(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία το Βέλγιο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για το Βέλγιο δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος του Βελγίου όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος του Βελγίου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων του στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών, καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της της 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή οικονομική κάμψη απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Το Βέλγιο ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις περιφέρειες λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών και εδαφικών ανισοτήτων στο εσωτερικό του Βελγίου. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 30 Απριλίου 2020, το Βέλγιο υπέβαλε το εθνικό του πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Το Βέλγιο υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Στις 13 Ιουλίου 2018, το Συμβούλιο συνέστησε στο Βέλγιο να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) δεν θα υπερβεί το 1,8 % το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Δεδομένου ότι, σύμφωνα με την αξιολόγηση, το Βέλγιο πληροί τις προϋποθέσεις για την αιτούμενη προσωρινή απόκλιση κατά 0,5 % του ΑΕΠ βάσει της ρήτρας διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η απαιτούμενη διαρθρωτική προσαρμογή για το 2019 μειώθηκε σε 0,1 % του ΑΕΠ, ποσοστό το οποίο αντιστοιχεί σε ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών που δεν υπερβαίνει το 2,8 % το 2019. Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι υπάρχει σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Η εν λόγω απόκλιση αποτελεί σχετικό παράγοντα στην έκθεση της Επιτροπής που καταρτίστηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης του Βελγίου με το κριτήριο του χρέους το 2019.

(13)

Στο οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναμένει επιδείνωση του ονομαστικού ισοζυγίου από έλλειμμα 1,9 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 7,5 % του ΑΕΠ το 2020. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 98,6 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί σε περίπου 115 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(14)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, το Βέλγιο έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας του, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 2,3 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται ένα ομοσπονδιακό σύστημα παροχών προσωρινής ανεργίας, εισόδημα αναπλήρωσης για τους αυτοαπασχολούμενους, ομοσπονδιακή πρόβλεψη για τις δαπάνες που σχετίζονται με την κρίση, διάφορες περιφερειακές παροχές για τις επιχειρήσεις ή τα άτομα και τομεακές επιδοτήσεις. Η ποσοτικοποίηση των επιβαρυντικών για το έλλειμμα μέτρων συμπίπτει, σε γενικές γραμμές, με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, αφού ληφθεί υπόψη η διαφορετική μεταχείριση του κόστους των αυτόματων σταθεροποιητών. Επιπλέον, το Βέλγιο ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Τα εν λόγω μέτρα αφορούν τις ομοσπονδιακές και τις περιφερειακές δανειακές εγγυήσεις για τις εταιρείες και τους αυτοαπασχολούμενους, οι οποίες εκτιμώνται στο 11,8 % του ΑΕΠ στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Εφαρμόζονται επίσης αναβολές καταβολής φόρων, ιδίως όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, αλλά δεν ποσοτικοποιούνται στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε το Βέλγιο συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα.

(15)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης του Βελγίου προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -8,9 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -4,2 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 113,8 % του ΑΕΠ το 2020.

(16)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της μη συμμόρφωσης του Βελγίου με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και τη σχεδιαζόμενη υπέρβαση του ορίου 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια του ελλείμματος και του χρέους, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

(17)

Για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, οι βελγικές αρχές ενέκριναν μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων ώστε να μετριαστούν οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της απότομης οικονομικής κάμψης. Έχει θεσπιστεί σύστημα εγγυήσεων ύψους 50 δισεκατ. EUR για νέες βραχυπρόθεσμες πιστώσεις που χορηγούνται σε βιώσιμες επιχειρήσεις. Οι περιφέρειες και οι κοινότητες έχουν επίσης θεσπίσει εγγυήσεις για τα ενδιάμεσα και τα κανονικά επιχειρηματικά δάνεια, τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων υπό μορφή άμεσων δανείων, καθώς και μέτρα για την οικονομική στήριξη των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση της νόσου COVID-19. Είναι δυνατή η παράταση της αποπληρωμής των υφιστάμενων ενυπόθηκων δανείων και των επιχειρηματικών δανείων. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα προσωρινής αναστολής της πτωχευτικής διαδικασίας για τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί σοβαρά. Έχουν δημιουργηθεί διάφορα κίνητρα για την ενθάρρυνση περισσότερων εργαζομένων να παραμείνουν ή να επιστρέψουν στην εργασία τους, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση των δραστηριοτήτων. Είναι δυνατή, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αναβολή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και καταβολής φόρων, όπως ο φόρος προστιθέμενης αξίας και οι φόροι εισοδήματος εταιρειών και φυσικών προσώπων, ή η απαλλαγή από αυτές. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει επιτρέψει στις επιχειρήσεις που επλήγησαν από την κρίση της νόσου COVID-19 να κάνουν χρήση του συστήματος προσωρινής ανεργίας λόγω ανωτέρας βίας, του οποίου έχει αυξήσει τις παροχές. Διατίθεται μηνιαίο εισόδημα αναπλήρωσης για τους αυτοαπασχολούμενους των οποίων η δραστηριότητα διακόπηκε για τουλάχιστον επτά συνεχόμενες ημέρες. Η προοδευτική μείωση των παροχών ανεργίας έχει προσωρινά παγώσει. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προετοιμάζει επίσης ένα επιπλέον σύνολο μέτρων για την καταπολέμηση της αφερεγγυότητας των επιχειρήσεων, όπως η απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος εταιρειών και φυσικών προσώπων για το οικονομικό έτος 2020.

(18)

Το βελγικό σύστημα υγείας σημειώνει ικανοποιητικές επιδόσεις όσον αφορά την παροχή εντατικής νοσηλείας στα νοσοκομεία. Ωστόσο, η πανδημία COVID-19 έχει καταδείξει ορισμένες ελλείψεις όσον αφορά την ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας όταν αυτό έρχεται αντιμέτωπο με σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας. Τούτο υποδηλώνει ότι το Βέλγιο αντιμετωπίζει διαρθρωτική έλλειψη εργαζομένων στον τομέα της υγείας, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί. Στο άμεσο μέλλον, η εξασφάλιση επαρκών ιατρικών προϊόντων κρίσιμης σημασίας, συμπεριλαμβανομένων των μέσων προστασίας, ιδίως για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και άλλους εργαζόμενους που εκτίθενται σε κινδύνους, θα εξακολουθήσει να έχει καθοριστική σημασία. Μια στρατηγική για τη δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πλήρως συντονισμένη με τις πολιτικές πρόληψης και μακροχρόνιας περίθαλψης, θα εξακολουθήσει να είναι απαραίτητη βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων δημόσιας υγείας, όπως η πανδημία COVID-19. Η ομαλή εφαρμογή της συμφωνίας της διυπουργικής διάσκεψης για τη δημόσια υγεία, η οποία προβλέπει την προσωρινή διάθεση προσωπικού και υποδομών νοσοκομείων (ομοσπονδιακή αρμοδιότητα) σε εγκαταστάσεις μακροχρόνιας περίθαλψης (αρμοδιότητα των κοινοτήτων) στη διάρκεια της κρίσης της νόσου COVID-19 αποτελεί σημαντικό δομικό στοιχείο στο πλαίσιο αυτό.

(19)

Μολονότι ανήλθε σε πρωτοφανή επίπεδα το 2019 και στις αρχές του 2020, η αύξηση της απασχόλησης στο Βέλγιο διακόπηκε απότομα λόγω της κρίσης της νόσου COVID-19. Τα υφιστάμενα δημόσια καθεστώτα εισοδηματικής στήριξης του Βελγίου, όπως το σύστημα προσωρινής ανεργίας για τους υπαλλήλους και το δικαίωμα προσωρινής αναλογικής αποζημίωσης και διατήρησης ασφαλιστικών δικαιωμάτων (droit passerelle) για τους αυτοαπασχολούμενους, παρέχουν μερική αποζημίωση για τις απώλειες εισοδήματος λόγω του μειωμένου χρόνου εργασίας. Τα εν λόγω συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον περιορισμό του αντικτύπου της μείωσης της παραγωγής στα επίπεδα απασχόλησης. Ωστόσο, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 7 % το 2020 και να σημειώσει μικρή πτώση στο 6,6 % το 2021. Για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο η αύξηση της ανεργίας να καταστεί διαρθρωτική, θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, οι οποίες εξακολουθούν να είναι περιορισμένες, καθώς είναι μεγάλο το ποσοστό των ανέργων που συμμετέχουν σε μέτρα των πολιτικών αυτών, ενώ το ποσοστό μετάβασης από την ανεργία στην απασχόληση είναι μικρό. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση ολοκληρωμένης προσέγγισης για τους πλέον απομακρυσμένους από την αγορά εργασίας, οι οποίοι ενδέχεται να επηρεαστούν περισσότερο από τις αρνητικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης της νόσου COVID-19. Στις ευπαθείς ομάδες περιλαμβάνονται ιδίως τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης, τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και τα άτομα με αναπηρία. Επιπλέον, η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας παραμένει κατά μέσο όρο υψηλή σε όλα τα επίπεδα των μισθών, εξαιρουμένων των πολύ χαμηλόμισθων (50 % του μέσου μισθού). Η επιβάρυνση αυτή αποτελεί αιτία του σχετικά υψηλού κόστους εργασίας, το οποίο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη ζήτηση εργασίας, ιδίως για τις θέσεις εργασίας χαμηλής παραγωγικότητας.

(20)

Η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού θα πρέπει να προωθείται προς τομείς με σημαντικές ελλείψεις, όπως η υγεία, οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) και τα τεχνικά και επαγγελματικά επαγγέλματα. Η κινητικότητα αυτή θα συνοδεύεται από σημαντικές ανάγκες επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων και θα απαιτεί αύξηση του επιπέδου συμμετοχής των ενηλίκων στην εκπαίδευση και κατάρτιση, μεταξύ άλλων με την πρόβλεψη περιόδων μειωμένου χρόνου εργασίας. Υπάρχουν ανησυχίες ότι τα υφιστάμενα συστήματα κινήτρων για την κατάρτιση δεν χρησιμοποιούνται από εκείνους που θα ωφελούνταν περισσότερο, όπως τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης, οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας και τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Οι ανεπαρκείς γλωσσικές δεξιότητες αποτελούν μείζον εμπόδιο, ιδίως στη δίγλωσση αγορά εργασίας των Βρυξελλών. Οι κοινότητες λαμβάνουν μέτρα για να αυξήσουν το ενδιαφέρον υπέρ των σπουδών στους τομείς των φυσικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών, αλλά υπάρχουν περιθώρια για πιο ολοκληρωμένες στρατηγικές ώστε να καλυφθούν οι μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Το συνολικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων είναι ικανοποιητικό, αλλά παραμένει στάσιμο. Το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων των νέων, ιδίως των νέων με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης και έχει επιδεινωθεί τα τελευταία έτη. Η διαθεσιμότητα επαρκούς εξοπλισμού και σύνδεσης στο διαδίκτυο για όλους τους σπουδαστές, σε συνδυασμό με τα αναγκαία προγράμματα κατάρτισης και καθοδήγησης των διδασκόντων, είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση της πρόσβασης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Αυτό είναι επίσης απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι οι υφιστάμενες ανισότητες στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα επιδεινωθούν λόγω της κρίσης της νόσου COVID-19.

(21)

Το Βέλγιο έχει θεσπίσει πολλά καθεστώτα για τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων ένα καθεστώς κρατικών εγγυήσεων για δάνεια και διάφορα περιφερειακά καθεστώτα, τα οποία έχουν κοινοποιηθεί βάσει του προσωρινού πλαισίου για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης, με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας πανδημίας COVID-19. Η αποδοτική και αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω καθεστώτων, μεταξύ άλλων και από τους ενδιάμεσους φορείς, είναι καίριας σημασίας για να διασφαλιστεί ότι θα ωφεληθούν από τα καθεστώτα αυτά οι επιχειρήσεις, και ιδίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και οι αυτοαπασχολούμενοι, ώστε να προστατευθούν και να ανακάμψουν ταχύτερα. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των ενδιάμεσων φορέων.

(22)

Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, η διοικητική επιβάρυνση των επιχειρήσεων ανέρχεται σε περίπου 7 δισεκατ. EUR ετησίως (1,6 % του ΑΕΠ), εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από τη συμμόρφωση με τη φορολογική και την εργατική νομοθεσία. Το φορολογικό σύστημα είναι πολύπλοκο λόγω των διαφόρων φορολογικών δαπανών. Η διαχείριση της μισθοδοσίας είναι πολύπλοκη για τις επιχειρήσεις, ιδίως για εκείνες που πρέπει να διαχειρίζονται τα διάφορα περιφερειακά συστήματα. Οι επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με ολοένα και περισσότερες καθυστερήσεις πληρωμών από τις δημόσιες αρχές, γεγονός το οποίο συμβάλλει στην πτώχευση επιχειρήσεων και στην επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος. Υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση οικοδομικών αδειών, καθώς και στη σύνδεση με τα δίκτυα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης. Η διαδικασία μεταβίβασης ακίνητης περιουσίας είναι από τις πιο χρονοβόρες και από τις πιο δαπανηρές στην Ένωση. Υπάρχουν σημαντικές περιφερειακές αποκλίσεις όσον αφορά τις απαιτήσεις πρόσβασης στα βιοτεχνικά/κατασκευαστικά επαγγέλματα. Το σωρευτικό αποτέλεσμα των υψηλών επιπέδων ρύθμισης, του υψηλού μισθολογικού κόστους και των δυσκαμψιών της αγοράς εργασίας επιβαρύνει τις επιδόσεις του τομέα του λιανικού εμπορίου. Οι κανόνες σχετικά με το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων, τις προσφορές, τις εκπτώσεις και τους διαύλους διανομής των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων επιβαρύνουν το περιβάλλον λειτουργίας των εμπόρων λιανικής. Η εισαγωγή της τεχνολογίας 5G ενδέχεται να καθυστερήσει, μεταξύ άλλων εξαιτίας των αυστηρών περιβαλλοντικών και υγειονομικών προτύπων για την προστασία από την ακτινοβολία (ιδίως στις Βρυξέλλες), τα οποία διαφέρουν σε κάθε περιφέρεια, καθώς και λόγω των υψηλών τελών για τις κεραίες στις Βρυξέλλες και της χρονοβόρας έκδοσης αδειών για την εγκατάσταση κεραιών. Στον τομέα της αφερεγγυότητας, δεν υπάρχει ειδική απλουστευμένη διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών για τις ΜΜΕ, ενώ μόνο οι οφειλέτες μπορούν να ξεκινήσουν τις διαδικασίες αφερεγγυότητας. Παρά τις σταδιακές βελτιώσεις, η ανεπαρκής ψηφιοποίηση και η έλλειψη πόρων εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση για το δικαστικό σύστημα. Οι χρονοβόρες διαδικασίες της διοικητικής δικαιοσύνης προκαλούν σημαντικές καθυστερήσεις στις υποθέσεις που αφορούν δημόσιες συμβάσεις και οικοδομικές άδειες. Βασικοί φορείς επιβολής στους τομείς της εποπτείας της αγοράς, του ανταγωνισμού και των σιδηροδρομικών μεταφορών δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

(23)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα δημόσια επενδυτικά έργα και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων, κάτι το οποίο θα συμβάλει επίσης στη βιομηχανική μετάβαση. Όπως αναφέρεται στο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) 2021-2030, το Βέλγιο έχει σημαντικές επενδυτικές ανάγκες στον τομέα των βιώσιμων μεταφορών, ιδίως για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ηλεκτρικής κινητικότητας. Πριν από την κρίση της νόσου COVID-19, οι βελγικές περιφέρειες είχαν ανακοινώσει σημαντικά πολυετή σχέδια υποδομών μεταφορών. Πραγματοποιούνται σημαντικές επενδύσεις στον προαστιακό σιδηρόδρομο γύρω από τις Βρυξέλλες, στη σηματοδότηση, στις συνδέσεις των λιμένων και στις διασυνοριακές σιδηροδρομικές συνδέσεις. Έχουν επίσης δρομολογηθεί σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές του υπόγειου σιδηρόδρομου, του τραμ και των λεωφορείων των Βρυξελλών. Το ΕΣΕΚ εντόπισε επίσης σημαντικές επενδυτικές ανάγκες όσον αφορά τα εξής: ανανεώσιμη και ευέλικτη παραγωγή ενέργειας, διασυνδέσεις, έξυπνα δίκτυα, αποθήκευση και ενεργειακή απόδοση, για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων σχετικά με την ενέργεια και το κλίμα, για την υλοποίηση της νομικής δέσμευσης του Βελγίου να καταργήσει πλήρως την πυρηνική ενέργεια έως το 2025 και να ανακαινίσει το 80 % του κτιριακού αποθέματος το οποίο κατασκευάστηκε πριν από τη θέσπιση κανόνων για την ενέργεια. Σε αντίθεση με τη σχετικά υψηλή ένταση της ιδιωτικής έρευνας και ανάπτυξης (Ε & Α), η δημόσια έρευνα και ανάπτυξη παραμένει ελαφρώς χαμηλότερη από εκείνη των περισσότερων κρατών μελών με παρόμοιο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Το Βέλγιο κινδυνεύει να μείνει πίσω στην ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G, καθώς δεν σχεδιάζει να εκχωρήσει τις πρωτοπόρες ζώνες 5G εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τη νομοθεσία της Ένωσης. Τον Μάρτιο του 2020, ως προσωρινή λύση, οι βελγικές αρχές ξεκίνησαν δημόσια διαβούλευση για προσωρινές εθνικές άδειες για το διαθέσιμο φάσμα των 200 MHz στη ζώνη συχνοτήτων 3.6-3.8 GHz. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει το Βέλγιο να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό το Βέλγιο θα μπορέσει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το εν λόγω Ταμείο.

(24)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(25)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, το Βέλγιο θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(26)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, το Βέλγιο θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές του εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(27)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής του Βελγίου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς το Βέλγιο κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στο Βέλγιο, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(28)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Βουλγαρία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Βουλγαρία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Βουλγαρίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Βουλγαρίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Βουλγαρία δεν εμφανίζει πλέον μακροοικονομικές ανισορροπίες. Τα προηγούμενα έτη, οι ευπάθειες του χρηματοπιστωτικού τομέα συνδυάζονταν με υψηλά επίπεδα χρέους και μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) στον εταιρικό τομέα. Η Βουλγαρία δεν εμφανίζει πλέον ανισορροπίες, διότι τα συνεπή μέτρα πολιτικής και το ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον έχουν μειώσει περαιτέρω τον κίνδυνο και τις ευπάθειες.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών, καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Βουλγαρία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις βουλγαρικές περιφέρειες λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης, ιδίως στις περιοχές που εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από επιχειρηματικές δραστηριότητες με διά ζώσης επαφή με τους καταναλωτές. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, δηλαδή επιδείνωση της ήδη παρατηρούμενης τάσης διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ της πρωτεύουσας και της υπόλοιπης χώρας, καθώς και μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 30 Απριλίου 2020 η Βουλγαρία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Βουλγαρία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(12)

Με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 2,1 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 3,1 % του ΑΕΠ το 2020. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 20,4 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 28,5 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Βουλγαρία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 1,3 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν υψηλότερες δαπάνες για τις υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και ασφάλειας, καθώς και για ένα καθεστώς στήριξης της απασχόλησης σε τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Επιπλέον, η Βουλγαρία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 σε 0,6 % του ΑΕΠ. Τα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνουν εγγυήσεις από την κρατική Βουλγαρική Τράπεζα Ανάπτυξης και αναβολές καταβολής φόρων όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος εταιρειών. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Βουλγαρία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Βουλγαρίας θα είναι 2,8 % του ΑΕΠ το 2020 και 1,8 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από τη Βουλγαρία υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Μετά την αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων, η έκθεση αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχει εκπληρωθεί το κριτήριο του χρέους, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου.

(16)

Στις 13 Μαρτίου 2020 η Βουλγαρία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τις 13 Μαρτίου 2020 έως τις 13 Απριλίου 2020, η οποία στη συνέχεια παρατάθηκε έως τις 13 Μαΐου 2020 και κατόπιν αντικαταστάθηκε από έκτακτη κατάσταση επιδημίας έως την 14η Ιουνίου 2020. Στις 6 Απριλίου 2020, το κοινοβούλιο της Βουλγαρίας ενέκρινε πρόταση τροποποίησης του κρατικού προϋπολογισμού του 2020, η οποία υποβλήθηκε από την κυβέρνηση. Ο νέος προϋπολογισμός προβλέπει έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 3,5 δισεκατ. βουλγαρικών λεβ (BGN) (2,9 % του ΑΕΠ), λόγω της αύξησης των δαπανών για μέτρα που σχετίζονται με την κρίση και της αναμενόμενης μείωσης των εσόδων κατά 2,4 δισεκατ. BGN. Προβλέπεται πενταπλάσια αύξηση του ανώτατου ορίου του νέου χρέους που μπορεί να εκδώσει η κυβέρνηση, από 2,2 δισεκατ. BGN σε 10 δισεκατ. BGN. Συνολικά, η Βουλγαρία κινητοποίησε χρηματοδοτικό πακέτο ύψους άνω των 870 εκατ. BGN στο πλαίσιο διαφόρων επιχειρησιακών προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από τα ΕΔΕΤ για την περίοδο 2014-2020 με σκοπό τη στήριξη του συστήματος υγείας και την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.

(17)

Για την αντιμετώπιση της κρίσης της νόσου COVID-19, η Βουλγαρία θέσπισε μέτρο στήριξης της απασχόλησης μέσω του οποίου το κράτος δεσμεύεται να καταβάλει το 60 % των αποδοχών των εργαζομένων και της συνδεδεμένης εισφοράς κοινωνικής ασφάλισης για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργοδότης καταβάλλει την εναπομένουσα διαφορά και δεσμεύεται να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας των εργαζομένων. Ο εργοδότης υποχρεούται επίσης να διατηρήσει την απασχόληση για επιπλέον περίοδο, τουλάχιστον ίση με εκείνη που καλύπτεται από την επιδότηση. Μεταξύ των επιλέξιμων εταιρειών περιλαμβάνονται όσες ανήκουν σε τομείς που επηρεάζονται άμεσα από τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Είναι επίσης επιλέξιμες και εταιρείες από άλλους τομείς, οι οποίες είναι σε θέση να αποδείξουν μείωση των εσόδων κατά 20 % για συγκεκριμένη χρονική περίοδο τον Μάρτιο του 2020 σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2019, όπως προβλέφθηκε στο διάταγμα αριθ. 55 της 30ής Μαρτίου 2020.

(18)

Το κεφάλαιο της Βουλγαρικής Τράπεζας Ανάπτυξης αυξήθηκε κατά 700 εκατ. BGN για να στηρίξει τη ρευστότητα στην οικονομία. Χορηγήθηκαν 500 εκατ. BGN για εγγυήσεις χαρτοφυλακίου σε τράπεζες για την παροχή πιο ευέλικτων όρων επιχειρηματικών δανείων σε επιχειρήσεις, καθώς και 200 εκατ. BGN για εγγυήσεις για άτοκα δάνεια ύψους έως και 4 500 BGN σε άτομα που τέθηκαν σε άδεια άνευ αποδοχών από τις εταιρείες τους ή σε αυτοαπασχολούμενους. Η Βουλγαρική Τράπεζα Ανάπτυξης θα εφαρμόσει επίσης καθεστώς εγγυήσεων ύψους 100 εκατ. EUR για δάνεια σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜΜΕ») που χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Καινοτομία και ανταγωνιστικότητα» στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ο διαχειριστής κεφαλαίων των χρηματοδοτικών μέσων στη Βουλγαρία επανεξέτασε το χαρτοφυλάκιό του και προσαρμόζει τα οικεία μέσα στήριξης των επιχειρήσεων στην τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα. Η Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας θέσπισε δέσμη μέτρων ύψους 9,3 δισεκατ. BGN, τα οποία έχουν ως στόχο να διατηρηθεί η ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος και να ενισχυθεί η ευελιξία του, ώστε να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις των περιορισμών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

(19)

Η οικονομία της Βουλγαρίας έχει πληγεί σοβαρά από την κρίση της νόσου COVID-19, η οποία επηρέασε τόσο τον τομέα των υπηρεσιών όσο και τον τομέα της μεταποίησης. Οι αρνητικές επιπτώσεις επιδεινώθηκαν από τη μείωση της ζήτησης και της προσφοράς, καθώς και από τις διαταραχές στις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες. Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των συνεπειών της κρίσης, αλλά η ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή τους θα είναι καίριας σημασίας για τη διατήρηση της απασχόλησης και τη βελτίωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, και των ανεξάρτητων εργαζομένων. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020, η Βουλγαρία ήρε τις απαγορεύσεις εξαγωγών για τα μέσα ατομικής προστασίας και καθιέρωσε «πράσινες λωρίδες» για ταχείς ελέγχους στα σημεία διέλευσης των συνόρων.

(20)

Η κρίση της νόσου COVID-19 επιβάρυνε περαιτέρω το βουλγαρικό σύστημα υγείας, το οποίο χαρακτηριζόταν ήδη από περιορισμένη προσβασιμότητα λόγω χαμηλής δημόσιας χρηματοδότησης, περιορισμένη ασφαλιστική κάλυψη υγείας, χαμηλό –αν και αυξανόμενο– αριθμό νοσηλευτών και άνιση περιφερειακή κατανομή των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Συνεπώς, υπάρχει περιθώριο να ενισχυθεί η συνολική ανθεκτικότητα, η προσβασιμότητα και η ικανότητα του βουλγαρικού συστήματος υγείας. Η παροχή περισσότερης φροντίδας (γενικής και εξειδικευμένης) σε εξωτερικά ιατρεία, μεταξύ άλλων με τη χρήση τηλεγνωματεύσεων, θα αποσυμφορήσει τα νοσοκομεία, ενώ οι εξετάσεις και οι θεραπευτικές αγωγές θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για όλους, ανεξάρτητα από το καθεστώς ασφάλισης υγείας. Η κατάλληλη πρόσβαση σε εργαζομένους στον τομέα της υγείας και στις υπηρεσίες τους θα πρέπει να εξασφαλίζεται σε ολόκληρη την επικράτεια, σύμφωνα με τις ανάγκες του πληθυσμού. Η ενοποίηση της πρωτοβάθμιας και της μακροπρόθεσμης περίθαλψης, καθώς και της περίθαλψης σε επίπεδο κοινότητας, είναι ζωτικής σημασίας για τους ηλικιωμένους και τις πλέον ευπαθείς ομάδες.

(21)

Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 7,0 % το 2020 και να μειωθεί στο 5,8 % το 2021. Από την αρχή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, η ανεργία αυξήθηκε ταχύτατα στους κλάδους του εμπορίου, των υπηρεσιών στέγασης και εστίασης και της μεταποίησης, σε μεγάλες πόλεις και μεταξύ των ατόμων με έως και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η κυβέρνηση έλαβε μέτρα για την προστασία της απασχόλησης, ιδίως συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, τα οποία θα πρέπει να εφαρμοστούν ταχέως και να ενισχυθούν περαιτέρω. Σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, το τρέχον πλαίσιο δικαιολογεί την παροχή ευρείας στήριξης σε εργοδότες και εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων, με σκοπό να προληφθούν περαιτέρω απώλειες θέσεων εργασίας. Θα πρέπει να ενισχυθούν η ικανότητα του Οργανισμού Απασχόλησης και τα μέτρα που αυτός εφαρμόζει, ώστε να αντιμετωπιστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Οι περαιτέρω προσπάθειες για την ενεργοποίηση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, καθώς και για την επανειδίκευση, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την επιστροφή των ατόμων στην εργασία, ενώ θα προετοιμάσουν παράλληλα το εργατικό δυναμικό για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση. Η κρίση της νόσου COVID-19 μπορεί επίσης να έχει σημαντικές επιπτώσεις στους εργαζομένους σε άτυπη απασχόληση, με περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνική προστασία. Τα στοχευμένα μέτρα πολιτικής θα μπορούσαν να εμποδίσουν τους μη προστατευόμενους εργαζομένους και τις πλέον ευπαθείς ομάδες να βυθιστούν βαθύτερα στη φτώχεια και θα μπορούσαν επίσης να βελτιώσουν τα μέσα βιοπορισμού τους κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης.

(22)

Η κρίση της νόσου COVID-19 πλήττει δυσανάλογα τις ευπαθείς ομάδες και επιδεινώνει τις υφιστάμενες κοινωνικές προκλήσεις. Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ήταν ήδη υψηλό πριν από την κρίση, ιδίως μεταξύ των παιδιών, των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρία και των Ρομά, ενώ οι κοινωνικές μεταβιβάσεις κατάφεραν να μειώσουν τη φτώχεια σε περιορισμένο μόνο βαθμό. Η εισοδηματική ανισότητα ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ένωση και τα συστήματα φορολογίας και παροχών σημείωναν μία από τις χειρότερες επιδόσεις όσον αφορά τη μείωσή της. Η κρίση απαιτεί μέτρα για την κάλυψη των κενών που είχαν ήδη εντοπιστεί κατά τα προηγούμενα έτη, και ιδίως στο σύστημα ελάχιστου εισοδήματος, το οποίο είναι ένα από τα λιγότερο επαρκή στην Ένωση για την έξοδο των αποδεκτών από τη φτώχεια. Εξακολουθούν να είναι επίκαιρα ζητήματα όπως η διασφάλιση κοινωνικής προστασίας για όλους, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων σε άτυπη απασχόληση, των αυτοαπασχολούμενων και των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, η εξασφάλιση εισοδηματικής στήριξης, τροφίμων και επαρκών κοινωνικών υπηρεσιών, καθώς και η παροχή στέγασης και στήριξης έκτακτης ανάγκης για τους αστέγους. Η μεταρρύθμιση των κοινωνικών υπηρεσιών θα συμβάλει στη σταθεροποίηση του συστήματος, ενώ η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών θα καταστήσει δυνατή την περαιτέρω προσέγγιση των ατόμων που δεν είναι σε θέση να φροντίσουν τους εαυτούς τους και των ατόμων με αναπηρία. Πολλά νοικοκυριά Ρομά, που ήταν βυθισμένα στη φτώχεια ήδη πριν από την κρίση, χρειάζονται υπηρεσίες διαμεσολάβησης, καθώς και βασικές υπηρεσίες και στήριξη.

(23)

Η ενισχυμένη παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης και κατάρτισης και η βελτίωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού θα στηρίξουν επίσης σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη και θα προωθήσουν τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα. Υπάρχει ακόμη περιθώριο να βελτιωθούν η ποιότητα, η συνάφεια με την αγορά εργασίας και η συμμετοχικότητα της εκπαίδευσης και κατάρτισης στη Βουλγαρία. Η Βουλγαρία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών στα οποία το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στα μαθησιακά αποτελέσματα. Η ένταξη των Ρομά στην εκπαίδευση εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, καθώς τα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι ιδιαίτερα υψηλά μεταξύ των Ρομά και στις αγροτικές περιοχές. Το συνολικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων του πληθυσμού (ηλικίας 16-74 ετών) είναι χαμηλό, συμπεριλαμβανομένων των νέων (ηλικίας 16-19 ετών). Η βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων, για παράδειγμα μέσω τίτλων και προγραμμάτων σπουδών με περισσότερο ψηφιακό προφίλ, θα μπορούσε να συμβάλει στην προσαρμογή στις αλλαγές της αγοράς εργασίας λόγω της ψηφιοποίησης και στην ανάγκη για ψηφιακή εξ αποστάσεως εργασία. Ταυτόχρονα, το 11 % των μαθητών εξακολουθεί να μην διαθέτει υπολογιστές και/ή πρόσβαση στο διαδίκτυο, ενώ 2 000 καθηγητές δεν έχουν υπολογιστές. Ως εκ τούτου, η τρέχουσα κατάσταση της εξ αποστάσεως μάθησης ενδέχεται να επιδεινώσει τις ήδη μεγάλες ανισότητες στην εκπαίδευση και κατάρτιση, παρά ορισμένα πρόσφατα μέτρα στήριξης. Περαιτέρω προσπάθειες για τη βελτίωση των ψηφιακών γνώσεων όλων των μαθητών και της πρόσβασής τους σε επαρκή τεχνική υποδομή θα έχουν θετικό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, ιδίως όσον αφορά τις ευπαθείς ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά, και θα συμβάλουν έτσι στη μείωση των υψηλών ποσοστών σχολικής διαρροής τους.

(24)

Η κρίση της νόσου COVID-19 ανέδειξε τη στρατηγική σημασία μιας αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης και μιας εύρυθμα λειτουργούσας ψηφιακής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων της ηλεκτρονικής υγείας και των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων. Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα αυτόν τυγχάνουν στήριξης από την Ένωση, αλλά η εφαρμογή τους προχωρεί με πολύ αργούς ρυθμούς, γεγονός που επηρέασε αρνητικά την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας. Ως εκ τούτου, η Βουλγαρία υστερεί στην παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών, η χρήση των οποίων από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις θα πρέπει να ενθαρρυνθεί. Θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν πλήρως τα ζητήματα που σχετίζονται με την κυβερνοασφάλεια και την ασφάλεια των υποδομών ζωτικής σημασίας. Στο μέλλον, η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση θα είναι καίριας σημασίας για να διασφαλιστεί η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων ανάκαμψης. Εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία η συνεργασία και ο συντονισμός σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης, καθώς και την εποπτεία της αγοράς. Η ισχυρότερη κανονιστική προβλεψιμότητα και σταθερότητα, ο αποτελεσματικός έλεγχος της εφαρμογής των πολιτικών και η μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και θα προωθήσουν τις επενδύσεις, επηρεάζοντας θετικά την ταχύτητα της ανάκαμψης.

(25)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Η κρίση της νόσου COVID-19 ανέδειξε περαιτέρω τη σημασία της ψηφιοποίησης και της καινοτομίας, τομείς στους οποίους η Βουλγαρία, και ιδίως οι ΜΜΕ της, σημειώνουν επιδόσεις πολύ κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Ένα σημαντικό παράδειγμα τέτοιου ζητήματος είναι το φάσμα που σχεδιάζεται να εκχωρηθεί στις πρωτοπόρες ζώνες 5G, το οποίο υπολείπεται αυτού που απαιτείται για την έγκαιρη και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών 5G. Πρέπει ακόμη να αντιμετωπιστούν τα γνωστά ζητήματα στο πλαίσιο του συστήματος έρευνας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως ο κατακερματισμός, η χαμηλή χρηματοδότηση και η περιορισμένη μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας. Ταυτόχρονα, η Βουλγαρία είναι η οικονομία της Ένωσης με την υψηλότερη ένταση πόρων, ενέργειας και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σημαντικές επενδυτικές ανάγκες στους τομείς της ενέργειας και της απανθρακοποίησης, ώστε να διευκολυνθεί η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, όπως περιγράφεται στο εθνικό σχέδιο της Βουλγαρίας για την ενέργεια και το κλίμα.

(26)

Βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο οι προσπάθειες μετασχηματισμού για την αντιμετώπιση της υψηλής ενεργειακής έντασης, της εξάρτησης σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα και της μη αποδοτικής χρήσης της ενέργειας και των πόρων στη Βουλγαρία. Το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα τονίζει τη δέσμευση της Βουλγαρίας για την απανθρακοποίηση της οικονομίας της έως το 2050 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αλλά αναφέρει επίσης την πρόθεσή της να διατηρήσει την εξάρτησή της από τις εγχώριες πηγές λιγνίτη από το 2050 και μετά. Η κάλυψη και η ποιότητα των υποδομών μεταφορών στη Βουλγαρία παραμένουν κάτω από τον ενωσιακό μέσο όρο και το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών εξακολουθεί να είναι ελλιπές. Το δίκτυο πολυτροπικών πλατφορμών, ορισμένα σιδηροδρομικά και οδικά τμήματα, τα ευρωπαϊκά συστήματα διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας και τα Συστήματα Ευφυών Μεταφορών εξακολουθούν να είναι ανεπαρκώς ανεπτυγμένα. Πρέπει να αντιμετωπιστούν σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα, δεδομένου ότι επηρεάζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και δημιούργησαν πρόσθετους κινδύνους για την υγεία κατά τη διάρκεια της κρίσης της νόσου COVID-19. Η Βουλγαρία συγκαταλέγεται στα κράτη μέλη με τη μεγαλύτερη συχνότητα θανάτων που σχετίζονται με τη ρύπανση, ενώ η διαχείριση των αποβλήτων και η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Βουλγαρία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτόν, η Βουλγαρία θα μπορέσει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το εν λόγω Ταμείο.

(27)

Η ύπαρξη ενός εύρυθμα λειτουργικού πλαισίου αφερεγγυότητας θα είναι σημαντική για την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας μετά την κρίση της νόσου COVID-19, η οποία ενδέχεται να επιφέρει σημαντική αύξηση των πτωχεύσεων. Το πλαίσιο αυτό θα καταστήσει επίσης δυνατή την ταχύτερη εξυγίανση των ΜΕΔ, περιορίζοντας με τον τρόπο αυτόν την περαιτέρω συσσώρευσή τους. Ταυτόχρονα, η αναποτελεσματικότητα του πλαισίου αφερεγγυότητας έχει ως αποτέλεσμα αργές και δαπανηρές διαδικασίες αφερεγγυότητας. Τον Ιούνιο του 2019, εγκρίθηκε ο χάρτης πορείας του πλαισίου αφερεγγυότητας και εντοπίστηκαν σχετικά κενά. Η Βουλγαρία έχει αρχίσει την εφαρμογή του και προετοιμάζει τα επόμενα βήματα, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών αλλαγών και των δραστηριοτήτων ανάπτυξης ικανοτήτων.

(28)

Η Βουλγαρία θέσπισε το 2019 διάφορους νόμους με σκοπό τη μεταφορά των οδηγιών (ΕΕ) 2015/849 (7) και (ΕΕ) 2018/843 (8) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (τέταρτη και πέμπτη οδηγία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες), η εφαρμογή των οποίων εκκρεμεί. Η προσφάτως ολοκληρωθείσα εθνική εκτίμηση επικινδυνότητας καταδεικνύει αδυναμίες που πρέπει να μετριαστούν επειγόντως με στόχο την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την παραχώρηση υπηκοότητας μέσω επενδυτικών προγραμμάτων και με τα εικονικά περιουσιακά στοιχεία δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί δεόντως. Πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν μέτρα με σκοπό οι υπόχρεες οντότητες να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής και της επιβολής του πλαισίου για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες είναι περιορισμένη και η χρήση χρηματοοικονομικών πληροφοριών είναι ανεπαρκής.

(29)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(30)

Οι βουλγαρικές τράπεζες είναι, σε γενικές γραμμές, κερδοφόρες και επαρκώς κεφαλαιοποιημένες. Παρά κάποιες μειώσεις τα τελευταία έτη, το ποσοστό των ακαθάριστων ΜΕΔ και προκαταβολών (7,2 % το τρίτο τρίμηνο του 2019) παραμένει μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση, ιδίως από μη χρηματοοικονομικές εταιρείες και για εγχώριες τράπεζες, και στο πλαίσιο αυτό εξακολουθούν να είναι σημαντικές οι περαιτέρω προσπάθειες για την προώθηση μιας λειτουργικής δευτερογενούς αγοράς ΜΕΔ. Ο σχηματισμός προβλέψεων για τα ΜΕΔ ακολουθεί καθοδική πορεία από τα τέλη του 2018, ενώ συνοδεύεται ενίοτε από σχηματισμό ανεπαρκών προβλέψεων για τα υφιστάμενα ΜΕΔ που βρίσκονται σε μεγάλη καθυστέρηση. Η συνολική αξιολόγηση που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποκάλυψε την ανάγκη αύξησης κεφαλαίου σε δύο τράπεζες. Η ανακεφαλαιοποίηση ολοκληρώνεται επί του παρόντος. Η αυξημένη παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης της νόσου COVID-19 και για την αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης θα πρέπει να συνδυάζεται με την εφαρμογή, από την πλευρά των τραπεζών, αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου και συνετών πιστοδοτικών κριτηρίων, υγιών πρακτικών αποτίμησης και επακριβούς αναφοράς τυχόν επιδείνωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού.

