3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/1

1.1

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το περιεχόμενο του παρόντος κανονισμού και τάσσεται υπέρ της θέσπισης εναρμονισμένων προτύπων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έγκριση τύπου υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων· επικροτεί δε την επιλογή μίας ενιαίας διαδικασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο με ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι φαίνεται απλούστερη και πολύ λιγότερο δαπανηρή από 27 διαφορετικές εγκρίσεις τύπου οι οποίες θα δημιουργούσαν ευνοϊκές συνθήκες για τη στρέβλωση του ανταγωνισμού και τον κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς.

1.2

Η σημασία της εν λόγω παρέμβασης είναι προφανής: έναντι της προβλεπόμενης σημαντικής αύξησης της εμπορίας υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων δεν υπάρχει καμία σχετική έγκριση τύπου σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο για τα οχήματα αυτά. Στα επιμέρους κράτη μέλη στα οποία έχουν υιοθετηθεί προσωρινές κανονιστικές διατάξεις, οι διατάξεις αυτές διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την ταχεία έγκριση του προτεινόμενου κανονισμού, ο οποίος δείχνει να είναι σε θέση να προσφέρει ένα ασφαλές πλαίσιο αναφοράς στις επιχειρήσεις του κλάδου και άρα να διευκολύνει την πραγματοποίηση των σημαντικών επενδύσεων που απαιτούνται για την ανάπτυξη των τεχνολογιών που σχετίζονται με τη χρήση του υδρογόνου. Όσον αφορά τη στρατηγική επιλογή αυτής της χρήσης, η ΕΟΚΕ έχει εκφραστεί ευνοϊκά σε πρόσφατες γνωμοδοτήσεις της επί του θέματος, και είχε υποστηρίξει ότι «το υδρογόνο παρά τους περιορισμούς που συνεχίζουν να υφίστανται, αποτελεί πρόκληση για το μέλλον».

1.4

Η θέσπιση αυτών των κοινοτικών προτύπων στον τομέα της εναρμόνισης αποτελεί επίσης σημαντική συνιστώσα για την παροχή εγγυήσεων ασφάλειας προς τους χρήστες. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των χρηστών συνιστά βασική προϋπόθεση ενόψει της προβλεπόμενης ανάπτυξης αυτών των οχημάτων τα οποία, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, αναμένεται ότι έως το 2020 θα επιτύχουν το στόχο του ενός εκατομμυρίου υδρογονοκίνητων οχημάτων.

1.5

Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα που επιβεβαιώνει την αξιοπιστία και τη δυνατότητα απτής υλοποίησης του στόχου αυτού είναι η διαρκής και σταθερή αύξηση του αριθμού των υβριδικών ταξί που κυκλοφορούν στη Νέα Υόρκη, όπου μία ικανοποιητική αστική πολιτική καθιστά δυνατό τον συνδυασμό του σεβασμού και της προστασίας του περιβάλλοντος με τους κανόνες της αγοράς· το παράδειγμα αυτό καταδεικνύει έμπρακτα ότι οι απόπειρες πρόκλησης τεχνητών εμποδίων για την παρακώλυση της ανάπτυξης της εν λόγω τεχνολογίας κρύβουν συχνά μία προσπάθεια προάσπισης ήδη εδραιωμένων συμφερόντων.

1.6

Η υλοποίηση της προαναφερθείσας επιδίωξης θεωρείται αναγκαία διότι μόνο με την ανάληψη αποφασιστικής δράσης για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων θα καταστεί δυνατή η επίτευξη ενός στόχου συνεκτικού με τις πολιτικές της ΕΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω μίας σταδιακής στροφής προς τη χρήση του υδρογόνου, των καυσίμων γεωργικής προέλευσης δεύτερης γενεάς και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων.

1.7

Η θεμελιώδης υποστήριξη αυτής της μακρόπνοης στρατηγικής προϋποθέτει την ανάληψη συγκεκριμένων δεσμεύσεων στον τομέα της τεχνολογικής έρευνας. Η ΕΟΚΕ ζητά επομένως να τεθούν σε εφαρμογή στοχοθετημένα ερευνητικά προγράμματα, αρχίζοντας από την ταχεία έγκριση του κανονισμού που προτείνεται στο έγγραφο COM(2007) 571 τελικό, ο οποίος προβλέπει τη θέσπιση μίας Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας (ΚΤΠ) μέσω της σύστασης μίας κοινής επιχείρησης «Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο» (1). Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει και ενθαρρύνει ερευνητικά προγράμματα που προσανατολίζονται στη διάνοιξη νέων οδών για την παραγωγή και τη χρήση του υδρογόνου και συμφωνεί με τα αιτήματα τα οποία διατυπώνονται προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο από τις επιχειρήσεις και τα ερευνητικά κέντρα που ασχολούνται με τη χρήση του υδρογόνου με στόχο να επιταχυνθεί η έγκριση των απαιτούμενων προτάσεων.

1.8

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να εξετάσει πάραυτα το θέμα της ανάπτυξης του δικτύου διανομής, δεδομένου ότι η διαθεσιμότητα ασφαλών και αποτελεσματικών τεχνολογιών αποθήκευσης και η επάρκεια της διανομής αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διάδοση οχημάτων τροφοδοτούμενων με μείγματα αερίων καυσίμων.

1.9

Σε ένα πρώτο στάδιο, οι παρεμβάσεις αυτές θα πρέπει να διευκολύνουν τη διάδοση σε ολόκληρη την κοινοτική επικράτεια του υγροποιημένου αερίου πετρελαίου (LPG) και του μεθανίου που αποτελούν μεν τον πιο άμεσο και ρεαλιστικό στόχο για την έστω και μερική μείωση της περιεκτικότητας των καυσίμων σε άνθρακα, αλλά είναι επί του παρόντος ελάχιστα διαδεδομένα ή ακόμη και ανύπαρκτα σε πολλές χώρες της ΕΕ. Το πρώτο αυτό στάδιο της έρευνας για νέες διαρκώς ασφαλέστερες και αποτελεσματικότερες τεχνολογίες στον τομέα της αποθήκευσης και της διανομής θα συμβάλει, στο εγγύς μέλλον, στη μετάβαση σε ένα ενδιάμεσο στάδιο διανομής μειγμάτων αερίου και υδρογόνου πριν από το τελικό στάδιο που συνίσταται στη διανομή του υδρογόνου.

1.10

Η ΕΟΚΕ θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας την απτή αντιμετώπιση του ζητήματος της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των μελλοντικών χρηστών με στόχο την εξάλειψη των αμφιβολιών που εξακολουθούν να υφίστανται σχετικά με τη χρήση του υδρογόνου. Κρίνεται επομένως σκόπιμη η διαμόρφωση εκτεταμένων προγραμμάτων ενημέρωσης για τη μετάδοση ενός ξεκάθαρου και τεκμηριωμένου μηνύματος το οποίο να επιβεβαιώνει ότι η τεχνολογία αυτή έχει ήδη επιτύχει τα υφιστάμενα επίπεδα ασφάλειας των συμβατικών οχημάτων.

1.11

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την επιλογή του κανονισμού ως νομικού πλαισίου της πρότασης διότι κατ' αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζονται ισότιμες συνθήκες για τους παραγωγούς του κλάδου μέσω της ταυτόχρονης εφαρμογής των προτύπων που περιλαμβάνονται στον εν λόγω κανονισμό σε όλα τα κράτη μέλη.

1.12

Η ΕΟΚΕ επικροτεί εξάλλου την πρόταση που αφορά τη θέσπιση και την εφαρμογή των θεμελιωδών διατάξεων σύμφωνα με μία διαδικασία επιτροπολογίας και συμφωνεί με την καθιέρωση μεταβατικής περιόδου για την πλήρη εφαρμογή του συνόλου των προτύπων, στο μέτρο που η εν λόγω εφαρμογή πιστεύεται ότι θα είναι σχετικά πολύπλοκη για τις επιχειρήσεις του κλάδου.

1.13

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει και θεωρεί σημαντική την παρουσία της Ευρώπης στην GCG (Global Coordination Group — Παγκόσμια Ομάδα Συντονισμού) για την αναζήτηση προτύπων έγκρισης σε παγκόσμιο επίπεδο —GTR (Global Technological regulation — Παγκόσμιες Τεχνολογικές Ρυθμίσεις)— αλλά συγχρόνως επισημαίνει ότι η προσπάθεια επίτευξης της εν λόγω συμφωνίας δεν πρέπει να τροχοπεδήσει την πρόοδο αυτής της νομοθετικής διαδικασίας. Η ύπαρξη ιδίου νομοθετικού μέσου και πρακτικής εμπειρίας στον τομέα των κοινοτικών προτύπων αποσκοπεί να ενισχύσει την παρουσία της Ευρώπης σε όλους τους παγκόσμιους οργανισμούς και να αποτρέψει τη θέσπιση διεθνών ρυθμίσεων για τα υδρογονοκίνητα μηχανοκίνητα οχήματα όπου θα λαμβάνεται υπόψη η μοναδική εμπειρία που υπάρχει σήμερα (της Ιαπωνίας).

1.14

Η απόκτηση εμπειρίας βάσει νομοθετικών ρυθμίσεων σε κοινοτικό επίπεδο και η δυνατότητα επίτευξης σημαντικών αποτελεσμάτων με την ανάληψη ουσιαστικής και σταθερής δέσμευσης στον τομέα της τεχνολογικής έρευνας θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστική συνιστώσα για την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που αναπτύσσουν ήδη δραστηριότητες στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, λαμβανομένου υπόψη ότι οι νέες τεχνολογίες και τα καύσιμα αντιπροσωπεύουν σημαντικά μερίδια της μελλοντικής αγοράς.

1.15

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, όλα αυτά απαιτούν την πραγματοποίηση τολμηρών και έγκαιρων επιλογών, σε συνδυασμό με ένα προορατικό στρατηγικό όραμα εστιασμένο σε ένα μελλοντικό σενάριο, σύμφωνα με το οποίο το υδρογόνο προορίζεται να διαδραματίσει σημαντικό και αποφασιστικό ρόλο.

1.16

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να επανεξετάσει την πρόταση που αφορά την επισήμανση των υδρογονοκίνητων οχημάτων, η οποία θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένα είδος διακριτικής μεταχείρισης ευνοώντας το χαρακτηρισμό των εν λόγω οχημάτων ως «επικίνδυνα», παρότι οι δοκιμές ασφάλειας κατέληξαν σε ανάλογα αποτελέσματα με εκείνα των οχημάτων που τροφοδοτούνται με άλλα καύσιμα. Αντί της προτεινόμενης επισήμανσης, η ΕΟΚΕ θεωρεί προτιμότερο τον προσδιορισμό των καυσίμων που χρησιμοποιούνται σε όλα τα οχήματα, γεγονός το οποίο θα καθιστούσε δυνατή τη σαφή διάκρισή τους.

1.17

Προκειμένου να διευκολυνθεί η διάδοση των υδρογονοκίνητων οχημάτων, ελλείψει δικτύου διανομής, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να χορηγήσει επίσης έγκριση σε ορισμένα μικρά συνεργεία «μετατροπής» για την αυτόματη παραγωγή υδρογόνου από αέριο μεθάνιο (παραδείγματος χάρη σε πρατήρια καυσίμων τύπου Home Energy Station ή σε άλλα αντίστοιχα). Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο συγκεκριμένο βήμα για την αρχική κάλυψη της καινούριας ζήτησης υδρογόνου, υπό τον όρο ότι ο απώτερος στόχος θα εξακολουθήσει να είναι η παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως το βιοαέριο, η φωτόλυση ή η ηλεκτρόλυση, με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές.

2.1

Ο υπό εξέταση κανονισμός (έγγρ. COM(2007) 593 τελικό) ξεκινά από τη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει στην Ευρώπη κανένα πρότυπο το οποίο να διέπει ένα σύστημα έγκρισης τύπου των οχημάτων που λειτουργούν με προώθηση υδρογόνου, παρότι προβλέπεται να προαχθεί η διάθεση στην αγορά των οχημάτων που διαθέτουν αυτή την τεχνολογία.

2.2

Ακόμη και στα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ δεν υφίστανται επί του παρόντος διατάξεις οι οποίες να διέπουν τον εν λόγω τομέα.

Πράγματι, οι νομοθεσίες που ισχύουν για το σύνολο των εγκρίσεων τύπου των μηχανοκίνητων οχημάτων δεν προβλέπουν γενικά πρότυπα για τα υδρογονοκίνητα οχήματα, μεταξύ άλλων και λόγω των διαφορετικών χαρακτηριστικών τους έναντι των μηχανοκίνητων οχημάτων που κινούνται με συμβατικά καύσιμα.

2.3

Σε ορισμένα κράτη μέλη έχουν υιοθετηθεί προσωρινές κανονιστικές διατάξεις οι οποίες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Εάν τυχόν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή θα οδηγήσει στην ανάπτυξη διαφορετικών διαδικασιών έγκρισης τύπου στα επιμέρους κράτη μέλη και θα έχει ως αναπόφευκτες συνέπειες τον κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς, τη στρέβλωση των κανόνων ανταγωνισμού και την απομάκρυνση της απτής δυνατότητας που παρέχει η εν λόγω τεχνολογία για την αποφασιστική βελτίωση του περιβάλλοντος.

2.4

Με την παρούσα πρόταση κανονισμού επιδιώκεται επομένως να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να αποτραπεί η κυκλοφορία οχημάτων στα οποία έχει χορηγηθεί έγκριση τύπου βάσει διαφορετικών προτύπων στα επιμέρους κράτη μέλη, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει ανισότητες μεταξύ των μεμονωμένων παραγωγών και να ευνοήσει τη δημιουργία τεχνητών εμποδίων στο εμπόριο ανά την Ευρώπη.

2.5

Μία τέτοια προοπτική θα παρακώλυε την ανάπτυξη των τεχνολογιών που σχετίζονται με τη χρήση του υδρογόνου στην Ευρώπη, αντί να ευνοήσει την επιζητούμενη επιτάχυνση συγκεκριμένων παρεμβάσεων και εξελίξεων προς όφελος αυτής της τεχνολογίας η οποία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εναλλακτικές λύσεις στη χρήση των ορυκτών καυσίμων· τα καύσιμα αυτά καλύπτουν ακόμη και σήμερα το 98 % των δημόσιων και ιδιωτικών μεταφορών και αντιπροσωπεύουν το 50 % των πρωτογενών πηγών ενέργειας, ποσοστό το οποίο αναμένεται να φθάσει μέχρι το 73 % εάν δεν πραγματοποιηθούν αποφασιστικές επιλογές προς την κατεύθυνση της διαφοροποίησης.

2.6

Ο παρών κανονισμός, μαζί με τα σημαντικά ερευνητικά προγράμματα του κλάδου που περιλαμβάνονται στο 7ο ΠΠ, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προκειμένου η χρήση του υδρογόνου να προσεγγίσει το επίπεδο ασφάλειας που έχει επιτευχθεί από τις παραδοσιακές τεχνολογίες και μπορεί συγχρόνως να συμβάλει στην εξασφάλιση της συναίνεσης των δυνητικών χρηστών.

2.7

Η θέσπιση εναρμονισμένων προτύπων σε κοινοτικό επίπεδο για την έγκριση των υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων συνιστά αναμφίβολα ένα αποφασιστικό βήμα προς την εξασφάλιση της απαραίτητης συναίνεσης των χρηστών. Η ανάπτυξη μίας ικανοποιητικής σχέσης εμπιστοσύνης εκ μέρους των χρηστών όσον αφορά τη χρήση του υδρογόνου αποτελεί καθοριστική συνιστώσα για την επιτάχυνση της διάθεσης στην αγορά οχημάτων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα με ελάχιστες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και αναντικατάστατη διαδικασία για την έμπρακτη και ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος.

3.1

Με την υπό συζήτηση πρόταση κανονισμού σχετικά με τα υδρογονοκίνητα μηχανοκίνητα οχήματα επιδιώκεται η θέσπιση προτύπων με ισχύ σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ για την έγκριση των υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων αυτοκινήτων.

3.2

Η πρόταση αυτή προβλέπει την τροποποίηση της οδηγίας 2007/46/ΕΚ με σκοπό την ενσωμάτωση των υδρογονοκίνητων οχημάτων των κατηγοριών M1, M2, M3 και N1, N2, N3 (2) στη διαδικασία έγκρισης τύπου ΕΚ των οχημάτων, καθώς και τη συμπερίληψη των υδρογονοκίνητων οχημάτων στο σύνολο των οδηγιών και των κανονισμών που διέπουν την έγκριση τύπου.

3.3

Η νομική βάση της πρότασης είναι το άρθρο 95 της Συνθήκης.

Η πρόταση τηρεί πλήρως την αρχή της επικουρικότητας από τη στιγμή που οι στόχοι πολιτικής που τίθενται σε κοινοτικό επίπεδο δεν μπορούν να υλοποιηθούν με ενέργειες των επιμέρους κρατών μελών· συγχρόνως με την εν λόγω διαδικασία μπορεί να αποφευχθεί η δημιουργία φραγμών στην ενιαία αγορά.

