τα ύδατα (WFD), την οδηγία 2006/118/ΕΚ για τα υπόγεια ύδατα (GWD), την οδηγία 2008/105/ΕΚ για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (EQSD), την οδηγία 91/676/ΕΟΚ για τη νιτρορύπανση (ND) και, κατά περίπτωση, την οδηγία 2006/7/ΕΚ για τα ύδατα κολύμβησης (BWD) και την οδηγία (ΕΕ) 2020/2184 για το πόσιμο νερό (DWD).

Οι απαιτήσεις που θα πρέπει να πληρούνται για το ανακτημένο νερό θα εξαρτηθούν από τις ειδικές ανά τοποθεσία συνθήκες για το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και από την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο η χρήση ανακτημένου νερού για γεωργική άρδευση μπορεί να επηρεάσει το περιβάλλον μέσω πιθανών διαδρομών (π.χ. απορροή αρδευτικού νερού, διήθηση στα υπόγεια ύδατα κ.λπ.).

Ειδικότερα, εάν το ανακτημένο νερό είναι πιθανό να μετακινηθεί σε σώματα (επιφανειακών ή υπόγειων) υδάτων στην περιοχή που καλύπτεται από το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, κατά την αξιολόγηση θα πρέπει να εξετάζεται αν τα υδάτινα σώματα υποδοχής του ανακτημένου νερού εξακολουθούν να πληρούν τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 4 της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (δηλαδή καλή οικολογική και χημική κατάσταση των επιφανειακών υδάτων και καλή χημική κατάσταση των υπόγειων υδάτων —με περαιτέρω προσδιορισμό της χημικής κατάστασης στην οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος και στην οδηγία για τα υπόγεια ύδατα).

Η καλή οικολογική και χημική κατάσταση των επιφανειακών υδάτων συνεπάγεται συμμόρφωση με τα ενωσιακά και εθνικά πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (ΠΠΠ). Τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος της ΕΕ καθορίζονται στο πλαίσιο της οδηγίας για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος, ενώ τα εθνικά πρότυπα μπορούν να αφορούν ρύπους εθνικού ενδιαφέροντος, και ειδικότερα τους συγκεκριμένους ρύπους λεκανών απορροής ποταμών, οι οποίοι αποτελούν μέρος της καλής οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων.

Η οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος προβλέπει επίσης έναν μηχανισμό «καταλόγου επιτήρησης» για τη συλλογή δεδομένων παρακολούθησης σε επίπεδο ΕΕ, όσον αφορά τους ρύπους που προκαλούν νέες ανησυχίες και τις ουσίες που ενδέχεται να συνιστούν κίνδυνο για το υδάτινο περιβάλλον ή μέσω αυτού, και για τους οποίους τα δεδομένα σχετικά με τον κίνδυνο δεν επαρκούν για τον καθορισμό προτύπου ποιότητας περιβάλλοντος.

Η χημική κατάσταση των γλυκών υδάτων που προσδιορίζεται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμού είναι διαθέσιμη μέσω του συστήματος WISE (17).

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος για τις ουσίες προτεραιότητας διατίθενται μέσω της βάσης δεδομένων του ECHA (18).

Σχετικές πληροφορίες για τις εκπομπές συγκεκριμένων ρύπων περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς ρύπων (ισχύει για ΣΕΑΛ με δυναμικότητα 100 000 ι.π.) (19).

Μπορεί να ισχύουν επίσης άλλοι ειδικοί ανά τοποθεσία όροι για την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων: για παράδειγμα, εάν το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και οι αρδευόμενες περιοχές βρίσκονται κοντά σε ευπρόσβλητη στη νιτρορύπανση ζώνη που έχει χαρακτηριστεί βάσει της οδηγίας για τη νιτρορύπανση.

Μολονότι η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων στη γεωργία θα μπορούσε να συνιστά τρόπο αξιοποίησης των θρεπτικών ουσιών για άρδευση, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή της νιτρορύπανσης των υδάτινων πόρων, μέσω της μείωσης της περιεκτικότητας του ανακτημένου νερού σε νιτρικά ιόντα σε επίπεδα κατώτερα των επιβλαβών.

Ομοίως, εάν υπάρχει πιθανότητα το ανακτημένο νερό να μετακινηθεί σε υδάτινα σώματα που έχουν ταξινομηθεί ως προστατευόμενες περιοχές πόσιμου νερού (DWPA), είναι σημαντικό i) να εντοπίζονται τυχόν κίνδυνοι μόλυνσης των πηγών πόσιμου νερού από ρύπους που υπόκεινται σε κανονιστικές ρυθμίσεις και περιέχονται στο ανακτημένο νερό και ii) να προγραμματίζονται τυχόν επεξεργασίες που απαιτούνται για τη μείωσή τους σε αποδεκτά επίπεδα.

Επιπλέον, εάν το ανακτημένο νερό απορρέει σε επιφανειακά ύδατα που χρησιμοποιούνται για δραστηριότητες κολύμβησης για λόγους αναψυχής, μπορούν να συμπεριλαμβάνονται πρόσθετες απαιτήσεις για παθογόνα, οι οποίες απορρέουν από την οδηγία για τα ύδατα κολύμβησης. Οι νόμοι αυτοί αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας με τη θέσπιση προτύπων και/ή υποχρεώσεων παρακολούθησης για παθογόνα ή χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των βαρέων μετάλλων, των υποπροϊόντων απολύμανσης, των φαρμάκων και άλλων ουσιών που ταξινομούνται ως ρύποι προτεραιότητας.

Δεδομένου ότι το ανακτημένο νερό χρησιμοποιείται για γεωργική άρδευση, στο παράρτημα II σημείο 5 του κανονισμού προσδιορίζεται πρόσθετη νομοθεσία για την προστασία των τροφίμων και των ζωοτροφών, του εδάφους, των καλλιεργειών και των ζώων. Η συνάφεια των απαιτήσεων της εν λόγω νομοθεσίας για συγκεκριμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων θα εξαρτηθεί από τους τύπους καλλιέργειας (π.χ. παραγωγή τροφίμων ή ζωοτροφών) και τις πρακτικές (π.χ. χρήση φυτοφαρμάκων, χρήση ιλύος καθαρισμού λυμάτων) στη γεωργική έκταση που αρδεύεται με ανακτημένο νερό.

Οι εν λόγω απαιτήσεις περιλαμβάνουν: απαιτήσεις σχετικά με την υγιεινή των τροφίμων [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 852/2004], την υγιεινή των ζωοτροφών [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 183/2005], τα μικροβιολογικά κριτήρια [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2073/200], τα μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα ουσιών οι οποίες επιμολύνουν τα τρόφιμα [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1881/2006], τα επίπεδα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 396/2005], τη χρήση ιλύος καθαρισμού λυμάτων (οδηγία 86/278/ΕΟΚ) και την προστασία της υγείας των ζώων [κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 1069/2009 και (ΕΕ) αριθ. 142/2011].

Στο διάγραμμα 3 παρέχεται παράδειγμα γραφήματος το οποίο παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο προσδιορίζεται η οδηγία ή ο κανονισμός που εφαρμόζεται σε ένα σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, με εικαζόμενες πιθανές διαδρομές του ανακτημένου νερού προς τα περιβαλλοντικά υποστρώματα (πόροι γλυκών υδάτων) λόγω τυχαίων διαρροών ή μέσω απορροής από την αρδευόμενη έκταση.

Στο διάγραμμα παρουσιάζονται επίσης οι κανονισμοί και η οδηγία που αναφέρονται στο σημείο 5 του παραρτήματος II και που ενδέχεται να ισχύουν, ανάλογα με τις γεωργικές πρακτικές. Στο παράρτημα 2 της παρούσας ανακοίνωσης παρουσιάζεται επίσης πίνακας στον οποίο προσδιορίζεται η δυνατότητα εφαρμογής των εν λόγω απαιτήσεων σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Διάγραμμα 3

Παράδειγμα i) του τρόπου προσδιορισμού των εφαρμοστέων οδηγιών και κανονισμών σε σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, με βάση πιθανές διαδρομές που διατρέχει το ανακτημένο νερό προς τα γύρω περιβάλλοντα (επιφανειακά και υπόγεια ύδατα) και ii) των κανονισμών και των οδηγιών που θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή στη γεωργική άρδευση, ανάλογα με συγκεκριμένες γεωργικές πρακτικές.

Θα πρέπει επίσης να εξετάζονται και άλλες ειδικές πτυχές που συνδέονται με την επίδραση των παραμέτρων ποιότητας του ανακτημένου νερού στα γεωπονικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων των πηγών κινδύνου για το έδαφος και τις καλλιέργειες/τα φυτά. Σύμφωνα με το πρότυπο ISO 16075-1:2020, γεωπονικοί κίνδυνοι από ανακτημένο νερό οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν υποβάθμιση του εδάφους και των αρδευόμενων καλλιεργειών είναι οι εξής: i) χημικές ουσίες, όπως η αλατότητα, το βόριο, η ειδική τοξικότητα ιόντων· ii) άλλα χημικά στοιχεία· και iii) θρεπτικές ουσίες.

Παθογόνα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ασθένειες σε φυτά ή καλλιέργειες δεν ανευρίσκονται συνήθως σε ανακτημένο νερό από υγρά απόβλητα ΣΕΑΛ. Ωστόσο, η παρουσία τους σε ανακτημένο νερό θα μπορούσε να αξιολογηθεί υπό ειδικές ανά τοποθεσία συνθήκες (π.χ. απορροή υδάτων άρδευσης που έχουν μολυνθεί από φυτοπαθογόνα).

Το παράρτημα 2 της παρούσας ανακοίνωσης περιλαμβάνει κατατοπιστικά παραδείγματα και πίνακες για τα παθογόνα και τους ρύπους που ανευρίσκονται συνήθως στα υγρά απόβλητα ΣΕΑΛ και ρυθμίζονται βάσει ορισμένων εκ των προαναφερόμενων οδηγιών και κανονισμών, καθώς και παραδείγματα γεωπονικών κινδύνων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα εδάφη, τις καλλιέργειες, τα γλυκά ύδατα και τα υπόγεια ύδατα κατά τη διάρκεια της γεωργικής άρδευσης.

Περιλαμβάνει επίσης παραδείγματα επικίνδυνων συμβάντων και οδών έκθεσης για την αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον, καθώς και παραδείγματα πληθυσμών και περιβαλλόντων που διατρέχουν κίνδυνο.

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι κατάλογοι των πόρων που περιλαμβάνονται στο παράρτημα δεν πρέπει να θεωρούνται εξαντλητικοί και προτείνονται αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς. Οι πηγές κινδύνου θα πρέπει να προσδιορίζονται με ακρίβεια για το εκάστοτε συγκεκριμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, λαμβανομένων υπόψη του χαρακτηρισμού του ανακτημένου νερού και τυχόν εφαρμοστέων απαιτήσεων.

Στον κατάλογο των πηγών κινδύνου θα μπορούσαν να προστεθούν ορισμένοι άλλοι ρύποι, οι οποίοι δεν υπόκεινται ακόμη σε κανονιστικές ρυθμίσεις και δεν περιλαμβάνονται στις οδηγίες και τους κανονισμούς που αναφέρονται (π.χ. μικροπλαστικά ή ορισμένες ενώσεις που προκαλούν νέες ανησυχίες), εάν ο κίνδυνος για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων ή για το περιβάλλον υποστηρίζεται από επιστημονικά στοιχεία και έχει αποδειχθεί ότι οι εν λόγω επιμολυντικές ουσίες προέρχονται από το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και όχι από άλλες πηγές. Από την αξιολόγηση κινδύνου θα μπορούσε επίσης να εντοπιστεί η πηγή των εν λόγω επιμολυντικών ουσιών, π.χ. λόγω της παρουσίας συγκεκριμένων βιομηχανιών, και να προγραμματιστούν τυχόν προληπτικά μέτρα.

3.1.5.   Μέθοδοι αξιολόγησης των κινδύνων για το περιβάλλον και την υγεία

Η αξιολόγηση των κινδύνων για το περιβάλλον και την υγεία (KRM5) θα πρέπει να διενεργείται λαμβανομένων υπόψη των πηγών κινδύνου που έχουν εντοπιστεί προηγουμένως (μεμονωμένα ή σε ομάδες) και των επικίνδυνων συμβάντων, των πιθανών οδών έκθεσης και των αποδεκτών που έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων.

Η αξιολόγηση κινδύνου μπορεί να διενεργείται με ποιοτικές ή ημιποσοτικές μεθόδους. Η ποιοτική αξιολόγηση κινδύνου προτείνεται ως η πλέον κατάλληλη και οικονομικά εφικτή μεθοδολογία. Η ποσοτική αξιολόγηση κινδύνου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για έργα υψηλού κινδύνου και όταν διατίθενται επαρκή υποστηρικτικά δεδομένα για την υλοποίησή τους.

Όσον αφορά τις μεθοδολογίες, για τις αξιολογήσεις αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποιοτικές, ημιποσοτικές και ποσοτικές μεθοδολογίες. Κατά την αξιολόγηση κινδύνου για την υγεία αξιολογείται κάθε κίνδυνος για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων, ενώ η αξιολόγηση περιβαλλοντικού κινδύνου έχει ως στόχο να προσδιοριστεί αν οι εντοπισθείσες επιμολυντικές ουσίες στο ανακτημένο νερό επηρεάζουν την ποιοτική κατάσταση των περιβαλλοντικών υποστρωμάτων.

Οι ποιοτικές και ημιποσοτικές αξιολογήσεις κινδύνου μπορούν να διενεργηθούν μέσω διαφόρων προσεγγίσεων, όπως δένδρα συμβάντων, πίνακες ή δείκτες. Συνήθης μεθοδολογία είναι η μεθοδολογία που βασίζεται σε συνδυασμένη αξιολόγηση της πιθανότητας και του μεγέθους/της σοβαρότητας των επιπτώσεων μιας πηγής κινδύνου στον εκτιθέμενο αποδέκτη.

Η ανάλυση της πιθανότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω επανεξέτασης ιστορικών δεδομένων ή αξιολόγησης του ανθρώπινου σφάλματος, δένδρων σφαλμάτων και δένδρων συμβάντων. Η ανάλυση των επιπτώσεων πραγματοποιείται συνήθως μέσω ταξινόμησης σε κατηγορίες, με αυξανόμενα επίπεδα σοβαρότητας των επιπτώσεων.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ποιοτικής και ημιποσοτικής αξιολόγησης κινδύνου που μπορούν να ακολουθηθούν και οι οποίες είναι διαθέσιμες σε δημοσιευμένες κατευθυντήριες γραμμές και πρότυπα [π.χ. κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, 2006· ISO 20426 (2018)· FAO και ΠΟΥ, 2019] (20).

Στο παράρτημα 3 της παρούσας ανακοίνωσης παρουσιάζονται ποιοτικές και ημιποσοτικές μέθοδοι για την αξιολόγηση του κινδύνου για την υγεία στις οποίες χρησιμοποιούνται πίνακες για τον προσδιορισμό της πιθανότητας και της σοβαρότητας των επιπτώσεων. Παρουσιάζεται επίσης μια ημιποσοτική μεθοδολογία που εφαρμόζεται στους υδάτινους πόρους. Περισσότερα πρακτικά παραδείγματα παρέχονται επίσης στην τεχνική έκθεση του JRC (21).

Οι ποσοτικές αξιολογήσεις κινδύνου μπορούν να παρέχουν αριθμητική αξιολόγηση του κινδύνου —για παράδειγμα, τις επιπτώσεις συγκεκριμένης μικροβιακής λοίμωξης σε ένα έτος βάσει συγκεκριμένου σεναρίου.