(31)

Η Επιτροπή παρακολουθεί την πρόοδο της Βουλγαρίας στους τομείς της δικαστικής μεταρρύθμισης και της καταπολέμησης της διαφθοράς στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου (ΜΣΕ). Συνεπώς, οι τομείς αυτοί δεν έχουν μέχρι στιγμής καλυφθεί από τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις για τη Βουλγαρία, αλλά έχουν σημασία για την ανάπτυξη θετικού κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος στη χώρα. Στην τελευταία έκθεση του ΜΣΕ του Οκτωβρίου του 2019 επισημαίνεται ότι η πρόοδος που σημείωσε η Βουλγαρία επαρκεί για την τήρηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Βουλγαρία κατά την προσχώρησή της στην Ένωση. Η Βουλγαρία προέβη σε εκτεταμένη μεταρρύθμιση του νομικού της πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς· ωστόσο, απαιτείται σταθερό ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τις τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις σε υποθέσεις διαφθοράς υψηλού επιπέδου για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης του κοινού. Επιπλέον, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες προκλήσεις, ιδίως η διασφάλιση αποτελεσματικών ποινικών ερευνών, η επανεξισορρόπηση του φόρτου εργασίας μεταξύ των δικαστηρίων και ο εξορθολογισμός των τοπικών εισαγγελικών αρχών. Μετά το τέλος του ΜΣΕ, η παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων θα διασφαλίζεται σε εθνικό επίπεδο από ένα εκ των υστέρων συμβούλιο και σε επίπεδο Ένωσης στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου μηχανισμού για το κράτος δικαίου, καθώς και, κατά περίπτωση, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

(32)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Βουλγαρία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(33)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Βουλγαρίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς τη Βουλγαρία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Βουλγαρία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(34)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 και η γνώμη του (9) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Τσεχία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Τσεχία δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Τσεχίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Τσεχίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Τσεχική Δημοκρατία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Ως εκ τούτου, η τρέχουσα κατάσταση ενέχει ουσιαστικό κίνδυνο να διευρύνει τις περιφερειακές και εδαφικές ανισότητες εντός της Τσεχίας ή να δημιουργήσει νέες εδαφικές ανισότητες σε υποπεριφερειακό επίπεδο, επιδεινώνοντας την ήδη παρατηρούμενη τάση της διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών Karlovarský και Ústecký και της υπόλοιπης χώρας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Τσεχία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2020 στις 7 Μαΐου 2020 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2020 στις 30 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Τσεχία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(12)

Με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 0,3 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 5,1 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 4,1 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 30,8 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί σε 37 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από την υψηλή αβεβαιότητα που σχετίζεται με την πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Τσεχία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 4 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται αντισταθμιστικά μέτρα φορολογικού ευεργετήματος και η διαγραφή των υποχρεώσεων κοινωνικής ασφάλισης και ασφάλισης υγείας για έξι μήνες για τους αυτοαπασχολούμενους (1 % του ΑΕΠ), ένα σύστημα μειωμένου ωραρίου εργασίας (1 % του ΑΕΠ), η διαγραφή των προκαταβολών φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών τον Ιούνιο 2020 (0,8 % του ΑΕΠ) και μέτρα σχετικά με την υγεία (0,7 % του ΑΕΠ). Επιπλέον, η Τσεχία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται κυρίως συστήματα εγγυήσεων για την παροχή δανείων σε μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Ωστόσο, το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 δεν προσδιορίζει ποσοτικά τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που συνδέονται με αυτά τα ανακοινωθέντα μέτρα. Τα περισσότερα από τα μέτρα στα οποία βασίζεται το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 περιλαμβάνονται επίσης στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020. Δεν ήταν δυνατόν να συμπεριληφθούν ορισμένα μέτρα που δεν μπορούσαν να προσδιοριστούν ποσοτικά ή είχαν παραταθεί πέραν της καταληκτικής ημερομηνίας. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Τσεχία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Τσεχίας προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -6,7 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -4,0 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης υπέρβασης από την Τσεχία του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(16)

Η Τσεχία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μεταξύ της 12ης Μαρτίου 2020 και της 17ης Μαΐου 2020 για να καμφθεί ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19, με το κλείσιμο των σχολείων, τον περιορισμό των εκδηλώσεων και της λειτουργίας των καταστημάτων και με τον σημαντικό περιορισμό των συναθροίσεων. Μεταξύ της 15ης Μαρτίου 2020 και της 17ης Μαΐου 2020, τα χερσαία σύνορα έκλεισαν επίσης εν μέρει. Το γεγονός αυτό περιόρισε τον αριθμό των εξερχόμενων Τσέχων εργαζομένων και τον αριθμό των εισερχόμενων αλλοδαπών εργαζομένων, δημιουργώντας τοπικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού, ιδίως όσον αφορά τον κατασκευαστικό τομέα και την εποχιακή εργασία, και επηρέασε τις βασικές αλυσίδες εφοδιασμού. Για να βοηθήσει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις εν μέσω της κρίσης, η κυβέρνηση ανήγγειλε μια δέσμη κινήτρων που περιλαμβάνει μέτρα άμεσης στήριξης και δημόσιες εγγυήσεις. Αν και αυτό μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, η οικονομία αναμένεται ακόμη να υποστεί σοβαρό πλήγμα το 2020, καθώς η εξωτερική ζήτηση μειώνεται και τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας διαταράσσουν την οικονομική δραστηριότητα. Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά το 2021, αλλά είναι μάλλον απίθανο να φθάσει στις τιμές του 2019 κατά την περίοδο 2020-2021 που καλύπτουν οι προβλέψεις. Ο αντίκτυπος σε τομείς όπως οι μεταφορές, ο τομέας φιλοξενίας και ο τουρισμός αναμένεται να είναι σημαντικός. Η ανεργία θα αυξηθεί, αλλά θα αντισταθμιστεί από την προηγούμενη στενότητα της αγοράς εργασίας, τη δέσμη κινήτρων και το χαμηλό μερίδιο των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Για να εξασφαλιστεί η στήριξη της ρευστότητας, οι αρχές δρομολόγησαν μια σειρά καθεστώτων κρατικών εγγυήσεων για τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών. Προβλέπεται επίσης η αναβολή της χορήγησης καταναλωτικών δανείων και της εξόφλησης ενυπόθηκων δανείων για τρεις ή έξι μήνες για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την κρίση. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η Εθνική Τράπεζα της Τσεχίας θέσπισε επίσης διάφορα μέτρα για την άμβλυνση του αντικτύπου της κρίσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

(17)

Οι έγκαιρες προσπάθειες μετριασμού των επιπτώσεων της νόσου COVID-19 συνέβαλαν στην επιβράδυνση της διασποράς του ιού στην Τσεχία. Έχουν ληφθεί μέτρα για την αύξηση της προμήθειας ιατρικού εξοπλισμού και τη διασφάλιση της απαραίτητης υποδομής και, ως εκ τούτου, την προετοιμασία του συστήματος υγείας για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης. Η κατάσταση της υγείας του τσεχικού πληθυσμού βελτιώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές περιφερειακές διαφορές όσον αφορά το προσδόκιμο ζωής, οι οποίες καθορίζονται εν μέρει από κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και παράγοντες συμπεριφοράς. Ενώ το συνολικό επίπεδο των αναγκών ιατρικής φροντίδας που δεν καλύπτονται κατά δήλωση των ίδιων των ατόμων είναι από τα χαμηλότερα στην Ένωση, εξακολουθούν να υφίστανται περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά την κατανομή των πόρων και του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης που αντιμετώπισαν αυξημένες πιέσεις. Ένα σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας αναμένεται να συνταξιοδοτηθεί τα επόμενα χρόνια. Για να μετριαστεί ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19, θα πρέπει να βελτιωθούν η ανθεκτικότητα και η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση της κρίσης του συστήματος υγείας, και παράλληλα να υποστηριχτεί η ίση πρόσβαση σε αυξημένη παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας περίθαλψης και ολοκληρωμένων υπηρεσιών φροντίδας ώστε να μειωθούν οι αποτρέψιμες εισαγωγές στα νοσοκομεία. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί επίσης να βελτιωθεί η πρόληψη και να μετριαστούν οι κίνδυνοι άλλων παθήσεων. Οι λύσεις ηλεκτρονικής υγείας εξακολουθούν να είναι περιορισμένες παρά την ύπαρξη εθνικής στρατηγικής 2016-2020 για την ηλεκτρονική υγεία.

(18)

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019 και στις αρχές του 2020, η αγορά εργασίας της Τσεχίας παρέμεινε εύρωστη, ενώ οι περισσότεροι δείκτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα. Το ποσοστό απασχόλησης εξακολούθησε να αυξάνεται και η ανεργία έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα που σημειώθηκαν ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις του 2020 της Επιτροπής, η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί σε 5,0 % το 2020 και να υποχωρήσει ελαφρά σε 4,2 % το 2021. Η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε αμέσως στην πανδημία της νόσου COVID-19 λαμβάνοντας πολλά μέτρα για την προστασία των εισοδημάτων και της απασχόλησης, με ιδιαίτερη έμφαση στις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους. Ωστόσο, ορισμένες ευάλωτες ομάδες στην αγορά εργασίας (εργαζόμενοι με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις και εκείνοι που προσλαμβάνονται μέσω γραφείων εύρεσης προσωρινής απασχόλησης) δεν προστατεύονται πλήρως από τα προτεινόμενα μέτρα άμβλυνσης. Το κλείσιμο των παιδικών σταθμών και των σχολείων κατά τη διάρκεια του περιορισμού της κυκλοφορίας μπορεί να έχει πλήξει ιδιαίτερα τις εργαζόμενες γυναίκες με σημαντικές ευθύνες φροντίδας παιδιού. Η προώθηση των επενδύσεων στην παιδική φροντίδα και στη μακροχρόνια φροντίδα σε συνδυασμό με ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, όπως η τηλεργασία, θα πρέπει να εξομαλύνουν τη μετάβαση εξόδου από την κρίση. Πιο στοχευμένες ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας και η παροχή δεξιοτήτων, σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, στηρίζουν τόσο τη διατήρηση των εργαζομένων στην απασχόληση όσο και τη μετάβαση από μια θέση εργασίας σε άλλη. Οι δράσεις ευαισθητοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης μπορούν επίσης να διευκολύνουν την επιτυχή επάνοδο στην αγορά εργασίας, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες. Η ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση στην κοινωνική προστασία θα συμβάλει στην αποφυγή των παγίδων που οδηγούν στη φτώχεια και των εξώσεων. Τα αποτελέσματα στον τομέα της εκπαίδευσης εξακολουθούν να επηρεάζονται σοβαρά από τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και τις χαμηλές επενδύσεις. Η εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς αποκλεισμούς, μεταξύ άλλων και στο ψηφιακό πλαίσιο, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των επιπέδων δεξιοτήτων και στην επέκταση της ψηφιακής μάθησης. Η προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων, μεταξύ άλλων μέσω της στήριξης και της συνεχούς κατάρτισης για εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές, έχει ιδιαίτερη σημασία. Οι δημόσιες δαπάνες ανά σπουδαστή σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης παραμένουν σχετικά χαμηλές. Οι ελλείψεις καταρτισμένων εκπαιδευτικών καταδεικνύουν την ανάγκη να αυξηθεί η ελκυστικότητα του επαγγέλματος, ιδίως για τους ταλαντούχους νέους.

(19)

Η Τσεχία συγκαταλέγεται στις χώρες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν ιδιαίτερα από τις τεχνολογικές αλλαγές και που χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις στον τομέα αυτό. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα απαιτήσει στήριξη, μεταξύ άλλων και στους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, μέσω στοχευμένων επενδύσεων σε έξυπνες λύσεις και δεξιότητες. Ο στόχος για πλήρη σταθερή ευρυζωνική κάλυψη έχει επιτευχθεί, αλλά οι κινητές ευρυζωνικές επικοινωνίες εξακολουθούν να είναι σχετικά ακριβές. Οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των υποδομών θα μπορούσαν να επηρεάσουν ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες και τις διαρθρωτικά αδύναμες περιοχές που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο απομόνωσης. Αυτό ενδέχεται να έχει επίσης αρνητικές συνέπειες στην παρακολούθηση και τον έλεγχο της πανδημίας. Για την κάλυψη των αναγκών συνδεσιμότητας χρειάζονται επενδύσεις σε δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, σε σταθερά και κινητά δίκτυα, και κατάλληλα μέτρα από την πλευρά της ζήτησης. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι απαραίτητη η έγκαιρη εκχώρηση του φάσματος 5G υπό προβλέψιμες συνθήκες που ευνοούν τις επενδύσεις. Η υιοθέτηση υπερταχέων ευρυζωνικών υπηρεσιών περιορίζεται από τη χαμηλή ζήτηση που οφείλεται σε διάφορες μεταβλητές, όπως η τιμή της σύνδεσης, καθώς και η αγοραστική δύναμη, η ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού. Οι αρχές έχουν δεσμευτεί για την ανάπτυξη και την ενσωμάτωση νέων ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά αυτό εμποδίζεται από τα σταθερά χαμηλά επίπεδα δεξιοτήτων. Οι τσεχικές αρχές έχουν δεσμευτεί να ενθαρρύνουν λύσεις που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, αλλά παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης σε αυτόν τον τομέα, η Τσεχία εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με τα κράτη μέλη τα οποία προηγούνται όσον αφορά την έρευνα και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε αυτόν τον τομέα.

(20)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Στο εθνικό σχέδιο της Τσεχίας για την ενέργεια και το κλίμα αναφέρεται ότι υπάρχουν σημαντικές επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης και την προώθηση της κλιματικής ουδετερότητας. Αυτό ισχύει ιδίως στην περίπτωση της προώθησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής απόδοσης, των υποδομών και τμημάτων του συστήματος μεταφοράς. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη ορατές με τη μορφή ξηρασιών και πλημμυρών, οι οποίες προκαλούν σημαντικές οικονομικές απώλειες. Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί επίσης χρόνιο πρόβλημα. Ταυτόχρονα, οι φόροι ρύπανσης είναι πολύ χαμηλοί. Ο άνθρακας εξακολουθεί να επικρατεί στον τομέα της ενέργειας και να αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη της οικονομικής δραστηριότητας σε τρεις περιφέρειες της Τσεχίας. Η περιορισμένη ικανότητα ανάπτυξης των φορέων υλοποίησης έργων και η περιορισμένη συμβουλευτική υποστήριξη που παρέχεται από τις τσεχικές αρχές εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη μιας σειράς ώριμων έργων υλοποίησης της διττής κλιματικής και ψηφιακής μετάβασης στις εν λόγω περιοχές. Γενικά, η μετάβαση από τον άνθρακα αναμένεται να έχει σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και φαίνεται ότι μέχρι σήμερα δεν έχει εκδηλωθεί μεγάλη προθυμία για επενδύσεις σε τεχνολογίες με μηδενικές και χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ο τομέας δεν διαθέτει οικονομικά κίνητρα και κατάλληλο νομικό και θεσμικό πλαίσιο για τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξής του. Επίσης, φαίνεται ότι υπάρχει χαμηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης σχετικά με τα ευρύτερα οφέλη της ενεργειακής απόδοσης. Η στροφή προς την ηλεκτροκίνηση ήταν μάλλον αργή και οι οδικές μεταφορές γίνονται ένας από τους κύριους καταναλωτές ενέργειας. Οι φόροι επί των μεταφορών είναι χαμηλοί και δεν καθορίζονται ανάλογα με τις εκπομπές CO2. Η υποδομή φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων είναι ακόμη σε εμβρυακή φάση. Οι επιδόσεις της διαχείρισης των αποβλήτων εξακολουθούν να είναι μέτριες με γνώμονα πιο φιλόδοξους στόχους. Λείπει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ανάπτυξη του δυναμικού της κυκλικότητας της οικονομίας. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Τσεχία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό η Τσεχία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(21)

Η πρόσβαση σε συμβατική χρηματοδότηση είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά η παροχή κεφαλαίων κινδύνου είναι λιγότερο ανεπτυγμένη. Η χρηματοδότηση για τις εγχώριες επιχειρήσεις υψηλού κινδύνου, ιδίως στο προλειτουργικό και στο μεταγενέστερο στάδιο ανάπτυξης παραμένει περιορισμένη. Ενώ ορισμένες επιτυχημένες καινοτόμες πρωτοβουλίες έχουν φτάσει στην αγορά, η χρηματοδότηση επιχειρηματικών και ιδίων κεφαλαίων παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η έρευνα και η καινοτομία στην Τσεχία παρεμποδίζονται από την έλλειψη συστημικής μεταρρύθμισης. Αν και η σταθερή αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη συνεχίζεται, οι μεγάλες, κυρίως αλλοδαπής ιδιοκτησίας, εταιρείες επενδύουν αισθητά περισσότερο σε άυλα στοιχεία, όπως η έρευνα και ανάπτυξη, από ό, τι οι μικρές και μεσαίες εγχώριες επιχειρήσεις. Η βιομηχανία μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας αντιμετωπίζει προβλήματα έλλειψης δεξιοτήτων λόγω του χαμηλού αριθμού πτυχιούχων στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM) και της ανεπαρκούς κατάρτισης των πτυχιούχων. Ταυτόχρονα, η προώθηση και η στήριξη της επιχειρηματικότητας εξακολουθούν να είναι περιορισμένες, γεγονός που παρεμποδίζει την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο υψηλός βαθμός κατακερματισμού του τομέα της έρευνας έχει ως αποτέλεσμα τον υπερβολικό διασκορπισμό της χρηματοδότησης σε έρευνα και ανάπτυξη. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα παρεμποδίζεται από τις τρέχουσες πρακτικές αξιολόγησης της σταδιοδρομίας των ερευνητών. Η στενότερη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, ιδίως μέσω επιχειρήσεων τεχνοβλαστών, θα μπορούσε να επιταχύνει τη μεταφορά τεχνολογίας και τη διάδοση της καινοτομίας.

(22)

Τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας λόγω της COVID-19 έχουν επιβαρύνει τις αλυσίδες εφοδιασμού και πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν κατορθώσει να λειτουργήσουν, ενώ παράλληλα δεν διαθέτουν αποθέματα ρευστότητας. Η αυτοκινητοβιομηχανία και ο τομέας των υπηρεσιών έχουν πληγεί περισσότερο. Οι δραστηριότητες εποπτείας της αγοράς είναι διάσπαρτες σε υπερβολικά πολλές αρχές, ενώ η συνεργασία και ο συντονισμός δεν είναι τα καλύτερα δυνατά. Τα επίσημα καθεστώτα για την παροχή κρατικών εγγυήσεων στις επιχειρήσεις υπερκαλύφθηκαν γρήγορα. Υπάρχει περιθώριο για καλύτερο συντονισμό και ταχύτερες διαδικασίες για τη διοχέτευση της στήριξης στις επιχειρήσεις. Ορισμένοι ενδιαφερόμενοι φορείς θεωρούν ότι τα μέτρα που έλαβαν οι τσεχικές αρχές για την άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης της νόσου COVID-19 είναι γραφειοκρατικά και αργούν να εφαρμοστούν στην πραγματική οικονομία. Υπάρχει περιθώριο για καλύτερη ανάλυση των δεδομένων που είναι αναγκαία για την ταχεία, ενημερωμένη και βέλτιστη λήψη αποφάσεων σχετικά με στοχευμένες στρατηγικές και μέτρα οικονομικής ανάκαμψης. Γενικά, ο επιχειρηματικός τομέας εκτιμά ότι η ταχέως μεταβαλλόμενη νομοθεσία και οι πολύπλοκες διοικητικές διαδικασίες συνιστούν εμπόδια για τις επενδύσεις. Ο διοικητικός φόρτος είναι ιδιαίτερα προβληματικός για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις όσον αφορά τις πάσης φύσεως άδειες. Οι χρονοβόρες και επαχθείς διαδικασίες για την απόκτηση άδειας κατασκευής αποτελούν σημαντικό εμπόδιο. Η προτεινόμενη νέα νομοθεσία για τον κατασκευαστικό τομέα δέχεται επικρίσεις. Η Τσεχία συγκαταλέγεται μεταξύ των λιγότερο προηγμένων κρατών μελών όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών. Ο αριθμός των χρηστών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης παραμένει πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η χώρα εφαρμόζει το οικείο σχέδιο ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Από το 2020, η χώρα έχει ένα νέο «ψηφιακό σύνταγμα» που δίνει το δικαίωμα το αργότερο από το 2025 να λαμβάνονται σχεδόν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες ηλεκτρονικά. Ωστόσο, μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό των δήμων προσφέρει διαδικτυακές λύσεις. Το κοινοβούλιο εξετάζει επί του παρόντος μια αλλαγή του φορολογικού κώδικα που αποσκοπεί στην αύξηση της ψηφιοποίησης του φορολογικού συστήματος, δεδομένου ότι το ποσοστό ηλεκτρονικής υποβολή παραμένει μάλλον χαμηλό για ορισμένους φόρους.

(23)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(24)

Οι επιδόσεις του δημόσιου τομέα και η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης της Τσεχίας κατατάσσονται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Σύμφωνα με τους διεθνείς δείκτες, έχει σχετικά καλές επιδόσεις όσον αφορά την πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες σε θέματα χάραξης πολιτικής. Οι επιδόσεις της όσον αφορά τον επαγγελματισμό της δημόσιας διοίκησης, τη διαφάνεια της κυβέρνησης και τον έλεγχο της διαφθοράς είναι λιγότερο καλές. Η βελτίωση του στρατηγικού σχεδιασμού και του συντονισμού μεταξύ υπουργείων και η μείωση του κατακερματισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης θα βελτίωνε την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης. Το πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις έχει βελτιωθεί, αλλά ενδέχεται να χρήζει περαιτέρω προσαρμογής. Παρά τις μικρές βελτιώσεις, η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας για τις επιχειρήσεις και ενδέχεται να παρεμποδίζει περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα. Η έγκριση διαφόρων μέτρων κατά της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων των νομοσχεδίων για την εκπροσώπηση συμφερόντων και για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, εξακολουθεί να εκκρεμεί.

(25)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων του 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Τσεχία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(26)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Τσεχίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση χώρας του 2020. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς την Τσεχία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Τσεχία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(27)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Δανία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Δανία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Δανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Δανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Δανία παροτρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Η Δανία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 7 Μαΐου 2020 και το οικείο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 στις 5 Μαΐου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(10)

Η Δανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(11)

Με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 3,7 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 8,0 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 2,4 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 33,2 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 40,7 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(12)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Δανία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 4,9 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται η ενίσχυση των υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η προσωρινή αντιστάθμιση για τα πάγια έξοδα των επιχειρήσεων, το προσωρινό καθεστώς μισθολογικής αντιστάθμισης και η βοήθεια έκτακτης ανάγκης για τους τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Επιπλέον, η Δανία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 σε περίπου 15 % του ΑΕΠ. Τα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνουν αναβολές καταβολής φόρων όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών, καθώς και δανειακές εγγυήσεις (3,7 % του ΑΕΠ). Σε σύγκριση με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, η κύρια διαφορά είναι ότι το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 περιλαμβάνει τις αναμενόμενες μελλοντικές ζημίες από τις κρατικές εγγυήσεις που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19 (0,5 % του ΑΕΠ). Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Δανία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(13)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Δανίας θα είναι -7,2 % του ΑΕΠ το 2020 και -2,3 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(14)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από τη Δανία υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(15)

Η πανδημία COVID-19 έπληξε σε μεγάλο βαθμό τη Δανία το πρώτο εξάμηνο του 2020, θέτοντας το σύστημα υγείας υπό πίεση και μειώνοντας σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα σε ορισμένους τομείς. Η Δανία εφάρμοσε εγκαίρως μέτρα για την ανάσχεση της πανδημίας και την ενίσχυση του συστήματος υγείας, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών μεγάλης εμβέλειας για τον μετριασμό των οικονομικών της συνεπειών. Η προκύπτουσα κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας αντιμετωπίστηκε με σειρά στιβαρών οικονομικών και χρηματοοικονομικών μέτρων από την κυβέρνηση και την κεντρική τράπεζα, στα οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η άμεση στήριξη για τη μερική κάλυψη των πάγιων και των μισθολογικών δαπανών των επιχειρήσεων, οι αναβολές καταβολής φόρων και η παροχή ρευστότητας για τράπεζες και επιχειρήσεις, τα καθεστώτα πιστώσεων και άλλα μέτρα νομισματικής πολιτικής. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Τα μέτρα αυτά μείωσαν αποτελεσματικά το οικονομικό σοκ που προκάλεσε η πανδημία COVID-19, αλλά δεν απέτρεψαν τη σημαντική απώλεια παραγωγής, τον μεγάλο αριθμό πτωχεύσεων και περιπτώσεων αφερεγγυότητας, καθώς και την έντονη αύξηση της ανεργίας και του αριθμού των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση (π.χ. άτομα με αναπηρία). Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να σημειώσει μέτρια αύξηση περίπου στο 6,5 % το 2020 προτού υποχωρήσει σε ποσοστό κάτω του 6 % το 2021.

(16)

Η συνεχιζόμενη κρίση λόγω COVID-19 αναδεικνύει την ανάγκη η Δανία να καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας της. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η έλλειψη εργαζομένων στον τομέα της υγείας και η έλλειψη ειδικευμένων ιατρών και νοσηλευτών σε τομείς όπως η εντατική θεραπεία (ιδίως νοσηλευτών αναισθησίας). Οι συνεχείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση αυτών των ελλείψεων εργατικού δυναμικού είναι καίριας σημασίας. Βραχυπρόθεσμα, η Δανία θα πρέπει να καταβάλει προσπάθειες για να εξασφαλίσει τη διαθεσιμότητα ιατρικών προϊόντων κρίσιμης σημασίας, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού ατομικής προστασίας για τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας. Βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα όχι μόνο για αντιιική αγωγή και εμβόλιο, αλλά και για καλύτερες και ταχύτερες δοκιμές.

(17)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευστούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Η Δανία έχει καλές επιδόσεις στον τομέα της ψηφιοποίησης, όπως αποδεικνύεται από τον ψηφιακό πίνακα αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, η Δανία, για να διατηρήσει αυτήν την ισχυρή θέση μακροπρόθεσμα, για να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητά της και να ωφεληθεί από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, θα χρειαστεί επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, καθώς και στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων. Το εθνικό σχέδιο της Δανίας για την ενέργεια και το κλίμα αναφέρει ότι υπάρχουν σημαντικές επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης. Οι μεγαλύτερες επενδύσεις απαιτούνται για την εγκατάσταση νέας δυναμικότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ενώ σημαντικές επενδυτικές ανάγκες εντοπίζονται επίσης στα νοικοκυριά (ενεργειακή απόδοση και μετατροπή της παροχής θερμότητας), στις βιώσιμες μεταφορές, στη βιομηχανία, στο βιοαέριο και στην τηλεθέρμανση. Οι στόχοι της δανικής πολιτικής για το κλίμα αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 70 % έως το 2030, σε σύγκριση με το 1990, και στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 το αργότερο. Για να επιτευχθεί αυτό, η κατανάλωση ενέργειας θα πρέπει να ακολουθήσει πτωτική τάση, κάτι που προϋποθέτει επενδύσεις που ακολουθούν ολοκληρωμένη προσέγγιση και εστιάζονται σε τομείς στους οποίους η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα. Η οικονομική ανάκαμψη από την κρίση λόγω COVID-19 θα μπορούσε να στηριχθεί με την επίσπευση των προγραμματισμένων πράσινων επενδύσεων και την προώθηση φιλόδοξων επενδυτικών έργων για το περιβάλλον, το κλίμα, την ενέργεια και τις υποδομές, σε τομείς όπως η στέγαση, η υπεράκτια αιολική ενέργεια, η ενεργειακή συνδεσιμότητα και η ηλεκτροδότηση των σιδηροδρόμων. Οι μεταφορές αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη Δανία, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα σημαντική τη λήψη περαιτέρω μέτρων πολιτικής στον συγκεκριμένο τομέα. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Δανία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης χώρας του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Δανία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(18)

Οι συνολικές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (Ε & Α) δεν έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγικότητας στη Δανία. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη στρατηγική για την καινοτομία, η οποία να προσδιορίζει με σαφήνεια τι επιθυμεί να επιτύχει η Δανία στο παγκόσμιο τοπίο της καινοτομίας. Η δραστηριότητα έρευνας και καινοτομίας παραμένει συγκεντρωμένη σε μικρό αριθμό μεγάλων επιχειρήσεων και ιδρυμάτων και κυρίως στους τομείς της φαρμακευτικής και της βιοτεχνολογίας. Οι οκτώ μεγαλύτερες εταιρείες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40 % των συνολικών ιδιωτικών δαπανών Ε & Α (έναντι 19 % κατά μέσο όρο παγκοσμίως). Οι συνολικές δαπάνες Ε & Α εξακολουθούν να είναι υψηλές, αλλά ο απόλυτος αριθμός εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ε & Α έχει μειωθεί από το 2009, κυρίως διότι οι μικρότερες επιχειρήσεις δεν ασχολούνται με Ε & Α. Μόλις το 33 % των ΜΜΕ εισήγαγε καινοτομίες προϊόντων ή διεργασιών. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαν να απαιτηθούν περαιτέρω προσπάθειες πολιτικής για τη διεύρυνση της βάσης καινοτομίας με στόχο να συμπεριληφθούν περισσότερες εταιρείες. Η ανταπόκριση στις μεταβαλλόμενες ανάγκες δεξιοτήτων μετά την πανδημία COVID-19, υπό το πρίσμα και των μελλοντικών τεχνολογικών αλλαγών, απαιτεί συνεχείς επενδύσεις σε καθεστώτα αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, μεταξύ άλλων και μέσω της εκπαίδευσης ενηλίκων.

(19)

Η Δανία έχει λάβει μέτρα για να ενισχύσει το οικείο πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το 2019 εγκρίθηκε νέα νομοθεσία, και οι εθνικές και ρυθμιστικές αρχές άρχισαν να εφαρμόζουν σειρά μέτρων για να ενισχύσουν το προληπτικό πλαίσιο της Δανίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η Αρχή Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας έλαβε εξουσίες επιβολής κυρώσεων και μεγαλύτερο προϋπολογισμό για να ενισχύσει την εποπτική της ικανότητα στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η μονάδα χρηματοοικονομικών πληροφοριών έλαβε επίσης πρόσθετο προσωπικό και χρηματοδότηση. Έχει ζωτική σημασία το ενισχυμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες να μετουσιωθεί σε αποτελεσματική εποπτεία και επιβολή. Ειδικότερα, η εποπτική αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες θα πρέπει να εφαρμόσει πλήρως την προσέγγιση βάσει κινδύνου. Η ενισχυμένη ικανότητα της μονάδας χρηματοοικονομικών πληροφοριών θα πρέπει να αποδείξει ότι οι αδυναμίες που επισημαίνονται στην έκθεση του δανικού Ελεγκτικού Συνεδρίου έχουν αντιμετωπιστεί επαρκώς.

(20)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(21)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Δανία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(22)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Δανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς τη Δανία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Δανία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(23)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Γερμανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Γερμανία δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Γερμανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Γερμανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιελάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γερμανία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, το μεγάλο πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών απηχεί το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων σε σχέση με τις αποταμιεύσεις και έχει διασυνοριακό αντίκτυπο.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η παρούσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη να υπάρχουν σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Γερμανία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ τομέων και περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Η κατάσταση αυτή ενέχει τον κίνδυνο να διευρυνθούν οι ανισότητες στο εσωτερικό της Γερμανίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η παρούσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Γερμανία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 20 Απριλίου 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 στις 30 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Γερμανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 1,4 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 7¼ % του ΑΕΠ το 2020. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 59,8 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 75¼ % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Γερμανία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 7,2 % του ΑΕΠ το 2020. Τα μέτρα περιλαμβάνουν στήριξη της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, παροχή στοχευμένης βοήθειας σε μικρές επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους μέσω επιχορηγήσεων και δανείων, καθώς και ευκολότερη πρόσβαση σε συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας για την πρόληψη απολύσεων. Επιπλέον, η Γερμανία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 σε 24,9 % του ΑΕΠ. Τα εν λόγω μέτρα συνίστανται σε εγγυήσεις δανείων χορηγούμενες κυρίως από την κρατική αναπτυξιακή τράπεζα KfW, καθώς και από το νέο Ταμείο Οικονομικής Σταθερότητας, το οποίο συστάθηκε ως αντίδραση στην πανδημία COVID-19. Σε αντίθεση με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, οι εκτιμήσεις της Επιτροπής δεν θεωρούν ότι οι αναβολές καταβολής φόρων και οι δημοσιονομικές αντισταθμίσεις για τη μείωση των φορολογικών εσόδων λόγω της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας συνιστούν μέτρα διακριτικής ευχέρειας με δημοσιονομική επίπτωση. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Γερμανία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Γερμανίας θα είναι -7,0 % του ΑΕΠ το 2020 και -1,5 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 75,6 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 71,8 % του ΑΕΠ το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της σχεδιαζόμενης από τη Γερμανία υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(16)

Η πρώτη λοίμωξη στη Γερμανία καταγράφηκε στις 27 Ιανουαρίου 2020, ενώ ο αριθμός των κρουσμάτων COVID-19 άρχισε να αυξάνεται εκθετικά τον Μάρτιο του 2020. Στη συνέχεια, οι γερμανικές αρχές αντέδρασαν με περιοριστικά μέτρα προκειμένου να συγκρατηθεί η διασπορά του ιού, π.χ. κλείνοντας τα μη αναγκαία καταστήματα λιανικής πώλησης, τα εστιατόρια, τους χώρους ψυχαγωγίας και πολιτισμού, τις αθλητικές εγκαταστάσεις, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Όλες οι δημόσιες συγκεντρώσεις άνω των δύο ατόμων απαγορεύθηκαν και ζητήθηκε από τους πολίτες να περιορίσουν στο ελάχιστο όλες τις κοινωνικές επαφές. Η μεταποίηση καθαυτή δεν υποβλήθηκε σε περιοριστικά μέτρα. Ωστόσο, μεγάλα εργοστάσια έκλεισαν για αρκετές εβδομάδες εξαιτίας της διαταραχής του εξωτερικού εμπορίου και της συρρίκνωσης της ζήτησης. Οι οικονομικές προοπτικές επιδεινώθηκαν σε μεγάλο βαθμό με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 να δείχνουν μείωση του ΑΕΠ κατά 6,5 % το 2020. Παρότι η επέκταση των ρυθμίσεων μειωμένου ωραρίου εργασίας (Kurzarbeit) βοηθά τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τους εργαζομένους τους, η αύξηση της ανεργίας φαίνεται αναπόφευκτη. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 4 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 3,5 % το 2021.

(17)

Για να αμβλύνει τις οικονομικές επιπτώσεις, η γερμανική κυβέρνηση αντέδρασε γρήγορα και έλαβε εκτεταμένα μέτρα. Έως 50 δισεκατ. EUR προσφέρονται για άμεση βοήθεια (άμεσες επιχορηγήσεις) σε μικρές επιχειρήσεις, αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες. Μέσω του νεοσυσταθέντος Ταμείου Οικονομικής Σταθερότητας και της δημόσιας αναπτυξιακής τράπεζας KfW, η κυβέρνηση αύξησε τον όγκο των δανείων και διεύρυνε την πρόσβαση στη δανειοδότηση για επιχειρήσεις διαφόρων μεγεθών, καλύπτοντας έως και το 80-90 % του πιστωτικού κινδύνου της πιστώτριας τράπεζας (σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις έως και το 100 %). Το Ταμείο Οικονομικής Σταθερότητας μπορεί επίσης να στηρίζει μεγάλες εταιρείες παρέχοντας πρόσθετα ίδια κεφάλαια σε προσωρινή βάση. Για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, έχουν εγκριθεί προσαρμογές στις αναβολές καταβολής φόρων, στις προπληρωμές και στις κυρώσεις. Οι κανόνες περί αφερεγγυότητας έχουν τροποποιηθεί ώστε να αποφεύγονται οι διαδικασίες αφερεγγυότητας λόγω τεχνικής αδυναμίας πληρωμών. Τα επιμέρους ομόσπονδα κράτη (Länder) συμπληρώνουν τα ομοσπονδιακά μέτρα με δικά τους προγράμματα στήριξης. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ενδέχεται να ασκήσει περαιτέρω πίεση στην ήδη μικρή κερδοφορία του γερμανικού τραπεζικού τομέα. Ως εκ τούτου, φαίνεται δικαιολογημένη η περαιτέρω μείωση του κόστους για τις γερμανικές τράπεζες, ώστε να βελτιωθεί η κερδοφορία και να ελευθερωθούν πόροι για επενδύσεις στην τεχνολογία της πληροφορίας και για τη δημιουργία οργανικού κεφαλαίου. Η περαιτέρω εξυγίανση θα βοηθήσει επίσης εν προκειμένω.

(18)

Μετά από υψηλές επιδόσεις κατά την έναρξη του έτους, η αγορά εργασίας επιδεινώθηκε εξαιτίας της πανδημίας COVID-19 και των σχετικών μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της κρίσης τόσο στην απασχόληση όσο και στην κοινωνία, η κυβέρνηση έχει παράσχει σημαντική στήριξη μέσω του συστήματος μειωμένου ωραρίου εργασίας (Kurzarbeit). Χαλάρωσε τους όρους πρόσβασης στο σύστημα, επέκτεινε αναδρομικά την ισχύ του και σε όσους εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης και αύξησε το ύψος της αποζημίωσης. Αυτό συμβάλλει στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην προστασία των εισοδημάτων των νοικοκυριών. Οι εργοδότες λαμβάνουν οικονομική ελάφρυνση καθώς απαλλάσσονται από την υποχρέωση να καταβάλλουν εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τον χρόνο εργασίας που χάθηκε. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στη στήριξη του ελάχιστου εισοδήματος (βάσει του τόμου II του γερμανικού κώδικα κοινωνικής ασφάλισης – Sozialgesetzbuch/SGB) παρέχει προστασία από την απώλεια εισοδήματος. Επιπλέον, οι οικογένειες μικρού εισοδήματος υποστηρίζονται μέσω ευκολότερης πρόσβασης σε συμπλήρωμα λόγω τέκνων. Επίσης, οι μισθωτές που αντιμετωπίζουν απώλεια εισοδήματος προστατεύονται προσωρινά από τις εξώσεις. Μολονότι η Γερμανία έχει καλές επιδόσεις στον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων που στηρίζει τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, εάν δεν εξαλειφθούν τα κενά στην κάλυψη, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μείωση του εισοδήματος των ευάλωτων ομάδων στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης.

(19)

Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην υγεία, η Γερμανία αξιοποίησε το καθολικό της σύστημα υγείας, το οποίο παρέχει πρόσβαση σε περίθαλψη υψηλής ποιότητας, και κατόρθωσε να αυξήσει γρήγορα την ικανότητά της όσον αφορά τα τεστ και την εντατική θεραπεία. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη κρίση λόγω της νόσου COVID-19 αναδεικνύει την ανάγκη να ενισχύεται συνεχώς η ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας. Η διαθεσιμότητα νοσηλευτικού προσωπικού και η ελκυστικότητα του νοσηλευτικού επαγγέλματος εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα. Παρά τον σχετικά μεγάλο κατά κεφαλήν αριθμό ενεργών νοσηλευτών, τα νοσοκομεία αναφέρουν ολοένα και συχνότερα θέσεις για νοσηλευτές που παραμένουν κενές. Επίσης, θα μπορούσε να βελτιωθεί και να υποστηριχθεί από ψηφιακά εργαλεία ο συντονισμός μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας στην πρωτοβάθμια και νοσοκομειακή περίθαλψη, καθώς και μεταξύ της φροντίδας υγείας και της κοινωνικής μέριμνας. Οι υποδομές ηλεκτρονικής υγείας αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς, αλλά η χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών υγείας και φροντίδας, της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και της ανταλλαγής ιατρικών δεδομένων παραμένει πολύ κάτω από τον ενωσιακό μέσο όρο. Ένας νέος νόμος που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2020 συμβάλλει στον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων της νόσου COVID-19, πρωτίστως για τα νοσοκομεία και τους ιδιώτες γιατρούς. Ωστόσο, προκειμένου να διατηρηθεί η παροχή περίθαλψης σε όλους τους τομείς, θα πρέπει να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των ιδρυμάτων υγειονομικής περίθαλψης, καθώς η αναβολή των μη αναγκαίων χειρουργικών επεμβάσεων και θεραπειών έπληξε τα έσοδα των ιδρυμάτων στον τομέα της υγείας, ενώ οι διαθέσιμοι πόροι χρησιμοποιούνται για την αγορά τεστ και εξοπλισμού προτεραιότητας. Έχοντας ισχυρή ερευνητική βάση, η Γερμανία έχει την ικανότητα να λάβει ειδικά μέτρα έρευνας και καινοτομίας για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, όπως η ανάπτυξη εμβολίων και θεραπευτικών μέσων και η ανάπτυξη ερευνητικού δικτύου για τη συνένωση και την ενίσχυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων των γερμανικών ιατρικών πανεπιστημίων, αλλά και να παράσχει στήριξη στον Συνασπισμό για Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας.

(20)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις. Οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επενδύσεις συνέχισαν να αυξάνονται ραγδαία το 2019, αλλά ήταν μικρότερες από τις επενδυτικές ανάγκες. Οι δημόσιες επενδύσεις υπολείπονται του ρυθμού αντικατάστασης στο επίπεδο των δήμων, όπου οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση επενδύσεων έχουν μειωθεί αλλά παραμένουν σε υψηλά επίπεδα στο 4,0 % του ΑΕΠ, οι δε επενδύσεις εξακολουθούν να παρεμποδίζονται από περιορισμούς δυναμικότητας και προγραμματισμού. Οι ήδη προγραμματισθείσες επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και στην ενέργεια μπορούν να επισπευσθούν, όπως για παράδειγμα τα έργα που αφορούν ανακαινίσεις κτηρίων και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παρά τις πρόσφατες πρωτοβουλίες, η επίτευξη των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων στόχων απεξάρτησης από τις ανθρακούχες εκπομπές και των στόχων περί κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 εξακολουθεί να συνιστά πρόκληση. Το ίδιο ισχύει και για τους στόχους για το περιβάλλον και την ενεργειακή απόδοση, καθώς οι τιμές, και ιδίως οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου λόγω της παρούσας κρίσης της νόσου COVID-19, λειτουργούν ως αντικίνητρο για τη φιλική προς το κλίμα και το περιβάλλον συμπεριφορά. Ο μετασχηματισμός της Γερμανίας σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτήσει σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις επί σημαντικό χρονικό διάστημα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, την κυκλική οικονομία, και τις βιώσιμες μεταφορές, μεταξύ άλλων. Επιπλέον, η γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου εκφράσθηκε επικριτικά για την οικονομική αποδοτικότητα των μέτρων που σχετίζονται με τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Προκειμένου να αξιοποιηθούν τα οφέλη ενός πλήρως ολοκληρωμένου βιώσιμου συστήματος ενέργειας, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες και συνεχείς επενδύσεις στα ενεργειακά δίκτυα, με συνέπεια όσον αφορά τα τιμολογιακά μηνύματα. Η καθαρή κινητικότητα μπορεί να προαχθεί με κατάλληλα κανονιστικά μέτρα και με μεγαλύτερες και ταχύτερες επενδύσεις σε βιώσιμες υποδομές μεταφορών και σε λύσεις καθαρής κινητικότητας. Πρόσθετες επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη είναι αναγκαίες για την ανάκαμψη προς μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση και την έρευνα αυξήθηκαν ελαφρώς από 9,2 % το 2017 στο 9,31 % του ΑΕΠ το 2018, υπολειπόμενες του προηγούμενου εθνικού στόχου του 10 %. Οι ιδιωτικές επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης συγκεντρώνονται ολοένα και περισσότερο σε μεγάλες επιχειρήσεις. Η προσφορά στέγης παρέμεινε αρκετά κάτω από τον στεγαστικό στόχο της κατασκευής 375 000 νέων διαμερισμάτων ετησίως μεταξύ 2017 και 2021, παρά τα μέτρα πολιτικής. Πολιτικές που ενθαρρύνουν τις επενδύσεις σε νέες κατοικίες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αυτή την ανισορροπία και να βελτιώσουν την οικονομική προσιτότητα της στέγασης. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Γερμανία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης χώρας του 2020. Με τον τρόπο αυτόν, η Γερμανία θα μπορέσει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το εν λόγω Ταμείο.

(21)

Οι σύγχρονες ψηφιακές υποδομές και ψηφιακές υπηρεσίες είναι ζωτικής σημασίας όταν περιορίζεται η κινητικότητα. Οι επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές και δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη και να συμβάλουν στη μείωση του χάσματος της Γερμανίας έναντι άλλων χωρών όσον αφορά την κάλυψη των δικτύων πολύ μεγάλης χωρητικότητας, το οποίο παραμένει σημαντικό. Στη Γερμανία, η εν λόγω κάλυψη ήταν 32,7 % το 2019, έναντι ενωσιακού μέσου όρου 44 %, ενώ η κάλυψη των συνδέσεων οπτικής ίνας έως τον χώρο του χρήστη (FTTP) ήταν 10,5 %, πολύ κάτω από τον ενωσιακό μέσο όρο που ήταν 33,5 %. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε τη σημασία των συνδεδεμένων ψηφιακών υπηρεσιών. Τα κενά συνδεσιμότητας μπορούν να αποτελέσουν βασικό παράγοντα παρεμπόδισης των επενδύσεων στην ψηφιοποίηση, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), οι οποίες συνεχίζουν να υιοθετούν με αργούς ρυθμούς τις ψηφιακές τεχνολογίες. Η Γερμανία εξακολουθεί να υστερεί στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες μεταξύ των κρατών μελών, παρά τη βελτίωση των υπηρεσιών αυτών για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, το επίπεδο διαδικτυακής αλληλεπίδρασης μεταξύ των δημόσιων αρχών και του κοινού είναι πολύ χαμηλό. Η εφαρμογή του νόμου περί ηλεκτρονικής πρόσβασης (Onlinezugangsgesetz/OZG) προχωρά με αργούς ρυθμούς και θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο στόχος της ψηφιοποίησης και των 575 υπηρεσιών έως το τέλος του 2022. Προκειμένου να επιτευχθούν ουσιαστικότερες βελτιώσεις στην ψηφιακή δημόσια διοίκηση, ο νόμος αυτός θα πρέπει να εφαρμόζεται από όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς —ομοσπονδιακές αρχές, αρχές των ομόσπονδων κρατών και αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης.

(22)

Είναι σημαντικό να περιοριστεί σε χαμηλό επίπεδο η κανονιστική και διοικητική επιβάρυνση για την εφαρμογή των μέτρων στήριξης και άλλων διαδικασιών. Η διατήρηση της διοικητικής επιβάρυνσης στο ελάχιστο όσον αφορά την πρόσβαση σε μέτρα στήριξης θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις λαμβάνουν την ίδια στήριξη από τους ενδιάμεσους φορείς όπως και οι μεγαλύτερες. Ο ευρύτερος περιορισμός άλλων διοικητικών επιβαρύνσεων, δηλαδή πέραν των μέτρων στήριξης, π.χ. με την εφαρμογή ευελιξίας στις μη βασικές γραφειοκρατικές διαδικασίες, μπορεί να παράσχει πρόσθετη βοήθεια στις ΜΜΕ.