Η πρόταση διασφαλίζει επίσης την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας στο βαθμό που θέτει ως αποκλειστικό στόχο την εξασφάλιση της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, σε συνδυασμό με υψηλό επίπεδο δημόσιας ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας.

3.4

Η Επιτροπή επιλέγει την έκδοση κανονισμού ο οποίος θεωρείται αναγκαίος για την εξασφάλιση της ταυτόχρονης εφαρμογής των διατάξεών του σε όλα τα κράτη μέλη, χωρίς να απαιτείται αναμονή για τη μεταφορά των εν λόγω διατάξεων στη νομοθεσία των μεμονωμένων κρατών μελών· κατ' αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται επίσης ο κίνδυνος προσαρμογής των προτύπων που διέπουν την έγκριση τύπου σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, ενίοτε δε και με σημαντικές τροποποιήσεις κατά τη μεταφορά στο εκάστοτε εθνικό δίκαιο.

3.5

Η παρούσα πρόταση υπήρξε αντικείμενο ευρείας διαβούλευσης με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Σε αυτό το πλαίσιο, και αρχίζοντας από την ομάδα εργασίας για το υδρογόνο, ζητήθηκε η γνώμη των εθνικών αρχών, των κατασκευαστών αυτοκινήτων, των προμηθευτών κατασκευαστικών στοιχείων και των ενώσεων του κλάδου.

3.6

Εξετάστηκαν οι ακόλουθες τέσσερις επιλογές πολιτικής:

3.7

Στη συνέχεια, ανατέθηκε σε έναν σύμβουλο η συστηματοποίηση των απαντήσεων σχετικά με την ασφάλεια, την τεχνολογία και το συνεπαγόμενο κόστος στο πλαίσιο των διαφόρων επιλογών. Τα αποτελέσματα των εργασιών του συμβούλου υποβλήθηκαν στην κρίση των κυριότερων επιχειρήσεων του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας που εφαρμόζουν τεχνολογία υδρογόνου.

3.8

Από αυτή την ευρεία διαδικασία διαβούλευσης προέκυψε σαφώς ότι η προτιμότερη ακολουθητέα οδός είναι η θέσπιση νομοθεσίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο την καθιέρωση μίας διαδικασίας έγκρισης τύπου για όλα τα υδρογονοκίνητα οχήματα.

3.9

Προκειμένου να υποστηρίξει την επιλογή αυτή, η Επιτροπή παρουσίασε μία μελέτη (3) η οποία καταδεικνύει ότι η εισαγωγή μίας —έστω και αυστηρής— ευρωπαϊκής διαδικασίας έγκρισης τύπου αποτελεί την απλούστερη και τη λιγότερο δαπανηρή επιλογή, λαμβανομένου υπόψη του θεωρητικού κόστους 27 διαφορετικών εγκρίσεων σε επίπεδο των επιμέρους κρατών μελών.

3.10

Οι εκτιμήσεις του συμβούλου υποβλήθηκαν κατόπιν στην Επιτροπή η οποία, βάσει των αποτελεσμάτων των εκ των προτέρων διαβουλεύσεων, προέβη στην εκπόνηση της πρότασης υπό συζήτηση με την οποία ξεκίνησε η θεσμική διαδικασία.

3.11

Κατά την άποψη της Επιτροπής, τα πρότυπα που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό είναι σε θέση να προσφέρουν στους χρήστες υδρογονοκίνητων οχημάτων τις απαραίτητες εγγυήσεις από πλευράς ασφάλειας και να συμβάλουν αποφασιστικά στην προστασία του περιβάλλοντος.

3.12

Ο τελικός στόχος προβλέπει ότι, 36 μήνες μετά από την έναρξη ισχύος του κανονισμού, όλα τα κατασκευαστικά στοιχεία και συστήματα υδρογόνου, καθώς και τα σχετικά χρησιμοποιούμενα υλικά, πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως με τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού.

4.1

Κατά τη διάρκεια της ακρόασης, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της Επιτροπής, της ακαδημαϊκής κοινότητας, των κατασκευαστών αυτοκινήτων που ασχολούνται με την ανάπτυξη υδρογονοκίνητων οχημάτων, των ευρωπαϊκών ενώσεων, των καταναλωτών και των παραγωγών κυψελών καυσίμου, παρασχέθηκαν σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξη προβληματισμού και την ενημέρωση σχετικά με τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις.

4.2

Τονίστηκε η σημασία της ενημέρωσης του ευρέος κοινού και της ανάληψης πρωτοβουλιών, όπως αυτή που εφαρμόζεται εδώ και μερικά χρόνια στη Ρώμη (H2 Roma), με στόχο να προαχθούν οι επαφές μεταξύ παραγωγών και πολιτών προβάλλοντας την τεχνολογική ανάπτυξη και προωθώντας την εξοικείωση με μία τεχνολογία η οποία θεωρείται ακόμη συνήθως επικίνδυνη. Οι συμμετέχοντες στην ακρόαση έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τον ρόλο της ΕΟΚΕ, η οποία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «πολιτιστικός διαμεσολαβητής».

4.3

Οι κατασκευαστές και οι καταναλωτές υπογράμμισαν ότι πρέπει να μπορεί κανείς να βασιστεί στην ασφάλεια τόσο των οχημάτων όσο και των υποδομών αποθήκευσης και διανομής, αλλά και στη διαθεσιμότητα του υδρογόνου. Η έρευνα απαιτείται να συνεχιστεί και να τύχει περαιτέρω υποστήριξης. Επίσης εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα οι πρόσφατες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την προώθηση των κυψελών καυσίμου με την απόφαση για τη χρηματοδότηση μίας Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας (ΚΤΠ).

4.4

Οι έλεγχοι αυτονομίας κατέδειξαν ότι σήμερα ένα υδρογονοκίνητο όχημα μπορεί ήδη να διανύσει απόσταση έως 600 χλμ. Πρόσθετες δοκιμές βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας.

4.5

Κατά την ακρόαση αυτή κατέστη σαφές ότι τα υδρογονοκίνητα οχήματα αποτελούν πλέον τεχνολογική πραγματικότητα, αλλά δεν πληρούνται ακόμη οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που απαιτούνται για τη διάθεση των εν λόγω οχημάτων στην αγορά. Με τον κανονισμό σχετικά με την έγκριση τύπου θα ξεπεραστεί ήδη ένα πρώτο εμπόδιο.

5.1

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το περιεχόμενο του παρόντος κανονισμού και τάσσεται υπέρ της θέσπισης εναρμονισμένων προτύπων για την έγκριση των υδρογονοκίνητων οχημάτων διότι η εν λόγω διαδικασία αποτελεί ένα βήμα προόδου σε σχέση με την παρούσα κατάσταση η οποία —ελλείψει νομοθετικού πλαισίου αναφοράς— θα δημιουργήσει αναπόφευκτα προφανείς συνθήκες στρέβλωσης του ανταγωνισμού και θα προκαλέσει τον κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς. Η ταχεία έγκριση του κανονισμού είναι σημαντικό να επιτευχθεί και για προφανείς λόγους ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.

5.2

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η απουσία ενός ασφαλούς πλαισίου αναφοράς τείνει αναπόφευκτα να αποθαρρύνει τις αναγκαίες και σημαντικές επενδύσεις που επιβάλλονται για την ανάπτυξη των τεχνολογιών που σχετίζονται με τη χρήση του υδρογόνου ως φορέα ενέργειας για τα αυτοκίνητα του μέλλοντος.

5.3

Ο υπό εξέταση κανονισμός θεωρείται σύμφωνος με τις πολιτικές της ΕΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες αποτελούν τη βάση των κοινοτικών πρωτοβουλιών και έχουν καθοριστική συμβολή στους γενικούς στόχους της στρατηγικής της Λισσαβώνας.

5.4

Η ΕΟΚΕ είναι απολύτως πεπεισμένη ότι —ελλείψει σταθερής και ταχείας ανάπτυξης υδρογονοκίνητων οχημάτων, αφενός, και σταδιακής αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων, αφετέρου— τα περιβαλλοντικά οφέλη θα είναι αρκετά περιορισμένα και συνεπώς αμελητέα με ποσοτικούς όρους. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει αντίθετα την ανάγκη προαγωγής της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και δραστικής καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής οι οποίες είναι δυνατόν να επιτευχθούν με τη χρήση του υδρογόνου, των καυσίμων γεωργικής προέλευσης δεύτερης γενεάς και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων.

5.5

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η ακολουθητέα πορεία προκειμένου να αντιστραφεί η σύγχρονη τάση σύμφωνα με την οποία η ενεργειακή ζήτηση ικανοποιείται πρωτίστως από ορυκτά καύσιμα, τα οποία αντιστοιχούν επί του παρόντος σε ποσοστό 85-90 % της παγκόσμιας ενεργειακής προσφοράς, προϋποθέτει τόσο τη χρήση του υδρογόνου όσο και την ανάληψη δέσμευσης έναντι των κυψελών καυσίμου και υδρογόνου. Στο πλαίσιο οποιασδήποτε μελέτης προοπτικών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι τα μελλοντικά σενάρια για τα ορυκτά καύσιμα προβλέπουν ανεπάρκεια και συνεχή αύξηση των τιμών.

5.6

Σε μία από τις γνωμοδοτήσεις που υιοθέτησε η ΕΟΚΕ (4) υποστηρίζεται πλήρως η πρωτοβουλία της Επιτροπής —η οποία περιλαμβάνεται στο έγγραφο COM(2007) 571 τελικό— για τη χρηματοδότηση με περίπου 470 εκατομμύρια ευρώ μίας Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας (ΚΤΠ) μέσω της σύστασης μίας κοινής επιχείρησης «Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο», η οποία θα επιτρέψει στην Επιτροπή, στα κράτη μέλη και στη βιομηχανία —στο πλαίσιο μίας εκτεταμένης ερευνητικής πρωτοβουλίας— να θέσουν από κοινού τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους για την προώθηση προγραμμάτων εστιασμένων σε διάφορους στρατηγικούς τομείς για τη μελλοντική διαφοροποίηση και τη διαθεσιμότητα των πηγών ενέργειας.

5.7

Σε μεταγενέστερη γνωμοδότησή της με θέμα «Το ενεργειακό μείγμα στις μεταφορές» (5), η ΕΟΚΕ «φρονεί ότι είναι απαραίτητο να αυξηθεί δραστικά η χρηματοδότηση της έρευνας για την παραγωγή και τη χρήση του υδρογόνου» και «υποστηρίζει το αίτημα των επιχειρηματικών και ερευνητικών κύκλων που ασχολούνται με την ανάπτυξη της χρήσης του υδρογόνου να επιταχύνει το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο τη διαδικασία έγκρισης της σχετικής πρότασης».

5.8

Οι κυψέλες καυσίμου είναι μετατροπείς ενέργειας οι οποίοι καθιστούν δυνατή τη σημαντική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και άλλων ρύπων. Όσον αφορά την επεξεργασία των βιοκαυσίμων, στην ίδια γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ παρακολουθεί προσεκτικά την πρόσφατη πρόοδο στον τομέα των νέων καταλυτών που προορίζονται για τις κυψέλες καυσίμου και αποτελούν μία ιδιαίτερα ελπιδοφόρα τεχνολογία για τον εφοδιασμό των αυτοκίνητων με καθαρή ενέργεια.

5.9

Η ΕΟΚΕ τονίζει εκ νέου ότι η χρήση του υδρογόνου για τη σταδιακή αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων αποτελεί αναγκαία και επιθυμητή ενέργεια και επισημαίνει εν προκειμένω ότι ο στόχος της διάθεσης υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων στο εμπόριο προϋποθέτει απαραιτήτως την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε όλους τους τομείς της έρευνας που σχετίζονται με την εν λόγω διαδικασία. Για αυτόν τον λόγο, η ΕΟΚΕ εύχεται και υποστηρίζει την υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων που αποσκοπούν στην εδραίωση της στρατηγικής αυτής.

5.10

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το σημαντικό πρόβλημα του υψηλού κόστους της προαναφερθείσας διαδικασίας δεν πρέπει να αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας και επιδεικνύει μεγάλη προσοχή στα προγράμματα που αναζητούν νέες οικολογικές μεθόδους παραγωγής υδρογόνου, δεδομένου ότι η παρούσα μέθοδος, σύμφωνα με την οποία το υδρογόνο παράγεται από το μεθάνιο σε ποσοστό υψηλότερο του 90 %, βασίζεται σε μία πηγή ενέργειας που είναι μεν σημαντική αλλά θεωρείται ότι «οδεύει προς το τέλος της».

5.11

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι κατά την αξιολόγηση του κόστους κάθε τεχνολογικής προόδου, το ύψος των τεράστιων χρηματικών ποσών που απαιτούνται προς τον σκοπό αυτό δεν πρέπει να εξετάζεται αποκλειστικά και μόνο υπό το πρίσμα του κλάδου των ιδιωτικών οχημάτων —παρότι ο κλάδος αυτός είναι σημαντικός από ποσοτική άποψη— αλλά και στο πλαίσιο μίας στρατηγικής και προορατικής προοπτικής, συνεκτιμώντας τα μελλοντικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την ευρύτερη επέκταση της χρήσης του υδρογόνου σε πιο προηγμένες εφαρμογές, οι οποίες κυμαίνονται από τις δημόσιες και τις ιδιωτικές μεταφορές έως τις εμπορευματικές μεταφορές και από την τροφοδότηση των τραίνων και των κινητήρων των θαλάσσιων σκαφών έως την πιθανή —αλλά πιο μακρινή— χρήση του υδρογόνου στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

5.12

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι εάν αυτά τα σημαντικά ερευνητικά προγράμματα εξελιχθούν κατά τον επιθυμητό τρόπο και επωφεληθούν της απαιτούμενης πολιτικής και οικονομικής ενίσχυσης όλων των ενδιαφερομένων πλευρών, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δούμε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να κυκλοφορούν πραγματικά στους δρόμους μερικώς ή πλήρως υδρογονοκίνητα αυτοκίνητα.

5.13

Απτό παράδειγμα αυτής της θετικής τάσης αποτελεί η διαρκής και σταθερή αύξηση του αριθμού των υβριδικών ταξί που κυκλοφορούν στη Νέα Υόρκη, όπου μία ικανοποιητική αστική πολιτική καθιστά δυνατό τον συνδυασμό του σεβασμού του περιβάλλοντος με τους κανόνες της αγοράς· το παράδειγμα αυτό καταδεικνύει έμπρακτα ότι οι απόπειρες πρόκλησης τεχνητών εμποδίων για την παρακώλυση της ανάπτυξης της εν λόγω τεχνολογίας κρύβουν συχνά μία προσπάθεια προάσπισης ήδη εδραιωμένων συμφερόντων.

5.14

Σε όλες τις γνωμοδοτήσεις της σχετικά με αυτό το θέμα, η ΕΟΚΕ έχει υποστηρίξει την επιλογή της χρήσης του υδρογόνου το οποίο, παρά τους σημερινούς γνωστούς περιορισμούς, συνιστά πρόκληση για το μέλλον. Η ΕΟΚΕ παρακολουθεί προσεκτικά τα πρόσφατα σχέδια πρωτοβουλιών που προετοιμάζουν το έδαφος για τη μελλοντική χρήση του υδρογόνου στα μηχανοκίνητα οχήματα χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνολογίες παραγωγής και διανομής.

5.15

Ενόψει αυτής της εξέλιξης, η ΕΟΚΕ προτρέπει για άλλη μία φορά την Επιτροπή να εξετάσει το ζήτημα της διάδοσης των δικτύων διανομής εναλλακτικών καυσίμων σε ολόκληρη την επικράτεια, αρχίζοντας από την προώθηση της διανομής Συμπιεσμένου Φυσικού Αερίου (CNG) η οποία σε ορισμένα κράτη μέλη είναι ελάχιστα διαδεδομένη και σε άλλα εντελώς ανύπαρκτη, εκτός από κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις όπως η περίπτωση της Πολωνίας.

5.16

Ο τομέας της αποθήκευσης και της διανομής αποτελεί ένα συγκεκριμένο παράδειγμα στοχοθετημένου προσανατολισμού της έρευνας σε αυτόν τον κλάδο. Η ανάγκη για καινοτόμες τεχνολογίες στον τομέα της διανομής αερίου συνιστά θεμελιώδες και κρίσιμο ζήτημα για τη διάδοση των νέων οχημάτων, τόσο σε ένα ενδιάμεσο στάδιο με ενδεχόμενα μείγματα διαφορετικών αερίων όσο και κατά την επιδίωξη του τελικού στόχου της τροφοδότησης με υδρογόνο.

