ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

15.5.2020

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 169/1

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Οδηγίες της ΕΕ για τη σταδιακή επανέναρξη των τουριστικών υπηρεσιών και για τα πρωτόκολλα υγείας στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας — COVID-19

(2020/C 169/01)

I. Εισαγωγή

Στις 15 Απριλίου 2020 η Επιτροπή, σε συνεργασία με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, παρουσίασε κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας (1) με στόχο τη σταδιακή άρση των μέτρων ανάσχεσης που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση της έξαρσης της νόσου COVID-19. Το εν λόγω έγγραφο καθορίζει κριτήρια και διατυπώνει συστάσεις προς τα κράτη μέλη σχετικά με τους όρους για την άρση των μέτρων και την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας. Η ανάληψη δράσης θα πρέπει να είναι προοδευτική και να επικεντρώνεται στην ανάγκη τήρησης των φυσικών αποστάσεων και εφαρμογής μέτρων για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων.

Καθώς η κατάσταση της δημόσιας υγείας αρχίζει να βελτιώνεται, τα κράτη μέλη εξετάζουν το ενδεχόμενο άρσης των μέτρων περιορισμού για την ευρύτερη κοινότητα. Με τον τρόπο αυτόν θα προετοιμαστεί η ασφαλής χαλάρωση των μέτρων πρόληψης και προστασίας, ιδίως των καθολικών ταξιδιωτικών περιορισμών.

Όταν τελικά επέλθει η άρση των περιορισμών στις ταξιδιωτικές δραστηριότητες, αναμένεται ότι, προοδευτικά, θα ξεκινήσουν εκ νέου οι εσωτερικές και ενδοενωσιακές μετακινήσεις των πολιτών.

Η εσπευσμένη άρση των μέτρων μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδια επανεμφάνιση λοιμώξεων. Έως ότου καταστεί διαθέσιμο ένα εμβόλιο, η ανάγκη για ταξίδια και τουρισμό και τα οφέλη που αυτά συνεπάγονται πρέπει να αποτιμώνται με συνεκτίμηση των κινδύνων επανεμφάνισης κρουσμάτων που θα απαιτούσε την εκ νέου επιβολή μέτρων περιορισμού.

Καθώς μειώνεται η αυστηρότητα των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας, θα απαιτηθεί εξαιρετική προσοχή όσον αφορά την τήρηση της φυσικής απόστασης μεταξύ των ατόμων για την ασφαλή επανέναρξη των τουριστικών δραστηριοτήτων οι οποίες, εξ ορισμού, προσελκύουν άτομα από πολλές διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές.

Βασική προτεραιότητα παραμένει η προστασία της υγείας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού και των τουριστών.

Οι παρούσες οδηγίες καθορίζουν ένα κοινό αντικειμενικό και χωρίς διακρίσεις πλαίσιο για τους πολίτες, τις δημόσιες αρχές, τις επιχειρήσεις και τα ενδιαφερόμενα μέρη που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού, με σκοπό τη σταδιακή αποκατάσταση των τουριστικών υπηρεσιών.

Παρέχουν επίσης κριτήρια και αρχές για την ασφαλή και προοδευτική αποκατάσταση των τουριστικών δραστηριοτήτων και για την κατάρτιση πρωτοκόλλων υγείας για τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας.

Οι οδηγίες στηρίζονται στις συμβουλές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) (2). Στηρίζεται στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19, σε συνδυασμό με τον οποίο θα πρέπει να υλοποιηθεί (3) Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε συνδυασμό με τις οδηγίες που εξέδωσε η Επιτροπή για τους περιορισμούς των μη ουσιωδών μετακινήσεων (4), την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων (5), τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων (6), τους επιβάτες και άλλα πρόσωπα που επιβαίνουν σε πλοία (7), και τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών (8), καθώς και με την ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα» (9). Τέλος, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (OSHA) δημοσίευσε γενικά μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία σε σχέση με την επιστροφή στους χώρους εργασίας (10).

II. Αρχές για την ασφαλή και σταδιακή αποκατάσταση των τουριστικών δραστηριοτήτων

10.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τα ακόλουθα κριτήρια κατά τη λήψη απόφασης για ενδεχόμενη χαλάρωση των αυστηρών μέτρων για την ευρύτερη κοινότητα (11), προκειμένου να επιτρέψουν την επανέναρξη των τουριστικών δραστηριοτήτων:

10.i

Η επίπτωση της νόσου COVID-19 έχει μειωθεί σε χαμηλά επίπεδα

Βασική προϋπόθεση για τη χαλάρωση των μέτρων περιορισμού που έχουν επιβληθεί στην ευρύτερη κοινότητα λόγω της COVID-19 και για την επανεκκίνηση των τουριστικών δραστηριοτήτων είναι η ύπαρξη επιδημιολογικών στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η εξάπλωση της νόσου έχει μειωθεί σημαντικά και έχει σταθεροποιηθεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, και ότι είναι πιθανό να παραμείνει σταθερή με την αύξηση του αριθμού των τουριστών.

10.ii

Υπάρχει επαρκής δυναμικότητα των συστημάτων υγείας

Πρέπει να υπάρχει επαρκής δυναμικότητα των συστημάτων υγείας για τον τοπικό πληθυσμό και τους τουρίστες, ώστε, στην περίπτωση αιφνίδιας αύξησης των κρουσμάτων, να μην κατακλυστούν οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης, τα νοσοκομεία και οι μονάδες εντατικής θεραπείας. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιφερειακό επίπεδο, για τις τουριστικές περιοχές που μπορούν να αναμένουν υψηλότερους αριθμούς επισκεπτών, όπως θέρετρα, παραθαλάσσιες περιοχές, αξιοθέατα, κ.λπ., οι οποίες μπορεί να μην βρίσκονται κατ’ ανάγκη κοντά σε υποδομές υγειονομικής περίθαλψης. Οι απομακρυσμένες τουριστικές περιοχές ενδέχεται να διαθέτουν περιορισμένες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και, στην περίπτωση που αναμένεται η προσέλευση σημαντικού αριθμού επισκεπτών, ενδέχεται να απαιτήσουν την εφαρμογή επιπρόσθετων μηχανισμών αντίδρασης, όπως πτήσεις υγειονομικής εκκένωσης, κ.λπ. Θα πρέπει να εφαρμόζονται οι οδηγίες για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη των κρουσμάτων της Covid-19 (12). Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν τον επαναπατρισμό των υπηκόων ή των μόνιμων κατοίκων τους οι οποίοι μολύνθηκαν όταν βρίσκονταν σε άλλα κράτη μέλη.

10.iii

Εφαρμόζεται αυστηρή επιτήρηση και παρακολούθηση

Πριν από τη χαλάρωση των μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της επανέναρξης της τουριστικής δραστηριότητας, τα κράτη μέλη πρέπει να διαθέτουν συστήματα που να τους επιτρέπουν να παρακολουθούν και να ανταποκρίνονται στις αλλαγές των δεικτών όσον αφορά τη δυναμικότητα των υγειονομικών υπηρεσιών.

Απαιτείται αυξημένη ικανότητα επιτήρησης και παρακολούθησης σε τοπικό επίπεδο για να αποτραπεί η εισαγωγή του ιού στις τουριστικές περιοχές μέσω των ταξιδιωτών, καθώς και η διασπορά του από τους τοπικούς πληθυσμούς στους τουρίστες, κατά περίπτωση σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων.

10.iv

Υπάρχει ικανότητα διεξαγωγής εξετάσεων

Καθοριστικό κριτήριο του κοινού ευρωπαϊκού χάρτη πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19 είναι να εξασφαλίζεται η ικανότητα διεξαγωγής εξετάσεων σε μεγάλη κλίμακα για την ανίχνευση των κρουσμάτων και να παρακολουθείται η διασπορά του ιού σε συνδυασμό με μέτρα ιχνηλάτησης των επαφών και απομόνωσης για την επιβράδυνση της μετάδοσης. Η έλλειψη ικανότητας διεξαγωγής εξετάσεων δεν επέτρεψε αρχικά να εφαρμοστούν προσεγγίσεις προσυμπτωματικού ελέγχου σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Για την έγκαιρη ανίχνευση των κρουσμάτων, ουσιαστική σημασία έχουν η ταχεία διεξαγωγή εξετάσεων και διάγνωση (13). Θα ήταν σημαντικό να διασφαλίζεται ίση πρόσβαση στη διενέργεια εξετάσεων για τους επισκέπτες.

10.v

Πραγματοποιείται ιχνηλάτηση επαφών

Η ιχνηλάτηση των επαφών αποτελεί αποτελεσματικό και ουσιαστικό μέτρο δημόσιας υγείας για τον έλεγχο της νόσου COVID-19. Στόχος είναι ο έγκαιρος εντοπισμός και η διαχείριση των επαφών των κρουσμάτων της νόσου COVID-19, προκειμένου να μειωθεί η περαιτέρω μετάδοση του ιού. Αυτή η ιχνηλάτηση των επαφών πρέπει να επιτρέπει την ανταλλαγή των σχετικών πληροφοριών μεταξύ χωρών με διεθνή τουρισμό, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμότητας για τον επαναπατρισμό των υπηκόων τους, αν παραστεί ανάγκη. Η στενή συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών για την ιχνηλάτηση των επαφών θα λάβει ακόμα μεγαλύτερη σημασία με το άνοιγμα των συνόρων. Η συλλογή και η αποθήκευση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να συμμορφώνονται με τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων και της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Τα βασικά στοιχεία της ιχνηλάτησης των επαφών περιγράφονται λεπτομερώς στον πρόσφατο οδηγό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) (14) και, όσον αφορά την προστασία των δεδομένων, στο έγγραφο καθοδήγησης για τις εφαρμογές που στηρίζουν την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 (15) και στις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (16). Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα δημοσιεύσουν ένα πρωτόκολλο για τις αρχές διαλειτουργικότητας με στόχο να διασφαλίσουν ότι οι εθελοντικές και εγκεκριμένες εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών μπορούν να λειτουργούν πέρα από τα σύνορα και ότι είναι αξιόπιστες οπουδήποτε βρίσκονται οι χρήστες τους εντός της Ευρώπης.

10.vi

Έχουν θεσπιστεί μηχανισμοί συντονισμού και επικοινωνίας

Είναι σημαντικό να έχουν θεσπιστεί μηχανισμοί που να εξασφαλίζουν τον συντονισμό και την επικοινωνία μεταξύ των αρχών και των φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού, καθώς και μεταξύ των τοπικών και εθνικών/περιφερειακών κυβερνήσεων στα κράτη μέλη. Επιπλέον, ουσιαστικής σημασίας είναι ο συντονισμός, η ανταλλαγή πληροφοριών και η επικοινωνία, με τη χρήση καθιερωμένων διαύλων, σε διασυνοριακό επίπεδο, στις περιοχές όπου υπάρχει δυνατότητα διασυνοριακού τουρισμού. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνονται αμοιβαία και να ενημερώνουν την Επιτροπή σε εύθετο χρόνο, πριν από την εξαγγελία μέτρων για την αποκατάσταση του διασυνοριακού τουρισμού, και να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις τους. Πέραν των μηχανισμών που περιγράφονται στη συνοδευτική ανακοίνωση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται, σύμφωνα με τις αντίστοιχες εντολές τους, η επιτροπή υγειονομικής ασφάλειας, η συμβουλευτική επιτροπή τουρισμού και άλλοι υφιστάμενοι δίαυλοι συντονισμού στον τομέα των μεταφορών και των ταξιδιών.

Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να κοινοποιούνται οι κίνδυνοι στους ταξιδιώτες και τους τουρίστες, μεταξύ άλλων με ψηφιακά μέσα, ώστε να εξασφαλίζεται η ενημέρωσή τους σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί σε τοπικό επίπεδο, με τα μέτρα που πρέπει να ακολουθούνται στην περίπτωση υπόνοιας κρουσμάτων COVID-19, με τον τρόπο πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη, κ.λπ.

11.

Η χαλάρωση των μέτρων ανάσχεσης θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και να έχει ως επίκεντρο τη δημόσια υγεία, και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός συντονισμένου πλαισίου που θα έχει θεσπιστεί σε κάθε κράτος μέλος. Το εν λόγω συντονισμένο πλαίσιο αποτελεί τη βάση για την επαναλειτουργία των επιχειρήσεων και των υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού. Ενόψει της προσεχούς περιόδου καλοκαιρινών διακοπών, έχει καθοριστική σημασία να δοθούν στις τουριστικές επιχειρήσεις και τους τουριστικούς προορισμούς κατάλληλες συμβουλές σχετικά με τη δημόσια υγεία.

12.

Πρέπει να αξιολογηθεί η επιδημιολογική κατάσταση σε τοπικό επίπεδο για να εκτιμηθεί ο συνολικός κίνδυνος που συνδέεται με την επαναλειτουργία των τουριστικών δραστηριοτήτων ώστε να αποφευχθεί η διάδοση από τους τουρίστες στον τοπικό πληθυσμό και αντιστρόφως.

13.

Πρέπει να καταρτιστούν σχέδια ετοιμότητας με σαφή κριτήρια για την εκ νέου κλιμάκωση των περιοριστικών μέτρων, αν παραστεί ανάγκη.

14.

Οι συστάσεις που διατυπώνονται στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19 περιλαμβάνουν αρχές που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον τομέα του τουρισμού· οι αρχές αυτές θα πρέπει να τηρούνται μετά την επανέναρξη του τουρισμού.

15.

Η άρση των μέτρων θα πρέπει να είναι σταδιακή. Τα γενικότερα μέτρα θα πρέπει να αντικατασταθούν από πιο στοχευμένα, ώστε να καταστεί δυνατή η σταδιακή επαναδραστηριοποίηση των κοινωνιών και του τουρισμού, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν θεσπιστεί αναλογικά και αποτελεσματικά μέτρα για την προστασία της υγείας των τουριστών και των εργαζομένων.

16.

Η επιστροφή στην απασχόληση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις «οδηγίες της ΕΕ για την ασφαλή επιστροφή στον χώρο εργασίας» (17) και θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις λιγότερο απειλούμενες ομάδες και τομείς που μπορούν να διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα, με τήρηση, παράλληλα, των κανόνων υγείας και ασφάλειας στην εργασία που επιβάλλονται λόγω της πανδημίας.

17.

Τα μέτρα για τον περιορισμό των τουριστικών υπηρεσιών, καθώς και τα μέτρα προστασίας και πρόληψης που αφορούν την υγεία, θα πρέπει να περιορίζονται, όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής και τη διάρκεια, σε ό,τι είναι απολύτως αναγκαίο για την προστασία της δημόσιας υγείας. Εκτός από αντικειμενικά και αναλογικά, όλα τα μέτρα θα πρέπει επίσης να είναι δεόντως αιτιολογημένα, κατάλληλα και ειδικά, να μην εισάγουν διακρίσεις και να διατηρούν ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.

18.

Το ECDC, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και το Κοινό Κέντρο Ερευνών, καταρτίζει και τηρεί σε συνεχή βάση χάρτη (18) στον οποίο εμφανίζεται το επίπεδο μετάδοσης της COVID-19 σε υποεθνικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη καλούνται να παρέχουν στοιχεία ώστε να διασφαλίζεται η πληρότητα και η επικαιροποίηση του εν λόγω χάρτη. Αυτό θα ωφελήσει όλες τις πτυχές των στρατηγικών αποκλιμάκωσης (άνοιγμα/κλείσιμο συγκεκριμένων οικονομικών τομέων, αξιολόγηση διαφορετικών στρατηγικών διεξαγωγής εξετάσεων, αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέσων ατομικής προστασίας κ.λπ.). Επιπλέον, τα κράτη μέλη καλούνται να παρέχουν επικαιροποιημένα στοιχεία σχετικά με τη διαθέσιμη δυναμικότητα των νοσοκομείων, τη διενέργεια εξετάσεων, την επιτήρηση και την ιχνηλάτηση επαφών, και να δημοσιεύουν τα κριτήρια για την άρση και την επιβολή των περιορισμών. Ο χάρτης μετάδοσης και τα συνοδευτικά μέτρα αποτελούν ένα διαφανές εργαλείο ενημέρωσης σε επίπεδο ΕΕ, που πρέπει να χρησιμοποιούν οι αρχές, οι επιχειρήσεις μεταφορών και τα ενδιαφερόμενα μέρη στον τομέα του τουρισμού, καθώς και οι πολίτες για τη λήψη υπεύθυνων ατομικών αποφάσεων σχετικά με τα σχέδια για τις διακοπές τους.

III. Οδηγίες της ΕΕ για τα πρωτόκολλα υγείας στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας

19.

Στο παρόν τμήμα των οδηγιών προτείνονται αρχές για την καθοδήγηση των κρατών μελών κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων και πρωτοκόλλων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων που απευθύνονται στους παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας, όπως ξενοδοχεία και άλλες εγκαταστάσεις φιλοξενίας, με σκοπό να λαμβάνεται μέριμνα για ασφαλέστερες τουριστικές εγκαταστάσεις και να διασφαλίζεται η υγεία των πελατών αλλά και των εργαζομένων.

20.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τα πρωτόκολλα υγείας δεν είναι δεσμευτικές. Στόχος είναι να διασφαλιστεί συνοχή κατά την κατάρτιση και την εφαρμογή μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων μέσω συντονισμένης προσέγγισης εντός των περιφερειών και των κρατών μελών.

21.

Πέραν της συμμόρφωσης με τις ακόλουθες συστάσεις και τις επιχειρησιακές παραμέτρους για τη διαχείριση των κινδύνων από τη νόσο COVID-19 που έχουν εκδώσει οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές, κυρίως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) (19) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) (παράρτημα), τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν υπόψη τις παρούσες οδηγίες κατά την κατάρτιση σχετικών πρωτοκόλλων σύμφωνα με τις ειδικές εθνικές/περιφερειακές/τοπικές συνθήκες τους.

22.

Τα μέτρα δημόσιας υγείας στον τομέα του τουρισμού θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα γενικά μέτρα που εφαρμόζουν οι αρμόδιες αρχές και να λαμβάνουν υπόψη τις οδηγίες για τον χώρο εργασίας (20). Τα μέτρα αυτά θα πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με το δίκαιο της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων (21).

23.

Τα κράτη μέλη καλούνται να συνεργαστούν στενά με τα ενδιαφερόμενα μέρη για την εκπόνηση των μέτρων και των πρωτοκόλλων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων και να διασφαλίσουν ότι τα εν λόγω πρωτόκολλα είναι προσαρμοσμένα και αναλογικά με το μέγεθος και τη φύση της υπηρεσίας που παρέχουν οι εγκαταστάσεις φιλοξενίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο παροχής στήριξης για την εφαρμογή των εν λόγω μέτρων και πρωτοκόλλων.

24.

Ειδική προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα μέτρα και τα πρωτόκολλα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων όσον αφορά τα καταλύματα διακοπών για παραμονή μικρής διάρκειας στο πλαίσιο της συνεργατικής οικονομίας και άλλα καταλύματα. Οι παρούσες οδηγίες και αρχές μπορούν να εφαρμοστούν πλήρως σ’ αυτούς τους τύπους υπηρεσιών φιλοξενίας και οποιεσδήποτε προσαρμογές και εναλλακτικές επιλογές δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των επισκεπτών και να αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.

25.

Τα μέτρα για την προστασία της υγείας των πελατών και των εργαζομένων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτική επαναξιολόγηση και να προσαρμόζονται, λαμβανομένων υπόψη όλης της σχετικής εμπειρογνωσίας και όλων των παραμέτρων, ώστε να παραμένουν αναλογικά προς το τρέχον επίπεδο των αναγκών της δημόσιας υγείας.

26.

Καθώς καθίστανται διαθέσιμες νέες και αποτελεσματικότερες λύσεις, θα πρέπει να ευνοείται η εφαρμογή τους και θα πρέπει να διακόπτεται η εφαρμογή λιγότερο αποτελεσματικών ή επαχθέστερων μέτρων. Θα πρέπει να τηρείται η αρχή της οικονομικής αποδοτικότητας. Αυτό σημαίνει ότι, αν υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες επιλογές για την επίτευξη του ίδιου αποτελέσματα όσον αφορά την προστασία της υγείας των πελατών και των εργαζομένων, θα πρέπει να προτιμάται η λιγότερο δαπανηρή επιλογή, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

27.

Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες κατευθυντήριες αρχές για την κατάρτιση των μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων και των πρωτοκόλλων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας με σκοπό την πρόληψη της μετάδοσης της νόσου COVID-19 και την προστασία της δημόσιας υγείας (στο εξής: εγκαταστάσεις):

α)

Επιδημιολογική κατάσταση

Προϋπόθεση για την επανεκκίνηση κάθε τουριστικής δραστηριότητας είναι να έχει μειωθεί η επίπτωση της νόσου COVID-19 σε χαμηλά επίπεδο και να πληρούνται όλα τα άλλα κριτήρια που περιγράφονται λεπτομερώς στο τμήμα II. Έχουν ληφθεί προσεκτικά υπόψη οι οδηγίες της ΕΕ σχετικά με τις αρχές για την ασφαλή και σταδιακή αποκατάσταση του τουρισμού που αναφέρονται ανωτέρω.

β)

Βασική προτεραιότητα είναι η υγεία και η ασφάλεια των πελατών και των εργαζομένων

Για την επανέναρξη των υπηρεσιών φιλοξενίας, είναι βασικό οι πελάτες της εγκατάστασης φιλοξενίας και οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν στην παροχή της υπηρεσίας να ακολουθούν μέτρα για τη μέγιστη δυνατή πρόληψη της λοίμωξης και της μετάδοσης του ιού. Τα μέτρα θα πρέπει να κοινοποιούνται με σαφήνεια, μεταξύ άλλων και με ψηφιακά μέσα, με τρόπο εμφανή και αποτελεσματικό, τόσο στους πελάτες όσο και στους εργαζομένους.

γ)

Τοπικές ρυθμίσεις

Θα πρέπει να υπάρχει συνεχής συντονισμός μεταξύ των τοπικών ή/και των εθνικών αρχών δημόσιας υγείας και των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας, ώστε να διασφαλίζεται ότι διαδίδονται και εφαρμόζονται οι πλέον πρόσφατοι κανόνες και κανονισμοί σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή και ότι παρακολουθείται η εφαρμογή τους.

δ)

Σχέδιο δράσης στην περίπτωση εκδήλωσης λοίμωξης

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διαθέτουν σχέδιο ετοιμότητας το οποίο θα περιλαμβάνει τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται στην περίπτωση εκδήλωσης λοίμωξης στην εγκατάσταση και θα καλύπτει τις περιόδους από τη λήψη της απόφασης επαναλειτουργίας έως 14 ημέρες μετά την αποχώρηση των πελατών από την εγκατάσταση. Όλο το προσωπικό θα πρέπει να γνωρίζει το ειδικό σχέδιο δράσης στο οποίο θα διευκρινίζεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητές του, και να έχει πρόσβαση σ’ αυτό ανά πάσα στιγμή.

ε)

Εκπαίδευση

Όλο το προσωπικό που εργάζεται στις τουριστικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να γνωρίζει τα συμπτώματα της COVID-19 και θα πρέπει να ενημερώνεται για τα βασικά μέτρα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων (ΠΕΛ). Το προσωπικό θα πρέπει να εκπαιδευτεί σχετικά με τα μέτρα και τις δράσεις ΠΕΛ που πρέπει να λαμβάνονται στην περίπτωση που πελάτες ή οι ίδιοι οι εργαζόμενοι εκδηλώσουν συμπτώματα συμβατά με τη νόσο COVID-19.

στ)

Διαχείριση του προσωπικού

Θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα λήψης μέτρων που να μειώνουν την παρουσία του προσωπικού στην εγκατάσταση, όπως η τηλεργασία από το σπίτι για όλο το προσωπικό που εκτελεί καθήκοντα που ενδεχομένως είναι συμβατά με την τηλεργασία.

Θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα λήψης μέτρων για τη μείωση του αριθμού και της διάρκειας των φυσικών επαφών μεταξύ των ατόμων στην εγκατάσταση, μεταξύ των οποίων η εργασία σε βάρδιες, η λήψη των γευμάτων ανά ομάδες, η χρήση τηλεφώνων και ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας.

ζ)

Ενημέρωση των πελατών

Οι πελάτες θα πρέπει να λαμβάνουν κάθε σχετική πληροφορία με προσιτό τρόπο, μεταξύ άλλων με ψηφιακά μέσα, πριν από την άφιξή τους και στον χώρο της εγκατάστασης φιλοξενίας, σχετικά με όλες τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες των τοπικών αρχών δημόσιας υγείας καθώς και με όλα τα ειδικά μέτρα που έχουν τεθεί σε εφαρμογή και επηρεάζουν την άφιξη, την παραμονή και την αναχώρησή τους.

Οι πελάτες θα πρέπει να ενημερώνονται με χρήση ειδικής σήμανσης (ενημερωτικά γραφήματα, μεταξύ άλλων και με προσαρμογές για τους πελάτες με προβλήματα όρασης), η οποία θα τοποθετείται πριν από την είσοδο της εγκατάστασης, ,σχετικά με τις ενδείξεις και τα συμπτώματα της νόσου COVID-19 και τι πρέπει να κάνουν στην περίπτωση που εμφανίσουν συμπτώματα κατά την παραμονή τους ή εντός 14 ημερών μετά την αναχώρηση. Η εγκατάσταση θα μπορούσε επίσης να παρέχει φυλλάδια με τις πληροφορίες αυτές.

Οι εγκαταστάσεις θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα στοιχεία επικοινωνίας των πελατών είναι διαθέσιμα σε περίπτωση που χρειάζονται για την ιχνηλάτηση επαφών. Τα μέτρα ιχνηλάτησης επαφών θα πρέπει να περιορίζονται αυστηρά στους σκοπούς που αφορούν την αντιμετώπιση της έξαρση της νόσου COVID-19 και να καταρτίζονται σύμφωνα, αφενός, με την κοινή ενωσιακή εργαλειοθήκη του δικτύου eHealth σχετικά με τις εφαρμογές για κινητές συσκευές, με σκοπό την υποστήριξη της ιχνηλάτησης επαφών για την καταπολέμηση της νόσου COVID-19 στην ΕΕ (22) και, αφετέρου, με την καθοδήγηση της Επιτροπής για τις εφαρμογές (23), ώστε να διασφαλίζεται το υψηλότερο δυνατό επίπεδο προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων.