Αυτός ο χαρακτηρισμός των κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων βασίζεται συνήθως σε σχέσεις δόσης-απόκρισης, ώστε να διαπιστωθεί αν μια πηγή κινδύνου ή ένα επικίνδυνο συμβάν μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία.

Η αξιολόγηση του κινδύνου για την υγεία από μικροβιακό κίνδυνο μπορεί να διενεργηθεί με τη χρήση ποσοτικής αξιολόγησης μικροβιακού κινδύνου (QMRA), με βάση την αξιολόγηση των σχέσεων δόσης-απόκρισης μεταξύ της συγκέντρωσης των κινδύνων και των επιπτώσεων που μπορούν να προκαλέσουν στους αποδέκτες. Τα αποτελέσματα αυτής της μεθόδου αντιπροσωπεύουν τις τιμές πιθανότητας για δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία και εκφράζονται με την πιθανότητα λοίμωξης ή με τον δείκτη αναπηροσταθμισμένων ετών ζωής (DALY).

Η προσέγγιση αυτή μπορεί να δώσει απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα που αφορούν ένα ορισμένο σημείο. Επομένως, για την κάλυψη ολόκληρου του έργου και για την αύξηση του επιπέδου ασφάλειας, η εν λόγω προσέγγιση μπορεί να συνδυαστεί με ποιοτικές ή ημιποσοτικές μεθόδους.

Οι μεθοδολογίες και τα κριτήρια για την ποσοτική αξιολόγηση μικροβιακού κινδύνου και τα αναπηροσταθμισμένα έτη ζωής μπορούν να αναζητηθούν στις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ (2006) και στις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την ποσοτική αξιολόγηση μικροβιακού κινδύνου (QMRA) (2016) (22).

Η ποσοτική προσέγγιση για την αξιολόγηση του περιβαλλοντικού κινδύνου (ποσοτική αξιολόγηση χημικού κινδύνου, QCRA) βασίζεται συνήθως στα εξής:

—	στην αναλογία της προβλεπόμενης συγκέντρωσης στο περιβάλλον, η οποία υπολογίζεται με σύνθετα μοντέλα για την πορεία και τις μεταφορές ενός συγκεκριμένου ρύπου σε περιβαλλοντικά συστήματα· και

—	στις προβλεπόμενες συγκεντρώσεις χωρίς επιπτώσεις ή στη μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση του ρύπου, όπως ορίζεται από την εφαρμοστέα νομοθεσία (π.χ. πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος που εφαρμόζονται στα υδάτινα σώματα ανάλογα με την ποιοτική κατάστασή τους).

Αυτό το είδος προσέγγισης προϋποθέτει σημαντικό όγκο δεδομένων παρακολούθησης από τα έργα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και λεπτομερείς χαρακτηρισμούς του γύρω περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε έργα για τα οποία διατίθενται επαρκή δεδομένα και οι παραδοχές υποστηρίζονται από επιστημονικά στοιχεία.

3.1.6.   Όροι σχετικά με τις πρόσθετες απαιτήσεις

Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον θα συμβάλει ώστε να διαπιστωθεί αν θα πρέπει να προστεθούν τυχόν ειδικές πρόσθετες απαιτήσεις (KRM6) για παραμέτρους (συμπληρωματικές ή αυστηρότερες από τις παραμέτρους που καθορίζονται στο τμήμα 2 του παραρτήματος Ι) όσον αφορά την ποιότητα και την παρακολούθηση των υδάτων.

Στις εν λόγω παραμέτρους θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται πρόσθετα παθογόνα ή ρύποι που εντοπίζονται από την αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών ανά τοποθεσία συνθηκών, καθώς και των εφαρμοστέων οδηγιών και κανονισμών, όπως περιγράφεται ανωτέρω.

Για παράδειγμα, η αξιολόγηση κινδύνου θα μπορούσε να προσδιορίζει ότι ένας συγκεκριμένος ρύπος σε ανακτημένο νερό (π.χ. νιτρικά άλατα) θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά ένα γειτονικό υδάτινο σώμα (π.χ. λόγω ευτροφισμού), εάν υπάρχει στο ανακτημένο νερό σε συγκέντρωση υψηλότερη από την προβλεπόμενη μέγιστη επιτρεπόμενη.

Κατά συνέπεια, με βάση τη μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση που προκύπτει από την αξιολόγηση κινδύνου, θα μπορούσε να καθοριστεί ένα όριο για την ποιότητα του ανακτημένου νερού, και η παράμετρος αυτή θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνεται στις παραμέτρους που πρέπει να παρακολουθούνται.

Οι μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις θα μπορούσαν επίσης να ισούνται με τα απαιτούμενα όρια π.χ. για τη συγκεκριμένη κατηγορία ποιότητας (π.χ. πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος, ΠΠΠ) του εκτιθέμενου υδάτινου σώματος. Θα μπορούσε να προστεθεί κατάλογος πρόσθετων παραμέτρων, μαζί με τα καθορισμένα όρια, για την ποιότητα και την παρακολούθηση των υδάτων, εάν είναι σαφές ότι προέρχονται από το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων και οι τιμές αναφοράς για τις παραμέτρους αυτές υποστηρίζονται από την αξιολόγηση κινδύνου και από επαρκή βαθμό επιστημονικών γνώσεων.

3.1.7.   Προληπτικά μέτρα

Το KRM7 θα πρέπει να περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των προληπτικών μέτρων και φραγμών που εφαρμόζονται στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, ώστε να εξαλειφθούν ή να μειωθούν σε αποδεκτό επίπεδο οι αναγνωρισμένες πηγές κινδύνου που ενδέχεται να συνεπάγονται κίνδυνο.

Ως προληπτικά μέτρα νοούνται οποιεσδήποτε επεξεργασίες, δράσεις ή διαδικασίες, είτε έχουν ήδη υλοποιηθεί είτε προσδιορίζονται κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης κινδύνου, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορα μέρη του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Για παράδειγμα: i) στον ΣΕΑΛ (δηλαδή με αξιολόγηση της διαδικασίας που εφαρμόζεται και/ή προσδιορισμό πρόσθετων επεξεργασιών)· ii) στην εγκατάσταση ανάκτησης (π.χ. εξέταση του ενδεχομένου προσθήκης προηγμένων επεξεργασιών)· iii) στις αρδευόμενες εκτάσεις (π.χ. με την εξέταση εναλλακτικών μεθόδων άρδευσης που ελαχιστοποιούν τους κινδύνους έκθεσης, τη δημιουργία ζωνών απομόνωσης κ.λπ.), με την προστασία των εργαζομένων και των γεωργών (π.χ. προσδιορισμός ειδικών ΜΑΠ ή πρωτοκόλλων υγιεινής, επιπλέον των πιθανών μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί για τη συμμόρφωση με τους κανόνες για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία).

Ο προσδιορισμός φραγμών ή τροποποιήσεων στο υφιστάμενο σύστημα άρδευσης θα μπορούσε να βασίζεται στην αξιολόγηση των υφιστάμενων μεθόδων, του τύπου των καλλιεργειών και της κατηγορίας νερού, και θα πρέπει να αποφασίζεται σε διαβούλευση με τους γεωργούς και άλλους παράγοντες του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Για παραδείγματα προληπτικών μέτρων και φραγμών, βλ. παράρτημα 4 του παρόντος εγγράφου.

3.1.8.   Συστήματα ελέγχου της ποιότητας και περιβαλλοντικής παρακολούθησης

Τα στοιχεία KRM8 και KRM9 περιλαμβάνουν όλες τις δραστηριότητες παρακολούθησης που έχουν προγραμματιστεί για το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων: προσδιορισμός διαδικασιών και πρωτοκόλλων για τον έλεγχο της ποιότητας του συστήματος και για το σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης (ΣΠΠ).

Τα επιχειρησιακά και περιβαλλοντικά προγράμματα παρακολούθησης παρέχουν στους εργαζομένους, στο κοινό και στις αρχές εγγυήσεις για τις επαρκείς επιδόσεις του συστήματος. Θα πρέπει να περιλαμβάνουν πρωτόκολλα, προγράμματα (π.χ. τοποθεσία, παραμέτρους, συχνότητα) και διαδικασίες τουλάχιστον για τις απαιτήσεις σχετικά με τη συνήθη παρακολούθηση, καθώς και τυχόν πρόσθετες παραμέτρους και όρια που προσδιορίζονται ως πρόσθετες απαιτήσεις από την αξιολόγηση κινδύνου (KRM6).

Κατά περίπτωση, οι φορείς λειτουργίας της μονάδας μπορούν επίσης να δημιουργήσουν σύστημα διαχείρισης της ποιότητας, το οποίο έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με τα πρότυπα ISO 9001 ή ισοδύναμα πρότυπα.

Τα πρωτόκολλα ΣΠΠ θα πρέπει να βασίζονται στα αποτελέσματα της αξιολόγησης περιβαλλοντικού κινδύνου, ώστε να διασφαλίζεται η συνεχής προστασία του περιβάλλοντος κατά τη χρήση ανακτημένου νερού. Τα πρωτόκολλα θα πρέπει να συνάδουν με την υφιστάμενη νομοθεσία, π.χ. η παρακολούθηση των υδάτινων πόρων θα πρέπει να συμμορφώνεται με την οδηγία 90/2009/ΕΚ (23) ώστε να διασφαλίζεται ότι τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα με εκείνα που προκύπτουν από την παρακολούθηση βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα.

3.1.9.   Διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και συντονισμός

Τα στοιχεία KRM10 και KRM11 περιλαμβάνουν πρωτόκολλα διαχείρισης, καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και επικοινωνίας, τα οποία συνδέονται με τα στοιχεία KRM10 (διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης) και KRM11 (συντονισμός).

Τα προγράμματα αυτά συνιστούν τη βάση για την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ του μέρους ή των μερών που είναι υπεύθυνα για το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου και των εμπλεκόμενων παραγόντων.

Το KRM11 θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτόκολλα σχετικά με τον τρόπο γνωστοποίησης των πληροφοριών μεταξύ των παραγόντων, τις μορφές και τις διαδικασίες για την αναφορά ατυχημάτων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, τις διαδικασίες κοινοποίησης, τις πηγές πληροφόρησης και τις διαδικασίες διαβούλευσης.

Για παραδείγματα i) πρωτοκόλλων για τη διαχείριση συμβάντων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και ii) πρωτοκόλλων επικοινωνίας, βλ. παράρτημα 5 της παρούσας ανακοίνωσης.

3.2.    Τύποι καλλιεργειών και κατηγορίες ανακτημένου νερού

Για την ασφαλή χρήση του ανακτημένου νερού, στον πίνακα 1 του παραρτήματος I του κανονισμού καθορίζονται οι επιτρεπόμενες κατηγορίες ποιότητας του ανακτημένου νερού (κατηγορίες Α, Β, Γ, Δ) που πρέπει να χρησιμοποιούνται για την άρδευση συγκεκριμένης κατηγορίας καλλιεργειών, με βάση την επιλεγμένη μέθοδο άρδευσης.

Οι ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας των υδάτων για κάθε κατηγορία στον πίνακα 2 του παραρτήματος I διαφέρουν κυρίως ως προς τη συγκέντρωση του E. coli, καθώς και ως προς άλλες συγκεντρωτικές παραμέτρους.

Στις περιπτώσεις συνδυασμού τύπων καλλιεργειών, καθώς και του αριθμού και του τύπου εγκεκριμένων φραγμών, όπως οι μέθοδοι άρδευσης, οι κίνδυνοι μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με την αποφυγή οποιασδήποτε επαφής μεταξύ του ανακτημένου νερού και των βρώσιμων μερών των αρδευόμενων προϊόντων (για παραδείγματα, βλ. παράρτημα 4 της παρούσας ανακοίνωσης).

Για τον σκοπό αυτόν, είναι σημαντικό να διαπιστωθεί καταρχάς αν υπάρχει πιθανότητα το βρώσιμο μέρος των καλλιεργειών να έρθει σε επαφή με το ανακτημένο νερό. Ο κίνδυνος επαφής θα πρέπει να αξιολογείται για το εκάστοτε συγκεκριμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, με αξιολόγηση της εικαζόμενης απόστασης του βρώσιμου μέρους των καλλιεργειών από το αρδευόμενο έδαφος και τις πιθανές διαδρομές ανακτημένου νερού όταν ψεκάζεται, παρέχεται σε σταγόνες ή με κατάκλυση.

Εάν οι καλλιέργειες υποβάλλονται σε πρόσθετες επεξεργασίες (π.χ. μαγείρεμα ή βιομηχανικές μεταποιήσεις) που μειώνουν την πιθανή μόλυνση, τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται εξίσου υπόψη.

Σύμφωνα με τον κανονισμό, το ανακτημένο νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργική άρδευση στα εξής:

—

Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που καταναλώνονται ωμά: καλλιέργειες που καλλιεργούνται για ανθρώπινη κατανάλωση, οι οποίες δεν θα υποβληθούν σε πρόσθετες μεταποιήσεις. Με βάση την απόσταση (24) του βρώσιμου μέρους της καλλιέργειας από το έδαφος, η περαιτέρω ταξινόμηση περιλαμβάνει τα εξής: — Ριζώδη φυτά: φυτά που αναπτύσσονται κάτω από το έδαφος και το ριζικό τμήμα είναι βρώσιμο (π.χ. καρότα, κρεμμύδια, τεύτλα). — Επιφανειακές χαμηλές καλλιέργειες: καλλιέργειες που αναπτύσσονται πάνω από το έδαφος σε μερική επαφή με αυτό. Οι καλλιέργειες αυτές μπορούν να διαχωριστούν περαιτέρω σε καλλιέργειες που αναπτύσσονται στην επιφάνεια του εδάφους, όπως φυλλώδεις καλλιέργειες (π.χ. μαρούλια) και καλλιέργειες που αναπτύσσονται πάνω από το έδαφος με το βρώσιμο μέρος σε ύψος < 25 cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους (π.χ. τομάτες, πιπεριές). — Επιφανειακές ψηλές καλλιέργειες: καλλιέργειες που αναπτύσσονται πάνω από το έδαφος και με τα βρώσιμα μέρη σε ύψος > 50 cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, ως εκ τούτου, δεν αγγίζουν συνήθως το έδαφος (π.χ. οπωροφόρα δένδρα).

—	Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που μεταποιούνται: καλλιέργειες που καλλιεργούνται για ανθρώπινη κατανάλωση, οι οποίες θα υποβληθούν σε πρόσθετες μεταποιήσεις (π.χ. μαγείρεμα ή βιομηχανική μεταποίηση) και δεν θα καταναλωθούν ωμές (π.χ. ρύζι, σιτάρι).

—	Καλλιέργειες μη εδώδιμων φυτών (χορτονομή): καλλιέργειες που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο, αλλά για βοσκοτόπους και χορτονομή ή για άλλους τομείς (βιομηχανικές και ενεργειακές καλλιέργειες και καλλιέργειες σπόρων).

Κατά γενικό κανόνα, οι μέθοδοι άρδευσης μπορούν να ταξινομηθούν στα εξής:

—	Ανοικτά συστήματα άρδευσης ή συστήματα άρδευσης λειτουργίας με τη βαρύτητα: το νερό εφαρμόζεται απευθείας στην επιφάνεια του εδάφους και δεν υφίσταται πίεση. Αυτό περιλαμβάνει την άρδευση με κατάκλυση και την άρδευση με αυλάκια.

—	Συστήματα άρδευσης με καταιονισμό: το νερό ψεκάζεται στον αέρα και πέφτει στην επιφάνεια του εδάφους όπως οι βροχοπτώσεις.