(23)

Ήδη πριν από την εκδήλωση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, η τεχνολογική πρόοδος μετασχημάτιζε την αγορά εργασίας, απαιτώντας αύξηση της χρηματοδότησης για εκπαίδευση και κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της επανεκπαίδευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων, καθώς και της βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 κατέστησε ακόμα πιο επιτακτική αυτή την ανάγκη, ιδίως στην περίπτωση των εργαζομένων σε τομείς που μπορεί να επηρεαστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από την κοινωνική αποστασιοποίηση, ή των εργαζομένων που κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι. Η αιφνίδια μετάβαση σε μια πιο ψηφιοποιημένη κοινωνία και στην κατ’ οίκον εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει ιδιαίτερη πρόκληση για τους ευάλωτους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές που δεν έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές λύσεις και στήριξη στο σπίτι. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές με αναπηρία. Ιδιαίτερη μέριμνα απαιτείται ώστε όλοι οι μαθητές, οι σπουδαστές και οι φοιτητές να αποκτήσουν τις βασικές δεξιότητες που ορίζονται στο πρόγραμμα σπουδών και οι μήνες της διαταραχής λόγω της νόσου COVID-19 να μην οδηγήσουν σε μια ολόκληρη ζωή μειονεξίας. Οι ήδη υφιστάμενες ανισότητες όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες, οι οποίες συνδέονται με το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και το μεταναστευτικό υπόβαθρο, κινδυνεύουν να επιδεινωθούν. Η κρίση ανέδειξε τη σημασία της περαιτέρω ανάπτυξης του εκπαιδευτικού συστήματος για την προώθηση μιας έξυπνης και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης και για τη συνέχιση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

(24)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(25)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Γερμανία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(26)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Γερμανία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(27)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση χώρας του 2020. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς τη Γερμανία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Γερμανία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(28)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(29)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στην κατωτέρω σύσταση 2,

1.

2.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Εσθονία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Εσθονία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Εσθονίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Εσθονίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Εσθονία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ τομέων και περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται κίνδυνο διεύρυνσης των ανισοτήτων στο εσωτερικό της Εσθονίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Εσθονία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 30 Απριλίου 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 στις 28 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Εσθονία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εξέδωσε το Συμβούλιο στις 13 Ιουλίου 2018 (7), το Συμβούλιο συνέστησε στην Εσθονία να εξασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (8) δεν θα υπερβεί το 4,1 % το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι υπάρχει σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2019. Ωστόσο, λαμβανομένης υπόψη της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής, δεν δικαιολογείται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας σημαντικής απόκλισης.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 0,3 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 10,1 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 3,8 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 8,4 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 21,9 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Εσθονία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 4,3 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται η ενίσχυση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, η βοήθεια έκτακτης ανάγκης για τις εταιρείες που βρίσκονται σε δυσχερή θέση, οι προσωρινές επιδοτήσεις μισθών και η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων. Επιπλέον, η Εσθονία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται δανειακές εγγυήσεις και δάνεια σε επιχειρήσεις ύψους 8,7 % του ΑΕΠ. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Εσθονία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Εσθονίας θα είναι -8,3 % του ΑΕΠ το 2020 και -3,4 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021 και να φθάσει στο 22,6 % του ΑΕΠ το 2021. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, προβλέπεται δημόσιο έλλειμμα για το 2020 χαμηλότερο από εκείνο του προγράμματος σταθερότητας του 2020, γεγονός που αντικατοπτρίζει διαφορές στις μακροοικονομικές προβολές.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της σχεδιαζόμενης υπέρβασης από την Εσθονία του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(16)

Μεταξύ της 12ης Μαρτίου 2020 και της 17ης Μαΐου 2020, η κυβέρνηση της Εσθονίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της πανδημίας COVID-19. Η άμεση αντίδραση της κυβέρνησης είχε ως στόχο να αποτρέψει την περαιτέρω εξάπλωση του ιού και να διασφαλίσει ότι η εσθονική οικονομία θα μπορούσε να λειτουργήσει όσο το δυνατόν πιο ομαλά. Οι περιορισμοί για την ανάσχεση της εξάπλωσης της πανδημίας είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην οικονομία. Μετά την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων αυξήθηκε κατά 35 %. Ο μεγαλύτερος αριθμός όσων έμειναν πρόσφατα άνεργοι έχει καταγραφεί σε τομείς όπως η λιανική και η εξυπηρέτηση πελατών, οι κατασκευές, η εστίαση, η στέγαση και η διαχείριση εκδηλώσεων. Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να ανέλθει στο 9,2 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 6,5 % το 2021. Στις 15 Απριλίου 2020, το κοινοβούλιο της Εσθονίας ενέκρινε τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2020. Θεσπίστηκαν νέα μέτρα που αποσκοπούν στη διατήρηση των θέσεων εργασίας, την αποφυγή μαζικών απολύσεων και τη διασφάλιση της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει ευρύ φάσμα μέτρων, μεταξύ των οποίων η παροχή στήριξης στον τομέα της υγείας, στους δήμους και σε ορισμένα επενδυτικά προγράμματα, και η μη στοχοθετημένη στήριξη της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις (όπως τα συστήματα εγγυήσεων και οι αναβολές καταβολής φόρων). Ορισμένα ειδικά μέτρα προορίζονται για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τον τομέα του τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στοχοθετημένων μέτρων για τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο. Θεσπίστηκαν πρόσθετα φορολογικά μέτρα, όπως η προσωρινή μείωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης για το ντίζελ, το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια. Η δέσμη μέτρων προβλέπει προσωρινή αναστολή των κρατικών συνεισφορών στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του δεύτερου πυλώνα.

(17)

Η Εσθονία έχει λάβει αξιοσημείωτα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της COVID-19 και των επιπτώσεών της στην υγεία. Ωστόσο, η πανδημία COVID-19 αποκάλυψε ορισμένες διαρθρωτικές αδυναμίες του συστήματος υγείας που σχετίζονται με τους περιορισμένους διαθέσιμους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Η ανθεκτικότητα του συστήματος υπονομεύθηκε από την έλλειψη εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας, καθώς και από την άνιση πρόσβαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και την έλλειψη διαθεσιμότητας ιατρικών προϊόντων κρίσιμης σημασίας. Η Εσθονία αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα συσσώρευσης θεραπειών που είχαν αναβληθεί ή που δεν ήταν προσβάσιμες λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, ακόμη και πριν από την πανδημία COVID-19, οι κατά δήλωση των ίδιων των ατόμων μη ικανοποιούμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης στην Εσθονία ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ένωση λόγω των μακρών χρόνων αναμονής τόσο για την πρωτοβάθμια όσο και για την εξειδικευμένη περίθαλψη. Οι παράγοντες αυτοί και οι κίνδυνοι που συνδέονται με τον τρόπο ζωής εξηγούν την κακή κατάσταση της υγείας του πληθυσμού. Η βελτίωση της προσβασιμότητας και της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας αποτελούν προϋπόθεση για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής απάντησης στην εξάπλωση της πανδημίας και για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού.

(18)

Η βελτίωση της επάρκειας του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας αποτελεί μακροχρόνια πρόκληση στην Εσθονία. Ακόμη και πριν από την πλέον πρόσφατη κρίση, οι κοινωνικές παροχές στην Εσθονία αξιολογήθηκαν ως λιγότερο αποτελεσματικές σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ για τη μείωση του ποσοστού φτώχειας. Επιπλέον, υπάρχουν ελλείψεις στην κάλυψη του συστήματος παροχών ανεργίας για τους εργαζόμενους σε άτυπες μορφές εργασίας και για τους εργαζόμενους με σύντομο ιστορικό απασχόλησης. Οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην απασχόληση και τα εισοδήματα, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκούς κάλυψης, θα μπορούσε να αυξήσει τη φτώχεια, ιδίως για τα νοικοκυριά ανέργων. Η Εσθονία θέσπισε ένα προσωρινό καθεστώς μειωμένου ωραρίου εργασίας ως ειδική επιδότηση για τις θιγόμενες επιχειρήσεις προκειμένου να διατηρηθεί η απασχόληση. Το μέτρο αυτό ισχύει μόνο για περίοδο δύο μηνών, η οποία ενδέχεται να μην επαρκεί για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης, καθώς οι δυσκολίες μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο και ορισμένοι οικονομικοί τομείς μπορεί να θιγούν με καθυστέρηση. Η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε τις δυσκολίες στην παροχή οικονομικά προσιτών και διαθέσιμων κοινωνικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας, ιδίως για τους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα. Η διατήρηση του σχεδίου για την ανάπτυξη ολοκληρωμένης παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας θα συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η ουσιαστική και έγκαιρη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό της διαδικασίας εξόδου από την κρίση και ανάκαμψης, με παράλληλη ενίσχυση των ικανοτήτων τους προς τον σκοπό αυτόν.

(19)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 έπληξε τις εσθονικές επιχειρήσεις σε πολλούς τομείς, αλλά οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) επλήγησαν περισσότερο. Ο αρνητικός αντίκτυπος στις οικονομικές δραστηριότητες οφειλόταν όχι μόνο στους περιορισμούς, αλλά και στην κάμψη της ζήτησης στις εξαγωγικές αγορές και στις διαταραχές των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας. Τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας που λαμβάνονται από την κυβέρνηση έχουν ως στόχο να συμβάλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων, αλλά η ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή τους θα είναι καίριας σημασίας για τη στήριξη βιώσιμων επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς που πλήττονται, παράλληλα με τη διατήρηση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα. Οι αναβολές της καταβολής φόρων καθώς και η αναστολή καταβολής δόσεων μπορούν επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση των ταμειακών ροών των ΜΜΕ. Επιπλέον, η διαδικασία ανάκαμψης θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά στοχευμένες θα είναι οι επενδύσεις. Η τρέχουσα κρίση ανέδειξε τη σημασία των ψηφιακών και καινοτόμων λύσεων για τη συνέχιση των οικονομικών δραστηριοτήτων. Ενώ η ηλεκτρονική διακυβέρνηση έχει λειτουργήσει ικανοποιητικά, η περαιτέρω ψηφιοποίηση των ΜΜΕ θα αυξήσει την ανθεκτικότητά τους και θα συμβάλει στην επιτάχυνση της ανάκαμψης, αυξάνοντας μεσοπρόθεσμα την παραγωγικότητα. Τα τελευταία χρόνια η οικονομία στο σύνολό της ψηφιοποιείται ολοένα και περισσότερο. Ωστόσο, η υιοθέτηση των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών στον τομέα της μεταποίησης είναι μέχρι στιγμής αργή. Ενώ οι συνολικές επιδόσεις της Εσθονίας στον τομέα της καινοτομίας βελτιώθηκαν το 2019, τα επίπεδα της ικανότητας και δραστηριότητας όσον αφορά την καινοτομία βάσει της έρευνας στον επιχειρηματικό τομέα παραμένουν χαμηλά. Η καινοτομία που βασίζεται στην έρευνα και η εισαγωγή καινοτόμων λύσεων στις επιχειρήσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ανταγωνιστική θέση της χώρας και να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη. Για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να ανακάμψουν από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ικανοποιητική πρόσβαση στη χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια για τις νεοφυείς επιχειρήσεις.

(20)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Όπως αντικατοπτρίζεται ιδίως στο εθνικό σχέδιο της Εσθονίας για την ενέργεια και το κλίμα, η βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας εξαρτάται από την πρόοδο προς την απανθρακοποίηση με τη μείωση της έντασης άνθρακα στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών καθώς και στον κατασκευαστικό τομέα, την αναδιάρθρωση του κλάδου παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και τη βελτίωση της παραγωγικότητας των πόρων, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής επιχειρηματικών μοντέλων κυκλικής οικονομίας. Η παραγωγικότητα των πόρων στην Εσθονία είναι από τις χαμηλότερες στην Ένωση, ενώ τα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η ύπαρξη μιας συνολικής στρατηγικής για την κυκλική οικονομία, ως συμπλήρωμα του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα, θα μπορούσε να συμβάλει στη μετάβαση προς την απανθρακοποίηση, στη μείωση των αρνητικού περιβαλλοντικού αντικτύπου του κλάδου παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και στην τόνωση της οικονομίας. Δεδομένου ότι η Εσθονία είναι περιφερειακή χώρα με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού, ένα εύρυθμο και διασυνδεδεμένο σύστημα μεταφορών είναι καίριας σημασίας για τις οικονομικές της δραστηριότητες και τις εξαγωγές της. Οι υποδομές μεταφορών της Εσθονίας αντιμετωπίζουν ορισμένες ελλείψεις όσον αφορά τη συνδεσιμότητα και τη βιωσιμότητα. Οι σιδηροδρομικές και οι διατροπικές μεταφορές εξακολουθούν να είναι ανεπαρκώς ανεπτυγμένες. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις οδικές μεταφορές έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, και η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές εξακολουθεί να υπολείπεται των εθνικών στόχων. Το έργο Rail Baltica και τα έργα ενεργειακής διασύνδεσης συγκαταλέγονται στις βασικές επενδυτικές προτεραιότητες της Εσθονίας που αποσκοπούν στη βελτίωση της ασφάλειας και της ένταξης της χώρας στην εσωτερική αγορά. Η προώθηση επενδυτικών έργων που λαμβάνουν υπόψη την περιβαλλοντική και κλιματική διάσταση έχει καθοριστική σημασία για μια βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη και για τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Εσθονία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση προς κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στην περιοχή που καλύπτεται από το παράρτημα Δ της έκθεσης του 2020 για τη χώρα. Με τον τρόπο αυτό, η Εσθονία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(21)

Ο εσθονικός τραπεζικός τομέας είναι σε γενικές γραμμές υγιής, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ενώ έχουν ληφθεί μέτρα για τον περιορισμό της έκθεσης σε κινδύνους μέσω της μείωσης των καταθέσεων μη μόνιμων κατοίκων, η εθνική εκτίμηση επικινδυνότητας δεν καλύπτει άλλα προϊόντα που ενδέχεται να ενέχουν κινδύνους, όπως οι υπηρεσίες φύλαξης για τους πελάτες που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι. Η επικαιροποίηση της εθνικής εκτίμησης επικινδυνότητας θα διασφαλίζει τον κατάλληλο εντοπισμό των κινδύνων και θα επιτρέπει την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων μετριασμού. Ενώ έχουν αναληφθεί εποπτικές δράσεις κατά των μη συμμορφούμενων τραπεζών και ιδρυμάτων πληρωμών, υπάρχει περιθώριο να ενισχυθεί περαιτέρω η αποτελεσματικότητα της εποπτείας και της επιβολής. Ειδικότερα, δεν έχει ακόμη εγκριθεί δέσμη νομοθετικών πράξεων για την ενίσχυση του προληπτικού πλαισίου και της δήμευσης περιουσιακών στοιχείων, και για την αύξηση των διοικητικών κυρώσεων. Οι έρευνες σχετικά με υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες προχωρούν με αργούς ρυθμούς. Οι ικανότητες της εσθονικής αρχής χρηματοπιστωτικής εποπτείας δεν έχουν ακόμη ενισχυθεί αρκετά και η προσέγγιση της εποπτείας που βασίζεται στους κινδύνους δεν εφαρμόζεται ακόμη πλήρως, ιδίως όταν πρόκειται για θεματικές επιτόπιες επιθεωρήσεις. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της μονάδας χρηματοοικονομικών πληροφοριών και των υπηρεσιών επιβολής του νόμου δεν είναι επαρκώς προορατική.

(22)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(23)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων του 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Εσθονία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(24)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Εσθονία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(25)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Εσθονίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς την Εσθονία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Εσθονία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(26)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (9) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ιρλανδία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Ιρλανδία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ιρλανδίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν εκδοθεί τα προηγούμενα έτη, καθώς και η πρόοδος της Ιρλανδίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ιρλανδία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες, οι οποίες αφορούν, ιδίως, υψηλά αποθέματα δημόσιου χρέους, ιδιωτικού χρέους και καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι απολύτως αναλογικά, αναγκαία, χρονικώς περιορισμένα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Ιρλανδία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ των περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ιρλανδίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Ιρλανδία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2020 στις 21 Απριλίου 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020 στις 30 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Ιρλανδία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 0,4 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 7,4 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 4,1 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 58,8 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 69,1 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Ιρλανδία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν περίπου στο 2,0 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν στήριξη της απασχόλησης και των ανέργων για περίοδο δώδεκα εβδομάδων (περίπου 1,4 % του ΑΕΠ) και πρόσθετες δαπάνες για τη βελτίωση της ικανότητας και της προσβασιμότητας του συστήματος υγείας (περίπου 0,6 % του ΑΕΠ). Επιπλέον, η Ιρλανδία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 σε περίπου 0,3 % του ΑΕΠ. Τα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνουν την εγγύηση πιστώσεων και διάφορα καθεστώτα χορήγησης δανείων, την αναστολή των πληρωμών τόκων και προστίμων για την καθυστέρηση ορισμένων πληρωμών από τους εργοδότες, την αναστολή της αναγκαστικής είσπραξης οφειλών και τη διακοπή των πληρωμών για διάστημα έως και τριών μηνών όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια. Στις 2 Μαΐου 2020, η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέα δέσμη μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων με τη μορφή χρηματοδότησης χρέους και επενδύσεων μετοχικού κεφαλαίου, ύψους περίπου 2 % του ΑΕΠ, τα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 ή στις προβλέψεις της Επιτροπής. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Ιρλανδία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Ιρλανδίας προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -5,6 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -2,9 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 66,4 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 66,7 % του ΑΕΠ το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης, λόγω της σχεδιαζόμενης υπέρβασης από την Ιρλανδία του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(16)

Η πανδημία COVID-19 έπληξε σε μεγάλο βαθμό την Ιρλανδία το πρώτο εξάμηνο του 2020, θέτοντας το σύστημα υγείας υπό ασφυκτική πίεση. Η Ιρλανδία θέσπισε επείγοντα μέτρα για την ενίσχυση του συστήματος υγείας καθώς και περιοριστικά μέτρα για την ανάσχεση της πανδημίας, τα οποία περιόρισαν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα σε ορισμένους τομείς. Επιπλέον, η κυβέρνηση θέσπισε ευρύ φάσμα οικονομικών μέτρων για τον μετριασμό, στο μέτρο του δυνατού, των επιπτώσεων της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν προγράμματα επιδότησης μισθών για την προστασία των θέσεων εργασίας, επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας, προσωρινή απαγόρευση της αύξησης των ενοικίων και των εξώσεων, καθώς και μέτρα στήριξης της ρευστότητας και των πιστώσεων για τις επιχειρήσεις. Μολονότι τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στον περιορισμό των οικονομικών κλυδωνισμών που προκάλεσε η πανδημία, ο κίνδυνος σημαντικής μείωσης της παραγωγής, πτωχεύσεων και οικονομικής αφερεγγυότητας καθώς και αύξησης της ανεργίας και του ποσοστού του πληθυσμού που αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας, παραμένει υψηλός.

(17)

Πριν από την πανδημία COVID-19, τα νοσοκομεία λειτουργούσαν ήδη με σχεδόν πλήρη δυναμικότητα, ενώ το ποσοστό πληρότητας των κλινών οξείας νοσηλείας ήταν μεταξύ των υψηλότερων στις χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη καθολικής πρόσβασης σε πρωτοβάθμια περίθαλψη και στη σημαντική εξάρτηση από τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Οι δυσκολίες όσον αφορά την πρόσληψη και τη διατήρηση του προσωπικού είχαν οδηγήσει σε έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού σε ορισμένες περιφέρειες και νοσοκομεία. Οι υπηρεσίες μακροχρόνιας κατ’ οίκον φροντίδας δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες, ούτε υπήρχε το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, ενώ παρέχονταν κίνητρα για την προσφυγή σε ιδρυματικού τύπου περίθαλψη. Η πίεση που ασκήθηκε στο σύστημα υγείας λόγω της πανδημίας COVID-19 ήταν πρωτοφανής. Ελήφθησαν εγκαίρως μέτρα έκτακτης ανάγκης για την αύξηση της δυναμικότητας των νοσοκομείων και την προσωρινή παροχή καθολικής υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, μεσοπρόθεσμα, η Ιρλανδία εξακολουθεί να πρέπει να αντιμετωπίσει τους διαρθρωτικούς περιορισμούς του συστήματος υγείας από την άποψη της αποτελεσματικότητας, της ευελιξίας, της ανθεκτικότητας και της προσβασιμότητας. Η φιλόδοξη μεταρρύθμιση Sláintecare προσβλέπει σε ένα βιώσιμο σύστημα υγείας, προσβάσιμο σε όλους. Ωστόσο, θα πρέπει να βελτιωθούν τα σχέδια για την εφαρμογή της, σε ό,τι αφορά τα ορόσημα, προκειμένου να εξηγείται η πρόοδος ως προς την πρόσβαση στη δημόσια πρωτοβάθμια περίθαλψη κατά την περίοδο υλοποίησης, μέχρι να επιτευχθεί καθολική κάλυψη. Ο καθορισμός σαφών οροσήμων και προθεσμιών και ενός σταθερού πλαισίου παρακολούθησης μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη υλοποίηση της καθολικής κάλυψης. Η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στον τομέα της μακροχρόνιας φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων νέων μεθόδων εργασίας στην κοινότητα μέσω της στήριξης της κατ’ οίκον περίθαλψης και της αναδιοργάνωσης των νοσηλευτικών πόρων, θα μπορούσε να απαιτήσει την απογραφή των υφιστάμενων υποδομών, προβλέψεις για τη μελλοντική αύξηση της ζήτησης, και ανάλογη ανάλυση των ελλείψεων, καθώς και σχέδιο υλοποίησης.

(18)

Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 7,4 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 7 % το 2021. Η κυβέρνηση προσέφυγε επανειλημμένως σε μέτρα στήριξης του εισοδήματος και της απασχόλησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ιδίως σε συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, η ταχεία υλοποίηση των οποίων θα πρέπει να συνεχιστεί. Τα συστήματα, που χρήζουν επανεξέτασης, θα πρέπει να επεκταθούν, εάν χρειαστεί, προκειμένου να βοηθήσουν άτομα να διατηρήσουν την απασχόλησή τους ή το εισόδημά τους. Λόγω του σχετικά υψηλού αριθμού των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την προώθηση εξατομικευμένων στρατηγικών ενεργοποίησης. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ιρλανδία όσον αφορά τη φτώχεια, την ποιότητα και τη στήριξη της απασχόλησης, μεταξύ άλλων για τα άτομα με αναπηρία, παραμένουν και είναι πιθανό να επιδεινωθούν από την πανδημία. Σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, το τρέχον πλαίσιο απαιτεί να συνεχιστούν οι προσπάθειες για αναβάθμιση των δεξιοτήτων και επανειδίκευση προκειμένου να καλυφθούν οι μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας και να προετοιμαστεί το εργατικό δυναμικό για την κλιματική και ενεργειακή μετάβαση και τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Ελλείψεις δεξιοτήτων εντοπίστηκαν στον τομέα της στέγασης, αναμένεται όμως να προκύψουν και άλλες καθώς θα προχωρά η μετάβαση. Στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης και της εργασίας δεν θα οξύνει τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες.

(19)

Η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει διάφορα μέτρα για τη στήριξη της προσφοράς κατοικιών, τα οποία συνέβαλαν στην αύξηση κατά περίπου 57 % του ετήσιου αριθμού αποπερατώσεων κατοικιών κατά τη διετία έως τον Σεπτέμβριο του 2019. Σε συνδυασμό με αποτελεσματικά μακροληπτικά εργαλεία, τα μέτρα αυτά φαίνεται ότι βοήθησαν να περιοριστεί η αύξηση των τιμών των κατοικιών. Ωστόσο, ο ρυθμός αποπεράτωσης κατοικιών εξακολουθεί να υπολείπεται της ζήτησης. Η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγη αποτελεί πρόβλημα για πολλά νοικοκυριά και ο πληθωρισμός των ενοικίων παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Η βελτίωση των υποδομών, σε συνδυασμό με τον χωροταξικό σχεδιασμό, θα μπορούσαν να αποτελέσουν κρίσιμο καταλύτη για τη βελτίωση της προσφοράς κατοικιών. Επιπλέον, η κάλυψη των διοικητικών κενών στο θέμα της εισφοράς για τα μη οικοδομημένα οικόπεδα θα μπορούσε τελικά να συμβάλει στη βελτίωση της οικονομικής προσιτότητας των κατοικιών μεσοπρόθεσμα. Η μειωμένη προσφορά κοινωνικών κατοικιών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση σε ό,τι αφορά την προώθηση της ένταξης, μεταξύ άλλων των πλέον ευάλωτων ατόμων. Πρόσφατα μέτρα πολιτικής έχουν επιταχύνει την παράδοση κοινωνικών κατοικιών, αλλά τον Ιούνιο του 2019 περίπου 68 700 νοικοκυριά στην Ιρλανδία εξακολουθούσαν να είναι σε λίστες αναμονής για κοινωνική στέγη. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την κάλυψη των αναγκών των νοικοκυριών που είναι ήδη στη λίστα αναμονής, αλλά και εκείνων που είναι πιθανό να προστεθούν. Από τους περίπου 10 000 άστεγους που είναι καταγεγραμμένοι στην Ιρλανδία, 3 500 είναι παιδιά. Το γεγονός αυτό προκαλεί ανησυχίες σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους όξυνσης των ανισοτήτων, παγίωσης της φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Οι μονογονεϊκές οικογένειες με παιδιά συγκαταλέγονται στις ομάδες που πλήττονται περισσότερο από την έλλειψη στέγης. Εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διαφορές σε επίπεδο περιφερειών και αστικών περιοχών, δεδομένου ότι το 69 % του συνόλου των άστεγων ενηλίκων συγκεντρώνεται στην ευρύτερη περιοχή του Δουβλίνου.

(20)

Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα αποτελεί σημαντική πηγή ρευστότητας για τις ιρλανδικές επιχειρήσεις. Η έγκαιρη πρόσβαση σε δάνεια μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και για τις επιχειρήσεις χωρίς εξασφάλιση ή υφιστάμενη σχέση με δανειστή. Οι ιρλανδικές αρχές και οι τράπεζες έχουν θεσπίσει μια σειρά μέτρων για την άμβλυνση των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Είναι σημαντικό τα μέτρα αυτά να εξασφαλίζουν την απαιτούμενη ρευστότητα και να ευνοούν βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης για τους δανειολήπτες των οποίων οι οικονομικές δυσκολίες συνδέονται αποκλειστικά με την πανδημία και που, ως εκ τούτου, αναμένεται να επανακτήσουν τη βιωσιμότητά τους μετά από μια μεταβατική περίοδο. Μόνο μια τέτοια ισορροπημένη προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να υπερβούν τις προσωρινές δυσκολίες χωρίς να υπονομευθεί η κερδοφορία (ήδη χαμηλή) και η πρόοδος που έχει αρχίσει να εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια στην Ιρλανδία όσον αφορά τη βελτίωση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας του οικείου τραπεζικού τομέα. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων αυτών, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

(21)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευστούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Για την επανεκκίνηση της οικονομίας, θα πρέπει η Ιρλανδία να σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τις φιλόδοξες επενδύσεις της στον τομέα του περιβάλλοντος, του κλίματος, της ενέργειας και των υποδομών. Η Ιρλανδία σημειώνει μέχρι στιγμής υστέρηση όσον αφορά την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές και τα κτήρια είναι υψηλές και εξακολουθούν να παρουσιάζουν ανοδική τάση. Η Ιρλανδία δεν θα μπορέσει να επιτύχει τους στόχους του 2020 για την ενεργειακή απόδοση και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Η Ιρλανδία εξαρτάται από τις εισαγωγές ενέργειας και συγκαταλέγεται στα κράτη μέλη με τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Για να μετατραπεί η Ιρλανδία σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, θα απαιτηθούν σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, επί παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μεταξύ άλλων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και τις βιώσιμες μεταφορές. Το σχέδιο δράσης για το κλίμα αποτελεί αξιόπιστη πρωτοβουλία για την αναστροφή της πορείας των εκπομπών. Για να μετατραπούν τα φιλόδοξα σχέδια σε απτά αποτελέσματα θα απαιτηθεί αποτελεσματική και διαρκής εφαρμογή των πολιτικών και των μέτρων της. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ιρλανδία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στην περιοχή που καλύπτεται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Ιρλανδία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(22)

Οι προσπάθειες της Ιρλανδίας για τη μείωση του χάσματος παραγωγικότητας μεταξύ των εξωτερικών και των εγχώριων τομέων της εξακολουθούν να είναι υποτονικές. Θετικό στοιχείο αποτελεί η άμεση στήριξη μέσω του Disruptive Technologies Innovation Fund (Ταμείου Καινοτομίας Ανατρεπτικών Τεχνολογιών) για τη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων ερευνητικών κέντρων, για παράδειγμα μέσω συνεργατικών έργων μεταξύ της βιομηχανίας —συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ— και ερευνητικών φορέων. Μολονότι στην Ιρλανδία το επίπεδο κρατικής στήριξης προς τις επιχειρήσεις είναι σχετικά υψηλό, η στήριξη αυτή παρέχεται κυρίως μέσω καθεστώτος πίστωσης φόρου για την έρευνα και την ανάπτυξη. Παρόλο που με τις τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του 2020 η πίστωση φόρου καθίσταται ελκυστικότερη για τις ΜΜΕ, τείνει να ωφελεί μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες. Στο πλαίσιο που θεσπίστηκε για τις μελλοντικές θέσεις εργασίας (Future Jobs Ireland 2019) προσδιορίζονται τα βασικά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της εγχώριας οικονομίας, και ειδικότερα οι πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της παραγωγικότητας των εγχώριων επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ. Έχει μεγάλη σημασία να εφαρμοστούν τα μέτρα αυτά με αποτελεσματικό τρόπο. Η κρίση έφερε επίσης στο προσκήνιο τις ανάγκες ψηφιοποίησης των ΜΜΕ, ιδίως όσον αφορά τις λύσεις τηλεργασίας, την κατάρτιση των εργαζομένων και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Οι ψηφιακές υποδομές είναι ουσιαστικής σημασίας για την αύξηση της παραγωγικότητας των ΜΜΕ και την προώθηση της επιχειρηματικότητας. Το υπερταχύ ευρυζωνικό δίκτυο είναι διαθέσιμο μόνο στο 5 % των αγροτικών περιοχών, ποσοστό κατά πολύ μικρότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης που είναι 29 %, ενώ η Ιρλανδία είναι επίσης ένα από τα ακριβότερα κράτη μέλη της ΕΕ για τις σταθερές ευρυζωνικές επικοινωνίες. Δεδομένου ότι έχει ήδη υπογραφεί σύμβαση για μεγάλο δημόσιο επενδυτικό έργο στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου για την ευρυζωνικότητα («National Broadband Plan»), προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις στις υποδομές, είναι σημαντικό να παρακολουθείται στενά και να διασφαλιστεί εγκαίρως η υλοποίηση των εργασιών εγκατάστασης του χρηματοδοτούμενου από δημόσιους πόρους υπερταχέος ευρυζωνικού δικτύου, ιδίως στις αγροτικές περιοχές.

(23)

Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού έχει καθοριστική σημασία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων, όπως αναγνωρίζεται στη σύσταση του 2020 για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η ενωσιακή νομοθεσία. Η Ιρλανδία έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση πρακτικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού με την εφαρμογή συμπεφωνημένων πρωτοβουλιών σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο και με τη λήψη ορισμένων πρόσθετων μέτρων σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, τα υψηλά επίπεδα των πληρωμών δικαιωμάτων και μερισμάτων ως ποσοστού του ΑΕΠ υποδηλώνουν ότι οι ιρλανδικοί φορολογικοί κανόνες χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό και ότι η αποτελεσματικότητα των εθνικών μέτρων θα πρέπει να αξιολογηθεί. Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης θα καταστήσει τα έσοδα ανθεκτικότερα στις οικονομικές διακυμάνσεις και στους ιδιοσυγκρασιακούς κλυδωνισμούς και θα ενισχύσει τη λειτουργία των αυτόματων σταθεροποιητών. Η υψηλή συγκέντρωση εταιρικών φόρων, όπου οι δέκα κορυφαίες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 45 % των εταιρικών φόρων, η αστάθεια των φόρων αυτών και ο ενδεχομένως μεταβατικός χαρακτήρας τους, καθώς και το αυξανόμενο μερίδιό τους στα συνολικά φορολογικά έσοδα (ρεκόρ 18,7 % το 2018) υπογραμμίζουν τους κινδύνους που ενέχει η υπερβολική εξάρτηση από τα εν λόγω έσοδα για τη χρηματοδότηση μόνιμων τρεχουσών δαπανών.

(24)

Παρά τις προσπάθειές της να ενισχύσει το πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η Ιρλανδία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κινδύνους λόγω του διεθνούς προσανατολισμού της οικονομίας της, ο οποίος συνεπάγεται σημαντική εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων και την παρουσία περίπλοκων νομικών δομών με αλλοδαπούς χορηγούς. Η αξιολόγηση των κινδύνων σε εθνικό επίπεδο επανεξετάστηκε ώστε να ληφθεί καλύτερα υπόψη ο πραγματικός κίνδυνος στον οποίο εκτίθενται οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις και καταπιστεύματα (trusts). Η ανεπαρκής εκτίμηση του κινδύνου στον οποίο εκτίθενται οι επαγγελματίες αυτοί έχει ως αποτέλεσμα την περιορισμένη αναφορά ύποπτων συναλλαγών. Η ένταση της εποπτείας είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων και δεν βασίζεται σε μια προσέγγιση βάσει κινδύνου, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα του πλαισίου για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Έχει συσταθεί εθνικό μητρώο πραγματικών δικαιούχων για τις επιχειρήσεις, με σκοπό τον περιορισμό του απορρήτου και τον εντοπισμό των πραγματικών δικαιούχων. Η ποιότητα των παρεχόμενων πληροφοριών και η αποτελεσματικότητα του μητρώου πρέπει να παρακολουθούνται διαχρονικά.

(25)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(26)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Ιρλανδία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(27)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Ιρλανδία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις για τα άλλα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(28)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ιρλανδίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς την Ιρλανδία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ιρλανδία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(29)

Υπό το πρίσμα της συγκεκριμένης αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(30)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αντικατοπτρίζονται στις συστάσεις 1, 2 και 4,

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Ελλάδα δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ελλάδας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019») καθώς και η πρόοδος της Ελλάδας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα εμφανίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, οι ανισορροπίες που εντοπίστηκαν αφορούν το υψηλό δημόσιο χρέος, το μεγάλο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών και τον εξωτερικό τομέα, σε ένα πλαίσιο χαμηλής ακόμη δυνητικής ανάπτυξης και υψηλής ανεργίας.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει συνεπιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συμμερίστηκαν την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, κατόπιν σύστασης της Επιτροπής, να εγκρίνει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για το οικονομικό έτος 2020-2021. Η Ελλάδα ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις ελληνικές περιφέρειες λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης, ιδίως στις περιοχές που εξαρτώνται σημαντικά από τον τουρισμό και, γενικότερα, από επιχειρηματικές δραστηριότητες με διά ζώσης επαφή με τους καταναλωτές. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών και εδαφικών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ελλάδας, δηλαδή επιδείνωση της ήδη παρατηρούμενης τάσης διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ της πρωτεύουσας και ιδίως των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, οι οποίες εντάθηκαν περαιτέρω κατά τα έτη της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 30 Απριλίου 2020, η Ελλάδα υπέβαλε το Εθνικό της Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Ελλάδα υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Με το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 1,5 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 4,7 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 0,2 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 176,6 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 188,8 % το 2020, επανερχόμενο πάλι στο 176, 8 % το 2021 σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020. Υπάρχουν κίνδυνοι στους οποίους βασίζονται οι δημοσιονομικές προβλέψεις, συγκεκριμένα οι εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις και οι υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Ελλάδα έχει λάβει εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 5,4 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται προσωρινή οικονομική στήριξη για τους μισθωτούς, τους αυτοαπασχολουμένους, τις ατομικές επιχειρήσεις και ορισμένα ελεύθερα επαγγέλματα που πλήττονται από την πανδημία, καταβολή επιστρεπτέων προκαταβολών σε εταιρείες με μειωμένο κύκλο εργασιών, καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για εργαζομένους των οποίων οι συμβάσεις εργασίας έχουν ανασταλεί, αναβολή της καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμίσεων πληρωμής φόρων με δόσεις, για τουλάχιστον τρεις μήνες για όλες τις εταιρείες, τους αυτοαπασχολουμένους και τους μισθωτούς που πλήττονται από την πανδημία COVID-19, επιδότηση τόκων για δάνεια σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜΜΕ») και αύξηση των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη. Επιπλέον, η Ελλάδα ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την παροχή εξασφαλίσεων σε μετρητά για τη στήριξη της τραπεζικής δανειοδότησης, τα οποία διανέμονται μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Ωστόσο, στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, όλες οι αναβολές καταβολής φόρων θεωρούνται μέτρα ρευστότητας χωρίς αρνητική δημοσιονομική επίπτωση το 2020. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Ελλάδα συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και αμετάβλητες πολιτικές, προβλέπεται ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας θα είναι 6,4 % του ΑΕΠ το 2020 και 2,1 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 196,4 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 182,6 % του ΑΕΠ το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της μη συμμόρφωσης της Ελλάδας με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και τη σχεδιαζόμενη υπέρβαση του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του χρέους, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, πληρούται, ενώ το κριτήριο του ελλείμματος δεν έχει πληρωθεί.

(16)

Σε ό,τι αφορά την πανδημία COVID-19, η έγκαιρη λήψη μέτρων από την Ελλάδα και η επιβολή περιορισμών φαίνεται να έχουν αποδώσει, με βάση το μάλλον χαμηλό έως τώρα αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Ωστόσο, οι οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 αναμένεται να είναι σοβαρές, διότι συγκριτικά με άλλα κράτη μέλη η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους τομείς του τουρισμού και των μεταφορών. Στον τομέα του τουρισμού, η Ελλάδα ενδέχεται να χάσει μεγάλο μέρος των εσόδων σε σύγκριση με το 2019. Ο τουρισμός είναι ο σημαντικότερος εξαγωγικός κλάδος υπηρεσιών της ελληνικής οικονομίας και αντιστοιχούσε στο 45 % των εξαγωγών υπηρεσιών. Επιπλέον, ο τομέας της ναυτιλίας, ο οποίος αντιστοιχεί στο 40 % των εξαγωγών υπηρεσιών, αναμένεται επίσης να πληγεί από πτώση της ζήτησης, καθώς το παγκόσμιο εμπόριο επιβραδύνεται λόγω της πανδημίας. Λόγω των μέτρων εγκλεισμού, της μείωσης των διαθέσιμων εισοδημάτων και της αύξησης της ανεργίας, αναμένεται σημαντική συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης.

(17)

Αντιμέτωπη με την έξαρση της νόσου COVID-19, η Ελλάδα ενεργοποίησε το εθνικό της σχέδιο για την πανδημία και έθεσε ταχέως σε εφαρμογή σειρά πρωτόγνωρων μέτρων, μεταξύ των οποίων αυστηρή καραντίνα και κοινωνική αποστασιοποίηση ειδικά για άτομα για τα οποία υπήρχαν υπόνοιες ότι είχαν οποιαδήποτε επαφή με φορείς του ιού. Οι αρχές ενέκριναν ευρύ φάσμα μέτρων για να μετριάσουν τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, τα οποία ανέρχονται έως και στο 10,5 % του ΑΕΠ για το 2020. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν δημοσιονομικά μέτρα ύψους 5 % του ΑΕΠ, με καθαρή δημοσιονομική επίπτωση ύψους 3,7 % του ΑΕΠ καθώς και, επιπροσθέτως, προσωρινές αναβολές πληρωμής φόρων ύψους 1,9 % του ΑΕΠ και εξασφαλίσεις σε μετρητά για τις εμπορικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να χορηγήσουν πρόσθετα νέα δάνεια ύψους έως και 3,6 % του ΑΕΠ. Ο τομέας της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης έχει λάβει έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 273 εκατ. ευρώ, η οποία θα καλύψει, για παράδειγμα, 2 000 επιπλέον προσλήψεις υγειονομικού προσωπικού, την αγορά εξοπλισμού και εφοδίων σχετικών με την υγεία καθώς και την ενίσχυση του προσυμπτωματικού ελέγχου.

(18)

Για να συνεχιστεί η αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, πρέπει να βελτιωθεί η ικανότητα, η προσβασιμότητα και η ανθεκτικότητα του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Οι άμεσες πληρωμές για ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και οι άτυπες πληρωμές, στενά συνδεδεμένες με τη μη αποδοτική διαχείριση νοσοκομείων, παραμένουν υψηλές. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε ανισότητες. Πρόβλημα παραμένει η πρόσβαση, ενώ οι ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης που δεν καλύπτονται σύμφωνα με αυθόρμητες αναφορές, είναι από τις υψηλότερες στην Ένωση, με μεγάλες διαφορές ανά ομάδα εισοδήματος και καθεστώς απασχόλησης. Η συμμετοχή των ασθενών στις πληρωμές δεν είναι επαρκώς βασισμένη σε εισοδηματικά κριτήρια ώστε να προστατεύονται ευπαθείς ομάδες. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από την υπερπροσφορά και, κατά συνέπεια, την υπερκατανάλωση συχνά υπερβολικά ακριβών φαρμάκων. Για να την αντιμετωπίσει, η Ελλάδα υλοποιεί φιλόδοξη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης για την παροχή πρόσβασης σε βασικές ποιοτικές υπηρεσίες βραχυπρόθεσμα, καθώς και για τη δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος ελεγχόμενης πρόσβασης βάσει παραπεμπτικών για όλο τον πληθυσμό πιο μακροπρόθεσμα. Από τις πρώτες ενδείξεις προκύπτει ότι η μεταρρύθμιση αυτή αποδεικνύεται καθοριστικής σημασίας για την προστασία των πολιτών και τον περιορισμό της διασποράς του ιού, καθώς εξασφαλίζει τη δυνατότητα πλήρους αξιοποίησης των δυνατοτήτων του συστήματος για τη νοσηλεία ασθενών ανάλογα με τις ανάγκες τους. Δεν έχει βρεθεί ακόμη βιώσιμη λύση για τις δαπάνες για την υγεία, καθώς η δημοσιονομική βιωσιμότητα διασφαλίζεται κυρίως από ένα σύστημα ανακτήσεων που υφίσταται όλο και περισσότερες πιέσεις εξαιτίας ανεπαρκών διαρθρωτικών μέτρων. Μολονότι πρόσφατα έχουν γίνει ορισμένες ενθαρρυντικές ενέργειες, το σύστημα κεντρικών προμηθειών εξακολουθεί να εμφανίζει αδυναμίες. Το 2018, οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία ήταν κάτω του μέσου όρου της Ένωσης, ακόμη και με συνυπολογισμό της αξίας των ανακτήσεων, οι οποίες προσθέτουν περίπου 1 % του ΑΕΠ. Απαιτούνται αύξηση της αποδοτικότητας και πρόσθετοι χρηματοδοτικοί πόροι για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα, η προσβασιμότητα και η συνολική ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας.