η)

Τήρηση φυσικής απόστασης και υγιεινή

Η εγκατάσταση θα πρέπει να θέσει σε εφαρμογή στοχευμένα μέτρα με στόχο να διασφαλίσει ότι τηρείται η φυσική απόσταση στους κοινόχρηστους χώρους στους οποίους οι πελάτες είναι πιθανόν να συγκεντρώνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα (π.χ. άνω των 15 λεπτών), όπως ο καθορισμός μέγιστου αριθμού πελατών που επιτρέπεται να βρίσκονται σε κάθε κοινόχρηστο χώρο (π.χ. εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ, χώρος υποδοχής). Θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα να διατίθενται συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα ή να καθίσταται δυνατή η (ψηφιακή) κράτηση συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος για τα γεύματα ή για τη χρήση της πισίνας ή του γυμναστηρίου.

Όταν δεν είναι δυνατόν να τηρείται απόλυτα η φυσική απόσταση, θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα εναλλακτικών μέτρων για την προστασία των πελατών και των εργαζομένων, όπως η χρήση γυάλινων ή πλαστικών προπετασμάτων στα σημεία συναλλαγών (γκισέ), η χρήση μάσκας, κ.λπ.

Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να τηρείται απόσταση 1,5 έως 2 μέτρων στους κοινόχρηστους χώρους στο σύνολο της εγκατάστασης (εκτός για τα άτομα που ταξιδεύουν μαζί και μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο) σε συνδυασμό με άλλα μέτρα (π.χ. χρήση μάσκας), στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι δυνατό.

Για υπαίθριους χώρους (παραλίες, πισίνες, καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια, κ.λπ.) και την εξυπηρέτηση σε υπαίθριο χώρο, θα πρέπει να εφαρμόζονται ειδικές ρυθμίσεις ώστε να τηρείται η φυσική απόσταση και να εφαρμόζονται τα ειδικά μέτρα υγιεινής. Στους εσωτερικούς χώρους, όπως κέντρα ευεξίας (spa) / ιαματικά λουτρά και πισίνες, θα πρέπει να τηρούνται επίσης αυστηρά μέτρα υγιεινής. Κάθε εγκατάσταση θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά κατά πόσον θα πρέπει να παραμείνουν κλειστοί συγκεκριμένοι χώροι (π.χ. χώροι φύλαξης παιδιών). Εκδηλώσεις μεγαλύτερης κλίμακας. π.χ. συναυλίες θα πρέπει να αναβληθούν.

Ειδικές ρυθμίσεις για τις υπηρεσίες μεταφορών που παρέχει η εγκατάσταση, όπως ειδικά λεωφορεία, πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας (24).

θ)

Μέτρα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων (μέτρα ΠΕΛ)

Εκτός από την τήρηση φυσικής απόστασης, πρέπει να εξεταστούν, να ανακοινωθούν στο προσωπικό και τους πελάτες και να εφαρμοστούν ειδικά μέτρα ατομικής προστασίας και πρωτοκόλλα καθαρισμού και απολύμανσης.

Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

Ορθή αναπνευστική συμπεριφορά:

Θα πρέπει να κοινοποιηθούν αυστηροί κανόνες ορθής αναπνευστικής συμπεριφοράς (βήχας ή φτέρνισμα σε χαρτομάντιλο ή στο εσωτερικό του αγκώνα), οι οποίοι θα τηρούνται από τους πελάτες και το προσωπικό. Οι εγκαταστάσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν την διαθεσιμότητα χαρτομάντιλων και κάδων απόρριψης.

ii)

Υγιεινή των χεριών:

Η υγιεινή των χεριών αποτελεί σημαντικό μέσο ελέγχου και θα πρέπει να παρέχεται σχετική ενημέρωση στους πελάτες και τους εργαζομένους μέσω ενημερωτικών γραφημάτων στους βασικούς χώρους/εγκαταστάσεις (π.χ., στην είσοδο, στις τουαλέτες, στο ταμείο, κ.λπ.). Οι εγκαταστάσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν την εύκολη πρόσβαση σε χώρους για πλύσιμο των χεριών με σαπούνι, χάρτινες πετσέτες μίας χρήσης ή αυτόματους στεγνωτήρες για το στέγνωμα των χεριών και αλκοολούχα απολυμαντικά διαλύματα χεριών.

iii)

Χρήση μάσκας προσώπου:

Η δυνατότητα χρήσης μάσκας προσώπου από το προσωπικό και τους πελάτες θα πρέπει να εξετάζεται μόνο ως συμπληρωματικό μέτρο, που δεν αντικαθιστά τα βασικά μέτρα πρόληψης. Η ορθή χρήση της μάσκας προσώπου είναι σημαντική και θα πρέπει να παρέχεται σχετική ενημέρωση στους πελάτες και το προσωπικό.

iv)

Αερισμός:

Συνιστάται η συχνότερη ανανέωση του αέρα ανά ώρα και η παροχή όσο τον δυνατόν περισσότερου εξωτερικού αέρα, είτε με φυσικό είτε με μηχανικό αερισμό, ανάλογα με την εγκατάσταση. Συνιστάται μεγαλύτερος σε διάρκεια αερισμός των δωματίων για τουλάχιστον μία ώρα ύστερα από την αναχώρηση των πελατών.

Καθαρισμός και απολύμανση:

Είναι ουσιαστικό να καθαρίζονται με τη μέγιστη δυνατή συχνότητα οι επιφάνειες που αγγίζονται συχνά (τουλάχιστον καθημερινά και, αν είναι δυνατόν, συχνότερα). Τέτοιες επιφάνειες είναι π.χ. τα πόμολα και οι χειρολαβές των θυρών, οι καρέκλες και οι βραχίονες πολυθρονών, οι επιφάνειες των τραπεζιών, οι ηλεκτρικοί διακόπτες, οι χειρολισθήρες, οι μπαταρίες βρύσης, τα κουμπιά των ανελκυστήρων, οι επιφάνειες των πάγκων των μπαρ, κ.λπ. Το προσωπικό θα πρέπει να ενημερώνεται σχετικά με τη διαδικασία καθαρισμού και να την εφαρμόζει μετά την αναχώρηση του πελάτη· θα πρέπει επίσης να ενημερώνεται σχετικά με τον καθαρισμό/απολύμανση του καθαριστικού εξοπλισμού, τη διαχείριση των αποβλήτων, το πλύσιμο των υφασμάτων και την προσωπική υγιεινή μετά τον καθαρισμό.

ι)

Ενδεχόμενα κρούσματα λοίμωξης μεταξύ των πελατών ή του προσωπικού

Στην περίπτωση υπόνοιας κρούσματος της COVID-19 μεταξύ των πελατών ή του προσωπικού κατά την εργασία, η εφαρμογή του σχεδίου δράσης που περιγράφεται στο σημείο δ) θα πρέπει να ακολουθεί τις σχετικές οδηγίες του ECDC (παράρτημα) και των εθνικών και τοπικών υγειονομικών αρχών ως προς τα εξής:

i)	Τα μέτρα απομόνωσης και τήρησης φυσικής απόστασης που θα πρέπει να εφαρμόζονται σε σχέση με τα άτομα που έχουν ενδεχομένως προσβληθεί από τη νόσο.

ii)	τη διαδικασία που προβλέπεται, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, για ενημέρωση των ιατρικών υπηρεσιών με σκοπό τη λήψη ιατρικών συμβουλών, τη διεξαγωγή εξετάσεων ή την ενδεχόμενη μεταφορά σε ιατρική μονάδα.

iii)	τη διαδικασία που προβλέπεται, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, για την ενημέρωση των τοπικών αρχών δημόσιας υγείας και τις ενδεχόμενες δραστηριότητες ιχνηλάτησης των επαφών.

iv)	τις αναγκαίες διαδικασίες καθαρισμού και απολύμανσης που πρέπει να πραγματοποιηθούν.

v)	την αναγκαία συνεργασία και την ενημέρωση σχετικά με άλλους πελάτες ή μέλη του προσωπικού που ενδέχεται να ήρθαν σε επαφή με το κρούσμα στην εγκατάσταση στο διάστημα από 2 ημέρες πριν από την εκδήλωση των συμπτωμάτων του κρούσματος έως 14 ημέρες μετά.

28.

Οι παραπάνω κατευθυντήριες αρχές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε συνάρτηση με τις γενικές συστάσεις από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων που παρουσιάζονται στο παράρτημα.

IV. Συμπέρασμα

29.

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διαβιβάσουν τις παρούσες οδηγίες στις αρμόδιες αρχές και στους φορείς της περιφερειακής/τοπικής αυτοδιοίκησης.

30.

Οι ενδιαφερόμενοι στον τομέα του τουρισμού, όπως επαγγελματικές ενώσεις και διαδικτυακές τουριστικές πλατφόρμες, παροτρύνονται να διαδώσουν και να καταστήσουν ευρύτερα γνωστές τις παρούσες οδηγίες.

31.

Τα κράτη μέλη καλούνται να συνεργάζονται σε συνεχή βάση με το ECDC για να διασφαλίσουν ότι ο χάρτης μετάδοσης, που αναφέρεται στο σημείο 18 ανωτέρω, αποτελεί ένα διαφανές εργαλείο παροχής πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ που πρέπει να χρησιμοποιούν οι αρχές, οι επιχειρήσεις μεταφορών και οι ενδιαφερόμενοι στον τομέα του τουρισμού.

32.

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να εξετάσουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν τον κλάδο της φιλοξενίας και, γενικότερα, τους φορείς παροχής τουριστικών υπηρεσιών στην εφαρμογή των οδηγιών αυτών και των σχετικών μέτρων και πρωτοκόλλων για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων και να παρακολουθούν την τήρησή τους. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα εθνικά και ενωσιακά κονδύλια.

33.

Με βάση τις παρούσες οδηγίες, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να συντονίζει, μαζί με τα κράτη μέλη, τις προσπάθειες για την επίτευξη συνεκτικής προσέγγισης όσον αφορά τα μέτρα και τα πρωτόκολλα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας και τις λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις στην ΕΕ.

34.

Οι παρούσες οδηγίες αναμένεται να διευκολύνουν τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους στον τομέα του τουρισμού στην κατάρτιση ειδικότερων μέτρων και πρωτοκόλλων για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων σύμφωνα με τις παρούσες οδηγίες, και στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης μ’ αυτά, διαμορφώνοντας, με τον τρόπο αυτό, καλύτερες συνθήκες για τις επιχειρήσεις ώστε να αυξήσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

35.

Η Επιτροπή θα δημιουργήσει ειδικό ιστότοπο ο οποίος θα περιλαμβάνει έναν διαδραστικό χάρτη που θα συγκεντρώνει τις πληροφορίες από τα κράτη μέλη και τον τουριστικό και ταξιδιωτικό κλάδο, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τα εθνικά ή τομεακά πρωτόκολλα και τα συστήματα συμμόρφωσης.

36.

Για τη στήριξη των κρατών μελών, η Επιτροπή θα διευκολύνει τις ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών μέσω, μεταξύ άλλων, της συμβουλευτικής επιτροπής τουρισμού.

37.

Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται με τις δημόσιες αρχές των κρατών μελών, τους ενδιαφερόμενους στον τομέα του τουρισμού και τις διεθνείς οργανώσεις για να διευκολύνει την εφαρμογή των οδηγιών.

(1) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ). Κοινός ευρωπαϊκός χάρτης πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020XC0417(06)&from=EN

(2) Δήλωση αποποίηση ευθύνης: Το παρόν έγγραφο οδηγιών διατυπώνει σκέψεις, από την άποψη της δημόσιας υγείας, για την πρόληψη και τον έλεγχο της νόσου COVID-19 στον τομέα του τουρισμού. Περιλαμβάνει σκέψεις που αφορούν τους πελάτες για την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διαμονή τους σε συγκεκριμένο κατάλυμα, όπως και το προσωπικό, καθώς και για το διάστημα κατά το οποίο επισκέπτονται εστιατόρια, καφετέριες ή μπαρ στο πλαίσιο τουριστικής δραστηριότητας. Δεν καλύπτει, μεταξύ άλλων, τους τομείς των θεματικών πάρκων και πάρκων αναψυχής, των μουσείων και των κρουαζιέρων. Το παρόν έγγραφο οδηγιών είναι ενδεικτικό μιας προσέγγισης που προτείνεται να υιοθετηθεί από τον τουριστικό κλάδο ενώ, παράλληλα, αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των τουριστικών εγκαταστάσεων στο σύνολο της ΕΕ και του ΕΟΧ.

(3) ΕΕ C 126 της 17.4.2020, σ. 1.

(4) COM(2020) 115 final, COM(2020) 148 final και C(2020) 2050 final (ΕΕ C 102 I της 30.3.2020, σ. 12).

(5) Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19 2020/C 102 I/03

(6) C(2020) 1753 final (ΕΕ C 86 I της 16.3.2020, σ. 1).

(7) C(2020) 3100 final (ΕΕ C 119 I της 14.4.2020, σ. 1).

(8) C(2020) 3139

(9) C(2020) 3250

(10) COVID-19: ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ — προσαρμογή των χώρων εργασίας και προστασία των εργαζομένων, https://osha.europa.eu/en/publications/covid-19-back-workplace-adapting-workplaces-and-protecting-workers/view

(11) Όπως περιγράφονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων στην ταχεία εκτίμηση κινδύνου της 23ης Απριλίου 2020: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/rapid-risk-assessment-coronavirus-disease-2019-covid-19-pandemic-ninth-update

(12) https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/guidelines_on_eu_emergency_assistance_in_cross-bordercooperationin_heathcare_related_to_the_covid-19_crisis.pdf

(13) Προς το παρόν δεν έχει επικυρωθεί ούτε έχει προταθεί προς χρήση για διαγνωστικούς σκοπούς καμία ταχεία δοκιμασία για την ανίχνευση του SARS-CoV-2.

(14) https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-contact-tracing-public-health-management

(15) C(2020) 2523 final της 16.4.2020.

(16) https://edpb.europa.eu/our-work-tools/our-documents/guidelines/guidelines-042020-use-location-data-and-contact-tracing_en

(17) Κορονοϊός: Οδηγίες της ΕΕ για ασφαλή επιστροφή στον χώρο εργασίας https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_729

(18) https://covid-statistics.jrc.ec.europa.eu/

(19) http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/publications/2020/operational-considerations-for-covid-19-management-in-the-accommodation-sector-interim-guidance,-31-march-2020

(20) Κορονοϊός: Οδηγίες της ΕΕ για ασφαλή επιστροφή στον χώρο εργασίας

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_729

Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία COVID-19: οδηγίες για τον χώρο εργασίας [διαδίκτυο] [Επικαιροποίηση στις 20 Απριλίου 2020· τελευταία πρόσβαση και παράθεση 4 Μαΐου 2020]. Διαθέσιμες στη διεύθυνση: https://oshwiki.eu/wiki/COVID-19:_guidance_for_the_workplace#See

(21) Βλ. επίσης τη δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ), https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb_statement_2020_processingpersonaldataandcovid-19_en.pdf

(22) https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/ehealth/docs/covid-19_apps_en.pdf

(23) Ανακοίνωση της Επιτροπής - Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με την προστασία δεδομένων στις εφαρμογές που στηρίζουν την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 (ΕΕ C 124 I της 17.4.2020, σ. 1).

(24) C(2020) 3139

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Γενικές συστάσεις από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων για τον τομέα του τουρισμού, ιδίως τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας

Τοπικές ρυθμίσεις

Τα μέτρα δημόσιας υγείας στον τομέα του τουρισμού θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα γενικά μέτρα που εφαρμόζουν οι τοπικές και οι εθνικές αρχές και να λαμβάνουν υπόψη τις οδηγίες για τον χώρο εργασίας (1). Αυτά τα μέτρα στον τομέα του τουρισμού πρέπει να είναι τουλάχιστον εξίσου αυστηρά με τις συστάσεις για το ευρύ κοινό.

Θα πρέπει να υπάρχει συνεχής διάλογος μεταξύ των τοπικών ή/και των εθνικών αρχών δημόσιας υγείας και των καταλυμάτων, ώστε να διασφαλίζεται ότι διαδίδονται και εφαρμόζονται οι πλέον πρόσφατοι κανόνες και κανονισμοί σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή· μεταξύ των εν λόγω κανόνων και κανονισμών συγκαταλέγονται τα εξής:

—	Ειδικές ρυθμίσεις για τους πελάτες, συμπεριλαμβανομένων των πελατών από άλλες χώρες, ώστε να μπορούν να δεχθούν ιατρικές συμβουλές και περίθαλψη —μεταξύ άλλων και πρόσβαση σε εξωνοσοκομειακή και νοσοκομειακή περίθαλψη— στην περίπτωση που παρουσιάζουν συμπτώματα συνδεδεμένα με τη νόσο COVID-19.

—	Η ανάγκη για τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων να συλλέξουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία επικοινωνίας, τα οποία είναι χρήσιμα στις έρευνες στον τομέα της δημόσιας υγείας σε περίπτωση που προκύψει κρούσμα στο κατάλυμα.

Ενημέρωση και εκπαίδευση σχετικά με τον κίνδυνο

Σχέδιο δράσης

Οι εγκαταστάσεις θα πρέπει να διαθέτουν σχέδιο ετοιμότητας το οποίο να περιλαμβάνει μέτρα για την κάλυψη των ακόλουθων περιόδων:

—

Όταν θα ληφθεί η απόφαση να ανοίξουν εκ νέου και πριν από την άφιξη των πελατών. Η φάση αυτή θα περιλαμβάνει, αφενός, την ενημέρωση και την εκπαίδευση του προσωπικού, καθώς και την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων για την πρόληψη των λοιμώξεων στην εγκατάσταση και, αφετέρου, το είδος των πληροφοριών που θα πρέπει να παρέχονται στους πελάτες πριν από την άφιξή τους·

—	Όταν οι πελάτες διαμένουν στις εγκαταστάσεις, από την κράτηση, τη διαδικασία άφιξης έως και τη διαδικασία αναχώρησης·

—	Έως και 14 ημέρες μετά την αναχώρηση των πελατών από την εγκατάσταση.

Όλο το προσωπικό θα πρέπει να γνωρίζει το ειδικό σχέδιο δράσης στο οποίο θα διευκρινίζεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητές του, και να έχει πρόσβαση σε αυτό ανά πάσα στιγμή.

Εκπαίδευση και διαχείριση του προσωπικού

Εκπαίδευση:

—	Όλο το προσωπικό που εργάζεται στις τουριστικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να γνωρίζει τα συμπτώματα της COVID-19 (δηλ. πυρετός, βήχας, πονόλαιμος κ.λπ.) και θα πρέπει να ενημερώνεται για τα βασικά μέτρα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων (ΠΕΛ).

—

Τα μέλη του προσωπικού, ή τα μέλη των νοικοκυριών τους, τα οποία αποτελούν επιβεβαιωμένα κρούσματα COVID-19 δεν θα πρέπει να εισέρχονται στο εργασιακό περιβάλλον κατά τη μολυσματική περίοδο, όπως ορίζεται από τις τοπικές υγειονομικές αρχές, κανονικά έως 8 ημέρες από την εκδήλωση των συμπτωμάτων για ήπιες περιπτώσεις.

—

Τα μέλη του προσωπικού που παρουσιάζουν συμπτώματα συμβατά με την COVID-19 δεν θα πρέπει να εισέρχονται στο εργασιακό περιβάλλον, θα πρέπει να αυτο-απομονώνονται, να ακολουθούν τις τοπικές οδηγίες για τη δημόσια υγεία και να ζητούν ιατρική βοήθεια σε περίπτωση επιδείνωσης των συμπτωμάτων τους, σύμφωνα με τις τοπικές οδηγίες.

—	Θα πρέπει ενδεχομένως να παρέχεται ειδική εκπαίδευση για το προσωπικό σχετικά με τα μέτρα ΠΕΛ και με τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται στην περίπτωση πελατών που παρουσιάζουν συμπτώματα συμβατά με την COVID-19.

Διαχείριση:

—

Στα ηλικιωμένα μέλη του προσωπικού και σε εκείνα με προδιάθεση λόγω χρόνιων παθήσεων (π.χ. καρδιαγγειακές και πνευμονικές παθήσεις, ανοσοανεπάρκεια, πρόσφατη αγωγή κατά του καρκίνου) θα πρέπει, όταν αυτό είναι δυνατό, να ανατίθενται δραστηριότητες που μειώνουν την επαφή με τους πελάτες, καθώς είναι γνωστό ότι με τις παθήσεις αυτές κινδυνεύουν περισσότερο η πορεία της μόλυνσης να αποβεί κρίσιμη για τη ζωή τους,, σε περίπτωση που προσβληθούν από την COVID-19.

—	Θα πρέπει ενδεχομένως να λαμβάνονται μέτρα που μειώνουν την παρουσία του προσωπικού στην εγκατάσταση, όπως η τηλεργασία από το σπίτι για όλο το προσωπικό που εκτελεί καθήκοντα που μπορούν να είναι συμβατά με την τηλεργασία.

—	Θα πρέπει να εξετάζεται η πιθανότητα λήψης μέτρων για τη μείωση του αριθμού και της διάρκειας των φυσικών επαφών μεταξύ των ατόμων στην εγκατάσταση, μεταξύ των οποίων οι βάρδιες κατά την εργασία, η λήψη γευμάτων ανά μικρές ομάδες, η χρήση τηλεφώνων και ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας.

Ενημέρωση των πελατών

—

Πριν από την άφιξη σ’ ένα κατάλυμα, οι πελάτες θα πρέπει να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις τρέχουσες οδηγίες από τις τοπικές αρχές δημόσιας υγείας και με τα ειδικά μέτρα που εφαρμόζονται στο κατάλυμα. Οι πελάτες θα πρέπει να ενημερώνονται ότι θα πρέπει να αναβάλουν τη διαμονή τους εάν έχουν συμπτώματα συμβατά με την COVID-19 ή εάν έχουν έρθει σε επαφή με άτομο με COVID-19 ή με συμπτώματα που υποδηλώνουν COVID-19 κατά τις 14 ημέρες πριν από την προγραμματισμένη παραμονή τους.

—

Θα πρέπει να τοποθετείται ειδική σήμανση (ενημερωτικά γραφήματα) ή άλλες προσβάσιμες πληροφορίες —συμπεριλαμβανομένων προσαρμοσμένων εκδοχών για τους πελάτες με προβλήματα όρασης— μπροστά από την είσοδο του καταλύματος, ώστε να ενημερώνονται οι πελάτες σχετικά με τις ενδείξεις και τα συμπτώματα της COVID-19 και να καθοδηγούνται σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν εάν εμφανίσουν συμπτώματα. Το κατάλυμα θα μπορούσε επίσης να παρέχει φυλλάδια με τις πληροφορίες αυτές.

—	Κατά την αναχώρηση, θα πρέπει να ζητείται ρητά από τους πελάτες να ενημερώνουν αμέσως το κατάλυμα εάν εμφανίσουν συμπτώματα που σχετίζονται με την COVID-19, ή εάν το αποτέλεσμα δοκιμασίας στην οποία θα υποβληθούν είναι θετικό στον COVID-19, εντός 14 ημερών από την αναχώρησή τους.

—	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι τα στοιχεία επικοινωνίας των πελατών είναι διαθέσιμα σε περίπτωση που χρειάζονται για την ιχνηλάτηση των επαφών.

Τήρηση φυσικής απόστασης

—

Η μετάδοση του ιού SARS-CoV-2 γίνεται κυρίως μέσω σταγονιδίων της εκπνοής και μέσω άμεσης επαφής με άτομα που έχουν προσβληθεί, καθώς και με έμμεση επαφή με μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα (μικροβιοφόρες επιφάνειες;) στο άμεσο περιβάλλον. Η απόσταση την οποία διασχίζουν τα μεγάλα σταγονίδια της εκπνοής είναι περίπου 1 μέτρο κατά την αναπνοή, 1,5 μέτρο κατά την ομιλία και 2 μέτρα κατά τον βήχα (2).

—	Η εγκατάσταση θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τηρούνται οι φυσικές αποστάσεις, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες οδηγίες, στους κοινόχρηστους χώρους όπου οι πελάτες είναι πιθανό να συγκεντρωθούν για παρατεταμένα διαστήματα (δηλ. περισσότερο από 15 λεπτά).

—	Δεν χρειάζεται να ζητηθεί στους πελάτες που ταξιδεύουν μαζί και μοιράζονται δωμάτια να τηρήσουν φυσική απόσταση μεταξύ τους.

—	Όταν δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η τήρηση φυσικής απόστασης, θα πρέπει ενδεχομένως να λαμβάνονται ειδικά μέτρα για την πρόληψη της εξάπλωσης σταγονιδίων, όπως π.χ. σε χώρους υποδοχής, με την τοποθέτηση προπετασμάτων από γυαλί ή πλαστικό μπροστά στις θυρίδες συναλλαγών (γκισέ).

—

Οι τουριστικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων και των εστιατορίων, θα πρέπει να καθορίσουν έναν μέγιστο αριθμό πελατών που επιτρέπεται σε κάθε εγκατάσταση, καθώς και επαρκή χώρο ώστε να εξασφαλίζεται η απαραίτητη τήρηση της φυσικής απόστασης. Δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση του μέγιστου αριθμού πελατών.

—	Οι εκδηλώσεις για ψυχαγωγικούς σκοπούς θα πρέπει να αναβάλλονται ή να ακυρώνονται, εκτός εάν μπορεί να διασφαλιστεί η τήρηση φυσικής απόστασης.

—	Θα πρέπει ενδεχομένως να προβλεφθούν ειδικές ρυθμίσεις για τα μεταφορικά μέσα ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση της φυσικής απόστασης.