—	Συστήματα μικροάρδευσης: το νερό εφαρμόζεται τοπικά με συστήματα στάγδην άρδευσης ή άρδευσης με μικρά ρυάκια νερού (επιφανειακά ή υπόγεια) ή με μικροεκτοξευτήρες.

Οι μέθοδοι άρδευσης θα πρέπει να αξιολογούνται ως διαδρομές που επιτρέπουν δυνητικά στις επιμολυντικές ουσίες να φθάσουν στις καλλιέργειες. Με τα συστήματα ψεκασμού, για παράδειγμα, οι επιφανειακές ψηλές καλλιέργειες (π.χ. οπωροφόρα δένδρα) θα μπορούσαν να εκτεθούν σε μόλυνση από τις σταγόνες που πέφτουν, οπότε θα πρέπει να επιλέγεται κατά γενικό κανόνα υψηλότερη ποιότητα νερού.

Τα τοπικά συστήματα (π.χ. στάγδην άρδευση) συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο μόλυνσης, δεδομένου ότι το νερό διοχετεύεται στο μη βρώσιμο μέρος των καλλιεργειών. Για την επίτευξη της απαιτούμενης κατηγορίας ποιότητας του νερού μπορούν να εφαρμοστούν πρόσθετοι κατάλληλοι και εγκεκριμένοι φραγμοί (βλ. ενότητα 3.2.2 και παράρτημα 4).

Επιπλέον, θα πρέπει να αξιολογείται κάθε κίνδυνος για την υγεία των εργαζομένων ή των ατόμων που ζουν κοντά στην αρδευόμενη περιοχή. Για παράδειγμα, τα αερολύματα από συστήματα άρδευσης με καταιονισμό θα μπορούσαν να φθάσουν σε αποδέκτες που ζουν κοντά σε αρδευόμενες περιοχές. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τα αερολύματα εξαρτώνται ιδιαίτερα από την ποιότητα του νερού άρδευσης και την ταχύτητα του ανέμου (η οποία ευθύνεται για τη διάδοση των αερολυμάτων γύρω από την αρδευόμενη περιοχή).

Επισημαίνεται ότι οι μέθοδοι άρδευσης και τα προληπτικά μέτρα ή φραγμοί που αναφέρονται στην επόμενη ενότητα αποτελούν παραδείγματα προτεινόμενης προσέγγισης για τον τρόπο ερμηνείας του πίνακα 1 του παραρτήματος I. Ο κατάλογος αυτός δεν είναι εξαντλητικός.

Τα συστήματα άρδευσης και τα προληπτικά μέτρα ή οι φραγμοί που ήδη εφαρμόζονται ή έχουν προγραμματιστεί θα πρέπει να αξιολογούνται προκειμένου να προσδιοριστεί αν θα χρειαστούν ενδεχομένως πρόσθετες απαιτήσεις (π.χ. πρόσθετες επεξεργασίες ή φραγμοί, αλλαγές στο σύστημα άρδευσης), ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανή μόλυνση των καλλιεργειών, ανάλογα με την κατηγορία του ανακτημένου νερού.

3.2.1.   Παραδείγματα μεθόδων άρδευσης και τύπων καλλιεργειών

Στο διάγραμμα 4 παρουσιάζονται δύο σχηματικά παραδείγματα συστημάτων που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τον προσδιορισμό των κατηγοριών ανακτημένου νερού που παρέχουν επαρκή προστασία έναντι του E. coli σε καταναλωτές και εργαζομένους κατά την άρδευση με α) μεθόδους λειτουργίας με βαρύτητα ή υπό πίεση ή β) τοπικά συστήματα.

Ανεξάρτητα από την κατηγορία του νερού, στα σχηματικά παραδείγματα λαμβάνονται υπόψη πρόσθετες μικροβιακές απαιτήσεις όταν το ανακτημένο νερό χρησιμοποιείται για την άρδευση βοσκοτόπων ή χορτονομής (εντερικά νηματώδη, σημείωση 3 του διαγράμματος 4) και όταν υπάρχει κίνδυνος αερολυμάτων (Legionella spp, σημείωση 1 του διαγράμματος 4).

Διάγραμμα 4

Σχηματικά παραδείγματα για την επιλογή της κατηγορίας ανακτημένου νερού (σύμφωνα με τον κανονισμό) για α) μεθόδους ανοικτής άρδευσης ή β) μεθόδους τοπικής άρδευσης

Το παράδειγμα από τις κατευθυντήριες γραμμές του σχεδίου ασφάλειας του ΠΟΥ που ακολουθεί (επεξεργασμένο παράδειγμα: σχεδιασμός ασφάλειας της αποχέτευσης στο Newtown – υποθετικό παράδειγμα) προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις του κανονισμού, ώστε να καταδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο τα ανωτέρω σχηματικά παραδείγματα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην πράξη.

Ελήφθησαν υπόψη μόνο τα στοιχεία αυτού του παραδείγματος που επιτρέπονται από τον κανονισμό. Το ανακτημένο νερό χρησιμοποιήθηκε για την καλλιέργεια διαφόρων τύπων καλλιεργειών, με τη χρήση διαφορετικών μεθόδων άρδευσης (πίνακας 1).

Πίνακας 1

Τύποι καλλιεργειών και μέθοδοι άρδευσης που χρησιμοποιούνται στο παράδειγμα

Κατηγορίες καλλιεργειών	Μέθοδοι άρδευσης	Προορισμός των καλλιεργειών (*1)
— Ριζώδη φυτά που καταναλώνονται ωμά (κρεμμύδια, καρότα) — Χαμηλές καλλιέργειες φυλλωδών φυτών που καταναλώνονται ωμά (μαρούλια, πιπεριές) — Ψηλές καλλιέργειες φυτών που καταναλώνονται ωμά (φρούτα)	— Κατάκλυση — Ανοικτά αυλάκια — Μη αυτοματοποιημένες εφαρμογές (π.χ. κουτάλες, δοχεία ποτίσματος) — Άρδευση με ψεκασμό	— Καταναλώνονται από τους γεωργούς και τις οικογένειές τους — Πωλούνται στην τοπική κοινότητα για κατανάλωση — Πωλούνται σε γειτονικές πόλεις για κατανάλωση

Στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με τους πίνακες 1 και 2 του παραρτήματος I του κανονισμού, λαμβανομένων υπόψη των πιθανών διαδρομών μέσω των οποίων το ανακτημένο νερό θα μπορούσε να φθάσει στις καλλιέργειες, θα πρέπει να επιλεγούν οι ακόλουθες κατηγορίες:

—	Για τα ριζώδη και τα φυλλώδη φυτά που καταναλώνονται ωμά, όταν εφαρμόζεται άρδευση με κατάκλυση, με αυλάκια ή με ψεκασμό Κατηγορία Α (E. coli ≤ 10 αριθμός/100 mL).

—

Για επιφανειακές χαμηλές καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που καταναλώνονται ωμά (π.χ. πιπεριές): όταν εφαρμόζεται άρδευση με κατάκλυση, με αυλάκια ή με ψεκασμό Κατηγορία A (E. coli ≤ 10 αριθμός/100 mL)· όταν χρησιμοποιούνται συστήματα στάγδην άρδευσης ή υπόγειας άρδευσης Κατηγορία B (E. coli ≤ 100 αριθμός/100 mL).

—	Για επιφανειακές ψηλές καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που δεν έρχονται σε άμεση επαφή με ανακτημένο νερό (π.χ. οπωροφόρα δένδρα) μόνον όταν εφαρμόζεται άρδευση με αυλάκια ή με κατάκλυση Κατηγορία Β (E. coli ≤ 100 αριθμός/100 mL).

Βάσει περαιτέρω αξιολόγησης κινδύνου, εάν υπάρχουν φρούτα με βρώσιμο φλοιό, μπορεί να απαιτείται κατηγορία Α όταν χρησιμοποιείται άρδευση με ψεκασμό, ώστε να αποφεύγεται η πιθανή μόλυνση των φρούτων από το ψεκαζόμενο νερό. Για τα φρούτα με μη βρώσιμο φλοιό, η κατηγορία Β θα μπορούσε να είναι κατάλληλη, ωστόσο η τελική επιλογή της ποιότητας του νερού θα πρέπει να βασίζεται στην αξιολόγηση κινδύνου.

3.2.2.   Παραδείγματα εφαρμογής φραγμών για την επίτευξη της απαιτούμενης κατηγορίας ποιότητας νερού

Σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 4 του κανονισμού, οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων μπορούν να επιτύχουν την ποιότητα νερού που απαιτείται για τη συμμόρφωση με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 852/2004 χρησιμοποιώντας μετά το σημείο συμμόρφωσης διάφορες επιλογές επεξεργασίας νερού, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με επιλογές μη επεξεργασίας.

Σύμφωνα με την προσέγγιση πολλαπλών φραγμών, οι λογαριθμικές μειώσεις για την επίτευξη της απαιτούμενης κατηγορίας ποιότητας νερού μπορούν πράγματι να επιτευχθούν με συνδυασμό διαφορετικών μέτρων επεξεργασίας και μη επεξεργασίας (φραγμοί).

Σύμφωνα με το άρθρο 3 σημείο 12 του κανονισμού, όταν το ανακτημένο νερό χρησιμοποιείται για άρδευση, ως φραγμός ορίζεται:

—	κάθε μέσο, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών ή σχετικών με τη διαδικασία σταδίων ή των όρων χρήσης, που μειώνει ή προλαμβάνει κίνδυνο μόλυνσης του ανθρώπου, προλαμβάνοντας την επαφή μεταξύ ανακτημένου νερού και i) προϊόντος προς βρώση ή ii) και άμεσα εκτιθέμενων ατόμων· ή

—	άλλο μέσο το οποίο, για παράδειγμα, μειώνει τη συγκέντρωση μικροοργανισμών στο ανακτημένο νερό ή προλαμβάνει την επιβίωσή τους στο προϊόν προς βρώση.

Με άλλα λόγια, και σύμφωνα με το τμήμα 2 του παραρτήματος I του κανονισμού, ένας φραγμός θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως μέσο για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων σε επίπεδα ισοδύναμα με εκείνα της απαιτούμενης κατηγορίας ποιότητας ανακτημένου νερού για τις επιλεγμένες καλλιέργειες.

Διαφορετικοί φραγμοί μπορούν να επιτύχουν διαφορετικές λογαριθμικές μειώσεις και υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής συνδυασμού αυτών στο ανακτημένο νερό, ώστε να επιτευχθεί η απαιτούμενη συνολική λογαριθμική μείωση που είναι αναγκαία για την ελαχιστοποίηση τυχόν κινδύνων, με βάση την επιλεγμένη κατηγορία ποιότητας νερού.

Στον πίνακα 2 προτείνεται ο αριθμός των φραγμών που θα πρέπει να εφαρμόζονται στην κατηγορία ποιότητας ανακτημένου νερού για την επίτευξη του απαιτούμενου ισοδύναμου επιπέδου ανώτερης κατηγορίας, με βάση τον τύπο της καλλιέργειας.

Στον πίνακα 3 προτείνονται τύποι εγκεκριμένων φραγμών, καθώς και η σχετική λογαριθμική μείωση που επιφέρουν.

Το παράρτημα 4 της παρούσας ανακοίνωσης περιλαμβάνει παραδείγματα για τον τρόπο προσδιορισμού του τύπου και του αριθμού των φραγμών, με βάση τον τύπο της καλλιέργειας και την κατηγορία ποιότητας νερού.

Πίνακας 2:

Προτεινόμενος αριθμός φραγμών που απαιτούνται για άρδευση με ανακτημένο νερό, ανάλογα με την ποιότητά τους (κατόπιν προσαρμογής από τον πίνακα 3 του προτύπου ISO 16075:2020)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ – Οι αλλαγές στον πίνακα ISO έγιναν αποκλειστικά για την εξαίρεση των κατηγοριών ποιότητας επιτραπέζιου νερού και των τύπων καλλιεργειών που δεν καλύπτονται από τον κανονισμό για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων. Για περισσότερες διευκρινίσεις σχετικά με τον τρόπο ερμηνείας του παρόντος πίνακα σε σχέση με τον κανονισμό για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, βλ. κάτω από τον πίνακα.

Κατηγορία(1)	Άρδευση λαχανικών που καταναλώνονται ωμά(2)	Άρδευση λαχανικών μετά από μεταποίηση και βοσκοτόπων(3)	Άρδευση καλλιεργειών εδώδιμων φυτών εκτός από λαχανικά (οπωρώνες, αμπελώνες) και κηπευτικών(4)	Άρδευση καλλιεργειών χορτονομής και καλλιεργειών σπόρων(5)	Άρδευση βιομηχανικών και ενεργειακών καλλιεργειών(6)
Α	0	0	0	0	0
Β	1	0	0	0	0
Γ	3	1	1	0	0
Δ	απαγορεύεται	απαγορεύεται	3	1 (*)	0
Οι ακόλουθοι ορισμοί για κάθε στήλη του πίνακα είναι σύμφωνοι με τον πίνακα 1 του παραρτήματος 1 του κανονισμού για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων και έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τον αναγνώστη να εντοπίσει την κατηγορία καλλιέργειας που αντιστοιχεί κατά γενικό κανόνα στην κατηγοριοποίηση ISO και, κατά συνέπεια, να προσδιορίσει τους πρόσθετους φραγμούς που ενδέχεται να είναι αναγκαίοι: (1) Ελάχιστη κατηγορία ποιότητας ανακτημένου νερού. (2) Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που καταναλώνονται ωμά των οποίων το βρώσιμο τμήμα έρχεται σε άμεση επαφή με ανακτημένο νερό και ριζωδών φυτών που καταναλώνονται ωμά. (3) Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που μεταποιούνται και καλλιέργειες μη εδώδιμων φυτών, συμπεριλαμβανομένων των καλλιεργειών που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή γαλακτοπαραγωγικών ζώων ή ζώων που παράγουν κρέας. (4) Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που καταναλώνονται ωμά, όπου το βρώσιμο μέρος παράγεται πάνω από το έδαφος και δεν βρίσκεται σε άμεση επαφή με ανακτημένο νερό. (5) Καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που καταναλώνονται ωμά, όπου το βρώσιμο μέρος παράγεται πάνω από το έδαφος και δεν βρίσκεται σε άμεση επαφή με ανακτημένο νερό· καλλιέργειες εδώδιμων φυτών που μεταποιούνται και καλλιέργειες μη εδώδιμων φυτών, συμπεριλαμβανομένων των καλλιεργειών που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή γαλακτοπαραγωγικών ζώων ή ζώων που παράγουν κρέας (σε αμφότερες τις περιπτώσεις, όταν χρησιμοποιείται στάγδην άρδευση ή άλλη μέθοδος άρδευσης που αποτρέπει την άμεση επαφή με το βρώσιμο μέρος της καλλιέργειας). Σημ.: Οι καλλιέργειες σπόρων που αναφέρονται εδώ μπορούν να είναι σπόροι για ανθρώπινη κατανάλωση ή για χρήση ως ζωοτροφές. (6) Βιομηχανικές, ενεργειακές καλλιέργειες και καλλιέργειες σπόρων (που προορίζονται για την παραγωγή σπόρων για σπορά). (*) Σημείωση από το πρότυπο ISO 16075:2020: Βρώσιμοι σπόροι ή σπόροι για σπορά που έχουν αρδευτεί για λιγότερο από 30 ημέρες πριν από τη συγκομιδή. Εάν η περίοδος πριν από τη συγκομιδή είναι ίση ή μεγαλύτερη των 30 ημερών, τότε η κατηγορία Δ μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα χωρίς περιορισμούς (δηλαδή χωρίς να απαιτούνται πρόσθετοι φραγμοί).