5.17

Σε αυτόν τον τομέα κρίνεται σκόπιμο να καταστούν γρήγορα διαθέσιμα ολοένα και πιο αποδοτικά και ασφαλή συστήματα διανομής, εκλαμβάνοντας ως βάση την κτηθείσα εμπειρία από τις δύο εγκαταστάσεις που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη —στη Μάντοβα (Ιταλία) και στο Μόναχο της Βαυαρίας (Γερμανία)— και προσανατολίζοντας την έρευνα προς διαρκώς πιο τεχνολογικά προηγμένα συστήματα, εστιασμένα στην εφαρμογή υψηλών προτύπων ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.

5.18

Για αυτούς τους λόγους, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εξασφάλιση υψηλών επιπέδων ασφάλειας και αποτελεσματικότητας για τη φύλαξη και τη διανομή των αερίων καυσίμων είναι καθοριστικής σημασίας κατά την παρούσα συγκυρία, η οποία επιβάλλει την ανάπτυξη ενός συνεκτικού προγράμματος για τη διάδοση των εγκαταστάσεων LPG και μεθανίου σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια, γεγονός το οποίο αντιστοιχεί στον πιο άμεσο και ρεαλιστικό στόχο για την έστω και μερική μείωση της περιεκτικότητας των καυσίμων σε άνθρακα, ως ενδιάμεση μετάβαση στο τελικό στάδιο που είναι η διανομή του υδρογόνου. Οι απαραίτητες τεχνολογίες για την αποθήκευση και την διανομή του αερίου και του υδρογόνου είναι παρεμφερείς και για το λόγο αυτό η ανάπτυξή τους θα ευνοήσει οπωσδήποτε και την ανάπτυξη του υδρογόνου.

5.19

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η χρήση του υδρογόνου θέτει ακόμη αναμφισβήτητα προβλήματα από την άποψη του κόστους και των παραμέτρων ασφάλειας· τα προβλήματα αυτά, τα οποία σχετίζονται με τις επιφυλάξεις του παρελθόντος, πρέπει πλέον —σύμφωνα με τις εμπεριστατωμένες δοκιμές που έχουν διενεργηθεί σε διάφορες χώρες— να ξεπεραστούν πλήρως, προσεγγίζοντας το επίπεδο ασφάλειας που έχει επιτευχθεί από τις συμβατικές τεχνολογίες. Η επίτευξη αυτού του στόχου, με την υποστήριξη εκτεταμένων και ειδικών προγραμμάτων ενημέρωσης, μπορεί να καταστήσει δυνατή την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των μελλοντικών χρηστών η οποία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την οριστική επανέναρξη της χρήσης της εν λόγω τεχνολογίας.

5.20

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι αυτή η στρατηγική που βασίζεται στο υδρογόνο πρέπει να συνδυαστεί οπωσδήποτε με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ενημέρωσης για την αντιμετώπιση και την υπερνίκηση της υφιστάμενης δυσπιστίας των μελλοντικών καταναλωτών που θεωρούν το υδρογόνο ως εξαιρετικά επικίνδυνο προϊόν.

5.21

Αυτό το λεπτομερές πρόγραμμα ενημέρωσης πρέπει να μεταδώσει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η τεχνολογία του υδρογόνου έχει ήδη επιτύχει τα υψηλά επίπεδα ασφάλειας των συμβατικών οχημάτων, ακόμη και σε περίπτωση ενδεχόμενων ατυχημάτων. Τούτο συνιστά βασική προϋπόθεση για να θεωρηθεί αξιόπιστη η πρόβλεψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία θα έχει επιτευχθεί έως το 2020 ο στόχος της κυκλοφορίας τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου υδρογονοκίνητων οχημάτων στους δρόμους της Κοινότητας (σελ. 4, «Εκτίμηση αντικτύπου»).

5.22

Ο παρόν κανονισμός σχετικά με τη θέσπιση εναρμονισμένων προτύπων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έγκριση τύπου υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση και τη διατήρηση αυτής της συναίνεσης και χρήζει υποστήριξης βάσει της θεμελιώδους παρατήρησης σύμφωνα με την οποία η εν λόγω χρήση έχει αποφασιστική συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος δεδομένου ότι, ως γνωστόν, με αυτή τη μορφή τροφοδότησης δεν εκπέμπονται αέρια του θερμοκηπίου και δεν εκλύονται ρύποι που περιέχουν άνθρακα.

5.23

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την επιλογή του κανονισμού ως νομικού πλαισίου της πρότασης διότι κατ' αυτόν τον τρόπο διασφαλίζονται ισότιμες συνθήκες για τους παραγωγούς του κλάδου μέσω της ταυτόχρονης εφαρμογής των προτύπων που περιλαμβάνονται στον εν λόγω κανονισμό σε όλα τα κράτη μέλη.

5.24

Η ΕΟΚΕ επικροτεί εξάλλου την πρόταση που αφορά τη θέσπιση και την εφαρμογή των βασικών διατάξεων σύμφωνα με μία διαδικασία επιτροπολογίας και συμφωνεί με την καθιέρωση μεταβατικής περιόδου η οποία κρίνεται αναγκαία για τους παραγωγούς, στο μέτρο που η επιλογή αυτή είναι ανάλογη προς τον πολύπλοκο χαρακτήρα της εν λόγω τεχνολογίας η οποία απαιτεί πολύ χρόνο για την εφαρμογή της.

5.25

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει και θεωρεί σημαντική την παρουσία της Ευρώπης, από κοινού με την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Παγκόσμια Ομάδα Συντονισμού (Global Coordination Group — GCG) η οποία επιδιώκει την καθιέρωση μίας παγκόσμιας διαδικασίας για την έγκριση τύπου των υδρογονοκίνητων μηχανοκίνητων οχημάτων.

5.26

Εντούτοις, η επιδίωξη μίας συμφωνίας τέτοιων διαστάσεων δεν πρέπει να τροχοπεδήσει την πρόοδο μίας κοινοτικής νομοθετικής διαδικασίας, δεδομένου ότι ο χρόνος που απαιτείται για την επίτευξη μίας συμφωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο θα είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι για τον παρόντα κανονισμό. Αντίθετα, η παρουσία σε αυτή την Ομάδα μίας Ευρώπης η οποία διαθέτει ένα συγκεκριμένο νομοθετικό μέσο και δική της εμπειρία από πλευράς εφαρμογής, εκτός από την ενίσχυση της παρουσίας της, αποτρέπει συγχρόνως και οποιαδήποτε απόπειρα έγκρισης ενός κανονισμού βασισμένου αποκλειστικά στη μοναδική μέχρι στιγμής διαθέσιμη εμπειρία, δηλαδή σε αυτήν της Ιαπωνίας.

5.27

Μία ισχυρή παρουσία της Ευρώπης στους παγκόσμιους οργανισμούς λήψεως αποφάσεων είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την προάσπιση της ανταγωνιστικότητας των μεγάλων κατασκευαστών αυτοκινήτων που αναπτύσσουν δραστηριότητες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίοι δεν μπορούν να χάσουν την επαφή τους με τις εξελίξεις που σημειώνονται σε μία αγορά όπου μία ισχυρή, έγκαιρη και τεχνολογικά προηγμένη παρουσία αποτελεί καθοριστική συνιστώσα για την απόκτηση σημαντικών μεριδίων της μελλοντικής αγοράς.

5.28

Το ζήτημα της έγκρισης —παρότι αφορά μόνο μία πτυχή της συνολικής διαδικασίας— αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών καυσίμων τα οποία μπορούν να βοηθήσουν την Ευρώπη να εξέλθει από τη στενωπό των ορυκτών καυσίμων με σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, προετοιμάζοντας συγχρόνως το έδαφος για τη στιγμή της βέβαιης —αν και χρονικά ασαφούς— εξάντλησης αυτού του φυσικού πόρου.

5.29

Όλα αυτά απαιτούν τολμηρές επιλογές, καθώς και ένα προορατικό στρατηγικό όραμα, το οποίο να είναι στραμμένο στο παρόν και συγχρόνως να εστιάζεται σε ένα μελλοντικό σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η χρήση του υδρογόνου προορίζεται να διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/7

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο Νόμος για τις Μικρές Επιχειρήσεις της Ευρώπης (Small Business Act for Europe — SBAE), την έκδοση του οποίου είχε επανειλημμένως ζητήσει, θα πρέπει να καταστήσει δυνατή την εκ νέου δρομολόγηση του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τις Μικρές Επιχειρήσεις. Εξάλλου, θεωρεί ότι ο SBAE δεν αποτελεί μόνο αξιοσημείωτη ευκαιρία για την ανάπτυξη του δυναμικού των μικρών επιχειρήσεων, αλλά και μέσο για να εκτιμηθεί η πραγματική βούληση των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών να ξεκινήσουν μια πραγματική εθελοντική και διαρκή πολιτική υποστήριξης των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων.

1.2

Αυτή η πολιτική δεν πρέπει να περιορίζεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όταν οι πολιτικοί ανακαλύπτουν εκ νέου τα οφέλη των ΜΜΕ και των πιο μικρών επιχειρήσεων, και ιδιαίτερα την ικανότητά τους να απορροφούν τα ελλείμματα της απασχόλησης και να μειώνουν τις στατιστικές της ανεργίας, αλλά πρέπει να αποτελέσει μια καλά δομημένη πολιτική που να στηρίζει μακροπρόθεσμα την ανταγωνιστικότητα των μικρών επιχειρήσεων.

1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά 10 βασικά μέτρα για τη στήριξη και την ανάκαμψη των ΜΜΕ με τη δημιουργία ενός πραγματικά ευνοϊκού περιβάλλοντος και ενός αποτελεσματικού Νόμου για τις Μικρές Επιχειρήσεις της Ευρώπης, ο οποίος να είναι κάτι περισσότερο από άλλη μια πολιτική δήλωση:

1.4

Η ΕΟΚΕ ζητά να επιβληθεί ο SBAE σε όλα τα επίπεδα ως δεσμευτικό νομικό μέσο.

1.5

Ζητεί επίσης να ενθαρρυνθεί μέσω του SBAE ο κοινωνικός διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο ΜΜΕ, προκειμένου να διασφαλισθεί το καλύτερο δυνατό εργασιακό περιβάλλον, ώστε να ευνοηθεί η δημιουργικότητα και η καινοτομία και στο επίπεδο των συνθηκών εργασίας, και να επιδειχθεί ιδιαίτερη προσοχή στη βελτίωση της ασφάλειας και της ανάλυσης των κινδύνων που υφίστανται στο χώρο εργασίας.

2.1

Ο κρίσιμος ρόλος που διαδραματίζουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στην οικονομία της ΕΕ αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης. Τα αποτελέσματα της πολιτικής για τις ΜΜΕ που εφαρμόστηκε κατά τα έτη 2005-2007 δείχνουν ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, χάρη στην εφαρμογή της αρχής «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις».

2.2

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόνισε την ανάγκη να ελευθερωθεί πλήρως το αναπτυξιακό δυναμικό των ΜΜΕ και οι δυνατότητές τους για δημιουργία θέσεων εργασίας και να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι ικανότητές τους για καινοτομία. Αυτή η προσέγγιση αναφέρεται στην έκθεση για την ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση που υιοθετήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2007. Στα πλαίσια αυτά, προτάθηκε η θέσπιση ενός νόμου για τις Μικρές Επιχειρήσεις της Ευρώπης, του οποίου βασικός στόχος είναι να προσδιορίσει συγκεκριμένα μέτρα και αρχές για τη βελτίωση του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος των ΜΜΕ λαμβάνοντας πλήρως υπόψη την ποικιλομορφία τους. Η πρωτοβουλία αυτή υποστηρίχθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνήλθε τον Δεκέμβριο του 2007 και έκτοτε στόχος της Επιτροπής είναι να υποβάλει μια πρόταση τον Ιούνιο του 2008.

2.3

Υπενθυμίζεται σχετικά ότι η ΕΟΚΕ έχει εκδώσει πρόσφατα ή προετοιμάζει πολλές άλλες γνωμοδοτήσεις αφορούν την πολιτική για τις ΜΜΕ, όπως:

2.4

Η σλοβενική Προεδρία του Συμβουλίου ζήτησε από την ΕΟΚΕ να υποβάλει μια σειρά πολιτικές προτάσεις για την προώθηση της ανάπτυξης των ΜΜΕ. Ο στόχος δεν είναι να καταρτίσει η ΕΟΚΕ μια νέα σειρά τεχνικών μέτρων για την επιμέρους ανάπτυξη των ΜΜΕ, αλλά να προωθήσει ένα πιο δομημένο καινοτόμο πολιτικό πλαίσιο υπέρ των ΜΜΕ.

2.5

Η σλοβενική Προεδρία προβάλλει δύο κυρίως προτεραιότητες:

2.6

Επιπλέον, η σλοβενική Προεδρία ζητά τις απόψεις της ΕΟΚΕ στο πλαίσιο της προπαρασκευής του Νόμου για τις Μικρές Επιχειρήσεις της Ευρώπης.

3.1

Η ΕΟΚΕ έχει σχολιάσει, σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις, τις σημαντικές προόδους που έχουν σημειωθεί υπέρ των ΜΜΕ, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις και την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών. Είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένη με την εξέλιξη των θέσεων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων προς όφελος των μικρών επιχειρήσεων και ελπίζει ότι αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στη σημερινή δύσκολη οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Ωστόσο, παρά αυτά τα αδιαμφισβήτητα επιτεύγματα, οι πολιτικές που ξεκίνησαν τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από μια σειρά αδυναμίες.

3.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί, ειδικότερα, ότι ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Μικρές Επιχειρήσεις δεν επέτυχε τους στρατηγικούς του στόχους, διότι δεν έχει νομική υπόσταση και παρέμεινε συνήθως στο επίπεδο μιας πολιτικής δήλωσης. Υπάρχει ανάγκη να ενισχυθεί η εφαρμογή του στα κράτη μέλη και σε περιφερειακό επίπεδο και να επαναληφθούν οι ετήσιες αξιολογήσεις και συστάσεις στα κράτη μέλη.

3.3

Εξάλλου, αναφέρεται συχνά ότι ο διάλογος με τις διάφορες κατηγορίες ΜΜΕ μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη να εισαχθεί ένα νέο πνεύμα διαλόγου σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο που θα καθιστά δυνατή την ενίσχυση και τη θεσμοθέτηση των διαβουλεύσεων μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των ενδιάμεσων οργανισμών που εκπροσωπούν τις ΜΜΕ.