Μέτρα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων

Οι επιχειρήσεις στον τομέα του τουρισμού γενικά προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργούν συναθροίσεις σε κλειστούς (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες) και ανοικτούς (κατασκηνώσεις, παραλίες, πισίνες) χώρους για μεγάλα χρονικά διαστήματα, εντείνοντας έτσι τη δυνατότητα μετάδοσης του ιού. Θα πρέπει ενδεχομένως να τηρούνται οι φυσικές αποστάσεις και να λαμβάνονται ειδικά μέτρα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων (μέτρα ατομικής προστασίας και πρωτόκολλα καθαρισμού και απολύμανσης) σε όλα τα περιβάλλοντα όπου μπορούν να αναμένονται συναθροίσεις (3). Σ’ αυτά τα μέτρα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων περιλαμβάνονται τα εξής:

—

Ορθή αναπνευστική συμπεριφορά

—	Θα πρέπει να ακολουθείται αυστηρά η ορθή αναπνευστική συμπεριφορά: η μύτη και το στόμα πρέπει να καλύπτονται με χαρτομάντιλο κατά το φτέρνισμα ή τον βήχα. Θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα αρκετά καθαρά χαρτομάντιλα, έτοιμα προς χρήση.

—	Τα χαρτομάντιλα θα πρέπει να απορρίπτονται αμέσως μετά τη χρήση τους, ιδανικά σε κάδο με κάλυμμα, και τα χέρια θα πρέπει να πλένονται/καθαρίζονται αμέσως με τη σωστή διαδικασία.

—	Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμα χαρτομάντιλα, συνιστάται ο βήχας ή το φτέρνισμα να γίνεται στην εσωτερική πλευρά του αγκώνα.

—

Υγιεινή των χεριών

—	Η υγιεινή των χεριών αποτελεί ουσιώδες μέτρο ελέγχου για τη μείωση της εξάπλωσης της COVID-19.

—	Θα πρέπει να διατίθενται εύκολα προσβάσιμες εγκαταστάσεις με σαπούνι, χάρτινες πετσέτες μίας χρήσης ή αυτόματους στεγνωτήρες για το στέγνωμα των χεριών, καθώς και αλκοολούχο διάλυμα χεριών (το οποίο να περιέχει τουλάχιστον 70 % αλκοόλη).

—	Σε διάφορους χώρους κάθε τουριστικής εγκατάστασης (π.χ.. στην είσοδο, στις τουαλέτες, στο ταμείο κ.λπ.) θα πρέπει να διατίθεται σήμανση (ενημερωτικά γραφήματα) η οποία να προβάλλει τη σημασία της υγιεινής των χεριών και να εξηγεί τους τρόπους της αποτελεσματικής εφαρμογής της..

—	Η υγιεινή των χεριών θα πρέπει να εφαρμόζεται συχνά.

—

Χρήση μάσκας προσώπου

—	Η χρήση ιατρικής ή αυτοσχέδιας μη ιατρικής μάσκας προσώπου από το προσωπικό και τους πελάτες στις τουριστικές εγκαταστάσεις μπορεί να θεωρηθεί ως μέσο ελέγχου στην πηγή (δηλ. για την πρόληψη της εξάπλωσης των σταγονιδίων από μολυσμένα άτομα με ή χωρίς συμπτώματα) (4).

—	Η χρήση μάσκας προσώπου θα πρέπει να θεωρείται μόνο ως συμπληρωματικό μέτρο, που δεν αντικαθιστά τα βασικά μέτρα πρόληψης.

—	Είναι σημαντική η σωστή χρήση της μάσκας προσώπου. Η μάσκα προσώπου θα πρέπει να καλύπτει πλήρως το πρόσωπο από τη γέφυρα της μύτης έως το πηγούνι.

—	Θα πρέπει να διατίθενται πληροφορίες σχετικά με την σωστή χρήση της μάσκας προσώπου, στις οποίες να τονίζεται η σημασία του καθαρισμού των χεριών με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα χεριών πριν από την τοποθέτηση και ύστερα από την αφαίρεση της μάσκας προσώπου.

—	Οι ιατρικές και οι μη ιατρικές μάσκες προσώπου είναι αποδεκτές στα περιβάλλοντα κοινωνικών συναθροίσεων, ενώ παράλληλα λαμβάνονται υπόψη τα ζητήματα διαθεσιμότητας και εξασφαλίζεται ότι δίνεται προτεραιότητα στις ιατρικές μάσκες προσώπου για χρήση σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης.

—	Η χρήση μασκών υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP) δεν συνιστάται σε περιβάλλοντα κοινωνικών συναθροίσεων, καθώς οι μάσκες αυτές πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης.

—

Αερισμός

—

Ο ανεπαρκής αερισμός των εσωτερικών χώρων συνδέεται με την αυξημένη μετάδοση αναπνευστικών λοιμώξεων (5). Πιστεύεται ότι η COVID-19 μεταδίδεται κατά κύριο λόγο μέσω των σταγονιδίων της εκπνοής. Παραμένει ασαφής ο ρόλος των αερολυμάτων (αεροζόλ), τα οποία μπορεί να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, στη μετάδοση της COVID-19, και, συνεπώς, ο σχετικός ρόλος του αερισμού στην πρόληψη της μετάδοσης της COVID-19 δεν είναι σαφώς καθορισμένος Ωστόσο, πολλά περιστατικά μετάδοσης της COVID-19 έχουν συνδεθεί με την παρουσία σε κλειστούς χώρους. (6). Η συχνότερη ανανέωση του αέρα ανά ώρα και η παροχή όσο το δυνατόν περισσότερου εξωτερικού αέρα είναι πιθανό ότι θα μειώσει τον δυνητικό κίνδυνο μετάδοσης με αερολύματα· αυτό μπορεί να επιτευχθεί με φυσικό ή μηχανικό αερισμό, ανάλογα με την εγκατάσταση. (7).

—	Όταν χρησιμοποιούνται μηχανικά συστήματα αερισμού, έχει ουσιαστική σημασία η συντήρησή τους, ιδίως όσον αφορά τον καθαρισμό και την αλλαγή φίλτρων, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

—

Καθαρισμός και απολύμανση

—	Ο σωστός καθαρισμός και η απολύμανση έχουν μεγάλη σημασία στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 (8).

—

Οι επιφάνειες που αγγίζονται συχνά θα πρέπει να καθαρίζονται όσο το δυνατόν πιο συχνά (τουλάχιστον καθημερινά και, εάν είναι δυνατό, συχνότερα). Μεταξύ των παραδείγματα των επιφανειών αυτών συγκαταλέγονται τα πόμολα και οι χειρολαβές για το άνοιγμα των πορτών, οι καρέκλες και οι βραχίονες των πολυθρονών, οι οριζόντιες επιφάνειες των τραπεζιών, οι διακόπτες φωτισμού, οι χειρολισθήρες (κουπαστές), οι μπαταρίες βρύσης, τα κουμπιά των ανελκυστήρων κ.λπ.

—	Η επιβίωση του ιού σε επιφάνειες εξαρτάται από το υλικό της επιφάνειας· έχει διαπιστωθεί ότι οι επιφάνειες από χαλκό είναι αυτές στις οποίες η επιβίωση του ιού είναι η βραχύτερη. (9).

—	Συνιστάται ο σχολαστικός καθαρισμός με συνήθη απορρυπαντικά και ο αυξημένος αερισμός των δωματίων για τουλάχιστον μία ώρα ύστερα από την αναχώρηση των πελατών.

—	Τα συνήθη απορρυπαντικά επαρκούν για τον συνήθη καθαρισμό.

—	Ο καθαριστικός εξοπλισμός θα πρέπει να καθαρίζεται σωστά στο τέλος κάθε κύκλου καθαρισμού.

—	Η υγιεινή των χεριών θα πρέπει να εφαρμόζεται μετά τον καθαρισμό.

—	Για τη διαχείριση των αποβλήτων ακολουθούνται οι συνήθεις διαδικασίες. Τα απόβλητα που παράγονται κατά τη διάρκεια του καθαρισμού θα πρέπει να τοποθετούνται σε κάδο που δεν υφίσταται διαλογή.

—	Για το πλύσιμο των σεντονιών/μαξιλαροθηκών, των πετσετών και των τραπεζομάντηλων ακολουθούνται οι συνήθεις διαδικασίες.

Όταν υπάρχουν υπόνοιες ότι κάποιος έχει μολυνθεί με COVID-19, υποβάλλεται σε εξέταση, ιχνηλατούνται οι επαφές του, απομονώνεται και τίθεται σε καραντίνα

Στην περίπτωση που υπάρχουν υπόνοιες για κρούσμα COVID-19 μεταξύ των πελατών ή των μελών του προσωπικού όταν αυτά εργάζονται, η εγκατάσταση θα πρέπει να ενεργοποιήσει το δικό της τοπικό σχέδιο δράσης (10).

Θα πρέπει να ζητηθεί αμέσως από το άτομο για το οποίο υπάρχουν υπόνοιες ότι αποτελεί κρούσμα να φορέσει μάσκα και να ακολουθήσει τον κώδικα συμπεριφοράς για την αναπνοή και την υγιεινή των χεριών. Το άτομο αυτό θα πρέπει να απομακρύνεται από τα άλλα άτομα τουλάχιστον κατά 2 μέτρα και να τίθεται σε απομόνωση σε δικό του δωμάτιο με ιδιωτικό μπάνιο, όταν αυτό είναι δυνατό.

Το εικαζόμενο κρούσμα, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, θα πρέπει να κοινοποιείται στις τοπικές ιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες θα δώσουν συμβουλές σχετικά με τη διενέργεια ή εξέτασης και την περαιτέρω διαχείριση και μετεγκατάσταση του πιθανώς μολυσμένου ατόμου σε χώρο περίθαλψης (π.χ. νοσοκομείο), εάν αυτό θεωρηθεί αναγκαίο και σύμφωνα με τις τοπικές διαδικασίες ιατρικής περίθαλψης.

Εάν το εικαζόμενο κρούσμα θεωρηθεί πιθανό κρούσμα ή εάν επιβεβαιωθεί, τότε οι τοπικές δημόσιες υγειονομικές αρχές ειδοποιούνται και παρέχουν συμβουλές σχετικά με το κατά πόσον θα πρέπει να ιχνηλατηθούν οι επαφές του μολυσμένου ατόμου. Η ιχνηλάτηση των επαφών γενικά ξεκινάει αμέσως μόλις κοινοποιηθεί ένα πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα και αποτελεί συνήθως ευθύνη των τοπικών αρχών δημόσιας υγείας. Θα ζητηθεί από τις τουριστικές εγκαταστάσεις να συνεργαστούν, παρέχοντας κάθε αναγκαία πληροφορία σχετικά με τους άλλους πελάτες ή τα μέλη του προσωπικού που ενδέχεται να έχουν έλθει σε επαφή με το κρούσμα στην εγκατάσταση, 2 ημέρες πριν έως και 14 ημέρες ύστερα από την εμφάνιση των συμπτωμάτων του ατόμου που έχει μολυνθεί.

Τα μέλη του προσωπικού που παρουσιάζουν συμπτώματα θα πρέπει να απομονώνονται στο σπίτι και να ζητούν ιατρική φροντίδα.

Σε περίπτωση που εικαζόμενο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 βρέθηκε σε εσωτερικό χώρο, ο χώρος αυτός θα πρέπει πρώτα να αεριστεί καλά για τουλάχιστον 1 ώρα, μετά να καθαριστεί προσεκτικά με ουδέτερο απορρυπαντικό, και στη συνέχεια να απολυμανθούν οι επιφάνειες με τη χρήση απολυμαντικού, αποτελεσματικού κατά των ιών. Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαλύματα υποχλωριώδους νατρίου με περιεκτικότητα 0,05 – 0,1 % ή προϊόντα με βάση την αιθανόλη (με περιεκτικότητα τουλάχιστον 70 %) για την απολύμανση μετά τον καθαρισμό με ουδέτερο απορρυπαντικό. Όλα τα δυνητικά μολυσμένα υφάσματα (π.χ. πετσέτες, σεντόνια/μαξιλαροθήκες, κουρτίνες, τραπεζομάντηλα κ.λπ.) θα πρέπει να πλένονται σε κύκλο ζεστού νερού (90°C) με σύνηθες απορρυπαντικό πλυντηρίου. Εάν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κύκλος ζεστού νερού λόγω των χαρακτηριστικών του υλικού, πρέπει να προστίθενται στον κύκλο πλύσης προϊόντα λεύκανσης ή άλλα προϊόντα πλυντηρίου για την απολύμανση των υφασμάτων.

Καθορισμός ειδικών συστάσεων για ξενοδοχεία

Συνιστάται η λήψη των ακόλουθων μέτρων για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα μετάδοσης της COVID-19:

Διοίκηση/διαχείριση

α)	Θα πρέπει να καταρτιστεί ένα σχέδιο ετοιμότητας με μέτρα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων για τη COVID-19, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές δημόσιας υγείας.

β)	Θα πρέπει να ακολουθούνται προσεκτικά οι συστάσεις των αρχών δημόσιας υγείας, ώστε να εξασφαλίζεται η επίγνωση της τρέχουσας κατάστασης και η εκτίμηση του κινδύνου μόλυνσης για το προσωπικό και τους πελάτες.

γ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η επιμόρφωση του προσωπικού όσον αφορά τις διαδικασίες πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένων της διαχείρισης των εικαζόμενων κρουσμάτων COVID-19, της απολύμανσης και καθαρισμού και της σωστής χρήσης της μάσκας προσώπου.

δ)

Θα πρέπει να καθοριστεί όριο στον αριθμό των πελατών που βρίσκονται ανά πάσα στιγμή στους κοινόχρηστους χώρους, ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση της φυσικής απόστασης σύμφωνα με τις οδηγίες σχετικά με την τήρηση φυσικών αποστάσεων και τις μαζικές συναθροίσεις. Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι ο επιτρεπόμενος αριθμός πελατών είναι σύμφωνος με τις τοπικές συστάσεις δημόσιας υγείας όσον αφορά τις συναθροίσεις.

ε)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα του ενημερωτικού υλικού για τους πελάτες, το οποίο να περιγράφει τα συμπτώματα της COVID-19, καθώς και να περιέχει οδηγίες σε περίπτωση ασθένειας, τις τοπικές διαδικασίες, οδηγίες για την υγιεινή των χεριών και τη σωστή χρήση των μασκών προσώπου.

στ)	Θα πρέπει να χρησιμοποιείται σήμανση (π.χ. ανακοινώσεις στους τοίχους σε δημόσιους χώρους και αίθουσες) για την ενημέρωση των πελατών σχετικά με τις διαδικασίες που ελαχιστοποιούν την επαφή μεταξύ του προσωπικού και των πελατών.

ζ)	Θα πρέπει ενδεχομένως να ακυρώνονται οι δραστηριότητες σε κλειστούς χώρους στους οποίους δεν μπορεί να διασφαλιστεί η τήρηση της φυσικής απόστασης, ιδίως όταν είναι δυνατό οι δραστηριότητες αυτές να πραγματοποιηθούν σε εξωτερικούς χώρους.

Χώρος υποδοχής και υπηρεσίες θυρωρείου

α)	Θα πρέπει να υπάρχει πάντα διαθέσιμο αλκοολούχο απολυμαντικό χεριών.

β)

Θα πρέπει ενδεχομένως να εφαρμόζονται λύσεις όπως η διαδικτυακή διαδικασία άφιξης και αναχώρησης, ώστε να ελαχιστοποιείται η επαφή μεταξύ πελατών και προσωπικού. Εάν η διαδικασία άφιξης γίνεται από τον ίδιο τον πελάτη με τη χρήση οθόνης αφής ή πληκτρολογίου, θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο τακτικός καθαρισμός των συσκευών αυτών ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος μετάδοσης.

γ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι τηρείται η φυσική απόσταση μεταξύ, αφενός, του υπαλλήλου υποδοχής και του λοιπού προσωπικού και, αφετέρου, των πελατών, ιδανικά με ένα πλαστικό ή γυάλινο διαχωριστικό προπέτασμα.

δ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τήρηση της φυσικής απόστασης μεταξύ των πελατών, π.χ. με τη χρήση σήμανσης στο έδαφος.

Εστιατόρια, αίθουσες πρωινού και δείπνου, και μπαρ

α)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών και η σήμανση στην είσοδο με την οποία να υπενθυμίζεται η υγιεινή των χεριών.

β)

Όταν είναι δυνατόν, το γεύμα θα πρέπει να σερβίρεται στους πελάτες αντί της αυτοεξυπηρέτησης από τον μπουφέ. Εάν το σερβίρισμα στο τραπέζι δεν είναι δυνατό, τότε θα πρέπει να ενισχύονται τα μέτρα υγιεινής και θα πρέπει να υπενθυμίζεται στους πελάτες να χρησιμοποιούν απολυμαντικό χεριών κατά την είσοδο στο εστιατόριο, κατά το σερβίρισμά τους στον μπουφέ και αφού έχουν σερβιριστεί στον μπουφέ.

γ)	Εάν χρησιμοποιείται ο μπουφές αυτοεξυπηρέτησης, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τήρηση των φυσικών αποστάσεων στον χώρο αυτόν.

δ)	Θα πρέπει να περιορίζεται ο αριθμός των πελατών που είναι παρόντες στην εγκατάσταση ανά πάσα στιγμή, ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των φυσικών αποστάσεων.

ε)	Θα πρέπει να αποφεύγεται η αναμονή στην ουρά, ή, εάν αυτό δεν είναι δυνατό, να εξασφαλίζεται η φυσική απόσταση στην ουρά, π.χ. με τη χρήση σήμανσης στο έδαφος.

στ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται φυσική απόσταση 2 μέτρων μεταξύ τραπεζιών.

ζ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται επαρκής αερισμός, σύμφωνα με τις οδηγίες για τον αερισμό των εστιατορίων, τόσο όσον αφορά την ανανέωση του αέρα ανά ώρα όσο και την παροχή εξωτερικού αέρα ανά ώρα.

η)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι τα φίλτρα κλιματισμού καθαρίζονται τακτικά σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

θ)	Όταν χρησιμοποιείται κλιματιζόμενος αέρας για αερισμό, θα πρέπει να ελαχιστοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο η ανακυκλοφορία του αέρα.

ι)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο τακτικός καθαρισμός με σύνηθες απορρυπαντικό των επιφανειών που αγγίζονται συχνά.

Χώροι άθλησης

α)	Θα πρέπει να υπάρχει πάντα διαθέσιμο αλκοολούχο απολυμαντικό χεριών.

β)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο καθαρισμός του εξοπλισμού, και ιδίως των επιφανειών επαφής (όπως οι χειρολαβές), αφού χρησιμοποιηθεί από κάθε πελάτη, με την παροχή των κατάλληλων καθαριστικών μέσων.

γ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τήρηση των φυσικών αποστάσεων μεταξύ πελατών.

δ)	Θα πρέπει να περιορίζεται η είσοδος πελατών ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των φυσικών αποστάσεων.

ε)	Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση των αποδυτηρίων και οι πελάτες θα πρέπει να παροτρύνονται να αλλάζουν στον χώρο τους.

Κέντρα ευεξίας (spa) / ιαματικά λουτρά και κλειστές πισίνες

α)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών και η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις για το πλύσιμο των χεριών.

β)

Επειδή δεν μπορεί να αποφευχθεί η φυσική επαφή κατά τη διάρκεια των περιποιήσεων/θεραπειών και δεν μπορεί να εφαρμοστεί η τήρηση φυσικής απόστασης μεταξύ του προσώπου που παρέχει την περιποίηση / θεραπεία και του πελάτη, θα πρέπει να συνιστάται η χρήση μάσκας προσώπου από τον πάροχο και από τον πελάτη.

γ)	Συνιστάται η χρήση απολυμαντικού χεριών ή το πλύσιμο των χεριών πριν από και μετά κάθε περιποίηση/θεραπεία.

δ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τακτική συντήρηση και ο καθαρισμός του περιβάλλοντος των εγκαταστάσεων αυτών.

Υπαίθριες εγκαταστάσεις (ανοικτές πισίνες, παραλία, παιδικές χαρές)

α)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών και η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις για το πλύσιμο των χεριών.

β)	Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η τήρηση φυσικής απόστασης 2 μέτρων μεταξύ τραπεζιών, συνόλων σεζλόνγκ στην παραλία, πελατών κατά τις διάφορες δραστηριότητες και στην πισίνα.

γ)	Οι πελάτες που μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο μπορούν να μοιραστούν τραπέζια, σύνολα σεζλόνγκ κ.λπ.

δ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τακτική συντήρηση και ο καθαρισμός του περιβάλλοντος των εγκαταστάσεων αυτών.

Εσωτερικοί χώροι ψυχαγωγίας παιδιών (π.χ. χώροι φύλαξης παιδιών σε ξενοδοχεία)

α)	Επειδή δεν μπορεί να αποφευχθεί η φυσική επαφή και δεν μπορεί να εφαρμοστεί η τήρηση φυσικών αποστάσεων, θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσον οι εν λόγω εγκαταστάσεις θα πρέπει να παραμείνουν ανοικτές.

Εάν οι εγκαταστάσεις παραμείνουν ανοικτές:

α)	Το προσωπικό που φροντίζει τα παιδιά θα πρέπει ενδεχομένως να φορά μάσκες προσώπου.

β)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών και η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις για το πλύσιμο των χεριών.

γ)	Θα πρέπει να περιορίζεται ο αριθμός των παιδιών που επισκέπτονται τον χώρο ανά πάσα στιγμή.

δ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο τακτικός καθαρισμός με σύνηθες απορρυπαντικό των επιφανειών που αγγίζονται συχνά.

Αίθουσες διαλέξεων και συνεδριάσεων

α)	Οι αίθουσες διαλέξεων και συνεδριάσεων θα πρέπει να ακολουθούν τις τοπικές οδηγίες σχετικά με τον αριθμό των επιτρεπόμενων συμμετεχόντων.

β)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διαθεσιμότητα αλκοολούχου απολυμαντικού χεριών και η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις για το πλύσιμο των χεριών.

γ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τήρηση των φυσικών αποστάσεων μεταξύ των συμμετεχόντων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC).

Τουαλέτες

α)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη διαθεσιμότητα σαπουνιού και νερού, καθώς και χάρτινων πετσετών μίας χρήσης ή αυτόματων στεγνωτήρων για το στέγνωμα των χεριών.

10.

Ανελκυστήρες

α)

Συνιστάται να αποθαρρύνεται όσο το δυνατό περισσότερο η από κοινού χρήση του ανελκυστήρα από άτομα που δεν μοιράζονται δωμάτιο, ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση της φυσικής απόστασης. Για τη χρήση των ανελκυστήρων θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στα άτομα με σωματικές δυσκολίες και σε όσους μεταφέρουν αποσκευές.

β)	Τα άτομα θα πρέπει να ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν τις σκάλες, εφόσον αυτό είναι δυνατό και πρακτικό (π.χ. σε κτίρια με λίγους ορόφους).

γ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο τακτικός καθαρισμός των επιφανειών που αγγίζονται συχνά (κουμπιά και κουπαστές των ανελκυστήρων)

δ)	Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο σωστός αερισμός του ανελκυστήρα, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και τους κανονισμούς δόμησης.

11.

Ευπαθείς πελάτες

α)

Οι ευπαθείς πελάτες πρέπει να αποθαρρύνονται από συμμετοχή σε δραστηριότητες όπου η δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η τήρηση φυσικής απόστασης ανά πάσα στιγμή και ιδίως όταν οι δραστηριότητες αυτές πραγματοποιούνται σε κλειστούς χώρους και θα πρέπει να εφαρμόζονται σχολαστικά η τήρηση φυσικής απόστασης και η υγιεινή των χεριών. Θα πρέπει να εξετάζεται ως εναλλακτική επιλογή η παροχή γευμάτων στο δωμάτιο για την περαιτέρω προστασία των ευπαθών πελατών.

12.

Εκδηλώσεις στον χώρο της εγκατάστασης

α)	Θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο ακύρωσης εκδηλώσεων με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων (π.χ. συναυλίες) και πάντα να ακολουθούνται στενά οι εθνικές και τοπικές συστάσεις δημόσιας υγείας όσον αφορά τον επιτρεπόμενο αριθμό συμμετεχόντων.

Έγγραφα για συμπληρωματικές πληροφορίες

Infection prevention and control during health care when COVID-19 is suspected: interim guidance. [Πρόληψη και έλεγχος των λοιμώξεων κατά την υγειονομική περίθαλψη όταν υπάρχουν υπόνοιες για COVID-19: προσωρινή καθοδήγηση]. Γενεύη: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας· 2020

https://www.who.int/publications-detail/infection-prevention-and-control-during-health-care-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected-20200125

Water, sanitation, hygiene and waste management for COVID-19: Interim guidance [Ύδρευση, αποχέτευση, υγιεινή και διαχείριση αποβλήτων για τη νόσο COVID-19: προσωρινή καθοδήγηση]. https://www.who.int/publications-detail/water-sanitation-hygiene-and-waste-management-for-covid-19

Global surveillance for COVID-19 caused by human infection with COVID-19 virus: interim guidance [Παγκόσμια επιτήρηση της νόσου COVID-19 που προκαλείται από την ανθρώπινη μόλυνση με τον ιό της νόσου COVID-19: προσωρινή καθοδήγηση]. Γενεύη: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας· 2020 https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/surveillance-and-case-definitions

Considerations for quarantine of individuals in the context of containment for coronavirus disease (COVID-19): interim guidance [ Σκέψεις σχετικά με την καραντίνα των ατόμων στο πλαίσιο της ανάσχεσης της νόσου COVID-19 που προκαλείται από τον κορονοϊό: προσωρινή καθοδήγηση]. Γενεύη: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας· 2020 https://www.who.int/publications-detail/considerations-for-quarantine-of-individuals-in-the-context-of-containment-for-coronavirus-disease-(covid-19)

(1) Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία: COVID-19: οδηγίες για τον χώρο εργασίας [διαδίκτυο] [Επικαιροποίηση στις 20 Απριλίου 2020· τελευταία πρόσβαση και παράθεση 4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://oshwiki.eu/wiki/COVID-19:_guidance_for_the_workplace#See

(2) Bourouiba L. Turbulent Gas Clouds and Respiratory Pathogen Emissions: Potential Implications for Reducing Transmission of COVID-19 [Τυρβώδη νέφη αερίων και αναπνευστικές εκπομπές παθογόνων: δυνητικές συνέπειες για τη μείωση της μετάδοσης της νόσου COVID-19 ] Jama. 26 Μαρτίου 2020.