Πίνακας 3:

Τύποι εγκεκριμένων φραγμών και αντίστοιχες λογαριθμικές μειώσεις παθογόνων (κατόπιν προσαρμογής από τον πίνακα 2 του προτύπου ISO 16075:2020)

Οι αλλαγές έγιναν αποκλειστικά για την εξαίρεση των κατηγοριών ποιότητας επιτραπέζιου νερού και των τύπων καλλιεργειών που δεν καλύπτονται από τον κανονισμό για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων.

Τύπος φραγμού	Εφαρμογή	Λογαριθμική μείωση παθογόνου	Αριθμός φραγμών
ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΔΩΔΙΜΩΝ ΦΥΤΩΝ
Στάγδην άρδευση	Στάγδην άρδευση χαμηλών καλλιεργειών, π.χ. σε ύψος 25 cm ή μεγαλύτερο πάνω από το έδαφος	2	1
	Στάγδην άρδευση ψηλών καλλιεργειών, π.χ. σε ύψος 50 cm ή μεγαλύτερο πάνω από το έδαφος	4	2
	Υπόγεια στάγδην άρδευση, όπου το νερό δεν ανέρχεται στην επιφάνεια του εδάφους μέσω τριχοειδικής δράσης	6	3
Άρδευση με ψεκασμό και άρδευση με καταιονισμό	Άρδευση με καταιονισμό και άρδευση με μικροεκτοξευτήρες χαμηλών καλλιεργειών, π.χ. σε ύψος 25 cm ή μεγαλύτερο από τον εκτοξευτήρα νερού	2	1
	Άρδευση με καταιονισμό και άρδευση με μικροεκτοξευτήρες ψηλών καλλιεργειών, π.χ. σε ύψος 50 cm ή μεγαλύτερο από τον εκτοξευτήρα νερού	4	2
Πρόσθετη απολύμανση στον αγρό	Απολύμανση χαμηλού επιπέδου (< 1 mg/L υπολειμματικού χλωρίου μετά από 30 λεπτά χλωρίωσης)	2	1
	Απολύμανση υψηλού επιπέδου (> 1 mg/L υπολειμματικού χλωρίου μετά από 30 λεπτά χλωρίωσης)	4	2
Ανθεκτικό στον ήλιο φύλλο κάλυψης	Σε στάγδην άρδευση, όπου το φύλλο κάλυψης διαχωρίζει την άρδευση από τα λαχανικά	2 έως 4	1
Εξάλειψη παθογόνου	Υποστήριξη της εξάλειψης μέσω παύσης ή διακοπής της άρδευσης πριν από τη συγκομιδή	0,5 έως 2 ανά ημέρα	1 έως 2
Πλύσιμο των προϊόντων πριν από την πώληση στους πελάτες	Πλύσιμο σαλατικών, λαχανικών και φρούτων με πόσιμο νερό	1	1
Απολύμανση των προϊόντων πριν από την πώληση στους πελάτες	Πλύσιμο σαλατικών, λαχανικών και φρούτων με ασθενές απολυμαντικό διάλυμα και έκπλυση με πόσιμο νερό	1	1
Αποφλοίωση των προϊόντων	Αποφλοίωση φρούτων και ριζωδών φυτών	2	1
ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΧΟΡΤΟΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΠΟΡΩΝ
Έλεγχος πρόσβασης	Περιορισμός της εισόδου στον αρδευόμενο αγρό για 24 ώρες και άνω μετά την άρδευση, π.χ. των ζώων που εισέρχονται σε βοσκοτόπους ή των εργαζομένων που εισέρχονται σε αγρούς	0,5 έως 2	1
	Περιορισμός της εισόδου στον αρδευόμενο αγρό πέντε και πλέον ημέρες μετά την άρδευση	2 έως 4	2
Ξήρανση των καλλιεργειών χορτονομής στον ήλιο	Καλλιέργειες χορτονομής και άλλες καλλιέργειες που αποξηραίνονται στον ήλιο και συλλέγονται πριν από την κατανάλωση	2 έως 4	2
Σημείωση: Θα μπορούσαν να υπάρχουν ήδη φραγμοί στον αρδευόμενο αγρό· οι περιορισμοί στις καλλιέργειες και οι μέθοδοι άρδευσης ως φραγμοί περιλαμβάνονται ήδη στον κανονισμό κατά την επιλογή της κατηγορίας ποιότητας ανακτημένου νερού και του τύπου καλλιέργειας.

3.3.    Παρακολούθηση για επικύρωση

3.3.1.   Γενικές αρχές

Η παρακολούθηση για επικύρωση είναι αναγκαία προκειμένου να αποδειχθεί ότι ο σχεδιασμός νέων συστημάτων επαναχρησιμοποίησης των υδάτων ή τυχόν αλλαγές στις υφιστάμενες γραμμές επεξεργασίας θα επιτύχουν με αξιόπιστο και συνεπή τρόπο ορισμένα επίπεδα αδρανοποίησης των μικροβιακών δεικτών για την κατηγορία Α ποιότητας ανακτημένου νερού (πίνακας 4 – παράρτημα I του κανονισμού). Η αδρανοποίηση των μικροβιακών δεικτών εκφράζεται σε μείωση log10 (25).

Η παρακολούθηση για επικύρωση είναι διαφορετική από την τακτική συστηματική παρακολούθηση που διενεργείται από τον φορέα λειτουργίας (πίνακας 3 – παράρτημα I του κανονισμού), ώστε να διασφαλίζεται ότι η διαδικασία επεξεργασίας πληροί τις απαιτήσεις του κανονισμού. Θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως έντονη, βραχυπρόθεσμη δραστηριότητα που πρέπει να εκτελείται πριν από τη θέση σε λειτουργία ή κατά τη φάση εκκίνησης νέων συνδυασμένων επεξεργασιών ή διαδικασιών, ή όταν αυτές αναβαθμίζονται.

Μεταβολές στο σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων που συνεπάγονται επικαιροποιήσεις των διαδικασιών μπορεί να οφείλονται, για παράδειγμα, σε δομικές παραλλαγές όσον αφορά τα εξής:

1.	ροή και/ή ποιότητα των λυμάτων λόγω νέων αδειών απόρριψης στο σύστημα αποχέτευσης·

2.	ισοδύναμους πληθυσμούς (ι.π.) που εξυπηρετούνται από τον σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων (ΣΕΑΛ)·

3.	κλιματικές συνθήκες (αύξηση των εποχικών βροχοπτώσεων ή των φαινομένων ξηρασίας)·

4.	άλλες καταστάσεις που δεν καλύπτονται από το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου, οι οποίες απαιτούν επικαιροποίηση της τεχνολογίας/των διαδικασιών που χρησιμοποιούνται.

Δεδομένου ότι για οποιαδήποτε ουσιαστική μεταβολή στη δυναμικότητα ενός ΣΕΑΛ ή αναβάθμιση στη γραμμή επεξεργασίας του συστήματος επαναχρησιμοποίησης απαιτείται επανεξέταση ή επικαιροποίηση της υφιστάμενης άδειας (άρθρο 6 παράγραφος 6), συνιστάται η ολοκλήρωση της παρακολούθησης για επικύρωση πριν από την έναρξη της διαδικασίας έγκρισης.

Σε κάθε περίπτωση, κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων επικύρωσης, το ανακτημένο νερό ενδέχεται να μην παραδοθεί για την τελική χρήση του εάν δεν έχει ολοκληρωθεί προηγουμένως η παρακολούθηση. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, το ανακτημένο νερό θα μπορούσε να επιστρέφει είτε στην είσοδο του ΣΕΑΛ είτε σε καθορισμένο σημείο απόρριψης, έως ότου εκπληρωθούν οι απαιτήσεις μικροβιακής ποιότητας της επικύρωσης.

Μετά την επιβεβαίωση από την παρακολούθηση για επικύρωση ότι το νέο σύστημα ή οι νέες τεχνολογίες πληρούν τις απαιτήσεις για τους μικροβιακούς δείκτες, θα είναι επαρκής η συνέχιση της εφαρμογής των απαιτήσεων συστηματικής παρακολούθησης.

Για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων επικύρωσης, μπορεί να καταρτιστεί έκθεση στην οποία θα παρουσιάζονται η προσέγγιση παρακολούθησης για επικύρωση, ο πειραματικός σχεδιασμός και η ανάλυση των δειγμάτων εισόδου και εξόδου για τους απαιτούμενους μικροβιακούς δείκτες. Η έκθεση θα πρέπει να καταρτίζεται από ειδικευμένο επαγγελματία του τομέα των λυμάτων.

Οι εγκαταστάσεις ανάκτησης που λειτουργούσαν ήδη και εξακολουθούν να πληρούν τις απαιτήσεις ποιότητας ανακτημένου νερού που καθορίζονται στον πίνακα 2 στοιχείο α) στις 25 Ιουνίου 2020 δεν υποχρεούνται να διενεργούν παρακολούθηση για επικύρωση.

3.3.2.   Πρωτόκολλα παρακολούθησης για επικύρωση

Στον πίνακα 4 – παράρτημα I του κανονισμού διευκρινίζεται ότι πρέπει να πληρούνται οι μειώσεις log10 μέσω της παρακολούθησης για επικύρωση της αλυσίδας επεξεργασίας (δηλαδή μεταξύ του σημείου εισόδου των ανεπεξέργαστων λυμάτων στον ΣΕΑΛ και του σημείου συμμόρφωσης) για τους δείκτες βακτηρίων, ιών και πρωτοζώων (E. coli, Campylobacter, σύνολο κολιφάγων/ειδικοί F κολιφάγοι/σωματικοί κολιφάγοι/κολιφάγοι, ροταϊός, σπόρια Clostridium perfringens/σποριογόνα, θειικο-αναγωγικά βακτηρίδια και Cryptosporidium).

Δεδομένου ότι σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη εγκατάσταση ανάκτησης η απαιτούμενη μείωση log10 θα μπορούσε να επιτευχθεί με συνδυασμό διαφορετικών διαδικασιών, δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ένα ενιαίο, εναρμονισμένο πρωτόκολλο παρακολούθησης για επικύρωση. Αντιθέτως, το πρωτόκολλο αυτό θα πρέπει να ορίζεται και να εφαρμόζεται για την εκάστοτε συγκεκριμένη περίπτωση από επαγγελματίες του τομέα των λυμάτων.

Κατά τη θέσπιση πρωτοκόλλου επικύρωσης για σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, η διαφορά μεταξύ των συγκεντρώσεων στα ανεπεξέργαστα λύματα και στην κατηγορία-στόχο της ποιότητας νερού θα καθορίσει τον απαιτούμενο αριθμό και το επίπεδο επεξεργασίας (διάγραμμα 5).

Για καθιερωμένες διαδικασίες επεξεργασίας, οι προεπιλεγμένες τιμές της μείωσης log10 είναι συχνά διαθέσιμες σε τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές, εγχειρίδια και δημοσιευμένα δεδομένα· για καινοτόμες διαδικασίες, θα πρέπει να σχεδιαστεί πρωτόκολλο δοκιμής για τη συλλογή δεδομένων μείωσης log10.

Στο διάγραμμα 5 παρουσιάζεται παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί η στοχευόμενη μείωση log10 του E. coli με το άθροισμα πολλαπλών επεξεργασιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρόλο που οι πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες επεξεργασίες μπορούν να επιφέρουν κάποια μείωση στις λογαριθμικές τιμές παθογόνων βακτηρίων, η απολύμανση και οι τριτοβάθμιες επεξεργασίες είναι οι διαδικασίες που συνδέονται με την υψηλότερη λογαριθμική μείωση και θα πρέπει να υπόκεινται σε προσεκτικό χαρακτηρισμό.

Όταν ένα σύστημα περιλαμβάνει πολλαπλές επεξεργασίες, οι τιμές λογαριθμικής μείωσης μπορούν να προσδιοριστούν με τεχνικές τιμές ή με τη διεξαγωγή πρωτοκόλλων πριν από τη δοκιμή επιτόπου ή εκτός των εγκαταστάσεων. Στη συνέχεια, θα μπορούσε να διενεργείται επιτόπια ανάλυση για επικύρωση στις εγκαταστάσεις, σε δείγματα εισόδου και εξόδου. Για τους σκοπούς της τυποποίησης της παρακολούθησης για επικύρωση μπορούν να καταρτιστούν κατευθυντήριες γραμμές ή πρότυπα σε εθνικό ή άλλο επίπεδο.

Διάγραμμα 5

Αξιολόγηση αυθαίρετου συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων πολλαπλών φραγμών για μείωση του E. coli στην απαιτούμενη μείωση log10 για άρδευση κατηγορίας Α (τα εικαζόμενα εύρη τιμών log10 παρουσιάζονται στον πίνακα 3.4 των κατευθυντήριων γραμμών της Αυστραλίας· βλ. ενότητα 3.3.4)

Μετά τον προσδιορισμό των επεξεργασιών στην εγκατάσταση ανάκτησης, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές για την εφαρμογή της παρακολούθησης για επικύρωση, κυρίως η διεξαγωγή δοκιμών εκτός των εγκαταστάσεων ή επιτόπιων προκαταρκτικών δοκιμών. Οποιαδήποτε από τις προσεγγίσεις αυτές μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επικύρωση. Ωστόσο, εάν οι δοκιμές εκτός των εγκαταστάσεων δεν επαρκούν, μπορούν να συμπληρωθούν με τη διεξαγωγή επιτόπιων δοκιμών. Για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις επικύρωσης του κανονισμού, στην περίπτωση αυτή θα επαρκούσε η δοκιμή δειγμάτων στην είσοδο και την έξοδο των υγρών αποβλήτων.

Τα παρακάτω βήματα παρουσιάζουν τον τρόπο διεξαγωγής ενός πρωτοκόλλου πριν από τη δοκιμή:

—

Θα μπορούσαν αρχικά να συγκεντρωθούν τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τις επιδόσεις όσον αφορά τις επεξεργασίες βάσει μικροβιακών δεικτών μέσω της άντλησης πληροφοριών από δελτία τεχνικών δεδομένων προμηθευτών, από δημοσιευμένη επιστημονική και τεχνική βιβλιογραφία, από κατευθυντήριες γραμμές νομοθετικών αρχών ή επαγγελματικών φορέων και από ιστορικά δεδομένα. Με τον τρόπο αυτόν, θα μπορούσε να διαπιστωθεί αν κάποια διαδικασία είναι ενδεχομένως καθιερωμένη ή είναι αναγκαία η διενέργεια προκαταρκτικών δοκιμών.

—	Εάν διατίθενται επαρκή τεχνικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι οι επεξεργασίες θα πληρούν τις απαιτήσεις επικύρωσης, μπορεί να μην είναι αναγκαία η εκτέλεση πρωτοκόλλου πριν από τη δοκιμή.

Ωστόσο, θα εξακολουθήσει να είναι αναγκαία η διενέργεια της ανάλυσης που απαιτείται, σύμφωνα με τον πίνακα 4 του παραρτήματος I του κανονισμού, για την παρακολούθηση για επικύρωση κατά τη φάση εκκίνησης στα υγρά απόβλητα εισόδου και εξόδου, προκειμένου να αποδειχθεί η επίτευξη μικροβιακών μειώσεων log10.

Θα μπορούσαν να διενεργηθούν προκαταρκτικές δοκιμές για τη συγκεκριμένη διαδικασία/τεχνολογία στους οργανισμούς που παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για κάθε ομάδα μικροβιακών δεικτών (βακτήρια, ιοί και πρωτόζωα) και στη συνέχεια οι δοκιμές αυτές να επικυρωθούν για όλες τις ομάδες.