(19)

Χρειάζονται μέτρα για το μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 σε εργαζομένους και επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 19,9 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 16,8 % το 2021. Η Ελλάδα έχει ήδη θεσπίσει προσωρινό σύστημα που μειώνει το κόστος εργασίας για επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία έχει ανασταλεί ή οι οποίες έχουν πληγεί σοβαρά, ενώ παράλληλα προστατεύει τις συμβάσεις απασχόλησης και παρέχει εισοδηματική στήριξη στους πληττόμενους εργαζομένους. Ωστόσο, η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου καθεστώτος μερικής ανεργίας θα παρείχε μια πιο βιώσιμη και ευέλικτη λύση και οι αρχές έλαβαν μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση, με τη θέσπιση του μηχανισμού ενίσχυσης της απασχόλησης «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» που θα τεθεί σε λειτουργία από τις 15 Ιουνίου έως τις 15 Οκτωβρίου 2020. Ένα τέτοιο καθεστώς θα δώσει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να εφαρμόζουν μείωση του ωραρίου εργασίας με διαφοροποιημένο τρόπο, ανάλογα με το πόσο έχουν περιοριστεί οι δραστηριότητές τους, ενώ παράλληλα θα διατηρείται η λειτουργία των διαφόρων κλάδων και θα αποφευχθεί η μετατροπή των προσωρινών απολύσεων σε διαρθρωτικές. Η επέκταση ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας, όπως η τηλεργασία, που στην Ελλάδα ήταν μέχρι τώρα περιορισμένες σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη, θα συμβάλει επίσης στη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας και των θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια του περιορισμού και της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

(20)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ενδέχεται να επιδεινώσει εκ νέου την κοινωνική κατάσταση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και να αυξήσει την εισοδηματική ανισότητα. Πριν από την έξαρση της πανδημίας, το ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού που αντιμετώπιζε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού εξακολουθούσε να είναι από τα υψηλότερα στην Ένωση, ενώ τα παιδιά και τα άτομα σε ηλικία εργασίας αντιμετώπιζαν μεγαλύτερο κίνδυνο από ό,τι οι ηλικιωμένοι. Σημαντικές πηγές ανησυχίας αποτελούσαν επίσης η φτώχεια των εργαζομένων, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση και η ενεργειακή φτώχεια. Για να μετριαστούν οι επιπτώσεις της κρίσης, κρίσιμης σημασίας θα είναι η παροχή επαρκούς αναπλήρωσης εισοδήματος σε όλους τους πληττόμενους εργαζομένους και στους αυτοαπασχολουμένους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιμετωπίζουν κενά όσον αφορά την πρόσβαση σε κοινωνική προστασία. Σημαντικό θα είναι επίσης να στηριχτούν τα πλέον ευπαθή άτομα, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικά μη ενεργών και των αδήλωτων εργαζομένων, ενισχύοντας τα δίχτυα κοινωνικής ασφάλειας. Καθώς περισσότερα άτομα είναι πιθανό να καταφύγουν στα βασικά δίχτυα ασφαλείας, θα είναι σημαντικό να βελτιωθεί η επάρκεια της στήριξης του ελάχιστου εισοδήματος. Η συνολική πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες είναι απαραίτητη για τις πλέον άπορες και ευπαθείς ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο. Επιπλέον, οι υπηρεσίες μακροχρόνιας περίθαλψης δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς. Η Ελλάδα θα πρέπει επίσης να προαγάγει περαιτέρω την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση, ιδίως για νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, για παράδειγμα θεσπίζοντας σύστημα στήριξης ευάλωτων ιδιοκτητών κατοικιών με ενυπόθηκα δάνεια.

(21)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέκοψε τις θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας που παρατηρήθηκαν τα τελευταία έτη, και η ανεργία πρόκειται εκ νέου να αυξηθεί. Για να στηρίξει την ισχυρή ανάκαμψη της απασχόλησης κατά την περίοδο μετά την κρίση, η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών ένταξης των ατόμων στην εργασία, ιδίως των προγραμμάτων κατάρτισης. Καθοριστική σημασία θα έχει η αύξηση της ικανότητας της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης να παρέχει συνεχή και εξατομικευμένη υποστήριξη στα άτομα που αναζητούν εργασία. Η Ελλάδα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στους νέους και τις γυναίκες, που πλήττονται περισσότερο από την έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης. Υπάρχουν επίσης περιθώρια βελτίωσης του κοινωνικού διαλόγου, με στήριξη της ενεργού και ουσιαστικής συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής, μεταξύ άλλων στο σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εστιάσει τις προσπάθειές της στη βελτίωση βασικών δεξιοτήτων για όλους, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών δεξιοτήτων. Θα είναι ουσιώδους σημασίας η αντιμετώπιση των πενιχρών εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και η κλιμάκωση της εκπαίδευσης ενηλίκων. Για τη μείωση των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων και την επιτάχυνση της ανάκαμψης της αγοράς εργασίας, είναι ζωτικής σημασίας η βελτίωση της ποιότητας και της συνάφειας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας.

(22)

Η παροχή βιώσιμης στήριξης της ρευστότητας, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου κίνησης, σε πληττόμενες επιχειρήσεις, ιδίως ΜΜΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις, κυρίως μέσω δανείων και εγγυήσεων, έχει ορθά αποτελέσει κυβερνητική προτεραιότητα από την αρχή της αντίδρασής της στην επιδημική έξαρση της νόσου COVID-19. Βάσει του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, η Ελλάδα έχει θεσπίσει τρία καθεστώτα για την ενίσχυση της κεφαλαιακής ρευστότητας των επιχειρήσεων, και συγκεκριμένα: (i) ένα καθεστώς που καλύπτει τις επιστρεπτέες προκαταβολές· (ii) ένα καθεστώς παροχής εξασφαλίσεων σε μετρητά για την κάλυψη τραπεζικών δανείων· και (iii) ένα καθεστώς επιδότησης επιτοκίου για τα τρέχοντα δάνεια. Κατά τη διαδικασία αυτή, είναι σημαντικό ο τραπεζικός τομέας να εκπληρώσει - με τη στήριξη των αρχών - το ρόλο του ως ενδιάμεσου για τη διατήρηση της αναγκαίας ροής πιστώσεων, βάσει κατάλληλης αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου και συνετών πιστοδοτικών κριτηρίων, αναφέροντας παράλληλα με ακρίβεια τυχόν επιδείνωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού. Η υποστήριξη της ικανότητας του τραπεζικού τομέα να προσφέρει βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης χρέους σε βιώσιμους δανειολήπτες που πλήττονται από την κρίση θα είναι κρίσιμης σημασίας για τη διασφάλιση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και την παράλληλη ενίσχυση της οικονομικής ανάκαμψης.

(23)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευστούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Η αύξηση των επενδύσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη σε τομείς προτεραιότητας θα συμβάλει καθοριστικά στη στήριξη πιο μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Το 2019, οι δημόσιες επενδύσεις υπολείπονταν των προγραμματισμένων κατά περισσότερο από 1 % του ΑΕΠ, έπειτα από ανάλογη υστέρηση που σημειώθηκε κατά τα προηγούμενα έτη. Οι αρχές ξεκίνησαν να αντιμετωπίζουν τη συνεχιζόμενη υποεκτέλεση εκπονώντας ένα «εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα» για την ενίσχυση των κανόνων που διέπουν την ανάπτυξη, τη διαχείριση, τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση υποστηριζόμενων έργων, καθώς και σχέδιο δράσης για τη βελτίωση των προβλέψεων και της παρακολούθησης των δημόσιων επενδύσεων. Δεδομένου του σημαντικού ρόλου που θα έχουν οι δημόσιες επενδύσεις στην εκκίνηση της οικονομικής ανάκαμψης μετά την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, έχει καίρια σημασία η αντιμετώπιση τυχόν διοικητικών εμποδίων που απομένουν και ο καθορισμός μιας σειράς νέων έργων. Η δημιουργία ειδικού μηχανισμού προετοιμασίας έργων θα μπορούσε να βελτιώσει και να επιταχύνει περαιτέρω τις δημόσιες επενδύσεις. Η αποδοτικότερη εκτέλεση των δημόσιων επενδύσεων θα τονώσει περαιτέρω την ανάπτυξη χάρη στο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί επίσης από περισσότερο αποδοτικές και βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις ως αναπόσπαστου μέρους των προσπαθειών της να βελτιώσει και να εξορθολογίσει τις δημόσιες δαπάνες καθώς και να διασφαλίσει ένα ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Για να το επιτύχει αυτό, θα απαιτηθεί η αντιμετώπιση των ελλείψεων που έχουν εντοπιστεί, όπως το μόνιμο φαινόμενο των αδικαιολόγητων υπερβολικά χαμηλών προσφορών, μέσω κατάλληλων νομοθετικών και διοικητικών μέτρων.

(24)

Για την αναζωπύρωση της ελληνικής οικονομίας θα απαιτηθεί επίσης η αντιμετώπιση ορισμένων μακροχρόνιων αδυναμιών και η αξιοποίηση δυνητικών μελλοντικών ευκαιριών. Στους τομείς με σημαντικές επενδυτικές ανάγκες περιλαμβάνονται οι μεταφορές και η εφοδιαστική, όπου χρειάζεται στήριξη ιδίως για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, την οδική ασφάλεια και την αναβάθμιση κόμβων συνδυασμένων μεταφορών, καθώς και η διαχείριση των στερεών αποβλήτων και των αστικών λυμάτων, όπου χρειάζονται περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις. Για το μετασχηματισμό της Ελλάδας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτηθούν επίσης σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Θα ήταν δυνατό να επισπευστούν σχεδιαζόμενες επενδύσεις, για παράδειγμα έργα μικρής κλίμακας στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, ανακαινίσεις κτιρίων και έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να συμβάλουν στην οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία COVID-19. Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για μεσοπρόθεσμα μέτρα ανάκαμψης είναι δυνατό να επωφεληθούν από επενδύσεις που προγραμματίζονται στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, καταλόγους έργων κοινού ενδιαφέροντος και σχέδια ανάπτυξης υποδομών. Οι σχετικές επενδύσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διασυνοριακές συνδέσεις για την εισαγωγή και την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ γειτονικών κρατών μελών ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πολίτες και επιχειρήσεις στην Ελλάδα, καθώς και μέτρα για τη διασφάλιση της δίκαιης μετάβασης των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από το φιλόδοξο σχέδιο της Ελλάδας για απομάκρυνση από την ηλεκτροπαραγωγή με βάση το λιγνίτη. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Ελλάδα θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(25)

Παρά την κάποια πρόοδο που σημειώθηκε κατά τα προηγούμενα έτη, η Ελλάδα πρέπει να επιταχύνει τις προσπάθειές της να βελτιώσει τις ψηφιακές επιδόσεις της, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών στη δημόσια διοίκηση, το δικαστικό σύστημα και τις επιχειρήσεις. Ιδιαίτερη σημασία για τη δημόσια διοίκηση και τη φάση ανάκαμψης θα έχει η διατήρηση της δυναμικής και η εξασφάλιση των οφελών από τη δρομολόγηση μιας σειράς ψηφιακών υπηρεσιών λόγω της έξαρσης της νόσου COVID-19. Μια στρατηγική προσέγγιση όσον αφορά την επιτάχυνση της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών σε όλους τους οικονομικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας διοίκησης, και η διαλειτουργικότητα διαφόρων συστημάτων πληροφοριών, ιδίως της βάσης δεδομένων για την εποπτεία της αγοράς, θα συμβάλουν στη γεφύρωση του χάσματος παραγωγικότητας με τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ και στη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης. Προτεραιότητα αποτελεί επίσης η βελτίωση της διαθεσιμότητας δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας και της διείσδυσης του διαδικτύου πολύ υψηλής ταχύτητας. Σε ό,τι αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται του μέσου όρου της Ένωσης, καθώς το 2019 μόνο το 51 % των ατόμων ηλικίας 16-74 ετών εμφανιζόταν να διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, σε σύγκριση με το μέσο όρο του 58 % στην Ένωση. Η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων θα παράσχει σε όλους στην Ελλάδα τη δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες, θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά την τηλεργασία και τα ηλεκτρονικά εργαλεία και θα δώσει τη δυνατότητα πλήρους συμμετοχής στην εκπαίδευση από απόσταση σε όλους τους εκπαιδευομένους που βρίσκονται στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο ή στην εκπαίδευση ενηλίκων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα άτομα από μειονεκτικά περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, καθώς και στα άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές.

(26)

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας το 2018, η Ελλάδα υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Με την ενεργοποίηση της ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα δυνάμει των εκτελεστικών αποφάσεων (ΕΕ) 2018/1192 (8) και (ΕΕ) 2019/338 (9) της Επιτροπής, αναγνωρίζεται το γεγονός ότι, μεσοπρόθεσμα, η Ελλάδα χρειάζεται να συνεχίσει να θεσπίζει μέτρα για την αντιμετώπιση πιθανών πηγών μακροοικονομικών ανισορροπιών, εφαρμόζοντας παράλληλα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη ισχυρής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε στην Ευρωομάδα της 22ας Ιουνίου 2018 να συνεχίσει όλες τις καίριες μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος μέχρι την πλήρη ολοκλήρωσή τους. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε επίσης να εφαρμόσει ειδικά μέτρα που συνδέονται με τις δημοσιονομικές και τις δημοσιονομικές-διαρθρωτικές πολιτικές, την κοινωνική πρόνοια, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις αγορές εργασίας και προϊόντων, τις ιδιωτικοποιήσεις, τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, τη δημόσια διοίκηση και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αυτές οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις προσπάθειες της Ελλάδας να επανεκκινήσει την οικονομία της. Η επιτυχής υλοποίηση και ολοκλήρωση αυτών των μεταρρυθμίσεων αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στη στήριξη της ανάπτυξης της Ελλάδας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Η Ελλάδα υπόκειται στην υποχρέωση υποβολής τριμηνιαίας έκθεσης σχετικά με την πρόοδό της ως προς την υλοποίηση των δεσμεύσεών της στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας και, σε περίπτωση ευνοϊκής έκθεσης, μπορεί, σε εξαμηνιαία βάση, να δρομολογείται η αποδέσμευση μέτρων ελάφρυνσης του χρέους ύψους 0,7 % του ΑΕΠ ετησίως. Η αποδέσμευση των δύο πρώτων δόσεων των μέτρων για το χρέος που εξαρτώνται από την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών, ύψους 970 εκατ. ευρώ και 767 εκατ. ευρώ, συμφωνήθηκε από την Ευρωομάδα τον Απρίλιο του 2019 και τον Δεκέμβριο του 2019, αντίστοιχα. Η έκτη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας σχετικά με την αξιολόγηση της προόδου που σημείωσε η Ελλάδα ως προς την υλοποίηση των δεσμεύσεών της δημοσιεύτηκε στις 20 Μαΐου 2020.

(27)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα άμβλυνσης και στρατηγικές εξόδου όσον αφορά την τρέχουσα κρίση.

(28)

Ειδικότερα, είναι κρίσιμης σημασίας στην παρούσα κατάσταση να διατηρηθεί η προσήλωση στην αναδιοργάνωση των τραπεζών με σκοπό να διατηρηθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να αποδεσμευτούν πόροι στον τραπεζικό τομέα, ώστε να καταστεί δυνατή η χρηματοδότηση της οικονομικής ανάκαμψης. Ο τραπεζικός τομέας έχει καταστεί ανθεκτικότερος, με αποτέλεσμα την κατάργηση των κεφαλαιακών ελέγχων τον Σεπτέμβριο του 2019, ωστόσο οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που κληροδοτήθηκαν παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Αυτοί οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις περιλαμβάνουν ένα ακόμη υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων, κεφαλαιακή θέση σύμφωνη με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, αλλά αντιμέτωπη με αυξανόμενη ζήτηση κεφαλαίων μεσοπρόθεσμα, καθώς και χαμηλή κερδοφορία, εξαρτώμενη από την αύξηση της δανειοδότησης. Ως εκ τούτου, οι ελληνικές τράπεζες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στον κίνδυνο αυξήσεων του κόστους χρηματοδότησης και νέας υποβάθμισης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού λόγω της πανδημίας COVID-19. Η προώθηση της συνεχούς λειτουργίας της δευτερογενούς αγοράς για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, παράλληλα με νέα δανειοδότηση και βιώσιμες μακροπρόθεσμες αναδιαρθρώσεις δανείων σύμφωνα με συνετά πιστοδοτικά κριτήρια, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη του διττού στόχου για μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας στην ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού, με παράλληλη αντιμετώπιση του κληροδοτήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Βασικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να αποτελέσει η υλοποίηση μεταρρύθμισης του νομοθετικού πλαισίου που θα επιτρέπει την απεριόριστη αναγκαστική εκτέλεση εξασφαλίσεων από υπερήμερους δανειολήπτες.

(29)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Ελλάδα θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(30)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(31)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020, το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς την Ελλάδα το 2019. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ελλάδα, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(32)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (10) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(33)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων του 2020 και το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2020. Στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 και διευκόλυνσης της οικονομικής ανάκαμψης, ως απαραίτητου πρώτου βήματος για να καταστεί δυνατή η προσαρμογή των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών οι οποίες εντοπίστηκαν από την Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αντικατοπτρίζονται στις συστάσεις 1, 2, 3 και 4 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ισπανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Ισπανία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ισπανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ισπανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ισπανία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Το υψηλό εξωτερικό και εσωτερικό χρέος, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, εξακολούθησε να συνιστά ευπάθεια, σε συνθήκες ακόμη υψηλής ανεργίας, και είχε διασυνοριακό αντίκτυπο.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Ισπανία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ των ισπανικών περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στις περιφέρειες που εξαρτώνται περισσότερο από τον τουρισμό, όπως οι περιφέρειες κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου, η Ανδαλουσία, ή οι Βαλεαρίδες Νήσοι και οι Κανάριοι Νήσοι, όπου πάνω από το ένα τέταρτο των θέσεων εργασίας συνδέονται με αυτόν τον κλάδο. Η κατάσταση αυτή ενέχει σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ισπανίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Την 1η Μαΐου 2020, η Ισπανία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Ισπανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος.

(12)

Στις 13 Ιουλίου 2018, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ισπανία να εξασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) δεν θα υπερβεί το 0,6 % το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,65 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι υπάρχει σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2019. Το στοιχείο αυτό αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην έκθεση της Επιτροπής που καταρτίστηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης της Ισπανίας με το κριτήριο του χρέους το 2019.

(13)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 2,8 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 10,3 % του ΑΕΠ το 2020. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 95,5 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 115,5 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(14)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Ισπανία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 3,2 % του ΑΕΠ. Η ποσοτικοποίηση των μέτρων που αυξάνουν το έλλειμμα συμπίπτει εν πολλοίς με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, αφού ληφθεί υπόψη η διαφορετική μεταχείριση του κόστους των αυτόματων σταθεροποιητών. Τα μέτρα περιλαμβάνουν την ενίσχυση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, την παροχή εισοδηματικής στήριξης στους εργαζομένους που υπάγονται σε καθεστώτα μειωμένου ωραρίου εργασίας, τις στοχευμένες απαλλαγές των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και την ειδική διακοπή της παροχής της δραστηριότητας σε αυτοαπασχολούμενους των οποίων η δραστηριότητα έχει ανασταλεί ή έχουν υποστεί σημαντική μείωση εσόδων. Επιπλέον, η Ισπανία εξήγγειλε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 σε 9,2 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν ιδίως δανειακές εγγυήσεις (8,8 % του ΑΕΠ). Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Ισπανία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(15)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Ισπανίας θα είναι -10,1 % του ΑΕΠ το 2020 και -6,7 % το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 115,6 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 113,7 % το 2021.

(16)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της μη συμμόρφωσης της Ισπανίας με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και τη σχεδιαζόμενη υπέρβαση του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια του ελλείμματος και του χρέους όπως ορίζονται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

(17)

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί για να σταματήσει η εξάπλωση του ιού που ευθύνεται για τη νόσο COVID-19 έχουν σημαντική επίδραση στην οικονομία και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απώλεια 9,4 % του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος. Ο αντίκτυπος στην απασχόληση, παρότι είναι δύσκολο να υπολογιστεί κατά το παρόν στάδιο, θα είναι επίσης σημαντικός. Σχεδόν 700 000 άτομα έχουν μείνει άνεργα αφότου ξέσπασε η κρίση λόγω της νόσου COVID-19, από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο. Η επίδραση στην απασχόληση μετριάζεται επί του παρόντος χάρη στο γεγονός ότι περίπου 3,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι έχουν εγγραφεί σε καθεστώτα μειωμένου ωραρίου εργασίας («ERTE»), με τα οποία μέχρι τώρα έχει αποτραπεί η άμεση απώλεια θέσεων εργασίας. Οι συνέπειες της πανδημίας COVID-19 στην Ισπανία θα επιδεινωθούν λόγω του υψηλού ποσοστού απασχόλησης στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), του ειδικού βάρους των κλάδων που πλήττονται ιδιαίτερα και είναι πιθανό να σημειώσουν βραδύτερη ανάκαμψη, όπως ο τουρισμός και το λιανικό εμπόριο, καθώς και του υψηλού ποσοστού εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (26,3 % το 2019). Όλοι αυτοί οι παράγοντες ενδέχεται να οδηγήσουν σε μεγάλες απώλειες θέσεων απασχόλησης και να επιτείνουν τον κλυδωνισμό. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, το ποσοστό ανεργίας (το οποίο ήταν 13,6 % τον Φεβρουάριο του 2020) αναμένεται να ανέλθει στο 18,9 % το 2020 και να μειωθεί στο 17 % το 2021.

(18)

Οι ισπανικές αρχές επιδίωξαν να μετριάσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 και της περιόδου ανάσχεσής της μέσω διαφόρων δεσμών μέτρων συνολικού ύψους 145 δισεκατ. EUR. Στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19, οι αρχές αύξησαν τις δαπάνες που διαθέτουν για την υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Διευκόλυναν επίσης τη χρήση των ERTE με σκοπό τη διατήρηση θέσεων εργασίας και τη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών. Οι εργαζόμενοι που έχουν υπαχθεί σε ERTE λαμβάνουν επίδομα που ανέρχεται στο 70 % της βάσης των οικείων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, με ένα κατώτατο και ένα ανώτατο όριο (502 EUR και 1 402 EUR, αντίστοιχα). Η σχέση εργασίας παραμένει αμετάβλητη καθ’ όλη τη διάρκεια των ERTE και η δυνατότητα προσφυγής στο εν λόγω νομικό μέσο λόγω ανωτέρας βίας που σχετίζεται με τη νόσο COVID-19 παρατάθηκε πρόσφατα τουλάχιστον έως τις 30 Ιουνίου 2020. Οι εταιρείες που εφαρμόζουν ERTE απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής πολύ μεγάλου μέρους των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους που υπάγονται στο εν λόγω καθεστώς, υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί θα διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους επί τουλάχιστον έξι μήνες μετά την επανέναρξη των δραστηριοτήτων. Τα μέτρα αυτά εφαρμόζονται ταυτόχρονα με ειδικές ενισχύσεις υπέρ των ΜΜΕ και των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων, οι οποίοι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ισπανικής οικονομίας (αναβολή της καταβολής φόρων, μειώσεις εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και κρατικές εγγυήσεις) και συνιστούν μια προσπάθεια να βοηθήσουν τις ΜΜΕ να αποφύγουν την πτώχευση και να επαναλειτουργήσουν γρήγορα μόλις λήξει η κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Έχουν επίσης ληφθεί μέτρα για την εξασφάλιση προσωρινής στήριξης του εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων, των εργαζομένων με άτυπη απασχόληση και των ευάλωτων εργαζομένων, οι οποίοι δεν θα είχαν πρόσβαση στην κοινωνική προστασία υπό κανονικές συνθήκες.

(19)

Το ισπανικό σύστημα υγείας έχει επιτύχει ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας, παρά το συγκριτικά χαμηλό επίπεδο επενδύσεων. Ωστόσο, η πανδημία COVID-19 άσκησε πρωτοφανή πίεση στο σύστημα και αποκάλυψε την ευπάθειά του σε κλυδωνισμούς. Η άμεση δράση επικεντρώνεται στην ενίσχυση των ικανοτήτων όσον αφορά τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας, τα κρίσιμα ιατρικά προϊόντα και υποδομές για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και την αποκατάσταση της υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τα άτομα με αναπηρία και οι ηλικιωμένοι(-ες) σε ιδρύματα κλειστής φροντίδας υπήρξαν ιδιαίτερα εκτεθειμένα κατά τη διάρκεια της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Πρέπει να διασφαλιστεί η συνεχής πρόσβασή τους σε ιατρική περίθαλψη και κοινωνική φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών επείγουσας ιατρικής περίθαλψης και εντατικής θεραπείας. Αργότερα, οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στη βελτίωση της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει εκ νέου με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο το συντομότερο δυνατόν και να είναι σε θέση να αντεπεξέρχεται καλύτερα σε νέες κρίσεις. Η πανδημία COVID-19 αποκάλυψε υπαρκτά διαρθρωτικά προβλήματα, κάποια από τα οποία οφείλονται σε ορισμένες ελλείψεις επενδύσεων σε υλικές υποδομές και σε ελλείψεις όσον αφορά τις προσλήψεις και τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Καταγράφονται περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά τις δαπάνες, τους υλικούς πόρους και το προσωπικό, ενώ ο συντονισμός μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικός. Μεσοπρόθεσμα, η παροχή υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσε να ανταποκριθεί καλύτερα στις προκλήσεις της γήρανσης του πληθυσμού, των αυξανόμενων χρόνιων παθήσεων και της αναπηρίας. Η πρωτοβάθμια περίθαλψη και η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής υγείας έχουν να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο από την άποψη αυτή. Μεσοπρόθεσμα, θα είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η πιθανή μείωση των πόρων λόγω της οικονομικής ύφεσης δεν θα επηρεάσει την ιατροφαρμακευτική κάλυψη των πολιτών ούτε θα δημιουργήσει ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση.

(20)

Παρόλο που επί σειρά ετών δημιουργήθηκε μεγάλος αριθμός θέσεων εργασίας, η ισπανική αγορά εργασίας εξακολουθούσε να εμφανίζει υψηλά επίπεδα ανεργίας και κατακερματισμού της αγοράς εργασίας πριν από την πανδημία COVID-19. Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν πολύ σημαντική αύξηση του επιπέδου ανεργίας στην Ισπανία ως αποτέλεσμα της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, γεγονός που θα επιβαρύνει τόσο την ήδη περιορισμένη ικανότητα των υπηρεσιών απασχόλησης να στηρίζουν τους εργαζομένους και τους εργοδότες όσο και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Μεσοπρόθεσμα, ο δρόμος προς την ανάκαμψη θα πρέπει να είναι στρωμένος με μέτρα για τη στήριξη της απασχόλησης τα οποία θα ληφθούν σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, όπως σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, επανεξέταση του συστήματος κινήτρων για προσλήψεις ώστε να προωθηθούν καλύτερα βιώσιμες μορφές απασχόλησης, ιδίως για τους νέους εργαζομένους, καθώς και μέσω της ευελιξίας στις συνθήκες εργασίας. Η αύξηση του ποσοστού των σπουδαστών στους τομείς των επιστημών και των ψηφιακών τεχνολογιών, η αύξηση της ελκυστικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και η εξασφάλιση ευκαιριών για ευέλικτη αναβάθμιση των δεξιοτήτων και επανειδίκευση θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης για τις τεχνικές δεξιότητες οι οποίες απαιτούνται για τις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις που θα συνοδεύσουν την ανάκαμψη. Γενικότερα, η βελτίωση του εκπαιδευτικού και επαγγελματικού προσανατολισμού και η παροχή επαρκούς στήριξης στους σπουδαστές με μειονεκτήματα και στις περιφέρειες που υστερούν θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επίτευξη καλύτερων εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων. Η επιτυχία των μέτρων που μπορούν να θεσπιστούν με σκοπό την επίτευξη αυτών των στόχων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη διάθεση του αναγκαίου χρόνου για την οικοδόμηση μιας ευρείας και μακροπρόθεσμης κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις.

(21)

Οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην αγορά εργασίας δημιούργησαν πιεστική ανάγκη στήριξης του εισοδήματος των νοικοκυριών που επλήγησαν από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Η διευκόλυνση της χρήσης καθεστώτων μειωμένου ωραρίου εργασίας υπήρξε καθοριστική στην προσπάθεια αυτή. Ωστόσο, οι προσωρινά απασχολούμενοι με συμβάσεις πολύ μικρής διάρκειας, οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των ατόμων που έμειναν πρόσφατα άνεργα και μεταξύ των οποίων υπάρχουν πολλοί νέοι εργαζόμενοι, συχνά δεν είναι επιλέξιμοι για κανονική προστασία σε περίπτωση ανεργίας. Είναι αναγκαία η εξασφάλιση της πρόσβασης όλων των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των προσωρινά εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων, σε επαρκή κοινωνική προστασία και σε ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, πέραν των μέτρων έκτακτης ανάγκης που έχει ήδη λάβει η κυβέρνηση, προκειμένου να στηριχθεί η βιώσιμη ανάκαμψη και η κοινωνική συνοχή.

(22)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 θα αυξήσει πιθανότατα τα ήδη υψηλά επίπεδα φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην Ισπανία, ιδίως μεταξύ των οικογενειών με παιδιά. Το 2019, η Ισπανία ήταν το κράτος μέλος με τον χαμηλότερο μέσο όρο οικογενειακών παροχών ανά παιδί. Οι οικογένειες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα δεν δικαιούνται τα επιδόματα τέκνων της χώρας, τα οποία χορηγούνται υπό αυστηρούς όρους, και οι φορολογικές εκπτώσεις τούς παρέχουν περιορισμένο μόνο πλεονέκτημα. Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένες προς τους ηλικιωμένους, και το ύψος των δαπανών για τις συντάξεις αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, σε περίπτωση που οι αναγγελθείσες παρεκκλίσεις από τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του 2013 καταστούν μόνιμες χωρίς να ληφθούν τα κατάλληλα αντισταθμιστικά μέτρα. Αντίθετα, το δυσχερές οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον που προκύπτει από την πανδημία COVID-19 καθιστά αναγκαία την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών προς τις νεότερες γενεές. Η παροχή βοηθημάτων ανεργίας στους μακροχρόνια ανέργους και τους εργαζομένους που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για ανταποδοτικά συστήματα είναι επί του παρόντος διασκορπισμένη σε πολλαπλά συστήματα, με αποτέλεσμα η κάλυψη να είναι χαμηλή. Τα υφιστάμενα περιφερειακά συστήματα ελάχιστου εισοδήματος καλύπτουν μόνο το 20 % των δυνητικών δικαιούχων στη χώρα, εν μέσω μεγάλων ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών όσον αφορά την κάλυψη, τη διάρκεια, τους όρους πρόσβασης και την επάρκεια. Υπό τις παρούσες πιεστικές συνθήκες, θεσπίστηκε πρόσφατα μόνιμο εθνικό σύστημα εγγυημένου εισοδήματος, με εκτιμώμενη κάλυψη δύο εκατομμυρίων δικαιούχων, το οποίο αναμένεται να επικυρωθεί από το κοινοβούλιο και θα συμπληρωθεί από τα υφιστάμενα περιφερειακά συστήματα ελάχιστου εισοδήματος. Οι επιπτώσεις του στη μείωση της φτώχειας και η βιωσιμότητά του βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα δεν μπορούν να εκτιμηθούν κατά το παρόν στάδιο.

(23)

Ένας άλλος επιβαρυντικός παράγοντας όσον αφορά την πανδημία COVID-19 στην Ισπανία είναι το γεγονός ότι ο μεγάλος αριθμός ΜΜΕ αντιπροσωπεύει μεγάλο μερίδιο της απασχόλησης. Προκειμένου να αποτραπούν χρεοκοπίες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν, θεσπίστηκαν με τη διαδικασία του επείγοντος ορισμένα μέτρα για την παροχή ρευστότητας στις επιχειρήσεις μέσω δανείων και εγγυήσεων, με έμφαση στις ΜΜΕ και σε κλάδους που θα πληγούν περισσότερο και επί μακρότερον από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, όπως ο τουρισμός (που αντιπροσώπευε το 12 % του ΑΕΠ στην Ισπανία το 2019). Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εφαρμοστούν αποτελεσματικά και γρήγορα από τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς προκειμένου να φέρουν τους αναμενόμενους καρπούς. Η δυνατότητα αναβολής της καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και η επιτάχυνση των συμβατικών πληρωμών από τις δημόσιες αρχές θα συμβάλουν επίσης στη βελτίωση της ταμειακής ροής των ΜΜΕ. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών, είναι σημαντικό να διατηρηθούν οι προσπάθειες για μείωση του διοικητικού φόρτου και προσφορά αποτελεσματικών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών. Η στήριξη των επιχειρήσεων στους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγικών επιχειρήσεων και η προαγωγή της διεθνοποίησης ως μέσου για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των επιχειρήσεων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή ανάκαμψη.

(24)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι προοπτικές ανάκαμψης της Ισπανίας θα εξαρτηθούν από την ικανότητά της να αυξήσει την παραγωγικότητα και να προωθήσει την καινοτομία, μεταξύ άλλων μέσω της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης. Οι επιδόσεις της Ισπανίας όσον αφορά την καινοτομία είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ένωσης σε όλες τις περιφέρειες. Η Ισπανία εμφανίζει επιδόσεις χαμηλότερες του μέσου όρου όσον αφορά την ικανότητα των επιχειρήσεων να καινοτομούν, να επενδύουν σε υλικά και άυλα στοιχεία ενεργητικού και να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δεξιότητες του πληθυσμού, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει την ανταγωνιστικότητά τους σε μια οικονομία που βασίζεται στη γνώση. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε τη σημασία της ψηφιοποίησης για τη διατήρηση της πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες και στην εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και της οικονομικής δραστηριότητας. Πριν από την περίοδο ανάσχεσης της πανδημίας, μόνο το ήμισυ των σχολείων στην Ισπανία διέθετε κατάλληλες πλατφόρμες ψηφιακής μάθησης, με σημαντικές ανισότητες μεταξύ των περιφερειών. Η αιφνίδια μετάβαση στην ψηφιακή μάθηση αποτέλεσε επίσης ιδιαίτερη πρόκληση για τους ευάλωτους σπουδαστές που δεν είχαν πρόσβαση σε ψηφιακές λύσεις στο σπίτι. Η Ισπανία θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε όλοι οι σπουδαστές να επωφεληθούν από την πρόσβαση στην ψηφιακή μάθηση, συμπεριλαμβανομένων των σπουδαστών στις αγροτικές περιοχές και των σπουδαστών από ευάλωτα νοικοκυριά. Η στήριξη της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων θα δώσει επίσης ώθηση στην ανταγωνιστικότητα των ισπανικών εταιρειών στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και θα αυξήσει την εξαγωγική τους ικανότητα, ιδίως όσον αφορά τις ΜΜΕ και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Η υιοθέτηση της ψηφιοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, και η μείωση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, θα βελτιώσουν την ικανότητα καινοτομίας της ισπανικής οικονομίας. Επιπλέον, η ενίσχυση της διακυβέρνησης της έρευνας και καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα, η βελτίωση της ποιότητας της έρευνας μέσω συστηματικών αξιολογήσεων και η παροχή κινήτρων σε ερευνητικούς οργανισμούς με σκοπό τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσαν να καταστήσουν αποτελεσματικότερες τις πολιτικές έρευνας και καινοτομίας και να επιταχύνουν τη διάδοση της καινοτομίας ώστε να διευκολυνθεί η ανάκαμψη.

(25)

Η μετατροπή της Ισπανίας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις επί σημαντικό χρονικό διάστημα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις βιώσιμες ενεργειακές υποδομές, την ενεργειακή απόδοση και τις βιώσιμες μεταφορές, μεταξύ άλλων. Οι επενδύσεις θα πρέπει να είναι εμπροσθοβαρείς ώστε να συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης, σύμφωνα με το Εθνικό σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της Ισπανίας. Η προώθηση ενός ολοκληρωμένου ενεργειακού συστήματος αναμένεται να διευκολύνει τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε ιδιωτικά και δημόσια κτίρια μέσω ανακαινίσεων μεγάλης κλίμακας και η ανάπτυξη ευφυών δικτύων, καθώς και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, θα συνέβαλλε στην καλύτερη διαχείριση της ζήτησης ενέργειας, στηρίζοντας παράλληλα τη δημιουργία θέσεων εργασίας κατά την περίοδο ανάκαμψης. Περαιτέρω επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, μεταξύ άλλων στις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με την υπόλοιπη Ένωση, θα συμβάλουν στη βελτίωση της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της Ένωσης, ενώ παράλληλα θα αυξήσουν τον ανταγωνισμό και θα διευκολύνουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες για την προώθηση των βιώσιμων και αποτελεσματικών μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων της ενίσχυσης των υπηρεσιών δημόσιων συγκοινωνιών και της ανάπτυξης υποδομών εναλλακτικών καυσίμων, ιδίως για τα ηλεκτρικά οχήματα. Θα χρειαστούν επίσης επενδύσεις προκειμένου να καταστεί δυνατή η αύξηση της χρήσης των σιδηροδρόμων για εμπορευματικές μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών συνδέσεων με τη Γαλλία και την Πορτογαλία και των συνδέσεων με τους λιμένες και τους κόμβους εφοδιαστικής. Επιπλέον, ορισμένες περιοχές της Ισπανίας συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη. Οι υδάτινοι πόροι υφίστανται πίεση, ενώ η υποδομή για τη διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων είναι άνιση στις διάφορες περιοχές της χώρας. Οι πράσινες επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των δασών, όπως είναι οι καύσωνες, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι δασικές πυρκαγιές, στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, καθώς και στη διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων, αλλά και στην ανάπτυξη του δυναμικού της κυκλικής οικονομίας. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ισπανία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Ισπανία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(26)

Ο κανονιστικός κατακερματισμός και οι φραγμοί στην Ισπανία εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να επωφελούνται από οικονομίες κλίμακας και επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγικότητα. Ο νόμος για την ενότητα της αγοράς, ο οποίος εφαρμόζεται ήδη από τα δικαστήρια και τις αρχές ανταγωνισμού, θα πρέπει να χρησιμοποιείται πιο ενεργά για την προώθηση της βελτίωσης της νομοθεσίας και του ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης. Στο πλαίσιο αυτό, μόλις λήξει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να αρθούν οι αυστηροί περιορισμοί όσον αφορά την ιδιοκτησία και την αγορά, οι οποίοι επιβλήθηκαν με στόχο να διασφαλίσουν την προμήθεια στρατηγικών αγαθών και υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Γενικότερα, ένας ενισχυμένος και διαρκής συντονισμός μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης θα μπορούσε να καταστήσει πιο αποτελεσματικές τις πολιτικές για τη διευκόλυνση της ανάκαμψης. Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η δομή διακυβέρνησης που έχει ήδη δημιουργηθεί με τους νόμους για την εφαρμογή των οδηγιών του 2014 σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις μπορεί να λειτουργήσει ολοταχώς το συντομότερο δυνατόν, ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση των δημόσιων επενδύσεων που μπορούν να στηρίξουν την ανάκαμψη. Θα πρέπει να ενταθούν οι εργασίες σχετικά με τη συνολική εθνική στρατηγική για τις δημόσιες συμβάσεις, σε στενή συνεργασία με τους εκπροσώπους όλων των επιπέδων διακυβέρνησης (κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό) μέσω της Επιτροπής Συνεργασίας.

(27)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(28)

Η έγκαιρη περάτωση των διαδικασιών αφερεγγυότητας θα διαδραματίσει επίσης βασικό ρόλο στη διασφάλιση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και στην αποτελεσματική ανακατανομή των πόρων, καθώς και στην προώθηση της επιχειρηματικότητας και της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η ικανότητα του δικαστικού συστήματος να διεκπεραιώνει αποτελεσματικά τις διαδικασίες αφερεγγυότητας. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς η τρέχουσα αναστολή της δραστηριότητας των δικαστηρίων και η αναμενόμενη αύξηση των διαφορών λόγω της ύφεσης που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19 ενδέχεται να επιδεινώσει περαιτέρω τις ήδη υφιστάμενες προκλήσεις με ολοένα και περισσότερο χρονοβόρες διαδικασίες και αυξανόμενο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων.

(29)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Ισπανία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(30)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καίρια σημασία για την ταχεία ανάκαμψη από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Ισπανία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(31)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ισπανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς την Ισπανία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ισπανία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(32)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(33)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα τις μακροοικονομικές ανισορροπίες τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις (1), (2) και (4),

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Γαλλία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Γαλλία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Γαλλίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ανά χώρα συστάσεις των προηγουμένων ετών και η πρόοδος της Γαλλίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γαλλία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, οι εν λόγω ανισορροπίες συνδέονται με το υψηλό δημόσιο χρέος και τη χαμηλή δυναμική της ανταγωνιστικότητας σε συνθήκες χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας, οι οποίες έχουν διασυνοριακό αντίκτυπο.

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Πολλά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι απολύτως αναλογικά, αναγκαία, χρονικώς περιορισμένα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Γαλλία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις διάφορες περιφέρειες λόγω διαφορών στην εξειδίκευση, ιδίως σε περιοχές που εξαρτώνται σημαντικά από τον τουρισμό —όπως οι εξόχως απόκεντρες περιοχές— και, γενικότερα, από επιχειρηματικές δραστηριότητες που προϋποθέτουν διά ζώσης επαφή με τους καταναλωτές. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών και εδαφικών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Γαλλίας, δηλαδή επιδείνωση της ήδη παρατηρούμενης τάσης βραδείας διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ της πρωτεύουσας, των μεγάλων πόλεων και της υπόλοιπης χώρας, μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών και μεταξύ της μητρόπολης και των εξόχως απόκεντρων περιοχών. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Γαλλία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 7 Μαΐου 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 στις 30 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Γαλλία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Στις 13 Ιουλίου 2018, το Συμβούλιο συνέστησε στη Γαλλία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) δεν θα υπερβεί το 1,4 % το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαιώνει τη σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Πρόκειται για σημαντικό παράγοντα στην έκθεση της Επιτροπής που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης της Γαλλίας με το κριτήριο του χρέους το 2019.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 3,0 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 9,0 % του ΑΕΠ το 2020. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη σταθεροποίησή του στο 98,1 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 115,2 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Γαλλία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 1,9 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν: τη χρηματοδότηση του συστήματος μειωμένου ωραρίου εργασίας για 1,1 % του ΑΕΠ· επιπλέον δαπάνες της τάξης του 0,4 % του ΑΕΠ για την ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας, των επιδομάτων ασφαλιστικής κάλυψης υγείας και της αποζημίωσης του προσωπικού στον τομέα της υγείας· τη δημιουργία ταμείου αλληλεγγύης ύψους 0,3 % του ΑΕΠ για την παροχή άμεσης στήριξης σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και σε αυτοαπασχολούμενους. Επιπλέον, η Γαλλία ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεσο δημοσιονομικό αντίκτυπο, θα συμβάλουν στη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 σε 17 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν αναστολή της καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τις εταιρείες· επίσπευση της επιστροφής πίστωσης φόρου και πίστωσης ΦΠΑ· δημιουργία ειδικού αποθεματικού για την άμεση στήριξη στρατηγικών επιχειρήσεων μέσω επενδύσεων σε ίδια κεφάλαια (3,1 % του ΑΕΠ) και δανειακών εγγυήσεων (13,9 % του ΑΕΠ). Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Γαλλία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Γαλλίας θαείνα-9,9 % του ΑΕΠ το 2020 και -4,0 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 116,5 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 111,9 % το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της μη συμμόρφωσης της Γαλλίας με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και της αναμενόμενης υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια του ελλείμματος και του χρέους, όπως ορίζονται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

(16)

Το γαλλικό σύστημα υγείας είναι αποτελεσματικό όσον αφορά την επίτευξη ικανοποιητικών αποτελεσμάτων. Ωστόσο, η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε ελλείψεις όσον αφορά την ετοιμότητα του συστήματος για την αντιμετώπιση πανδημιών. Οι ελλείψεις αυτές περιλαμβάνουν: i) δυσχέρειες όσον αφορά τη διασφάλιση άμεσης διαθεσιμότητας εργαζομένων στον τομέα της υγείας, προμηθειών κρίσιμης σημασίας και μέσων ατομικής προστασίας και ii) λανθάνοντα διαρθρωτικά προβλήματα. Όσον αφορά το πρώτο σημείο, η Γαλλία κινητοποίησε τις εφεδρείες της σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό και εξοπλισμό, μεταξύ των οποίων φοιτητές και φοιτήτριες ιατρικής και συνταξιοδοτημένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Ο συντονισμός της αντίδρασης σε όλα τα τμήματα του συστήματος υγείας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Όσον αφορά το δεύτερο σημείο, τα προβλήματα αυτά είναι απόρροια της έλλειψης επενδύσεων σε υλικές υποδομές και ανθρώπινους πόρους, της περιορισμένης προσαρμογής στην οργάνωση των υπηρεσιών και της ανάγκης για καλύτερο συντονισμό μεταξύ των ιδιωτικών και των δημόσιων φορέων. Οι προκλήσεις επιδεινώνονται λόγω των συνεχιζόμενων περιφερειακών ανισοτήτων. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι το ποσοστό των εν ενεργεία ιατρών κυμαίνεται περίπου στον μέσο όρο της Ένωσης, το 18 % περίπου του πληθυσμού της Γαλλίας ζει σε περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρό γενικής ιατρικής. Θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω αποφασιστικές προσπάθειες για την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας, γεγονός που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής της κυβέρνησης για τον μετασχηματισμό του συστήματος υγείας. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 δείχνει ότι η καλύτερη αξιοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας, ειδικότερα της τηλεϊατρικής, είναι σημαντική σε περιόδους πανδημίας.