(3) Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων Infection prevention and control in the household management of people with suspected or confirmed coronavirus disease (COVID-19) [Πρόληψη και έλεγχος των λοιμώξεων στη διαχείριση του νοικοκυριού ατόμων με εικαζόμενη ή επιβεβαιωμένη νόσο COVID-19 – διαδίκτυο]. 31 Μαρτίου 2020 [4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Home-care-of-COVID-19-patients-2020-03-31.pdf

(4) Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων. Using face masks in the community. Reducing COVID-19 transmission from potentially asymptomatic or pre-symptomatic people through the use of face masks [Η χρήση μασκών προσώπου στην κοινότητα. Μείωση της μετάδοσης της COVID-19 από δυνητικά ασυμπτωματικά ή προσυμπτωματικά άτομα μέσω της χρήσης μάσκας προσώπου – διαδίκτυο]. 8 Απριλίου 2020 [4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-use-face-masks-community.pdf

(5) Knibbs LD, Morawska L, Bell SC, Grzybowski P. Room ventilation and the risk of airborne infection transmission in 3 health care settings within a large teaching hospital. [Αερισμός δωματίων και κίνδυνος μετάδοσης αερογενώς μεταδιδόμενης λοίμωξης σε 3 περιβάλλοντα ιατρικής περίθαλψης εντός μεγάλου πανεπιστημιακού νοσοκομείου]. Am J Infect Control. Δεκέμβριος 2011· 39(10):866-72.

(6) Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων. Using face masks in the community. Reducing COVID-19 transmission from potentially asymptomatic or pre-symptomatic people through the use of face masks [Η χρήση μασκών προσώπου στην κοινότητα. Μείωση της μετάδοσης της COVID-19 από δυνητικά ασυμπτωματικά ή προσυμπτωματικά άτομα μέσω της χρήσης μάσκας προσώπου – διαδίκτυο]. 8 Απριλίου 2020 [4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-use-face-masks-community.pdf

Knibbs LD, Morawska L, Bell SC, Grzybowski P. Room ventilation and the risk of airborne infection transmission in 3 health care settings within a large teaching hospital. [Αερισμός δωματίων και κίνδυνος μετάδοσης αερογενώς μεταδιδόμενης λοίμωξης σε 3 περιβάλλοντα ιατρικής περίθαλψης εντός μεγάλου πανεπιστημιακού νοσοκομείου]. Am J Infect Control. Δεκέμβριος 2011· 39(10):866-72.

Lu J, Gu J, Li K, Xu C, Su W, Lai Z, et al. COVID-19 Outbreak Associated with Air Conditioning in Restaurant [Έξαρση κρουσμάτων COVID-19 συνδεόμενων με κλιματισμό σε εστιατόρια], Guangzhou, Κίνα, 2020. Emerg Infect Dis. 2 Απριλίου 2020· 26(7).

(7) Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Natural Ventilation for Infection Control in Health-Care Settings [Φυσικός αερισμός για τον έλεγχο των λοιμώξεων σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης – διαδίκτυο]. 2009 [επικαιροποίηση 4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44167/9789241547857_eng.pdf?sequence=1

Federation of European Heating VaACA [Ομοσπονδία Ενώσεων Θέρμανσης, Αερισμού και Κλιματισμού]. How to operate and use building services in order to prevent the spread of the coronavirus disease (COVID-19) virus (SARS-CoV-2) in workplaces [Τρόπος λειτουργίας και χρήσης των κατασκευαστικών υπηρεσιών για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού της νόσου COVID-19 (ιός SARS-CoV-2) στους χώρους εργασίας – διαδίκτυο]. [Επικαιροποίηση 17 Μαρτίου 2020· παραπομπή 4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.rehva.eu/fileadmin/user_upload/REHVA_covid_guidance_document_2020-03-17_final.pdf

(8) Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC): Disinfection of environments in healthcare and nonhealthcare settings potentially contaminated with SARS-CoV-2 [Απολύμανση του περιβάλλοντος σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης και άλλους χώρους που έχουν δυνητικά μολυνθεί με τον ιό SARS-CoV-2]. Στοκχόλμη: ECDC; 2020 [26 Απριλίου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/disinfection-environments-covid-19#no-link

(9) Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Natural Ventilation for Infection Control in Health-Care Settings [Φυσικός αερισμός για τον έλεγχο των λοιμώξεων σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης – διαδίκτυο]. 2009 [επικαιροποίηση 4 Μαΐου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44167/9789241547857_eng.pdf?sequence=1

(10) Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC): Contact tracing: Public health management of persons, including healthcare workers, having had contact with COVID-19 cases in the European Union [Ιχνηλάτηση επαφών: Διαχείριση δημόσιας υγείας των ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στην υγειονομική περίθαλψη, που έχουν έρθει σε επαφή με κρούσματα COVID-19 στην Ευρωπαϊκή Ένωση]. Στοκχόλμη: ECDC· [27 Απριλίου 2020]. Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-contact-tracing-public-health-management

15.5.2020

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 169/17

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Κατευθυντήριες γραμμές για τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας — COVID-19

(2020/C 169/02)

I. Εισαγωγή

Η έξαρση της νόσου COVID-19 έχει σημαντικό αντίκτυπο στις μεταφορές και τη συνδεσιμότητα στην ΕΕ. Τα μέτρα για την ανάσχεση της έξαρσης είχαν ως αποτέλεσμα δραστική μείωση της δραστηριότητας στον τομέα των μεταφορών, ιδίως στις επιβατικές μεταφορές (1). Οι εμπορευματικές ροές επηρεάστηκαν λιγότερο, εν μέρει χάρη στις συλλογικές προσπάθειες της ΕΕ ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα εμπορεύματα συνεχίζουν να μεταφέρονται, παρά το γεγονός ότι σημειώθηκε μείωση λόγω της φθίνουσας οικονομικής δραστηριότητας και της διακοπής των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Η Επιτροπή εξέδωσε οδηγίες σχετικά με τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στα μη αναγκαία ταξίδια (2) και πρότεινε μέτρα συγκεκριμένα για τις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης των συνόρων (3), όσον αφορά την εφαρμογή των «πράσινων λωρίδων» διέλευσης των συνόρων για τις μεταφορές εμπορευμάτων (4), όσον αφορά τη διευκόλυνση των εμπορευματικών αερομεταφορών (5), και σχετικά με τους ναυτικούς, τους επιβάτες και άλλα πρόσωπα που επιβαίνουν σε πλοία (6). Η Επιτροπή έχει προσφέρει καθοδήγηση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο προστασίας των εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών και των επιβατών, με παράλληλη διατήρηση της μεταφοράς των εμπορευμάτων.

Εφόσον εξακολουθούν να ισχύουν περιορισμοί στην κυκλοφορία των προσώπων και είναι ακόμη πιθανό να επηρεαστούν οι εμπορευματικές ροές, τα εν λόγω μέτρα και συστάσεις σχετικά με τη ροή των εμπορευμάτων, την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων σε κρίσιμης σημασίας επαγγέλματα (7), τη διέλευση και τον επαναπατρισμό των επιβατών και των πληρωμάτων θα πρέπει να συνεχίσουν να εφαρμόζονται με συνέπεια και με συντονισμένο τρόπο από όλα τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το δίκτυο εθνικών σημείων επαφής για τις μεταφορές στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της COVID-19 που συντονίζεται από την Επιτροπή.

Καθώς η κατάσταση της δημόσιας υγείας αρχίζει να βελτιώνεται, θα είναι σημαντικό οι υπηρεσίες μεταφορών και η συνδεσιμότητα να αποκατασταθούν σταδιακά εντός των ορίων που το επιτρέπουν οι επιδημιολογικές συνθήκες, δεδομένου ότι αποτελούν καταλυτικούς παράγοντες της ΕΕ και της παγκόσμιας οικονομίας, και θεμελιώδες μέρος της καθημερινής ζωής των πολιτών της ΕΕ.

Στις 15 Απριλίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υπέβαλε έναν κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας (8) με συστάσεις για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19. Στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτης πορείας ανακοινώθηκε ότι η Επιτροπή θα «παρουσιάσει επίσης λεπτομερέστερες οδηγίες για την προοδευτική αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών, της συνδεσιμότητας και της ελεύθερης κυκλοφορίας, αμέσως μόλις το επιτρέψει η υγειονομική κατάσταση, ενόψει επίσης και του προγραμματισμού των ταξιδιών θερινών διακοπών».

Η υγεία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στις μεταφορές και των επιβατών, εξακολουθεί να είναι η βασική προτεραιότητα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε ευπαθείς πληθυσμούς, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με υποκείμενες ιατρικές παθήσεις, ενώ παράλληλα θα προστατεύεται η ιδιωτικότητά τους. Συνεπώς, η χαλάρωση των ταξιδιωτικών και των επιχειρησιακών περιορισμών θα πρέπει να είναι σταδιακή ώστε να προστατεύεται η υγεία και να διασφαλίζεται ότι τα συστήματα και οι υπηρεσίες μεταφορών, καθώς και άλλα σχετικά συστήματα (π.χ. οι συνοριακοί έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα), μπορούν να αναπροσαρμοστούν σε υψηλότερους όγκους εμπορευμάτων και επιβατών. Η χαλάρωση αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται από εκστρατείες ενημέρωσης που θα επικαιροποιούνται συνεχώς, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα άτομα που ταξιδεύουν μπορούν να σχεδιάζουν και να ενεργούν με βάση την πλήρη επίγνωση της κατάστασης και ότι, ως εκ τούτου, φέρουν ατομική ευθύνη να τηρούν τις συστάσεις για την υγεία όταν ταξιδεύουν.

Η σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας θα εξαρτηθεί πλήρως από την προσέγγιση που θα υιοθετηθεί σε σχέση με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, από τις επιδημιολογικές εκτιμήσεις, καθώς και από τις συμβουλές ειδικών ιατρών όσον αφορά τις απαραίτητες προφυλάξεις για την προστασία της ατομικής και της δημόσιας υγείας. Ως εκ τούτου, οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και τη συνδεσιμότητα δεν θίγουν τις εν λόγω πολιτικές και θα πρέπει να παραμείνουν πλήρως ευθυγραμμισμένες και συνεπείς μ’ αυτές, ενώ παράλληλα θα πρέπει να εφαρμοστούν στο πλαίσιο του κοινού ευρωπαϊκού χάρτη πορείας.

Παρέχουν ένα κοινό πλαίσιο ώστε, κατά τη σταδιακή αποκατάσταση της συνδεσιμότητας, να δοθεί στήριξη στις αρχές, τα ενδιαφερόμενα μέρη, τους κοινωνικούς εταίρους και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των μεταφορών. Οι κατευθυντήριες γραμμές αποτελούνται από γενικές αρχές που ισχύουν για όλες τις υπηρεσίες μεταφορών και από ειδικές συστάσεις που έχουν σχεδιαστεί ώστε να λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε τρόπου μεταφοράς και να είναι ρεαλιστικές και πρακτικές. Στόχος τους είναι να παράσχουν περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο της προοδευτικής αποκατάστασης των υπηρεσιών μεταφορών, της συνδεσιμότητας και της ελεύθερης κυκλοφορίας, όσο πιο άμεσα το επιτρέπει η υγειονομική κατάσταση, ενώ παράλληλα προστατεύονται η υγεία των εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών, καθώς και η υγεία των επιβατών. Θα πρέπει να εφαρμόζονται για τις μεταφορές εντός των κρατών μελών και μεταξύ αυτών. Ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη του διασυνοριακού χαρακτήρα των μεταφορών, οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να εφαρμόζονται επαρκώς στις υπηρεσίες μεταφορών μεταξύ κρατών μελών, αφενός, και τρίτων χωρών, αφετέρου, μόλις το επιτρέψει η επιδημιολογική κατάσταση.

Η έξαρση της νόσου COVID-19 έχει επηρεάσει ολόκληρη την ΕΕ, αλλά οι επιπτώσεις της διαφέρουν μεταξύ κρατών μελών, περιφερειών και περιοχών. Για να αποκατασταθεί η συνδεσιμότητα σε ολόκληρη την ΕΕ κατά τρόπο ασφαλή για όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα και για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στις υπηρεσίες μεταφορών, τα κράτη μέλη, και τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ θα πρέπει να συνεργάζονται στενά. Όπως και για κάθε άλλη δραστηριότητα, δεν είναι εφικτό να επιτευχθεί ένα εντελώς ακίνδυνο περιβάλλον για ταξίδια, αλλά οι κίνδυνοι θα πρέπει να ελαχιστοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο καθ’ όλη τη διάρκεια της έξαρσης. Έως ότου αναπτυχθεί και καταστεί ευρέως διαθέσιμο ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, εξακολουθεί να είναι δυνατή η εμφάνιση δεύτερου κύματος λοιμώξεων ή εστιών κρουσμάτων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καταρτιστούν κατάλληλα σχέδια για την ενδεχόμενη επαναφορά των μέτρων, εάν χρειαστεί.

10.

Δεδομένης της παγκόσμιας έκτασης της έξαρσης COVID-19 και του διεθνούς χαρακτήρα των υπηρεσιών μεταφορών, είναι απαραίτητο ένα πλαίσιο για την αμοιβαία αποδοχή της υγειονομικής κατάστασης και των ισχυόντων μέτρων μεταξύ χωρών, περιφερειών και περιοχών, άρα και μεταξύ κρατών μελών, καθώς και μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών, για τη σταδιακή, έγκαιρη και ασφαλή αποκατάσταση των ευρωπαϊκών αλλά και των παγκόσμιων μεταφορικών συστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρμόδιες αρχές στην ΕΕ θα πρέπει να συνεργάζονται, όσο το δυνατόν περισσότερο, με τρίτες χώρες και διεθνείς τομεακούς οργανισμούς (9). Ως εκ τούτου, τα μέτρα θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται, όσο το δυνατόν περισσότερο, ως προς τους στόχους και τα αποτελέσματά τους, και θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά ως ισοδύναμα.

11.

Όπως αναφέρεται στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας, οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές είναι επίσης σημαντικές ενόψει της περιόδου των θερινών διακοπών και του προγραμματισμού των σχετικών ταξιδιωτικών ρυθμίσεων. Ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό τομέα της οικονομίας της ΕΕ και συνδέεται άρρηκτα με τις μεταφορές και τις μετακινήσεις, καθώς βασίζεται στη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών ως προϋπόθεση και θεμελιώδη παράγοντα για την ύπαρξη του τουρισμού. Συνεπώς, η έγκαιρη αποκατάσταση επαρκούς συνδεσιμότητας θα έχει καθοριστική σημασία για τη σταδιακή αποκατάσταση του τουρισμού.

II. Αρχές για την ασφαλή και σταδιακή αποκατάσταση των επιβατικών μεταφορών

α) Γενικές αρχές για την αποκατάσταση της συνδεσιμότητας

12.

Όλες οι υπηρεσίες μεταφορών θα πρέπει να ξεκινήσουν σταδιακά να επαναλειτουργούν κατά προτεραιότητα, με την προϋπόθεση ότι πράγματι εφαρμόζονται αναλογικά και αποτελεσματικά μέτρα με στόχο να προστατεύεται η υγεία των εργαζομένων στις μεταφορές και των επιβατών. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συνάδουν με τα γενικά κριτήρια, τις αρχές και τις συστάσεις που περιέχονται στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας, ιδίως όσον αφορά την επιδημιολογική κατάσταση και τις πολιτικές για τους συνοριακούς ελέγχους και τους περιορισμούς στις μετακινήσεις και στα ταξίδια.

13.

Κατά συνέπεια, τα μέτρα που ενδέχεται να περιορίζουν τις μεταφορικές δραστηριότητες, καθώς και τα μέτρα προστασίας και πρόληψης σε σχέση με την υγεία, θα πρέπει να παραμείνουν περιορισμένα, ως προς το πεδίο εφαρμογής και τη διάρκειά τους, εντός του αναγκαίου ορίου για την προστασία της δημόσιας υγείας. Όλα τα μέτρα, εκτός του ότι θα είναι αναλογικά, θα πρέπει να είναι επίσης δεόντως αιτιολογημένα, διαφανή, συναφή και ειδικά για τον κάθε τρόπο μεταφοράς, θα πρέπει να μην εισάγουν διακρίσεις και θα πρέπει να διατηρούν ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα μέτρα αυτά θα συμμορφώνονται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και με όλα τα άλλα στοιχεία της ενωσιακής νομοθεσίας.

14.

Τα μέτρα θα πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς ώστε να μπορούν, εάν κριθεί σκόπιμο, να επαναξιολογηθούν και να αναπροσαρμοστούν, με βάση τη σχετική εμπειρογνωσία και τις συναφείς εκτιμήσεις, με στόχο να παραμένουν αναλογικά προς το εκάστοτε επίπεδο των αναγκών της δημόσιας υγείας. Καθώς καθίστανται διαθέσιμες νέες και αποδοτικότερες λύσεις, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή τους, ώστε να καταστεί δυνατό να διακοπούν τα λιγότερο αποδοτικά ή πιο επαχθή μέτρα. Θα πρέπει να τηρείται η αρχή της οικονομικής αποδοτικότητας. Αυτό σημαίνει ότι, εάν υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες επιλογές για την επίτευξη συγκρίσιμων αποτελεσμάτων όσον αφορά τη διασφάλιση της υγείας των εργαζομένων στις μεταφορές και των επιβατών, θα πρέπει να προτιμάται η λιγότερο δαπανηρή.

15.

Για την προστασία και την αποκατάσταση της πλήρους λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών μεταφορών, της πλήρους αποτελεσματικότητας των μέτρων σε σχέση με την υγεία και της εμπιστοσύνης των πολιτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλάβουν, σε συνεργασία, συντονισμένη δράση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να βασίζουν τις αποφάσεις τους σχετικά με την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών που συνδέονται με την COVID-19 στις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τα εσωτερικά σύνορα, της 13ης Μαΐου 2020 (10). Θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή και σε όλα τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή είναι διατεθειμένη να συντονίσει, μέσω του δικτύου εθνικών σημείων επαφής, την άρση των περιορισμών και την αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών.

16.

Αυτό απαιτεί επίσης συντονισμένη προσέγγιση με τις γειτονικές χώρες της ΕΕ αλλά και πέραν αυτών. Οι δίαυλοι συντονισμού έχουν ήδη επεκταθεί, για παράδειγμα στα Δυτικά Βαλκάνια, στις αντίστοιχες εθνικές αρχές που συνεργάζονται στενά με το ενωσιακό δίκτυο εθνικών σημείων επαφής για τις μεταφορές. Ο κοινός στόχος είναι να εξασφαλίζεται η παροχή υπηρεσιών μεταφορών και συνδεσιμότητας.

17.

Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες αρχές, οι οποίες ορίζουν ότι τα μέτρα θα πρέπει να είναι αναλογικά και ειδικά για τον κάθε τρόπο μεταφοράς, θα πρέπει να προσδιοριστούν επιλογές ασφαλούς κινητικότητας αντί για γενικά απαγορευτικά μέτρα που οδηγούν στην παράλυση των υπηρεσιών μεταφορών εντός της ΕΕ. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ο εντατικός και τακτικός καθαρισμός, η απολύμανση και ο κατάλληλος εξαερισμός των μεταφορικών κόμβων και οχημάτων (11), αντί να απαγορεύονται πλήρως οι σχετικές υπηρεσιών μεταφορών. Η προσέγγιση αυτή θα επιτρέψει τη στόχευση των πηγών κινδύνου, ενώ παράλληλα θα καταστήσει δυνατή τη σταδιακή επιστροφή στις τακτικές οικονομικές και καθημερινές δραστηριότητες. Στο πλαίσιο αυτό, θα είναι κρίσιμης σημασίας η στενή συνεργασία μεταξύ των αρχών υγείας και των αρχών μεταφορών, καθώς και των βασικών ενδιαφερόμενων μερών.

18.

Θα πρέπει να εξακολουθήσει να προφυλάσσεται η μεταφορά εμπορευμάτων, προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι λειτουργικές. Στον κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας αναφέρεται ότι «κατά τη μεταβατική φάση, θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τη διατήρηση της απρόσκοπτης ροής των εμπορευμάτων και τη διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού». Με πρώτους τους τρέχοντες ελέγχους με μέγιστη διάρκεια 15 λεπτών για τη διέλευση των συνόρων μέσω των «πράσινων λωρίδων», η διενέργεια ελέγχων θα πρέπει σταδιακά να χαλαρώσει με συντονισμένο τρόπο και με τη χρήση καθιερωμένων διαύλων συντονισμού, όπως τα εθνικά σημεία επαφής για τις μεταφορές στο πλαίσιο της COVID-19 και τις ολοκληρωμένες ρυθμίσεις για την πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων (IPCR), με στόχο να καταστεί εν τέλει δυνατή η διέλευση των εσωτερικών συνόρων για όλα τα οχήματα εμπορευματικών μεταφορών και όλα τα εμπορεύματα, όπως και πριν από τη θέσπιση των περιορισμών που συνδέονται με την COVID-19. Καθώς θα αυξηθεί και πάλι η κυκλοφορία, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον ρόλο των πολυτροπικών κόμβων, όπως είναι οι λιμένες ή οι τερματικοί σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων, προς στήριξη των πράσινων λωρίδων. Θα πρέπει να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλοι οι τρόποι μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών πλωτών οδών και των σιδηροδρομικών δικτύων για εμπορευματικές μεταφορές, με στόχο τη διασφάλιση της λειτουργίας των αλυσίδων εφοδιασμού. Πρέπει να εξασφαλιστεί η ελεύθερη και ανεμπόδιστη κυκλοφορία των εργαζομένων νευραλγικής σημασίας στον τομέα των μεταφορών και, για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να τους δίνεται πρόσβαση, εντός των μεταφορικών κόμβων, σε λωρίδες ελέγχου κατά προτεραιότητα. Κατά τη σταδιακή μετάβαση, και σύμφωνα με τις συστάσεις των αρχών δημόσιας υγείας, θα πρέπει να μειωθούν σταδιακά οι έλεγχοι υγείας, να καταργηθεί η συστηματική επιβολή καραντίνας (δηλ. η επιβολή της ανεξάρτητα από την εμφάνιση ή μη συμπτωμάτων ή από τυχόν αποτελέσματα εξετάσεων), να καταργηθούν οι αυτοκινητοπομπές, να επιβληθούν εκ νέου απαγορεύσεις οδήγησης, εάν το επιτρέπει η ροή της κυκλοφορίας, και, μετά το τέλος του Μαΐου 2020, να εναρμονιστούν περισσότερο και να περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία οι περαιτέρω παρεκκλίσεις από τους κανόνες για τον χρόνο οδήγησης και ανάπαυσης, με στόχο να αποκατασταθούν σταδιακά οι ομοιόμορφοι και εύκολα εκτελεστοί κανόνες της ΕΕ.

19.

Μόλις το επιτρέψει η κατάσταση της δημόσιας υγείας, θα πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί που αφορούν την ατομική μεταφορά (π.χ. αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες ή ποδήλατα). Η χαλάρωση των περιορισμών καθιστά δυνατή την ταχεία επανεκκίνηση της κινητικότητας, ιδίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο (π.χ. αν επιτρέπεται στους πολίτες να μετακινούνται περισσότερο και ταχύτερα σε τοπικό επίπεδο ή εντός κράτους μέλους). Η άρση των περιορισμών αυτών για τη διευκόλυνση των ατομικών μεταφορών θα πρέπει να παραμείνει ευθυγραμμισμένη με τα γενικά μέτρα τήρησης αποστάσεων και τα μέτρα πρόληψης που απαιτούνται ή συνιστώνται από κάθε κράτος μέλος.

20.

Παράλληλα, θα πρέπει να αυξηθεί η διαθεσιμότητα των ασφαλών επιλογών μαζικής μεταφοράς, σε συνάρτηση με τη σταδιακή άρση του εγκλεισμού, ώστε να παρέχονται εναλλακτικές λύσεις κινητικότητας για όλους τους πολίτες. Οι ενέργειες αυτές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν και να κοινοποιηθούν κατά τρόπο που να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επιβατών όσον αφορά την ασφαλή χρήση των μαζικών μεταφορών.

21.

Θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι φορείς εκμετάλλευσης και οι πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών που προσφέρουν ισοδύναμες υπηρεσίες για το ίδιο δρομολόγιο υπόκεινται σε ισοδύναμα μέτρα. Στόχος θα πρέπει να είναι η παροχή του ίδιου επιπέδου ασφάλειας, σαφήνειας και προβλεψιμότητας για τους επιβάτες, ώστε να αποφεύγονται οι διακρίσεις και να διατηρούνται οι ίσοι όροι ανταγωνισμού.

22.

Για να εξασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των μέτρων κατά την αναχώρηση και την άφιξη με οποιονδήποτε τρόπο μεταφοράς, με στόχο την αποφυγή της υπερβολικά δυσκίνητης ή ακόμη και αδύνατης πραγματοποίησης ταξιδιών, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι, στα σημεία αναχώρησης και άφιξης, είναι αμοιβαία αποδεκτά ισοδύναμα μέτρα, τα οποία βασίζονται σε κοινές αρχές και καθένα απ’ αυτά μετριάζει σε ικανοποιητικό βαθμό τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία. Αυτό αναμένεται να διευκολυνθεί χάρη στον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών.

23.

Για να επιτυγχάνεται ο προγραμματισμός των μετακινήσεων βάσει καλύτερης ενημέρωσης, οι φορείς εκμετάλλευσης και οι πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών θα μπορούσαν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το μέσο ποσοστό πληρότητας για συγκεκριμένες συνδέσεις ή ώρες. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις υπηρεσίες χωρίς κρατήσεις θέσεων και για τις τοπικές δημόσιες μεταφορές. Οι πληροφορίες αυτές θα μπορούσαν να διατίθενται στο διαδίκτυο ή μέσω ειδικών εφαρμογών για κινητές συσκευές.