4.2.1

Γνώση και επικοινωνία της πραγματικότητας που υφίσταται στις διάφορες κατηγορίες ΜΜΕ. Όλες οι πολιτικές της ΕΕ πρέπει να βασίζονται σε σαφή στοιχεία που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το θέμα. Ο ορισμός των ΜΜΕ περιλαμβάνει μια σειρά πολύ διαφορετικών περιστάσεων και κατηγοριών ή μορφών επιχειρήσεων (ατομικές επιχειρήσεις ή ανώνυμες εταιρείες, εταιρείες χωρίς μισθωτούς ή μέχρι 250 εργαζόμενους, βιοτεχνίες, εταιρίες εμπορικών ή κοινωνικών δραστηριοτήτων, εταιρείες ελεύθερων επαγγελμάτων) που δραστηριοποιούνται σε ποικίλους τομείς, με πολύ διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες. Τα στοιχεία για τις διάφορες κατηγορίες ΜΜΕ είναι συχνά ελλιπή ή ανύπαρκτα. Οι αναλύσεις που πραγματοποίησε το προηγούμενο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τις ΜΜΕ, παρείχαν συχνά στοιχεία ζωτικής σημασίας. Η ΕΟΚΕ είναι ικανοποιημένη από την απόφαση της ΓΔ «Επιχειρήσεις» να λειτουργήσει εκ νέου το Παρατηρητήριο και ζητά:

4.2.2

Να ενσωματωθεί η διάσταση των ΜΜΕ σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές: Η ΕΟΚΕ διαπίστωσε ότι, πέρα από τις πολιτικές διακηρύξεις υπέρ των μικρών επιχειρήσεων, εξακολουθεί να υπάρχει μια ισχυρή τάση μεταξύ των νομοθετών, σε όλα τα επίπεδα, είτε λόγω έλλειψης κατανόησης της πραγματικής κατάστασης είτε λόγω της επιθυμίας τους για απλούστευση, να χρησιμοποιούν συστηματικά το μοντέλο της μεγάλης επιχείρησης και να εφαρμόζουν την αρχή του «bonzai», βάσει της οποίας ό,τι είναι καλό για μια μεγάλη επιχείρηση είναι καλό και για τις μικρές επιχειρήσεις. H εν λόγω θεωρητική προσέγγιση ενός ενιαίου οικονομικού μοντέλου έρχεται σε αντίφαση με την πραγματικότητα της ποικιλίας των μορφών επιχείρησης και των επιχειρηματικών νοοτροπιών, με πρακτική κατάληξη το γεγονός ότι περισσότερο από το 90 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αισθάνονται παραγκωνισμένες και αγνοημένες από τις κοινοτικές πολιτικές. Η ΕΟΚΕ επισύρει ιδιαιτέρως την προσοχή των κοινοτικών οργάνων και των κρατών μελών στο γεγονός ότι, αν και οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αποτελούν ουσιαστική δύναμη της κοινοτικής οικονομίας και απασχόλησης, κινδυνεύουν ωστόσο να καταστούν αδυναμία, όχι γιατί φταίνε οι ίδιες, αλλά γιατί οι δημόσιες αρχές δεν επιδεικνύουν σε κανένα επίπεδο την δέουσα προσοχή προς αυτές. Η ΕΟΚΕ ζητεί να αποτελέσει επιτέλους ο SBAE την ευκαιρία να περάσουμε στην πράξη και ελπίζει ότι οι ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των διαφόρων κατηγοριών ΜΜΕ θα λαμβάνονται υποχρεωτικώς υπόψη σε όλες τις πολιτικές, τα προγράμματα και τις διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένου του κοινωνικού διαλόγου και των διεθνών σχέσεων, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

4.2.3

Να συνεχιστεί η πολιτική της απλοποιημένης διαχείρισης: Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειες για την απλούστευση της νομοθεσίας της ΕΕ· όμως, καλεί πρωτίστως τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν σε μια πιο αποτελεσματική πολιτική απλούστευσης, με βάση τα ακόλουθα πέντε σημεία:

4.2.4

Να υποστηριχθούν οι συνοδευτικές και συμβουλευτικές δραστηριότητες των ενδιάμεσων οργανισμών. Οι ενδιάμεσοι οργανισμοί που εκπροσωπούν τις διάφορες κατηγορίες ΜΜΕ αποτελούν βασική συνιστώσα για την επιτυχία των πολιτικών της ΕΕ, λόγω των υπηρεσιών τεχνικής συνδρομής που παρέχουν σε όλες τις ΜΜΕ που χρειάζονται συγκεκριμένες δεξιότητες, οι οποίες δεν μπορούν να παρασχεθούν από το νέο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υποστήριξης των Επιχειρήσεων (Enterprise Europe Network — EΒN). Είναι αναντικατάστατοι στην παροχή πληροφοριών και υποστήριξης στις επιχειρήσεις, ιδίως μέσω της προσαρμογής της νομοθεσίας στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε επιχείρησης για κάθε περίπτωση χωριστά και στη μεταφορά της νομοθεσίας σε μικροοικονομικό και σε τοπικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου που βρίσκεται όσο το δυνατόν εγγύτερα στις μικρότερες επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να συμμετάσχουν όλες οι δημόσιες αρχές σε μια εθελοντική πολιτική στήριξης των δραστηριοτήτων τους και τα κοινοτικά προγράμματα που καλύπτουν τις ΜΜΕ να προβλέπουν ρητά μέτρα στήριξης για τους εν λόγω οργανισμούς. Επίσης, καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να θέσουν σε εφαρμογή τα συμπεράσματα της 4ης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης των Βιοτεχνιών και των Μικρών Επιχειρήσεων της Στουτγάρδης επί του θέματος.

4.2.5

Να ξαναρχίσουν τα προγράμματα συνεργασίας των επιχειρήσεων και τα προγράμματα ανταλλαγών μεταξύ οργανισμών. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να δρομολογήσει εκ νέου τα προγράμματα διαπεριφερειακής συνεργασίας επιχειρήσεων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά κατά το παρελθόν. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη να υποστηριχθούν τα μέτρα που λαμβάνονται από ενδιάμεσους οργανισμούς ή να καταστεί δυνατή η δημιουργία οργανισμών για την προώθηση αυτής της συνεργασίας.

4.3.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη θετική γνώμη του Συμβουλίου και της Επιτροπής υπέρ της δημιουργίας ενός Νόμου για τις Μικρές Επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδιαίτερα καθώς είχε η ίδια επανειλημμένα ταχθεί υπέρ της καθιέρωσης του SBAE (1). Πιστεύει ότι, για να είναι αποτελεσματικός, ο SBAE πρέπει να πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

4.3.1.1

πρέπει να έχει ως στόχο τη δημιουργία του καλύτερου δυνατού περιβάλλοντος για τις ΜΜΕ και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις σε όλα τα επίπεδα και να παρέχει συγκεκριμένη απάντηση στις διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της μεταβίβασής τους ή της εξαγοράς τους. Στο πλαίσιο αυτό, ο SBAE δεν θα πρέπει να προκαλέσει αποδυνάμωση των συνθηκών εργασίας των απασχολουμένων στις ΜΜΕ· αντιθέτως, οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν σχετικά θα πρέπει να επιτρέπουν να συνυπολογίζεται καλύτερα η κατάστασή τους·

4.3.1.2

πρέπει να επιφέρει πραγματική προστιθέμενη αξία και να μην περιορίζεται απλώς στον συνδυασμό των υφιστάμενων προγραμμάτων ή στον συντονισμό των διαφόρων μέτρων που βρίσκονται στο στάδιο της εφαρμογής·

4.3.1.3

δεν πρέπει να αποτελεί μόνο μια απλή δήλωση προθέσεων, όπως συνέβη δυστυχώς με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Μικρές Επιχειρήσεις, ούτε να περιορίζεται σε μια απλή πολιτική δέσμευση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών· οι ευρωπαϊκές ΜΜΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις αξίζουν καλύτερη μεταχείριση και η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αναγνώριση νομικής υπόστασης στον SBAE θα καταδείξει και να αποδείξει τη δέσμευση της ΕΕ να αναλάβει αποτελεσματική δράση έναντι των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων·

4.3.1.4

πρέπει να είναι δεσμευτικός στο σύνολό του και να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων —ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό— και να απευθύνεται στις δημόσιες αρχές σε όλα τα επίπεδα, αφήνοντας την ευθύνη για την εφαρμογή του στα κράτη μέλη (2)·

4.3.1.5

πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ με την ενσωμάτωση των ΜΜΕ σε όλες αυτές τις πολιτικές και την ανάπτυξη ολιστικής προσέγγισης που να λαμβάνει σοβαρά υπόψη όλες τις πτυχές των πολιτικών και τον αντίκτυπο των νέων κανόνων στις διάφορες κατηγορίες των ΜΜΕ.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ ζητεί να περιλαμβάνει ο SBAE πέντε βασικά μέτρα πολιτικής, για να διασφαλιστεί ότι η νομοθεσία δεν περιορίζει την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των διαφόρων κατηγοριών ΜΜΕ:

4.3.2.1

Να εξασφαλιστεί ότι τα νομοθετικά κείμενα, σε όλα τα επίπεδα, έχουν καταρτιστεί λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές καταστάσεις και ανάγκες των διαφόρων κατηγοριών των ΜΜΕ. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να καθιερωθεί ένας βασικός κανόνας, ο οποίος θα εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων: οι νομοθετικές προτάσεις πρέπει να διατυπώνονται λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις προσδοκίες των ΜΜΕ, ιδιαίτερα των μικρότερων επιχειρήσεων, και εφαρμόζοντας την αρχή: Προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη προσοχή στους αυτοαπασχολούμενους, που αντιπροσωπεύουν άνω του 50 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Η προσέγγιση αυτή προβλέπει ιδίως τη συστηματική διαβούλευση με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ΜΜΕ, καθώς και τη συμμετοχή, σε κατάλληλο επίπεδο, εμπειρογνωμόνων από τις οργανώσεις αυτές σε όλες τις συμβουλευτικές επιτροπές που ασχολούνται σε περιφερειακό, εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο με θέματα που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στις ΜΜΕ, σύμφωνα με το αίτημα που υπέβαλε το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της 13ης Μαρτίου 2006.

Υπό το πνεύμα αυτό, η ΕΟΚΕ ζητά να οριστεί, σε κάθε ΓΔ της Επιτροπής, ένας αρμόδιος για τις ΜΜΕ, που θα είναι υπεύθυνος να διασφαλίζει ότι τα νομοθετικά μέτρα και τα προγράμματα που διαχειρίζεται η ΓΔ λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τις προτεραιότητες και τις προσδοκίες των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων.

4.3.2.2

Να εξασφαλιστεί ότι η νομοθεσία είναι σύμφωνη με τις θεμελιώδεις αρχές. Για την ΕΟΚΕ, η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας σε όλα τα επίπεδα, καθώς και των προγραμμάτων ή των συλλογικών ή επιμέρους μέτρων για τις ΜΜΕ, εξαρτάται από την ενσωμάτωση των ακόλουθων τεσσάρων αρχών στον SBAE και τη συστηματική εφαρμογή τους σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο:

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να προβλεφθεί και να εξασφαλιστεί πλήρης διαφάνεια των διοικητικών διαδικασιών και δυνατότητα των ΜΜΕ να έχουν πρόσβαση σε όλα τα διοικητικά δεδομένα που τις αφορούν και να τα διορθώνουν, όποτε το κρίνουν σκόπιμο.

4.3.2.3

Να θεσπιστεί ευρύτερη και συνεκτική πολιτική υπέρ της καινοτομίας. Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις περιφερειακές αρχές να μην περιορίζονται στη στήριξη της καινοτομίας υψηλής τεχνολογίας και να υιοθετήσουν μια πιο εθελοντική πολιτική με τη συμπερίληψη στα προγράμματά τους ειδικών μέτρων για τη στήριξη της καινοτομίας μέσης και χαμηλής τεχνολογίας, καθώς και της μη τεχνολογικής καινοτομίας που είναι διαδεδομένη στις ΜΜΕ και ιδιαίτερα στις μικρότερες επιχειρήσεις.

Το νέο δίκτυο παροχής συμβουλών ΕΒΝ δεν πρόκειται ποτέ, από μόνο του, να παρέμβει αποτελεσματικά για λογαριασμό όλων αυτών των εταιρειών που διαθέτουν δυναμικό καινοτομίας. Η ΕΟΚΕ ζητεί να οριστούν ως προτεραιότητες από τον SBAE:

4.3.2.4

Να διευρυνθεί η πρόσβαση στα κοινοτικά προγράμματα. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών και η ύπαρξη διαφορετικών απαιτήσεων καθιστά ολοένα και πιο δύσκολο, αν μη αδύνατο, για τις μικρές επιχειρήσεις να λάβουν μέρος σε προγράμματα της ΕΕ, προκαλώντας την παράδοξη κατάσταση κατά την οποία οι ενδιάμεσοι οργανισμοί επιδεικνύουν όλο και λιγότερο ενδιαφέρον για τέτοιου είδους προγράμματα. Για παράδειγμα, οι υφιστάμενοι νομικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν καινοτόμες δράσεις, όπως η στήριξη πειραματικών πιλοτικών σχεδίων, στερώντας έτσι το σύνολο της ΕΕ από πολλές καινοτόμες προτάσεις. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι επιβάλλεται να εξεταστούν εκ νέου οι αρχές και οι μηχανισμοί. Δεδομένης της σημασίας αυτού του έργου, δεν είναι ο ρόλος αυτής της γνωμοδότησης να εντοπίσει τις απαραίτητες αλλαγές. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ξεκινήσει πραγματικές διαβουλεύσεις με τις οργανώσεις που εκπροσωπούν τις ΜΜΕ για τον καθορισμό νέων προϋποθέσεων όσον αφορά την κατάρτιση και την συμμετοχή σε προγράμματα, στα διάφορα περιφερειακά επίπεδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι απαραίτητο να διευκολύνουν τα διαρθρωτικά ταμεία την πρόσβαση των ΜΜΕ στις δημόσιες συμβάσεις, ιδίως στις πιο μειονεκτικές περιοχές (3).

4.3.2.5

Απλούστευση και ενθάρρυνση της μεταβίβασης ή της εξαγοράς των επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ιδιαίτερα τη σημασία της μεταβίβασης ή της εξαγοράς των επιχειρήσεων, ιδίως όσον αφορά τις μικρές επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένες σε αστικές και αγροτικές περιοχές: η αναμενόμενη εξαφάνισή τους —η οποία, ωστόσο, δεν είναι αναπόφευκτη— θα έχει τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στη διατήρηση της δραστηριότητας και των θέσεων εργασίας σε αυτούς τους τόπους. Αφενός, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η δημιουργία συστημάτων για την προσέγγιση αγοραστών και πωλητών και η εισαγωγή φορολογικών ή χρηματοοικονομικών κινήτρων, ενώ αφετέρου, οι επιχειρηματίες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να διασφαλίσουν καλύτερη κεφαλαιοποίηση, προκειμένου να διατηρηθεί η αξία του ενεργητικού τους.

Η ειδική κατάσταση των επιχειρηματιών σε ορισμένες ζώνες όπως οι αγροτικές περιοχές απαιτεί την ανάπτυξη καινοτόμων δομών, όπως συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

4.4.1

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο SBAE είναι πραγματικά αποτελεσματικός, η ΕΟΚΕ ζητά να εγκριθούν τα μέτρα αυτά από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο με τη μορφή μιας νομικά δεσμευτικής πράξης, η οποία θα πρέπει να εφαρμόζεται σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο λήψεως αποφάσεων.

4.4.2

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ ζητεί να καταρτίζεται ετήσια αξιολόγηση της εφαρμογής του SBAE, καθώς και του συνόλου των πολιτικών για τις ΜΜΕ σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο, και να συντάσσεται ετήσια έκθεση προόδου: η εν λόγω ετήσια έκθεση θα πρέπει να αποτελεί ειδικό ξεχωριστό κεφάλαιο στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της Λισσαβώνας.

4.4.3

Μετά από αυτές τις εκθέσεις, η Επιτροπή πρέπει να είναι σε θέση να εκδίδει συστάσεις εφαρμογής, τόσο προς τα κράτη μέλη όσο και προς τις περιφέρειες, επί των οποίων θα δίδει τη γνώμη της.

4.4.4

Η ΕΟΚΕ ζητεί να προβλεφθεί ότι οι εν λόγω ετήσιες αξιολογήσεις θα συνεπάγονται εν ανάγκη την προσαρμογή ή αναθεώρηση του SBAE και των πολιτικών για τις ΜΜΕ.

4.4.5

Η ΕΟΚΕ συνιστά ανεπιφύλακτα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο να προβλέψουν τη συμμετοχή των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των διαφόρων κατηγοριών ΜΜΕ στη διαμόρφωση και την εφαρμογή του SBAE.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/12

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επικροτεί και εγκρίνει την ανακοίνωση της Επιτροπής «Ατζέντα για έναν αειφόρο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τουρισμό» και, ιδιαίτερα, τη δέσμευσή της να ενισχύσει τη στρατηγική και την πολιτική της για τον τουρισμό κατά τα προσεχή έτη διαμέσου της υπό εξέτασης Ατζέντας, που θα αποτελέσει το πλαίσιο για την εφαρμογή τους στην πράξη. Η νέα αυτή πολιτική είχε ήδη είχε ήδη εξαγγελθεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Η ανανεωμένη πολιτική της ΕΕ για τον τουρισμό: για μια ισχυρότερη σύμπραξη υπέρ του ευρωπαϊκού τουρισμού».

1.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής να συνοψίσει ένα μεγάλο αριθμό σημαντικών εγγράφων, απόψεων και συζητήσεων. Το αποτέλεσμα είναι μια ικανοποιητική και σαφής παρουσίαση, στο ευρύτερο κοινό, των αποτελεσμάτων των εργασιών της Ομάδας για την Αειφορία του Τουρισμού, των εμπειρογνωμόνων που συνέταξαν την έκθεση και των αποτελεσμάτων των δημοσίων διαβουλεύσεων που ακολούθησαν.

1.3

Η Επιτροπή ορθώς συνδέει αυτή τη νέα πολιτική για τον τουρισμό με την ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβώνας και θέτει ως γενικούς στόχους τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας και ως ειδικότερους στόχους την οικονομική ευημερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή και την περιβαλλοντική και πολιτιστική προστασία.

1.4

Η ΕΟΚΕ επικροτεί, επίσης, τις προκλήσεις που εντοπίζει η Επιτροπή στη ανακοίνωσή της και τα μέτρα που προτείνει για την αντιμετώπισή τους. Η προτεινόμενη προσέγγιση συνίσταται στη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών σε διάφορες μορφές συνεργασίας και ανταγωνιστικής συνεργασίας, η οποία θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της νέας πολιτικής για τον τουρισμό και του σχεδίου δράσης για την εφαρμογή της. Η σπουδαιότητα των προκλήσεων που αναφέρονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής είναι σαφής και η υπό εκπόνηση μελέτη των επιπτώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην αειφορία θα πρέπει στο μέλλον να αποτελέσει βασικό στοιχείο της Ατζέντας.