(17)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας και στις κοινωνικές συνθήκες στη Γαλλία. Παρά τη λήψη μέτρων μετριασμού, η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί στο 10,1 % το 2020 σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, για να μειωθεί στη συνέχεια στο 9,7 % το 2021. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την τροποποίηση και την παράταση του συστήματος μειωμένου ωραρίου εργασίας, την προσωρινή παράταση των δικαιωμάτων των ατόμων που αναζητούν εργασία, καθώς και μέτρα που θεσπίστηκαν για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων και για την εξασφάλιση της λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών και του συστήματος υγείας. Ο συνεχιζόμενος κατακερματισμός της αγοράς εργασίας εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας. Το 2019 περίπου τα δύο τρίτα των νέων προσλήψεων αφορούσαν συμβάσεις μειωμένου ωραρίου εργασίας διάρκειας μικρότερης του ενός μηνός. Το ποσοστό μετάβασης από συμβάσεις μειωμένου ωραρίου εργασίας σε συμβάσεις αορίστου χρόνου είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ένωση. Σκοπός της πρόσφατης μεταρρύθμισης του συστήματος επιδομάτων ανεργίας (Unédic) ήταν η ενίσχυση της οικονομικής βιωσιμότητας του συστήματος και η αντιμετώπιση του κατακερματισμού. Ωστόσο, λόγω της κρίσης COVID-19 έχουν ανασταλεί τμήματα της μεταρρύθμισης που αφορούν τους κανόνες για τις αποζημιώσεις. Υπό το πρίσμα της επιδείνωσης των συνθηκών, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι όλα τα άτομα που αναζητούν εργασία έχουν πρόσβαση σε παροχές ανεργίας και ότι λαμβάνουν ενεργό υποστήριξη για εξεύρεση απασχόλησης, ανεξάρτητα από το προηγούμενο καθεστώς απασχόλησης. Για την αντιμετώπιση της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας, θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την προώθηση της ανακατανομής του εργατικού δυναμικού στους διάφορους τομείς. Πριν από την πανδημία COVID-19, οι εργοδότες ανέφεραν όλο και συχνότερα δυσκολίες εξεύρεσης κατάλληλων για πρόσληψη υποψηφίων, επισημαίνοντας την ανάγκη να προωθηθούν η αναβάθμιση δεξιοτήτων και η επανειδίκευση. Για παράδειγμα, ενώ ο τομέας της τεχνολογίας των πληροφοριών θίγεται ιδιαίτερα από ελλείψεις δεξιοτήτων, οι πτυχιούχοι του αντιπροσωπεύουν μόλις το 3,5 % του συνολικού αριθμού πτυχιούχων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

(18)

Στο πλαίσιο της κρίσης λόγω της COVID-19, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλιστούν η λειτουργία των υποδομών ζωτικής σημασίας και η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων σε ολόκληρη την ενιαία αγορά, καθώς και να παρακολουθείται και να διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού σε συνεργασία με τις γειτονικές χώρες. Για τον σκοπό αυτό, η άρση των εξαγωγικών περιορισμών για ορισμένα ιατρικά προϊόντα που αποφασίστηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των αναγκών των πολιτών σε ολόκληρη την Ένωση με συνοχή και πνεύμα αλληλεγγύης, θα αποτρέψει τον κίνδυνο ελλείψεων και διακοπής των αλυσίδων εφοδιασμού και, σε τελική ανάλυση, θα ανοίξει τον δρόμο για την επιτυχία της συντονισμένης στρατηγικής εξόδου της Ένωσης από την κρίση λόγω της COVID-19.

(19)

Η Γαλλία έχει θεσπίσει πολλά καθεστώτα για τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και βάσει του προσωρινού πλαισίου για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης για τη στήριξη της οικονομίας στην τρέχουσα πανδημία COVID-19 (8). Η αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή των εν λόγω καθεστώτων έχει καίρια σημασία ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις, και ιδίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), επωφελούνται από αυτά. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

(20)

Το συνολικό επιχειρηματικό περιβάλλον της Γαλλίας έχει βελτιωθεί, αλλά η Γαλλία πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της για την απλούστευση του φορολογικού της συστήματος και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις, ιδίως με σκοπό τη μεσοπρόθεσμη στήριξη της αποτελεσματικής οικονομικής ανάκαμψης. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την αξιολόγηση της Επιτροπής η οποία επιβεβαιώθηκε από τους δείκτες ρύθμισης της αγοράς προϊόντων του ΟΟΣΑ για το 2018, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί και τη θέσπιση διαφόρων μέτρων στον τομέα των υπηρεσιών, οι κανονιστικοί περιορισμοί εξακολουθούν να είναι υψηλότεροι στη Γαλλία σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη, ιδίως όσον αφορά τις επιχειρηματικές υπηρεσίες, πολλές από τις οποίες παρέχονται στο πλαίσιο νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων, καθώς και όσον αφορά το λιανικό εμπόριο. Ο τομέας των υπηρεσιών, ως ένας από τους περισσότερο πληγέντες τομείς, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην έξοδο και την ανάκαμψη από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Ο επανασχεδιασμός των απαιτήσεων για την πρόσβαση σε δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και για την άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων θα τονώσει την καινοτομία, τον ανταγωνισμό και την επαγγελματική κινητικότητα, με θετικό συνολικό αντίκτυπο στην οικονομία. Η κανονιστική ευελιξία θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την ανάκαμψη της λιανικής δραστηριότητας την επαύριον της πανδημίας COVID-19.

(21)

Για την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι δραστηριότητες αυτές θα μπορούσαν να εστιαστούν στις προσδιορισθείσες προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας, που αφορούν ειδικότερα τις πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη μεταφορών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις ανακαινίσεις κτιρίων. Με τον τρόπο αυτό, σε συνδυασμό με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας, θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα να προωθηθεί η ανάκαμψη και να αντιμετωπιστούν οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις της κρίσης λόγω COVID-19 και η Γαλλία να εισέλθει σε μια βιώσιμη μακροπρόθεσμη κλιματικά ουδέτερη πορεία με παράλληλη προώθηση της τεχνολογικής πρωτοπορίας. Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τα μέτρα ανάκαμψης θα μπορούσαν να βασιστούν στο εθνικό σχέδιο της Γαλλίας για την ενέργεια και το κλίμα, στα έργα κοινού ενδιαφέροντος και στα σχέδια ανάπτυξης υποδομών. Οι περαιτέρω επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας, θα συμβάλουν στην καλύτερη ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της Ένωσης, με παράλληλη αύξηση του ανταγωνισμού και διευκόλυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Γαλλία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Γαλλία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(22)

Κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας, η ψηφιοποίηση αποδείχθηκε σωτήρια για τη διατήρηση της πρόσβασης σε κυβερνητικές, εκπαιδευτικές και ιατρικές υπηρεσίες, καθώς και για τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας, μέσω της τηλεργασίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου. Μεσοπρόθεσμα, η ψηφιοποίηση προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ, να ανακάμψουν και να αναπτυχθούν μέσω της πραγματοποίησης επαφών με περισσότερους δυνητικούς πελάτες, με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών παραγωγής και με την παροχή κινήτρων για καινοτομία. Οι επενδύσεις στην ψηφιοποίηση περιλαμβάνουν την παροχή κατάλληλων υποδομών, τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των ευρύτερων πληθυσμιακών ομάδων, ιδίως του ενεργού πληθυσμού. Η εφαρμογή του σχεδίου της Γαλλίας για τα ευρυζωνικά δίκτυα πολύ υψηλής ταχύτητας (Plan France Très Haut Débit) φαίνεται ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο όσον αφορά τις αστικές περιοχές. Σε άλλες περιοχές εξακολουθούν, ωστόσο, να υπάρχουν σημαντικές ανισότητες όσον αφορά την κάλυψη του δικτύου πολύ υψηλής ταχύτητας.

(23)

Η Γαλλία διαθέτει ισχυρή ερευνητική βάση και δυνατότητες για συμμετοχή σε ειδικά μέτρα έρευνας και καινοτομίας για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω COVID-19, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης εμβολίων και φαρμάκων. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 και τα επακόλουθα της κρίσης απαιτούν την ενίσχυση της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Μεσοπρόθεσμα, οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας, όπως επεσήμανε το γαλλικό εθνικό συμβούλιο παραγωγικότητας. Είναι επίσης αναγκαίο να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε τομείς που ενισχύουν την ανάπτυξη για να δοθεί στις επιχειρήσεις η δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρει ο μετασχηματισμός της ευρωπαϊκής οικονομίας.

(24)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση(«ειδικέςανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(25)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη προέβησαν σε εκτίμηση της προόδου που έχει πραγματοποιηθεί όσον αφορά την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Γαλλία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(26)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Γαλλία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και να συντονίζονται με τις συστάσεις για τα άλλα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(27)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Γαλλίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς τη Γαλλία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Γαλλία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(28)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (9) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(29)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1, 3 και 4,

1.

2.

3.

4.

1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Κροατία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Κροατία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Κροατίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη καθώς και η πρόοδος της Κροατίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Με βάση την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κροατία αντιμετωπίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες που συνδέονται με τα υψηλά επίπεδα δημόσιου, ιδιωτικού και εξωτερικού χρέους σε ένα πλαίσιο χαμηλής δυνητικής ανάπτυξης.

3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι απολύτως αναλογικά, αναγκαία, χρονικώς περιορισμένα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Κροατία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

9)

Οι κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της πανδημίας COVID-19 είναι πιθανό να είναι σημαντικές και άνισα κατανεμημένες στις κροατικές περιφέρειες λόγω διαφορών στην εξειδίκευση. Οι παράκτιες περιφέρειες και τα νησιά που εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από τον τουρισμό θα πληγούν ιδιαίτερα. Ως εκ τούτου, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

10)

Στις 30 Απριλίου 2020, η Κροατία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

11)

Η Κροατία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

12)

Με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 0,4 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 6,8 % του ΑΕΠ το 2020 και ότι θα βελτιωθεί σε έλλειμμα 2,4 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 73,2 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 86,7 % το 2020, σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Κροατία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 2,8 % του ΑΕΠ. Τα δύο κύρια μέτρα συνίστανται στην επιδότηση που καταβάλλεται σε επιχειρήσεις για τη διατήρηση των εργαζομένων και στις φορολογικές απαλλαγές που χορηγούνται στις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί περισσότερο. Επιπλέον, η Κροατία θέσπισε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 σε 1,3 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν αναβολές καταβολής φόρων όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Κροατία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Κροατίας θα είναι -7,1% του ΑΕΠ το 2020 και -2,2 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 88,6 % του ΑΕΠ το 2020 και να μετριαστεί στο 83,4 % του ΑΕΠ το 2021.

15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από την Κροατία υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

16)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, η Κροατία έλαβε ταχέως μέτρα μεγάλης εμβέλειας για την προστασία των πολιτών της και την ανάσχεση της εξάπλωσης του ιού. Η πανδημία (και τα συναφή μέτρα ανάσχεσης) οδήγησε σε σοβαρή διατάραξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με συνακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 9,1 % το 2020 και θα ανακάμψει κατά 7,5 % το 2021, ενώ το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να αυξηθεί σε 10,2 % το 2020 και να βελτιωθεί σε 7,4 % το 2021, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020. Ο τομέας του τουρισμού, που αντιπροσωπεύει πολύ σημαντικό μερίδιο της κροατικής οικονομίας, θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό. Παράλληλα, η Κροατία χρειάστηκε να αντιμετωπίσει και τις επιπτώσεις ενός μεγάλου σεισμού στις 22 Μαρτίου 2020 στο Ζάγκρεμπ. Για να μετριαστεί ο αρνητικός αντίκτυπος στην οικονομία, η Κροατία έλαβε σειρά φιλόδοξων μέτρων, μεταξύ των οποίων μέτρα στήριξης των μισθών, απαλλαγές από φόρους και κοινωνικές εισφορές και αναβολή της καταβολής τους, στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), συμπληρωματικές εγγυήσεις για την ασφάλιση εξαγωγών και αναστολή πληρωμών για δόσεις δανείων, καθώς και ειδικά μέτρα για τον τουρισμό και άλλους τομείς που πλήττονται σε σημαντικό βαθμό.

17)

Η έξαρση της νόσου COVID-19 αποτελεί δοκιμή για την ανθεκτικότητα του κροατικού συστήματος υγείας. Αν και η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη είναι εν γένει ικανοποιητική στην Κροατία, οι ιατρικές ανάγκες που δεν καλύπτονται λόγω απόστασης είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Μια πιο ισόρροπη γεωγραφική κατανομή των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των εγκαταστάσεων θα επέτρεπε την ευκολότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Η κατανομή της αρμοδιότητας για τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης στην Κροατία μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των επαρχιακών αρχών επιδέχεται βελτίωση. Η κεντρική κυβέρνηση υποχρεούται να καλύπτει τα χρέη των νοσοκομείων που ανήκουν σε επαρχίες, αλλά διαθέτει περιορισμένα μέσα επηρεασμού του τρόπου διαχείρισής τους. Η στενότερη συνεργασία μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των επαρχιών είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί η προμήθεια κρίσιμων ιατρικών προϊόντων και για να είναι δυνατή η λήψη μέτρων περιορισμού της διασποράς της νόσου COVID-19. Η χρήση εργαλείων ηλεκτρονικής υγείας καθιστά δυνατή τη μείωση των άμεσων επαφών μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των ασθενών, μειώνοντας επίσης τον κίνδυνο λοιμώξεων. Η χρήση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι διαδεδομένη, αλλά πολύ χαμηλό ποσοστό των παραπεμπτικών και των μητρώων υγείας είναι σε ψηφιακή μορφή.

18)

Λόγω της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας, οι εργοδότες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην καταβολή των μισθών, πράγμα που αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων της ανεργίας και της φτώχειας, με ακόμη πιο έντονες εδαφικές ανισότητες. Παραδοσιακά, η συμμετοχή σε ενεργητικά μέτρα πολιτικής για την αγορά εργασίας ήταν πολύ χαμηλή, αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες τα εν λόγω προγράμματα αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα. Για την παροχή στήριξης στους εργοδότες και την ελαχιστοποίηση του αριθμού των απολύσεων, τα μέτρα αυτά, αλλά και άλλα καθεστώτα στήριξης περιορισμένης χρονικής διάρκειας, ιδίως τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, θα πρέπει να ενισχυθούν. Βραχυπρόθεσμα, συμβάλλουν στη διατήρηση θέσεων εργασίας, αλλά και μεσοπρόθεσμα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της πρόβλεψης των αναγκών της αγοράς εργασίας κατά τη φάση της ανάκαμψης. Η κροατική δημόσια υπηρεσία απασχόλησης θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για να στηρίξει το εργατικό δυναμικό στην ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων (π.χ. ψηφιακές δεξιότητες), να καταρτίσει στρατηγικές προσέγγισης του μη ενεργού πληθυσμού και να συμβάλει στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, προωθώντας την τυπική απασχόληση. Το επίδομα ανεργίας δεν παρέχει επαρκές δίχτυ ασφαλείας για τους απολυμένους εργαζομένους, καθώς τόσο η κάλυψη όσο και η επάρκεια είναι περιορισμένες. Η ικανότητα μείωσης της φτώχειας που προκύπτει από το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα αξιολογείται επίσης ως χαμηλή σε ένα πλαίσιο υψηλών ποσοστών φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, εδαφικών ανισοτήτων και παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με την ηλικία, το φύλο και την αναπηρία.

19)

Η αξιοπιστία της συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο δημιουργεί ανησυχίες. Τα νοικοκυριά στην Κροατία δεν διαθέτουν ευρεία πρόσβαση σε διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας στο σπίτι. Περίπου το 70 % των νοικοκυριών διαθέτει σταθερή ευρυζωνική σύνδεση, ενώ μόνο το 6 % έχει σταθερή ευρυζωνική σύνδεση τουλάχιστον 100 Mbps. Αυτό, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, θα μπορούσε να αποτρέψει την τηλεργασία και τη μάθηση από απόσταση, ιδίως μεταξύ των ευάλωτων ομάδων, όπως οι σπουδαστές από μειονεκτούσες οικογένειες ή τα άτομα με αναπηρία. Οι ομάδες αυτές κινδυνεύουν να αποκλειστούν από την αιφνίδια μετάβαση σε μια πιο ψηφιοποιημένη κοινωνία. Θα πρέπει να ενισχυθούν οι εναλλακτικές εργασιακές ρυθμίσεις που προβλέπουν τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, δεδομένου ότι το ποσοστό των εργαζομένων που τηλεργάζονται (6 έως 7 %) ανέρχεται στο ήμισυ του μέσου όρου της Ένωσης.

20)

Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού επηρεάζουν σε συνεχή βάση ορισμένους τομείς της οικονομίας, κυρίως λόγω των ελλείψεων δεξιοτήτων. Η προώθηση της απόκτησης επαρκών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών δεξιοτήτων, κατά τη διάρκεια της αρχικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και εν συνεχεία με την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, θα μπορούσε να αυξήσει την παραγωγικότητα και να καλύψει τα κενά σε δεξιότητες. Η ποιότητα και η συμμετοχικότητα του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να βελτιωθούν σε όλα τα επίπεδα και η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών πρέπει να συνεχιστεί. Η εισαγωγή της ψηφιακής εκπαίδευσης έχει ήδη αποδείξει την αξία της στην κρίση λόγω της νόσου COVID-19· χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη των υποδομών και του υλικού για την ψηφιακή εκπαίδευση και κατάρτιση καθώς και των ψηφιακών δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των ενηλίκων.

21)

Η Κροατία θα πρέπει να στηρίξει τη συνεχή ροή πιστώσεων και άλλων χρηματοδοτήσεων, συμπεριλαμβανομένης της μη τραπεζικής χρηματοδότησης, προς βιώσιμους δανειολήπτες που πλήττονται από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Η Κροατία έχει θεσπίσει μια σειρά προγραμμάτων παροχής κινήτρων και στήριξης για τις ΜΜΕ. Θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες παροχής ταχείας και συνεχούς στήριξης της ρευστότητας σε επιχειρήσεις μέσω δανείων και εγγυήσεων, ιδίως κρατικών εγγυήσεων, με έμφαση στις ΜΜΕ, ώστε να ξεπεραστεί η κρίση και να διευκολυνθεί η πορεία προς την ανάκαμψη. Οι επιχειρήσεις στην Κροατία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα τραπεζικά δάνεια και τις ταμειακές ροές για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών τους. Το τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να υποστηριχθεί με εγγυήσεις προκειμένου να ανοίξουν νέες χρηματοδοτήσεις για τις ΜΜΕ και να βελτιωθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η απαλλαγή από την καταβολή φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και η δυνατότητα αναβολής τους συνέβαλε επίσης στη βελτίωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων.

22)

Έχουν καταβληθεί νέες προσπάθειες για τη μείωση του διοικητικού φόρτου και των κανονιστικών περιορισμών. Ωστόσο, η λειτουργία των επιχειρήσεων εν γένει εξακολουθεί να παρεμποδίζεται από τον ακόμη υψηλό κανονιστικό και διοικητικό φόρτο, για παράδειγμα όσον αφορά τις άδειες, τις απαιτήσεις υποβολής αναφορών, έως έναν βαθμό, και τις φορολογικές διαδικασίες. Ο προσδιορισμός των διοικητικών και οικονομικών επιβαρύνσεων προχωρεί μέσω διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και μέσω ειδικού δικτυακού τόπου, ενώ θεσπίζονται μέτρα για τη μείωση των πιο επαχθών υποχρεώσεων. Η διασφάλιση της ομαλής πρόσβασης στα επαγγέλματα και της άσκησής τους, μέσω του εξορθολογισμού των ρυθμιστικών τους πλαισίων και των σχετικών διοικητικών διαδικασιών, είναι επίσης καίριας σημασίας, ιδίως για τις ΜΜΕ και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μεμονωμένων επαγγελματιών. Πραγματοποιήθηκε επανεξέταση των φόρων υπέρ τρίτων και εγκρίθηκε ένα πρώτο σχέδιο δράσης από την κυβέρνηση τον Μάιο του 2020.

23)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Η Κροατία θα πρέπει να προωθήσει τις επενδύσεις σε τομείς που ενισχύουν την ανάπτυξη, συμβάλλοντας στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Μια σύγχρονη και εύρωστη ψηφιακή υποδομή είναι βασικής σημασίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης και των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο της ψηφιακής μετάβασης, οι επενδύσεις σε δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου 5G, αποτελούν προαπαιτούμενο. Οι επενδύσεις θα πρέπει να υποστηρίζουν τους στόχους της Κροατίας για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και την ενεργειακή μετάβαση που περιγράφονται στο εθνικό σχέδιο της Κροατίας για την ενέργεια και το κλίμα. Η Κροατία διαθέτει ιδιαίτερο περιθώριο και την ευκαιρία να επενδύσει σε βιώσιμες αστικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, στην ενεργειακή απόδοση, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στις περιβαλλοντικές υποδομές. Επιπλέον, όσον αφορά τη διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων, η Κροατία υστερεί σημαντικά σε σχέση με τον μέσο όρο της Ένωσης και απαιτούνται επενδύσεις για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης της Κροατίας. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Κροατία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Κροατία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

24)

Η αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης στην Κροατία κατατάσσεται κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Η περιορισμένη ικανότητα σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικών και έργων εμποδίζει την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα, μεταξύ άλλων ως προς την εφαρμογή των ΕΔΕΤ, τα οποία για την Κροατία αποτελούν σημαντική ευκαιρία να αμβλύνει τις συνέπειες της κρίσης και να στηρίξει την ανάκαμψη της οικονομίας. Η εφαρμογή του νέου συστήματος στρατηγικού σχεδιασμού καθώς και η ανακοινωθείσα εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, δεν προχωρούν. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλος εδαφικός κατακερματισμός της δημόσιας διοίκησης και ανισορροπία μεταξύ αρμοδιοτήτων και πόρων σε τοπικό επίπεδο. Αυτό συμβάλλει στην άνιση ποιότητα των παρεχόμενων δημόσιων υπηρεσιών στο σύνολο της χώρας και αυξάνει το διοικητικό κόστος.

25)

Ο σημαντικός αριθμός συσσωρευμένων υποθέσεων και οι χρονοβόρες διαδικασίες στα αστικά και εμπορικά δικαστήρια εξακολουθούν να επηρεάζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και την αποτελεσματική διευθέτηση των περιπτώσεων αφερεγγυότητας, ενώ οι προκλήσεις ως προς την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της ποινικής δικαιοσύνης παρεμποδίζουν την καταπολέμηση των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών εγκλημάτων. Σημειώθηκε πρόοδος στην επίλυση των παλαιότερων εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων και στη χρήση ηλεκτρονικής επικοινωνίας στα δικαστήρια, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο βελτίωσης.

26)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

27)

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Κροατίας εμφανίζει επαρκή κεφαλαιοποίηση και κερδοφορία, ενώ η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού στον τραπεζικό τομέα έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν ορισμένες πιέσεις λόγω των ανοιγμάτων τους στους πλέον ευάλωτους τομείς στην έξαρση της νόσου COVID-19. Έχουν θεσπιστεί μέτρα για την άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων των μέτρων ανάσχεσης στις επιχειρήσεις. Είναι αποφασιστικής σημασίας τα μέτρα αυτά να είναι προσωρινά, να συνδέονται αυστηρά με την έξαρση της νόσου και να παρέχουν κατάλληλη βοήθεια στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες ώστε να επανέλθουν στη βιωσιμότητα. Η προσέγγιση αυτή θα στηρίξει τις επιχειρήσεις, χωρίς να υπονομευθεί η πρόοδος που έχει σημειώσει η Κροατία ως προς τη βελτίωση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα της.

28)

Η συνέχιση των προσπαθειών ενίσχυσης του πλαισίου πρόληψης και επιβολής κυρώσεων όσον αφορά τη διαφθορά είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της ανάκαμψης μετά το πέρας της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 και για την επίτευξη αποτελεσματικής, υποκείμενης σε λογοδοσία και διαφανούς διάθεσης και κατανομής κονδυλίων και πόρων. Παρά τη μερική εφαρμογή διαφόρων σχεδίων δράσης, τα ζητήματα διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων εξακολουθούν να είναι διαδεδομένα μεταξύ των επιχειρήσεων. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την ενίσχυση του πλαισίου πρόληψης και επιβολής κυρώσεων σε περιπτώσεις διαφθοράς προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφανής και αποδοτική χρήση των δημόσιων πόρων. Χρειάζονται πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την πρόληψη και την πάταξη της διαφθοράς, ιδίως σε τοπικό επίπεδο. Εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης των μηχανισμών εποπτείας των τοπικών υπαλλήλων και των διορισμών σε τοπικές δημόσιες επιχειρήσεις, όπως και ανάγκη διασφάλισης της δυνατότητας της Επιτροπής Συγκρούσεων Συμφερόντων να εκπληρώσει τον ουσιαστικό αποτρεπτικό της ρόλο. Οι πρωτοβουλίες για την αύξηση της διαφάνειας, όπως η δημοσίευση των περιουσιακών στοιχείων δικαστών και εισαγγελέων, αναμένεται να ξεκινήσουν το 2020.

29)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Κροατία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

30)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Κροατίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς την Κροατία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Κροατία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

31)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

32)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αντικατοπτρίζονται στις συστάσεις 1, 2, 3 και 4 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ιταλία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Ιταλία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ιταλίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη καθώς και η πρόοδος της Ιταλίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ιταλία εμφανίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, το υψηλό δημόσιο χρέος και η παρατεταμένη υποτονική δυναμική της παραγωγικότητας συνεπάγονται κινδύνους με διασυνοριακό αντίκτυπο, σε συνθήκες υψηλής ανεργίας και ακόμη υψηλού επιπέδου μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ).

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της της 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Ιταλία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις περιφέρειες και τα εδάφη της Ιταλίας λόγω μακροχρόνιων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, αποκλίσεων ως προς το δυναμικό ανταγωνιστικότητας και του βαθμού εξάρτησης από τον τουρισμό. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται κίνδυνο να διευρυνθούν οι περιφερειακές και εδαφικές ανισότητες στο εσωτερικό της Ιταλίας, επιδεινώνοντας τις αποκλίνουσες τάσεις μεταξύ των λιγότερο και των περισσότερο ανεπτυγμένων περιφερειών, μεταξύ των κοινωνικών περιφερειών και των υπόλοιπων αστικών περιοχών, καθώς και μεταξύ ορισμένων αστικών και αγροτικών περιοχών. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 30 Απριλίου 2020 η Ιταλία υπέβαλε το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020.

(11)

Η Ιταλία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 1,6 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 10,4 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 5,7 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη σταθεροποίησή του στο 134,8 % το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 155,7 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19. Υπάρχουν κίνδυνοι στους οποίους βασίζονται οι δημοσιονομικές προβλέψεις, συγκεκριμένα το σημαντικό μέγεθος των δημόσιων εγγυήσεων και η αστάθεια των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Ιταλία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 4,5 % του ΑΕΠ το 2020. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την ενίσχυση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και της πολιτικής προστασίας, την επέκταση των συστημάτων συμπλήρωσης του μισθού και τη χορήγηση χρηματοδοτικής στήριξης στους αυτοαπασχολούμενους και στις επιχειρήσεις. Επιπλέον, η Ιταλία έχει θεσπίσει μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, όπως αναβολές της καταβολής φόρων και δανειακές εγγυήσεις. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Ιταλία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Ιταλίας θα είναι -11,1 % του ΑΕΠ το 2020 και -5,6 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 158,9 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 153,6 % του ΑΕΠ το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της μη συμμόρφωσης της Ιταλίας με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και της σχεδιαζόμενης υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να συναχθεί συμπέρασμα σχετικά με το κατά πόσον πληρούται το κριτήριο του χρέους, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, ενώ δεν πληρούται το κριτήριο του ελλείμματος.

(16)

Η πανδημία COVID-19 ασκεί πρωτοφανή πίεση στο εθνικό σύστημα υγείας, γεγονός που καταδεικνύει διαρθρωτικές αδυναμίες και την ανάγκη να αυξηθεί η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης. Παρά το γεγονός ότι οι δαπάνες για την υγεία είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ένωσης, το ιταλικό σύστημα υγείας χαρακτηρίζεται από άκρως εξειδικευμένες και καλής ποιότητας καθολικές υπηρεσίες, ενώ σε γενικές γραμμές έχει καταφέρει να παράσχει προσιτή περίθαλψη. Ωστόσο, ιδίως κατά την έναρξη της πανδημίας COVID-19, ο κατακερματισμός της διακυβέρνησης του συστήματος υγείας και ο συντονισμός μεταξύ των κεντρικών και των περιφερειακών αρχών επιβράδυναν την εφαρμογή ορισμένων μέτρων αναχαίτισης. Η αντίδραση των περιφερειακών συστημάτων υγείας στην κρίση βασίστηκε κυρίως σε μια εξαιρετική κινητοποίηση, ειδικότερα του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας και των τοπικών κοινωνικών υπηρεσιών. Η κινητοποίηση αυτή αντιστάθμισε τους περιορισμούς των υλικών υποδομών, τον περιορισμένο αριθμό των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και τις περιορισμένες επενδύσεις των προηγούμενων ετών για τη βελτίωση των δομών και των υπηρεσιών. Η κυβέρνηση κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να μετριάσει τη διασπορά του ιού που ευθύνεται για τη νόσο COVID-19, να αποσυμφορήσει τα νοσοκομεία και να δημιουργήσει πρόσθετη ικανότητα περίθαλψης. Αναπτύσσεται πλέον μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική αναχαίτισης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής επιστροφή στην παραγωγική δραστηριότητα. Εκτός από τη βελτίωση των διαδικασιών διακυβέρνησης και των σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων, οι πολιτικές για τη μετά την COVID-19 περίοδο θα πρέπει να αποσκοπούν στη μείωση του κενού δημόσιων επενδύσεων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, η ανάπτυξη ενός στρατηγικού επενδυτικού σχεδίου θα είναι καίριας σημασίας για να βελτιωθεί η ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας και να διασφαλιστεί η συνεχής παροχή προσιτής περίθαλψης. Υπό το πρίσμα των τρεχουσών προβλέψεων για το εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγείας, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη πολιτικών για την εξάλειψη των εμποδίων στην κατάρτιση, την πρόσληψη και τη διατήρηση του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας.

(17)

Τα μέτρα αναχαίτισης που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 έχουν ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και τις κοινωνικές συνθήκες. Πριν από την κρίση, η κοινωνική κατάσταση βελτιωνόταν με αργούς ρυθμούς, μολονότι ο κίνδυνος της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, η φτώχεια των εργαζομένων και η εισοδηματική ανισότητα παρέμεναν σε υψηλά επίπεδα και χαρακτηρίζονταν από σημαντικές περιφερειακές διαφορές. Δεδομένων του αντικτύπου της πανδημίας COVID-19 και των επακόλουθων συνεπειών της, θα πρέπει να ενισχυθούν τα δίχτυα κοινωνικής ασφάλειας ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής αναπλήρωση του εισοδήματος, ανεξάρτητα από το καθεστώς απασχόλησης, μεταξύ άλλων για τα άτομα που αντιμετωπίζουν κενά ως προς την πρόσβαση σε κοινωνική προστασία. Η ενίσχυση της αναπλήρωσης του εισοδήματος και της στήριξης είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους εργαζομένους με άτυπες μορφές απασχόλησης και τα άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση. Η παροχή υπηρεσιών με στόχο την κοινωνική ένταξη και την ένταξη στην αγορά εργασίας είναι επίσης καθοριστικής σημασίας. Το νέο σύστημα ελάχιστου εισοδήματος, το οποίο χορήγησε κατά το προηγούμενο έτος παροχές σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο νοικοκυριά (513 EUR κατά μέσο όρο), μπορεί να μετριάσει τις επιπτώσεις της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Ωστόσο, θα μπορούσε να βελτιωθεί η στήριξη που προσφέρει στις ευπαθείς ομάδες. Σε προσωρινή βάση, η κυβέρνηση θέσπισε ένα επιπλέον «εισόδημα έκτακτης ανάγκης» για τη στήριξη των νοικοκυριών που μέχρι στιγμής δεν είναι επιλέξιμα για το ελάχιστο εισόδημα. Τα άτομα που απασχολούνται στην παραοικονομία, ιδίως σε τομείς όπως η γεωργία, η βιομηχανία τροφίμων και η στέγαση, κινδυνεύουν επίσης να αντιμετωπίσουν κενά όσον αφορά την πρόσβαση σε κοινωνική προστασία και σε εισοδηματική στήριξη. Για να ανταποκριθεί στην πρόκληση αυτή, η κυβέρνηση χαλάρωσε πρόσφατα τους κανόνες για τη νομιμοποίηση του καθεστώτος απασχόλησης των αδήλωτων εργαζομένων και για την απόκτηση ή την παράταση αδειών διαμονής για τους εργαζόμενους μετανάστες. Οι αρνητικές δημογραφικές τάσεις και η διαρροή εγκεφάλων απειλούν επίσης να παρεμποδίσουν τις αναπτυξιακές προοπτικές. Εκτός από τις δυσκολότερες συνθήκες της αγοράς εργασίας, η έλλειψη ποιοτικών υπηρεσιών αποτελεί παράγοντα πληθυσμιακής συρρίκνωσης στις νότιες περιφέρειες και στις αγροτικές περιοχές. Η βελτίωση της πρόσβασης στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες είναι καίριας σημασίας, ιδίως σε ένα πλαίσιο περιορισμένης κινητικότητας.

(18)

Από την έναρξη της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, η Ιταλία λαμβάνει μέτρα για να μετριάσει τις επιπτώσεις στην απασχόληση. Τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας (Cassa integrazione) έχουν διαδραματίσει μείζονα ρόλο, που αναμένεται να συνεχιστεί και στο μέλλον. Η επιλεξιμότητα έχει επεκταθεί ώστε να καλύπτει επίσης τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και όλους τους οικονομικούς τομείς και τους εργαζομένους. Επιπλέον, δημιουργήθηκε ένα χωριστό (προσωρινό) πρόγραμμα για τους αυτοαπασχολούμενους. Πριν από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, οι συνθήκες της αγοράς εργασίας συνέχιζαν να βελτιώνονται. Το 2019 το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 64 %, το υψηλότερο ποσοστό που είχε καταγραφεί ποτέ. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό εξακολουθούσε να είναι αισθητά χαμηλότερο από τον ενωσιακό μέσο όρο. Το ποσοστό ανεργίας ήταν σταθερά υψηλό, όπως και άλλοι δείκτες υποτονικότητας της αγοράς εργασίας, και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 11,8 % το 2020 και να υποχωρήσει σε 10,7 % το 2021, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020. Το μερίδιο των συμβάσεων ορισμένου χρόνου ήταν επίσης υψηλό, μολονότι από τα μέσα του 2018 οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι κυρίως μόνιμες. Όσον αφορά το μέλλον, προκειμένου να προωθηθεί μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη, καθοριστική σημασία έχει η ένταξη των οικονομικά μη ενεργών νέων ατόμων και των γυναικών στην αγορά εργασίας. Λήφθηκαν ορισμένα μέτρα για να ενισχυθούν οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και να συνδεθούν καλύτερα με τις κοινωνικές υπηρεσίες, την εκπαίδευση ενηλίκων και την επαγγελματική κατάρτιση. Ωστόσο, η ικανότητα των υπηρεσιών αυτών να τοποθετούν εργαζομένους σε θέσεις εργασίας παραμένει περιορισμένη και ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των περιφερειών. Η συμμετοχή των εργοδοτών παραμένει επίσης οριακή. Ενόσω τα μέτρα αναχαίτισης αίρονται σταδιακά, οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας και η τηλεργασία μπορούν να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, η κυβέρνηση υιοθέτησε προσωρινά μέτρα για την εξισορρόπηση της ιδιωτικής και της επαγγελματικής ζωής, όπως η προώθηση της έξυπνης εργασίας και των ειδικών αδειών και η παροχή κουπονιών για τη φύλαξη παιδιών. Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες, τα μέτρα για να προωθηθούν οι ίσες ευκαιρίες και οι πολιτικές για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, καθώς και η παροχή οικονομικά προσιτής προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας και υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας, παραμένουν ανεπαρκή και η συναρμογή τους μη ικανοποιητική.

(19)

Η τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης καταδεικνύει επίσης ότι πρέπει να βελτιωθούν η ψηφιακή μάθηση και οι ψηφιακές δεξιότητες, μεταξύ άλλων για τους ενήλικες σε ηλικία εργασίας και για την εξ αποστάσεως μάθηση. Η επένδυση στην εκπαίδευση και τις δεξιότητες είναι καίριας σημασίας για την προώθηση μιας έξυπνης και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης και για τη διατήρηση της πορείας προς την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Εν προκειμένω, τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης εξακολουθούν να αποτελούν μείζονα πρόκληση για την Ιταλία. Υπάρχουν μεγάλα περιφερειακά χάσματα όσον αφορά την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων, το δε ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι πολύ πάνω από τον ενωσιακό μέσο όρο (13,5 % έναντι 10,3 % το 2019), ιδίως για τους μαθητές που έχουν γεννηθεί εκτός της Ένωσης (33 %). Σε ένα πλαίσιο περιορισμών της κινητικότητας, υπάρχει κίνδυνος να οξυνθούν οι περιφερειακές και εδαφικές ανισότητες. Υπό το πρίσμα αυτό, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι επενδύσεις στην εξ αποστάσεως μάθηση, καθώς και στις ψηφιακές υποδομές και τις δεξιότητες των εκπαιδευτών και των εκπαιδευομένων. Η Ιταλία έχει επίσης χαμηλότερο ποσοστό αποφοίτων στους τομείς των θετικών επιστημών και της μηχανικής σε σύγκριση με τον ενωσιακό μέσο όρο, το δε ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα (27,6 % το 2019). Επιπλέον, οι ιταλικές επιχειρήσεις επενδύουν λιγότερο, σε σύγκριση με ομόλογες χώρες, στην κατάρτιση των εργαζομένων τους στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών. Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων με χαμηλά προσόντα στην κατάρτιση είναι επίσης ανησυχητικό, δεδομένου ότι μειώνεται ο αριθμός των θέσεων εργασίας που απαιτούν χαμηλά προσόντα. Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η επανειδίκευση παραμένουν όσο ποτέ άλλοτε ζωτικής σημασίας για τον εφοδιασμό των εργαζομένων με δεξιότητες συναφείς με την αγορά εργασίας και για την προώθηση της δίκαιης μετάβασης προς μια πιο ψηφιακή και βιώσιμη οικονομία.

(20)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 έχει ενισχύσει την ανάγκη να στηριχθεί η πρόσβαση των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση. Η Ιταλία έχει θεσπίσει διάφορα συστήματα για τη στήριξη της ροής ρευστότητας στις επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων βάσει του προσωρινού πλαισίου για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας έξαρσης της νόσου COVID-19 (7). Η αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω συστημάτων, μεταξύ άλλων μέσω εγγυήσεων που διοχετεύονται από το τραπεζικό σύστημα, είναι καίριας σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι επωφελούνται από αυτά όλες οι επιχειρήσεις, ιδίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και οι επιχειρήσεις στους τομείς και στις γεωγραφικές περιοχές που πλήττονται περισσότερο, καθώς και οι καινοτόμες επιχειρήσεις. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Οι άμεσες επιχορηγήσεις και τα κίνητρα για χρηματοδότηση μέσω της αγοράς μπορούν επίσης να στηρίξουν τη ρευστότητα των ΜΜΕ και των καινοτόμων επιχειρήσεων. Οι καινοτόμες επιχειρήσεις (συχνά χωρίς εξασφαλίσεις) αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση σε πιστώσεις, και η τρέχουσα κρίση θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Η αναβολή καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στο κράτος έχει βοηθήσει στη βελτίωση των ταμειακών ροών των επιχειρήσεων. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις στις εγκεκριμένες πληρωμές, είτε από διοικήσεις σε επιχειρήσεις είτε μεταξύ επιχειρήσεων, καθώς αποτελούν τροχοπέδη για τη ρευστότητα όλων των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρότερων.

(21)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι επενδύσεις για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές για να υποστηριχθεί η ανάκαμψη και να αυξηθεί η μελλοντική ανθεκτικότητα. Η Ιταλία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε ακραίες καιρικές και υδρογεωλογικές καταστροφές, όπως, μεταξύ άλλων, ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές. Για τον μετασχηματισμό της Ιταλίας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτηθούν σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, ιδίως όσον αφορά την παραγωγή νέας ανανεώσιμης ενέργειας, τις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση. Οι επενδύσεις με βάση την Πράσινη Συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής καθορίζονται στο εθνικό σχέδιο της Ιταλίας για την ενέργεια και το κλίμα. Οι εν λόγω επενδύσεις είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση της απειλής που αντιπροσωπεύει η κλιματική αλλαγή, ενώ παράλληλα διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στην ανάκαμψη της Ιταλίας και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της. Οι επενδύσεις με βάση την Πράσινη Συμφωνία είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για να μειωθούν οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανθρώπινη υγεία στις πόλεις της Ιταλίας, ιδίως στη λεκάνη του Πάδου. Λόγου χάρη, η εφαρμογή πρωτοβουλιών βιώσιμης κινητικότητας, όπως η ανανέωση των τοπικών δημόσιων λεωφορείων, αποτελεί παράδειγμα για την αντιμετώπιση τόσο της συμφόρησης όσο και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι αδυναμίες που εμφανίζουν οι υποδομές για τη διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων, ιδίως στις νότιες περιφέρειες, έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία, με σημαντικό κόστος και απώλεια εσόδων για την οικονομία. Γενικότερα, η ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή είναι σημαντική για όλες τις υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών υγείας. Για τον λόγο αυτό απαιτούνται στρατηγικές προσαρμογής. Η αντιμετώπιση των προκλήσεων σχετικά με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, όπως οι υδρολογικοί κίνδυνοι, η βιώσιμη αστική κινητικότητα, η ενεργειακή απόδοση, η κυκλική οικονομία και ο βιομηχανικός μετασχηματισμός, αποτελούν ευκαιρία για τη βελτίωση της παραγωγικότητας με την αποφυγή, παράλληλα, μη βιώσιμων πρακτικών. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις σε τέτοια έργα μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη διατήρηση της ανάκαμψης μετά την κρίση. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ιταλία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Ιταλία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(22)

Η περίοδος ισχύος των μέτρων αναχαίτισης της νόσου COVID-19 υπογράμμισε τη σημασία που έχει η επένδυση στην ψηφιοποίηση της οικονομίας και ανέδειξε τη σπουδαιότητα των ψηφιακών υποδομών. Τα χαμηλά επίπεδα ψηφιακής έντασης και ψηφιακών γνώσεων των επιχειρήσεων στην Ιταλία, ιδίως των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων, τις εμπόδισαν να προσφέρουν λύσεις ηλεκτρονικού εμπορίου και ρυθμίσεις τηλεργασίας, όπως και να παράσχουν και να χρησιμοποιήσουν ψηφιακά εργαλεία κατά την περίοδο ισχύος των μέτρων αναχαίτισης. Η επένδυση στην ψηφιοποίηση και στις δεξιότητες μέσω της συνεχούς και έγκαιρης υλοποίησης στοχευμένων εθνικών πολιτικών είναι ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση των ηλεκτρονικών επιχειρηματικών μοντέλων και τη διευκόλυνση της προσαρμογής των επιχειρήσεων, καθώς και για την τόνωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Η πρόσβαση σε ταχείες και αξιόπιστες ψηφιακές υποδομές έχει αποδειχθεί ότι είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της παροχής βασικών υπηρεσιών στους τομείς της δημόσιας διοίκησης, της εκπαίδευσης, της υγείας και της ιατρικής, καθώς και για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της επιδημίας. Η Ιταλία εξακολουθεί να υστερεί όσον αφορά την κάλυψη των αγροτικών περιοχών με την τεχνολογία της «οπτικής ίνας μέχρι την εγκατάσταση». Θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του κενού, καθώς και για την περαιτέρω ενθάρρυνση της κάλυψης με οπτική ίνα.