24.

Η αστική κινητικότητα επανεξετάζεται ήδη σε διάφορα κράτη μέλη, περιφέρειες και πόλεις, συμπεριλαμβανομένων μέτρων όπως η επέκταση των πεζοδρομίων και των ποδηλατοδρόμων, η προσαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων και η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών για τη διαχείριση των ροών επιβατών και την αποφυγή του συνωστισμού. Η Επιτροπή ενθαρρύνει και στηρίζει την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων λύσεων και μέτρων στον τομέα της αστικής κινητικότητας με στόχο τη διευκόλυνση της ενεργού, συλλογικής και κοινής κινητικότητας με ασφαλή τρόπο, καθώς και τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών.

25.

Εφόσον είναι αναγκαίο, θα πρέπει να εφαρμόζονται σαφείς κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα και τα καθήκοντα των φορέων εκμετάλλευσης και των παρόχων υπηρεσιών μεταφορών, π.χ. αν οι φορείς εκμετάλλευσης είναι αρμόδιοι ώστε να διασφαλίζουν την τήρηση αποστάσεων ή να αρνούνται την πρόσβαση σε μεταφορικό κόμβο ή όχημα σε περίπτωση που ο επιβάτης δεν φοράει μάσκα ή σε περίπτωση υπέρβασης του μέγιστου αριθμού επιβατών, θα πρέπει να καθορίζεται σαφώς το νομικό πλαίσιο που τους παρέχει την εξουσία να εφαρμόζουν τα εν λόγω μέτρα.

β) Προστασία των εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών

26.

Οι εργαζόμενοι σε όλους τους τρόπους μεταφοράς διαδραμάτισαν καίριο ρόλο κατά τη διάρκεια της κρίσης για την παράδοση εμπορευμάτων, την υποστήριξη της λειτουργίας των αλυσίδων εφοδιασμού, τον επαναπατρισμό των πολιτών της ΕΕ και τη μεταφορά των εργαζομένων σε θέσεις νευραλγικής σημασίας προς την εργασία τους, παρότι οι ίδιοι αντιμετώπιζαν αυξημένο κίνδυνο για την υγεία και την ευεξία τους. Οι μεταφορικοί κόμβοι, οι φορείς εκμετάλλευσης και οι πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών θα πρέπει να εφαρμόζουν, σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, τις αρχές της επιχειρησιακής συνέχειας ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχιση των δραστηριοτήτων με ασφάλεια. Αυτό συνεπάγεται επίσης ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει να καλούνται επαρκώς να παράσχουν την άποψή τους, ενώ θα πρέπει να τους χορηγούνται δεόντως εξοπλισμός, κατάρτιση και οδηγίες για τον τρόπο εκτέλεσης των καθηκόντων τους, και παράλληλα θα ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι για την υγεία τους, την υγεία των οικογενειών τους, καθώς και την υγεία των συναδέλφων τους και των επιβατών. Στις ενέργειες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνεται, για παράδειγμα, η ενημέρωση σχετικά με τον κατάλληλο τρόπο χρήσης του εξοπλισμού προστασίας, την τήρηση των κανόνων υγιεινής, την ελαχιστοποίηση των περιττών επαφών με άλλους, καθώς και, στο μέτρο του εφικτού, τον τρόπο εντοπισμού πιθανών λοιμώξεων.

27.

Στους εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών που υποχρεούνται, λόγω της φύσης της εργασίας τους, να αλληλεπιδρούν σε υψηλό βαθμό με άλλους (π.χ. ιπτάμενα πληρώματα, προσωπικό ελέγχου προστασίας και ασφάλειας σε αεροδρόμια και λιμένες, ελεγκτές εισιτηρίων, οδηγούς λεωφορείων και βαν, πληρώματα επιβατηγών πλοίων, πλοηγοί θαλάσσης, προσωπικό που παρέχει βοήθεια σε επιβάτες, μεταξύ άλλων σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα), θα πρέπει να παρέχεται από τους εργοδότες τους το κατάλληλο επίπεδο μέσων ατομικής προστασίας, όπως περιγράφεται παρακάτω. Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι, ανάλογα με τις ανάγκες, ο εν λόγω εξοπλισμός αλλάζεται τακτικά, καθώς και ότι διατίθεται με ασφαλή τρόπο. Οι γενικές οδηγίες για τους εργοδότες σχετικά με την επιστροφή στον τόπο εργασίας μετά την COVID-19 δημοσιεύτηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία και περιλαμβάνουν χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά συγκεκριμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των μεταφορών (12).

γ) Προστασία των επιβατών

28.

Για όλες τις μορφές μαζικής μεταφοράς επιβατών, θα πρέπει να ληφθούν εύλογα μέτρα για τον περιορισμό της επαφής μεταξύ εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών και επιβατών, καθώς και μεταξύ των επιβατών. Όπου είναι εφικτό, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι πρακτικές τήρησης αποστάσεων μεταξύ των επιβατών, εφόσον αυτό απαιτείται λόγω της συνολικής υγειονομικής κατάστασης. Θα πρέπει να εφαρμόζονται και άλλα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου λοιμώξεων, όπως τα εξής:

α)	Οι εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει να φορούν μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια κ.λπ.).

β)

Θα πρέπει να μειωθεί, όπου είναι εφικτό, η πυκνότητα των επιβατών σε μέσα μαζικής μεταφοράς και σε χώρους αναμονής (η λειτουργία αυτών των υπηρεσιών με χαμηλότερη χωρητικότητα θα μπορούσε να υποστηριχθεί επαρκώς ώστε να διατηρηθεί η βιωσιμότητα, π.χ. μέσω προσωρινών υποχρεώσεων παροχής δημόσιων υπηρεσιών, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ (13)).

γ)	Θα πρέπει να διατηρηθούν ή να προστεθούν προστατευτικοί φραγμοί σε κόμβους και οχήματα (π.χ. γύρω από τους οδηγούς, στα εκδοτήρια ή στους ελέγχους εισιτηρίων).

δ)	Θα πρέπει να δημιουργηθούν ειδικές λωρίδες ή άλλοι τρόποι διαχωρισμού των διαφορετικών ροών επιβατών σε μεταφορικούς κόμβους (δηλ. λιμένες, αερολιμένες, σιδηροδρομικούς σταθμούς, στάσεις λεωφορείων, σημεία πρόσδεσης οχηματαγωγών, κόμβους αστικών δημόσιων μεταφορών κ.λπ.).

ε)	Θα πρέπει να απομακρυνθούν οι εγκαταστάσεις που ευνοούν τον συνωστισμό σε κόμβους (π.χ. πάγκους, τραπέζια) ή, τουλάχιστον, να τοποθετηθούν με τρόπο που να εξασφαλίζει την επαρκή τήρηση αποστάσεων.

στ)	Θα πρέπει να εμφανίζονται με σαφήνεια και με προσβάσιμο τρόπο πληροφορίες σχετικά με τη συνιστώμενη συμπεριφορά (π.χ. συχνή πλύση ή απολύμανση των χεριών, τήρηση επαρκούς απόστασης) και σχετικά με τα ειδικά μέτρα που εφαρμόζονται για τον συγκεκριμένο μεταφορικό κόμβο ή τρόπο μεταφοράς.

ζ)

Θα πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα κατά την επιβίβαση και στους ελέγχους ασφαλείας (π.χ. οι επιβάτες να μην εισέρχονται από την εμπρόσθια πόρτα ή να εξέρχονται απ’ αυτή στα λεωφορεία, αυτόματο άνοιγμα των θυρών, απολύμανση των κοινόχρηστων επιφανειών) και άλλα μέτρα που συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των επαφών (π.χ. θα μπορούσε να επιτραπεί η παραμονή στο αυτοκίνητο ή στο φορτηγό κατά τη διάρκεια σύντομων διαδρομών οχηματαγωγών, με την προϋπόθεση ότι η συνολική ασφάλεια μπορεί να διασφαλιστεί επαρκώς).

η)

Θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στη μεταφορά ατόμων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα, καθώς και στη μεταφορά ηλικιωμένων. Θα πρέπει να παρέχονται τα αναγκαία μέσα ατομικής προστασίας στους εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών οι οποίοι, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τα δικαιώματα των επιβατών, παρέχουν συνδρομή σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα καθώς και σε ηλικιωμένους..

29.

Οι επιβάτες θα πρέπει να φορούν μάσκες προσώπου εντός των μεταφορικών κόμβων και των οχημάτων που χρησιμοποιούνται για μαζικές μεταφορές, ειδικά σε περιπτώσεις όπου δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση με τα μέτρα τήρησης των αποστάσεων (14). Θα πρέπει να εμφανίζεται με ευκρίνεια και σε προσβάσιμα σημεία ενημερωτικό υλικό για τους επιβάτες σχετικά με την ασφαλή συμπεριφορά (τήρηση των αποστάσεων, καθαρισμός των χεριών κ.λπ.). Θα πρέπει να δημιουργηθούν πρωτόκολλα για τη διαχείριση ενδεχόμενων λοιμώξεων στις εν λόγω εγκαταστάσεις, τα οποία θα πρέπει να κοινοποιηθούν με σαφήνεια στους εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών και να είναι άμεσα διαθέσιμα στους επιβάτες.

30.

Όταν είναι πιο δύσκολο να εξασφαλιστεί η τήρηση φυσικής απόστασης, θα πρέπει να θεσπιστούν πρόσθετες διασφαλίσεις και επιπλέον μέτρα που θα οδηγούν σε ισοδύναμα επίπεδα προστασίας. Επιπλέον, σε περίπτωση που υπάρχουν διαφορετικές εναλλακτικές λύσεις για την άφιξη σε έναν προορισμό, θα πρέπει να προτιμώνται εκείνες οι επιλογές με τις οποίες μπορεί να διασφαλιστεί επαρκώς η τήρηση φυσικών αποστάσεων, σύμφωνα με τις συστάσεις των αρχών δημόσιας υγείας.

31.

Θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα η μείωση του κινδύνου λοιμώξεων σε μεταφορικούς κόμβους και οχήματα ανεξαρτήτως του τρόπου μεταφοράς. Θα πρέπει να πραγματοποιείται εντατικός και τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των μεταφορικών κόμβων και των οχημάτων για όλους τους τρόπους μεταφοράς. Θα πρέπει να διασφαλίζεται η διαθεσιμότητα τζελ καθαρισμού/απολύμανσης σε μεταφορικούς κόμβους και οχήματα.

32.

Θα πρέπει να προβλεφθούν εγκαταστάσεις και να εφαρμοστούν πρωτόκολλα σε μεταφορικούς κόμβους για την άμεση απομόνωση ατόμων που εικάζεται ότι έχουν προσβληθεί από τη νόσο COVID-19, έως ότου ληφθούν περαιτέρω κατάλληλα μέτρα. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να δημιουργηθούν καθορισμένες ασφαλείς περιοχές και να εξασφαλιστεί η ύπαρξη ειδικού και εκπαιδευμένου προσωπικού που διαθέτει κατάλληλα προστατευτικά μέσα. Οι υφιστάμενες ιατρικές εγκαταστάσεις και το υπάρχον ιατρικό προσωπικό (π.χ. σε αερολιμένες, λιμένες ή πλοία) θα πρέπει να ενισχυθούν ώστε να αντιμετωπιστεί ο αυξανόμενος όγκος κυκλοφορίας, λόγω της άρσης των περιορισμών.

33.

Θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις ηλεκτρονικές πωλήσεις εισιτηρίων και στις εκ των προτέρων κρατήσεις θέσεων ώστε να μειωθούν οι συναθροίσεις ομάδων ταξιδιωτών σε συγκεκριμένα σημεία (π.χ. μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων και σημεία πώλησης εισιτηρίων) και ώστε να ελέγχεται καλύτερα ο επιτρεπόμενος αριθμός επιβατών, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζεται η προσβασιμότητα στις πωλήσεις εισιτηρίων για τα άτομα που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά μέσα ή που δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τα εν λόγω ηλεκτρονικά μέσα. Στο μέτρο του δυνατού, θα πρέπει να προτιμηθεί ένα περιβάλλον ανέπαφων συναλλαγών.

34.

Οι πωλήσεις άλλων εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και των ποτών, ενδέχεται να περιοριστεί εντός των οχημάτων. Για να μειωθεί ο κίνδυνος λοιμώξεων, οι φορείς εκμετάλλευσης των ενσωματωμένων σημείων λιανικής πώλησης για ταξιδιώτες, όπως τα καταστήματα αφορολόγητων ειδών, θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα, όπως για παράδειγμα τα παρακάτω: διαχείριση των επιβατικών ροών ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των αποστάσεων (για παράδειγμα, με τη χρήση επιδαπέδιας σήμανσης, τη βελτιστοποίηση της διαρρύθμισης και, εάν κριθεί αναγκαίο, με τον περιορισμό του αριθμού των πελατών)· τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των χώρων, του εξοπλισμού και των εμπορευμάτων· τοποθέτηση φραγμών μεταξύ των πελατών και του προσωπικού λιανικής πώλησης στα ταμεία· παροχή επαρκών σταθμών απολύμανσης χεριών εντός όλου του καταστήματος λιανικής πώλησης και υποχρεωτική χρήση τους, ιδίως στα σημεία εισόδου και εξόδου· παροχή σαφώς ορατών πληροφοριών στους πελάτες σχετικά με την ενδεδειγμένη ασφαλή συμπεριφορά· και διασφάλιση ότι το προσωπικό του καταστήματος είναι επαρκώς καταρτισμένο και εξοπλισμένο για να εξυπηρετεί τους πελάτες και να μεταχειρίζεται τα εμπορεύματα σύμφωνα με τις οδηγίες που παρέχονται από τις υγειονομικές αρχές σχετικά με την ασφαλή συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19.

35.

Συμπληρωματικά στα άλλα μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό του κινδύνου μόλυνσης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται από τους επιβάτες, σε εθελοντική βάση, μέτρα ιχνηλάτησης επαφών και αποστολής ειδοποιήσεων, για παράδειγμα μέσω με τη χρήση εφαρμογών για κινητές συσκευές, με στόχο την ανίχνευση και τη διακοπή αλυσίδων μόλυνσης, αλλά και τη μείωση του κινδύνου περαιτέρω μετάδοσης, για όσο εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι μετάδοσης. Η πρόσβαση σε υπηρεσίες μεταφορών δεν θα πρέπει να εξαρτάται από τη χρήση εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών. Λόγω του διασυνοριακού χαρακτήρα των μεταφορών, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα και η αμοιβαία αποδοχή των εν λόγω μέτρων. Εάν εφαρμοστούν, τα μέτρα ιχνηλάτησης επαφών θα πρέπει να περιοριστούν αυστηρά στους σκοπούς της αντιμετώπισης της έξαρσης της COVID-19 και να θεσπιστούν σύμφωνα με την κοινή εργαλειοθήκη της ΕΕ του δικτύου eHealth σχετικά με εφαρμογές για κινητές συσκευές που στηρίζουν την ιχνηλάτηση επαφών στον αγώνα της ΕΕ κατά της COVID-19 (15), την καθοδήγηση της Επιτροπής για τις εφαρμογές (16), καθώς και τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (17), με παράλληλη εξασφάλιση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου προστασίας των δεδομένων.

36.

Οι επιχειρήσεις και οι πάροχοι υπηρεσιών μεταφορών θα πρέπει να διαθέτουν ειδικά πρωτόκολλα σε περίπτωση που οι επιβάτες ασθενήσουν ή εμφανίσουν συμπτώματα COVID-19 κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά το ταξίδι ή την παρουσία τους σε μεταφορικό κόμβο. Τα εν λόγω πρωτόκολλα θα πρέπει να περιλαμβάνουν σαφώς καθορισμένες ασφαλείς περιοχές για τους επιβάτες που εμφανίζουν συμπτώματα, συγκεκριμένα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της έκθεσής τους σε άλλους επιβάτες και εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών, τρόπους συλλογής και ανάλυσης όλων των σχετικών πληροφοριών όσον αφορά τις επαφές με άλλους επιβάτες και εργαζομένους στον τομέα των μεταφορών κ.λπ. Για τα ταξίδια με κρατήσεις, θα πρέπει να περιλαμβάνεται η δυνατότητα ταυτοποίησης και έγκαιρης προειδοποίησης των επιβατών που βρέθηκαν κοντά σε όσους εμφάνισαν συμπτώματα.

δ) Επόμενα βήματα

37.

Προκειμένου να αποκατασταθούν τα τακτικά επίπεδα των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας, θα χρειαστεί ένας ευέλικτος συνδυασμός αυξημένης χρήσης κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας, κατάλληλου και ασφαλούς εξαερισμού, κατά προτίμηση με χρήση εξωτερικού αέρα και αποφυγή της απλής κυκλοφορίας του εσωτερικού αέρα, αυξημένων δυνατοτήτων ιχνηλάτησης σε εθελοντική βάση και ικανοτήτων απολύμανσης ελλείψει εμβολίου.

38.

Μεσοπρόθεσμα/μακροπρόθεσμα, συνιστάται όλα τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της έξαρσης της COVID-19 να παρακολουθούνται συνεχώς, να αξιολογούνται και να επανεξετάζονται εγκαίρως, εκτός εάν η επιδημιολογική κατάσταση απαιτεί την επέκτασή τους ή όπου εν λόγω μέτρα αποδειχθούν επωφελή για τη βελτίωση των συστημάτων και της αποδοτικότητας των μεταφορών.

39.

Η συνεχιζόμενη εφαρμογή των μέτρων περιορισμού, καθώς και η χαλάρωσή τους και η σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε μείωση, έστω και προσωρινή, των υψηλών επιπέδων των προτύπων της ΕΕ για την ασφάλεια και την προστασία στις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένης της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών. Είναι αναγκαίο στα ζητήματα που ήδη αντιμετωπίζουμε λόγω της έξαρσης της COVID-19 να μην προστεθούν ζητήματα ασφάλειας ή προστασίας στον τομέα των μεταφορών.

III. Πρακτικές οδηγίες σχετικά με ειδικά μέτρα για την ασφαλή μεταφορά επιβατών για όλους τους τρόπους μεταφοράς στο πλαίσιο της έξαρσης της COVID-19

α) Οριζόντιες συστάσεις

40.

Οι προαναφερθείσες αρχές θα πρέπει να κατευθύνουν τη συνολική σταδιακή επανεκκίνηση και αύξηση των επιβατικών μεταφορών σε ολόκληρη την ΕΕ για όλους τους τρόπους μεταφοράς κατά την έξοδο από τους περιορισμούς λόγω COVID-19 και την επακόλουθη ανάκαμψη. Αυτές οι κοινές αρχές θα πρέπει να διευκολύνουν την αμοιβαία αποδοχή των εφαρμοζόμενων μέτρων εντός της ΕΕ, αλλά και έναντι των τρίτων χωρών, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική συνέχιση των υπηρεσιών μεταφορών. Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη ενότητα, θα πρέπει να εφαρμοστούν ορισμένες αρχές και μέτρα για τους μεταφορικούς κόμβους και τα οχήματα για όλους τους τρόπους μεταφοράς, με ειδικές προσαρμογές που λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές συνθήκες, τις ανάγκες και τη σκοπιμότητα.

41.

Τα εν λόγω οριζόντια μέτρα περιλαμβάνουν ιδίως τα παρακάτω:

α)	Τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της αρχικής χαλάρωσης των περιορισμών, ενδέχεται να χρειαστεί να μειωθεί ο αριθμός των επιβατών στα οχήματα σε ορισμένους τρόπους μεταφοράς, ώστε να εξασφαλιστεί η επαρκής συμμόρφωση με τις ισχύουσες απαιτήσεις περί τήρησης των φυσικών αποστάσεων.

β)	Η εθελοντική χρήση εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών θα πρέπει να εξεταστεί ως πρόσθετο επίπεδο μετριασμού του κινδύνου.

γ)	Οι εργαζόμενοι στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με ΜΑΠ και, στο μέτρο του δυνατού, να διαχωρίζονται από τους επιβάτες με φραγμούς.

δ)	Συχνή καθαριότητα και απολύμανση κόμβων και οχημάτων και αύξηση της συχνότητας συλλογής των αποβλήτων.

ε)	Συστηματική εγκατάσταση σταθμών απολύμανσης των χεριών και υποχρεωτική χρήση τους όπου αυτό είναι εφικτό.

στ)	Ενίσχυση του εξαερισμού, του φιλτραρίσματος του αέρα και, κατά περίπτωση, προτεραιότητα στη χρήση φυσικού αέρα.

ζ)	Χρήση μασκών από τους επιβάτες, ιδίως όταν δεν είναι δυνατή η συνεχής και πλήρης τήρηση των μέτρων απόστασης.

η)	Τα εισιτήρια και οι πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται ηλεκτρονικά και αυτόματα. Θα πρέπει να προωθηθούν σημαντικά και να δοθεί προτεραιότητα στις ηλεκτρονικές προπωλήσεις εισιτηρίων, καθώς και στις διαδικασίες εκ των προτέρων ελέγχου των εισιτηρίων, κράτησης και καταχώρισης.

θ)	Ο έλεγχος εισιτηρίων, η φόρτωση και η εκφόρτωση των αποσκευών θα πρέπει να οργανώνονται κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός των επιβατών.

ι)	Η προπαραγγελία υπηρεσιών και γευμάτων επί του αεροσκάφους θα πρέπει να διευκολύνεται, όπου αυτό είναι δυνατό, κατά τη στιγμή της κράτησης, ώστε να μειώνεται η επαφή μεταξύ του προσωπικού και των επιβατών.

ια)	Σε κεντρικά σημεία μεταφορικών κόμβων και οχημάτων θα πρέπει να εμφανίζονται και να διατίθενται πριν από οποιαδήποτε μετακίνηση προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τις εφαρμοζόμενες διαδικασίες ασφαλούς συμπεριφοράς, καθώς και τον απαιτούμενο προστατευτικό εξοπλισμό για τους επιβάτες.

42.

Οι οργανώσεις ενδιαφερομένων, οι φορείς εκμετάλλευσης και οι πάροχοι υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στους διάφορους τρόπους μεταφοράς θα πρέπει να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των ειδικών συνθηκών κάθε τρόπου μεταφοράς. Θα πρέπει να συνάδουν με τις γενικές και τις ειδικές ανά τρόπο μεταφοράς αρχές και συστάσεις που διατυπώνονται στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να επανεξετάζονται συνεχώς και, όταν είναι αναγκαίο, να προσαρμόζονται ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους στην προστασία της υγείας των εργαζομένων στις μεταφορές και των επιβατών.

43.

Επιπλέον, θα πρέπει να υλοποιούνται και να εφαρμόζονται τα ακόλουθα μέτρα, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών χαρακτηριστικών και των αναγκών κάθε τρόπου μεταφοράς:

β) Εναέριες μεταφορές

44.

Η αεροπορία έχει μακροχρόνια εμπειρία στον τομέα της διαχείρισης κινδύνων όσον αφορά την ασφάλεια και την προστασία και έχει συνηθίσει να λειτουργεί σε ένα άκρως ελεγχόμενο περιβάλλον. Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επιβατών ότι η αεροπορία είναι ασφαλής τρόπος μετακίνησης θα είναι καθοριστική για την έξοδο από την κρίση αυτή. Για τον σκοπό αυτό, είναι σημαντικό οι ενδιαφερόμενοι φορείς των αερομεταφορών και της υγείας να κοινοποιούν ευρέως τα ισχύοντα μέτρα, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους τα εν λόγω μέτρα μετριάζουν τους κινδύνους. Ο τομέας των αερομεταφορών θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τα μέτρα είναι σε μεγάλο βαθμό ορατά και συντονισμένα, και κοινοποιούνται στους επιβάτες ανά πάσα στιγμή.

45.

Για την άμβλυνση του κινδύνου εξάπλωσης της COVID-19 θα πρέπει να ακολουθούνται οι ίδιες αρχές που χρησιμοποιούνται στη διαχείριση των κινδύνων για την ασφάλεια και την προστασία, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης της συμμόρφωσης, της επανεξέτασης της αποτελεσματικότητας των μέτρων σε τακτά χρονικά διαστήματα, και της προσαρμογής των μέτρων στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και στις βελτιωμένες μεθόδους και τεχνολογίες —λαμβανομένου υπόψη, ωστόσο, του γεγονότος ότι οι αερολιμένες και οι αεροπορικές εταιρείες δεν διαθέτουν την ικανότητα παροχής υπηρεσιών υγείας, όπως η λήψη αποφάσεων για τον έλεγχο της υγείας των επιβατών· οι εν λόγω υπηρεσίες θα πρέπει να υλοποιούνται από τις αρμόδιες αρχές.

46.

Για να εξασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των μέτρων κατά την αναχώρηση και την άφιξη, με στόχο την αποφυγή της υπερβολικά δυσκίνητης ή ακόμη και αδύνατης πραγματοποίησης ταξιδιών, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι, στα σημεία αναχώρησης και άφιξης, είναι αμοιβαία αποδεκτά ισοδύναμα μέτρα, τα οποία βασίζονται σε κοινές αρχές και καθένα από αυτά μετριάζει σε ικανοποιητικό βαθμό τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία. Για να διευκολυνθεί αυτό, είναι χρήσιμο να αναπτυχθούν συγκεκριμένα κριτήρια που θα πρέπει να μεταφράζονται σε μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσέγγιση. Η χρήση ισοδύναμων προτύπων και η εφαρμογή της αμοιβαιότητας όσον αφορά τα μέτρα και την αποδοχή τους μπορεί να αποτελέσουν θεμελιώδεις καταλυτικούς παράγοντες για την αεροπορία στην ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως εκ τούτου, η στενή συνεργασία με τρίτες χώρες και με διεθνείς εταίρους, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ), θα είναι ουσιαστικής σημασίας.

47.