Θα μπορούσαν να εφαρμοστούν εργαστηριακές δοκιμές (εκτός των εγκαταστάσεων) ή πιλοτικές δοκιμές (εκτός των εγκαταστάσεων ή επιτόπου) για καινοτόμες τεχνολογίες, με σκοπό τη συλλογή ειδικών παραμέτρων σχεδιασμού ή όταν υπάρχει έλλειψη δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις της τεχνολογίας.

Μπορεί να αναπτυχθεί πειραματικός σχεδιασμός με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και την εμπειρογνωσία των επαγγελματιών του τομέα των λυμάτων. Θα μπορούσαν να διεξαχθούν εργαστηριακές δοκιμές σε πραγματικά λύματα ή, εάν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορεί να παρασκευαστεί διάλυμα με εμβολιασμένους οργανισμούς-στόχους. Στη συνέχεια, τα δείγματα θα μπορούσαν να αναλυθούν περαιτέρω επιτόπου για την επιβεβαίωση των εργαστηριακών παρατηρήσεων.

—

Όσον αφορά τις επιτόπιες δοκιμές, οι φορείς λειτουργίας των εγκαταστάσεων ανάκτησης θα μπορούσαν να εφαρμόζουν παρακολούθηση για επικύρωση, μετά την κατάρτιση του πρωτοκόλλου. Όπου κρίνεται αναγκαίο, θα μπορούσαν επίσης να υποστηρίζονται από ανεξάρτητους και ειδικευμένους επαγγελματίες για την εποπτεία των δραστηριοτήτων. Η ανάλυση της παρακολούθησης για επικύρωση θα πρέπει να διενεργείται από ανεξάρτητο και πιστοποιημένο εργαστήριο.

—	Όσον αφορά τη μικροβιακή παρακολούθηση, είναι σημαντικό να διενεργείται ανάλυση σε αριθμό δειγμάτων που είναι στατιστικά έγκυρος, δηλαδή τουλάχιστον τρία δείγματα σε κάθε σημείο δειγματοληψίας, ώστε να είναι εφικτός ο υπολογισμός των μέσων όρων και των τυπικών αποκλίσεων.

Συνιστάται η τυπική απόκλιση να είναι μικρότερη από 1 log10 μεταξύ των δειγμάτων. Τουλάχιστον το 90 % των δειγμάτων θα πρέπει να επιτυγχάνουν τους στόχους επιδόσεων. Η συχνότητα και η διάρκεια της παρακολούθησης για επικύρωση θα πρέπει να καθορίζονται με βάση το πρωτόκολλο που έχει αναπτυχθεί για τη συγκεκριμένη περίπτωση.

—	Εάν δεν υπάρχει βιολογικός δείκτης στο ανακτημένο νερό, δεν είναι αναγκαίες οι απαιτήσεις επικύρωσης. Ειδικότερα, εάν ο μικροβιακός δείκτης δεν υπάρχει στα ανεπεξέργαστα λύματα ή υπάρχει σε χαμηλή συγκέντρωση, θεωρείται ότι ο εν λόγω δείκτης έχει εγκριθεί από την παρακολούθηση για επικύρωση.

3.3.3.   Παραδείγματα παρακολούθησης για επικύρωση

Η περίπτωση που ακολουθεί επιλέχθηκε από τις κατευθυντήριες γραμμές της Αυστραλίας ως παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσε να εκτελεστεί ένα πρωτόκολλο παρακολούθησης για επικύρωση σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού.

Στην περίπτωση αυτή, προγραμματίστηκε η άρδευση σαλατικών με ψεκασμό με τη χρήση ανακτημένου νερού από ΣΕΑΛ. Απαιτήθηκε παρακολούθηση για επικύρωση κατά τη θέση σε λειτουργία του νέου σταθμού και πριν από την έγκριση του συστήματος επαναχρησιμοποίησης των υδάτων (σύμφωνα με τους όρους του κανονισμού, πριν από τη χορήγηση άδειας).

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, το σύστημα δεν σχεδιάστηκε με βάση τα διαθέσιμα τεχνικά πρότυπα και, ως εκ τούτου, δεν υπήρχαν διαθέσιμες προκαθορισμένες τιμές για λογαριθμική μείωση. Επομένως, ήταν αναγκαία η κατάρτιση σχεδίου δοκιμών σε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακα για την άντληση δεδομένων επιδόσεων σχετικά με την αδρανοποίηση επιλεγμένων μικροβίων.

Η αλυσίδα επεξεργασίας για το σύστημα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων περιλάμβανε τα εξής: δευτεροβάθμια επεξεργασία, δεξαμενή, πήξη, επίπλευση με διαλυμένο αέρα και διήθηση, καθώς και χλωρίωση. Στον πίνακα 2 αναφέρονται οι αρχικές και τελικές συγκεντρώσεις από την ανάλυση που πραγματοποιήθηκε. Για λόγους αναφοράς, στην τελευταία στήλη αναφέρονται οι ελάχιστες απαιτήσεις βάσει του κανονισμού.

Πίνακας 2:

Αποτελέσματα παρακολούθησης για επικύρωση σύμφωνα με παράδειγμα που περιλαμβάνεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Αυστραλίας

Μικροοργανισμοί-δείκτες (*2)	Αρχική συγκέντρωση σε ανεπεξέργαστα λύματα	Συγκέντρωση σε επεξεργασμένα λύματα	Συνολική λογαριθμική μείωση	Στόχος επιδόσεων από τον κανονισμό (Πίνακας 4 του παραρτήματος I)
Cryptosporidium	2 000 /λίτρο	< 1 /50  λίτρα	5  λογαριθμικές μονάδες	≥ 5  λογαριθμικές μονάδες
Giardia	20 000 /λίτρο	< 1 /50  λίτρα	ά.α.	ά.α.
Αδενοϊοί, ρεοϊοί, ιοί των εντέρων, ηπατίτιδα Α	8 000 /λίτρο	< 1 /50  λίτρα	5,5  λογαριθμικές μονάδες	ά.α.
E. coli	ά.α.	< 1  CFU/100  mL	> 6  λογαριθμικές μονάδες	≥ 5  λογαριθμικές μονάδες

3.3.4.   Πρόσθετοι πόροι

Δεδομένου ότι θα πρέπει να σχεδιαστεί διαδικασία παρακολούθησης για επικύρωση ώστε να καλύπτονται ειδικές επεξεργασίες, στη συνέχεια αναφέρονται ορισμένοι εξωτερικοί πόροι προς εξέταση από τους επαγγελματίες του τομέα των λυμάτων προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο τους όσον αφορά την εφαρμογή ειδικού πρωτοκόλλου.

Πτυχή επικύρωσης	Παραπομπή
Τυπικά εύρη τιμών μείωσης log10 για μικροβιακούς δείκτες σε συμβατικές διαδικασίες επεξεργασίας λυμάτων (26)	— Κεφάλαιο 3 πίνακας 3.4, κατευθυντήριες γραμμές της Αυστραλίας για την ανακύκλωση των υδάτων: Managing Health and Environmental Risks (Διαχείριση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον), 2006. — Πίνακας 1 – Global water pathogen project part four. Management of risk from excreta and waste water pathogen reduction and survival in complete treatment works («Global water pathogen project», μέρος τέταρτο. Διαχείριση κινδύνου από απεκκρίματα και μείωση των παθογόνων στα λύματα και επιβίωση σε πλήρεις εργασίες επεξεργασίας), 2019 — Metcalf και Eddy Inc. et al. Waste Water Engineering: Treatment and Resource Recovery (Αποχετευτικά έργα: Επεξεργασία και ανάκτηση πόρων). 5η έκδοση, McGraw-Hill Professional, 2013.
Πρωτόκολλα επικύρωσης για συστήματα απολύμανσης	— Πρότυπο ISO 20468-4 Guidelines for performance evaluation of treatment technologies for water reuse systems – Part-4: UV Disinfection (Κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των επιδόσεων των τεχνολογιών επεξεργασίας για συστήματα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων – Μέρος 4: Απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία). — USEPA. 2006. Ultraviolet Disinfection Guidance Manual for the Final Long Term 2 Enhanced Surface Water Treatment Rule (Εγχειρίδιο καθοδήγησης σχετικά με την απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία για τον τελικό μακροπρόθεσμο κανόνα 2 ενισχυμένης επεξεργασίας επιφανειακών υδάτων). EPA 815-R-06-007. Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών, Γραφείο Ύδρευσης, Ουάσινγκτον. Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών, Γραφείο Ύδρευσης, Ουάσινγκτον, USEPA, 2005. Membrane Filtration Guidance Manual (Εγχειρίδιο καθοδήγησης σχετικά με τη διήθηση μέσω μεμβράνης). EPA 815-R-06-009. Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών, Γραφείο Ύδρευσης, Ουάσινγκτον. — Metcalf και Eddy Inc. et al. Waste Water Engineering: Treatment and Resource Recovery (Αποχετευτικά έργα: Επεξεργασία και ανάκτηση πόρων). 5η έκδοση, McGraw-Hill Professional, 2013.W

---

(1)  Η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων αναφέρεται τόσο το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία [COM(2020) 98 final] όσο και στη νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή [COM(2021) 82 final], δεδομένου ότι η ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται στην αυξανόμενη πίεση που υφίστανται οι υδάτινοι πόροι θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της ευρύτερης επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων λυμάτων. Επιπλέον της άρδευσης, η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων μπορεί επίσης να εφαρμοστεί επωφελώς στον βιομηχανικό κλάδο, συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών [COM(2022) 156 final/2].

(2)  ΕΕ L 177 της 5.6.2020, σ. 32.

(3)  Η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων θα μπορούσε να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου για μείωση του περιβαλλοντικού και κλιματικού αποτυπώματος του συστήματος τροφίμων της ΕΕ, όπως ορίζεται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» [COM(2020) 381 final].

(4)  ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σ. 40· η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων επιβάλλει την υποχρέωση επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων, όποτε είναι σκόπιμο. Η εν λόγω οδηγία βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της επανεξέτασης, αλλά το προβλεπόμενο μελλοντικό νομοθετικό πλαίσιο αναμένεται να ενισχύσει τη σύνδεση με την πρακτική της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε αναφορά στην εν λόγω οδηγία που γίνεται στην παρούσα ανακοίνωση θα αναφέρεται στο μέλλον στην προγραμματισμένη αναθεωρημένη νομοθεσία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.

(5)  Πρώην ad hoc ομάδα εργασίας για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, η οποία συστάθηκε ως μόνιμη ομάδα εργασίας το 2022.

(6)  Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εν λόγω ομάδα, βλ.: https://circabc.europa.eu/ui/group/9ab5926d-bed4-4322-9aa7-9964bbe8312d/library/3644e20b-f5c5-46de-9d2f-3d9efb965fac?p=1&n=10&sort=modified_DESC

(7)  Άρθρο 5 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119 για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 401/2009 και (ΕΕ) 2018/1999 (ΕΕ L 243 της 9.7.2021, σ. 1), άρθρο 19 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 1).

(8)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφαλείας των τροφίμων (ΕΕ L 31 της 1.2.2002, σ. 1).

(9)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων (ΕΕ L 139 της 30.4.2004, σ. 1).

(10)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2073/2005 της Επιτροπής περί μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα (ΕΕ L 338 της 22.12.2005, σ. 1).

(11)  Κανονισμός (ΕΕ) 2017/625 για τους επίσημους ελέγχους και τις άλλες επίσημες δραστηριότητες που διενεργούνται με σκοπό την εξασφάλιση της εφαρμογής της νομοθεσίας για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές και των κανόνων για την υγεία και την καλή μεταχείριση των ζώων, την υγεία των φυτών και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα (ΕΕ L 95 της 7.4.2017, σ. 1).

(12)  Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με έγγραφο καθοδήγησης για την αντιμετώπιση μικροβιολογικών κινδύνων σε νωπά οπωροκηπευτικά στην πρωτογενή παραγωγή μέσω ορθών πρακτικών υγιεινής (ΕΕ C 163 της 23.5.2017, σ. 1).

(13)  https://ec.europa.eu/environment/water/pdf/Guidelines_on_water_reuse.pdf.

(14)  R. Maffettone και B. M. Gawlik (2022), Technical Guidance: Reuse Risk Management for Agricultural Irrigation Schemes in Europe, (Τεχνική καθοδήγηση: Διαχείριση κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για τα συστήματα γεωργικής άρδευσης στην Ευρώπη) Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Λουξεμβούργο, JRC 129596.

(15)  Οξείες επιπτώσεις: συνήθως ταχείας εμφάνισης επιπτώσεις στην υγεία, ως αποτέλεσμα βραχυχρόνιας έκθεσης. Χρόνια επίπτωση: αρνητική επίπτωση στην υγεία που προκύπτει από τη μακροχρόνια έκθεση σε μια ουσία.

(16)  Κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την ασφαλή χρήση των λυμάτων, των περιττωμάτων και των απόνερων με τίτλο «Guidelines for the Safe Use of Wastewater, Excreta and Greywater» (ΠΟΥ, 2006).

(17)  Κατάλογος πόρων γλυκών υδάτων του WISE – https://water.europa.eu/freshwater/data-maps-and-tools/metadata#surface-water-bodies-priority-substances-2nd-rbmp-overview-chart.

(18)  Πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος – ECHA – https://echa.europa.eu/environmental-quality-standards.

(19)  Ευρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς ρύπων – https://ec.europa.eu/environment/industry/stationary/e-prtr/legislation.htm.

(20)  FAO και ΠΟΥ, 2019. Safety and Quality of Water Used in Food Production and Processing (Ασφάλεια και ποιότητα του νερού που χρησιμοποιείται στην παραγωγή και τη μεταποίηση τροφίμων) – Έκθεση συνεδρίασης. 33η συνεδρίαση για την αξιολόγηση των μικροβιολογικών κινδύνων που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη — https://www.fao.org/3/ca6062en/CA6062EN.pdf

(21)  R. Maffettone και B. M. Gawlik (2022), Technical Guidance: Reuse Risk Management for Agricultural Irrigation Schemes in Europe, (Τεχνική καθοδήγηση: Διαχείριση κινδύνου για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για τα συστήματα γεωργικής άρδευσης στην Ευρώπη) Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Λουξεμβούργο, JRC 129596.

(22)  ΠΟΥ, 2016. Quantitative Microbial Risk Assessment: Application for Water Safety Management (Ποσοτική αξιολόγηση μικροβιακού κινδύνου: Εφαρμογή για τη διαχείριση της ασφάλειας των υδάτων). Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Γενεύη, Ελβετία – https://apps.who.int/iris/handle/10665/246195.

(23)  Οδηγία 2009/90/ΕΚ της Επιτροπής της 31ης Ιουλίου 2009 για τη θέσπιση τεχνικών προδιαγραφών για τη χημική ανάλυση και παρακολούθηση της κατάστασης των υδάτων, σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/ΕΚ (ΕΕ L 201 της 1.8.2009, σ. 36).

(24)  Για παραδείγματα σχετικά με τις αποστάσεις μεταξύ των βρώσιμων μερών των καλλιεργειών και του αρδευόμενου εδάφους, βλ. παράρτημα 4.

(*1)  Με την επιφύλαξη της ισχύουσας νομοθεσίας και των εγγράφων καθοδήγησης που ισχύουν ήδη για την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τα όρια του διαγράμματος 2, η αξιολόγηση κινδύνου θα ολοκληρωθεί στο σημείο παραγωγής της καλλιέργειας.

(25)  αφαίρεση 1-log = 90 % μείωση της πυκνότητας του οργανισμού-στόχου, αφαίρεση 2-log = 99 % μείωση, αφαίρεση 3-log = 99,9 % μείωση κ.λπ.

(*2)  ανιχνεύθηκαν με κυτταροκαλλιέργεια, εκτός από την περίπτωση της ηπατίτιδας Α, η οποία ανιχνεύθηκε με τη χρήση αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης.