1.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί κατάλληλη την προσέγγιση της Επιτροπής να εφαρμόσει τη νέα πολιτική διαμέσου διαλόγου, συνεργασίας, νέων μέτρων στήριξης και συντονισμού των ενδιαφερομένων μερών. Η «Ατζέντα για έναν αειφόρο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τουρισμό» είναι προέκταση της συγκεκριμένης προσέγγισης και των μέτρων εφαρμογής που προτείνονται για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του ευρωπαϊκού τουρισμού. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η Επιτροπή, διαμέσου της ΓΔ «Επιχειρήσεις», μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει ενεργότερο και ηγετικό ρόλο και να δρομολογήσει ένα μεγάλο αριθμό ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών όπως, για παράδειγμα, ο κοινωνικός τουρισμός, ο τουρισμός για όλους και η κατάρτιση στον τομέα του τουρισμού. Ειδικότερα, η Επιτροπή και τα λοιπά όργανα θα πρέπει να εργαστούν περισσότερο προκειμένου να εμπλέξουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μικροεπιχειρήσεις στην προσπάθεια να καταστεί ο τουρισμός βιώσιμος και στην Ατζέντα για την υλοποίηση και επίτευξη του στόχου αυτού. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρωτοβουλία της Επιτροπής «Εξέχοντες ευρωπαϊκοί προορισμοί», λόγω της συμβολής της στην επίδειξη των ορθών πρακτικών.

1.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει και συνιστά για άλλη μια φορά να ενισχυθεί το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Τουρισμού και να συνεχιστεί ο προβληματισμός και η μελέτη του θέματος της σύστασης Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Επιτροπής Τουρισμού και της ίδρυσης Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τουρισμού. Τα δύο αυτά όργανα θα μπορούσαν να αποτελέσουν βήμα στο οποίο οι αρμόδιες για τον τουρισμό αρχές και οι διάφοροι φορείς του τομέα θα μπορούσαν να συζητούν για τη βελτίωση και τη διάδοση των πληροφοριών σχετικά με τον αειφόρο και ανταγωνιστικό τουρισμό, να παρακολουθούν την εφαρμογή της πολιτικής και της Ατζέντας και, ιδιαίτερα, να προσπαθούν να εντοπίζουν τις τάσεις που διαμορφώνονται και να σχεδιάζουν τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν στον τομέα. Ειδικότερα, η αποστολή τους θα μπορούσε να έχει ως στόχο την κλιματική αλλαγή, τον αντίκτυπό της στον τουρισμό και τις σχετικές δράσεις που πρέπει να αναληφθούν.

1.7

Η ΕΟΚΕ κρίνει ιδιαίτερα θετική τη βούληση της Επιτροπής να βελτιώσει τη χρήση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων. Ειδικότερα, ο κοινωνικός τουρισμός προσφέρεται για διασυνοριακές δράσεις με τη μορφή πρότυπων έργων. Άλλες δράσεις στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να είναι, για παράδειγμα, ο κοινωνικός τουρισμός και ο τουρισμός για όλους, η ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων, η ανάπτυξη των προϊόντων και η διείσδυση στην αγορά. Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι υπάρχει ήδη επαρκές περιθώριο για διασυνοριακούς πειραματισμούς με τη μορφή πρότυπων έργων στους εν λόγω τομείς.

1.8

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ολοκλήρωση των εργασιών της Ευρωπαϊκής Ατζέντας 21 για τον τουρισμό, τα αποτελέσματα της οποίας, όπως παρατίθενται στην υπό εξέταση ανακοίνωση της Επιτροπής, συμπληρώνουν και παγιώνουν τη γενική πολιτική για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού. Πράγματι, το τεχνικό έγγραφο της επιτροπής που συστάθηκε για τον σκοπό αυτό αποτελεί τη βάση της ανακοίνωσης της Επιτροπής και τη συμπληρώνει και, για το λόγο αυτό, τα δύο αυτά έγγραφα πρέπει να εξεταστούν μαζί.

1.9

Όσον αφορά τα στατιστικά δεδομένα, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων, που απευθύνει η Επιτροπή και που είχε ζητήσει στο παρελθόν η ΕΟΚΕ, για τη δημιουργία δικτύου παρατηρητηρίων του τουρισμού, με έργο όχι μόνο τη συγκέντρωση τομεακών δεδομένων, αλλά και τη χάραξη μιας στρατηγικής και μελλοντοστραφούς θεώρησης για την πρόβλεψη και τον σχεδιασμό των μελλοντικών δράσεων.

1.10

Η ΕΟΚΕ προτίθεται να συνεχίσει τις εργασίες της στον τομέα του τουρισμού σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που χαράσσονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την υπό εξέταση Ατζέντα και καλεί τα άλλα κοινοτικά όργανα, τα κράτη μέλη, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, τους φορείς του τομέα (επιχειρήσεις και συνδικαλιστικές οργανώσεις) και το ευρύ κοινό, να συμβάλουν στη βελτίωση της κατανόησης του τομέα του τουρισμού και στην υποστήριξή του ως καθολικού δικαιώματος και στρατηγικής οικονομικής δραστηριότητας για το μέλλον της Ευρώπης. Για να γίνει ο τουρισμός περισσότερο αειφόρος και ανταγωνιστικός, απαιτείται επίσης υπεύθυνη στάση όλων των ενεχόμενων φορέων και των καταναλωτών.

1.11

Μολονότι η ανακοίνωση της Επιτροπής λαμβάνει υπόψη τα κοινωνικά στοιχεία της τουριστικής δραστηριότητας, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για την έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στην έννοια και την πραγματικότητα της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Πράγματι, ο τουρισμός είναι και θα μπορούσε να καταστεί ακόμη περισσότερο συντελεστής συνοχής, που συνενώνει τους πολιτισμούς και τις κοινωνικές πραγματικότητες γύρω από την έννοια της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, την οποία όλοι οφείλουμε να προωθήσουμε και να αναπτύξουμε. Η ποικιλομορφία των πολιτισμών, των γλωσσών και της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών αποτελεί μεγάλο πλούτο, που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως μέσο για την αμοιβαία κατανόηση και την αναγνώριση των δικαιωμάτων μας ως ευρωπαίων πολιτών. Μια άλλη πτυχή στην οποία πρέπει να δοθεί μεγάλη σημασία στις συζητήσεις και τα έγγραφα σχετικά με τον τουρισμό σε ευρωπαϊκή κλίμακα είναι ο πολιτισμός, δεδομένων των δυνητικών συνεργιών μεταξύ τουρισμού και πολιτισμού, όπως έχει τονίσει η ΕΟΚΕ σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της.

1.12

Στη διαδικασία της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της αειφορίας του τουρισμού, πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προορισμών. Η ΕΟΚΕ συνιστά να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κρατών μελών που εξαρτώνται έντονα από τον τουρισμό. Κατά τη χάραξη των διαφόρων πολιτικών και την κατάρτιση προτάσεων σχετικά με τον τουρισμό πρέπει να συνεκτιμώνται οι ανάγκες των διαφόρων περιφερειών. Συνιστάται να λαμβάνονται υπόψη στις εκτιμήσεις αντίκτυπου της Επιτροπής οι ενδεχόμενες δυσανάλογες επιπτώσεις του τουρισμού στις διάφορες περιφέρειες και τομείς, για παράδειγμα, στους προορισμούς που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις αεροπορικές μεταφορές και στους οποίους η πρόσβαση δεν είναι δυνατή με κανένα άλλο τρόπο μεταφοράς ή εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από αυτόν, όπως συμβαίνει με τα νησιά.

1.13

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η δέσμη των αρχών και των αξιών που αναφέρονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής (αειφορία, ευημερία των πληθυσμών, ανταγωνιστικότητα, συνεργασία, εταιρικές σχέσεις, αποδοτικότητα, ασφάλεια, ασφάλεια της απασχόλησης κλπ.) διαμορφώνει εκ των πραγμάτων ένα ευρωπαϊκό τουριστικό πρότυπο, όχι επειδή οι εν λόγω κανόνες και αρχές αποτελούν ένα σύνολο κανόνων, αλλά επειδή εφαρμόζονται ευρέως σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.14

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να ακολουθήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά την πιστοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των γνώσεων και δεξιοτήτων στον τομέα του τουρισμού ως μέσο για τη βελτίωση της ποσότητας και ποιότητας της απασχόλησης στον τομέα. Πρέπει να προωθηθεί το Europass, που αποτελεί απλό και εύκολα κατανοητό τρόπο παρουσίασης σε όλη την Ευρώπη (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΕΖΕΣ/ΕΟΧ και υποψήφιες χώρες) των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εργαζομένων που αναζητούν απασχόληση και μετακινούνται για επαγγελματικούς λόγους σε όλη την ήπειρο.

2.1.1

Η πρόκληση της εξεύρεσης ισορροπίας μεταξύ αειφορίας και ανταγωνιστικότητας. Στο κεφάλαιο 1 της ανακοίνωσης της Επιτροπής αναγνωρίζεται εν πρώτοις ο βασικός ρόλος του τουρισμού στην ευρωπαϊκή οικονομία και η στρατηγική του σημασία, βάσει όχι μόνο ποσοτικών στατιστικών δεδομένων, αλλά και της ικανότητας του τομέα να δημιουργεί θέσεις απασχόλησης και να συμβάλει, έτσι, στους στόχους της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβώνας. Πρέπει να αναφερθεί ότι ο προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης άνω του 3 % αποτελεί σαφώς υγιή συμβολή στην απασχόληση, αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις και μακροπρόθεσμα, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να υπερβληθούν τα όρια που επιβάλλουν οι απαιτήσεις της αειφορίας.

2.1.2

Ανταγωνιστικότητα και αειφορία: δυο συμβατές απαιτήσεις. Η ανακοίνωση της Επιτροπής τονίζει σαφώς ότι η ανταγωνιστικότητα εξαρτάται από την αειφορία και την ποιότητα της τουριστικής εμπειρίας και αναφέρεται ρητά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον κλάδο του τουρισμού. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά, χάρη στην υιοθέτηση μέτρων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην καταπολέμησή της, παράλληλα με την προώθηση της καινοτομίας και των τουριστικών προϊόντων, σε ένα κόσμο που αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

2.2

Κύρια σημεία της Ατζέντας. Με την ανακοίνωσή της, η Επιτροπή προτείνει μια νέα ισορροπία μεταξύ της ευημερίας των τουριστών, του περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και των προορισμών. Πρόκειται για μια ισορροπία που για την επίτευξή της πρέπει να συμβάλουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

2.2.1

Στόχοι και προκλήσεις. Ως κατευθυντήριες γραμμές για τη δράση όλων των ενδιαφερομένων μερών, η ανακοίνωση ορίζει τους τρεις βασικούς πυλώνες της Ατζέντας: οικονομική ευημερία, κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού.

Η ανακοίνωση αναφέρει ορισμένες σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι:

Αυτός ο κατάλογος προκλήσεων είναι ανοικτός και τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη θα μπορούν να τον ενημερώνουν συνεχώς και να αλλάζουν τις προτεραιότητες και τον τρόπο διαχείρισής τους.

2.2.2

Ένα πλαίσιο δράσης. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή τονίζει ότι, για την επίτευξη των στόχων και των προκλήσεων, απαιτείται συνεπής δράση που προϋποθέτει συνεργασία και υπεύθυνη διαχείριση των προορισμών, των επιχειρήσεων και των τουριστών. Στη συνέχεια αναπτύσσει τις προϋποθέσεις.

2.2.3

Αρχές. Η ανακοίνωση καθορίζει τις εννέα αρχές που απαιτούνται για την επίτευξη ενός ανταγωνιστικού και αειφόρου τουρισμού. Τρεις από τις αρχές αυτές πρέπει να τονιστούν:

2.3

Πρόοδος από κοινού. Στο κεφάλαιο αυτό, η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη να συνεργάζονται όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του τομέα σε εθελούσια και συνεχή βάση. Το πρότυπο που προτείνεται βασίζεται στην τήρηση της αρχής της επικουρικότητας, με δράση που αναλαμβάνεται κατ' αρχήν από τους ίδιους τους προορισμούς, αλλά με υποστήριξη του εθνικού και του ευρωπαϊκού επιπέδου. Για το λόγο αυτό, η ανακοίνωση τονίζει τον ρόλο τόσο των διαφόρων ενδιαφερομένων μερών όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης.

2.3.1

Ο ρόλος των ενδιαφερομένων μερών. Τα συμπεράσματα της Ομάδας για την Αειφορία του Τουρισμού αναθέτουν ευρείες αρμοδιότητες και ειδικούς ρόλους στους τρεις τομείς δράσης: προορισμούς, επιχειρήσεις και τουρίστες. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ανάγκη να μεταδοθεί στις μικροεπιχειρήσεις το βασικό μήνυμα της ανάγκης επίτευξης ισορροπίας μεταξύ αειφορίας και ανταγωνιστικότητας.

2.3.2

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει την υποχρέωσή της να ενεργήσει σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης και αναλαμβάνει τη δέσμευση να εγκαινιάσει και να προωθήσει διάφορες πρωτοβουλίες σε κοινοτικό επίπεδο στο πλαίσιο της Ατζέντας και εκτός αυτής. Μεταξύ των εν λόγω πρωτοβουλιών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε τέσσερις τομείς δράσεις:

3.1

Η στρατηγική σημασία του τουρισμού για την ευρωπαϊκή οικονομία έχει αναγνωριστεί από όλα τα ευρωπαϊκά όργανα, τόσο σε επίσημες όσο και ανεπίσημες δηλώσεις, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί ο ρόλος του, να μεταφερθεί το μήνυμα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να δοθεί ισχυρή ώθηση στον τομέα. Η σημασία του τουρισμού υπερβαίνει τους απλούς συλλογισμούς οικονομικής φύσης, γιατί είναι βασικός και από κοινωνική άποψη για την οικοδόμηση της Ευρώπης των πολιτών. Μολονότι αναγνωρίζεται η ώθηση της ανακοίνωσης, απομένουν να γίνουν πολλά ακόμη για να διασφαλιστεί ότι ο τουρισμός θα διαδραματίσει τον κεντρικό του ρόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον.

3.2

Είναι θεμελιώδες να τονιστεί ότι η νέα στρατηγική της Λισσαβώνας αναγνωρίζει τη σημασία του τουρισμού για την Ευρώπη και παρέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερες επιλογές για τη ανάπτυξη του τομέα. Η εν λόγω Συνθήκη αναθέτει στην ΕΕ την αρμοδιότητα και το καθήκον να υποστηρίξει, να συντονίσει ή να συμπληρώσει τη δράση των κρατών μελών και τους στόχους της προαγωγής ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα και την προώθηση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών.

3.3

Το θέμα του τουρισμού έχουν πραγματευθεί τα διάφορα κοινοτικά όργανα:

3.4

Σκοπός της παρούσας γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ είναι η αξιολόγηση της συμβολής της ανακοίνωσης στην πολιτική και στον τρόπο διαχείρισής της, καθώς και η διατύπωση προτάσεων, οι οποίες, εάν δεν εμπλουτίζουν το ίδιο το κείμενο, θα εμπλουτίσουν τουλάχιστον τις σχετικές συζητήσεις.

3.5

Όπως και με τη γνωμοδότηση INT/317 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την «Ανανεωμένη πολιτική της ΕΕ για τον τουρισμό», η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επαναλάβει ότι:

4.1

Η ανακοίνωση της Επιτροπής εξηγεί σαφώς την ανάγκη για ισορροπία μεταξύ αειφορίας και ανταγωνιστικότητας και τους τρόπους επίτευξής της στην πράξη. Η συμπερίληψη όλων αυτών των σημείων σε μια σχετικά σύντομη ανακοίνωση απαίτησε, χωρίς αμφιβολία, σημαντική προσπάθεια για τη σύνοψη και ανάλυση πολλών εγγράφων, απόψεων και συζητήσεων. Πρέπει να τονιστεί ότι ο απώτερος στόχος, δηλαδή η σαφής πληροφόρηση της κοινωνίας σχετικά με τις βασικές απόψεις της Επιτροπής για το μέλλον του τομέα και τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν σ' αυτόν τον πολύπλοκο κλάδο, επιτεύχθηκε.

4.2

Τα επιχειρήματα που αναπτύσσονται στην ανακοίνωση προς υποστήριξη της Ατζέντας κρίνονται ενδεδειγμένα, επειδή εκτιμούν τόσο τον οικονομικό αντίκτυπο του τουρισμού και την ικανότητά του να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης για τους νέους όσο και την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ της αειφορίας και ανταγωνιστικότητας που, μακροπρόθεσμα, είναι αμοιβαία επωφελείς. Η αξιολόγηση του αντίκτυπου θεμάτων όπως το ίχνος άνθρακα διαφόρων δραστηριοτήτων και περιφερειών ή οι περιορισμοί της χωρητικότητας και του όγκου υποδοχής είναι βασικές πτυχές για την επίτευξη και τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των εν λόγω μεταβλητών. Η γενική αποδοχή ότι υπάρχουν όρια όσον αφορά την κλίμακα και τον ρυθμό ανάπτυξης του τουρισμού έχει θεμελιώδη σημασία για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ αειφορίας και ανταγωνιστικότητας.