Σε συνεργασία με την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και τις αρμόδιες αρχές, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας (EASA) θα υποβάλει, εντός των προσεχών εβδομάδων, τεχνικές επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές για να διευκολύνει μια συντονισμένη προσέγγιση και να συνδράμει τις εθνικές αεροπορικές αρχές, τις αεροπορικές εταιρείες, τους αερολιμένες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη στον τομέα της αεροπορίας. Οι εν λόγω τεχνικές επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές θα λαμβάνουν υπόψη τις αρχές διαχείρισης της ασφάλειας που έχουν αναπτυχθεί για να διαφυλάσσεται η ασφάλεια του ευρωπαϊκού συστήματος πολιτικής αεροπορίας και θα καθορίζουν ένα βασικό πρωτόκολλο αναφοράς για την ασφάλεια της υγείας στο πλαίσιο της αεροπορίας, το οποίο θα προταθεί για εφαρμογή σε ολόκληρη την ΕΕ.

48.

Τo πρωτόκολλo θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα:

α)	Ενίσχυση του εξαερισμού, νοσοκομειακού επιπέδου φιλτράρισμα του αέρα και κάθετη ροή του αέρα.

β)

Περιορισμός των κινδύνων μόλυνσης σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού (π.χ. αποφυγή της συνάθροισης επιβατών, περιορισμός της αλληλεπίδρασης επί του αεροσκάφους, διερεύνηση της καταλληλότερης κατανομής των θέσεων βάσει των τεχνικών περιορισμών, καθώς και προτεραιότητα στα ηλεκτρονικά έγγραφα και μέσα πληρωμής).

γ)	Μείωση των μετακινήσεων εντός της καμπίνας (π.χ. λιγότερες αποσκευές, λιγότερες επαφές με το πλήρωμα).

δ)

Κατάλληλη διαχείριση των ροών επιβατών (π.χ. παροχή συμβουλών για την έγκαιρη άφιξη στον αερολιμένα· προτεραιότητα στον ηλεκτρονικό έλεγχο εισιτηρίων / έλεγχο εισιτηρίων από τον ίδιο τον επιβάτη· εξασφάλιση της τήρησης των αποστάσεων και ελαχιστοποίηση των επαφών στις θυρίδες παράδοσης των αποσκευών, τα σημεία ελέγχου ασφαλείας και συνοριακών ελέγχων, κατά την επιβίβαση, καθώς και κατά τη διάρκεια της παραλαβής των αποσκευών)· πριν από το ταξίδι θα πρέπει να παρέχονται στους επιβάτες προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τις αερολιμενικές διαδικασίες.

49.

Οι επικείμενες τεχνικές επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές των EASA / ECDC θα προσδιορίζουν πρόσθετα μέτρα μετριασμού, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, με σκοπό την ανάπτυξη μέτρων για τη συνεκτική εκτέλεση των πτήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ.

γ) Οδικές μεταφορές

50.

Θα πρέπει να εξασφαλιστούν υψηλά επίπεδα υγιεινής σε όλα τα τμήματα των τερματικών σταθμών, των χώρων ανάπαυσης (π.χ. κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων), των κλειστών εγκαταστάσεων στάθμευσης, των σταθμών τροφοδοσίας με καύσιμα και των σταθμών φόρτισης, μεταξύ άλλων μέσω τακτικού καθαρισμού και απολυμάνσεων, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος μετάδοσης για τους χρήστες του οδικού δικτύου. Στους σταθμούς θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαχείριση της ροής των επιβατών. Όταν δεν μπορεί να εξασφαλιστεί επαρκές επίπεδο όσον αφορά τη δημόσια υγεία, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο κλεισίματος ορισμένων στάσεων ή σταθμών.

51.

Μεταφορές με λεωφορεία και πούλμαν Για τη σταδιακή επανέναρξη των μεταφορών με λεωφορεία και πούλμαν, θα χρειαστούν κατάλληλα μέτρα, με διάκριση μεταξύ των περιφερειακών και των υπεραστικών υπηρεσιών. Ειδικά για τις διεθνείς υπηρεσίες μεταφορών με λεωφορεία/πούλμαν, οι προσεγγίσεις θα πρέπει να συντονίζονται μεταξύ των κρατών μελών και των φορέων εκμετάλλευσης προκειμένου να είναι αποτελεσματικές. Θα πρέπει να καθιερωθούν ασφαλείς επιχειρησιακές πρακτικές, όπως, για παράδειγμα, η επιβίβαση από την πίσω θύρα και η χρήση στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό των παραθύρων αντί του κλιματισμού για τον εξαερισμό. Επιπλέον, η κατανομή των θέσεων θα πρέπει να βελτιστοποιηθεί στο μέτρο του δυνατού (π.χ. οι οικογένειες θα μπορούν να κάθονται μαζί, ενώ τα άτομα που δεν ταξιδεύουν μαζί θα πρέπει να διαχωρίζονται). Στα μίνι λεωφορεία δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στους επιβάτες να κάθονται δίπλα στον οδηγό, εκτός εάν υπάρχει φυσικός διαχωρισμός. Οι φορείς εκμετάλλευσης τακτικών λεωφορειακών γραμμών θα πρέπει να είναι σε θέση να αποκαταστήσουν σταδιακά το δίκτυο, ανάλογα με τους εθνικούς περιορισμούς. Για να διευκολυνθεί αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν απλουστευμένες και ταχείες διαδικασίες που θα επιτρέπουν στους φορείς εκμετάλλευσης να προσαρμόσουν ταχέως τις υπηρεσίες τους χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών. Εάν είναι δυνατόν, οι επαφές του προσωπικού με τις αποσκευές των επιβατών θα πρέπει να είναι περιορισμένες και οι επιβάτες θα πρέπει να αναλαμβάνουν οι ίδιοι τη φόρτωση και την εκφόρτωση των αποσκευών τους.

52.

Μεταφορές κατά παραγγελία με αυτοκίνητο/βαν (ταξί, οχήματα ιδιωτικής μίσθωσης): Οι υπηρεσίες ταξί και οχημάτων ιδιωτικής μίσθωσης συνέχισαν, σε μεγάλο βαθμό, με ειδικά μέτρα προστασίας για τους οδηγούς και περιορισμό σε έναν μόνο επιβάτη ή σε περισσότερους ανθρώπους που ζουν στο ίδιο νοικοκυριό. Οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν με ειδικά μέτρα υγιεινής και μετριασμού της επικινδυνότητας. Οι εταιρείες θα πρέπει να παρέχουν στους οδηγούς μάσκες και απολυμαντικά. Το εσωτερικό των οχημάτων θα πρέπει να απολυμαίνεται όσο το δυνατόν συχνότερα. Οι οδηγοί ταξί και οχημάτων ιδιωτικής μίσθωσης θα πρέπει να αποφεύγουν τη σωματική επαφή με τους επιβάτες και θα πρέπει πάντα να δίνεται προτεραιότητα στις ηλεκτρονικές πληρωμές. Οι εταιρείες θα πρέπει να παρέχουν στους οδηγούς φυσικά διαχωριστικά για τα οχήματά τους (π.χ. πλαστικές κουρτίνες ή φραγμούς) που θα περιορίζουν την επαφή με τους επιβάτες. Δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στους επιβάτες να κάθονται δίπλα στον οδηγό, εκτός εάν είναι δυνατός ο φυσικός διαχωρισμός. Οι εταιρείες θα πρέπει να κοινοποιούν τις σχετικές πληροφορίες στους επιβάτες πριν από το ταξίδι.

δ) Σιδηροδρομικές μεταφορές

53.

Για να επανεκκινήσουν οι μεταφορές επιβατών, θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι επιβάτες που χρησιμοποιούν μέσα μαζικής μεταφοράς είναι ασφαλείς. Τα μέτρα πρέπει να κοινοποιούνται σαφώς, να είναι ορατά και αποτελεσματικά. Ειδικά για τις διεθνείς υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών, τα μέτρα πρέπει να συντονίζονται μεταξύ των κρατών μελών και των φορέων εκμετάλλευσης προκειμένου να είναι αποτελεσματικά. Οι ενώσεις του σιδηροδρομικού τομέα και οι οργανώσεις των εργαζομένων εργάζονται για τη θέσπιση κοινών κανόνων.

54.

Δεδομένου του μεγάλου αριθμού μεταφερόμενων επιβατών σε καθημερινή βάση και του αριθμού των εξυπηρετούμενων σταθμών, η συμμόρφωση με τους γενικούς κανόνες ασφαλούς συμπεριφοράς για την προστασία της δημόσιας υγείας, και ιδίως η τήρηση επαρκών αποστάσεων, εξαρτάται από την επιμέλεια και το αίσθημα ευθύνης κάθε επιβάτη. Οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι θα πρέπει να διασφαλίζουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο συμμόρφωσης.

55.

Καθώς ότι οι σιδηρόδρομοι εξακολουθούσαν να λειτουργούν καθ’ όλη τη διάρκεια της έξαρσης της COVID-19, υφίστανται ήδη διάφορα μέτρα που μπορούν να διατηρηθούν και να προσαρμοστούν όπου είναι απαραίτητο:

α)

Οι υποχρεώσεις της τήρησης των αποστάσεων θα πρέπει να εφαρμόζονται σε αμαξοστοιχίες όπου χρειάζεται, ιδίως εφόσον οι αριθμοί των επιβατών είναι σχετικά χαμηλοί. Για να καταστεί δυνατή η τήρηση των αποστάσεων, η συχνότητα και η χωρητικότητα των αμαξοστοιχιών θα πρέπει να αυξηθεί, εφόσον είναι αναγκαίο, με σκοπό τη μείωση της συγκέντρωσης των επιβατών.

β)

Οι φορείς εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων θα πρέπει να εφαρμόζουν την υποχρεωτική κράτηση θέσεων για τις αμαξοστοιχίες μεγάλων αποστάσεων και τις περιφερειακές αμαξοστοιχίες, με προσδιορισμό του ονόματος/της αφετηρίας και του προορισμού των επιβατών. Εναλλακτικά, και ιδίως για τις αμαξοστοιχίες μικρών αποστάσεων, θα πρέπει να απαιτείται από τους επιβάτες να αφήνουν κενές θέσεις μεταξύ τους, εκτός από τους επιβάτες από το ίδιο νοικοκυριό.

γ)

Οι φορείς εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων θα πρέπει να χρησιμοποιούν συστήματα καταμέτρησης των επιβατών επί του οχήματος, ειδικά για τις αμαξοστοιχίες προαστιακού σιδηροδρόμου (με βάση το βάρος, τα βήματα στην περιοχή των θυρών, καθώς και τους αλγορίθμους μέτρησης μέσω CCTV που δεν επιτρέπουν την αναγνώριση των ατόμων) με σκοπό τη διαχείριση της μεταφορικής δυναμικότητας. Ο προγραμματισμός των δρομολογίων και η κατανομή των διαδρομών ενδέχεται να χρειάζονται ευέλικτες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένης της βελτιστοποίησης της δυναμικότητας με συντονισμένο τρόπο ώστε να αντικατοπτρίζονται η ζήτηση και η ανάγκη μείωσης της πυκνότητας των επιβατών.

δ)	Στους σταθμούς θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαχείριση της ροής των επιβατών. Όταν δεν μπορεί να εξασφαλιστεί επαρκές επίπεδο όσον αφορά τη δημόσια υγεία, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο κλεισίματος ορισμένων στάσεων ή σταθμών.

ε)	Οι μετακινήσεις εκτός ωρών αιχμής θα πρέπει να ενθαρρύνονται με την παροχή κινήτρων, όπως η προσαρμογή των τιμών, ή η ευελιξία των ωρών εργασίας στην περίπτωση των προαστιακών αμαξοστοιχιών, ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός.

στ)	Για να αποφεύγεται η επαφή των επιβατών με χειρολαβές ή κομβία, οι θύρες πρέπει να ανοίγουν σε κάθε στάση είτε αυτόματα είτε εξ αποστάσεως από τον οδηγό.

56.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA), ο οποίος διαθέτει σχετική εμπειρογνωμοσύνη σε σχέση με τις σιδηροδρομικές δραστηριότητες και τις κοινές μεθόδους ασφάλειας, καθώς και ένα εκτεταμένο δίκτυο διαύλων επικοινωνίας (με τις αρχές, τους φορείς εκμετάλλευσης και τους κατασκευαστές), είναι έτοιμος να διαδραματίσει καίριο ρόλο για τη διασφάλιση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών. Η κοινή επιχείρηση Shift2Rail ήδη διερευνά δυνατότητες για τη στήριξη της ανάπτυξης εφαρμογών —βάσει ανωνυμοποιημένων και συγκεντρωτικών δεδομένων— (18) για να μελετηθεί ο συνωστισμός στους σταθμούς, γεγονός που θα μπορούσε επίσης να ωφελήσει τις δημόσιες μεταφορές.

ε) Πλωτές μεταφορές

57.

Οι πλωτές επιβατικές μεταφορές έχουν μειωθεί σημαντικά. Τα μέτρα για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης τόσο των επιβατών όσο και των πληρωμάτων. Τα μέτρα θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στο είδος του σκάφους, τον χαρακτήρα και τη διάρκεια του ταξιδιού, στοιχεία που μπορεί να διαφέρουν σημαντικά στον τομέα των πλωτών μεταφορών. Ενδέχεται να χρειαστεί να αυξηθεί ο αριθμός των σκαφών και των ταξιδιών, ιδίως όταν η μεταφορά με οχηματαγωγά είναι απαραίτητη για λόγους συνδεσιμότητας με απομακρυσμένες περιοχές και νησιά.

58.

Τα μέτρα για τους εργαζομένους στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών περιγράφονται λεπτομερώς στις κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία της υγείας των προσώπων που επιβαίνουν σε πλοία (19). Οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων σε πλοία και σε λιμένες, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε μέσα ατομικής προστασίας (20) και σε κατάλληλη ιατρική περίθαλψη ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Οι άμεσες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των επιβαινόντων θα πρέπει να μειώνονται όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος μετάδοσης.

59.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) είναι έτοιμος να διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και πληροφοριών που μπορεί να είναι χρήσιμες για τις αρμόδιες αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη (π.χ. για την παρακολούθηση των σκαφών, την υποβολή εκθέσεων για την υγεία κ.λπ.). Επιπλέον, δεδομένου του διεθνούς χαρακτήρα της ναυτιλίας, η συνεργασία με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ), θα είναι σημαντική για τη διευκόλυνση της παγκόσμιας συνεργασίας, ισοδυναμίας και αμοιβαιότητας μεταξύ μέτρων και πρακτικών που σχετίζονται με την COVID-19.

60.

Με βάση την υπάρχουσα εμπειρία και τα μέτρα που εφαρμόζουν ήδη τα κράτη μέλη, οι φορείς εκμετάλλευσης και όλες οι άλλες οντότητες που εμπλέκονται στις πλωτές μεταφορές (λιμένες, τερματικοί σταθμοί οχηματαγωγών, οικείες εθνικές αρχές) θα πρέπει να εφαρμόζονται τα ακόλουθα μέτρα:

α)	Εξασφάλιση της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις σχετικά με την τήρηση αποστάσεων επί των σκαφών, μεταξύ άλλων με τη μείωση του αριθμού των επιτρεπόμενων επιβατών.

β)	Περιορισμός της πρόσβασης σε αποβάθρες επιβίβασης και αποβίβασης μόνο σε επιβάτες με εισιτήρια· καθορισμός θέσεων για τους επιβάτες.

γ)	Οι λιμένες θα πρέπει να προβλέψουν ειδικούς διαδρόμους για την ξεχωριστή είσοδο και έξοδο των επιβατών.

δ)	Όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες, μετακίνηση όσο το δυνατόν περισσότερων επιβατών σε ανοιχτούς χώρους του σκάφους.

ε)

Στην περίπτωση που συνιστάται ή ζητείται από τους επιβάτες να παραμείνουν στα οχήματά τους επί οχηματαγωγών κατά τη διάρκεια σύντομων ταξιδιών (π.χ. λιγότερο από μία ώρα), το μέτρο αυτό θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο σε ανοικτά καταστρώματα, εκτός εάν λαμβάνονται πρόσθετες προφυλάξεις ασφαλείας σύμφωνα με τους ισχύοντες ενωσιακούς κανόνες. Όπου απαιτείται, η χωρητικότητα των καταστρωμάτων θα πρέπει να προσαρμόζεται έτσι ώστε να εγγυάται την ασφάλεια, ενώ θα πρέπει να παρευρίσκεται προσωπικό εκπαιδευμένο στην πυρόσβεση.

στ)	Για τον καθαρισμό και την απολύμανση των σκαφών και των χερσαίων εγκαταστάσεων θα πρέπει να ακολουθούνται οι «Προτεινόμενες διαδικασίες» (21) της κοινής δράσης EU Healthy Gateways.

ζ)	Τα κρουαζιερόπλοια και, κατά περίπτωση, τα οχηματαγωγά θα πρέπει να αναπτύξουν ειδικά πρωτόκολλα για τον καθαρισμό και την υγιεινή, ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος διασταυρούμενης μόλυνσης μεταξύ των καμπίνων των επιβατών.

η)

Θα πρέπει να αναπτυχθούν πρωτόκολλα μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης πλοίων και των χερσαίων εγκαταστάσεων για τα άτομα με εικαζόμενη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19, συμπεριλαμβανομένων μέτρων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ταξίδι. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμες διαδικασίες για τον έλεγχο της υγείας, να διατίθενται αίθουσες καραντίνας και να οργανωθεί η κατάλληλη αλληλεπίδραση με το άτομο που βρίσκεται σε καραντίνα.

θ)	Τα κρουαζιερόπλοια θα πρέπει να διαθέτουν στο σκάφος επαρκή ικανότητα διεξαγωγής εξετάσεων για την παρουσία COVID-19, η οποία θα πρέπει να χρησιμοποιείται όταν υπάρχει υπόνοια προσβολής επιβάτη ή μέλους του πληρώματος.

61.

Οι προηγούμενες εστίες COVID-19 σε κρουαζιερόπλοια ανέδειξαν την ιδιαίτερη ευπάθεια των κλειστών περιβαλλόντων κατά τη διάρκεια ταξιδιών μεγάλης διάρκειας. Πριν από την επανέναρξη των δραστηριοτήτων των κρουαζιερόπλοιων, οι φορείς εκμετάλλευσης πλοίων θα πρέπει να εφαρμόσουν αυστηρές διαδικασίες για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης επί του πλοίου και την παροχή κατάλληλης ιατρικής περίθαλψης σε περίπτωση λοιμώξεων. Η σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών κρουαζιέρας θα πρέπει να συντονίζεται σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης της δημόσιας υγείας στις οικείες χώρες. Πριν από την έναρξη των ταξιδιών, οι φορείς εκμετάλλευσης κρουαζιερόπλοιων θα πρέπει να εξασφαλίζουν με τους λιμένες κατά μήκος της διαδρομής ότι, εφόσον χρειαστεί, μπορούν γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις ώστε οι επιβάτες και τα μέλη του πληρώματος να λάβουν ιατρική περίθαλψη και ότι θα μπορούν να οργανώνονται επαναπατρισμοί και αλλαγές προσωπικού. Για να εξασφαλιστεί η συνέχεια και η ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών, η Επιτροπή θα συνεχίσει να λαμβάνει μέτρα για να διευκολύνει και να συντονίσει τις προσπάθειες των κρατών μελών για να καταστούν δυνατές οι αλλαγές πληρώματος στους λιμένες τους.

στ) Αστική κινητικότητα

62.

Σε πολλές πόλεις και περιφέρειες, οι δημόσιες μεταφορές (λεωφορεία, μετρό, τραμ, αστικά και προαστιακά τρένα κ.λπ.) εξακολουθούσαν να λειτουργούν καθ’ όλη τη διάρκεια της έξαρσης της COVID-19. Για να προετοιμαστούμε για την εποχή που ο αριθμός των επιβατών θα αυξηθεί και πάλι, τα μέτρα θα πρέπει να θεσπίζονται κατά περίπτωση, ώστε να εξασφαλίζεται η υψηλότερη δυνατή ασφάλεια για τους επιβάτες, όπως:

α)	Απαίτηση τήρησης της ασφαλούς ελάχιστης απόστασης, για παράδειγμα με τη χρήση αυτοκόλλητων ή σημάνσεων στο δάπεδο για την καθοδήγηση των επιβατών στα οχήματα ώστε να τηρούν ασφαλείς αποστάσεις μεταξύ τους.

β)	Θα πρέπει να ελαχιστοποιούνται οι επαφές μεταξύ οδηγών και επιβατών (π.χ. με τη χρήση φραγμών, τον αποκλεισμό των εισόδων από τις εμπρόσθιες θύρες, την προώθηση ηλεκτρονικών εισιτηρίων και μεθόδων πληρωμής).

γ)	Αύξηση και προσαρμογή της επιχειρησιακής συχνότητας, καθώς και αναπροσαρμογή των γραμμών, ώστε να τηρούνται οι ελάχιστες αποστάσεις ασφαλείας όταν αυξηθεί ο αριθμός των επιβατών και να εξυπηρετούνται καλύτερα ορισμένοι προορισμοί (π.χ. όπου η ζήτηση είναι ιδιαίτερα υψηλή).

δ)	Για να αποφεύγεται η επαφή των επιβατών με χειρολαβές ή κομβία, οι θύρες πρέπει να ανοίγουν σε κάθε στάση είτε αυτόματα είτε εξ αποστάσεως από τον οδηγό.

ε)

Βελτιστοποίηση των ροών επιβατών σε σταθμούς και μεταφορικούς κόμβους ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός στις ώρες αιχμής, καθώς και ελαχιστοποίηση των επαφών, μέσω της χρήσης καινοτόμων τεχνολογιών και εφαρμογών για κινητές συσκευές (π.χ. πρόβλεψη της πυκνότητας και του συνωστισμού, εγκατάσταση σε θύρες συσκευών μέτρησης των επιβατών με μέγιστο όριο, οργάνωση χρονοθυρίδων μετακίνησης κατόπιν κράτησης, κ.λπ.), και παροχή δυνατότητας ευελιξίας στο ωράριο εργασίας.

63.

Είναι απαραίτητο να κοινοποιούνται σαφώς όλα τα ληφθέντα μέτρα, να διευκολύνεται η ομαλή εφαρμογή τους, να καθησυχάζονται οι πολίτες και να διατηρείται η εμπιστοσύνη τους στις δημόσιες μεταφορές. Επίσης, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές οι εκστρατείες ενημέρωσης (π.χ. επιδαπέδια αυτοκόλλητα). Πολλά από τα μέτρα που ενδέχεται να απαιτηθούν (π.χ.διαχείριση του πλήθους, πρόσβαση σε μεταφορικούς κόμβους και οχήματα, τήρηση της φυσικής απόστασης, κ.λπ.) έχουν επιπτώσεις που υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες των δημόσιων μεταφορών και θα πρέπει να αναπτυχθούν σε συνεργασία με τις υγειονομικές αρχές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με σαφή ορισμό των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων κάθε παράγοντα. Το επακόλουθο πρόσθετο κόστος θα μπορούσε να ενσωματωθεί στις συμβάσεις παροχής δημόσιων υπηρεσιών.

64.

Λύσεις κοινής κινητικότητας: Οι επιχειρήσεις κοινής κινητικότητας θα πρέπει να λάβουν διάφορα μέτρα για την προστασία των οδηγών και των επιβατών από τη μόλυνση. Τα ενοικιαζόμενα οχήματα θα πρέπει να απολυμαίνονται προσεκτικά μετά από κάθε χρήση και τα οχήματα κοινής χρήσης θα πρέπει να απολυμαίνονται τουλάχιστον μία φορά ανά ημέρα χρήσης. Θα πρέπει να αυξηθεί η απολύμανση σε υπηρεσίες που διαθέτουν σταθμούς (π.χ. κοινόχρηστα ποδήλατα). Οι εταιρείες ενοικίασης ηλεκτρονικών πατινιών και ηλεκτρονικών ποδηλάτων θα πρέπει να απολυμαίνουν τα πατίνια και τα ποδήλατα τουλάχιστον με κάθε αλλαγή μπαταρίας.

65.

Ενεργητική κινητικότητα: Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις λαμβάνουν μέτρα για να καταστήσουν την ενεργό κινητικότητα (π.χ. περπάτημα και ποδηλασία) ασφαλή και πιο ελκυστική επιλογή κινητικότητας κατά τη διάρκεια της έξαρσης της COVID-19. Στις αστικές περιοχές θα μπορούσαν να εξεταστούν προσωρινές διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων και η αύξηση του χώρου στο οδόστρωμα για επιλογές ενεργούς κινητικότητας, ώστε να διευκολυνθούν οι ανάγκες του πληθυσμού να κινείται με ασφαλή και αποδοτικό τρόπο, μειώνοντας παράλληλα τα όρια ταχύτητας των οχημάτων σε περιοχές αυξημένης ενεργούς κινητικότητας.

66.

Η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, ιδεών και καινοτομιών για την ασφαλή κινητικότητα σε αστικές και προαστιακές περιοχές κατά τη διάρκεια της έξαρσης της COVID-19 ξεκίνησε μέσω ειδικών πλατφορμών και δικτύων και είναι καίριας σημασίας για την περαιτέρω ανάπτυξη της εν λόγω συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων. Η Επιτροπή θα συγκεντρώσει επίσης τα κράτη μέλη, τις τοπικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αστικής κινητικότητας προκειμένου να αναλύσει τον αντίκτυπο αυτής της έξαρσης, να αντλήσει διδάγματα και να συγκεντρώσει εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί μέχρι σήμερα, καθώς και να εντοπίσει ευκαιρίες για τη μελλοντική, πιο βιώσιμη κινητικότητα στην ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

IV. Συμπέρασμα

67.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, τα κράτη μέλη, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους διεθνείς εταίρους στον τομέα των μεταφορών για τον συντονισμό των δράσεων και τη διευκόλυνση της εφαρμογής των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών με διαφανή και αντικειμενικό τρόπο. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα παρακολουθεί ότι τα μέτρα περιορισμού και η σταδιακή άρση τους δεν υπονομεύουν την ενιαία αγορά ούτε δημιουργούν διακρίσεις που αντιβαίνουν στις Συνθήκες μεταξύ των επιχειρήσεων και παρόχων υπηρεσιών μεταφορών της ΕΕ και ότι δεν εισάγουν διακρίσεις βάσει εθνικότητας μεταξύ των πολιτών ή των εργαζομένων της ΕΕ.