(26)  Τα ποσοστά μείωσης εξαρτώνται από ειδικές συνθήκες λειτουργίας, όπως οι χρόνοι κατακράτησης, οι χρόνοι επαφής και οι συγκεντρώσεις των χρησιμοποιούμενων χημικών ουσιών, το μέγεθος των πόρων, το βάθος των φίλτρων, η προεπεξεργασία και άλλοι παράγοντες. Τα εύρη τιμών που παρέχονται δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως βάση για τον σχεδιασμό ή τη ρύθμιση —σκοπός τους είναι να παρουσιάζουν σχετικές συγκρίσεις κατά τον σχεδιασμό του πρωτοκόλλου παρακολούθησης για επικύρωση.

Μη διατύπωση αντιρρήσεων σε κοινοποιηθείσα συγκέντρωση

(Υπόθεση M.10777 — PLASTIC OMNIUM / VARROC (LIGHTING DIVISION))

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2022/C 298/02)

Την 1η Αυγούστου 2022, η Επιτροπή αποφάσισε να μη διατυπώσει αντιρρήσεις σχετικά με την ανωτέρω κοινοποιηθείσα συγκέντρωση και να τη χαρακτηρίσει συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά. Η απόφαση αυτή βασίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (1). Το πλήρες κείμενο της απόφασης διατίθεται μόνο στα αγγλικά και θα δημοσιοποιηθεί χωρίς τα επιχειρηματικά απόρρητα στοιχεία τα οποία ενδέχεται να περιέχει. Θα διατίθεται:

—

από τη σχετική με τις συγκεντρώσεις ενότητα του ιστότοπου της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό (http://ec.europa.eu/competition/mergers/cases/). O ιστότοπος αυτός παρέχει διάφορα μέσα που βοηθούν στον εντοπισμό μεμονωμένων αποφάσεων για συγκεντρώσεις, όπως ευρετήρια επιχειρήσεων, αριθμών υποθέσεων και ημερομηνιών, καθώς και τομεακά ευρετήρια,

—	σε ηλεκτρονική μορφή στον ιστότοπο EUR-Lex (http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el) με αριθμό εγγράφου 32022M10777. Ο ιστότοπος EUR-Lex αποτελεί την επιγραμμική πρόσβαση στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.

---

(1)  ΕΕ L 24 της 29.1.2004, σ. 1.

Μη διατύπωση αντιρρήσεων σε κοινοποιηθείσα συγκέντρωση

(Υπόθεση M.10748 — MACQUARIE / BCI / NATIONAL GRID / NATIONAL GRID GAS)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2022/C 298/03)

Στις 30.6.2022, η Επιτροπή αποφάσισε να μη διατυπώσει αντιρρήσεις σχετικά με την ανωτέρω κοινοποιηθείσα συγκέντρωση και να τη χαρακτηρίσει συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά. Η απόφαση αυτή βασίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (1). Το πλήρες κείμενο της απόφασης διατίθεται μόνο στα αγγλικά και θα δημοσιοποιηθεί χωρίς τα επιχειρηματικά απόρρητα στοιχεία τα οποία ενδέχεται να περιέχει. Θα διατίθεται:

—

από τη σχετική με τις συγκεντρώσεις ενότητα του ιστότοπου της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό (http://ec.europa.eu/competition/mergers/cases/). O ιστότοπος αυτός παρέχει διάφορα μέσα που βοηθούν στον εντοπισμό μεμονωμένων αποφάσεων για συγκεντρώσεις, όπως ευρετήρια επιχειρήσεων, αριθμών υποθέσεων και ημερομηνιών, καθώς και τομεακά ευρετήρια,

—	σε ηλεκτρονική μορφή στον ιστότοπο EUR-Lex (http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el) με αριθμό εγγράφου 32022M10748. Ο ιστότοπος EUR-Lex αποτελεί την επιγραμμική πρόσβαση στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.

---

(1)  ΕΕ L 24 της 29.1.2004, σ. 1.

Ισοτιμίες του ευρώ (1)

4 Αυγούστου 2022

(2022/C 298/04)

1 ευρώ =

	Νομισματική μονάδα	Ισοτιμία
USD	δολάριο ΗΠΑ	1,0181
JPY	ιαπωνικό γιεν	135,81
DKK	δανική κορόνα	7,4425
GBP	λίρα στερλίνα	0,84231
SEK	σουηδική κορόνα	10,3740
CHF	ελβετικό φράγκο	0,9765
ISK	ισλανδική κορόνα	138,70
NOK	νορβηγική κορόνα	9,9065
BGN	βουλγαρικό λεβ	1,9558
CZK	τσεχική κορόνα	24,659
HUF	ουγγρικό φιορίνι	395,98
PLN	πολωνικό ζλότι	4,7233
RON	ρουμανικό λέου	4,9261
TRY	τουρκική λίρα	18,2922
AUD	δολάριο Αυστραλίας	1,4607
CAD	δολάριο Καναδά	1,3070
HKD	δολάριο Χονγκ Κονγκ	7,9919
NZD	δολάριο Νέας Ζηλανδίας	1,6172
SGD	δολάριο Σιγκαπούρης	1,4037
KRW	ουόν Νότιας Κορέας	1 333,70
ZAR	νοτιοαφρικανικό ραντ	17,0352
CNY	κινεζικό ρενμινμπί γιουάν	6,8769
HRK	κροατική κούνα	7,5150
IDR	ρουπία Ινδονησίας	15 200,94
MYR	μαλαισιανό ρινγκίτ	4,5387
PHP	πέσο Φιλιππινών	56,633
RUB	ρωσικό ρούβλι
THB	ταϊλανδικό μπατ	36,606
BRL	ρεάλ Βραζιλίας	5,3614
MXN	πέσο Μεξικού	20,7560
INR	ινδική ρουπία	80,7715

---

(1)  Πηγή: Ισοτιμίες αναφοράς που δημοσιεύονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

γνωμη της συμβουλευτικης επιτροπης συγκεντρωσεων που διατυπώθηκε στη συνεδρίασή της στις 14 Φεβρουαρίου 2022 σχετικά με τη λήψη απόφασης στην υπόθεση M.10078 – Cargotec/Konecranes

Συνεδρίαση μέσω ηχοδιάσκεψης — μέσω της εφαρμογής «Skype for Business»

Εισηγήτρια: Ουγγαρία

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2022/C 298/05)

Πράξη

1.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η πράξη αποτελεί συγκέντρωση κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού συγκεντρώσεων.

Ενωσιακή διάσταση

2.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η πράξη έχει ενωσιακή διάσταση κατά την έννοια του άρθρου 1 παράγραφος 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων.

Αγορές προϊόντων

3.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με τους ορισμούς της Επιτροπής για τις ακόλουθες σχετικές αγορές προϊόντων στην παρούσα υπόθεση, ιδίως δε ως προς τα ακόλουθα:

3.1.

Οι ελαστικοφόρες γερανογέφυρες (ΕΓ) και οι αυτόματοι γερανοί στοιβασίας (ΑΓΣ) αποτελούν χωριστές αγορές προϊόντων.

3.2.

Τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων (straddle carriers), τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων (shuttle carriers), οι ελκυστήρες με συρόμενες βάσεις και τα αυτόματα κατευθυνόμενα οχήματα (ΑΚΟ) αποτελούν χωριστές αγορές προϊόντων.

3.3.

Τα οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, τα μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και τα περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) αποτελούν χωριστές αγορές προϊόντων.

3.4.

Οι κεφαλές ανύψωσης (spreaders) κινητού εξοπλισμού και οι κεφαλές ανύψωσης λοιπού εξοπλισμού (συμπεριλαμβανομένων των κεφαλών ανύψωσης γερανών) αποτελούν χωριστές αγορές προϊόντων.

Γεωγραφικές αγορές

4.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με τους ορισμούς της Επιτροπής όσον αφορά τις σχετικές γεωγραφικές αγορές στην παρούσα υπόθεση, ιδίως δε ως προς τα ακόλουθα:

4.1.

Οι αγορές ΕΓ και ΑΓΣ καλύπτουν το σύνολο του ΕΟΧ.

4.2.

Ο ακριβής ορισμός της γεωγραφικής αγοράς των οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων μπορεί να παραμείνει ανοικτός.

4.3.

Οι αγορές των οχημάτων εμπρόσθιας στοιβασίας, των μηχανημάτων χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και των περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) καλύπτουν το σύνολο του ΕΟΧ.

4.4.

Οι αγορές των κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού καλύπτουν το σύνολο του ΕΟΧ.

Εκτίμηση από πλευράς ανταγωνισμού

5.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι η πράξη θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό λόγω της δημιουργίας δεσπόζουσας θέσης όσον αφορά την παραγωγή και την προσφορά:

5.1.

ΕΓ,

5.2.

οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων και

5.3.

οχημάτων εμπρόσθιας στοιβασίας και περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας).

6.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι η πράξη θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό με την εξάλειψη σημαντικών ανταγωνιστικών πιέσεων όσον αφορά την παραγωγή και την προσφορά μηχανημάτων χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας).

7.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι η πράξη θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό λόγω κάθετων επιπτώσεων (αποκλεισμός πελατών) στην αγορά κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού.

8.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι η πράξη δεν θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, όσον αφορά την παραγωγή και την προσφορά:

8.1.

ΑΓΣ,

8.2.

ελκυστήρων με συρόμενες βάσεις και ΑΚΟ και

8.3.

κεφαλών ανύψωσης γερανών.

Δεσμεύσεις

9.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι δεσμεύσεις KAS της 6ης Ιανουαρίου 2022 μαζί με το προσάρτημα της 20ής Ιανουαρίου 2022 αίρουν τις ανησυχίες όσον αφορά τον ανταγωνισμό σε σχέση με την παραγωγή και την προσφορά:

9.1.

ΕΓ και

9.2.

οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων.

10.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι δεσμεύσεις MEQ της 6ης Ιανουαρίου 2022 αίρουν τις ανησυχίες όσον αφορά τον ανταγωνισμό σε σχέση με την παραγωγή και την προσφορά:

10.1.

οχημάτων εμπρόσθιας στοιβασίας,

10.2.

μηχανημάτων χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων,

10.3.

περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) και

10.4.

κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού.

11.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι, υπό τον όρο ότι θα τηρηθούν στο ακέραιο οι δεσμεύσεις KAS και MEQ, η πράξη δεν θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ή σε σημαντικό τμήμα αυτής.

Συμβατότητα με την εσωτερική αγορά

12.

Η συμβουλευτική επιτροπή (11 κράτη μέλη) συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η πράξη θα πρέπει, συνεπώς, να κηρυχθεί συμβατή με την εσωτερική αγορά και τη συμφωνία ΕΟΧ, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 2 και το άρθρο 8 παράγραφος 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων και το άρθρο 57 της συμφωνίας ΕΟΧ.

Τελική έκθεση της συμβούλου ακροάσεων (1)

Υπόθεση M.10078 – Cargotec / Konecranes

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2022/C 298/06)

---

(1)  Σύμφωνα με τα άρθρα 16 και 17 της απόφασης 2011/695/ΕΕ του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 13ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του συμβούλου ακροάσεων σε ορισμένες διαδικασίες ανταγωνισμού (ΕΕ L 275 της 20.10.2011, σ. 29) (στο εξής: απόφαση 2011/695/ΕΕ).

(2)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 2004, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων («Κοινοτικός κανονισμός συγκεντρώσεων») (ΕΕ L 24 της 29.1.2004, σ. 1).

(3)  Στις 22 Οκτωβρίου 2021 απεστάλη στα μέρη, ως ανεπίσημη εκ των προτέρων πληροφόρηση, αντίγραφο της ΚΑ.

(4)  Μια ακόμη αίθουσα δεδομένων διοργανώθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2021.

Περιληψη αποφασης της Επιτροπης

της 24ης Φεβρουαρίου 2022

με την οποία μια πράξη συγκέντρωσης κηρύσσεται συμβατή με την εσωτερική αγορά και με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ

(Υπόθεση M.10078 – Cargotec / Konecranes)

(κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2022)1070)

(το κείμενο στην αγγλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2022/C 298/07)

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση σε υπόθεση συγκέντρωσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 2004, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (1) , και ιδίως το άρθρο 8 παράγραφος 2 του εν λόγω κανονισμού. Μη εμπιστευτική εκδοχή του πλήρους κειμένου της απόφασης δημοσιεύεται στην αγγλική γλώσσα στον δικτυακό τόπο της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm?clear=1&policy_area_id=2

I.   ΤΑ ΜΕΡΗ

(1)

Η Cargotec, με έδρα το Ελσίνκι της Φινλανδίας, παρέχει κυρίως εξοπλισμό και υπηρεσίες διαχείρισης φορτίων σε λιμένες και τερματικούς σταθμούς, καθώς και θαλάσσιων και οδικών μεταφορών. Οι κύριες δραστηριότητες της Cargotec οργανώνονται στις εξής επιχειρήσεις: i) Kalmar, η οποία παρέχει εξοπλισμό διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων και αυτοματοποιημένες λύσεις για τερματικούς σταθμούς· ii) Hiab, η οποία παρέχει εξοπλισμό διακίνησης φορτίου για οδικές μεταφορές· και iii) MacGregor, η οποία παρέχει λύσεις και υπηρεσίες μηχανικού για τον ναυτιλιακό κλάδο.

(2)

Η Konecranes, με έδρα την Hyvinkää της Φινλανδίας, παρέχει κυρίως εξοπλισμό και υπηρεσίες ανύψωσης και διακίνησης φορτίων σε ναυπηγεία, λιμένες και τερματικούς σταθμούς. Οι κύριες δραστηριότητες της Konecranes οργανώνονται: i) στον τομέα των λιμενικών λύσεων, ο οποίος παρέχει εξοπλισμό διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων και τεχνολογία αυτοματοποίησης· και ii) στον τομέα του βιομηχανικού εξοπλισμού, ο οποίος παρέχει ανυψωτήρες, γερανούς και λύσεις διακίνησης υλικών για τον κατασκευαστικό και τον μεταποιητικό κλάδο.

ΙΙ.   Η ΠΡΑΞΗ

(3)

Στις 28 Μαΐου 2021 η Επιτροπή έλαβε κοινοποίηση προτεινόμενης συγκέντρωσης σύμφωνα με το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (στο εξής: κανονισμός συγκεντρώσεων), με την οποία η Cargotec Corporation (στο εξής: Cargotec, Φινλανδία) πρόκειται να προβεί σε πλήρη συγχώνευση, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού συγκεντρώσεων, με την Konecranes Plc (στο εξής: Konecranes, Φινλανδία) μέσω συγχώνευσης με απορρόφηση και διατήρηση της νομικής μορφής σύμφωνα με το φινλανδικό δίκαιο (στο εξής: πράξη και προτεινόμενη πράξη) (2). Η Cargotec και η Konecranes αναφέρονται από κοινού ως τα «κοινοποιούντα μέρη» ή τα «μέρη».

(4)

Στις 2 Ιουλίου 2021, βασιζόμενη στην αρχική έρευνα αγοράς, η Επιτροπή εξέφρασε σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τη συμβατότητα της πράξης με την εσωτερική αγορά και τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ και εξέδωσε απόφαση για την κίνηση διαδικασίας δυνάμει του άρθρου 6 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού συγκεντρώσεων.