(23)

Για ένα σύστημα έρευνας και καινοτομίας με καλές επιδόσεις απαιτείται συνεχής, συνεκτική και τεκμηριωμένη στήριξη πολιτικής, σε συνδυασμό με επενδύσεις και επαρκές ανθρώπινο κεφάλαιο. Η τρέχουσα κρίση λόγω της νόσου COVID-19 έχει καταδείξει με σαφήνεια ότι πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω η ταχεία ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ ερευνητών, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε αποτελέσματα και στοιχεία χωρίς επιβάρυνση για τον χρήστη καθώς και της ανοικτής επιστήμης. Η ανοικτή επιστήμη, σε συνδυασμό με τη συνεργασία επιστημονικής κοινότητας και επιχειρήσεων, έχει σαφώς καθοριστική σημασία για τη διοχέτευση των αποτελεσμάτων της έρευνας στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των αποτελεσμάτων που απαιτούνται για τα εμβόλια και τα θεραπευτικά μέσα, στηρίζεται δε στα δυνατά σημεία της Ιταλίας στον τομέα της ιατρικής βιομηχανίας και έρευνας.

(24)

Έχει ζωτική σημασία να υπάρχει αποτελεσματική δημόσια διοίκηση ώστε να μην επιβραδύνεται η εφαρμογή των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης. Η εκταμίευση των κοινωνικών παροχών, τα μέτρα ρευστότητας, η επίσπευση των επενδύσεων κ.λπ. ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικά αν προσκρούσουν σε εμπόδια στο επίπεδο του δημοσίου. Στις αδυναμίες περιλαμβάνονται οι χρονοβόρες διαδικασίες, μεταξύ των οποίων οι διαδικασίες που αφορούν την αστική δικαιοσύνη, το χαμηλό επίπεδο ψηφιοποίησης και η ασθενής διοικητική ικανότητα. Οι διαδικασίες και οι έλεγχοι πρέπει να διεκπεραιώνονται γρήγορα, σε ένα πλαίσιο όπου οι δημόσιοι πόροι αυξάνονται σημαντικά για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Πριν από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, η ψηφιοποίηση των δημόσιων διοικήσεων ήταν άνιση. Η επιγραμμική διάδραση μεταξύ των αρχών και του κοινού ήταν περιορισμένη. Το μερίδιο των διοικητικών διαδικασιών τις οποίες διαχειρίζονται οι περιφέρειες και οι δήμοι και οι οποίες είναι δυνατόν να αρχίσουν και να ολοκληρωθούν εξολοκλήρου ψηφιακά παραμένει μικρό. Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 φανέρωσε επίσης την έλλειψη διαλειτουργικότητας των δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών. Για να διευκολυνθεί η ικανότητα ανταπόκρισης της δημόσιας διοίκησης στις ανάγκες των επιχειρήσεων, πρέπει να βελτιωθούν και να απλουστευθούν οι τομεακοί κανονισμοί, ενώ παράλληλα πρέπει να αρθούν τα εμπόδια που εξακολουθούν να υπάρχουν στον ανταγωνισμό. Τέλος, ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα αποτελεί καίρια προϋπόθεση για μια ελκυστική και φιλική προς τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις οικονομία και θα έχει καθοριστική σημασία για τη διαδικασία ανάκαμψης, μεταξύ άλλων καθιστώντας δυνατή την εφαρμογή αποτελεσματικών πλαισίων διάσωσης και ανάκαμψης.

(25)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(26)

Τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για να στηρίξει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις είναι επίσης επωφελή για τη διατήρηση της κεφαλαιοποίησης και της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα στο τρέχον δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον. Παρά τα μέτρα μετριασμού που λήφθηκαν, όπως η ευελιξία που επιδεικνύουν οι εποπτικές αρχές του τραπεζικού τομέα όσον αφορά την προληπτική εποπτεία, η πανδημία της νόσου COVID-19 ασκεί επίσης πίεση στην ποιότητα των τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού σε ολόκληρη την Ένωση, φαινόμενο που αναμένεται να συνεχιστεί κατά τις προσεχείς εβδομάδες και μήνες, μεταξύ άλλων στην Ιταλία. Οι προσπάθειες μείωσης των ΜΕΔ επηρεάζονται από το γεγονός αυτό αλλά και από την επιβράδυνση της δικαστικής δραστηριότητας και των δραστηριοτήτων ρύθμισης απομειωμένων στοιχείων ενεργητικού. Εν προκειμένω, η προώθηση βιώσιμων λύσεων για βιώσιμους δανειολήπτες που έχουν πληγεί από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, μεταξύ άλλων με την αποφυγή της αυτόματης ενεργοποίησης νομικών διαδικασιών, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού. Εν τω μεταξύ, η μέριμνα για την υποβολή ακριβών στοιχείων σχετικά με την υποβάθμιση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και η εξασφάλιση συνετών πιστοδοτικών κριτηρίων μπορούν επίσης να συμβάλουν στη στήριξη της λειτουργίας της δευτερογενούς αγοράς ΜΕΔ και να περιορίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις στις υφιστάμενες πρωτοβουλίες διάθεσης των ΜΕΔ.

(27)

Η αποτελεσματική πρόληψη και πάταξη της διαφθοράς μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ανάκαμψης της Ιταλίας μετά την κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Η διαφάνεια στον δημόσιο τομέα και οι ενισχυμένοι έλεγχοι κατά της διαφθοράς, ειδικότερα, μπορούν να αποτρέψουν τις απόπειρες του οργανωμένου εγκλήματος να διεισδύσει στην οικονομική και χρηματοοικονομική ζωή, να στρεβλώσει τις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων και, γενικότερα, να εκτρέψει τους δημόσιους πόρους που απαιτούνται για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Ταυτόχρονα, οι διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων θα πρέπει να παραμείνουν αποτελεσματικές, με την εξισορρόπηση της ανάγκης για σχολαστική παρακολούθηση με την ανάγκη τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων. Ο χρόνος εκδίκασης στα ποινικά εφετεία εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες, αλλά το Κοινοβούλιο εξετάζει επί του παρόντος εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό των ποινικών διαδικασιών. Η Ιταλία ενίσχυσε πρόσφατα το πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ωστόσο πρέπει να το ολοκληρώσει, μεταξύ άλλων και με την επιβολή κυρώσεων σε αιρετούς δημόσιους λειτουργούς σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων.

(28)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Ιταλία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(29)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Ιταλία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(30)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ιταλίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς την Ιταλία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ιταλία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(31)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(32)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1, 2, 3 και 4,

1.

2.

3.

4.

1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης.

2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Κύπρο δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Κύπρου όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Κύπρου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος εμφανίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας επιβαρύνεται με πολύ υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων και τα υψηλά επίπεδα ιδιωτικού, δημόσιου και εξωτερικού χρέους επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία, σε συνθήκες συγκρατημένης δυνητικής ανάπτυξης.

3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Πρόκειται για σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί σημαντική πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί δε αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, κλυδωνισμούς στην καταναλωτική ζήτηση και έχει αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Η πανδημία απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των ανθρώπων, καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Έχει προκαλέσει μείζον οικονομικό σοκ που έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

4)

Πολλά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν θεσπίσει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Όλα τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρώς αναλογικά, αναγκαία, χρονικά περιορισμένα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στα άρθρα 5 παράγραφος 1, 6 παράγραφος 3, 9 παράγραφος 1 και 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 και στα άρθρα 3 παράγραφος 5 και 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής επιβράδυνσης. Στην ανακοίνωση της 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής επιβράδυνσης λόγω της πανδημίας COVID-19, πληρούνται οι συνθήκες για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το συμπέρασμα αυτό. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής. Συμφώνησαν ότι η σοβαρή οικονομική επιβράδυνση απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν θέτει μεσοπρόθεσμα σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Όσον αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να αναθεωρήσει τη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρεκκλίνουν από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις που θα ίσχυαν κανονικά, παράλληλα δε παρέχει τη δυνατότητα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας με μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και την εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών υγείας και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με στόχο την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα που θα καταστήσουν δυνατή την επιστροφή των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και να αντλήσουν τα διδάγματα από την κρίση.

7)

Η κρίση της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που προσφέρει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την κανονική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν πλέον να είναι απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

8)

Ο νομοθέτης της Ένωσης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ώστε να επιτρέψει στα κράτη μέλη να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα προσφέρουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και πιο ορθολογικές διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Κύπρος ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες αυτές, ώστε να συνδράμει τα άτομα και τους τομείς που θίγονται περισσότερο.

9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 είναι πιθανό να είναι άνισα κατανεμημένες εντός της χώρας λόγω διαφορών στην εξειδίκευση, ιδίως σε περιοχές που εξαρτώνται σημαντικά από τον τουρισμό και, γενικότερα, από επιχειρηματικές δραστηριότητες με διά ζώσης επαφή με τους καταναλωτές. Τούτο ενέχει κίνδυνο όξυνσης των εδαφικών ανισοτήτων εντός της Κύπρου. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο προσωρινής υπονόμευσης της διαδικασίας σύγκλισης μεταξύ κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

10)

Στις 7 Μαΐου 2020, η Κύπρος υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

11)

Η Κύπρος επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

12)

Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση προβλέπει επιδείνωση του ονομαστικού ισοζυγίου: από πλεόνασμα 1,7 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 4,3 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 0,4 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 95,5 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 116,8 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από την υψηλή αβεβαιότητα λόγω της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, υπάρχουν κίνδυνοι στους οποίους βασίζονται οι δημοσιονομικές προβλέψεις, ήτοι οι ρητές ενδεχόμενες υποχρεώσεις και οι δυνητικές χρηματοδοτικές ανάγκες των δημόσιων νοσοκομείων κατά τα πρώτα έτη εφαρμογής του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ).

13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσέγγισης της Ένωσης, η Κύπρος έχει έγκαιρα θεσπίσει δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του οικείου συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, την ανάσχεση της πανδημίας και την παροχή αρωγής στους πολίτες και τους τομείς που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 4,4 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται η ενίσχυση των υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης με επιπλέον προϋπολογισμό έως και 0,5 % του ΑΕΠ, οι επιδοτούμενες αμοιβές για τη διατήρηση της μισθοδοσίας των εργαζομένων σε περίπτωση αναστολής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (2,7 % του ΑΕΠ) και η στήριξη του εισοδήματος για τις μικρές επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους (0,3 % του ΑΕΠ). Επιπλέον, η Κύπρος ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεσες δημοσιονομικές επιπτώσεις, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της αναβολής της καταβολής του ΦΠΑ για περίοδο δύο μηνών. Συνολικά, τα μέτρα τα οποία έλαβε η Κύπρος είναι σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζει η ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των δημοσιονομικών μέτρων υποστήριξης και, εν συνεχεία, η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών προς την επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη μεσοπρόθεσμη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.

14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Κύπρου προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -7 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -1,8 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 115,7 % του ΑΕΠ το 2020 και στο 105 % του ΑΕΠ το 2021.

15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης, λόγω της μη συμμόρφωσης της Κύπρου με τον κανόνα για το χρέος το 2019 και τη σχεδιαζόμενη υπέρβαση του ορίου ελλείμματος του 3 % του ΑΕΠ το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του χρέους, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, πληρούται, ενώ το κριτήριο του ελλείμματος δεν πληρούται.

16)

Η Κύπρος αντέδρασε στην έξαρση της νόσου COVID-19 με σειρά μέτρων για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης. Στις 15 Μαρτίου 2020, η κυβέρνηση παρουσίασε πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης για την προστασία της δημόσιας υγείας και την εξασφάλιση της οικονομικής επιβίωσης των επιχειρήσεων και των εργοδοτών. Το πρόγραμμα προβλέπει την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης στον τομέα της υγείας, ύψους 100 εκατ. EUR, για την καταπολέμηση της πανδημίας, μεταξύ άλλων για την πρόσληψη επιπλέον ιατρικού, νοσηλευτικού και υποστηρικτικού προσωπικού, καθώς και για εξοπλισμό και υποδομές. Το πρόγραμμα θεσπίζει σειρά μέτρων για τη στήριξη των επιχειρήσεων μέσω της ενίσχυσης της ρευστότητας, π.χ. καθεστώτα στήριξης για τις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους και προσωρινή αναστολή της πληρωμής ΦΠΑ για τις επιχειρήσεις. Η δέσμη περιλαμβάνει επίσης ειδική στήριξη ύψους 11 εκατ. EUR υπέρ της ανάκαμψης του τουριστικού κλάδου.

17)

Η κρίση της νόσου COVID-19 καταδεικνύει την ανάγκη να διοχετευθούν οι επενδύσεις στη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, στην αποκατάσταση των ικανοτήτων και στην εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το νέο σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προσφέρει καλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης, κατάλληλη καθοδήγηση και θεραπείες βάσει κλινικών πρωτοκόλλων. Προβλέπει επίσης το καθολικό δικαίωμα σε οικονομικά προσιτές υπηρεσίες υγείας στο πλαίσιο της έξαρσης της νόσου COVID-19. Η Κύπρος διαθέτει ήδη ένα καθορισμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης κατά της πανδημίας, ενώ έχει διαθέσει πρόσθετους πόρους για την πρόληψη και τη διαχείριση των επιπτώσεων της μόλυνσης και της μετάδοσης. Μεσοπρόθεσμα, η Κύπρος χρειάζεται να κατευθύνει τις επενδύσεις στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της προσβασιμότητας και της συνολικής ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας. Οι πρόσθετοι πόροι για το σύστημα υγείας θα πρέπει να αποτρέψουν μελλοντικές ελλείψεις ιατρικού προσωπικού, ιατρικών εφοδίων ζωτικής σημασίας και υποδομών. Η ομαλή εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, όπως έχει προγραμματιστεί, έχει καίρια σημασία για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την καθολική κάλυψη. Οι ψηφιακές λύσεις και οι νέες εφαρμογές στον τομέα της υγείας θα επισπεύσουν την ανάπτυξη υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας και τη βελτίωση των τηλεπισκέψεων και των μηχανισμών προειδοποίησης. Οι πολιτικές που βελτιώνουν τη δυναμικότητα των νοσοκομείων, καλύπτουν τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στον χώρο της υγείας και εξασφαλίζουν τη χρήση εξοπλισμού ατομικής προστασίας, τεστ, φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, είναι ζωτικής σημασίας. Η ενοποίηση με τη μακροχρόνια περίθαλψη, καθώς και την πρωτοβάθμια περίθαλψη και τη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας έχει καίρια σημασία υπό το πρίσμα της δημογραφικής αλλαγής και της ανάγκης στήριξης των πλέον ευάλωτων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες.

18)

Μετά τη σταθερά θετική πορεία της αγοράς εργασίας τα τελευταία χρόνια, η Κύπρος θα αντιμετωπίσει τώρα προκλήσεις όσον αφορά τα επίπεδα απασχόλησης λόγω της υγειονομικής κρίσης. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την ελαχιστοποίηση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης. Η Κύπρος έχει ήδη θεσπίσει μέτρα έκτακτης ανάγκης, στα οποία περιλαμβάνονται τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας και η επέκταση των επιδομάτων ανεργίας στους αυτοαπασχολούμενους. Θα είναι σημαντικό να διατηρηθεί η απασχόληση και να εξασφαλιστεί η εφαρμογή των εξαγγελθέντων μέτρων, σε στενή διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους. Η ενίσχυση του δυναμικού των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης με μόνιμο προσωπικό θα είναι καίριας σημασίας, ιδίως με τη διασφάλιση της συνέχισης των υπηρεσιών των συμβούλων απασχόλησης, καθώς οι συμβάσεις προσωρινής απασχόλησής τους λήγουν το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Αποφεύγεται έτσι να τεθούν οι υπηρεσίες υπό περαιτέρω πίεση και παρέχεται αποτελεσματική στήριξη στους νέους ανέργους και άλλες ευάλωτες ομάδες, όπως οι νέοι που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης, οι μακροχρόνια άνεργοι και τα άτομα με αναπηρίες. Η παροχή στήριξης για τη μετάβαση από το σχολείο στην εργασία και την προσέγγιση των νέων, ειδικότερα, απαιτεί περαιτέρω προσοχή, καθώς οι νέοι απόφοιτοι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόσθετες δυσκολίες στην εξεύρεση εργασίας.

19)

Η έξαρση της νόσου COVID-19 απαιτεί κατάλληλα μέτρα για τον μετριασμό των κοινωνικών επιπτώσεων, τη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών και την ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής την άνοιξη του 2020, η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί στο 8,6 % το 2020 και να μειωθεί στο 7,5 % το 2021. Η εξωτερική ζήτηση για υπηρεσίες πρόκειται να μειωθεί σημαντικά, καθώς ο τουριστικός κλάδος αναμένεται να πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί επαρκής αναπλήρωση εισοδήματος για όλους τους θιγόμενους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους, συμπεριλαμβανομένων όσων είναι αντιμέτωποι με ελλείψεις όσον αφορά την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πρέπει να προστατεύουν τους εργαζομένους, τους αυτοαπασχολούμενους και τους ανέργους. Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης του όλου συστήματος κοινωνικής προστασίας, προκειμένου να προληφθεί η αύξηση των επιπέδων φτώχειας και ανισότητας, ιδίως μέσω της προσέγγισης των πλέον ευάλωτων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των οικονομικά μη ενεργών ατόμων, των αδήλωτων εργαζομένων και των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών.

20)

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προώθηση ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, ιδίως υπό μορφή τηλεργασίας. Οι εν λόγω ρυθμίσεις, βραχυπρόθεσμα, θα στηρίξουν τους εργαζόμενους που αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες ευθύνες φροντίδας για παιδιά και άλλα εξαρτώμενα άτομα, ενώ, μακροπρόθεσμα, θα διευκολύνουν την επανένταξη στην αγορά εργασίας του υψηλού ποσοστού γυναικών που δεν είναι ενεργές λόγω ευθυνών φροντίδας. Δεδομένου ότι οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις διατρέχουν αυξημένους κινδύνους σοβαρής ασθένειας λόγω του ιού, η επένδυση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες μακροχρόνιας περίθαλψης είναι υψίστης σημασίας, ώστε να εξασφαλιστεί η συνεχής παροχή τους και η αποτελεσματικότητά τους σε βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη βάση.

21)

Η βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και της συνάφειας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας στο πλαίσιο αυτής της κρίσης, αλλά και προκειμένου να εξασφαλιστεί η ταχεία ανάκαμψη της αγοράς εργασίας. Ο εξοπλισμός των ατόμων με τις κατάλληλες δεξιότητες είναι ακόμη πιο σημαντικός σε εποχές όπου ένας αυξημένος αριθμός ανθρώπων ενδέχεται να χάσουν τις δουλειές τους και πρέπει στη συνέχεια να είναι έτοιμοι να αναζητήσουν νέα εργασία. Οι περιορισμοί στην κινητικότητα ανέδειξαν τις δυσκολίες που συνδέονται με τα χαμηλά επίπεδα ψηφιακών δεξιοτήτων στην Κύπρο. Τούτο επηρεάζει αρνητικά τις διαδικτυακές δραστηριότητες, όπως είναι η τηλεργασία, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας. Η ισότιμη πρόσβαση σε υποδομές πληροφορικής και στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευόμενων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, σε συνδυασμό με καλά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, είναι καίριας σημασίας για την ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση και την εξ αποστάσεως μάθηση. Για να αντιμετωπιστούν τα χαμηλά συνολικά αποτελέσματα στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και για να βελτιωθούν εν γένει οι δεξιότητες, είναι σημαντικό να συνεχιστεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με παράλληλη επένδυση σε λύσεις για την ψηφιακή μάθηση, τη μάθηση στον χώρο εργασίας και τη μαθητεία, αλλά και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τα εργαλεία πληροφορικής. Υπάρχουν περιθώρια αντιμετώπισης των χαμηλών επιδόσεων σε βασικές δεξιότητες, καθώς και αύξησης της συμμετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων. Προκειμένου να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους, τα προγράμματα επανεκπαίδευσης θα μπορούσαν, στο μέτρο του δυνατού, να σχεδιαστούν για διαδικτυακή χρήση και, στη συνέχεια, μετά την ανάσχεση της πανδημίας, να ενσωματώσουν τη φυσική παρουσία, ανάλογα με την περίπτωση.

22)

Για τη διάρκεια της κρίσης και το αμέσως επόμενο διάστημα, χρειάζονται, και θα χρειαστούν, σημαντικά κονδύλια για τη στήριξη των επιχειρήσεων. Η εξασφάλιση επαρκούς πρόσβασης σε χρηματοδότηση και ρευστότητα είναι ουσιαστικής σημασίας, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), προκειμένου να συνεχίσουν να εργάζονται οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η Κύπρος έχει εφαρμόσει ειδικό σχέδιο απευθείας στήριξης μικρών επιχειρήσεων, το οποίο επιδοτεί τις πληρωμές μισθών σε επιχειρήσεις που απασχολούν έως πέντε εργαζόμενους. Επιπλέον, η αναβολή της αύξησης της συνεισφοράς στο γενικό σύστημα υγείας και η αναβολή πληρωμής φόρων (π.χ. ΦΠΑ) θα ανακουφίσει την άμεση πίεση. Ο ταχύς διοικητικός συντονισμός, η πρακτική υποστήριξη και η αποτελεσματική επικοινωνία σχετικά με τη στήριξη που παρέχεται στις ΜΜΕ, σε συνεργασία με τις δομές στήριξης των ΜΜΕ και τις επιχειρηματικές οργανώσεις, είναι ουσιαστικής σημασίας. Η επίσπευση των συμβατικών πληρωμών από τις δημόσιες αρχές μπορεί επίσης να συμβάλει στη βελτίωση των ταμειακών ροών των ΜΜΕ. Οι νεοφυείς και οι αναπτυσσόμενες νέες επιχειρήσεις ενδέχεται να χρειάζονται ειδική στήριξη, π.χ. υπό μορφή συμμετοχών στο μετοχικό κεφάλαιο από δημόσιους οργανισμούς και παροχής κινήτρων σε εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου για την αύξηση των επενδύσεών τους στις εν λόγω επιχειρήσεις. Εξακολουθεί να είναι σημαντικό να εφαρμοστούν χρηματοοικονομικά μέσα που είχαν δημιουργηθεί πριν από την κρίση (Cyprus Energy Fund of Funds (Ταμείο Συμμετοχών της Κύπρου για την Ενέργεια)).

23)

Για την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν τα ώριμα δημόσια επενδυτικά έργα και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Η αποτελεσματική προστασία και χρήση των φυσικών πόρων της χώρας είναι υψίστης σημασίας για την εξασφάλιση βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης και μελλοντικής ανάπτυξης. Για να διατηρηθεί η ελκυστικότητα της χώρας έναντι των τουριστών, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που σχετίζονται με τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων και την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας. Έχουν μεν ξεκινήσει ήδη σημαντικές επενδύσεις, αλλά οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς χρειάζεται να επισπευσθούν. Η Κύπρος αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες σε σχέση με την επίτευξη του στόχου της για το 2030 όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ. Οι δυσκολίες αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω του σχεδιασμού και της έγκαιρης θέσπισης πρόσθετων μέτρων σύμφωνα με το Εθνικό σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της χώρας. Τα μέτρα αυτά θα απαιτήσουν επενδύσεις, ιδίως σε τομείς όπως η ανανεώσιμη ενέργεια, η ενεργειακή απόδοση και οι βιώσιμες μεταφορές, που μπορούν επίσης να συμβάλουν στην παροχή ισχυρών κινήτρων για την πράσινη μετάβαση. Η Κύπρος πρέπει επίσης να βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων και την κυκλική οικονομία. Η παραγωγή αποβλήτων παραμένει σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ένωσης, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης παραμένουν σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ένωσης. Το ποσοστό υγειονομικής ταφής είναι επίσης πολύ υψηλό. Η διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων, ιδίως στις αστικές περιοχές, είναι σε ορισμένα σημεία αναποτελεσματική. Η ξηρασία και η λειψυδρία αποτελούν μείζονες ανησυχίες και η ανεπαρκής πολιτική αντιμετώπιση ενδέχεται να επηρεάσει την αγροτική οικονομία και τον τουρισμό της χώρας. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027 θα μπορούσε να βοηθήσει την Κύπρο να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που θέτει η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στα εδάφη που καλύπτει το παράρτημα Δ της έκθεσης του 2020 για τη χώρα. Τούτο θα επιτρέψει στην Κύπρο να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

24)

Οι περιορισμοί στην κινητικότητα λόγω της νόσου COVID-19 κατέστησαν προφανή τη σημασία που έχει μια σύγχρονη ψηφιακή υποδομή, η καθολική πρόσβαση στο Διαδίκτυο και η διαθεσιμότητα των ψηφιακών υπηρεσιών. Η επένδυση στην ψηφιακή οικονομία είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης μετά την κρίση. Η Κύπρος κατατάσσεται στο χαμηλό άκρο στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) 2020 της Επιτροπής. Μόνο το 45 % των Κυπρίων ηλικίας μεταξύ 16 και 74 ετών έχουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες και οι ειδικοί σε θέματα ΤΠΕ εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν χαμηλότερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης (2,7 % έναντι 3,9 %), εμποδίζοντας την ανάπτυξη του δυναμικού της ψηφιακής οικονομίας. Το επίπεδο διαδικτυακής αλληλεπίδρασης μεταξύ των δημόσιων αρχών και των πολιτών είναι χαμηλό, ενώ μόνο το 51 % των Κυπρίων δραστηριοποιούνται διαδικτυακά. Το επίπεδο του ηλεκτρονικού εμπορίου (δηλαδή οι ΜΜΕ που πραγματοποιούν διαδικτυακές πωλήσεις, ο κύκλος εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου και οι διαδικτυακές διασυνοριακές πωλήσεις) βελτιώνεται μεν (31,8 % το 2019 έναντι 29,4 % το 2018), παραμένει όμως κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης (40,1 %).

25)

Η Κύπρος μπορεί να βελτιώσει περαιτέρω το σύστημα έρευνας και καινοτομίας για να στηρίξει την αύξηση της παραγωγικότητας και την απαιτούμενη ψηφιακή και περιβαλλοντική μετάβαση μετά τη λήξη της πανδημίας. Η χαμηλή ικανότητα απορρόφησης των επιχειρήσεων όσον αφορά την έρευνα και καινοτομία παρεμποδίζει την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου. Η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων και η εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας παραμένουν βασικά σημεία συμφόρησης και απαιτούν την ανάληψη επείγουσας δράσης. Ωστόσο, πρόσφατα μέτρα, όπως η σύσταση του νέου υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και ο διορισμός νέου υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, καθώς και το νέο Πλαίσιο Στρατηγικής για Έρευνα και Καινοτομία 2019-2023 της Κύπρου («Innovate Cyprus»), το οποίο θέτει ως υψηλότερο στόχο για την έρευνα και ανάπτυξη το 1,5 % του ΑΕΠ έως το 2023 (έναντι του 0,56 % σήμερα), συνιστούν ελπιδοφόρα βήματα.

26)

Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού έχει καθοριστική σημασία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων, όπως αναγνωρίζεται στη σύσταση του 2020 για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων απαιτούν συντονισμένη δράση σε εθνικό επίπεδο για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι οι φορολογικοί κανόνες της Κύπρου χρησιμοποιούνται για σκοπούς επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Η Κύπρος έχει λάβει μέτρα ώστε να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, με την εφαρμογή διεθνών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών και τη λήψη ορισμένων πρόσθετων εθνικών μέτρων. Ωστόσο, χαρακτηριστικά του συστήματος όπως είναι η απουσία παρακράτησης φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων από εταιρείες με έδρα την Κύπρο σε κατοίκους τρίτων χωρών, ή οι κανόνες περί φορολογικής κατοικίας νομικών προσώπων, ενδέχεται να συνεχίζουν να διευκολύνουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Το καθεστώς έκπτωσης πλασματικών τόκων χρήζει στενής παρακολούθησης. Τέλος, το σχέδιο για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών στην Κύπρο και το σχέδιο άδειας μετανάστευσης επενδυτών έχουν χαρακτηριστεί από τον ΟΟΣΑ ως δυνητικά υψηλού κινδύνου κατάχρησης. Η Κύπρος έχει καταρτίσει και υποβάλει για νομικό έλεγχο σχέδια νόμων που θεσπίζουν την παρακράτηση φόρου στην πηγή επί των πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων στις χώρες που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I του ενωσιακού καταλόγου μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας. Η Κύπρος έχει επίσης καταρτίσει και υποβάλει για νομικό έλεγχο το κριτήριο της φορολογικής κατοικίας των νομικών προσώπων με βάση τη σύσταση της εταιρείας, επιπλέον της υφιστάμενης διαχείρισης και ελέγχου. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων για την αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού θα πρέπει να αξιολογηθεί.

27)

Ένα αποτελεσματικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης παραμένει βασικός παράγοντας για μια ελκυστική οικονομία, φιλική προς τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις, θα έχει δε καθοριστική σημασία για τη διαδικασία ανάκαμψης. Οι σοβαρές ανεπάρκειες του δικαστικού συστήματος εξακολουθούν να υπονομεύουν την εκτέλεση των συμβάσεων και να εμποδίζουν την ταχεία εκδίκαση των αστικών και εμπορικών υποθέσεων. Έχει εξαγγελθεί σειρά μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των πλέον κρίσιμων προβλημάτων του συστήματος απονομής δικαιοσύνης της Κύπρου, ιδίως των παρωχημένων διατάξεων πολιτικής δικονομίας, της ψηφιοποίησης των δικαστηρίων, της διεκπεραίωσης μεγάλου όγκου εκκρεμών υποθέσεων και της έλλειψης διά βίου κατάρτισης των δικαστών, αλλά η πρόοδος παραμένει αργή.

28)

Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης είναι καθοριστικής σημασίας για την ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων ανάκαμψης μετά τη νόσο COVID-19 στην Κύπρο. Η βελτίωση του συντονισμού μεταξύ της κεντρικής και των τοπικών κυβερνήσεων και η αντιμετώπιση του κατακερματισμού και των φαινομένων αναποτελεσματικότητας σε τοπικό επίπεδο είναι απαραίτητες για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης για τη συνεκτική υλοποίηση, τις επενδύσεις και την παροχή υπηρεσιών στη χώρα. Η προώθηση της ψηφιοποίησης της δημόσιας διοίκησης είναι καίριας σημασίας για να εξασφαλιστεί η επιχειρηματική της συνέχεια, καθώς και η συνεχής και αποτελεσματική πρόσβαση των πολιτών και των επιχειρήσεων σε δημόσιες υπηρεσίες.

29)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται με την παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυψαν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 παραμένουν επίκαιρες και θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 που αφορούν τις συνδεόμενες με επενδύσεις οικονομικές πολιτικές. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου σε σχέση με την τρέχουσα κρίση.

30)

Η διασφάλιση της συνολικής ευρωστίας του τραπεζικού συστήματος και η διαχείριση των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα έχουν καθοριστική σημασία για την προστασία από την κρίση της νόσου COVID-19 και την υποστήριξη της οικονομίας. Ενώ η σταθερότητα του τραπεζικού τομέα βελτιώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, η πανδημία δημιουργεί πιέσεις στις τράπεζες, λόγω αύξησης του πιστωτικού κινδύνου και πιέσεων όσον αφορά την κερδοφορία και την κεφαλαιοποίηση. Τα τρωτά σημεία και τα προβλήματα οφείλονται στον υπερχρεωμένο ιδιωτικό τομέα και σε υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), που περιορίζουν το πεδίο της πιστωτικής στήριξης. Ο κυπριακός τραπεζικός τομέας έχει τον δεύτερο υψηλότερο δείκτη ΜΕΔ στην ευρωζώνη. Ως εκ τούτου, οι προσπάθειες μείωσης των ΜΕΔ εξακολουθούν να αποτελούν προτεραιότητα, ιδίως για την αντιμετώπιση των παλαιών ΜΕΔ που κατέστησαν ληξιπρόθεσμα πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση της νόσου COVID-19. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η πρόοδος όσον αφορά την κρατική Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΚΕΔΙΠΕΣ), μεταξύ άλλων σε σχέση με το οργανωτικό μοντέλο και τη στρατηγική της, είναι ουσιαστικής σημασίας. Το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ επιδιώκει κατάλληλα να στηρίξει και να προστατεύσει τους ευάλωτους δανειολήπτες, αλλά παράλληλα με την επίτευξη αυτού του στόχου παραμένει εξίσου σημαντική η βελτίωση της νοοτροπίας αποπληρωμής των οφειλών. Εν προκειμένω, η ενίσχυση της αναγκαστικής εκτέλεσης των απαιτήσεων και η προώθηση της χρήσης του πλαισίου αφερεγγυότητας θα συμβάλουν στη στήριξη της βιώσιμης αναδιάρθρωσης επισφαλών δανείων. Επιπλέον, παραμένει σημαντικό να μειωθούν οι καθυστερήσεις στην έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας μέσω της εφαρμογής διαρθρωτικής λύσης για να εξαλειφθούν οι ανεπάρκειες που παρουσιάζει το σύστημα συναλλαγών επί ακινήτων (δηλαδή η έκδοση και μεταβίβαση τίτλων ιδιοκτησίας).

31)

Η συνέχιση των προσπαθειών για την ενίσχυση του πλαισίου πρόληψης της διαφθοράς και επιβολής σχετικών ποινών είναι κρίσιμης σημασίας ώστε να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη αμέσως μετά τη λήξη της κρίσης της νόσου COVID-19 και να επιτευχθεί κατανομή κονδυλίων και πόρων η οποία θα είναι αποτελεσματική, διαφανής και υποκείμενη σε λογοδοσία. Μολονότι υλοποιείται σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, τα βασικά μέτρα και η νομοθεσία εξακολουθούν να εκκρεμούν, ιδίως τα σχέδια νομοθετικών πράξεων για την ενίσχυση της διαφάνειας στη διαδικασία λήψης δημόσιων αποφάσεων, τη σύσταση ανεξάρτητης αρχής για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την αναφορά περιπτώσεων διαφθοράς και την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Οι διατάξεις που αφορούν τον διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων και τις διαδικασίες πρόσληψης της Νομικής Υπηρεσίας εξακολουθούν να εκκρεμούν.

32)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για τον συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, που μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη προέβησαν σε εκτίμηση της προόδου που έχει πραγματοποιηθεί όσον αφορά την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Εξασφαλίζοντας την πλήρη εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Κύπρος θα συμβάλει στην επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια εξασφάλισης της ανταγωνιστικής βιωσιμότητας στην Ένωση.

33)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καίρια σημασία για την ταχεία ανάκαμψη από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Κύπρος θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν με τις συστάσεις του 2020 για την ευρωζώνη και να συντονίζονται με τις συστάσεις για τα άλλα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

34)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε διεξοδική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Κύπρου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς την Κύπρο κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Κύπρο, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους ενωσιακούς κανόνες και κατευθύνσεις, δεδομένης της ανάγκης ενίσχυσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

35)

Υπό το πρίσμα της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση (1) κατωτέρω.

36)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η πανδημία COVID-19 και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάκαμψη ως αναγκαίο πρώτο βήμα που θα επιτρέψει τη διόρθωση των ανισορροπιών. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020 που αφορούν άμεσα τις μακροοικονομικές ανισορροπίες τις οποίες εντόπισε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις (1), (3) και (4),

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Λετονία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Λετονία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Λετονίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Λετονίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Λετονία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ τομέων και περιφερειών λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται κίνδυνο διεύρυνσης των ανισοτήτων στο εσωτερικό της Λετονίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 30 Απριλίου 2020, η Λετονία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Λετονία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 0,2 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε 9,4 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 5,0 % του ΑΕΠ το 2021 και σε 2,7 % του ΑΕΠ έως το 2023, σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 36,9 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί σε περίπου 53 % το 2022, με βάση το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Λετονία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 3,0 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν δυνατότητες αναβολής της καταβολής των φόρων για διάστημα έως τριών ετών, διευρυμένη κάλυψη αναρρωτικής άδειας με αποδοχές από το κράτος, στήριξη προς συγκεκριμένους τομείς και πρόσθετες δαπάνες για την υγεία. Επιπλέον, η Λετονία έχει εγκρίνει στήριξη ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις μέσω εγγυήσεων και δανείων που ανέρχονται σε 3,2 % του ΑΕΠ. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Λετονία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Λετονίας θα είναι -7,3 % του ΑΕΠ το 2020 και -4,5 % του ΑΕΠ το 2021. Αυτό αντικατοπτρίζει ότι τα μέτρα παροχής κινήτρων θα έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα, σε γενικές γραμμές, με αυτό που προβλέπεται στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, αλλά η μείωση της απασχόλησης προβλέπεται να είναι χαμηλότερη και οι αυτόματοι σταθεροποιητές στο σκέλος των δαπανών θα είναι επίσης χαμηλότεροι. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της προβλεπόμενης υπέρβασης από τη Λετονία του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούται το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

(16)

Η Λετονία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 13 Μαρτίου 2020, η οποία παρατάθηκε έως τις 9 Ιουνίου 2020. Η κυβέρνηση έθεσε περιορισμούς στη διέλευση προσώπων από τα σύνορα της Λετονίας, αεροπορικώς, σιδηροδρομικώς και διά θαλάσσης, έκλεισε σχολεία και πανεπιστήμια, προέβη στην εφαρμογή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, απαγόρευσε όλες τις δημόσιες εκδηλώσεις, επέβαλε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, περιόρισε τις πωλήσεις τα Σαββατοκύριακα και προώθησε τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες. Δεδομένης της βελτίωσης της επιδημιολογικής κατάστασης, οι αρχές χαλάρωσαν τους εθνικούς περιορισμούς από τις 12 Μαΐου 2020 και συμφώνησαν να ανοίξουν εκ νέου τα σύνορα με τη Λιθουανία και την Εσθονία από τις 15 Μαΐου 2020. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 8,6 % το 2020 και να υποχωρήσει ελαφρώς στο 8,3 % το 2021. Η οικονομία προβλέπεται να υποχωρήσει κατά 7 % το 2020, με τις επενδύσεις και τις εξαγωγές να δέχονται τα ισχυρότερα πλήγματα, εν μέσω μείωσης της εξωτερικής ζήτησης και αύξησης της αβεβαιότητας. Η απασχόληση αναμένεται να μειωθεί κατά 2,5 %, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι ο αρνητικός αντίκτυπος στην απασχόληση θα αμβλυνθεί σημαντικά από το επιδοτούμενο από το κράτος καθεστώς προσωρινής αργίας των εργαζομένων και τις επιδοτήσεις μισθού σε τομείς με εξαγωγικό προσανατολισμό. Για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, η Λετονία ανέπτυξε ολοκληρωμένη δημοσιονομική και οικονομική απάντηση πολιτικής. Οι αρχές έχουν εστιάσει την απάντησή τους σε τρεις κατευθύνσεις: 1) στήριξη των εργαζομένων· 2) στήριξη των επιχειρήσεων· και 3) στήριξη στους οικονομικούς τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο. Στα μέτρα πολιτικής για την αγορά εργασίας με σκοπό τη διατήρηση της απασχόλησης και την ενίσχυση του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, επιδοτήσεις μισθού έως 75 % του ακαθάριστου μισθού ενός ατόμου, η κάλυψη αναρρωτικής άδειας σε περίπτωση διάγνωσης με COVID-19 ή καραντίνας ενός εργαζομένου, και παράταση των παροχών ανεργίας. Η στήριξη προς τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προσωρινές δυσκολίες έχει ως στόχο τη χορήγηση ρευστότητας σε βιώσιμες επιχειρήσεις και την ταχεία τόνωση της παροχής αγαθών και υπηρεσιών ζωτικής σημασίας.

(17)

Η πανδημία COVID-19 απαίτησε πρωτοφανή μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης και των επιπτώσεων της νόσου. Μεγέθυνε τις διαρθρωτικές αδυναμίες του συστήματος υγείας της Λετονίας, οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με τους περιορισμένους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που διαθέτει και τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις. Η πρόσβαση σε ποιοτική και οικονομικά προσιτή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η αποτελεσματικότητα του συστήματος υγείας επηρεάζονται από τη χαμηλή δημόσια χρηματοδότηση. Αυτό οδηγεί σε υψηλές ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που δεν καλύπτονται σύμφωνα με δήλωση των ίδιων των ατόμων, σημαντικές άμεσες πληρωμές από τους ασθενείς, ιδίως για τις ευπαθείς ομάδες, καθώς και ανισότητα στην πρόσβαση. Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό λόγο για τα ανεπαρκή αποτελέσματα στον τομέα της υγείας. Επιπλέον, η έλλειψη εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας αποτελεί σύνθετη πρόκληση και παρεμποδίζει την παροχή υπηρεσιών υγείας. Για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, είναι ζωτικής σημασίας να επιταχυνθούν οι εν εξελίξει μεταρρυθμίσεις που παραμένουν σε πρώιμο στάδιο και περιλαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης, ισχυρότερη πρωτοβάθμια περίθαλψη, εξορθολογισμό του νοσοκομειακού τομέα και στοχευμένη διαχείριση ποιότητας. Ο βαθμός του αντικτύπου αυτών των μεταρρυθμίσεων και οι ευκαιρίες βελτίωσης των αποτελεσμάτων στον τομέα της υγείας εξαρτώνται επίσης σημαντικά από το ύψος της δημόσιας χρηματοδότησης για την υγεία. Προκειμένου να είναι δυνατή η διαχείριση παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον, είναι σημαντικό να εξασφαλιστούν επενδύσεις σε μέτρα για τη δημόσια υγεία που είναι αποτελεσματικά και διαθέτουν επαρκείς πόρους, σχετικά με την πρόληψη, τον περιορισμό και τον μετριασμό της εξάπλωσης λοιμωδών νοσημάτων και τη διαχείριση των επιπτώσεών τους στις επιδόσεις του συστήματος υγείας. Οι επενδύσεις θα μπορούσαν να έχουν ως στόχο την παροχή του αναγκαίου εξοπλισμού, εύρωστων υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας, εγκαταστάσεων και ανθρώπινων πόρων για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς και την εξασφάλιση της ικανότητας παροχής όλων των αναμενόμενων τακτικών υπηρεσιών υγείας, παράλληλα με τη φροντίδα για τους ασθενείς με COVID-19.