68.

Η κατάσταση παραμένει δυναμική και η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τις αρμόδιες αρχές, τις οργανώσεις ενδιαφερομένων, τις επιχειρήσεις και τους παρόχους υπηρεσιών μεταφορών για την προσαρμογή και την επικαιροποίηση των προσεγγίσεων και των μέτρων μας, λαμβάνοντας υπόψη τις πλέον πρόσφατες επιδημιολογικές εξελίξεις, την ανάδραση σχετικά με την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μέτρων και τις ανάγκες των πολιτών της ΕΕ και της οικονομίας μας. Όσο συνεχίζεται η έξαρση της COVID-19, οι δημόσιες αρχές, τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι πολίτες πρέπει να παραμείνουν σε επαγρύπνηση, διατηρώντας υψηλό επίπεδο ετοιμότητας για πιθανή αύξηση των μολύνσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς την εφαρμογή των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών και θα τις επικαιροποιεί, εφόσον απαιτείται, για να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

69.

Είναι απαραίτητο να εξεταστεί η βιώσιμη και έξυπνη επανάκαμψη του τομέα μεταφορών της ΕΕ, με ταυτόχρονη εστίαση στην αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας, ώστε να μπορέσει ο τομέας να ανακτήσει την προ κρίσης ισχύ του, να παραμείνει ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο και να συνεχίσει να αποτελεί θεμελιώδες μέρος της οικονομίας της ΕΕ και της ζωής των πολιτών. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση λόγω της COVID-19 θα αποτυπωθούν στην επικείμενη στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα το 2020.

(1) Για παράδειγμα, μείωση κατά περίπου 90 % στην εναέρια κυκλοφορία σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (Πηγή: Eurocontrol), κατά 85 % στις υπηρεσίες σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών για μεγάλες αποστάσεις, κατά 80 % στις περιφερειακές υπηρεσίες σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών (συμπεριλαμβανομένων των προαστιακών μεταφορών), σχεδόν παύση δραστηριοτήτων στις διεθνείς επιβατικές σιδηροδρομικές μεταφορές (Πηγή: CER)· κατά πάνω από 90 % για τα κρουαζιερόπλοια και τα επιβατηγά πλοία στα μέσα Απριλίου σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (Πηγή: EMSA).

(2) COM(2020) 115 final, COM(2020) 148 final, και C(2020) 2050 final (ΕΕ C 102I της 30.3.2020, σ. 12).

(3) C(2020) 1753 final (ΕΕ C 86I της 16.3.2020, σ.1).

(4) C(2020) 1897 final (ΕΕ C 96I της 24.3.2020, σ.1).

(5) C(2020) 2010 final (ΕΕ C 100I της 27.3.2020, σ.1).

(6) C(2020) 3100 final (ΕΕ C 102I της 14.4.2020, σ. 1).

(7) C(2020) 2051 final (ΕΕ C 102I της 30.3.2020, σ. 12).

(8) Κοινός ευρωπαϊκός χάρτης πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της νόσου COVID-19 (ΕΕ C 126 της 17.4.2020, σ. 1).

(9) Όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας, η Μόνιμη Γραμματεία της Κοινότητας Μεταφορών κ.λπ.

(10) Ανακοίνωση της Επιτροπής — Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα — COVID-19, της 13ης Μαΐου 2020.

(11) Στην παρούσα ανακοίνωση, ο όρος «όχημα», όπως χρησιμοποιείται στο συγκεκριμένο συγκείμενο, αναφέρεται σε όλους τους τύπους οχημάτων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των αυτοκινήτων, των φορτηγών, των λεωφορείων, των πούλμαν, των τρένων, των αεροσκαφών, των πλοίων, των σκαφών, των οχηματαγωγών κ.λπ.

(12) «COVID-19: guidance for the workplace» (COVID-19: οδηγίες για τον τόπο εργασίας) και «COVID-19: Back to the workplace - Adapting workplaces and protecting workers» (Επιστροφή στον τόπο εργασίας - Προσαρμογή των τόπων εργασίας και προστασία των εργαζομένων), https://oshwiki.eu/wiki/COVID-19:_guidance_for_the_workplace#See.

(13) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 (ΕΕ L 315 της 3.12.2007, σ. 1)· Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με κοινούς κανόνες εκμετάλλευσης των αεροπορικών γραμμών στην Κοινότητα (ΕΕ L 293 της 31.10.2008, σ. 3)· Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές στο εσωτερικό των κρατών μελών (θαλάσσιες ενδομεταφορές- καμποτάζ) (ΕΕ L 364 της 12.12.1992, σ. 7).

(14) Οι «μάσκες προσώπου» είναι ένας γενικός όρος που καλύπτει τόσο τις ιατρικές όσο και τις μη ιατρικές μάσκες. Το ECDC αναφέρει ότι «η χρήση μη ιατρικών μασκών που είναι κατασκευασμένες από διάφορα υφάσματα θα μπορούσε να εξεταστεί, ιδίως εάν —λόγω προβλημάτων στον εφοδιασμό— οι ιατρικές μάσκες προσώπου πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα ως μέσα ατομικής προστασίας από τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας» (https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-use-face-masks-community.pdf). Θα εναπόκειται στις εθνικές αρχές υγείας/ασφάλειας να διευκρινίσουν περαιτέρω στη συζήτησή τους με τα ενδιαφερόμενα μέρη ανά τρόπο μεταφοράς, τη διαθεσιμότητα και άλλες παραμέτρους, με βάση τον επιδημιολογικό κίνδυνο στην εκάστοτε χώρα. Ορισμένοι εργαζόμενοι στις μεταφορές και επιβάτες, αντίστοιχα, ενδέχεται να εκτίθενται σε διαφορετικά επίπεδα κινδύνου.

(15) https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/ehealth/docs/covid-19_apps_en.pdf.

(16) Ανακοίνωση της Επιτροπής - Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με την προστασία δεδομένων στις εφαρμογές που στηρίζουν την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 (ΕΕ C 124I της 17.4.2020, σ. 1).

(17) https://edpb.europa.eu/our-work-tools/our-documents/guidelines/guidelines-042020-use-location-data-and-contact-tracing_el

(18) Σύσταση (ΕΕ) 2020/518 της Επιτροπής, της 8ης Απριλίου 2020, σχετικά με μια κοινή εργαλειοθήκη της Ένωσης για τη χρήση της τεχνολογίας και των δεδομένων με σκοπό την καταπολέμηση της κρίσης COVID-19 και την έξοδο από αυτή, ιδίως όσον αφορά εφαρμογές για φορητές συσκευές και τη χρήση ανωνυμοποιημένων δεδομένων κινητικότητας (ΕΕ L 114 της 14.4.2020, σ. 7).

(19) Ανακοίνωση της Επιτροπής Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την προστασία της υγείας, τον επαναπατρισμό και τις ρυθμίσεις μετακινήσεων ναυτικών, επιβατών και άλλων προσώπων που επιβαίνουν σε πλοία (ΕΕ C 119 της 14.4.2020, σ. 1).

(20) Κοινή δράση EU Healthy Gateways, Επισκόπηση των μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) που συνιστώνται για το προσωπικό στα σημεία εισόδου και στα μέσα μεταφοράς οχημάτων στο πλαίσιο της COVID-19.

(21) Προτεινόμενες διαδικασίες για τον καθαρισμό και την απολύμανση των πλοίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας ή στην περίπτωση που εντοπιστεί κρούσμα COVID-19 επί του σκάφους· https://www.healthygateways.eu/Portals/0/plcdocs/EU_HEALTHY_GATEWAYS_COVID-19_Cleaning_Disinfection_ships_09_4_2020_F.pdf?ver=2020-04-09-124859-237

15.5.2020

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 169/30

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα — COVID-19

(2020/C 169/03)

I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η πανδημία της νόσου COVID-19 έχει προκαλέσει μια πρωτόγνωρη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Η απουσία αποτελεσματικής θεραπείας ή ενός εμβολίου, σε συνδυασμό με την εκθετική αύξηση των λοιμώξεων στην Ευρώπη από τον Φεβρουάριο του 2020, οδήγησαν πολλά κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν (1) (στο εξής: κράτη μέλη) να εφαρμόσουν εκτεταμένα μέτρα στις κοινότητες, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού και της τήρησης φυσικής απόστασης. Σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη, οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας —συμπεριλαμβανομένων των προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα (2)— αποτελούσαν μέρος των εν λόγω μέτρων. Επιπλέον, εφαρμόστηκαν περιορισμοί στις μη ουσιώδεις μετακινήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, μετά τις συστάσεις της Επιτροπής της 16ης Μαρτίου (3), της 8ης Απριλίου (4) και της 8ης Μαΐου (5), καθώς και τις οδηγίες (6) που δημοσιεύτηκαν στις 30 Μαρτίου προς υποστήριξη αυτών.

Τις τελευταίες εβδομάδες, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν εμβαθύνει τον συντονισμό, την κοινή δράση και την ανταλλαγή πληροφοριών. Αυτό έχει συμβάλει στον μετριασμό των επιπτώσεων των εν λόγω περιορισμών, επιτρέποντας την αποκατάσταση ορισμένων πτυχών της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, όπως είναι μεταξύ άλλων η παράδοση βασικών αγαθών και υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ευρώπη και η ελεύθερη κυκλοφορία για ουσιώδεις διασυνοριακές μετακινήσεις. Τα πρώτα μέτρα αποσκοπούσαν στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ, αφενός, του στόχου καθυστέρησης της εξάπλωσης της επιδημίας και της μείωσης του κινδύνου άσκησης υπερβολικής πίεσης στα συστήματα υγείας και, αφετέρου, της ανάγκης περιορισμού των αρνητικών επιπτώσεων στην ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών.

Καθώς η κατάσταση στον τομέα της υγείας βελτιώνεται σταδιακά, η ισορροπία αυτή θα πρέπει να αλλάξει ώστε να υπάρξει επιστροφή προς την απεριόριστη ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και την αποκατάσταση της ακεραιότητας του χώρου Σένγκεν, ενός από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η άρση των περιορισμών αποτελεί καίριο σημείο για την οικονομική ανάκαμψη. Ο περιορισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας και η επαναφορά των εσωτερικών συνόρων βλάπτουν την ενιαία αγορά και την ομαλή λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων. Πέραν αυτού, βλάπτουν τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας, βάσει του οποίου οι πολίτες μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα διασχίζοντας τα σύνορα, ως εργαζόμενοι, φοιτητές, μέλη οικογενειών ή τουρίστες. Πρέπει να εργαστούμε για την αποκατάσταση αυτού του καίριου επιτεύγματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να καλέσει τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία εκ νέου ανοίγματος της απεριόριστης διασυνοριακής κυκλοφορίας εντός της Ένωσης. Η αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων και η άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα πρέπει να είναι μια σταδιακή διαδικασία, καθώς το κύριο μέλημα είναι οι ζωές και η υγεία των πολιτών. Ως εκ τούτου, πρωταρχική προϋπόθεση για την αποκατάσταση των μετακινήσεων θα είναι η επιδημιολογική κατάσταση, με συμπληρωματικά μέτρα —όπως οι απαιτήσεις υγειονομικής ασφάλειας στους διάφορους τρόπους μετακινήσεων και διαμονής— για τον μετριασμό των κινδύνων για την υγεία. Το εκ νέου άνοιγμα των διασυνοριακών μετακινήσεων αποτελεί μία από τις προϋποθέσεις για την αποκατάσταση του τουρισμού και των μεταφορών.

Η Επιτροπή, μαζί με την παρούσα ανακοίνωση, προτείνει πακέτο μέτρων για την επαναφορά του τουριστικού οικοσυστήματος, δεδομένου ότι αποτελεί έναν από τους μοχλούς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ανάπτυξης της Ευρώπης. Η παρούσα ανακοίνωση προσδιορίζει ότι η σταδιακή άρση των εγχώριων και των διασυνοριακών περιορισμών, σύμφωνα με την αρχή της μη διάκρισης, θα πρέπει να συνοδεύεται από τη σταδιακή εκ νέου θέσπιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των Ευρωπαίων και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

II. ΚΟΙΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

Στις 15 Απριλίου 2020 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέδωσαν κοινό ευρωπαϊκό χάρτη πορείας για την άρση των μέτρων ανάσχεσης της πανδημίας COVID-19 (στο εξής: κοινός χάρτης πορείας). Ο κοινός χάρτης πορείας παρέχει δέσμη συστάσεων προς τα κράτη μέλη για τη σταδιακή άρση των μέτρων που έχουν ληφθεί και τα καλεί να υιοθετήσουν μια σταδιακή προσέγγιση για την αποκατάσταση της απεριόριστης ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα που εφαρμόζονται από τα περισσότερα κράτη μέλη. Επιπλέον, προβλέπει σε δεύτερη φάση τον τερματισμό των περιορισμών στις μη ουσιώδεις μετακινήσεις στην ΕΕ μέχρι τα εξωτερικά σύνορα, κάτι που υπόκειται σε συνεχή αξιολόγηση από την Επιτροπή.

Ο κοινός χάρτης πορείας καλεί την Επιτροπή 1) να εξακολουθήσει να αναλύει την αναλογικότητα των μέτρων που λαμβάνουν τα κράτη μέλη σχετικά με την πανδημία της COVID-19, καθώς εξελίσσεται η κατάσταση, και 2) να ζητήσει την άρση των μέτρων που κρίνονται δυσανάλογα, ιδίως όταν έχουν αντίκτυπο στην ενιαία αγορά. Επιπλέον, τονίζει το κοινό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για την αποκλιμάκωση, με συντονισμένο τρόπο, των μέτρων για την COVID-19. Πέραν του επείγοντος χαρακτήρα της καταπολέμησης της πανδημίας της COVID-19 και των άμεσων συνεπειών της, οι κοινωνίες και οι οικονομίες της Ευρώπης πρέπει να επανέλθουν στην κανονική κατάσταση λειτουργίας. Η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να επανεξεταστεί παράλληλα με τη διαδικασία άρσης των περιορισμών εντός της επικράτειας των κρατών μελών. Όλα τα βήματα θα πρέπει να ληφθούν με πλήρη επίγνωση των κινδύνων πυροδότησης ενός δεύτερου κύματος μετάδοσης στην κοινότητα, το οποίο θα απαιτούσε την εκ νέου εισαγωγή περισσότερο αυστηρών μέτρων ανάσχεσης. Επίσης, ο κοινός χάρτης πορείας επισημαίνει ότι θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην κατάσταση των γειτονικών χωρών της ΕΕ. Η Επιτροπή, σύμφωνα με την ανακοίνωσή της «Στήριξη των Δυτικών Βαλκανίων για την αντιμετώπιση της COVID-19 και την ανάκαμψη μετά την πανδημία» (7), είναι έτοιμη να συνδέσει στενά την εν λόγω περιοχή με την υλοποίηση του κοινού χάρτη πορείας.

Ο κοινός χάρτης πορείας αναφέρεται σε τρία ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον έχει έρθει η στιγμή για τη σταδιακή άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα: 1) επιδημιολογικά κριτήρια· 2) ικανότητες των συστημάτων υγείας· και 3) ικανότητες κατάλληλης παρακολούθησης. Σ’ αυτό το πλαίσιο, διευκρινίζει ότι οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα και οι υποκείμενοι περιορισμοί στις μετακινήσεις, που εφαρμόζονται επί του παρόντος, θα πρέπει να αρθούν μόλις η επιδημιολογική κατάσταση συγκλίνει επαρκώς και οι κανόνες τήρησης φυσικής απόστασης εφαρμόζονται ευρέως και υπεύθυνα. (8) Στον κοινό χάρτη πορείας επαναλαμβάνεται ότι η σταδιακή άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και το εκ νέου άνοιγμα των συνόρων θα πρέπει να ισχύουν κατά προτεραιότητα για τους διασυνοριακούς και τους εποχιακούς εργαζομένους και ότι θα πρέπει να αποφεύγεται κάθε διάκριση σε βάρος των μετακινούμενων εργαζομένων της ΕΕ (9).

III. ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΑΣΧΕΣΗΣ ΤΗΣ COVID 19 ΣΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ: ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ

Η διαδικασία για την άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα απαιτήσει τη στάθμιση και την εξισορρόπηση διαφορετικών κριτηρίων, λαμβάνοντας υπόψη την ειδική επιδημιολογική κατάσταση σε κάθε κράτος μέλος, η οποία ενδέχεται με τη σειρά της να διαφέρει μεταξύ περιοχών και περιφερειών. Η εν λόγω αντικειμενική βάση είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί ότι οι περιορισμοί αίρονται κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις. Οι φάσεις που προτείνονται στην παρούσα ανακοίνωση θα πρέπει να υλοποιηθούν με συντονισμένο τρόπο. Επιπλέον, θα πρέπει να είναι ευέλικτες και, μεταξύ άλλων, να δίνεται η δυνατότητα επαναφοράς ορισμένων μέτρων σε περίπτωση που το απαιτεί η επιδημιολογική κατάσταση, ή να επιτρέπεται πράγματι η ταχύτερη άρση των μέτρων σε περίπτωση που το επιτρέπει η κατάσταση. Το χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας θα επηρεαστεί επίσης από τη συμμόρφωση των πολιτών με τα μέτρα τήρησης φυσικής απόστασης. Όλες οι φάσεις θα πρέπει να βασίζονται στην αξιολόγηση της εξελισσόμενης κατάστασης και στη διαρκή παρακολούθηση των κριτηρίων. Για τον σκοπό αυτό, ο μηχανισμός συντονισμού που προβλέπεται στην ενότητα IV θα είναι καθοριστικός για τη διασφάλιση τόσο της αμοιβαίας εμπιστοσύνης όσο και της επιχειρησιακής συνοχής.

III.1. Κριτήρια

Η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα πρέπει να βασίζεται στην προσεκτική εξέταση της επιδημιολογικής κατάστασης σε ολόκληρη την Ευρώπη και σε μεμονωμένα κράτη μέλη. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο για τη σταδιακή άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη: α) την αξιολόγηση της προσέγγισης των επιδημιολογικών καταστάσεων στα κράτη μέλη, σε συνδυασμό με β) την ανάγκη να εφαρμοστούν μέτρα ανάσχεσης, συμπεριλαμβανομένης της τήρησης φυσικής απόστασης κατά τη θεμελίωση και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης στις κοινωνίες, και γ) την αναλογικότητα, δηλαδή τη σύγκριση μεταξύ των οφελών της διατήρησης γενικευμένων περιορισμών και των οικονομικών και κοινωνικών παραμέτρων, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στη διασυνοριακή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού (10) και στο διασυνοριακό εμπόριο εντός της ΕΕ. Τα εν λόγω κριτήρια θα καταστήσουν δυνατή μια σταδιακή, ευέλικτη και συντονισμένη προσέγγιση για την άρση των ελέγχων και των περιορισμών στις μετακινήσεις.

Έπειτα από διαβουλεύσεις με την «ομάδα ενημέρωσης για την COVID-19 – εσωτερικές υποθέσεις» (COVID-19 Information Group – Home Affairs) και λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να εξετάσουν τα ακόλουθα στοιχεία και πολιτικά ζητήματα για την άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

α) Επιδημιολογική κατάσταση

Οι περιορισμοί στις μετακινήσεις εντός της ΕΕ θα πρέπει πρώτα να αρθούν σε περιοχές με συγκρίσιμη επιδημιολογική κατάσταση, βάσει των οδηγιών που εκδίδει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, και εκεί όπου υπάρχουν επαρκείς ικανότητες όσον αφορά τα νοσοκομεία, τις εξετάσεις, την επιτήρηση και την ιχνηλάτηση επαφών. Αυτό είναι απαραίτητο για την πρόληψη μέτρων που εισάγουν διακρίσεις και για τη διασφάλιση συντονισμένης δράσης σε ολόκληρη την ΕΕ. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, αναπτύσσει και θα επικαιροποιεί συνεχώς χάρτη (11) με το επίπεδο μετάδοσης της COVID-19, μεταξύ άλλων και σε υποεθνικό επίπεδο (επίπεδο NUTS3). Σκοπός του χάρτη είναι η παροχή πληροφοριών σε ενωσιακό επίπεδο, οι οποίες θα χρησιμοποιούνται από τις αρχές, τις επιχειρήσεις μεταφορών και τους παρόχους υπηρεσιών. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να παρέχουν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων τις απαραίτητες πληροφορίες παρακολούθησης, ούτως ώστε ο χάρτης να επικαιροποιείται συνεχώς και να χρησιμοποιείται ως αξιόπιστη πηγή αναφοράς και από τους πολίτες μεταξύ άλλων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν τα απαραίτητα δεδομένα στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων ή μέσω της επιτροπής υγειονομικής ασφάλειας, προκειμένου να εξασφαλίζεται η κατά το δυνατόν ακριβής, συγκρίσιμη και αποδοτική περιφερειακή παρακολούθηση των επιπέδων μετάδοσης, συμπεριλαμβανομένων των ποσοστών μετάδοσης, των ποσοστών λοιμώξεων, των ποσοστών εισαγωγής σε μονάδες εντατικής θεραπείας και των ποσοστών εξετάσεων.

Η κατάσταση σε κάθε κράτος μέλος ή σε υποεθνικές περιφέρειες ή περιοχές ανά πάσα στιγμή πρέπει να αποτελεί μέρος εντατικών και συνεχώς επικαιροποιημένων εκστρατειών επικοινωνίας. Αυτό είναι απαραίτητο για να εξασφαλιστεί ότι όσοι διασχίζουν τα σύνορα μπορούν να σχεδιάζουν και να δρουν με βάση διαφανή στοιχεία και με πλήρη επίγνωση της κατάστασης, ώστε να μπορούν να αναλάβουν την ατομική τους ευθύνη για την εφαρμογή των συστάσεων για την υγεία όταν μετακινούνται. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει την εν λόγω επικοινωνιακή προσπάθεια, συνεχίζοντας να δημοσιεύει στον ιστότοπό της, μεταξύ άλλων, τον κατάλογο των ελέγχων που εφαρμόζονται στα εσωτερικά σύνορα ανά πάσα στιγμή (12).

β) Μέτρα ανάσχεσης, συμπεριλαμβανομένης της τήρησης φυσικής απόστασης

Προϋπόθεση για την άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις, και σε διασυνοριακό επίπεδο μεταξύ άλλων, είναι η ικανότητα να διασφαλίζεται ότι τα μέτρα ανάσχεσης, όπως η τήρηση φυσικής απόστασης, μπορούν να εφαρμοστούν καθ’ όλη τη διάρκεια ενός ταξιδιού, από την αφετηρία έως τον προορισμό, συμπεριλαμβανομένης της διέλευσης των συνόρων. Σε περίπτωση που η τήρηση φυσικής απόστασης είναι πιο δύσκολο να εξασφαλιστεί, απαιτείται η θέσπιση πρόσθετων διασφαλίσεων και μέτρων που θα οδηγούν σε ισοδύναμα επίπεδα προστασίας, σύμφωνα με τις συστάσεις που εκδίδονται για τον τομέα των μεταφορών και της φιλοξενίας (13). Στο πλαίσιο αυτό, χρήσιμες αποδεικνύονται οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών και, σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες (14) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων και το έγγραφο καθοδήγησης για τις εφαρμογές που στηρίζουν την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 σε σχέση με την προστασία των δεδομένων (15), η Επιτροπή και τα κράτη μέλη δημοσίευσαν πρωτόκολλο για τις αρχές διαλειτουργικότητας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εγκεκριμένες εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών που χρησιμοποιούνται σε προαιρετική βάση μπορούν να λειτουργούν σε διασυνοριακό επίπεδο και να είναι αξιόπιστες οπουδήποτε και αν βρίσκονται οι χρήστες τους στην Ευρώπη (16).

Ενώ αναμένεται τα μέτρα ανάσχεσης να χαλαρώσουν στο πλαίσιο μιας συνολικής στρατηγικής αποκλιμάκωσης, θα εξακολουθήσει να υπάρχει ανάγκη για ορισμένα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μεμονωμένων μέτρων τήρησης φυσικής απόστασης και οργανωτικών μέτρων αποστασιοποίησης.

Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν εξατομικευμένα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης του ιού (17). Οι εξετάσεις και η ενίσχυση της ικανότητας διεξαγωγής εξετάσεων, η ιχνηλάτηση επαφών και η χρήση απομόνωσης και καραντίνας σε περίπτωση πιθανών κρουσμάτων COVID-19 είναι υψίστης σημασίας. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να χρησιμοποιούν τις εξετάσεις —συστηματικά ή τυχαία ή βάσει ανάλυσης κινδύνου— ως μέσο παρακολούθησης του κινδύνου εκ νέου εξάπλωσης του ιού που συνδέεται με ταξιδιώτες οι οποίοι επιστρέφουν στη χώρα τους.

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, υποστηριζόμενο από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, θα συνεχίσει να συλλέγει σχετικές πληροφορίες από τα κράτη μέλη για να έχει πλήρη επισκόπηση των μέτρων ανάσχεσης, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων τήρησης φυσικής απόστασης που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη.

Οι πολίτες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προστατεύουν τον εαυτό τους και τους άλλους μέσω υπεύθυνης συμπεριφοράς. Επομένως, απαιτείται συντονισμένη προσέγγιση όσον αφορά τα μέτρα τήρησης φυσικής απόστασης στα κράτη μέλη που έχουν αρχίσει να αίρουν τους περιορισμούς στις μετακινήσεις. Θα πρέπει να αποφεύγονται όσο το δυνατόν περισσότερο καταστάσεις όπου οι αντιφατικές πληροφορίες οδηγούν σε σύγχυση και έλλειψη συμμόρφωσης με την τήρηση φυσικής απόστασης. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να διασφαλίσουν ότι υπάρχει ένας ενιαίος, προσβάσιμος ιστότοπος τον οποίον θα μπορούν να συμβουλευτούν οι ταξιδιώτες πριν από τη μετακίνησή τους και ότι, κατά την είσοδο στο έδαφος των κρατών μελών, οι πολίτες θα λαμβάνουν αυτοματοποιημένο SMS, το οποίο θα περιέχει πληροφορίες για το εθνικό ή περιφερειακό σημείο ενημέρωσης σχετικά με τα ειδικά μέτρα και τους περιορισμούς που εφαρμόζονται κατά την πανδημία της COVID-19, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τον φορέα στον οποίον θα πρέπει να απευθυνθεί κανείς σε περίπτωση που αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα που σχετίζονται με την COVID-19.