4.3

Ίσως να ήταν σκοπιμότερο να είχε αναλύσει η ανακοίνωση λεπτομερέστερα τη νέα Συνθήκη της Λισσαβώνας, σε μια προσπάθεια να διαπιστωθεί κατά πόσο διαρθρώνεται με την Ατζέντα και ποια είναι η σημασία της για την εφαρμογή της νέας πολιτικής για τον τουρισμό. Δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι επιθυμούν να διατηρήσουν τις αρμοδιότητές τους όσον αφορά τον τουρισμό, επιτρέποντας ωστόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διαδραματίζει καταλυτικό και συντονιστικό ρόλο σε ορισμένους τομείς κοινού ενδιαφέροντος για τη βελτίωση του τουριστικού τομέα της Ευρώπης. Ένα παράδειγμα είναι η δημιουργία και η διαχείριση μιας δικτυακής πύλης για την προώθηση της Ευρώπης ως προορισμού, που αποτελεί ήδη πολύτιμο εργαλείο για την προβολή όλων των χωρών της ΕΕ ως ποικιλόμορφου και ειδικού τουριστικού προορισμού.

4.4

Οι προκλήσεις και οι στόχοι που αναφέρονται στην ανακοίνωση συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία μεταξύ των πλέον σημαντικών που θα αντιμετωπίσει ο τουρισμός κατά τις προσεχείς δεκαετίες. Ασφαλώς, οι βασικές προκλήσεις της αειφορίας και της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας είναι αρκετά ευρείες ώστε να αποτελέσουν βάση για την αντιμετώπιση άλλων σημαντικών προκλήσεων, όπως η προαγωγή της ποιότητας, η μείωση της εποχικότητας ή η βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων του τομέα, που αναφέρονται επίσης στην Ατζέντα.

4.5

Η ανακοίνωση απευθύνει επανειλημμένα έκκληση για συνεργασία επειδή, σύμφωνα με τη νέα πολιτική για τον τουρισμό, η ενίσχυση της συνεργασίας είναι ακρογωνιαίος λίθος και βασικό χαρακτηριστικό του τομέα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ο ρόλος των συνδικαλιστικών ενώσεων και των οργανώσεων των εργοδοτών, οι οποίες πρέπει να συμμετάσχουν στις διαδικασίες συνεργασίας, σε όλες τις συζητήσεις και τα φόρουμ και στην εφαρμογή των γενικών μέτρων για τη βελτίωση του τομέα του τουρισμού. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να προωθηθούν μόνιμα δίκτυα τουριστικών προορισμών και πόλεων, με κοινό στόχο τη βελτίωση της αειφορίας και της ανταγωνιστικότητας. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ιδέα της προώθησης του πρότυπου σχεδίου «Εξέχοντες ευρωπαϊκοί προορισμοί» και ζητά να προβλέπει το εν λόγω σχέδιο κατάλληλη διαχείριση των κοινωνικών και των εργασιακών σχέσεων και συμμετοχή των συνδικαλιστικών ενώσεων και των ενώσεων των εργοδοτών στους επιλεγμένους προορισμούς, ως μέσο για να καταστούν οι τουριστικοί προορισμοί πιο αειφόροι και πιο ανταγωνιστικοί.

Πρέπει να τονιστεί ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι οργανώσεις των καταναλωτών στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

4.6

Η Επιτροπή δεσμεύεται να εφαρμόσει αυτή τη νέα πολιτική με βάση τη συνεργασία, τη δρομολόγηση ειδικών νέων μέτρων στήριξης και τον συντονισμό των φορέων. Η Ατζέντα επιθυμεί σαφώς να αναλάβουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μεγαλύτερες ευθύνες. Κατά την ΕΟΚΕ, η ΓΔ «Επιχειρήσεις» μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο συντονισμού όλων των ευρωπαϊκών πολιτικών που έχουν άμεσα ή έμμεσα αντίκτυπο στον τουρισμό και διάφορα είδη προορισμών που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά.

4.7

Η ΕΟΚΕ φρονεί, εξάλλου, ότι η Επιτροπή πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο για τη δρομολόγηση πρωτοβουλιών ευρωπαϊκής κλίμακας όπως, για παράδειγμα, ο διασυνοριακός κοινωνικός τουρισμός στην Ευρώπη. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα προτείνει —και με την παρούσα ευκαιρία προτείνει άλλη μια φορά— να ενισχυθεί και να προαχθεί το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Τουρισμού και να συνεχιστεί ο προβληματισμός και η μελέτη της σκοπιμότητας σύστασης μιας Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Επιτροπής Τουρισμού και ενός Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τουρισμού, με έργο την παροχή πληροφοριών και την παρακολούθηση των πολιτικών και των δράσεων στον τομέα του τουρισμού στην Ευρώπη. Προτείνει, επίσης, στην Επιτροπή να προαγάγει την έρευνα σχετικά με τη δημιουργία πλατφορμών στον τομέα του τουρισμού με στόχο τη βελτίωση των μεθόδων διάθεσης των τουριστικών υπηρεσιών, ειδικότερα αναφορικά με τις δυνατότητες προώθησης του τουρισμού στο εσωτερικό της Ευρώπης και στις περιοχές που είναι δυνητικές πηγές τουριστικών ρευμάτων (Κίνα, Ινδία, Ρωσία κλπ.).

4.8

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η ανακοίνωση δεν δίδει ιδιαίτερη προσοχή στον ρόλο των τεχνολογιών της πληροφόρησης και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) στο νέο σενάριο για τον τουρισμό, από την άποψη τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων και των άλλων παραγόντων του τομέα. Η έρευνα και ανάπτυξη στον κλάδο του τουρισμού για τη βελτίωση της χρήσης των εν λόγω τεχνολογιών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα τα προσεχή έτη. Η προσπάθεια αυτή θα καταλήξει, χωρίς αμφιβολία, στη βελτίωση της διαχείριση των προορισμών, των επιχειρήσεων και των ροών τουριστών και θα οδηγήσει βαθμιαία στην επιδιωκόμενη ισορροπία.

4.9

Η δεδηλωμένη βούληση για την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων και, ειδικότερα, για τη βελτίωση της χρήσης των διαθέσιμων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων είναι σημαντική. Δυστυχώς, όμως, δεν προτείνεται πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των κυριότερων προκλήσεων του ευρωπαϊκού τουρισμού, που ορθότατα εντοπίζονται στην ανακοίνωση. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πόροι που διατίθενται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό χρησιμοποιούνται αποδοτικά και αποτελεσματικά για την επίτευξη των στόχων.

4.10

Η υπό εξέταση ανακοίνωση πρέπει να θεωρηθεί σε συνδυασμό με τη σημαντική συμβολή της έκθεσης της Ομάδας για την Αειφορία του Τουρισμού — εγγράφου που συνεισέφερε αξιόλογες ιδέες στην Ατζέντα, ιδίως όσον αφορά τον προσδιορισμό των ρόλων όλων των ενδιαφερόμενων μερών του τουρισμού. Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν από διάσημους εμπειρογνώμονες επί ένα διάστημα πολλών μηνών υπήρξαν ιδιαίτερα καρποφόρες και προσφέρουν συμπληρωματικές και πρακτικές προσεγγίσεις σε πολλά θέματα που αφορούν την αειφορία και την ανταγωνιστικότητα.

4.11

Η ανακοίνωση δεν διευκρινίζει σαφώς ποιον ρόλο προβλέπει για τα στατιστικά δεδομένα σχετικά με τον τομέα του τουρισμού. Υπάρχει ανάγκη για σαφή συνεργασία στο θέμα των στατιστικών δεδομένων για τον τουρισμό για την παρακολούθηση της υλοποίησης της Ατζέντας και, ειδικότερα, πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις μεταβλητές της αειφορίας, της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης.

4.12

Η ανακοίνωση επισημαίνει ρητά την ανάγκη ένταξης των πολιτικών αειφορίας και ανταγωνισμού σε όλες τις πολιτικές της Επιτροπής και στο σύνολο των ευρωπαϊκών πολιτικών, προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων της Ατζέντας.

4.13

Όπως έχει ήδη τονιστεί στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την ενεργειακή απόδοση («Δήλωση του Κατοβίτσε»), στη γνωμοδότηση με θέμα «Τουρισμός και πολιτισμός: δυο κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής μεγέθυνσης», στη γνωμοδότηση για την «Ανανεωμένη πολιτική της ΕΕ για τον τουρισμό» και σε άλλα έγγραφα της ΕΟΚΕ, πρέπει να διοργανωθούν εκστρατείες επικοινωνίας για την πληροφόρηση και την κινητοποίηση όλων των ευρωπαίων πολιτών και, ειδικότερα, των νέων.

4.14

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι σημαντικό η κατάρτιση, τόσο η επίσημη όσο και η «κατάρτιση κατά την εργασία», να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και να συμβάλει ώστε τα άτομα να καθίστανται πιο απασχολήσιμα. Η πιστοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η αναγνώριση των γνώσεων και των δεξιοτήτων πρέπει να καταστούν εργαλεία τα οποία συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στον τομέα του τουρισμού.

4.15

Προκειμένου να προωθηθεί η ανταγωνιστικότητα και η αειφορία του τουρισμού, πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προορισμών. Η ΕΟΚΕ συνιστά, κατά τον σχεδιασμό των πολιτικών σχετικά με τον τομέα του τουρισμού, να δίδεται προσοχή στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κρατών μελών που εξαρτώνται έντονα από τον τουρισμό και να συνεκτιμώνται κατάλληλα οι ανάγκες των διαφόρων περιοχών. Συγχρόνως, επισημαίνεται ότι ο τουρισμός σε μακρινούς προορισμούς ενδέχεται να έχει ιδιαίτερα ισχυρό αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή λόγω των επιπτώσεων των εκπομπών από τα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων. Στο μέλλον ίσως να πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στα πλεονεκτήματα που έχει η αναζήτηση προορισμού πλησίον του τόπου διαβίωσης του καθενός, όπου μεταβαίνει κανείς με λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/18

1.1

Για μια ακόμη φορά η Επιτροπή ζητεί από την ΕΟΚΕ να καταρτίσει γνωμοδότηση για το θέμα της ολοκλήρωσης των αγορών ενυπόθηκης πίστης για την αγορά κατοικιών και μη. Πρόκειται για τη Λευκή Βίβλο για την ολοκλήρωση των αγορών ενυπόθηκης πίστης στην ΕΕ.

1.2

Συνήθως η Λευκή Βίβλος αποτελεί καρπό μιας πολιτικής αξιολόγησης σχεδόν οριστικής και διαρθρωμένης για το «τι πρέπει να γίνει». Αυτή τη φορά τα πράγματα δεν είναι έτσι. Πράγματι, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει πολλά θέματα που παραμένουν ασαφή όπως: τα αμοιβαία κεφάλαια, οι φορείς χορήγησης χρηματοδότησης, η εξάρτηση προϊόντων, κλπ. Συνολικά εξετάζονται 14 θέματα.

1.3

Συνεπώς η Λευκή Βίβλος δεν αποτελεί μια ολοκληρωμένη θέση, αντιθέτως παραμένει ανοικτή λόγω της αποδεδειγμένης πολυπλοκότητας του θέματος. Σε τι χρησιμεύει λοιπόν η αίτηση κι άλλης γνωμοδότησης δεδομένου ότι η Λευκή Βίβλος τίποτα δεν προσθέτει στην Πράσινη που έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ;

1.4

Είναι ένα πρόβλημα που, εδώ και πολλά χρόνια, εξακολουθεί να τίθεται σε διάφορες συζητήσεις, χωρίς να μπορεί ποτέ η Επιτροπή να βρει μια λύση ή να λάβει μια πραγματική απόφαση που να περιλαμβάνει την άρση των πολιτιστικών, νομικών, διοικητικών, κλπ. εμποδίων που κατά την άποψη της ΕΟΚΕ αποτελούν τα πραγματικά και αληθινά εμπόδια για την επίτευξη των στόχων της Επιτροπής.

1.5

Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την Πράσινη Βίβλο (1) που εγκρίθηκε από την ολομέλεια με μία μόνον αποχή τον Δεκέμβριο του 2005 εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα.

1.6

Η Λευκή Βίβλος, ακόμη και σήμερα, απεικονίζει μια κατάσταση υψηλού κατακερματισμού του τομέα, λόγω των πολιτιστικών, νομικών, νομοθετικών και δεοντολογικών και οικονομικών διαφορών που χαρακτηρίζουν την αγορά ενός ακινήτου, ιδιαίτερα δε μιας κατοικίας, στα διάφορα κράτη της Ένωσης.

1.7

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ, αν και αμήχανη για τις συγκεκριμένες δυνατότητες εναρμόνισης και ολοκλήρωσης της αγοράς της ενυπόθηκης πίστης σε μια ΕΕ όπου υπάρχουν ιδιαιτερότητες και εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά (γνωμοδότηση Burani 15.12.2005 (2)), θεωρεί, για λόγους αρχής, χρήσιμη την προσπάθεια της Επιτροπής να θεσπίσει «κανόνες» έστω και αν είναι απλώς είτε συστάσεις συμπεριφοράς (βλ. βέλτιστες πρακτικές) είτε υποχρεωτικοί.

1.8

Η πρωτοβουλία της Επιτροπής, θα μπορούσε ωστόσο να θεωρηθεί υπερβολική όταν τίθενται σε συζήτηση οι ευκαιρίες, εξίσου θετικές, που ήδη υπάρχουν σήμερα στους αυτοματισμούς ρύθμισης της αγοράς των ενυπόθηκων δανείων.

1.9

Η ΕΟΚΕ προτείνει, εν τω μεταξύ, να εξετάσει περαιτέρω η Επιτροπή τα θέματα (π.χ. μητρώα δανεισμού, διαδικασίες αναγκαστικής πώλησης, διάδοση του χρηματοπιστωτικού πνεύματος, κλπ.) που δεν παρουσιάζουν υπερβολικές δυσκολίες, αρκεί να αξίζει τον κόπο.

1.10

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι στην θέση της Επιτροπής η παρέμβαση εστιάζεται υπερβολικά στα πιθανά βραχυπρόθεσμα οφέλη που απορρέουν από την ενδεχόμενη εισαγωγή νέων κανόνων οι οποίοι βασίζονται σε μη ολοκληρωμένα σχήματα ερμηνείας της αγοράς ενυπόθηκης πίστης. Σύμφωνα με μια προσέγγιση που βασίζεται στα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, στόχος είναι η μείωση του κόστους των ενυπόθηκων χρηματοδοτήσεων χωρίς να υπάρχει ενδιαφέρον για την πραγματική ωφέλεια που θα μπορούσαν να έχουν οι ευρωπαίοι πολίτες από την υφιστάμενη προσφορά των σχετικών προϊόντων χρηματοδότησης και καινοτομίας.

1.11

Η ΕΟΚΕ θεωρεί (όπως και στη γνωμοδότηση Burani) ότι το σχήμα που προτείνει η Επιτροπή δεν ευθυγραμμίζεται επαρκώς με τις συνεχείς εξελίξεις της αγοράς εφόσον εστιάζεται στις συνέπειες που, μακροπρόθεσμα, ζημιώνουν τους ασθενέστερους: τους καταναλωτές, δηλαδή, που χρήζουν μεγαλύτερης προστασίας.

1.12

Η ΕΟΚΕ εκτιμά το γεγονός ότι οι υφιστάμενοι κανόνες για την ενυπόθηκη πίστη συνδέονται με την ανάγκη προστασίας του καταναλωτή. Πρόκειται για αξιέπαινες προσπάθειες που πρέπει να προωθούνται εφόσον αποσκοπούν στη διάδοση ενός χρηματοπιστωτικού πνεύματος σχετικά με τα ενυπόθηκα δάνεια. Αξίζει ωστόσο επιβράβευση η βούληση της Επιτροπής να προβεί στην ενίσχυση των κανόνων διαφάνειας προκειμένου να προστατευτεί καλύτερα ο καταναλωτής.

1.13

Παράλληλα είναι δύσκολο και παράτολμο να επιβληθούν, με κάθε κόστος, γενικοί κανονισμοί με στόχο την εκτίμηση του κινδύνου που αντιπροσωπεύει ο κάθε δανειολήπτης.

1.14

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, πρέπει, αφενός να προστατεύεται ο καταναλωτής κατά τη φάση διαπραγμάτευσης του ενυπόθηκου δανείου και, αφετέρου, ο δανειολήπτης να έχει πλήρη συνείδηση των ευθυνών του έναντι της αρχής που του παραχώρησε το δάνειο.