(18)

Η Λετονία έχει λάβει μέτρα για την επέκταση της εισοδηματικής στήριξης των εργαζομένων και για την αποφυγή απολύσεων κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, η στήριξη είναι περιορισμένης κάλυψης και επάρκειας, κυρίως επειδή εξαρτάται από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και από περιοριστικά κριτήρια επιλεξιμότητας. Επίσης, το σύστημα δεν παρέχει δυνατότητα μερικής αεργίας. Μια πιο σταδιακή μετάβαση από την εισοδηματική στήριξη στις αποδοχές από την άσκηση δραστηριότητας θα παρείχε μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας κατά την περίοδο της διακοπής της οικονομικής δραστηριότητας και της οικονομικής ανάκαμψης. Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για να βελτιωθεί η επάρκεια, η διάρκεια και η κάλυψη του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας για όλους. Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές περιορίζονται από τα χαμηλά φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παρά την ελαφρά βελτίωση, η επάρκεια του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, των ελάχιστων συντάξεων και της εισοδηματικής στήριξης για άτομα με αναπηρία παραμένει χαμηλή. Η Λετονία έχει εισαγάγει το βοήθημα ανεργίας για τους πλέον ευάλωτους, ωστόσο οι άνεργοι αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο φτώχειας, ιδίως όταν παρατείνεται η διάρκεια της ανεργίας. Όσον αφορά τα κενά κάλυψης στην πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, μεταξύ άλλων στην ασφάλιση ανεργίας, για τους αυτοαπασχολούμενους και τους εργαζομένους σε άτυπη απασχόληση, υπάρχουν και θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Παρά τα μειωμένα ποσοστά, η αδήλωτη εργασία και η άδηλη πληρωμή μισθών παραμένουν ευρέως διαδεδομένες πρακτικές, αποδυναμώνοντας την κοινωνική προστασία των πληττόμενων εργαζομένων και εντείνοντας τους επαγγελματικούς κινδύνους. Οι ευάλωτες ομάδες είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην επανεύρεση εργασίας. Η ενοποίηση των υπηρεσιών απασχόλησης, εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών και η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν σοβαρή στέρηση στέγασης και συνθήκες υπερπληρότητας είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση, ενώ η κοινωνική στέγαση σπανίζει.

(19)

Η παροχή στήριξης σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για την ταχεία ανάπτυξη ικανοτήτων ευέλικτης εργασίας και τηλεργασίας μπορεί να συμβάλει σημαντικά στον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης. Τα χαμηλά ποσοστά εγγραφής σε δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και τα χαμηλά επίπεδα συμμετοχής των ανέργων σε ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Η υλοποίηση και η σύνθεση των ενεργητικών μέτρων για την αγορά εργασίας πρέπει να ενισχυθούν και να προσαρμοστούν ώστε να μειωθεί η διάρκεια των περιόδων ανεργίας και να διευκολυνθεί η επιστροφή στην εργασία. Η απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων είναι ακόμη πιο σημαντική για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του εργατικού δυναμικού σε περιόδους οικονομικής κάμψης. Η αποτελεσματική και εύκολα προσβάσιμη εκπαίδευση ενηλίκων, τα μέτρα επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων, σε συνδυασμό με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και τη στήριξη της κινητικότητας, θα μπορούσαν να προσφέρουν σε περισσότερους ανθρώπους τις απαραίτητες δεξιότητες για την αγορά εργασίας. Οι ψηφιακές δεξιότητες χρειάζονται επίσης βελτίωση, δεδομένου ότι μόνο το 43 % των Λετονών έχει βασικό ή άνω του βασικού επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων. Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε επίσης την ανάγκη να ενισχυθεί η ποιοτική ψηφιακή εκπαίδευση και κατάρτιση και να εξασφαλιστεί ισότιμη πρόσβαση σε όλους τους εκπαιδευόμενους. Η ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων είναι επίσης σημαντική για τη διασφάλιση της ουσιαστικής και έγκαιρης συμμετοχής τους στην αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19 και στην ανάκαμψη.

(20)

Άμεση ήταν η θέσπιση ενός σημαντικού καθεστώτος στήριξης της ρευστότητας, το οποίο αναπτύχθηκε μέσω του εθνικού ινστιτούτου ανάπτυξης, Altum. Συνέβαλε στην αναδιάρθρωση του χρονοδιαγράμματος αποπληρωμής δανείων για τις επιχειρήσεις και προσέφερε στήριξη ρευστότητας μέσω νέων δανείων. Ταυτόχρονα, οι περισσότερες αναδιαρθρώσεις τραπεζικών δανείων πραγματοποιούνται άνευ κρατικών εγγυήσεων. Ωστόσο, οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για κρατικές εγγυήσεις είναι σχετικά αυστηρές. Ως εκ τούτου, υπάρχει κίνδυνος οι μικρότερες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε δυσμενέστερη οικονομική κατάσταση ή έχουν ληξιπρόθεσμες φορολογικές πληρωμές να μην λάβουν στήριξη. Τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία, που συγκαταλέγονται στους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από την τρέχουσα κρίση, αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε ρευστότητα λόγω ανεπαρκών εξασφαλίσεων και της οικονομικής τους κατάστασης. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να διατηρηθεί η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

(21)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευστούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι πολιτικές για τη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας και της πράσινης μετάβασης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις σημαντικές περιφερειακές ανισότητες. Οι περισσότερες αστικές περιοχές της Λετονίας διαθέτουν εξαιρετικές ψηφιακές υποδομές, ωστόσο η σταθερή ευρυζωνική κάλυψη στις αγροτικές περιοχές, και ιδίως στις συνδέσεις του «τελευταίου χιλιομέτρου», είναι χαμηλή. Οι συνεχείς και ενισχυμένες προσπάθειες για την ανάπτυξη ευρυζωνικών δικτύων πολύ υψηλής ταχύτητας θα συμβάλουν στην περαιτέρω βελτίωση της ψηφιακής υποδομής. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που θέτει η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, απαιτούνται επενδύσεις για να διαφοροποιηθεί η οικονομία, να εκσυγχρονιστεί και να γίνει πιο ανταγωνιστική, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση των επενδύσεων στην έρευνα και καινοτομία και σε ανθρώπινο κεφάλαιο, καθώς και για να αμβλυνθεί το κοινωνικοοικονομικό κόστος της μετάβασης. Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα της Λετονίας βασίζεται στην επίτευξη προόδου ως προς τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την εφαρμογή του εθνικού της σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα, ιδίως στις μεταφορές και τα κτίρια, και στην ενσωμάτωση πτυχών περιβαλλοντικής βιωσιμότητας σε άλλους οικονομικούς τομείς, ιδίως στη γεωργία και τη δασοκομία. Η βελτίωση των διατροπικών υποδομών μεταφορών στη Ρίγα και στα περίχωρά της θα διευκολύνει την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και θα συμβάλει στην κάμψη της αυξανόμενης κατανάλωσης ενέργειας από τα επιβατικά αυτοκίνητα. Επιπλέον, το έργο Rail Baltica και τα έργα ενεργειακής διασύνδεσης είναι οι βασικές επενδυτικές προτεραιότητες της Λετονίας με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας και της ένταξής της στην εσωτερική αγορά. Η πραγματοποίηση περαιτέρω επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ιδίως στην αιολική ενέργεια, και η προώθηση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία, με σημαντικά υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης, μπορούν επίσης να βελτιώσουν τα περιβαλλοντικά και οικονομικά αποτελέσματα και να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Λετονία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Λετονία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(22)

Η Λετονία έχει μειώσει σημαντικά τη ροή κεφαλαίων υψηλού κινδύνου μέσω των τραπεζών της και έχει αναδιαμορφώσει το σύστημα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ειδικότερα, η Λετονία απαγόρευσε την παροχή υπηρεσιών σε αλλοδαπές εικονικές εταιρείες και τροποποίησε μια σειρά νόμων. Οι ικανότητες και οι δυνατότητες βασικών οργανισμών εποπτείας, χρηματοοικονομικών πληροφοριών και επιβολής του νόμου έχουν ενισχυθεί. Αν και η εποπτεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων έχει γίνει πολύ αυστηρότερη, θα μπορούσε να είναι καλύτερα στοχευμένη και να καταστεί αποτελεσματικότερη με τη βελτίωση της αξιολόγησης των κινδύνων. Επιπλέον, ενώ η ικανότητα και η συνεργασία των οργάνων επιβολής του νόμου έχει βελτιωθεί, η ικανότητά τους να διενεργούν έρευνες και να παραπέμπουν τις υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στη δικαιοσύνη θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω.

(23)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(24)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Λετονία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(25)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Λετονία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(26)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λετονίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Λετονία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Λετονία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(27)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή θέσπισε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Λιθουανία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Λιθουανία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Λιθουανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Λιθουανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Λιθουανία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες μεταξύ των τομέων και περιφερειών της Λιθουανίας λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται κίνδυνο διεύρυνσης των ανισοτήτων στο εσωτερικό της Λιθουανίας. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Η Λιθουανία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 15 Μαΐου 2020 και το οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 στις 30 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Λιθουανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(12)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 0,3 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 11,4 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 3,9 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά την αύξησή του στο 36,3 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 50,6 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(13)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Λιθουανία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας της, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 6,8 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν αναβολές καταβολής φόρων, πρόσθετη χρηματοδότηση για την αγορά ιατρικού υλικού, επιδοτήσεις για τη διατήρηση θέσεων εργασίας και παροχές για τους αυτοαπασχολούμενους και τους εργαζομένους που πλήττονται από την πανδημία COVID-19. Δεδομένου ότι από την ανάλυση της Επιτροπής σχετικά με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ορισμένων μέτρων προκύπτει σχετικά χαμηλός δυνητικός βαθμός υιοθέτησής τους, η Επιτροπή εκτίμησε ότι η επίπτωση των κρατικών μέτρων στα δημόσια οικονομικά θα είναι μικρότερη. Επιπλέον, η Λιθουανία ανακοίνωσε μέτρα διακριτικής ευχέρειας τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης, μεταξύ άλλων με την παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 σε 3,8 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται δανειακές εγγυήσεις (2,9 % του ΑΕΠ). Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Λιθουανία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(14)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Λιθουανίας θα είναι -6,9 % του ΑΕΠ το 2020 και -2,7 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(15)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της σχεδιαζόμενης υπέρβασης από τη Λιθουανία του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούται το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

(16)

Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, το ΑΕΠ της Λιθουανίας προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 8 %, ενώ αναμένεται να ακολουθήσει ταχεία ανάκαμψη της τάξης του 7,5 % το 2021. Προκειμένου να αντιδράσει στην έξαρση της νόσου COVID-19 και να αμβλύνει τις οικονομικές επιπτώσεις, η Λιθουανία υπέβαλε, στις 16 Μαρτίου, «Σχέδιο για την τόνωση της οικονομίας και τον περιορισμό των συνεπειών της μετάδοσης της νόσου COVID-19». Το μέγεθος του σχεδίου ανέρχεται σε 2,5 δισεκατ. EUR ή 6,3 % του ΑΕΠ της χώρας, και προβλέπει έως 500 εκατ. EUR ή 1,3 % του ΑΕΠ για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για το σύστημα υγείας. Επιπλέον 500 εκατ. EUR διατέθηκαν για την προστασία των θέσεων εργασίας και του εισοδήματος. Η ικανότητα των ταμείων κρατικών εγγυήσεων αυξήθηκε κατά 500 εκατ. EUR και εγκρίθηκαν πρόσθετες κρατικές εγγυήσεις ύψους έως και 500 εκατ. EUR για την τόνωση της οικονομίας. Τον Απρίλιο, η Επιτροπή ενέκρινε διάφορα καθεστώτα ενισχύσεων στη Λιθουανία για τη στήριξη της λιθουανικής οικονομίας στο πλαίσιο της έξαρσης της νόσου COVID-19. Τα καθεστώτα αυτά έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να καλύψουν τις άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και μετά από αυτήν. Επιπλέον, η Τράπεζα της Λιθουανίας χαλάρωσε ορισμένες κεφαλαιακές απαιτήσεις για τις εμπορικές τράπεζες με σκοπό την αύξηση του δανεισμού στην πραγματική οικονομία.

(17)

Τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας στη Λιθουανία υπολείπονται σταθερά σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη, εν μέρει λόγω της ανεπαρκούς απόδοσης του συστήματος υγείας, το οποίο πάσχει από χαμηλή χρηματοδότηση. Η τρέχουσα πανδημία έχει θέσει το σύστημα υπό πρόσθετη πίεση και έχει αναδείξει περαιτέρω διαρθρωτικά προβλήματα όπως η αργή πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, οι ανεπαρκείς επενδύσεις στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, και η ανυπαρξία προόδου όσον αφορά την προσαρμογή του νοσοκομειακού δικτύου ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματικό και να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες. Επίσης, η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 αναδεικνύει ανισότητες στον τομέα της υγείας που σχετίζονται με τις ελλείψεις προσωπικού και τις γεωγραφικές αναντιστοιχίες μεταξύ υπηρεσιών και αναγκών. Η Λιθουανία πρέπει να κινητοποιήσει τους πόρους που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης και να βελτιώσει την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας της στο μέλλον. Ενόσω η άμεση δράση επικεντρώνεται στην ενίσχυση των ικανοτήτων όσον αφορά τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας, τα ιατρικά εφόδια και τον εξοπλισμό κρίσιμης σημασίας προκειμένου να σωθούν ζωές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, παράλληλα θα πρέπει να αυξηθούν οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας, ώστε να μπορέσει να διατηρήσει την επιχειρησιακή του λειτουργία, να αποκαταστήσει τη βέλτιστη απόδοσή του και να προετοιμαστεί για νέους κλυδωνισμούς. Αυτό θα απαιτήσει τη διάθεση επαρκών πόρων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, της αποτελεσματικότητας, και της ποιότητας του συστήματος υγείας, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προκλήσεις των αυξανόμενων χρόνιων παθήσεων, της γήρανσης, και των ανισοτήτων που εμμένουν στον τομέα της υγείας. Η πρωτοβάθμια περίθαλψη και η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής υγείας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο από την άποψη αυτή. Η Λιθουανία θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι δεν υπονομεύονται οι πρόσφατες βελτιώσεις όσον αφορά την οικονομική προσιτότητα της υγειονομικής περίθαλψης. Τέλος, για τη μελλοντική ανθεκτικότητα θα απαιτηθεί επίσης να ενισχυθεί η ικανότητα του συστήματος να περιορίζει τους ανθυγιεινούς τρόπους ζωής (ένας από τους άλλους σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στα πενιχρά αποτελέσματα όσον αφορά τον τομέα της υγείας στη Λιθουανία), καθώς και να ενταθούν οι προσπάθειες για την προετοιμασία του τομέα μακροχρόνιας περίθαλψης έναντι της γήρανσης του πληθυσμού.

(18)

Πριν από την πανδημία COVID-19, η συμμετοχή στην αγορά εργασίας ήταν υψηλή και η ανεργία χαμηλή, όμως η κρίση αυτή δημιούργησε νέες προκλήσεις. Με τη βοήθεια ενωσιακής χρηματοδότησης, η Λιθουανία εφάρμοσε σύστημα μειωμένου ωραρίου εργασίας για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας στην απασχόληση και εισήγαγε ορισμένα άλλα μέτρα για να περιορίσει τις αρνητικές επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους. Πριν από την κρίση, το πεδίο εφαρμογής των μέτρων ενεργητικής πολιτικής για την αγορά εργασίας περιοριζόταν συνεχώς και η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων παρέμενε σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, για να βοηθηθούν οι άνεργοι να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας το συντομότερο δυνατόν και προκειμένου να εξασφαλιστεί αποτελεσματική στήριξη με διατηρήσιμο τρόπο και μετά το στάδιο της ανάκαμψης, θα χρειαστεί να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής και να χορηγηθεί επαρκής στήριξη τόσο για τα μέτρα ενεργητικής πολιτικής για την αγορά εργασίας, όσο και για άλλα μέτρα που αποσκοπούν στην επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Η ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων είναι σημαντική για τη διασφάλιση της ουσιαστικής και έγκαιρης συμμετοχής τους στον σχεδιασμό της διαδικασίας εξόδου από την κρίση και ανάκαμψης.

(19)

Μολονότι πριν από την κρίση είχαν ληφθεί μέτρα για την αντιμετώπιση του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, για παράδειγμα με την αύξηση των γενικών επιδομάτων τέκνου και των συντάξεων, η φτώχεια και η εισοδηματική ανισότητα εξακολουθούν να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Η Λιθουανία έχει συγκριτικά χαμηλές δημόσιες δαπάνες για την κοινωνική προστασία, ο δε αντίκτυπος των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας είναι μικρός και χαρακτηρίζεται κρίσιμος στον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων που στηρίζει τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η χαμηλή προοδευτικότητα και η μικρή ικανότητα αναδιανομής του συστήματος φορολογίας και παροχών περιορίζουν την ικανότητα της χώρας να χρηματοδοτεί δημόσια αγαθά και υπηρεσίες και να μειώσει τη φτώχεια και την εισοδηματική ανισότητα. Η αρνητική επίδραση της πανδημίας COVID-19 στην απασχόληση και το εισόδημα των νοικοκυριών πιθανότατα θα επιδεινώσει τα προβλήματα αυτά μεσοπρόθεσμα. Προκειμένου να μην επιδεινωθεί η κατάσταση όσων πλήττονται περισσότερο από την πανδημία, ενδέχεται να απαιτηθούν προσωρινά μέτρα, όπως η αναθεώρηση των κανόνων επιλεξιμότητας, των ποσών, και της διάρκειας ορισμένων παροχών. Το δίκτυο κοινωνικής προστασίας θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να υποστηρίζει όλες τις ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων, των εργαζομένων με άτυπες μορφές απασχόλησης, και των πιο ευάλωτων ατόμων. Για τη στήριξη των ατόμων που έχουν ανάγκη πρέπει να ενισχυθεί η παροχή των κύριων κοινωνικών υπηρεσιών και της κοινωνικής στέγασης.

(20)

Η παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις μέσω δανείων και εγγυήσεων του δημόσιου τομέα, με έμφαση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (στο εξής: ΜΜΕ), είναι υψίστης σημασίας, όμως οι ενδιάμεσοι φορείς πρέπει να κατανέμουν τη ρευστότητα στις επιχειρήσεις αποτελεσματικά και γρήγορα και οι όροι δανεισμού πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την κατάσταση της κρίσης. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η δυνατότητα αναβολής της καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και η επίσπευση των συμβατικών πληρωμών από τις δημόσιες αρχές μπορούν επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση των ταμειακών ροών των ΜΜΕ. Οι νεοφυείς και οι αναπτυσσόμενες νέες επιχειρήσεις ενδέχεται να χρειάζονται ειδική στήριξη, π.χ. υπό μορφή συμμετοχών στο μετοχικό κεφάλαιο από δημόσιους οργανισμούς και παροχής κινήτρων σε εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου για την αύξηση των επενδύσεών τους στις εν λόγω επιχειρήσεις. Θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη μείωση του περιττού κανονιστικού και διοικητικού φόρτου και για την παροχή αποτελεσματικών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

(21)

Η Λιθουανία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνει για να προαγάγει την οικονομική ανάκαμψη είναι στραμμένα προς το μέλλον και διευκολύνουν την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση, τομείς οι οποίοι θέτουν διάφορες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Όσον αφορά την πρώτη, οι ψηφιακές δεξιότητες είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ένωσης, οι δε ΜΜΕ αναφέρουν σημαντικές δυσκολίες στην πλήρωση κενών θέσεων εργασίας στον τομέα των ΤΠΕ. Μολονότι η εγκατάσταση οπτικών ινών υπερβαίνει τον μέσο όρο της Ένωσης τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, η κάλυψη των σταθερών ευρυζωνικών δικτύων και η αντίστοιχη χρήση τους είναι πολύ χαμηλές και εξακολουθούν να παρατηρούνται μεγάλα κενά μεταξύ των πόλεων και των αγροτικών περιοχών.

(22)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Όσον αφορά την πράσινη μετάβαση, οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη Λιθουανία παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες από το 2010. Η παραγωγικότητα των πόρων της Λιθουανίας είναι από τις χαμηλότερες στην Ένωση και η κυκλική (δευτερεύουσα) χρήση των υλικών υπολείπεται αρκετά του μέσου όρου της Ένωσης. Σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο της Λιθουανίας για την ενέργεια και το κλίμα, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων χάρη σε λύσεις ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων θέρμανσης και η βελτίωση της βιωσιμότητας του τομέα των μεταφορών, θα συμβάλουν σημαντικά στην απεξάρτηση της οικονομίας από τον άνθρακα. Στοχευμένες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτών και άλλων ζητημάτων με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία, μπορούν να προαγάγουν την ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα και να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάκαμψη από την κρίση. Οι επενδύσεις που έχουν ήδη προγραμματιστεί επιτρέπουν τον ταχύ προσδιορισμό των έργων που θα μπορούσαν να επισπευσθούν και να συμβάλουν στην οικονομική ανάκαμψη, για παράδειγμα στους τομείς της ανακαίνισης κτηρίων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για μεσοπρόθεσμα μέτρα ανάκαμψης μπορούν να βασίζονται στα εθνικά σχέδια των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, στον κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος, και σε σχέδια ανάπτυξης υποδομών. Επιπλέον, το έργο Rail Baltica και τα έργα ενεργειακής διασύνδεσης είναι οι βασικές επενδυτικές προτεραιότητες της Λιθουανίας για τη βελτίωση της ασφάλειας και της ένταξής της στην εσωτερική αγορά της Ένωσης. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Λιθουανία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Λιθουανία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(23)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(24)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Λιθουανία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(25)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη ταχείας ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Λιθουανία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

(26)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λιθουανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Λιθουανία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Λιθουανία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(27)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία το Λουξεμβούργο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή θέσπισε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για το Λουξεμβούργο δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος του Λουξεμβούργου όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος του Λουξεμβούργου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

3)

Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

5)

Στις 20 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Το Λουξεμβούργο ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

9)

Το Λουξεμβούργο υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 στις 30 Απριλίου 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 στις 29 Απριλίου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

10)

Το Λουξεμβούργο υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

11)

Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από πλεόνασμα 2,2 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 8,5 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 3,0 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά την αύξησή του στο 22,1 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 28,7 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

12)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, το Λουξεμβούργο έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγείας του, την αναχαίτιση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 5,5 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν ενίσχυση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, στήριξη επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομική δυσχέρεια, επιστρεπτέες και μη επιστρεπτέες ενισχύσεις, μεταξύ άλλων, για αυτοαπασχολούμενους και ρυθμίσεις μειωμένου ωραρίου εργασίας, καθώς επίσης και για διασυνοριακούς εργαζομένους. Επιπλέον, το Λουξεμβούργο ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται αναβολές καταβολής φόρων, δάνεια σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που αντιμετωπίζουν προσωρινά οικονομικά προβλήματα, και εγγυήσεις. Σε αντίθεση με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η Επιτροπή εκτιμά ότι οι επιπτώσεις της δέσμης μέτρων θα είναι μικρότερες, δεδομένου ότι δεν θεωρεί ότι οι αναβολές καταβολής φόρων και η χορήγηση δανείων συνιστούν μέτρα διακριτικής ευχέρειας με δημοσιονομικές επιπτώσεις. Ωστόσο, οι αρχές θεωρούν ότι μέρος των αναβολών καταβολής άμεσων φόρων θα έχει εντέλει δημοσιονομικές επιπτώσεις, οι οποίες έχουν συνυπολογισθεί στο προαναφερόμενο ποσοστό του 5,5 % του ΑΕΠ. Επιπλέον, ένα μερίδιο των δαπανών που συνδέονται με τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας θεωρήθηκε μέρος της λειτουργίας των αυτόματων σταθεροποιητών. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε το Λουξεμβούργο συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

13)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης του Λουξεμβούργου θα καταγράψει έλλειμμα ύψους 4,8 % του ΑΕΠ το 2020 και πλεόνασμα ύψους 0,1 % το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021. Σε σύγκριση με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, το πρόγραμμα σταθερότητας βασίζεται σε πιο συνετές παραδοχές όσον αφορά τόσο το σκέλος των εσόδων όσο και το σκέλος των δαπανών.

14)

Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της προβλεπόμενης υπέρβασης από το Λουξεμβούργο του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούται το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

15)

Το Λουξεμβούργο διαθέτει ένα από τα συστήματα υγείας με τις καλύτερες επιδόσεις στην Ένωση. Ωστόσο, επειδή το 49 % των ιατρών και το 62 % του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας είναι αλλοδαποί επαγγελματίες, το σύστημα υπερβαίνει κατά πολύ το κρίσιμο όριο ευπάθειας (σύμφωνα με τον δείκτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας). Υπό αυτές τις συνθήκες, το σύστημα υγείας του Λουξεμβούργου θα μπορούσε να επηρεαστεί από ενδεχόμενες μονομερείς αποφάσεις γειτονικών χωρών σε περιόδους κρίσης. Το Λουξεμβούργο αναγκάστηκε να λάβει βραχυπρόθεσμα μέτρα σε χρόνο ρεκόρ για να βελτιώσει την ανθεκτικότητα του εθνικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης έναντι της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, για παράδειγμα, με την κινητοποίηση ιατρικών υποδομών και τη δημιουργία προσωρινής επέκτασης νοσοκομείου, καθώς και με την παροχή καταλύματος στο Λουξεμβούργο σε διασυνοριακούς εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και στις οικογένειές τους.

16)

Το σύστημα υγείας αναμένεται να αντιμετωπίσει αυξανόμενες προκλήσεις στο μέλλον, πέραν του αυξανόμενου αριθμού κενών θέσεων εργασίας στον τομέα της υγείας τα τελευταία έτη. Συγκεκριμένα, αναμένεται να αυξηθεί η ζήτηση υγειονομικής περίθαλψης λόγω της αύξησης και της γήρανσης του πληθυσμού, ενώ προβλέπεται ότι τα προσεχή 15 έτη θα συνταξιοδοτηθεί το 59 % έως 69 % του ιατρικού προσωπικού. Οι καινοτομίες στον συνδυασμό δεξιοτήτων, η επαγγελματική εξέλιξη, η κατανομή εργασιών και η υποκατάσταση καθηκόντων θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ελκυστικότητας του τομέα της υγείας ως χώρου εργασίας. Γενικότερα, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης της διακυβέρνησης του συστήματος υγείας, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες, και η κυβέρνηση δρομολόγησε πρόσφατα μια σημαντική μεταρρύθμιση. Αν και οι ψηφιακές υποδομές βρίσκονται ήδη σε προηγμένο στάδιο στο Λουξεμβούργο, εξακολουθούν να καταβάλλονται προσπάθειες για την εφαρμογή λύσεων ηλεκτρονικής υγείας, όπως ψηφιακές λύσεις για την αποζημίωση παρόχων. Το Λουξεμβούργο έχει εστιάσει ιδιαίτερα στις ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η υπερυπολογιστική, η τεχνητή νοημοσύνη, η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών και τα μαζικά δεδομένα, και έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει αυτές τις ικανότητες και να συνεργαστεί σε επίπεδο Ένωσης για να συμβάλει σημαντικά στην έρευνα για την εξουδετέρωση του ιού που ευθύνεται για τη νόσο COVID-19 και τη μείωση των λοιμώξεων. Το Λουξεμβούργο θέσπισε επίσης ένα νέο καθεστώς στήριξης επενδυτικών έργων έρευνας και ανάπτυξης για προϊόντα καταπολέμησης της νόσου COVID-19, τα οποία είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της τρέχουσας πανδημίας COVID-19 με την ανάπτυξη αποδοτικής θεραπείας και εμβολίων.

17)

Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2020, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 6,4 % το 2020 και να μειωθεί στο 6,1 % το 2021. Το Λουξεμβούργο έχει λάβει σειρά μέτρων για τη διατήρηση της απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τη μερική ανεργία (chômage partiel). Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πιο ευπαθείς ομάδες, όπως οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας και οι εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης, σε ένα πλαίσιο στο οποίο το νέο σύστημα ελάχιστου εισοδήματος (REVIS, revenu d’inclusion sociale) έχει ήδη οδηγήσει σε αύξηση των εγγεγραμμένων ανέργων στη δημόσια υπηρεσία απασχόλησης, λόγω της υποχρεωτικής εγγραφής των δικαιούχων από τον Ιανουάριο του 2019. Τα εν λόγω πιο ευπαθή άτομα θα πληγούν περισσότερο από αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας που οφείλεται στην κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Άλλα ευπαθή άτομα που θα πληγούν από την κρίση ενδέχεται να είναι οι προσωρινά απασχολούμενοι, καθώς και οι εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης εν γένει. Όσον αφορά τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, το χαμηλό ποσοστό απασχόλησής τους παραμένει διαρθρωτικό πρόβλημα στο Λουξεμβούργο και επηρεάζει επίσης τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, όπως αναλύεται σε ειδικές ανά χώρα συστάσεις που απευθύνθηκαν στο Λουξεμβούργο τα προηγούμενα έτη. Στη σημερινή συγκυρία, οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας αντιμετωπίζουν πρόσθετους κινδύνους απόλυσης εξαιτίας της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Επομένως, είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να αυξηθεί η ικανότητα προσαρμογής τους σε άλλες θέσεις εργασίας και σε άλλους τομείς, για παράδειγμα, μέσω αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης. Οι επιδόσεις του Λουξεμβούργου όσον αφορά την κοινωνική ένταξη προσεγγίζουν τον μέσο όρο της Ένωσης, αλλά οι δείκτες για την ανισότητα και τη φτώχεια των εργαζομένων παρουσιάζουν επιδείνωση τα τελευταία έτη και οι ευκαιρίες για τους σπουδαστές εξακολουθούν να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να στηριχθούν περισσότερο οι πιο ευπαθείς ομάδες, ώστε να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19.

18)

Για να στηριχθούν οι επιχειρήσεις κατά την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, ιδίως οι MME, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων, το Λουξεμβούργο συμπεριέλαβε διάφορα μέτρα στο οικείο «σχέδιο σταθεροποίησης» που υποβλήθηκε στις 25 Μαρτίου 2020. Το λιανικό εμπόριο είναι ένας από τους πλέον πληττόμενους τομείς, λόγω της κατάρρευσης της ζήτησης και των τρεχόντων μέτρων που ανέστειλαν πλήρως τη λειτουργία πολλών επιχειρήσεων ή περιόρισαν τις δραστηριότητές τους. Η ρυθμιστική ευελιξία θα μπορούσε να ενισχύσει την ανάκαμψη του λιανικού εμπορίου μετά την κρίση λόγω της νόσου COVID-19. Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμο να στηριχθούν οι MME στην υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών που εξασφαλίζουν τη συνέχιση των δραστηριοτήτων, όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο. Θα πρέπει να διατηρηθούν κατάλληλα μέτρα καθ’ όλη την περίοδο ανάκαμψης και, ταυτόχρονα, να εφαρμοστεί μια σταδιακή και ευέλικτη προσέγγιση στην κατάργησή τους. Θα πρέπει επίσης να προσδιοριστούν οι τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο, ώστε να καταρτιστούν ειδικά σχέδια στήριξης που θα δώσουν τη δυνατότητα στους εν λόγω τομείς να καλύψουν τυχόν υστερήσεις κατά την περίοδο ανάκαμψης. Κατά τη διαδικασία εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Αφού παρέλθει η οξύτερη φάση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, για να στηριχθεί η μετάβαση και η δημιουργία νέων ΜΜΕ σε τομείς που ενισχύουν την ανάπτυξη, η μεταρρύθμιση του πλαισίου αφερεγγυότητας του Λουξεμβούργου θα μπορούσε ενδεχομένως να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο πτώχευσης χωρίς δική τους υπαιτιότητα.

19)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων, μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων, ιδίως στον ψηφιακό και στον πράσινο τομέα. Το Λουξεμβούργο έχει ήδη δρομολογήσει πρωτοβουλίες για την τόνωση της ψηφιοποίησης και της καινοτομίας, αλλά η τεχνολογική ολοκλήρωση στον επιχειρηματικό τομέα και τις ιδιωτικές επενδύσεις, καθώς και η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, σε σύγκριση με τις προοπτικές του περιβάλλοντος και τη φιλοδοξία της χώρας για μετάβαση σε μια οικονομία βασιζόμενη στα δεδομένα. Οι επενδύσεις στην ψηφιοποίηση, στις προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες και στην καινοτομία θα έχουν καθοριστική σημασία για τη στήριξη των ΜΜΕ και την τόνωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Η ανάκαμψη θα πρέπει επίσης να στηριχθεί περαιτέρω με την προώθηση βραχυπρόθεσμα φιλόδοξων πράσινων επενδύσεων. Ειδικότερα, οι κύριοι τομείς μπορούν να είναι οι βιώσιμες μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρομικών μεταφορών, οι βιώσιμες κατασκευές, ιδίως όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση υφιστάμενων και νέων κτιρίων, και η ανανεώσιμη ενέργεια. Τα εν λόγω μέτρα, αφενός, θα συμβάλουν στην παροχή ισχυρών οικολογικών κινήτρων και θα βοηθήσουν το Λουξεμβούργο να καλύψει το κενό που παρατηρείται στους στόχους του με χρονικό ορίζοντα το 2030 στους τομείς της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, της ενεργειακής απόδοσης και της ανανεώσιμης ενέργειας και, αφετέρου, θα προετοιμάσουν το έδαφος για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. Εξακολουθεί να χρειάζεται να προσδιοριστούν περαιτέρω οι επενδυτικές ανάγκες και οι πηγές χρηματοδότησης των επενδύσεων, δεδομένων επίσης των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 στην οικονομία και στα δημόσια οικονομικά. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει το Λουξεμβούργο να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό, το Λουξεμβούργο θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

20)

Το Λουξεμβούργο αντιμετωπίζει μείζονες κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, εξαιτίας των σημαντικών εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων και της παρουσίας περίπλοκων νομικών δομών με αλλοδαπούς χορηγούς. Οι εν λόγω κίνδυνοι αντικατοπτρίζονται στην εθνική εκτίμηση επικινδυνότητας, ιδίως όσον αφορά επαγγελματίες που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις και καταπιστεύματα ή επενδυτικών υπηρεσιών. Αδυναμίες στην εφαρμογή του πλαισίου για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες από τους προαναφερόμενους επαγγελματίες έχουν ως αποτέλεσμα ανεπαρκείς αναλύσεις επικινδυνότητας και περιορισμένη αναφορά ύποπτων δραστηριοτήτων. Ο βαθμός εποπτείας των προαναφερόμενων επαγγελματιών είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση αυτών των ελλείψεων. Έχει συσταθεί εθνικό μητρώο πραγματικών ιδιοκτητών για τις επιχειρήσεις, με σκοπό τον περιορισμό του απορρήτου και τον εντοπισμό των πραγματικών ιδιοκτητών. Η ποιότητα των παρεχόμενων πληροφοριών και η αποτελεσματικότητα του μητρώου πρέπει να παρακολουθούνται σε βάθος χρόνου.

21)

Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού εξακολουθεί να έχει καθοριστική σημασία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων, όπως αναγνωρίζεται στη σύσταση του 2020 για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η ενωσιακή νομοθεσία. Το Λουξεμβούργο έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση πρακτικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού με την εφαρμογή διεθνών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που έχουν ήδη συμφωνηθεί, πλην όμως τα υψηλά επίπεδα των πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων ως ποσοστό του ΑΕΠ υποδηλώνουν ότι οι επιχειρήσεις που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό εκμεταλλεύονται τους φορολογικούς κανόνες της χώρας. Η πλειονότητα των άμεσων ξένων επενδύσεων διακρατείται από «οντότητες ειδικού σκοπού». Η μη παρακράτηση φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων (από κατοίκους της Ένωσης προς κατοίκους τρίτων χωρών) πληρωμών τόκων και δικαιωμάτων και η απαλλαγή από την παρακράτηση φόρου στην πηγή επί πληρωμών μερισμάτων, σε ορισμένες περιστάσεις, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή της φορολόγησης αυτών των πληρωμών, εάν δεν υπόκεινται σε φορολογία ούτε στη δικαιοδοσία του αποδέκτη τους. Το Λουξεμβούργο υπέβαλε σχέδιο νόμου για τη θέσπιση της μη έκπτωσης πληρωμών τόκων και δικαιωμάτων σε δικαιοδοσίες που περιλαμβάνονται στον ενωσιακό κατάλογο μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας, σύμφωνα με τη δέσμευση που ανέλαβε να θεσπίσει αμυντικά μέτρα έναντι των εν λόγω δικαιοδοσιών.

22)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

23)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, το Λουξεμβούργο θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

24)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καίρια σημασία για την ταχεία ανάκαμψη από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, το Λουξεμβούργο θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές του εξακολουθούν να συνάδουν προς τις συστάσεις του 2020 για τη ζώνη του ευρώ και θα συντονίζονται με τις συστάσεις των άλλων κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

25)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής του Λουξεμβούργου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς το Λουξεμβούργο κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στο Λουξεμβούργο, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

26)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019 η Επιτροπή υιοθέτησε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω στρατηγική ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ουγγαρία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για την Ουγγαρία δημοσιεύτηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ουγγαρίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη καθώς και η πρόοδος της Ουγγαρίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σοκ στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό σοκ, το οποίο έχει ήδη επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)

Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τυχόν μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή υιοθέτησε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (4), διευκολύνει το συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης. Στην ανακοίνωσή της τής 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή θεώρησε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής οικονομικής κάμψης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι συνθήκες επέτρεπαν την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να επικυρώσει το εν λόγω συμπέρασμα. Στις 23 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συντάχθηκαν με την εκτίμηση της Επιτροπής και συμφώνησαν ότι η σοβαρή κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Σε ό,τι αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να υιοθετήσει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για το συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

(6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, το μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να προετοιμάσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, με την ενσωμάτωση, μεταξύ άλλων, της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και για να αντλήσουν διδάγματα από την κρίση.

(7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα κύρια στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)

Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παράσχουν πρόσθετη ευελιξία καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Ουγγαρία ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

(9)

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ενδέχεται να είναι άνισα κατανεμημένες στις διάφορες περιφέρειες λόγω διαφορετικών προτύπων εξειδίκευσης, ιδίως σε περιφέρειες που υστερούν σε βασικούς πόρους ή εξαρτώνται σημαντικά από τομείς οι οποίοι βασίζονται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες με διά ζώσης επαφή με τους καταναλωτές. Αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται σημαντικό κίνδυνο διεύρυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ουγγαρίας, η οποία θα επιδεινώσει την ήδη παρατηρούμενη τάση διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών. Σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να αποδυναμωθεί προσωρινά η διαδικασία σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών, η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής.

(10)

Στις 5 Μαΐου 2020, η Ουγγαρία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και, στις 4 Μαΐου 2020, το οικείο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(11)

Η Ουγγαρία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος.

(12)

Στις 14 Ιουνίου 2019, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ουγγαρία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) δεν θα υπερβεί το 3,3 % το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1,0 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαιώνει ότι υπάρχει σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2019, καθώς και τη διετία 2018 και 2019 συνολικά. Ωστόσο, λαμβανομένης υπόψη της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής, δεν είναι απαραίτητο να ληφθούν περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας σημαντικής απόκλισης για την Ουγγαρία.

(13)

Στο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα επιδεινωθεί από έλλειμμα 2,0 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 3,8 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 2,7 % του ΑΕΠ το 2021 και να φθάσει σταδιακά στο 1,0 % του ΑΕΠ μέχρι το 2024. Μετά από μείωση στο 66,3 % του ΑΕΠ το 2019, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί σε 72,6 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19. Υπάρχουν κίνδυνοι που συνοδεύουν τις δημοσιονομικές προβλέψεις, συγκεκριμένα κίνδυνοι που συνδέονται με υψηλότερες από τις προβλεπόμενες δαπάνες (σύμφωνα με παλαιότερες τάσεις υψηλών δαπανών στο τέλος του έτους), καθώς και με δυνητικά χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα έσοδα, καθώς η πρόβλεψη φαίνεται να βασίζεται σε σχετική άνοδο των εσόδων.

(14)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Ουγγαρία έλαβε εγκαίρως δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της δυναμικότητας εντατικής θεραπείας του συστήματος υγείας της, την ανάσχεσης της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ισοδυναμούν με το 2,8 % του ΑΕΠ το 2020 και χρηματοδοτούνται εξολοκλήρου με ανακατανομή δαπανών εντός του προϋπολογισμού, αποθεματικά και νέους φόρους. Περιλαμβάνουν μέτρα που αποσκοπούν στη στήριξη της αγοράς εργασίας, φορολογικές ελαφρύνσεις για τις επιχειρήσεις και δαπάνες που σχετίζονται με την κατάσταση ιατρικής έκτακτης ανάγκης. Έχουν ανακοινωθεί πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη της ανάκαμψης (1,4 % του ΑΕΠ) και για τη στήριξη της αγοράς εργασίας (0,4 % του ΑΕΠ), αλλά δεν έχουν ακόμη εξειδικευθεί. Επιπλέον, η Ουγγαρία θέσπισε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, και τα οποία εκτιμώνται από το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 σε 1,5 % του ΑΕΠ. Οι αρχές εξετάζουν πρόσθετα μέτρα ύψους 0,3 % του ΑΕΠ, όπως, για παράδειγμα, προγράμματα εγγύησης πιστώσεων και δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου. Οι συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέτρων που αναφέρονται στο πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 διαφέρουν από αυτές που περιλαμβάνονται στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, δεδομένου ότι μόνο όσες εξειδικεύθηκαν επαρκώς αξιολογήθηκαν και ελήφθησαν υπόψη από την Επιτροπή. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Ουγγαρία συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εξειδίκευση και έκδοση όλων των ανακοινωθέντων μέτρων έκτακτης ανάγκης και των υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(15)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και εάν οι πολιτικές παραμείνουν αμετάβλητες, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Ουγγαρίας προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -5,2 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -4,0 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στο 75,0 % του ΑΕΠ το 2020.

(16)

Στις 14 Ιουνίου 2019, το Συμβούλιο διαπίστωσε, σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφος 4 της Συνθήκης, ότι το 2018 υπήρξε στην Ουγγαρία σημαντική παρατηρηθείσα απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Λόγω της διαπιστωθείσας σημαντικής απόκλισης, στις 14 Ιουνίου 2019, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση (8) με την οποία συνέστησε στην Ουγγαρία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 3,3 % το 2019 και το 4,7 % το 2020, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1,0 % και 0,75 % του ΑΕΠ. Στις 5 Δεκεμβρίου 2019, το Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση (ΕΕ) 2019/2172 (9), με την οποία διαπιστώνεται ότι η Ουγγαρία δεν είχε λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να ανταποκριθεί στη σύσταση του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2019, και εξέδωσε αναθεωρημένη σύσταση (10) στις 5 Δεκεμβρίου 2019. Στη σύσταση της 5ης Δεκεμβρίου 2019, το Συμβούλιο κάλεσε την Ουγγαρία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 4,7 % το 2020, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,75 % του ΑΕΠ το 2020. Με βάση τη συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής και λαμβανομένης υπόψη της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής για το 2020, η οποία επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, η Ουγγαρία θεωρείται ότι έχει λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να ανταποκριθεί στη σύσταση της 5ης Δεκεμβρίου 2019.

(17)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από την Ουγγαρία υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97, δεν έχει πληρωθεί.