(5)

Στις 22 Οκτωβρίου 2021 η Επιτροπή εξέδωσε κοινοποίηση αιτιάσεων (στο εξής: ΚΑ). Στην ΚΑ, η Επιτροπή εξέφρασε την προκαταρκτική άποψη ότι η πράξη πιθανότατα θα παρακώλυε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων. Ειδικότερα, η Επιτροπή διατύπωσε αντιρρήσεις για την αγορά ελαστικοφόρων γερανογεφυρών (ΕΓ), για τις αγορές οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων (straddle carriers) και οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων (shuttle carriers), καθώς και για τις αγορές του παρακάτω κινητού εξοπλισμού: οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας). Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης ανησυχία για τον αποκλεισμό πελατών από την προμήθεια κεφαλών ανύψωσης (spreaders) κινητού εξοπλισμού.

(6)

Στις 9 Νοεμβρίου 2021 τα κοινοποιούντα μέρη υπέβαλαν την απάντησή τους στην ΚΑ και στις 16 Νοεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε ακρόαση. Καθώς η Επιτροπή ενέμεινε στις αντιρρήσεις της, στις 9 Δεκεμβρίου 2021 τα κοινοποιούντα μέρη υπέβαλαν δεσμεύσεις δυνάμει του άρθρου 8 παράγραφος 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα ανταγωνισμού που προσδιορίστηκαν στην ΚΑ. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς, τα κοινοποιούντα μέρη υπέβαλαν αναθεωρημένες δεσμεύσεις στις 6 Ιανουαρίου 2022. Με βάση τα αποτελέσματα της δεύτερης έρευνας αγοράς, στις 20 Ιανουαρίου 2022 τα κοινοποιούντα μέρη υπέβαλαν υπογεγραμμένο προσάρτημα των δεσμεύσεων.

III.   ΠΕΡΙΛΗΨΗ

(7)

Η Επιτροπή διαπίστωσε προβλήματα ανταγωνισμού ως προς τη συμβατότητα με την εσωτερική αγορά όσον αφορά τις ελαστικοφόρες γερανογέφυρες (στο εξής: ΕΓ), τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων/οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων, τα οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, τα μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και τα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας). Επιπροσθέτως, η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχία για τον αποκλεισμό πελατών από την προμήθεια κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού.

(8)

Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς και την αξιολόγηση των δεσμεύσεων, οι αναθεωρημένες δεσμεύσεις εξαλείφουν τα προβλήματα ανταγωνισμού που εντόπισε η Επιτροπή, τα οποία προκύπτουν από την προτεινόμενη πράξη.

(9)

Επομένως, προτείνεται η έκδοση απόφασης έγκρισης υπό όρους σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων.

IV.   ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.1.   ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

(10)

Στο παρόν τμήμα παρουσιάζονται οι σχετικές αγορές για τις οποίες η Επιτροπή εξέφρασε την προκαταρκτική άποψη ότι η πράξη θα παρακώλυε σε σημαντικό βαθμό τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Επιπλέον, η Επιτροπή προσδιόρισε και διερεύνησε άλλες σχετικές αγορές στις οποίες οι δραστηριότητες των μερών επικαλύπτονται ή στις οποίες υπήρχαν κάθετοι δεσμοί αλλά δεν εντοπίστηκαν προβλήματα (3).

1.1.1.   Η αγορά ελαστικοφόρων γερανογεφυρών

(11)

Οι ελαστικοφόρες γερανογέφυρες (στο εξής: ΕΓ) αποτελούν το πιο διαδεδομένο σύστημα διαχείρισης χώρων φορτοεκφόρτωσης σε μεγάλους τερματικούς σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων και σε εξειδικευμένες εγκαταστάσεις αποθήκευσης εμπορευματοκιβωτίων. Οι ΕΓ είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους χειροκίνητες, αλλά και τα δύο μέρη πωλούν επίσης αυτόματες ΕΓ οι οποίες ελέγχονται με τη χρήση λογισμικού.

(12)

Η Επιτροπή εκφράζει την άποψη ότι οι αγορές ΕΓ (είτε χειροκίνητων είτε αυτόματων) συνιστούν πιθανώς χωριστές αγορές από άλλες γερανογέφυρες, όπως οι γερανογέφυρες επί σιδηροτροχιών (στο εξής: ΓΕΣ) ή οι αυτόματες γερανογέφυρες στοιβασίας (στο εξής: ΑΓΣ).

(13)

Η Επιτροπή συμπεραίνει επίσης ότι οι προμηθευτές που δραστηριοποιούνται εκτός του ΕΟΧ δεν ασκούν ουσιαστική ανταγωνιστική πίεση στους προμηθευτές στον ΕΟΧ και συνεπώς εκφράζει την άποψη πως η σχετική γεωγραφική αγορά για την παροχή ΕΓ εκτείνεται στην επικράτεια του ΕΟΧ.

1.1.2.   Η αγορά οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων και οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων

(14)

Τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων και τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων στηρίζονται και τα δύο σε τροχούς και έχουν ανυψωτική δομή που τους επιτρέπει να σηκώνουν εμπορευματοκιβώτια. Τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων μπορούν να σηκώνουν και να στοιβάζουν εμπορευματοκιβώτια, μέχρι τέσσερα το ένα πάνω στο άλλο. Χρησιμοποιούνται επίσης για να μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια από και προς τον χώρο φορτοεκφόρτωσης, καθώς και για να φορτώνουν/εκφορτώνουν φορτηγά και αυτοκινητάμαξες. Τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας μονών εμπορευματοκιβωτίων είναι σε μεγάλο βαθμό πανομοιότυπα με τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών εμπορευματοκιβωτίων, έχουν όμως κοντύτερα σκέλη και συνεπώς χρησιμοποιούνται κυρίως για να μεταφέρουν (και όχι για να στοιβάζουν) εμπορευματοκιβώτια.

(15)

Η Επιτροπή εκφράζει την άποψη ότι τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων αποτελούν χωριστή αγορά προϊόντων από άλλους τύπους οριζόντιου εξοπλισμού και εξοπλισμού στοιβασίας όπως οι γερανογέφυρες. Μια περαιτέρω κατάτμηση των οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων μπορεί εντέλει να παραμείνει εκκρεμής, καθώς η προτεινόμενη πράξη εγείρει ανησυχίες για τις δύο εν λόγω κατηγορίες και για τη συνολική αγορά.

(16)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η ακριβής οριοθέτηση της γεωγραφικής αγοράς μπορεί να μην εξεταστεί για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης, καθώς η προτεινόμενη πράξη προκαλεί ανησυχίες τόσο για μια αγορά που εκτείνεται στην επικράτεια του ΕΟΧ όσο και για τις παγκόσμιες γεωγραφικές αγορές.

1.1.3.   Αγορές κινητού εξοπλισμού

(17)

Ο κινητός εξοπλισμός χρησιμοποιείται κυρίως για τη μεταφορά και την ανύψωση εμπορευματοκιβωτίων, άλλων φορτίων και πλατφορμών σε τερματικούς σταθμούς. Συνήθως περιλαμβάνει μηχανήματα χειρισμού (κενών ή γεμάτων) εμπορευματοκιβωτίων, περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα και οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας. Ο εν λόγω εξοπλισμός χρησιμοποιείται επίσης από βιομηχανικές εταιρείες και εταιρείες εφοδιαστικής.

(18)

Τα οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας έχουν έναν βραχίονα με κεφαλή που πιάνει το εμπορευματοκιβώτιο από πάνω, ο οποίος τους επιτρέπει χειρισμούς σε βάθος αρκετών σειρών (δηλαδή μπορούν να φτάσουν εμπορευματοκιβώτια τα οποία είναι τοποθετημένα στη δεύτερη ή τρίτη σειρά μιας στοίβας από εμπορευματοκιβώτια).

(19)

Τα μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων είναι ανυψωτικά οχήματα με ιστό τα οποία μπορούν να στοιβάζουν εμπορευματοκιβώτια μόνο στην πρώτη σειρά. Έχουν μικρότερη ανυψωτική ικανότητα από τα μηχανήματα χειρισμού γεμάτων εμπορευματοκιβωτίων και χρησιμοποιούνται για να στοιβάζουν εμπορευματοκιβώτια χωρίς φορτίο, κατά γενικό κανόνα μέχρι οκτώ εμπορευματοκιβώτια το ένα πάνω στο άλλο.

(20)

Τα περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) είναι ανυψωτικά οχήματα με ιστό εξοπλισμένα με περόνη. Χρησιμοποιούνται για μια σειρά από βαριές ανυψωτικές εργασίες, συμπεριλαμβανομένων αγαθών και φορτίων που δεν είναι τοποθετημένα σε εμπορευματοκιβώτια.

(21)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, τα μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και τα βαρέα περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) αποτελούν το καθένα χωριστή αγορά προϊόντων, κυρίως λόγω της πολύ περιορισμένης δυνατότητας υποκατάστασης από την πλευρά της ζήτησης και της περιορισμένης δυνατότητας υποκατάστασης από την πλευρά της προσφοράς.

(22)

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι κάθε μία από τις εν λόγω τρεις αγορές προϊόντων εκτείνεται στην επικράτεια του ΕΟΧ, λόγω των χαρακτηριστικών ζήτησης και ορισμένων παραγόντων προσφοράς όπως η ανάγκη για περιφερειακή παρουσία.

1.1.4.   Κεφαλές ανύψωσης

(23)

Οι κεφαλές ανύψωσης είναι συσκευές οι οποίες χρησιμοποιούνται για να πιάνουν τα εμπορευματοκιβώτια και τα μοναδοποιημένα φορτία, συνήθως με έναν μηχανισμό κλειδώματος σε κάθε γωνία της κεφαλής ανύψωσης που συνδέεται με τις τέσσερις γωνίες του εμπορευματοκιβωτίου. Χρησιμοποιούνται σε όλους τους τύπους γερανών λιμένων, σε ορισμένα είδη εξοπλισμού οριζόντιας μεταφοράς και σε ορισμένα είδη κινητού εξοπλισμού.

(24)

Η Επιτροπή εκφράζει την άποψη ότι οι κεφαλές ανύψωσης κινητού εξοπλισμού αποτελούν χωριστή αγορά από άλλους τύπους κεφαλών ανύψωσης, μεταξύ άλλων και από τις κεφαλές ανύψωσης γερανών, λόγω της μη δυνατότητας υποκατάστασης από την πλευρά της ζήτησης και της περιορισμένης δυνατότητας υποκατάστασης από την πλευρά της προσφοράς.

(25)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η σχετική γεωγραφική αγορά εκτείνεται τουλάχιστον σε επίπεδο ΕΟΧ.

1.2.   ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΟ ΠΛΕΥΡΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

(26)

Το παρόν τμήμα εστιάζει στις σχετικές αγορές για τις οποίες η Επιτροπή θεώρησε ότι η πράξη θα μπορούσε να παρακωλύσει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό.

1.2.1.   Οριζόντια μη συντονισμένα αποτελέσματα στην αγορά ΕΓ

(27)

Στην αγορά ΕΓ, η συγχωνευθείσα οντότητα θα είχε ένα συνδυασμένο μερίδιο αγοράς [70-80]% στον ΕΟΧ, ούσα τριπλάσια από τον επόμενο ανταγωνιστή, την ZPMC. Ενώ το μερίδιο αγοράς της Cargotec είχε πτωτική πορεία, η Konecranes παρέμεινε ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της αγοράς. Παρότι το μερίδιο αγοράς της ZPMC αυξήθηκε προσφάτως, αυτό βασίζεται κυρίως σε μία μόνο σύμβαση, η οποία είναι η υψηλότερη που έχει κατακυρωθεί ποτέ εντός ΕΟΧ. Επιπροσθέτως η ιδιαιτερότητα της ζήτησης στον ΕΟΧ και οι υψηλοί φραγμοί εισόδου εξηγούν τους λόγους για τους οποίους άλλες επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες εκτός ΕΟΧ δεν έχουν πουλήσει ούτε ένα τεμάχιο εξοπλισμού ΕΓ σε κανέναν πελάτη τα τελευταία 10 χρόνια. Άλλοι προμηθευτές στον ΕΟΧ είναι πολύ μικροί για να αποτελέσουν ουσιαστική εναλλακτική για τα μέρη. Όσον αφορά την πτωτική κερδοφορία της επιχείρησης Cargotec, τα στοιχεία τα οποία προσκομίστηκαν από τα μέρη δεν είναι επαρκή για να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η Cargotec θα εξερχόταν από την αγορά απουσία της συγχώνευσης.

(28)

Συνεπώς, στο σχέδιο η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η πράξη, όπως κοινοποιήθηκε, παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό με τη δημιουργία δεσπόζουσας θέσης στην αγορά ΕΓ εντός ΕΟΧ.

1.2.2.   Οριζόντια μη συντονισμένα αποτελέσματα στην αγορά οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών/μονών εμπορευματοκιβωτίων

(29)

Για τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων, η πράξη θα είχε ουσιαστικά ως αποτέλεσμα να οδηγήσει η συγκέντρωση σε μονοπώλιο, με μερίδια αγοράς [90-100]% τόσο σε επίπεδο ΕΕΑ όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρότι η κινεζική ZPMC εισήλθε πρόσφατα στην αγορά, θα ήταν ο μοναδικός (πολύ μικρός) ανταγωνιστής που θα απέμενε στην αγορά. Η έρευνα αγοράς επιβεβαίωσε ότι η ΖPMC είναι απίθανο να λάβει παραγγελίες μεγάλης κλίμακας τα επόμενα πέντε χρόνια.

(30)

Συνεπώς, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η πράξη, όπως κοινοποιήθηκε, παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό με τη δημιουργία δεσπόζουσας θέσης.

1.2.3.   Οριζόντια μη συντονισμένα αποτελέσματα στις αγορές κινητού εξοπλισμού

(31)

Στην αγορά οχημάτων εμπρόσθιας στοιβασίας, η πράξη θα οδηγούσε σε ένα πολύ μεγάλο μερίδιο αγοράς της συγχωνευθείσας οντότητας (πάνω από 70 %) σε μία αγορά που παρουσιάζει ήδη συγκέντρωση. Θα καταργούσε επίσης τον έντονο και στενό ανταγωνισμό ανάμεσα στα κοινοποιούντα μέρη, τα οποία σχεδιάζουν να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους. Επιπροσθέτως δεν υπάρχουν επαρκείς εναλλακτικές δυνατότητες περιορισμού της συγχωνευθείσας οντότητας.

(32)

Συνεπώς, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η πράξη, όπως κοινοποιήθηκε, παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό με τη δημιουργία δεσπόζουσας θέσης.

(33)

Στην αγορά μηχανημάτων χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων, η πράξη θα δημιουργούσε μια οιονεί δυοπωλιακή κατάσταση στην οποία η συγχωνευθείσα οντότητα θα ήταν ο ηγέτης της αγοράς με ένα μεγάλο μερίδιο αγοράς ([40-50]%) και με έναν μόνο μεγάλο ανταγωνιστή (Hyster). Η πράξη θα καταργούσε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα κοινοποιούντα μέρη, ο οποίος υπήρξε έντονος και στενός ανάμεσά τους κατά την προ πράξης περίοδο. Επιπροσθέτως δεν υπάρχουν επαρκείς εναλλακτικές δυνατότητες περιορισμού της συγχωνευθείσας οντότητας. Αντιθέτως, η πράξη πιθανόν να μείωνε την ανταγωνιστική πίεση επί των λοιπών ανταγωνιστών, καθιστώντας πιθανή μια αύξηση στην τιμή της δεύτερης παραγγελίας.

(34)

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η πράξη θα παρεμπόδιζε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό εξαλείφοντας τις σημαντικές ανταγωνιστικές πιέσεις που είχαν αλληλοασκηθεί από τα κοινοποιούντα μέρη και μειώνοντας την ανταγωνιστική πίεση επί των λοιπών ανταγωνιστών.