γ) Οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι

Η ενιαία αγορά είναι κοινός χώρος. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες και οι πάροχοι υπηρεσιών δεν μπορούν να λειτουργούν με αόρατα τείχη, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές. Τα μέτρα που εφαρμόζονται για την προστασία της δημόσιας υγείας είναι σαφώς αναγκαία, αλλά έχουν υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ο αντίκτυπος στην εσωτερική αγορά. Δεδομένης της άνευ προηγουμένου κοινής ευρωπαϊκής προσπάθειας για την αναζωογόνηση της οικονομίας, οι περιορισμοί πρέπει να είναι αποτελεσματικοί και αναλογικοί και δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την ανάσχεση της πανδημίας και την προστασία της δημόσιας υγείας.

Γενικά, οι περιορισμοί που εφαρμόστηκαν για την προστασία της δημόσιας υγείας, με σκοπό την καταπολέμηση της κρίσης της COVID-19, οδήγησαν σε σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσης της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες, η οποία οδήγησε στην ουσιαστική διακοπή εργασιών ορισμένων τομέων, όπως του ευρύτερου τουριστικού οικοσυστήματος για παράδειγμα, καθώς και σε διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και των υπηρεσιών σε διασυνοριακό επίπεδο.

Καθώς τα κράτη μέλη καταφέρνουν να μειώσουν την κυκλοφορία του ιού, οι γενικευμένοι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία από και προς άλλες περιφέρειες ή περιοχές των κρατών μελών με παρεμφερές συνολικό προφίλ κινδύνου θα πρέπει να αντικατασταθούν από περισσότερο στοχευμένα μέτρα, συμπληρωματικά προς τα μέτρα τήρησης φυσικής απόστασης, αποτελεσματικής ιχνηλάτησης και εξετάσεων οποιωνδήποτε πιθανών κρουσμάτων. Η χαλάρωση των εναπομεινάντων περιορισμών στις διασυνοριακές μετακινήσεις, όσον αφορά τους βασικούς τομείς της υγείας και της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, θα πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα μέχρι την πλήρη αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας.

Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για να επανέλθει η οικονομία σε πορεία πλήρους ανάκαμψης, αλλά και για κοινωνικούς και οικογενειακούς λόγους. Πολλά μέλη οικογενειών ζουν χωριστά για πολύ καιρό, προκειμένου να βοηθήσουν στην αναχαίτιση του ιού. Συχνά, οι πολίτες αποφεύγουν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους, προκειμένου να συμβάλουν με τον τρόπο τους στην καταπολέμηση της κρίσης, είτε από τα νοσοκομεία, τους οίκους ευγηρίας, τον γεωργικό τομέα ή τον κλάδο των υπηρεσιών. Μόλις η επιδημιολογική κατάσταση το επιτρέψει, οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια για να επανενωθούν με τις οικογένειές τους.

Τα ζητήματα αυτά συζητήθηκαν με τους εκπροσώπους των κρατών μελών· το ακόλουθο διάγραμμα συνοψίζει τα κριτήρια και τις αρχές για μια συντονισμένη προσέγγιση.

III.2. Μια σταδιακή προσέγγιση

Η εκτίμηση επικινδυνότητας που διενήργησε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η άρση των μέτρων με πολύ γρήγορο ή μη συντονισμένο τρόπο, χωρίς να υπάρχει κατάλληλη παρακολούθηση και ικανότητα του συστήματος υγείας, ενδέχεται να οδηγήσει σε αιφνίδια επανεμφάνιση διαρκούς μετάδοσης στην κοινότητα (18). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο —με τον ίδιο τρόπο που οι εγχώριοι περιορισμοί υπόκεινται σε σταδιακή χαλάρωση— θα πρέπει να προβλεφθεί μια σταδιακή προσέγγιση για την άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των συνοριακών ελέγχων. Η διαδικασία μπορεί να δομηθεί σε τρεις φάσεις, λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων που αναφέρονται στην ενότητα III.1. Η μετάβαση από τη φάση 0, δηλαδή από την τρέχουσα κατάσταση, στις επόμενες φάσεις θα πρέπει να γίνει με ευέλικτο τρόπο, οπισθοχωρώντας αν χρειαστεί σε περίπτωση επιδείνωσης της επιδημιολογικής κατάστασης. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να καταρτιστούν κατάλληλα σχέδια ετοιμότητας ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία επαναφορά των μέτρων ή η ταχύτερη άρση αυτών από ό,τι αναμενόταν, ανάλογα με την εξέλιξη της επιδημιολογικής κατάστασης.

Κατά τη σταδιακή άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ληφθεί υπόψη η πρακτική πρόοδος όσον αφορά τη διασφάλιση της τήρησης φυσικής απόστασης ή ισοδύναμων μέτρων ανάσχεσης στους τομείς που έχουν μεγαλύτερη σημασία για τις μετακινήσεις, ιδίως σε διάφορους τρόπους μεταφορών και σε τύπους καταλυμάτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας και οι οδηγίες για τα πρωτόκολλα υγείας στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας (19), που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή μαζί με την παρούσα ανακοίνωση, παρέχουν συγκεκριμένα στοιχεία στις αρμόδιες αρχές ή στους φορείς του κλάδου ώστε να προσδιορίσουν περαιτέρω μέτρα που θα επιτρέπουν ισοδύναμα επίπεδα προστασίας, και στους οικονομικούς φορείς ώστε να εφαρμόσουν τα εν λόγω μέτρα, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και του τουρισμού. Η πρακτική εφαρμογή αυτών των κατευθυντήριων γραμμών και αρχών θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

Όσον αφορά ειδικότερα τον τουρισμό και τις μεταφορές, η σταδιακή άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και των ελέγχων θα πρέπει να λαμβάνει επίσης υπόψη τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο της πανδημίας και τα σχετικά προληπτικά μέτρα. Με νέες κατευθυντήριες γραμμές (20), πρωτόκολλα και πρότυπα για την COVID-19 μπορεί να διασφαλιστεί ότι υφίστανται εφαρμόσιμα, προσιτά και αναλογικά μέτρα για τη μείωση των κινδύνων των μετακινήσεων: για διάφορους τρόπους μεταφοράς επιβατών, ενοικίαση αυτοκινήτων, σκάφη αναψυχής, διάφορους τύπους καταλυμάτων, εγκαταστάσεις φιλοξενίας, αξιοθέατα, εκθέσεις κ.λπ. Μετά την αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω πρωτοκόλλων, θα μπορούν να αρθούν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις για τους εν λόγω τρόπους μεταφοράς και για ορισμένα είδη τουριστικών δραστηριοτήτων, ενόψει του προγραμματισμού των ταξιδιών για διακοπές, όπως αναφέρεται στον κοινό χάρτη πορείας.

— Φάση 0: Τρέχουσα κατάσταση

Η πανδημία της COVID-19 οδήγησε πολλά κράτη μέλη να εφαρμόσουν εκτεταμένα μέτρα στις κοινότητες, μεταξύ άλλων μέτρα περιορισμού και τήρησης φυσικής απόστασης, με δραματικές επιπτώσεις για τις μετακινήσεις τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Σχεδόν όλα τα κράτη μέλη θέσπισαν προσωρινούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Επιπλέον, εφαρμόστηκαν περιορισμοί στις μη ουσιώδεις μετακινήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης μετά τη δημοσίευση των οδηγιών της Επιτροπής στις 30 Μαρτίου.

Για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων που προκαλούνται από την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και τους περιορισμούς στις μετακινήσεις, και για τον μετριασμό των επιπτώσεων στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, η Επιτροπή κινητοποίησε όλους τους αναγκαίους πόρους και παρείχε συντονισμό σε επίπεδο ΕΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή εξέδωσε πρακτικές οδηγίες για να διασφαλίσει τη συνεχή ροή ζωτικών αγαθών σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω πράσινων λωρίδων διέλευσης των συνόρων, να διευκολύνει τις εμπορευματικές αερομεταφορές και να εγγυηθεί την άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων (21).

Σε πολλά μέρη της ΕΕ, τα κρίσιμης σημασίας επαγγέλματα ασκούνται από πρόσωπα που ζουν σε ένα κράτος μέλος αλλά εργάζονται σε άλλο. Επομένως, οι περιορισμοί που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη ως προς τη διέλευση των συνόρων τους προκαλούν πρόσθετες δυσκολίες και ενδέχεται να παρεμποδίσουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID-19. Παρόλο που η επί τόπου κατάσταση έχει βελτιωθεί μετά την έγκριση των κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στη διέλευση ορισμένων εσωτερικών συνόρων. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτρέπουν στους εργαζομένους, και ιδίως στους εργαζομένους στις μεταφορές, αλλά και στους μεθοριακούς, τους αποσπασμένους και τους εποχιακούς εργαζομένους, καθώς και στους παρόχους υπηρεσιών, να διασχίζουν τα σύνορα και να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στον χώρο εργασίας τους (22). Αυτό θα πρέπει να ισχύει και στην περίπτωση που οι εν λόγω εργαζόμενοι και πάροχοι υπηρεσιών διέρχονται μέσω ενός κράτους μέλους. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν τους εργοδότες για την ανάγκη να εξασφαλίζουν επαρκή προστασία της υγείας και της ασφάλειας.

Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να οριστικοποιήσει το συντομότερο δυνατόν την εν εξελίξει αναθεώρηση των κανόνων συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης [κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 883/2004 και αριθ. 987/2009), η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι που πλήττονται από την κρίση και, ιδίως, από το κλείσιμο των συνόρων μπορούν να βασίζονται σε ένα εύρυθμο σύστημα συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης, με εκσυγχρονισμένους κανόνες που θα εγγυώνται περαιτέρω τα δικαιώματά τους.

Οι προαναφερθείσες κατευθυντήριες οδηγίες της Επιτροπής έχουν μετριάσει σε σημαντικό βαθμό τις επιπτώσεις των περιορισμών στην ενιαία αγορά και την ελεύθερη κυκλοφορία, και θα πρέπει να εφαρμόζονται έως ότου αρθούν οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα και οι γενικότεροι περιορισμοί στις μετακινήσεις.

— Φάση 1: Προς την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας μέσω της μερικής άρσης των περιορισμών και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα

Οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και οι έλεγχοι στα σύνορα θα πρέπει να αρθούν σταδιακά σε ολόκληρη την ΕΕ, εάν οι επιδημιολογικές εξελίξεις σε ολόκληρη την Ευρώπη συνεχίσουν την τρέχουσα θετική τους τάση, ιδίως όταν επιτευχθεί επαρκώς χαμηλό ποσοστό μετάδοσης. Εάν αυτό δεν είναι άμεσα δυνατό, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και οι συνοριακοί έλεγχοι θα πρέπει να αρθούν για τις περιφέρειες, τις περιοχές και τα κράτη μέλη με θετική εξέλιξη και αρκετά παρεμφερή επιδημιολογική κατάσταση. Σε περίπτωση που η επιδημιολογική κατάσταση είναι λιγότερο παρεμφερής, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν πρόσθετες διασφαλίσεις και μέτρα, καθώς και παρακολούθηση.

Το πρώτο βήμα για να καταστεί αυτό δυνατό είναι η χαλάρωση των εγχώριων περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία, όταν η εγχώρια επιδημιολογική κατάσταση το επιτρέψει. Όσον αφορά τις διασυνοριακές μεταφορές, θα πρέπει να πληρούνται οι απαιτήσεις ασφάλειας για τους διάφορους τρόπους μεταφορών, όπως ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας, ενώ θα πρέπει να διασφαλίζεται παρακολούθηση εκεί που η επιδημιολογική κατάσταση είναι λιγότερο παρεμφερής. Όταν ένα κράτος μέλος αποφασίσει να επιτρέψει μετακινήσεις στην επικράτειά του ή σε συγκεκριμένες περιφέρειες και περιοχές εντός της επικράτειάς του, θα πρέπει να το πράξει κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις —επιτρέποντας τις μετακινήσεις από όλες τις περιφέρειες ή χώρες της ΕΕ με παρεμφερή επιδημιολογική κατάσταση.

Εάν δεν έχει αποφασιστεί ακόμα η πλήρης άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, θα μπορούσαν να ληφθούν μέτρα για την έναρξη της διαδικασίας άρσης των περιορισμών, όπως η αντικατάσταση των συστηματικών συνοριακών ελέγχων από συνοριακούς ελέγχους βάσει εκτίμησης επικινδυνότητας ή από μέτρα της τοπικής αστυνομίας.

Η άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και των συνοριακών ελέγχων θα απαιτήσει, μεταξύ άλλων, τον στενό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να ενημερώνονται πριν από οποιαδήποτε νέα ρύθμιση και πρέπει πάντοτε να είναι σαφές ότι τυχόν αποφάσεις επιλεκτικού περιορισμού των μετακινήσεων προς ή από συγκεκριμένες περιφέρειες ενός κράτους μέλους πραγματοποιούνται σε πλήρως αντικειμενική βάση: οι όποιοι εναπομείναντες περιορισμοί θα πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά σε ζητήματα δημόσιας υγείας και θα πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο αναλογικό που δεν εισάγει διακρίσεις. Ειδικότερα, όταν ένα κράτος μέλος αποφασίσει να άρει τους περιορισμούς στις μετακινήσεις από και προς άλλο κράτος μέλος, ή όσον αφορά περιφέρειες ή περιοχές του ενός ή του άλλου κράτους μέλους, η εν λόγω απόφαση πρέπει να ισχύει αδιακρίτως για όλους τους πολίτες της ΕΕ και για όλους τους κατοίκους του εν λόγω κράτους μέλους, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, και θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα μέρη της Ένωσης με παρεμφερή επιδημιολογική κατάσταση. Η άρση των ελέγχων δεν θα πρέπει να περιορίζεται στα γειτονικά κράτη μέλη με βάση τη γεωγραφική εγγύτητα, αλλά να επεκτείνεται σε περιφέρειες με βάση συγκρίσιμες επιδημιολογικές καταστάσεις και την εφαρμογή οδηγιών για την υγεία, ανεξάρτητα από την εγγύτητα των εν λόγω περιφερειών. Θα πρέπει να διευκολύνεται η ομαλή διέλευση τόσο για επαγγελματικούς όσο και για προσωπικούς λόγους.

Η ομαλή και ασφαλής μετακίνηση θα πρέπει να είναι δυνατή για επαγγελματικούς λόγους, αλλά είναι επίσης σημαντική για προσωπικούς λόγους, όπως οι επισκέψεις στην οικογένεια. Η κρίση ανάγκασε μέλη οικογενειών να ζουν χωριστά για μεγάλες περιόδους σε διαφορετικά κράτη μέλη, και πολλά από αυτά τα μέλη οικογενειών συνέβαλαν σημαντικά στην καταπολέμηση του ιού. Προκειμένου να τιμηθεί η εν λόγω συνεισφορά τους, είναι σημαντικό να επιτραπεί η ασφαλής επανασύνδεση των οικογενειών σε όλα τα κράτη μέλη με παρεμφερή επιδημιολογική κατάσταση.

— Φάση 2: Γενική άρση των περιορισμών και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα

Η τελευταία αυτή φάση, όταν η επιδημιολογική κατάσταση σε όλη την ΕΕ είναι επαρκώς θετική και συγκλίνουσα, θα συνίσταται στην άρση όλων των περιορισμών και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα που σχετίζονται με την COVID-19, με παράλληλη διατήρηση των απαραίτητων υγειονομικών μέτρων (προσωπική υγιεινή, τήρηση φυσικής απόστασης κ.λπ.) στην επικράτεια των κρατών μελών (ή σε μέρος αυτής) και με διεξαγωγή εκτεταμένων ενημερωτικών εκστρατειών. Οι οδηγίες που ορίζουν απαιτήσεις ασφάλειας για τους διάφορους τρόπους μεταφορών και διαμονής θα πρέπει να συνεχίσουν να πληρούνται, ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών.

IV. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ

Παρόλο που η Επιτροπή μπορεί να διαδραματίσει υποστηρικτικό και συντονιστικό ρόλο στην προετοιμασία αποφάσεων για την άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, τα κράτη μέλη είναι αυτά που αξιολογούν την κατάσταση στη χώρα τους με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια και λαμβάνουν την απόφαση για την άρση των περιορισμών. Όπως ισχύει με τις αποφάσεις για την επαναφορά προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, οι αποφάσεις για την άρση των ελέγχων θα πρέπει να λαμβάνονται σε συνεννόηση με τα άλλα κράτη μέλη, ιδίως εκείνα που επηρεάζονται άμεσα.

Από την έναρξη της επιδημικής έξαρσης, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν συμμετάσχει σε τακτική ανταλλαγή πληροφοριών και ορθών πρακτικών σε διάφορα φόρουμ, μεταξύ άλλων σε τεχνικό επίπεδο στην «ομάδα ενημέρωσης για την COVID-19 – εσωτερικές υποθέσεις» και σε πολιτικό επίπεδο μέσω των τακτικών συνεδριάσεων με βιντεοδιάσκεψη που συγκαλεί η Επιτροπή. Η εξασφάλιση στενού συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών, με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη και τη συνεργασία για την επίτευξη κοινών στόχων, είναι υψίστης σημασίας και θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί μέρος της σταδιακής προσέγγισης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει τα εν λόγω φόρουμ για τέτοιου είδους ανταλλαγές, με στόχο τη διευκόλυνση και την προετοιμασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για τη συντονισμένη και σταδιακή άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής εξόδου, της ανταλλαγής πληροφοριών και της παρακολούθησης του έργου της «ομάδας ενημέρωσης για την COVID-19 – εσωτερικές υποθέσεις», θα πρέπει να ενταθεί ο συντονισμός ώστε να διασφαλιστεί στοχευμένη και συνεπής προσέγγιση για την άρση των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία και των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, σύμφωνα με τους κανόνες και τις αρχές της ΕΕ, με παράλληλη εξασφάλιση της αναγκαίας ευελιξίας για τις εμπλεκόμενες χώρες.

Προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία νέου μηχανισμού ή πλατφόρμας συντονισμού, η Επιτροπή προτείνει η κατάρτιση συγκεκριμένων συστάσεων να πραγματοποιείται εντός ήδη υφιστάμενων πλαισίων που λειτουργούν εύρυθμα. Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να γίνει στο πλαίσιο των ολοκληρωμένων ρυθμίσεων της ΕΕ για την πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων (IPCR), που βρίσκονται πλέον σε πλήρη λειτουργία. Το Συμβούλιο θα μπορούσε να εντατικοποιήσει τον άτυπο συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης στοχευμένων συστάσεων. Βεβαίως, η Επιτροπή θα συνεχίσει να εκπληρώνει τον θεσμικό της ρόλο, μεταξύ άλλων διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σε τεχνικό επίπεδο.

V. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί ένα βήμα για τη στήριξη των κρατών μελών στις προσπάθειές τους να άρουν τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία και τον έλεγχο των εσωτερικών συνόρων. Δεδομένης της συνεχώς εξελισσόμενης και δυναμικής κατάστασης της πανδημίας της COVID-19, η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών θα συνεχιστεί σε τεχνικό επίπεδο, με επακόλουθες ενέργειες σε πολιτικό επίπεδο όπου κρίνεται χρήσιμο. Όπως επισημαίνεται στον κοινό χάρτη πορείας, θα εφαρμοστεί μια προσεκτικά σταθμισμένη, συντονισμένη και σταδιακή προσέγγιση. Επιπλέον, η Επιτροπή θα συνεχίσει να αναλύει την αναλογικότητα των μέτρων που λαμβάνουν τα κράτη μέλη για να αντιμετωπίσουν την πανδημία της COVID-19 όσον αφορά τα εσωτερικά και τα εξωτερικά σύνορα και τους περιορισμούς στις μετακινήσεις, και θα παρεμβαίνει ζητώντας την άρση των μέτρων που θεωρούνται δυσανάλογα.

Παρόλο που είναι σαφές ότι η απόφαση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας με την άρση των συνοριακών ελέγχων και των περιορισμών στις μετακινήσεις αποτελεί ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα, πρόκειται για ουσιαστικό μέρος της σταδιακής άρσης των περιορισμών που αντιμετωπίζουν σήμερα πολίτες και επιχειρήσεις. Η καθυστέρηση της εν λόγω διαδικασίας πέρα απ’ αυτό που απαιτείται για λόγους δημόσιας υγείας συνεπάγεται σημαντική επιβάρυνση όχι μόνο της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, αλλά και της ζωής εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ, που στερούνται τα οφέλη της ελεύθερης κυκλοφορίας, η οποία αποτελεί βασικό επίτευγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας της ενιαίας αγοράς αποτελεί κύρια προϋπόθεση για την ανάκαμψη των οικονομιών της ΕΕ και, ιδίως, του σημαντικού τουριστικού οικοσυστήματος και των μεταφορών.

Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της «ομάδας ενημέρωσης για την COVID-19 – εσωτερικές υποθέσεις» και των ολοκληρωμένων ρυθμίσεων της ΕΕ για την πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων, με σκοπό να ανοίξει ο δρόμος για τις φάσεις 1 και 2 μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες, και με γενικό στόχο την αποκατάσταση της ακεραιότητας του χώρου Σένγκεν και την επιστροφή στην —απεριόριστη και χωρίς σύνορα— ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εργαζομένων, αγαθών και υπηρεσιών εντός της ΕΕ.

(1) Οι συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν είναι η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ελβετία.

(2) Όπως αναφέρεται στο σημείο 18 των κατευθυντήριων οδηγιών C(2020) 1753 της Επιτροπής, της 16ης Μαρτίου 2020, τα κράτη μέλη μπορούν να επαναφέρουν προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα εάν αιτιολογούνται για λόγους δημόσιας πολιτικής ή εσωτερικής ασφάλειας. Σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση, ένα κράτος μέλος μπορεί να προσδιορίσει την ανάγκη επαναφοράς συνοριακών ελέγχων ως αντίδραση στον κίνδυνο που συνιστά μια μολυσματική νόσος. Τα κράτη μέλη πρέπει να κοινοποιούν την επαναφορά συνοριακών ελέγχων σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν.

(3) COM(2020) 115 τελικό.

(4) COM(2020) 148 τελικό.

(5) COM(2020) 222.

(6) Οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του προσωρινού περιορισμού των μη ουσιωδών μετακινήσεων προς την ΕΕ, με τη διευκόλυνση των ρυθμίσεων διέλευσης για τον επαναπατρισμό των πολιτών της ΕΕ και με τις συνέπειες στην πολιτική θεωρήσεων, C(2020) 2050, 30 Μαρτίου 2020.

(7) COM(2020) 315 τελικό.

(8) Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, θα τηρεί χάρτη με τα επιδημιολογικά δεδομένα σε περιφερειακό επίπεδο, τα οποία θα επικαιροποιούνται τακτικά.

(9) Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή στις 30 Μαρτίου 2020: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020XC0330(03).

(10) Για παράδειγμα, στους μεθοριακούς και εποχιακούς εργαζομένους.

(11) https://qap.ecdc.europa.eu/public/extensions/COVID-19/COVID-19.html.

(12) Βλ. https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/borders-and-visas/schengen/reintroduction-border-control_en.

(13) C(2020) 3139 και C(2020) 3251.

(14) https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-contact-tracing-public-health-management.

(15) C(2020) 2523 τελικό της 16.4.2020.

(16) Πρωτόκολλο για τις αρχές διαλειτουργικότητας των εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών που χρησιμοποιούνται σε προαιρετική βάση, της 13ης Μαΐου 2020.

(17) Τα μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν: συνεχή ενημέρωση του κοινού, παροχή συμβουλών στους ανθρώπους με συμπτώματα σχετικά με την απομόνωση και την επαφή με τις υπηρεσίες υγείας· υγιεινή των χεριών· κώδικα συμπεριφοράς για αναπνευστικά ζητήματα· τήρηση φυσικής απόστασης μεταξύ των ατόμων· χρήση μάσκας, η οποία μπορεί να θεωρηθεί μέσο ελέγχου στην πηγή (π.χ. για την πρόληψη της εξάπλωσης σταγονιδίων από προσβληθέντα άτομα με ή χωρίς συμπτώματα).

(18) Εκτίμηση επικινδυνότητας του ECDC.

(19) C(2020) 3139 και C(2020) 3251.

(20) C(2020) 3139.

(21) Για να δείτε όλες τις κατευθυντήριες γραμμές, επισκεφτείτε το https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/health/coronavirus-response/travel-and-transportation-during-coronavirus-pandemic_el.

(22) Για τον μη εξαντλητικό κατάλογο των κρίσιμης σημασίας επαγγελμάτων, βλ. αιτιολογική σκέψη 2 των κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή στις 30 Μαρτίου 2020: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020XC0330(03).

		ISSN 1977-0901
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης		C 169

Έκδοση στην ελληνική γλώσσα	Ανακοινώσεις και Πληροφορίες	63ό έτος 15 Μαΐου 2020

Περιεχόμενα		Σελίδα
	II Ανακοινώσεις
	ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
	Ευρωπαϊκή Επιτροπή
2020/C 169/01	Ανακοινωση της Επιτροπης, Οδηγίες της ΕΕ για τη σταδιακή επανέναρξη των τουριστικών υπηρεσιών και για τα πρωτόκολλα υγείας στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας — COVID-19	1
2020/C 169/02	Ανακοίνωση της Επιτροπής, Κατευθυντήριες γραμμές για τη σταδιακή αποκατάσταση των υπηρεσιών μεταφορών και της συνδεσιμότητας — COVID-19	17
2020/C 169/03	Ανακοίνωση τησ Επιτροπήσ, Προς μια σταδιακή και συντονισμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα — COVID-19	30