(18)

Στις 11 Μαρτίου 2020, η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση κινδύνου. Στις 12 Μαρτίου, τα σύνορα έκλεισαν για τους ταξιδιώτες, με εξαίρεση τους παλιννοστούντες πολίτες, τους κατοίκους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, καθώς και τους τακτικούς διασυνοριακούς εργαζομένους. Συνέχισε να επιτρέπεται η διαμετακόμιση εμπορευμάτων. Στις 16 Μαρτίου 2020, οι εγκαταστάσεις προσχολικής εκπαίδευσης, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έκλεισαν και η διδασκαλία άρχισε να γίνεται μέσω διαδικτύου. Από τις 17 Μαρτίου 2020, τα μη αναγκαία καταστήματα υποχρεώθηκαν να κλείνουν στις 3 μ.μ. και τα εστιατόρια επιτρεπόταν να παραμένουν ανοικτά μόνο για φαγητό σε πακέτο. Στις 28 Μαρτίου 2020, επιβλήθηκε μερική απαγόρευση κυκλοφορίας, σύμφωνα με την οποία οι πολίτες μπορούσαν να απομακρυνθούν από τον τόπο κατοικίας τους μόνο για δεόντως αιτιολογημένους λόγους και με την προϋπόθεση να διατηρούν απόσταση από άλλα άτομα. Πριν από την έξαρση της νόσου COVID-19, η ουγγρική οικονομία βρισκόταν σε πορεία σταδιακής επιβράδυνσης έπειτα από αρκετά έτη αξιοσημείωτης ανάπτυξης. Το 2019 το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4,9 %. Μετά την έξαρση του ιού, τα μέτρα ανάσχεσης τέθηκαν σε εφαρμογή σχετικά γρήγορα, και οι επίσημοι αριθμοί των κρουσμάτων έχουν μέχρι στιγμής παραμείνει περιορισμένοι. Ωστόσο, η παγκόσμια ύφεση, αφενός, αναμένεται να πλήξει ιδιαίτερα έντονα τις εξαγωγές, λόγω του κυρίαρχου ρόλου των εξαιρετικά κυκλικών βιομηχανιών, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και, αφετέρου, αναμένεται να πλήξει επίσης τον τουρισμό και τις μεταφορές, τομείς οι οποίοι επηρεάζονται από περιορισμούς στις μετακινήσεις. Σε γενικές γραμμές, τον Μάρτιο προβλέπεται να αρχίσει βαθιά ύφεση και, στη συνέχεια, προβλέπεται σταδιακή οικονομική ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο του έτους, με βάση την παραδοχή σταδιακής άρσης των μέτρων ανάσχεσης. Η ανεργία είναι πιθανόν να σημειώσει γρήγορη αύξηση, λόγω της ευελιξίας της αγοράς εργασίας. Οι οικονομικές επιδόσεις του 2020 θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια της περιόδου εγκλεισμού καθώς και από την αντίδραση στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής. Στις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2020 αναφέρεται μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7 % το 2020, ακολουθούμενη από ανάκαμψη κατά 6 % το 2021.

(19)

Από τα μέσα Μαρτίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε διάφορες δέσμες μέτρων για τον μετριασμό των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Η κεντρική τράπεζα έχει θεσπίσει μέτρα για την παροχή ρευστότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Παραδείγματα άλλων μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις αποτελούν: α) η αναστολή πληρωμών δανείων και συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020 για επιχειρήσεις και νοικοκυριά και β) η θέσπιση ανώτατου ορίου επιτοκίου για καταναλωτικές πιστώσεις. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Περαιτέρω μέτρα που αφορούν κυρίως τους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, όπως ο τουρισμός και οι υπηρεσίες, περιλαμβάνουν προσωρινές φορολογικές μειώσεις και απαλλαγές, επιδοτήσεις επενδύσεων, ανάπτυξη υποδομών, επιδοτούμενα και εγγυημένα δάνεια, καθώς και προγράμματα κεφαλαίου. Για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, η κυβέρνηση δρομολόγησε δύο τύπους μέτρων για την αγορά εργασίας. Προβλέπεται ένα σύστημα μειωμένου ωραρίου εργασίας που καλύπτει έως και 70 % της απώλειας μισθών για 3 μήνες υπό ορισμένες προϋποθέσεις και μια ειδική επιδότηση μισθού για το προσωπικό έρευνας και ανάπτυξης (Ε & Α). Η κυβέρνηση επίσπευσε κατά ένα τρίμηνο μια ήδη προγραμματισμένη περικοπή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και ανακοίνωσε εφάπαξ συμπλήρωμα των μισθών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Συνολικά, ενώ ο σκοπός των δημοσιονομικών μέτρων είναι η στήριξη των επιχειρήσεων και η διατήρηση των θέσεων εργασίας, το πεδίο εφαρμογής και η εμβέλειά τους παραμένουν περιορισμένα σε σύγκριση με τα μέτρα που ελήφθησαν στην πλειονότητα των άλλων κρατών μελών. Επιπλέον, τα δημοσιονομικά μέτρα πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από ανακατανομές σε κεφάλαια του προϋπολογισμού και νέες αυξήσεις φόρων και, συνεπώς, αναμένεται να έχουν περιορισμένες επιπτώσεις από άποψη μακροοικονομικής σταθεροποίησης.

(20)

Διάφορες πτυχές των αποτελεσμάτων από την άποψη της υγείας παρέμειναν χειρότερες σε σύγκριση με τα περισσότερα κράτη μέλη, γεγονός που αντικατοπτρίζει, ιδίως, τον μεγάλο επιπολασμό παραγόντων κινδύνου στον πληθυσμό και την περιορισμένη αποτελεσματικότητα της παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το μερίδιο του δημοσίου στις δαπάνες για την υγεία στην Ουγγαρία ήταν σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης. Ενώ οι ιατρικές ανάγκες που δεν καλύπτονται κυμαίνονται σε χαμηλό επίπεδο, ο αριθμός των ούγγρων πολιτών που εξαρτώνται από άμεσες ιδιωτικές δαπάνες υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ και οι εν λόγω πολίτες ωθούνται ολοένα και περισσότερο σε ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. Η κατάσταση αυτή αυξάνει τον κίνδυνο οικονομικής δυσχέρειας για τα ουγγρικά νοικοκυριά και επηρεάζει την κοινωνική ισότητα και τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας. Απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις και συνολικές μεταρρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό της χρήσης των πόρων στο πλαίσιο του συστήματος υγείας, τη μείωση των ανισοτήτων όσον αφορά την πρόσβαση και την αύξηση της ποιότητας της περίθαλψης. Οι υπηρεσίες προληπτικής και πρωτοβάθμιας περίθαλψης υποχρηματοδοτούνται και οι δυνατότητές τους για βελτίωση της ποιότητας, της προσβασιμότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας του συστήματος υγείας εξακολουθούν να μην αξιοποιούνται επαρκώς. Παρότι ότι οι αρχές έχουν αρχίσει να καταβάλλουν προσπάθειες με στόχο τη μείωση της σημαντικής έλλειψης εργαζομένων στον τομέα της υγείας στην Ουγγαρία, οι περιφερειακές ανισότητες στην κατανομή του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την πρόσβαση σε περίθαλψη σε ορισμένες περιοχές ενώ ορισμένες ευπαθείς ομάδες, όπως οι περιθωριοποιημένοι Ρομά, αλλά και τα άτομα με αναπηρία, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα εμπόδια. Ενόψει της διαταραχής της ζήτησης για τα συστήματα υγείας η οποία οφείλεται στην πανδημία COVID-19, απαιτείται ταχεία δράση για την αντιμετώπιση των εν λόγω διαρθρωτικών προκλήσεων και την αύξηση της ανθεκτικότητας του ουγγρικού συστήματος υγείας.

(21)

Οι κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της έξαρσης της νόσου μπορεί να είναι σημαντικές και εκκρεμεί η αξιολόγηση του αντικτύπου του κυβερνητικού διατάγματος της 18ης Μαρτίου 2020, με το οποίο επιτρέπονται οι διμερώς συμφωνηθείσες παρεκκλίσεις από τον εργατικό κώδικα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 7,0 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 6,1 % το 2021. Οι τομείς που υπέστησαν μέγιστο πλήγμα από την κρίση αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο της ουγγρικής οικονομίας και απασχολούν εργατικό δυναμικό χαμηλής έως μέσης ειδίκευσης με ιδιαίτερα ευέλικτες συμβάσεις απασχόλησης. Έως τις αρχές του 2020, το συνολικό ποσοστό απασχόλησης συνέχισε να σημειώνει βελτίωση υπό συνθήκες έντονης οικονομικής επέκτασης, αλλά δεν έχουν ωφεληθεί εξίσου όλες οι ομάδες. Το χάσμα μεταξύ των ομάδων δεξιοτήτων και μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς την απασχόληση παρέμεινε μεγάλο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης, το δε χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών οφείλεται εν μέρει στην περιορισμένη προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας. Παρά τη μείωσή του, το πρόγραμμα δημοσίων έργων, το οποίο δεν κατόρθωσε να οδηγήσει τους συμμετέχοντες σε απασχόληση στην πρωτογενή αγορά εργασίας, παρέμεινε σημαντικό. Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης άλλων πολιτικών ώστε να είναι καλύτερα στοχευμένες και να βοηθήσουν αποτελεσματικά ανέργους ή οικονομικά μη ενεργά άτομα να βρουν εργασία ή να έχουν πρόσβαση σε κατάρτιση. Η διάρκεια των παροχών ανεργίας είναι η μικρότερη στην ΕΕ, με ανώτατο όριο τους τρεις μήνες, πολύ χαμηλότερη από τη μέση διάρκεια χρόνου που απαιτείται για την εξεύρεση εργασίας ακόμη και σε ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες. Σύμφωνα με τις αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, τα καθεστώτα και τα μέτρα κοινωνικής προστασίας πρέπει να προστατεύουν τα άτομα που κινδυνεύουν να χάσουν τη θέση εργασίας τους, καθώς και τους αυτοαπασχολούμενους και τους ανέργους. Τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, στα οποία οι εργαζόμενοι λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη από το κράτος για τις μη δεδουλευμένες ώρες, είναι ένας καλός τρόπος προστασίας της απασχόλησης. Όσο διαρκεί η πανδημία, τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας έχουν μέγιστη απόδοση αν η διαχείρισή τους είναι απλή και γρήγορη, και η επιλεξιμότητα δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς ή τύπους επιχειρήσεων.

(22)

Παρόλο που η συνολική κατάσταση της φτώχειας στην Ουγγαρία βελτιώθηκε πριν από την κρίση, η τάση μπορεί γρήγορα να αντιστραφεί κατά τη διάρκεια της οικονομικής κάμψης. Οι εισοδηματικές ανισότητες αυξήθηκαν την τελευταία δεκαετία, εν μέρει λόγω αλλαγών στο σύστημα φορολογίας και παροχών. Ακόμη και πριν από την έξαρση της νόσου COVID-19, τόσο η σοβαρή υλική στέρηση όσο και οι υλικές και κοινωνικές στερήσεις ήταν μεγάλες, ιδίως στις πολύτεκνες οικογένειες και στον πληθυσμό των Ρομά. Η έλλειψη διαμερισμάτων κοινωνικής στέγασης της τοπικής αυτοδιοίκησης προς μίσθωση και η έλλειψη οικονομικής στήριξης των ενοικιαστών αποτελούν τροχοπέδη για την κινητικότητα. Οι παροχές ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος παρέμειναν αμετάβλητες σε ονομαστικούς όρους από το 2012 και συγκαταλέγονται στις χαμηλότερες της Ένωσης. Η πανδημία αναμένεται να πλήξει περισσότερο τις ευπαθείς ομάδες που δεν έχουν πρόσβαση σε περίθαλψη και βασικές υπηρεσίες και ζουν σε υπερπλήρη νοικοκυριά. Όταν ανακάμψουν οι οικονομίες, θα χρειαστούν μέτρα που θα δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες για την ενεργοποίηση και την ένταξη των εν λόγω ομάδων στην αγορά εργασίας. Ήδη πριν από την κρίση, τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα βρίσκονταν σε χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της Ένωσης και επηρεάζονταν σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των μαθητών. Τα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου ήταν υψηλά, ιδίως μεταξύ των μαθητών Ρομά. Η χαμηλή συμμετοχή ευπαθών ομάδων σε ποιοτική εκπαίδευση αποτελεί χαμένη ευκαιρία για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Ο μισθός των εκπαιδευτικών είναι από τους χαμηλότερους στην ΕΕ. Ο μικρός αριθμός σπουδαστών που συμμετέχουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν συνάδει με την ισχυρή ζήτηση εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης. Η απρόσμενη μετάβαση στην εξ αποστάσεως μάθηση είναι πιθανόν να αυξήσει ακόμη περισσότερο τις ανισότητες. Από τα στοιχεία των ετήσιων εθνικών εξετάσεων ικανοτήτων, προκύπτει ότι είναι δύσκολο η ψηφιακή εκπαίδευση να φθάσει σε πολλούς μαθητές εξαιτίας της έλλειψης ψηφιακών εργαλείων. Η εξ αποστάσεως μάθηση έχει αρνητικές επιδράσεις στους μαθητές που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα λόγω των υπερπλήρων νοικοκυριών και του χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου των γονέων. Οι πρόσφατες και τρέχουσες επενδύσεις στην ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και πρέπει να συνεχιστούν.

(23)

Στο πλαίσιο της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλιστούν η λειτουργία των υποδομών κρίσιμης σημασίας και η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά, καθώς και να παρακολουθείται και να διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού σε συνεργασία με τις γειτονικές χώρες. Η Ουγγαρία είναι μια μικρή ανοικτή οικονομία με εντατικές διασυνοριακές εμπορευματικές μεταφορές. Επιπλέον, πολλοί Ούγγροι εργάζονται στο εξωτερικό και μετακινούνται σε εβδομαδιαία βάση για να εργαστούν. Η Ουγγαρία μπορεί επίσης να χρειαστεί εποχικούς μεθοριακούς εργαζόμενους στον τομέα της γεωργίας. Οι περιορισμοί στις μετακινήσεις που επιβάλλονται επί του παρόντος ενδέχεται να καθυστερήσουν την κυκλοφορία εμπορευμάτων και εργαζομένων, θα μπορούσαν όμως να μετριαστούν με την εξασφάλιση «πράσινων λωρίδων» στα σύνορα.

(24)

Στον κλάδο των υπηρεσιών, το λιανικό εμπόριο είναι ένας από τους πλέον πληγέντες τομείς, λόγω των μέτρων που ανέστειλαν πλήρως τη λειτουργία πολλών επιχειρήσεων ή περιόρισαν σημαντικά τις δραστηριότητές τους. Η ρυθμιστική ευελιξία θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάκαμψη του λιανικού εμπορίου στον απόηχο της νόσου COVID-19. Η Ουγγαρία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων στην ΕΕ. Οι επαγγελματικές υπηρεσίες θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της εξόδου από την κρίση και της ανάκαμψης μετά την κρίση. Επομένως, η διασφάλιση της ομαλής πρόσβασης στα επαγγέλματα και της άσκησής τους, μέσω του εξορθολογισμού των ρυθμιστικών τους πλαισίων και των σχετικών διοικητικών διαδικασιών, είναι ζωτικής σημασίας, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μεμονωμένων επαγγελματιών, που επλήγησαν ιδιαιτέρως από την κρίση. Η στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων μέσω δανείων και εγγυήσεων, με έμφαση στις ΜΜΕ, είναι υψίστης σημασίας και η διανομή της στήριξης της ρευστότητας στις επιχειρήσεις πρέπει να υλοποιηθεί αποτελεσματικά και ταχέως από τους ενδιάμεσους φορείς. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Η δυνατότητα αναβολής της καταβολής φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και η επιτάχυνση των συμβατικών πληρωμών από τις δημόσιες αρχές μπορούν επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση των ταμειακών ροών των ΜΜΕ. Οι νεοφυείς και οι επεκτεινόμενες νέες επιχειρήσεις ενδέχεται να χρειάζονται ειδική στήριξη, παραδείγματος χάρη, παροχή κινήτρων σε επιχειρήσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου για την αύξηση των επενδύσεών τους στις εν λόγω επιχειρήσεις. Τα εν λόγω μέτρα στήριξης θα συμβάλουν επίσης στην αποφυγή βεβιασμένων πωλήσεων στρατηγικά σημαντικών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

(25)

Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν κινητήρια δύναμη κρίσιμης σημασίας για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. Η Ουγγαρία έχει μέτριες επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας. Η έλλειψη εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης αποτελεί βασικό εμπόδιο για την καινοτομία. Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη (Ε & Α) αυξάνονται με αργούς ρυθμούς και προέρχονται κυρίως από τον επιχειρηματικό τομέα, ο οποίος χαίρει της μεγαλύτερης δημόσιας στήριξης σε επίπεδο Ένωσης. Ωστόσο, οι δαπάνες για Ε & Α στον δημόσιο τομέα παρουσίασαν μείωση την τελευταία δεκαετία. Οι επενδύσεις σε ΜΜΕ, καθώς και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ του επιχειρηματικού, του ερευνητικού, του ακαδημαϊκού και του δημόσιου τομέα ενισχύουν την ικανότητα έρευνας και καινοτομίας της χώρας, η οποία απαιτείται για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της νόσου COVID-19. Για την ανάκαμψη χρειάζονται επενδύσεις στον τομέα της δημόσιας έρευνας και καινοτομίας και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για την έρευνα.

(26)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Το εθνικό σχέδιο της Ουγγαρίας για την ενέργεια και το κλίμα προσδιορίζει τις επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης. Οι σχετικές επενδύσεις, σε συνδυασμό με επενδύσεις στην ψηφιοποίηση και στην πράσινη μετάβαση, θα καταστήσουν την ουγγρική οικονομία πιο βιώσιμη και ανθεκτική, όταν η χώρα ανακάμψει από την κρίση. Επί του παρόντος, η ενεργειακή απόδοση στον οικιακό τομέα είναι χαμηλή, γεγονός που συμβάλλει επίσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι συνεχείς παραβιάσεις των προτύπων ποιότητας του αέρα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον. Οι κύριες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι, μεταξύ άλλων, η καύση στερεών καυσίμων για οικιακή χρήση, οι εκπομπές από τη γεωργία και τις μεταφορές. Μόλις το 1 % της ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, και η ιδιαίτερα ρυπογόνος βιομάζα συμβάλλει σε ποσοστό περίπου 10 %. Εκκινώντας από χαμηλό επίπεδο, οι ηλιακές εγκαταστάσεις παρουσιάζουν ταχεία αύξηση. Σύμφωνα με το εθνικό της σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα και τη μακροπρόθεσμη κλιματική ουδετερότητα, η Ουγγαρία προτίθεται να βασιστεί περισσότερο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως στην ηλιακή ενέργεια. Στην τρέχουσα οικονομική κατάσταση, η ενεργειακή πολιτική μπορεί να δημιουργήσει πράσινη ανάπτυξη και να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελούσε αυξανόμενη πρόκληση έως την έξαρση της πανδημίας COVID-19, καθώς συνεπάγεται αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις και αυξάνει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η διεύρυνση των δυνατοτήτων τηλεργασίας και η αύξηση της ελκυστικότητας των δημόσιων συγκοινωνιών θα μπορούσαν να συμβάλουν επίσης στον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του τομέα των μεταφορών. Η κυκλική οικονομία βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς και τα οικονομικά μέσα δεν παρέχουν επαρκή κίνητρα. Η υγειονομική ταφή παραμένει η επικρατούσα μέθοδος διαχείρισης αποβλήτων. Η ποιότητα των υδάτων και η ύδρευση εξακολουθούν να εγείρουν ανησυχίες. Οι ψηφιακές δεξιότητες των Ούγγρων και η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την παροχή αποδοτικών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών στους πολίτες και στις επιχειρήσεις. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ουγγαρία να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, ιδίως στις περιοχές που καλύπτονται από το παράρτημα Δ της έκθεσης χώρας του 2020. Με τον τρόπο αυτό, η Ουγγαρία θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το εν λόγω Ταμείο.

(27)

Η διάρκειά της κατάστασης κινδύνου που κηρύχθηκε στις 11 Μαρτίου 2020 δεν είναι προκαθορισμένη και η κυβέρνηση έχει τη διακριτική ευχέρεια να τη διατηρήσει ή να κηρύξει τη λήξη της. Τα συγκεκριμένα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση ισχύουν έως τη λήξη της «κατάστασης κινδύνου». Στις 30 Μαρτίου 2020, το ουγγρικό κοινοβούλιο ψήφισε νέο νόμο που επιτρέπει στην κυβέρνηση να αναστέλλει την εφαρμογή οποιουδήποτε νόμου με διάταγμα. Οι εξουσίες έκτακτης ανάγκης που ανατίθενται φαίνεται να είναι πιο εκτεταμένες από αυτές που έχουν εγκριθεί σε άλλα κράτη μέλη, δεδομένου του συνδυαστικού αποτελέσματος του ευρέος ορισμού των εξουσιών και της απουσίας σαφούς χρονικού ορίου. Ορισμένα μέτρα έκτακτης ανάγκης που έχουν εκδοθεί με βάση τις προαναφερόμενες εξουσίες εγείρουν ζητήματα αναγκαιότητας και αναλογικότητας και παρεμβαίνουν στις επιχειρηματικές δραστηριότητες και στη σταθερότητα του κανονιστικού περιβάλλοντος. Στα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνονται η δυνατότητα παρέκκλισης από το εργατικό δίκαιο, η τοποθέτηση στρατιωτικών αξιωματικών συνδέσμων σε επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας και η υπαγωγή εισηγμένων επιχειρήσεων στην εποπτεία του κράτους. Στις 26 Μαΐου 2020, η κυβέρνηση κατέθεσε στο ουγγρικό κοινοβούλιο νομοσχέδιο για την κήρυξη της λήξης της κατάστασης κινδύνου από την κυβέρνηση και την κατάργηση του νόμου της 30ής Μαρτίου 2020 άμα τη λήξει της κατάστασης κινδύνου. Σύμφωνα με το ουγγρικό σύνταγμα, η απόφαση για τη λήξη της κατάστασης κινδύνου ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της κυβέρνησης. Η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης θα έχει επίσης κρίσιμη σημασία για την αποτελεσματική εποπτεία των προαναφερόμενων μέτρων έκτακτης ανάγκης.

(28)

Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις πρωτοβουλίες πολιτικής και στην υλοποίησή τους ήταν ανεπαρκής τα τελευταία έτη, γεγονός που υπονόμευσε την ποιότητα και την προβλεψιμότητα της χάραξης πολιτικής και αύξησε τις πιθανότητες σφαλμάτων πολιτικής. Οι διαβουλεύσεις και οι εκτιμήσεις επιπτώσεων έχουν παρακαμφθεί επανειλημμένως με την εφαρμογή ειδικών νομοθετικών διαδικασιών, όπως νομοσχέδια μεμονωμένων βουλευτών και επείγουσες διαδικασίες. Η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών μειώθηκε περαιτέρω κατά τη διάρκεια του τρέχοντος συστήματος λήψης αποφάσεων με κυβερνητικά διατάγματα, υπό το πρίσμα ιδίως του κυβερνητικού διατάγματος της 18ης Μαρτίου 2020, με το οποίο επιτρέπονται οι διμερείς παρεκκλίσεις από τον εργατικό κώδικα.

(29)

Η έλλειψη ανταγωνισμού στις δημόσιες προμήθειες εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πηγή ανησυχίας, δεδομένου ότι η διεύρυνση του ανοίγματος στον ανταγωνισμό αποτελεί την κυριότερη λύση για την αντιμετώπιση της κρίσης, την αναζωογόνηση του τομέα των μικρών επιχειρήσεων και την παροχή βοήθειας για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Παρά τις νέες νομοθετικές αλλαγές και την ψηφιοποίηση των δημόσιων προμηθειών, σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των δημόσιων διαγωνισμών καταλήγει σε διαδικασία με μία και μόνη προσφορά. Ο μεγάλος αριθμός μοναδικών προσφορών υπονομεύει την αποτελεσματικότητα του συστήματος δημοσίων προμηθειών. Ο επαγγελματισμός στον τομέα των δημόσιων προμηθειών θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της Ένωσης και να καταστήσει δυνατή τη σύναψη στρατηγικών συμβάσεων δημόσιων προμηθειών. Βάσει ελέγχων της Επιτροπής για δημόσιες συμβάσεις σχετιζόμενες με έργα που συγχρηματοδοτήθηκαν από την Ένωση και πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία έτη, διαπιστώθηκαν συστημικές ανεπάρκειες και αδυναμίες στο σύστημα ελέγχου των δημόσιων συμβάσεων. Το 2019 η Επιτροπή επέβαλε στην Ουγγαρία δημοσιονομικές διορθώσεις ύψους περίπου 1 δισεκατ. EUR λόγω των προαναφερόμενων ανεπαρκειών.

(30)

Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού είναι καίριας σημασίας για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Η Ουγγαρία έχει λάβει μέτρα κατά του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού με την εφαρμογή διεθνών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που έχουν ήδη συμφωνηθεί, πλην όμως η μη παρακράτηση φόρου στην πηγή στην Ουγγαρία επί εξερχόμενων εισοδημάτων προς υπεράκτια χρηματοπιστωτικά κέντρα μπορεί, ενδεχομένως, να παρέχει μια οδό διαφυγής κερδών από την Ένωση χωρίς την καταβολή του μεριδίου φόρων που τους αναλογεί. Παρότι οι εξερχόμενες ροές εισοδημάτων, όπως δικαιώματα εκμετάλλευσης, τόκοι και μερίσματα, προς υπεράκτια χρηματοπιστωτικά κέντρα ήταν σχετικά περιορισμένες την περίοδο 2013-2017, η Ουγγαρία καταγράφει κυμαινόμενες και σχετικά μεγάλες εισροές και εκροές κεφαλαίων μέσω οντοτήτων ειδικού σκοπού, γεγονός που υποδηλώνει πιθανή ευπάθεια σε πρακτικές επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού.

(31)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στην παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές που σχετίζονται με τις επενδύσεις. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου από την παρούσα κρίση.

(32)

Η διαφθορά, η πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης προκαλούσαν ανησυχίες ακόμη και πριν από την κρίση. Οι τομείς αυτοί είναι ακόμη πιο εκτεθειμένοι σε περαιτέρω επιδείνωση όσο διαρκεί η κατάσταση κινδύνου, καθώς οι μηχανισμοί ελέγχου έχουν αποδυναμωθεί. Οι διαδικασίες διερεύνησης και δίωξης φαίνονται λιγότερο αποτελεσματικές στην Ουγγαρία σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη. Δεν υπάρχει αποφασιστική συστηματική δράση για τη δίωξη της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο. Η λογοδοσία για αποφάσεις θέσης ερευνών στο αρχείο εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας, διότι δεν υπάρχουν αποτελεσματικά ένδικα μέσα προσβολής των αποφάσεων της εισαγγελικής αρχής για μη άσκηση δίωξης εικαζόμενων εγκληματικών δραστηριοτήτων. Οι περιορισμοί στην πρόσβαση σε πληροφορίες εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την καταπολέμηση της διαφθοράς. Οι πρακτικές που αποτρέπουν την πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες μπορούν να αποθαρρύνουν τους πολίτες και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις από την άσκηση των συνταγματικών δικαιωμάτων τους.

(33)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Ουγγαρία θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(34)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ουγγαρίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2020 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς την Ουγγαρία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ουγγαρία, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(35)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2020 και η γνώμη του (11) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.

5.

1)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Μάλτα δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

2)

Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Μάλτα δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Γερμανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 (3) («ανά χώρα συστάσεις του 2019»), η συνέχεια που δόθηκε στις ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Μάλτας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

3)

Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Πρόκειται για σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί σημαντική πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλεί δε αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, κλυδωνισμούς στην καταναλωτική ζήτηση και έχει αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών, καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Έχει προκαλέσει μεγάλο οικονομικό σοκ που έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις στην Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

4)

Πολλά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν θεσπίσει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Όλα τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρώς αναλογικά, αναγκαία, χρονικά περιορισμένα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

5)

Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η γενική ρήτρα διαφυγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97, καθώς και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 (4) του Συμβουλίου, διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανακοίνωση της 20ής Μαρτίου 2020, η Επιτροπή έκρινε ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας που προκύπτει από την πανδημία COVID-19, πληρούνται οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και ζήτησε από το Συμβούλιο να εγκρίνει το συμπέρασμα αυτό. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συμφώνησαν με την εκτίμηση της Επιτροπής. Συμφώνησαν ότι η σοβαρή επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί αποφασιστική, φιλόδοξη και συντονισμένη αντίδραση. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Όσον αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, μετά από σύσταση της Επιτροπής, να αναθεωρήσει τη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρεκκλίνουν από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις που θα ίσχυαν κανονικά, παράλληλα δε παρέχει τη δυνατότητα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του συμφώνου.

6)

Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας με μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και την εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών υγείας και ασφάλειας στον χώρο εργασίας με στόχο την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να εκπονήσουν τα αναγκαία μέτρα που θα καταστήσουν δυνατή την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, ενσωματώνοντας, μεταξύ άλλων, την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, και αντλώντας διδάγματα από την κρίση.

7)

Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η εσωτερική αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση κατέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας. Βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα στοιχεία για την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

8)

Ο νομοθέτης της Ένωσης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια μέσω των κανονισμών (ΕΕ) 2020/460 (5) και (ΕΕ) 2020/558 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ώστε να επιτρέψει στα κράτη μέλη να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις έκτακτες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα προσφέρουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και πιο ορθολογικές διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για τη λογιστική χρήση 2020-2021. Η Μάλτα ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες αυτές, ώστε να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο.

9)

Η Μάλτα υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2020 στις 30 Απριλίου 2020 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2020 στις 2 Μαΐου 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

10)

Η Μάλτα υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

11)

Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση προβλέπει επιδείνωση του ονομαστικού ισοζυγίου: από πλεόνασμα 0,5 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) το 2019 σε έλλειμμα 7,5 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 3,6 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 43,1 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 54,5 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από την υψηλή αβεβαιότητα λόγω της πανδημίας COVID-19.

12)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσέγγισης της Ένωσης, η Μάλτα έχει έγκαιρα θεσπίσει δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του οικείου συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, την ανάσχεση της πανδημίας και την παροχή αρωγής στους πολίτες και τους τομείς που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανέρχονται στο 4,1 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα περιλαμβάνονται προσαυξήσεις μισθών για τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αύξηση της ικανότητας υγειονομικής περίθαλψης και συναφή με την COVID-19 κοινωνικά μέτρα. Επιπλέον, η Μάλτα ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στην παροχή στήριξης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 εκτιμά ότι οι κρατικές εγγυήσεις θα επιτρέψουν στις τράπεζες να αξιοποιήσουν το χαρτοφυλάκιο των νέων εταιρικών δανείων σε ποσοστό έως και 6,1 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν εγγυήσεις δανείων. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 επιβεβαιώνει επίσης τις προηγούμενες αναγγελίες για αναβολές καταβολής φόρων όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών, τον φόρο προστιθέμενης αξίας και τις κοινωνικές εισφορές. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Μάλτα συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που προσδιορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαρτίου 2020. Η πλήρης εφαρμογή των μέτρων έκτακτης ανάγκης και των δημοσιονομικών μέτρων υποστήριξης και, εν συνεχεία, η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών προς την επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη μεσοπρόθεσμη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.

13)

Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020, σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης της Μάλτας προβλέπεται να διαμορφωθεί στο -6,7 % του ΑΕΠ το 2020 και στο -2,5 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

14)

Στις 20 Μαΐου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από τη Μάλτα υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση της Επιτροπής προκύπτει ότι δεν πληρούται το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97.

15)

Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, η Μάλτα έλαβε μέτρα ανάσχεσης μέσω μιας αποτελεσματικής εκστρατείας επικοινωνίας για την υγεία, με τη θέσπιση μέτρων φυσικής απομόνωσης και καραντίνας, την παρακολούθηση και τη διενέργεια υψηλού επιπέδου τεστ και ιχνηλατήσεων επαφών. Οι αρχές της Μάλτας καταβάλλουν επίσης προσπάθειες για την αύξηση της δυναμικότητας των νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων που διαθέτουν ειδικά μονάδες εντατικής θεραπείας. Η άμεση απόκτηση μέσων ατομικής προστασίας πραγματοποιείται σε εθνικό επίπεδο. Η Μάλτα προσχώρησε επίσης στην κοινή διαδικασία σύναψης συμβάσεων της Ένωσης για αγορά μέσων ατομικής προστασίας, αντιδραστηρίων εργαστηρίου και τεστ ανίχνευσης του ιού και αναπνευστήρων. Όσον αφορά τα φάρμακα και τα δραστικά συστατικά, η Μάλτα παρακολουθεί ενεργά την κατάσταση προκειμένου να εντοπίσει και να προβλέψει τυχόν ελλείψεις και να λάβει άμεσα διορθωτικά μέτρα, ιδίως στην περίπτωση κλεισίματος των συνόρων από χώρες που προμηθεύουν συνήθως τα φάρμακα ή τα δραστικά συστατικά. Στις 12 Μαΐου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε πρόγραμμα ύψους 11,5 εκατ. EUR για τη στήριξη επενδύσεων στην παραγωγή ειδών σχετικών με την COVID-19, συμπεριλαμβανομένων φαρμακευτικών προϊόντων, όπως εμβόλια, νοσοκομειακός και ιατρικός εξοπλισμός, καθώς και αναπνευστήρες και προστατευτικός ρουχισμός και εξοπλισμός. Πραγματοποιήθηκε επίσης αποτελεσματική αναδιάταξη και επανεκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού. Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας, οι οποίοι κατείχαν διάφορες θέσεις εντός των ρυθμιστικών φορέων και των υπουργείων, ανέλαβαν νέα καθήκοντα και ανακατανεμήθηκαν πλήρως για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτής της πανδημίας.

16)

Η κυβέρνηση της Μάλτας στήριξε τις επιχειρήσεις μέσω χρηματοδοτικής ενίσχυσης για την τηλεργασία και επιδοτήσεων για τους εργαζόμενους σε υποχρεωτική καραντίνα. Η κυβέρνηση παρείχε επίσης εγγυήσεις και δυνατότητα αναβολής της καταβολής των φόρων για τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολουμένων. Οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, το χονδρικό εμπόριο, ο τουρισμός και η φιλοξενία, οι οποίοι επλήγησαν σοβαρά λόγω της πανδημίας COVID-19 ή σε τομείς που υποχρεώθηκαν να αναστείλουν προσωρινά τη λειτουργία τους κατόπιν εντολής του επόπτη δημόσιας υγείας, θα δικαιούνται έως πέντε ημερομίσθια ανά εβδομάδα, σε βάση μισθού 800 EUR μηνιαίως. Οι εργαζόμενοι σε τομείς που επλήγησαν λιγότερο σκληρά, δικαιούνται ένα έως δύο ημερομίσθια ανά εβδομάδα, σε βάση μισθού 800 EUR μηνιαίως. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία, των οικογενειών με παιδιά όπου και οι δύο γονείς εργάζονται και δεν είναι σε θέση να τηλεργάζονται, των εργαζομένων που έχασαν τη δουλειά τους λόγω της τρέχουσας κρίσης και των ανέργων που ζουν σε ενοικιαζόμενες κατοικίες. Τέλος, η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει μέχρι 2,5 ποσοστιαίες μονάδες των επιτοκίων των τραπεζικών δανείων που έχουν συνάψει οι επιχειρήσεις οι οποίες επλήγησαν από την πανδημία της COVID-19.

17)

Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Μάλτας παρουσιάζει ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, η πανδημία της COVID-19 άσκησε στο σύστημα δημόσιας υγείας της Μάλτας πρωτοφανή επίπεδα πίεσης. Οι προσπάθειες που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της ικανότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση πανδημικών κρίσεων, όπως η COVID-19, θα βελτιώσουν την ανθεκτικότητά του. Οι ακόλουθοι τομείς απαιτούν ιδιαίτερη παρακολούθηση: α) η αυξανόμενη εξάρτηση από μετανάστες νοσηλευτές στην εντατική και μακροχρόνια φροντίδα και από ένα γηράσκον ιδιωτικό δυναμικό γενικής ιατρικής· β) οι δυσκολίες προκειμένου να καταστούν διαθέσιμες νέες και καινοτόμες φαρμακευτικές ουσίες· γ) οι υψηλές άμεσες δαπάνες για πρωτοβάθμια και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και για ορισμένα φάρμακα· και δ) λίστες αναμονής για τις ιατρικές ειδικότητες σε εξωτερικά ιατρεία, οι οποίες είναι σταθερά μεγάλες σε διάρκεια και τελευταία αυξάνονται συνεχώς. Ο αναπροσανατολισμός της παροχής υπηρεσιών μακριά από τα νοσοκομεία προς την πρωτοβάθμια περίθαλψη εξακολουθεί επίσης να αποτελεί βασική προτεραιότητα.

18)

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής την άνοιξη του 2020, η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί στο 5,9 % το 2020 και να μειωθεί στο 4,4 % το 2021. Προκειμένου να μετριαστούν οι σοβαρές επιπτώσεις της κρίσης στην απασχόληση, η Μάλτα έλαβε μέτρα έκτακτης ανάγκης, σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, για την αποφυγή των απολύσεων ευνοώντας καθεστώτα μειωμένου ωραρίου εργασίας. Η θέσπιση ρυθμίσεων μειωμένου ωραρίου εργασίας σε πιο μόνιμη βάση θα προστάτευε επίσης τις θέσεις εργασίας κατά τη μετάβαση προς την οικονομική ανάκαμψη. Η εξασφάλιση επαρκούς στήριξης και πρόσβασης στην κοινωνική προστασία για όλους τους εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων, και η κάλυψη ενδεχομένως μεγαλύτερης διάρκειας της ανεργίας είναι ζωτικής σημασίας. Το σύστημα κοινωνικής προστασίας της Μάλτας πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι παρέχεται επαρκής στήριξη σε αλλοδαπούς εργαζόμενους για την εξεύρεση εναλλακτικής απασχόλησης, τη διατήρηση των αδειών εργασίας, όταν αυτό είναι εφικτό, και την πρόσβαση σε άλλες κοινωνικές υπηρεσίες. Το ποσοστό των ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση είναι συγκριτικά υψηλό, γεγονός που επιδεινώνεται από το υψηλό ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Η τρέχουσα κρίση μπορεί να επιδεινώσει τις ελλείψεις δεξιοτήτων σε ορισμένους τομείς και να επαναπροσδιορίσει τις ανάγκες σε δεξιότητες σε άλλους τομείς. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντική τη χαρτογράφηση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων, ιδίως όσον αφορά τις ψηφιακές και τις πράσινες δεξιότητες. Η Μάλτα έχει σημειώσει πρόσφατη πρόοδο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού ποσοστού μαθητών με ανεπαρκή επίπεδα βασικών δεξιοτήτων.

19)

Η κρίση της COVID-19 έχει καταστήσει επείγουσα προτεραιότητα για τη Μάλτα την ταχεία παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις. Η διασφάλιση της συνεχούς ροής πιστώσεων και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση είναι ουσιώδους σημασίας, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο. Το τραπεζικό σύστημα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή μέτρων ρευστότητας με την παροχή δανείων και τη διοχέτευση δημόσιων εγγυήσεων, υπερβαίνοντας έτσι τη συντηρητική προσέγγιση όσον αφορά τις πρακτικές δανεισμού που είχαν διαπιστωθεί πριν από την κρίση. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

20)

Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευστούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι επενδύσεις για τη στήριξη της ανάκαμψης αποτελούν ευκαιρία για να τεθεί η οικονομία της Μάλτας σε πιο βιώσιμη τροχιά. Για τον μετασχηματισμό της Μάλτας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτηθούν σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Οι επενδύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που περιγράφονται στο εθνικό της σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και για την αντιμετώπιση άλλων αρνητικών περιβαλλοντικών εξωτερικών παραγόντων, ιδίως σε τομείς όπως οι κατασκευές και οι μεταφορές, μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του διττού στόχου της οικονομικής ανάκαμψης και της βιωσιμότητας. Η υποστήριξη της ανακαίνισης του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος και προγράμματα που στοχεύουν σε σχετική κατάρτιση θα συμβάλουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Περαιτέρω επενδύσεις σε βιώσιμες μεταφορές μπορούν να εξασφαλίσουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις αντί της χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί αντικείμενο πρότασης της Επιτροπής, για την περίοδο 2021-2027, θα μπορούσε να βοηθήσει τη Μάλτα να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, όπως παρατίθενται στο παράρτημα Δ της έκθεσης ανά χώρα του 2020. Με τον τρόπο αυτό η Μάλτα θα μπορέσει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το εν λόγω ταμείο.

21)

Η απόδοση μεγαλύτερης σημασίας στην έρευνα και την καινοτομία και η καλύτερη ενσωμάτωσή τους στο επιχειρηματικό περιβάλλον θα στηρίξουν τη βιωσιμότητα του οικονομικού μοντέλου βάσει γνώσεων της Μάλτας. Η Μάλτα έχει αναπτύξει υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα. Ωστόσο, η υιοθέτησή τους από το κοινό παραμένει χαμηλή. Προκειμένου να διευκολυνθεί η ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας, είναι σημαντικό να ενθαρρυνθεί η χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

22)

Η στροφή της Μάλτας προς έναν τομέα υπηρεσιών με διεθνή προσανατολισμό και η εξειδίκευσή του σε εξ αποστάσεως τυχερά παιχνίδια, εικονικά περιουσιακά στοιχεία και προγράμματα παραχώρησης υπηκοότητας και χορήγησης άδειας διαμονής, ενώ συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, την καθιστούν ευάλωτη σε κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη μετριαστεί. Για την πρόληψη και την καταπολέμηση των κινδύνων αυτών, έχουν ληφθεί μέτρα για την ενίσχυση του ρόλου της αρμόδιας για θέματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εποπτικής αρχής (AML). Ενισχύθηκε επίσης η συνεργασία με άλλες αρμόδιες αρχές. Ωστόσο, η πρακτική της αρχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Μάλτας που συνίσταται στην ανάθεση εποπτικών καθηκόντων σε ιδιωτική εταιρεία συμβούλων εντός της αρχής είναι ένα θέμα που προκαλεί ανησυχία. Οι ανεπάρκειες στην έρευνα και τη δίωξη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Η ενίσχυση της εθνικής εποπτείας των διεθνώς προσανατολισμένων χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που έχουν αδειοδοτηθεί στη Μάλτα θα ενίσχυε το συνολικό πλαίσιο διακυβέρνησης. Στον ασφαλιστικό τομέα, η συνεργασία μεταξύ των εθνικών και των εξωτερικών εποπτικών αρχών είναι απαραίτητη. Υπάρχει επίσης περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά την εποπτεία των υποκαταστημάτων τραπεζών τρίτων χωρών, καθώς και βελτιώσεις στην προσέγγιση με γνώμονα τον κίνδυνο και στην αποτίμηση της επάρκειας της διαχείρισης κινδύνου για τα τραπεζικά ιδρύματα.

23)

Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού παραμένει καίριας σημασίας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Η Μάλτα έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση πρακτικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού με την εφαρμογή διεθνών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που είχαν συμφωνηθεί προηγουμένως, αλλά η μεταχείριση των αλλοδαπών εταιρειών που φορολογούνται στη Μάλτα για κέρδη που παράγονται στη Μάλτα, καθώς και τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας ή άδειας διαμονής σε επενδυτές, για τα οποία δεν απαιτείται από ιδιώτη να έχει τη φορολογική κατοικία του στη Μάλτα, συνιστούν κίνδυνο διπλής μη φορολόγησης τόσο για τις εταιρείες όσο και για τους ιδιώτες.

24)

Η Μάλτα αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις ως προς την ενίσχυση της θεσμικής της ικανότητας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Μάλτα ανήγγειλε μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της έρευνας και της δίωξης της διαφθοράς και ζητεί τη γνώμη των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, ιδίως της Επιτροπής της Βενετίας, σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις του δικαστικού συστήματος. Πρέπει να θεσπιστούν συγκεκριμένα μέτρα για την ολοκλήρωση όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων και την υλοποίησή τους.

25)

Ενώ οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται με την παρούσα σύσταση («ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2020») επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 κάλυψαν επίσης μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 παραμένουν επίκαιρες και θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Αυτό περιλαμβάνει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 που αφορούν τις συνδεόμενες με επενδύσεις οικονομικές πολιτικές. Όλες οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019 θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα μετριασμού και στρατηγικές εξόδου σε σχέση με την τρέχουσα κρίση.

26)

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για τον συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, που μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, τα κράτη μέλη προέβησαν σε εκτίμηση της προόδου που έχει πραγματοποιηθεί όσον αφορά την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2020, η Μάλτα θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

27)

Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών στην οικονομική και νομισματική ένωση έχει καίρια σημασία για την ταχεία ανάκαμψη από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ, η Μάλτα θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν με τις συστάσεις του 2020 για την ευρωζώνη και να συντονίζονται με τις συστάσεις για τα άλλα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική καθοδήγηση από την Ευρωομάδα.

28)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Μάλτας και τη δημοσίευσε στην έκθεση χώρας του 2020. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις οι οποίες είχαν απευθυνθεί προς τη Μάλτα κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Μάλτα, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

29)

Υπό το πρίσμα της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.