(35)

Στην αγορά περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας), η πράξη θα οδηγούσε σε ένα πολύ μεγάλο μερίδιο αγοράς της συγχωνευθείσας οντότητας (πάνω από 50 %) σε μια αγορά που ήδη παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση. Η πράξη θα καταργούσε επίσης τον έντονο και στενό ανταγωνισμό μεταξύ των κοινοποιούντων μερών. Επιπροσθέτως δεν υπάρχουν επαρκείς εναλλακτικές δυνατότητες περιορισμού της συγχωνευθείσας οντότητας.

(36)

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι η πράξη θα παρεμπόδιζε σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην αγορά των περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας) εντός ΕΟΧ, με τη δημιουργία δεσπόζουσας θέσης και την εξάλειψη των σημαντικών ανταγωνιστικών πιέσεων.

1.2.4.   Συνέπειες αποκλεισμού πελατών στην αγορά κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού

(37)

Όσον αφορά τους κάθετους δεσμούς, η Cargotec δραστηριοποιείται επί του παρόντος μέσω της θυγατρικής της Bromma στην ανάντη προμήθεια κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού. Η Konecranes προμηθεύεται βραχίονες ανύψωσης κινητού εξοπλισμού από τον μοναδικό ανεξάρτητο κατασκευαστή, την Elme. Η μετατόπιση της σημαντικής ζήτησης της Konecranes στην Bromma θα επηρέαζε επομένως την Elme και θα είχε αντίκτυπο στην αγορά. Δεδομένης της θέσης της Cargotec στην ανάντη αγορά, της σημασίας της κατάντη Konecranes, καθώς και της συνδυασμένης θέσης στον κατάντη κινητό εξοπλισμό, η συγχωνευθείσα οντότητα θα είχε τη δυνατότητα και το κίνητρο να αποκλείσει την Elme από τον σημαντικό πελάτη της.

1.2.5.   Συμπέρασμα

(38)

Η απόφαση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κοινοποιηθείσα συγκέντρωση εγείρει σοβαρές αμφιβολίες όσον αφορά τη συμβατότητά της με την εσωτερική αγορά σχετικά με τις ΕΓ, τα οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών/μονών εμπορευματοκιβωτίων, τα οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, τα μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων και τα περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου (>10 τόνων ανυψωτικής ικανότητας). Επιπροσθέτως, η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχία σχετικά με τον αποκλεισμό πελατών από την παροχή κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού.

1.2.6.   Δεσμεύσεις που πρότειναν τα μέρη

(39)

Για να αρθούν οι προαναφερθείσες ανησυχίες όσον αφορά τον ανταγωνισμό, τα μέρη πρότειναν τις ακόλουθες δεσμεύσεις.

(40)

Για να αρθούν οι ανησυχίες για τις αγορές ΕΓ και οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών και μονών εμπορευματοκιβωτίων, η Cargotec δεσμεύεται να εκχωρήσει τους γερανούς λιμένων και την επιχειρηματική μονάδα των οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών/μονών εμπορευματοκιβωτίων, γνωστή ως «Kalmar Automation Solutions» ή «KAS». Η εκποίηση της KAS περιλαμβάνει όλα τα ενσώματα και άυλα στοιχεία του ενεργητικού και το προσωπικό όπως αυτά περιγράφονται στο παράρτημα και στα προσαρτήματα των δεσμεύσεων (στο εξής: πακέτο KAS), μεταξύ άλλων: (a) όλες τις γραμμές παραγωγής, τα σχετικά αποθέματα τελικών προϊόντων, τα εξαρτήματα, τις πρώτες ύλες και τα ανταλλακτικά, καθώς και τα εργαλεία και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται για την παράδοση έργων και την επιτόπια εγκατάσταση, (b) τα έργα ανάπτυξης προϊόντων, (c) τις συμφωνίες πελατών και, κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, τις συμφωνίες προμήθειας και τις συμφωνίες αντιπροσώπευσης/εμπορικής αντιπροσωπείας, (d) τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και την τεχνογνωσία (ΔΔΙ) που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο από την επιχείρηση KAS, επιπροσθέτως, κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, μια άδεια ΔΔΙ που χρησιμοποιείται επί του παρόντος σε προϊόντα εκτός των δραστηριοτήτων της εκχωρούμενης επιχείρησης, η οποία όμως χρησιμοποιείται επίσης στην επιχείρηση KAS, (e) την εκχώρηση του εμπορικού σήματος Kalmar για χρήση όσον αφορά την προμήθεια και την επισκευή γερανών λιμένων και εξοπλισμού οριζόντιας μεταφοράς (ΕΟΑ), στην περίπτωση που ο αγοραστής δεν έχει ένα γνωστό εμπορικό σήμα στη βιομηχανία διαχείρισης υλικού και εξοπλισμού βαρέως τύπου. Τα μέρη διατηρούν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν το εμπορικό σήμα Kalmar για οποιονδήποτε άλλον εξοπλισμό, αλλά θα το διαφοροποιήσουν. (f) σε περίπτωση που ο αγοραστής έχει ήδη γνωστό σήμα σε αυτή τη βιομηχανία, μπορεί να αιτηθεί να μην χρησιμοποιούν τα κοινοποιούντα μέρη το σήμα Kalmar για να πωλούν γερανούς λιμένων και/ή οριζόντιο εξοπλισμό για δέκα (10) έτη μετά το κλείσιμο, Επίσης, κατόπιν επιλογής του αγοραστή, τα μέρη και ο αγοραστής θα συνάψουν συμφωνίες προκειμένου να επιτραπεί στον αγοραστή να πωλεί γερανούς λιμένων και οριζόντιο εξοπλισμό κάνοντας χρήση του σήματος Kalmar για περίοδο πέντε ετών, (g) κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, τη μεταβίβαση της σύμβασης συναρμολόγησης την οποία έχει επί του παρόντος η Cargotec με την κινεζική υπεργολάβο και την οριστική σύμβαση παροχής υπηρεσιών συναρμολόγησης από την PTZ στην Πολωνία.

(41)

Το πακέτο προβλέπει επίσης την εκποίηση του εργοστασίου συναρμολόγησης της Cargotec στην πόλη Stargard της Πολωνίας, εξαιρούμενων όλου του προσωπικού και των περιουσιακών στοιχείων τα οποία χρησιμοποιούνται από την επιχειρηματική μονάδα γερανών φόρτωσης Hiab. H Cargotec θα εξαιρέσει επίσης όλα τα περιουσιακά στοιχεία και το προσωπικό που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη δική της επιχείρηση κινητού εξοπλισμού υπό την προϋπόθεση της γνώμης του εντολοδόχου παρακολούθησης και της έγκρισης της Επιτροπής. Η μεταβίβαση των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων θα ολοκληρωθεί εντός είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από το κλείσιμο. Στο μεταξύ, η Cargotec και ο αγοραστής θα συνάψουν μεταβατική συμφωνία μίσθωσης και παροχής υπηρεσιών.

(42)

Επιπροσθέτως, το πακέτο περιλαμβάνει ρήτρα αρχικού αγοραστή και συγκεκριμένα κριτήρια αγοραστή.

(43)

Προκειμένου να αρθούν οι ανησυχίες στις αγορές κινητού εξοπλισμού, η Konecranes δεσμεύεται να εκχωρήσει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες κατασκευής και εμπορευματοποίησης οχημάτων εμπρόσθιας στοιβασίας, μηχανημάτων χειρισμού γεμάτων εμπορευματοκιβωτίων, μηχανημάτων χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων καθώς και περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων βαρέως τύπου μαζί με τα αντίστοιχα ανταλλακτικά και την τεχνική υποστήριξη (στο εξής: πακέτο MEQ). Στα ενσώματα και άυλα στοιχεία του ενεργητικού και στο προσωπικό που πρόκειται να εκχωρηθούν περιλαμβάνονται τα εξής: (a) o κινητός εξοπλισμός Ε&Α της Konecranes, η μονάδα παραγωγής και το κέντρο διανομής ανταλλακτικών στη Σουηδία, καθώς και η μονάδα παραγωγής και το κέντρο διανομής ανταλλακτικών στην Κίνα, (b) όλες οι γραμμές παραγωγής κινητού εξοπλισμού, όλα τα υπάρχοντα αποθέματα τελικών προϊόντων, τα εξαρτήματα, οι πρώτες ύλες και τα ανταλλακτικά, συμπεριλαμβανομένων των μεταβατικών συμβάσεων παροχής υπηρεσιών αποθήκευσης των ανταλλακτικών, καθώς και ο εξοπλισμός κατασκευής, δοκιμής και επισκευής, (c) Ε&Α και τα υπό ανάπτυξη έργα με τις σχετικές πληροφορίες, (d) οι συμφωνίες πελατών, διανομής, αντιπροσώπευσης και προμηθειών που είχαν συναφθεί από τις νομικές οντότητες που αποτελούν τμήμα της εκχωρούμενης επιχείρησης. (e) η Konecranes θα καταβάλει κάθε εύλογη δυνατή προσπάθεια να μεταβιβάσει συμφωνίες σχετικά με την παροχή κινητού εξοπλισμού, οι οποίες δεν έχουν συναφθεί από τις νομικές οντότητες που αποτελούν τμήμα της εκχωρούμενης επιχείρησης. Σε περίπτωση που οι πελάτες δεν συμφωνούν με τη μεταβίβαση, η Konecranes θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να βρεθεί άλλη λύση για τη μεταβίβαση της σχετικής επιχείρησης, (f) τα εμπορικά σήματα, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα δικαιώματα σχεδίων και άλλη τεχνολογία διανοητικής ιδιοκτησίας και τεχνογνωσία που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος αποκλειστικά ή κυρίως στην επιχείρηση κινητού εξοπλισμού, (g) κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, μια άδεια χρήσης του εμπορικού σήματος Konecranes με στόχο την πώληση των υπαρχόντων αποθεμάτων και των ανταλλακτικών των προϊόντων κινητού εξοπλισμού, καθώς και μια περίοδος απαγόρευσης κατά την οποία ούτε τα μέρη ούτε ο αγοραστής επιτρέπεται να πωλούν προϊόντα κινητού εξοπλισμού υπό το εμπορικό σήμα της Konecranes, (h) κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, η Konecranes θα παράσχει άδεια για τα εν λόγω διπλώματα ευρεσιτεχνίας και λοιπή διανοητική ιδιοκτησία, τεχνολογία και τεχνογνωσία που χρησιμοποιείται από την Konecranes κυρίως σε προϊόντα εκτός του πεδίου δραστηριοτήτων της εκχωρούμενης επιχείρησης MEQ τα οποία όμως χρησιμοποιούνται και στην επιχείρηση κινητού εξοπλισμού, (i) κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, η Konecranes θα παράσχει επίσης μεταβατικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών οι οποίες περιλαμβάνουν: απομακρυσμένο έλεγχο και πλατφόρμες διαχείρισης συντήρησης. Όσον αφορά την εφαρμογή TruConnect, κατόπιν αιτήματος του αγοραστή, η Konecranes μπορεί αντί αυτής να παράσχει αντίγραφο της TruConnect για τον κινητό εξοπλισμό.

(44)

Το εν λόγω πακέτο περιλαμβάνει επίσης και ρήτρα αρχικού αγοραστή.

1.2.7.   Εκτίμηση των προτεινόμενων δεσμεύσεων

(45)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το πακέτο KAS εξαλείφει τη συνολική οριζόντια επικάλυψη που επέφερε η πράξη στις αγορές ΕΓ και οχημάτων μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών/μονών εμπορευματοκιβωτίων. Το πακέτο KAS συνίσταται επίσης σε μια βιώσιμη και αυτοτελή επιχείρηση η οποία μπορεί να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά τη συγχωνευθείσα οντότητα σε μακροπρόθεσμη βάση. Συγκεκριμένα, η αντίστροφη εξαίρεση του εργοστασίου της Stargard και η άδεια ακολουθούμενη από μια περίοδο απαγόρευσης χρήσης του εμπορικού σήματος Kalmar συνεισφέρουν στην ελκυστικότητα και βιωσιμότητα της εκχωρούμενης επιχείρησης. Επιπροσθέτως, η ρήτρα αρχικού αγοραστή, μαζί με την απαιτούμενη έγκριση της Επιτροπής για διατήρηση τυχόν περιουσιακών στοιχείων στο εργοστάσιο της Stargard, μετριάζουν τους κινδύνους εφαρμογής της εν λόγω εκχώρησης.

(46)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το πακέτο MEQ εξαλείφει τις οριζόντιες επικαλύψεις στις αγορές κινητού εξοπλισμού και τον κίνδυνο αποκλεισμού πελατών στην αγορά κεφαλών ανύψωσης κινητού εξοπλισμού. Το πακέτο MEQ περιλαμβάνει μια βιώσιμη και ανταγωνιστική επιχείρηση η οποία μπορεί να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά τη συγχωνευθείσα οντότητα σε μακροπρόθεσμη βάση. Επιπροσθέτως, η ρήτρα αρχικού αγοραστή διασφαλίζει ότι η πράξη θα εφαρμοστεί μόνο αφού η Επιτροπή εγκρίνει έναν αγοραστή, με αποτέλεσμα να περιορίζονται πιθανοί κίνδυνοι όσον αφορά την εφαρμογή.

(47)

Ως εκ τούτου, στο σχέδιο απόφασης η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, βάσει των δεσμεύσεων που πρότειναν τα μέρη, η κοινοποιηθείσα συγκέντρωση δεν θα οδηγήσει σε σημαντική παρακώλυση του ανταγωνισμού στις παρακάτω αγορές: ΕΓ, οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας πολλαπλών/μονών εμπορευματοκιβωτίων, οχήματα εμπρόσθιας στοιβασίας, μηχανήματα χειρισμού κενών εμπορευματοκιβωτίων, περονοφόρα ανυψωτικά οχήματα βαρέως τύπου και κεφαλές ανύψωσης κινητού εξοπλισμού.

V.   ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

(48)

Για τους προαναφερόμενους λόγους, η απόφαση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, υπό την προϋπόθεση της πλήρους συμμόρφωσης με τις δεσμεύσεις που υπέβαλαν τα μέρη, η προτεινόμενη συγκέντρωση δεν θα παρακωλύσει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ή σε σημαντικό τμήμα αυτής.

(49)

Ως εκ τούτου, η συγκέντρωση θα πρέπει να κηρυχθεί συμβατή με την εσωτερική αγορά και τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 2 και το άρθρο 8 παράγραφος 2 του κανονισμού συγκεντρώσεων, καθώς και με το άρθρο 57 της συμφωνίας ΕΟΧ, σύμφωνα με τους όρους και τις υποχρεώσεις που προορίζονται να διασφαλίσουν ότι οι οικείες επιχειρήσεις τηρούν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι της Επιτροπής.

---

(1)  ΕΕ L 24 της 29.1.2004, σ. 1.

(2)  Δημοσίευση στην EE C 215 της 7.6.2021, σ. 8.

(3)  Οι εν λόγω αγορές αφορούν την οριζόντια επικάλυψη στην αγορά γερανών φορτοεκφόρτωσης πλοίων, στην αγορά γερανογεφυρών επί σιδηροτροχιών και στην αγορά αυτόματων γερανών στοιβασίας, την πιθανή επικάλυψη στην αγορά αυτόματα κατευθυνόμενων οχημάτων και στην αγορά ελκυστήρων με συρόμενες βάσεις, καθώς και τον κάθετο δεσμό μεταξύ της αγοράς κεφαλών ανύψωσης γερανών (ανάντη) και των κινητών γερανών λιμένων (κατάντη).