2.1

Στις 18 Δεκεμβρίου 2007 εκπονήθηκε το έγγραφο εργασίας «εκτίμηση αντικτύπου» {SEC(2007) 1683} το οποίο συνοδεύει τη Λευκή Βίβλο για την ολοκλήρωση των αγορών ενυπόθηκης πίστης. Στο έγγραφο επισυνάπτονται τρία παραρτήματα που αφορούν αντιστοίχως: i) τα χαρακτηριστικά της αγοράς ενυπόθηκης πίστης· ii) τις διαδικασίες ή τις διεργασίες· iii) τις εκτιμήσεις αντικτύπου σε ειδικές πτυχές.

2.2

Παρόλο που το έγγραφο {SEC(2007) 1684} παρουσιάζει μια εξαίρετη σύνθεση της τεκμηρίωσης, αξίζει τον κόπο για λόγους συντομίας να υπογραμμιστούν ορισμένα βασικά σημεία του εγγράφου για το οποίο ζητείται νέα γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ.

2.3

Το έγγραφο της Επιτροπής, συνεπώς, επαναλαμβάνει τα σημεία ανάλυσης της προηγούμενης Πράσινης Βίβλου για την ενυπόθηκο πίστη. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά δεδομένου ότι στο νέο έγγραφο εξετάζεται η ολοκλήρωση των αγορών ενυπόθηκης πίστης και οι σχετικές εκτιμήσεις αντικτύπου που αναφέρθηκαν.

2.4

Ωστόσο, σχετικά με την Πράσινη Βίβλο η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκδώσει σχετική γνωμοδότηση στις 15 Δεκεμβρίου 2005 (εισηγητής: Burani). Τα όσα περιέχονται στο έγγραφο αυτό αντανακλούν τη θέση της ΕΟΚΕ για το θέμα. Στο παρόν έγγραφο το ενδιαφέρον θα εστιαστεί σε δύο πρόσθετα σημεία της Επιτροπής:

3.1

Η Λευκή Βίβλος θέτει πολλά προβλήματα που χρήζουν λύσεως για τα οποία η ΕΟΚΕ έχει κληθεί να εκφράσει τη γνώμη της. Πρόκειται για 11 θέματα:

3.2.1

Προσυμβατική πληροφόρηση . Για να μην υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης κατά την προσυμβατική φάση, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική την κυκλοφορία και τη διάδοση των πληροφοριών και ειδικών γνώσεων σχετικά με τα ενυπόθηκα δάνεια. Τούτο όμως δεν πρέπει να προκαλέσει πρόσθετο κόστος για τον πολίτη.

3.2.1.1

Η αύξηση της πληροφόρησης και η διάδοση του χρηματοπιστωτικού πνεύματος αποτελούν προϋποθέσεις για την αποτελεσματική εκτίμηση της σχέσης κόστους-οφέλους που προκύπτει από μια κατάσταση κινδύνου. Πράγματι, το καλύτερο μέσο πρόληψης ενδεχόμενων υπερβολικών κινδύνων είναι η πραγματική συνειδητοποίηση από τα συμβαλλόμενα μέρη των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται.

3.2.1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να υπογραμμίσει ότι οι κανόνες και οι ρυθμίσεις πρέπει να αφορούν τους όρους κυκλοφορίας των πληροφοριών και την πρόβλεψη πιθανών κυρώσεων σε περίπτωση αθέτησης. Ωστόσο η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η επιβολή «sic et simpliciter» μιας υποχρέωσης εις βάρος τους ενός μόνου συμβαλλόμενου μέρους θα έχει ως αποτέλεσμα την προσπάθεια μετακύλισης των εξόδων στο άλλο μέρος.

3.2.2

Κώδικες συμπεριφοράς . Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα για την προσχώρηση στον εθελοντικό κώδικα συμπεριφοράς.

3.2.2.1

Τούτο θα επιτρέψει στον δανειολήπτη να συνειδητοποιήσει καλύτερα τον κίνδυνο που ενδέχεται να διατρέξει και τη δυνατότητα επίτευξης ευνοϊκότερων όρων χρηματοδότησης.

3.2.2.2

Το μέσο που θα μπορούσε να προταθεί είναι να ζητηθεί από τον δανειολήπτη να απαντήσει σε έναν κατάλογο τυπικών ερωτημάτων για την αξιολόγηση της οικονομικής του ικανότητας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του μεσοπρόθεσμα.

3.2.3

Ύψος κόστους . Η ΕΟΚΕ κρίνει ενδεδειγμένη την υποχρέωση για τις αρχές χρηματοδότησης να υποδεικνύουν το συνολικό κόστος της πράξης, αναλύοντας τις διάφορες συνιστώσες του, συμπεριλαμβανομένης και της φορολογικής μεταβλητής.

3.2.4

Παροχή συμβουλών . Σε ό,τι αφορά την παροχή συμβουλών η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών, που συνδέονται άμεσα με τις πράξεις χρηματοδότησης ενυπόθηκων δανείων πρέπει να αξιοποιούνται με μηχανισμούς αυτόνομης διαμόρφωσης των τιμών, που να διευκρινίζονται στον υπολογισμό του κόστους της πράξης.

3.2.5.1

Δυνατότητα εφαρμογής. Όταν γίνεται λόγος για το πρόβλημα της πρόωρης αποπληρωμής θα πρέπει να γίνει διαχωρισμός μεταξύ: (i) της περίπτωσης προεξόφλησης με πλήρη ή μερική αποπληρωμή του ενυπόθηκου δανείου (ii) και της περίπτωσης αποπληρωμής συνεπεία διαπραγμάτευσης ευνοϊκότερων όρων κόστους με άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

3.2.5.2

Κόστος. Σε ό,τι αφορά το κόστος της πρόωρης αποπληρωμής θεωρείται ότι πρέπει να υπολογίζεται με βάση μαθηματικούς τύπους που να διευκρινίζονται υποχρεωτικά στις συμβατικές σχέσεις. Η χρέωση του κόστους στον πελάτη πρέπει να πραγματοποιείται μόνον σε περίπτωση εθελοντικής αποπληρωμής της σύμβασης χρηματοδότησης. Στην περίπτωση μεταβίβασης της σύμβασης τα έξοδα θα πρέπει να βαρύνουν το νέο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

3.2.6

Εξάρτηση προϊόντων . Η εξάρτηση προϊόντων για να είναι έγκυρη πρέπει να βασίζεται κυρίως στην ικανότητα απόδειξης της πραγματικής χρησιμότητας της εξάρτησης. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού έγκειται στην υποχρέωση του δανειστή να παρουσιάζει τον υπολογισμό κόστους/οφέλους και να αφήνει στον δανειολήπτη επαρκή χρόνο για να αποφασίσει εάν θα δεχτεί την πρόταση, ενδεχομένως ακόμη και μετά τη σύναψη της σύμβασης χρηματοδότησης.

3.2.7

Πιστωτικά μητρώα . Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται εν προκειμένω την απαίτηση να υπάρχει ένα πανευρωπαϊκό μητρώο η πρόσβαση στο οποίο να διέπεται από ειδικούς κανόνες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Εκτιμάται πράγματι ότι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού πιστωτικού μητρώου μπορεί να αποβεί χρήσιμη για την ενίσχυση του ανταγωνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των διαφόρων φορέων παροχής ενυπόθηκης πίστης. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διευκολύνεται η διασυνοριακή πρόσβαση στα μητρώα όλων των κρατών μελών με απλούστερες διαδικασίες πληροφόρησης.

3.2.8

Εκτίμηση της αξίας του ακινήτου . Ως βάση χρησιμοποιείται η υπόθεση ότι η εκτίμηση της αξίας ενός ακινήτου είναι πιο πολύπλοκη από τη γενική οικονομική εκτίμηση. Πράγματι, η ιδιαιτερότητα του ακινήτου (ειδικότερα ο αμετάθετος χαρακτήρας του) καθορίζει τη χρησιμότητά του και η αξία του επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες που συνδέονται με τον χώρο, όπως

Κατά συνέπεια, είναι σκέτη ουτοπία η σκέψη σύνθεσης σε μια ειδική διατύπωση της εκτίμησης όλων των παραγόντων που καθορίζουν την αξία ενός ακινήτου.

3.2.8.1

Κριτήρια εκτίμησης της αξίας του ακινήτου . Συνεπώς, για τους λόγους που αναφέρθηκαν προηγουμένως σχετικά με τη μεγάλη πολυπλοκότητα της εκτίμησης ενός ακινήτου, δεν είναι σκόπιμη η προσφυγή σε μια καθολική διατύπωση. Αντίθετα προτείνεται να αναπτυχθούν οι αποκαλούμενες «βέλτιστες πρακτικές» σε τοπική βάση και να αναπτυχθεί η υποχρέωση η εκτίμηση να πραγματοποιείται από φορείς αποδεδειγμένης επαγγελματικότητας με πιστοποίηση από τις ενώσεις του κλάδου, οι οποίοι θα φέρουν και την ευθύνη σε περίπτωση (fairness) δίκαιης αποτύπωσης του προτεινόμενου στοιχείου.

3.2.8.2

Εκτίμηση των κινδύνων από ακίνητα . Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι μαζί με την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου ενδείκνυται η αναγνώριση της αστάθειας της αξίας, προκειμένου να υπάρχει καλύτερη εκτίμηση της εγγύησης που παρέχει το ακίνητο. Εν προκειμένω προτείνεται η προσφυγή σε μέσα που ήδη χρησιμοποιούν οι φορείς της χρηματοοικονομικής αγοράς και τα οποία είναι ουσιαστικά αποδεκτά από άλλες κοινοτικές ρυθμίσεις όπως, για παράδειγμα, η value-at-risk (δυνητική ζημία ή υποκείμενη σε κίνδυνο αξία) (5).

3.2.9

Αναγκαστικές πωλήσεις . Όταν η χρηματοδότηση ενυπόθηκης πίστης χωρίζεται σε μια πίστωση για το ακίνητο και σε μια πίστωση για τον δανειολήπτη, θα πρέπει να υπάρχει διάκριση μεταξύ του οικονομικού δικαιούχου και του εντολοδόχου που παρέχει την τυπική εγγύηση.

3.2.10

Εφαρμοστέο δίκαιο . Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η δυνατότητα πραγματοποίησης επωφελών διαιτησιών λόγω των ευκαιριών που παρέχουν η πολιτική και φορολογική νομοθεσία των κρατών της Ένωσης συμβάλλει στην ολοκλήρωση της αγοράς η οποία διαφορετικά δεν θα ήταν δυνατή.

3.2.10.1

Κατά συνέπεια συμφωνούμε με τη διατήρηση των διαφόρων νομοθεσιών που υπάρχουν στα κράτη μέλη που δίνουν τη δυνατότητα στον συμβαλλόμενο να επιλέξει αυτή που μειώνει το συνολικό κόστος της πράξης χρηματοδότησης, όπως προβλέπεται στη Σύμβαση της Ρώμης (6).

3.2.11

Τοκογλυφικά επιτόκια . Για το θέμα αυτό, η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει τη θέση που έχει ήδη εκφράσει στο παρελθόν, ειδικότερα όσον αφορά τη δυσκολία ορθού ορισμού ενός επιπέδου τοκογλυφίας με την προσφυγή σε κανόνες που έχουν εγκριθεί για τα καταναλωτικά δάνεια για παράδειγμα. Υπογραμμίζει ωστόσο ότι το καλύτερο όπλο κατά της τοκογλυφίας είναι η ενημέρωση. Η ΕΟΚΕ προτείνει συνεπώς τη θέσπιση μέσων επικοινωνίας σε ευρεία κλίμακα σχετικά με το άνοιγμα των επικίνδυνων πριμοδοτήσεων που εφαρμόζονται στις διάφορες κατηγορίες των δανειοληπτών.

3.2.12

Αναχρηματοδότηση της ενυπόθηκης πίστης . Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η θέση που προβάλλεται στη Λευκή Βίβλο για τη διαφοροποίηση των κανόνων αναχρηματοδότησης στη βάση του υποκειμενικού χαρακτήρα των μεσαζόντων (είτε ανήκουν στον τραπεζικό τομέα είτε όχι) εύκολα παρακάμπτεται.

3.2.12.1

Η χορήγηση ενυπόθηκης πίστης θα πρέπει ωστόσο να πραγματοποιείται πάντα από ένα εγκεκριμένο και ελεγχόμενο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Η προώθηση και η βοήθεια δομών διαμεσολάβησης (για παράδειγμα: φορέας παροχής συμβουλών) είναι αποδεκτή αρκεί να πραγματοποιείται από ειδικευμένα ιδρύματα ακόμη και αν δεν είναι πιστωτικά.

4.1

Η πρόσφατη αμερικανική κρίση των στεγαστικών ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου «sub-prime» κατέδειξε ότι η αστάθεια των τιμών από κοινού με πρακτικές στις οποίες δεν εκτιμήθηκε επαρκώς ο κίνδυνος-πελάτης σε περίπτωση μη πληρωμής των υπερβολικών επιτοκίων σε σχέση με την αξία του υπό εγγύηση ακινήτου, μπορεί να προκαλέσει οικονομικές κρίσεις ικανές να αποσταθεροποιήσουν ολόκληρο το σύστημα. Ενδείκνυται συνεπώς σε οποιαδήποτε κοινοτική παρέμβαση να λαμβάνεται υπόψη αυτή η εμπειρία καθώς και τα σημεία που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο σημείο.

4.2

Συνεπώς είναι σκόπιμη η εισαγωγή, όπως προτείνεται στη Λευκή Βίβλο, ενός ενδεχόμενου 28ου συστήματος ρύθμισης της ενυπόθηκης πίστης, που να συμπληρώνει τα συστήματα που υφίστανται ήδη στα κράτη μέλη της ΕΕ. Τούτο θα μπορούσε να βοηθήσει στην ολοκλήρωση της κοινοτικής αγοράς ενυπόθηκων δανείων αυξάνοντας τις δυνατότητες επιλογής των συμβαλλομένων, χωρίς ωστόσο να δημιουργήσει προϋποθέσεις αστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος όπως συνέβη με την κρίση των δανείων «sub-prime».

4.3

Συμβαίνει συχνά οι επιλογές για την αγορά ακινήτου, κυρίως δε κατοικίας, να επηρεάζονται από συναισθηματικούς (υποκειμενικούς) παράγοντες που δεν έχουν καμιά σχέση με την ορθή και λογική (αντικειμενική) εκτίμηση του ακινήτου. Γι αυτό οιαδήποτε παρέμβαση ρύθμισης της ενυπόθηκης πίστης από την πλευρά της Επιτροπής δεν θα πρέπει, για να είναι αποτελεσματική, να διαχωρίζεται από το πλαίσιο (αντικειμενικό ή υποκειμενικό) αναφοράς.

4.4

Θα ήταν ενδιαφέρον να αναπτυχθεί μια πρόταση, την οποία να εμβαθύνει η ΕΟΚΕ, που να συνίσταται στην υιοθέτηση ενός σχήματος ερμηνείας της ενυπόθηκης πίστης στο οποίο κάθε ενέργεια χρηματοδότησης να θεωρείται ως ένα χαρτοφυλάκιο αποτελούμενο από δύο παθητικές συνιστώσες:

4.5

Η υιοθέτηση ενός σχήματος διπλής υποθήκης (twin-mortgage) παρουσιάζει πλεονεκτήματα, που θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω, όπως:

4.6

Η ΕΟΚΕ ελπίζει η Επιτροπή να επιτύχει το συντομότερο δυνατό την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, επιδεικνύοντας μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις προκειμένου ο διαχωρισμός των θεσμικών πτυχών των δύο πράξεων να αποτελεί τη βάση για την θέσπιση ενός ενδεχόμενου 28ου συστήματος.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/22

1.1

Αντίθετα με ό,τι μπορεί να πιστεύουν ορισμένοι, το μέλλον της βιομηχανίας δομικών έργων θα εξαρτηθεί λιγότερο από τις δημόσιες πιστώσεις που θα εισπράξει (παρά το γεγονός ότι μια μεγαλύτερη συνέχεια στο προγραμματισμό θα αποτελούσε σημαντικό όφελος) και περισσότερο από την ικανότητα των αρμόδιων αρχών να διαμορφώσουν ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα ισχύει για όλους και θα επιτρέπει τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια στον ανταγωνισμό και την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού και της τεχνογνωσίας των επιχειρήσεων κάθε μεγέθους.

1.2

Υπό αυτό το πνεύμα, η παρούσα γνωμοδότηση συνιστά, κυρίως, τα εξής:

1.3

Μόνον έτσι θα μπορέσει να γίνει η προετοιμασία για την πιθανή άφιξη, στο προσεχές μέλλον, ανταγωνιστών εκτός Ευρώπης.

2.1

Με την επιστολή της 6ης Δεκεμβρίου 2007, τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κυρία Margot Wallström και κ. Günter Verheugen, στο πλαίσιο της συνέχισης της ατζέντας της Λισσαβόνας, ζήτησαν από την ΕΟΚΕ να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση προκειμένου να εξεταστεί εάν η νομοθεσία που διέπει τον τομέα των δομικών έργων και τον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις «αποτελεί ένα συνεκτικό σύνολο, εάν συνάδει με τις τρέχουσες και μελλοντικές μεταλλαγές και, τέλος, σε ποιο βαθμό θα ήταν απαραίτητη μια προσπάθεια απλούστευσης, εξορθολογισμού και εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας στους τομείς αυτούς. Πρέπει να επισημανθεί ότι η προσπάθεια αυτή δεν πρέπει να περιοριστεί στη νομοθεσία που αφορά ειδικά τους ενδιαφερόμενους τομείς αλλά να επεκταθεί σε κάθε νομοθετική πράξη που επηρεάζει την ανάπτυξη τους (υγεία, ασφάλεια στην εργασία, προστασία του περιβάλλοντος κτλ) και να ενσωματώσει τα θεμιτά συμφέροντα που συνδέονται με αυτούς».

2.2

Είναι λοιπόν απαραίτητο να εξεταστεί το σύνολο των σημείων που αναφέρονται στην αίτηση γνωμοδότησης με αυστηρότητα και μέθοδο διότι το πεδίο έρευνας είναι εκτεταμένο και είχε αποτελέσει στο παρελθόν αντικείμενο διαφόρων σφαιρικών ερευνών, οι οποίες είχαν ανατεθεί από την Επιτροπή σε διαφόρους εξωτερικούς συμβούλους.

2.3

Όμως, η παρούσα γνωμοδότηση θα περιοριστεί μόνο στις πτυχές που αναφέρει ο αποδέκτης της, δηλαδή στις νομοθετικές ή κανονιστικές τροποποιήσεις ή απλουστεύσεις που αφορούν τον τομέα των δομικών έργων και, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής και αντικειμενικής θεώρησης του τομέα, δύνανται να προσφέρουν βελτιώσεις που να οδηγούν σε καλύτερες συνθήκες λειτουργίας και ανάπτυξης.

2.4

Συνεπώς, η παρούσα γνωμοδότηση περιλαμβάνει ορισμένες χρήσιμες υπενθυμίσεις για τον τομέα των δομικών έργων, έτσι ώστε να προσεγγίζει τα επαγγέλματα του τομέα αυτού μέσα στο δικό τους περιβάλλον και με τους δικούς τους χαρακτηριστικούς περιορισμούς.

3.1

Με 2,7 εκατομμύρια επιχειρήσεις, ο κλάδος των δομικών έργων χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα ποσοστά το 2006, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών:

3.2.1

Η βιομηχανία δομικών έργων είναι μια δραστηριότητα που δεν επιδέχεται μετεγκατάσταση και, συνεπώς, είναι καθοριστική για τις μελλοντικές εξελίξεις της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και του ευρωπαϊκού βιομηχανικού ιστού.

3.2.2

Η βιομηχανία δομικών έργων, λαμβανομένης υπόψη της ίδιας της δομής της παραγωγής της και της ανάγκης να διαθέτει σταθερά γεωγραφικά σημεία κατανεμημένα σε όλες τις εθνικές επικράτειες και βαθιά ριζωμένα στην τοπική ζωή, διαδραματίζει ένα ρόλο στην κοινωνία και στη ζωή του πολίτη· το ρόλο αυτό δεν πρέπει να τον παραγνωρίζουμε, αλλά αντίθετα να τον ενθαρρύνουμε.

3.2.3

Τέλος, ο κλάδος αυτός οφείλει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε όλες τις δράσεις που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη:

3.2.4

Προκειμένου να είναι πλήρης η περιγραφή του συνολικού περιβάλλοντος αυτού του τομέα δραστηριοτήτων, θα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότι, παρά τις σημαντικές προσπάθειες που κατέβαλε ο τομέας τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα επαγγέλματα του κλάδου των δομικών έργων συνεχίζουν να έχουν μια σχετικά αρνητική εικόνα. Η διαπίστωση αυτή πρέπει να ληφθεί υπόψη στην παρούσα γνωμοδότηση διότι αντικατοπτρίζεται:

3.2.5

Η ίδια η φύση των επαγγελμάτων αυτών, όσον αφορά τόσο τις ανάγκες των πελατών όσο και τα διάφορα τεχνικά δεδομένα, οδηγεί στο γεγονός ότι βρισκόμαστε σήμερα και θα βρισκόμαστε και στο μέλλον αντιμέτωποι με μια αγορά άκρως «κατακερματισμένη», με συνέπεια την συνύπαρξη μεταξύ βιοτεχνών, μικρών, μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια της μεγάλης επιχείρησης που ασχολείται μόνον με μεγάλα έργα πρέπει να σχετικοποιηθεί με βάση τη διαπίστωση ότι, στη συνολική ευρωπαϊκή αγορά, ο όγκος των έργων που υπερβαίνουν το μοναδιαίο ποσό των 20 εκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί μόλις το 2 έως 5 % της συνολικής αγοράς των δομικών έργων.

3.2.6

Για το λόγο αυτό, οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί όμιλοι που συχνά έχουν έντονη παρουσία στο παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν, σε μεγάλο βαθμό, «ομοσπονδίες» μικρών και μεσαίων δομών που είναι εγκατεστημένες στο τοπικό επίπεδο και λειτουργούν στο ίδιο ανταγωνιστικό πλαίσιο με τον τοπικό ιστό των ανεξάρτητων ΜΜΕ.

3.2.7

Οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί φορείς του τομέα αυτού αναπτύχθηκαν συνήθως σύμφωνα με ένα πρότυπο διαφορετικό από το λεγόμενο «αμερικανικό», δηλαδή ενσωμάτωσαν οι ίδιοι τρόπους διατήρησης και ανάπτυξης της τεχνογνωσίας τους βασιζόμενοι στην οξυδέρκεια τους και τη συμμετοχή στο σχεδιασμό.

3.2.8

Χάρη στην προσέγγιση αυτή, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατέλαβαν στις παγκόσμιες αγορές μια θέση που οι ίδιες δημιούργησαν. Το πρότυπο αυτό, το οποίο βασίζεται στην ενσωμάτωση της σύλληψης και της υλοποίησης, δεν αποτελεί απαραίτητα προνόμιο των μεγάλων ομίλων αλλά μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα μεγέθη επιχειρήσεων.

4.1

Το ζητούμενο αυτής της διερευνητικής γνωμοδότησης, που ζήτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πέρα από το στόχο της απλούστευσης της νομοθεσίας, πρέπει να είναι να προτείνει μια προσέγγιση που θα επιτρέπει:

4.2

Τα διάφορα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη στα νομοθετικά κείμενα θα πρέπει να επιτρέψουν (πέρα από τις διακυμάνσεις του όγκου των αγορών, που δεν αφορούν την παρούσα γνωμοδότηση) μια φυσιολογική ανάπτυξη των φορέων του τομέα, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η τήρηση μιας συνεκτικής κοινωνικής πολιτικής (απασχόληση — ασφάλεια — αμοιβές) και να βελτιωθεί η ελκυστικότητα του κλάδου για τους διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς (νέοι, γονείς, εκπαιδευτικοί κλπ.).

5.1

Τα κύρια στοιχεία στα οποία προτείνουμε να επικεντρωθούν οι προσπάθειες των αρμόδιων αρχών αφορούν κυρίως τα ακόλουθα:

5.2.1

Δράση πρέπει να αναληφθεί σχετικά με τα εξής:

Στον κατάλογο αυτό, πρέπει να είναι σαφές ότι, με το αίτημα για ορισμένες εξελίξεις της νομοθεσίας, το ζητούμενο δεν είναι να επιβάλλονται έτοιμες λύσεις, αλλά να παρέχεται στους κύριους των έργων ένα πλήρες φάσμα μηχανισμών, απ' όπου θα μπορούν να επιλέγουν εκείνον που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους.

5.2.2

Το σύνολο των τροποποιήσεων ή προσαρμογών αυτών αναμένεται να βελτιώσει τη διαφάνεια και την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ φορέων του ιδιωτικού, του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, και να καταστήσει σαφές ότι κάθε οικονομική παροχή απαιτεί πρόσκληση για υποβολή προσφορών και επίσημη σύμβαση.

5.3.1

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του κλάδου των δομικών έργων συνίσταται στο ότι τα έργα που παράγονται είναι πάντοτε «πρωτότυπα». Τούτο οδηγεί στην εξεύρεση μιας ευρωπαϊκής νομοθεσίας που να προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία και να λαμβάνει υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά των προστατευόμενων ιδεών: πρόκειται κυρίως για ιδέες που συλλαμβάνονται με την ευκαιρία μιας συγκεκριμένης πρόσκλησης για υποβολή προσφορών και δεν έχουν απαραίτητα ένα συστηματικό επαναληπτικό χαρακτήρα. Πρέπει να διαμορφωθεί ειδική νομοθεσία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προστασία των τεχνικών ιδεών κατά τις διαδικασίες υποβολής προσφορών και τη θέσπιση δικαιωμάτων υπέρ των συμμετεχόντων στις διαδικασίες αυτές.

5.4.1

Μια αρκετά γενική διαπίστωση, στην οποία έχουν καταλήξει οι επαγγελματίες του κλάδου των δομικών έργων στα περισσότερα από τα κράτη μέλη, αφορά το γεγονός ότι, στο σύνολό τους, τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα ανταποκρίνονται πλημμελέστατα στις ανάγκες του επαγγέλματος, και τούτο σε όλα τα επίπεδα κατάρτισης. Συνεπώς, είναι βέβαια σκόπιμο να βελτιωθούν οι σχέσεις μεταξύ των επαγγελμάτων και των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων, χρειάζεται όμως επίσης να δοθεί μια ώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα μπορούσε να αφορά τα ακόλουθα:

5.5.1

Η ισχύουσα νομοθεσία είχε πολύ θετικό και ουσιαστικό αντίκτυπο στον τρόπο εργασίας στον τομέα των δομικών έργων. Ωστόσο, χρειάζεται:

5.6.1

Όπως προαναφέρθηκε, οι επαγγελματίες του κλάδου των δομικών έργων καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των παγκόσμιων προκλήσεων. Είναι σήμερα έτοιμοι να αναλάβουν την ευθύνη αυτή, στο μέτρο που η νομοθεσία και τα κίνητρα θα τους το επιτρέψουν, έτσι ώστε να προσφέρουν την προστιθέμενη αξία τους στην ευρωπαϊκή αγορά και να διαδώσουν την τεχνογνωσία τους σε άλλα μέρη του κόσμου, εκεί όπου γνωρίζουμε ότι πρέπει να καταβληθούν γιγάντιες και απαραίτητες προσπάθειες για να γίνουν ορατά σε όλους τα αποτελέσματα των ενεργειών.

5.6.2

Συνεπώς, χρειάζεται:

5.6.3

Τόσο στον τομέα της οικοδομής, όσο και των μεταφορών, οι επιχειρήσεις του κλάδου, εάν τους δοθεί η δυνατότητα παρέμβασης στο σύνολο της αλυσίδας «σύλληψη-υλοποίηση-συντήρηση», είναι σε θέση να προσφέρουν αποφασιστική συμβολή, κυρίως όσον αφορά την εξασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκαίων εργασιών, με βάση την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τις συνολικές δαπάνες και τη χρηματοδότηση των επενδύσεων μέσω μελλοντικών οικονομιών ενέργειας.

5.7.1

Το πρόβλημα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων του τομέα των δομικών έργων δεν αφορά πραγματικά την πρόσβαση σε συγκεκριμένου είδους αγορές, όπως ισχύει για άλλες δραστηριότητες (βλ. σημείο 3.2.5 ανωτέρω).

5.7.2

Επομένως, η σκέψη των «ποσοστώσεων», που κάποιοι είχαν διατυπώσει και που οι ευρωπαϊκές αρχές απέρριψαν, δικαίως δεν θεωρείται δικαιολογημένη από τους εκπροσώπους των επαγγελμάτων αυτών, πολύ περισσότερο μάλιστα που, στην πράξη, τα συγκεκριμένα ποσοστά που είχαν προταθεί από τις διάφορες πλευρές είναι κατά πολύ ανώτερα στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών.

5.7.3

Επομένως, το πρόβλημα των ΜΜΕ, εκτός των θεμάτων που εξετάζονται στον νόμο «Small Business Act», μπορεί να διευθετηθεί καλύτερα, εάν διασφαλισθεί:

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/26

1.1

Η Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδια Επίτροπος για τις διοργανικές σχέσεις και την επικοινωνιακή στρατηγική, κ. Margot Wallström, και ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αρμόδιος Επίτροπος για τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία, κ. Günter Verheugen, ζήτησαν από την ΕΟΚΕ να εκπονήσει διερευνητική γνωμοδότηση για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, δίνοντας συνέχεια και εμβαθύνοντας την ανάλυση προηγούμενης γνωμοδότησης (1), η οποία εξέταζε τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία.

1.1.1

Στην παρούσα μελέτη, πρέπει να ληφθεί υπόψη η ιδιαίτερη σημασία που αποδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ατζέντα της Λισσαβώνας για τη διασφάλιση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, με τη διαχείριση των αλλαγών σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη και, στο κοινωνικό πεδίο, με την ενθάρρυνση της εμφάνισης αντιπροσωπευτικών κοινωνικών εταίρων, ώστε να μπορούν να διενεργούνται διαπραγματεύσεις στο κατάλληλο επίπεδο.

1.1.2

Η επίτευξη αυτών των στόχων πρέπει να συμβαδίσει με την απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου για τη βιομηχανία, πολιτική προτεραιότητα που αποτελεί ένα από τα κυριότερα στοιχεία της βιομηχανικής πολιτικής της Επιτροπής.

1.1.3

Αυτή η βιομηχανική πολιτική χαρακτηρίζεται, επιπλέον, από μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, που συνεκτιμά τις ανάγκες των διαφόρων κλάδων.

—

Πολιτικές για τις υπηρεσίες στις επιχειρήσεις και Ομάδα Υψηλού Επιπέδου. Συνιστάται να συσταθεί Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, προκειμένου να αναλάβει μια βαθύτερη ανάλυση του τομέα, να επανεξετάσει και να αξιολογήσει τις τρέχουσες πολιτικές, για να εντοπίσει τις πλέον αποτελεσματικές και επιτυχημένες, και να προσδιορίσει συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων κενών και αναγκών. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ποικιλομορφία των διαφόρων επιμέρους κλάδων του τομέα, προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποιους πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή και σε ποιο επίπεδο (περιφερειακό, εθνικό ή ευρωπαϊκό) θα πρέπει να ληφθούν μέτρα.

—

Πολιτικές για την αγορά εργασίας στον τομέα της παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις. Από κοινωνική άποψη, πρέπει να εξεταστούν σε βάθος οι προκλήσεις που δημιουργούνται στον τομέα από τις νέες μορφές απασχόλησης που παράγονται από τις αλληλεπιδράσεις των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και της μεταποιητικής βιομηχανίας. Η ανάλυση αυτή θα πρέπει να καλύψει την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, καθώς και τις συνθήκες απασχόλησης των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απασχολούνται με συμβάσεις υπεργολαβίας. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί ο κοινωνικός διάλογος σε τομεακό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να καταρτιστεί συγκεκριμένη ημερήσια διάταξη, προκειμένου να συζητηθούν οι συγκεκριμένες αλλαγές που έχουν επέλθει στις συνθήκες εργασίας και στις δυνατότητες απασχόλησης λόγω των διαρθρωτικών αλλαγών στον τομέα της παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις.

—

Υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις και πολιτικές για την καινοτομία. Πρέπει να υποστηριχθούν έντονα τα προγράμματα και οι πρωτοβουλίες Ε&Α και καινοτομίας για την προαγωγή της καινοτομίας στις υπηρεσίες. Πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή σε θέματα όπως οι οργανωτικές καινοτομίες, οι υπηρεσίες υψηλής έντασης γνώσης προς τις επιχειρήσεις ή η διαχείριση της καινοτομίας.

—

Ανάπτυξη προτύπων για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Πρέπει να ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να συμβάλουν στην καθιέρωση προτύπων μέσω αυτορρύθμισης και κατόπιν εκτενών διαβουλεύσεων με τους χρήστες των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Η συμβολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τυποποίησης (CEN) και των εταίρων του (ανοικτή πλατφόρμα) είναι σημαντική για τη διάδοση των προϊόντων επιτυχών καινοτομιών, ιδιαιτέρως με την ταχεία επίτευξη άτυπης συναίνεσης.

—

Προώθηση της επιστήμης των υπηρεσιών ως νέου κλάδου εκπαίδευσης και κατάρτισης.

—

Εσωτερική αγορά και νομοθεσία που επηρεάζει τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ έχει εντοπίσει μια σειρά τομέων στους οποίους πρέπει να αναληφθεί δράση με σκοπό την απλούστευση, διασαφήνιση και μείωση των κανονιστικών επιβαρύνσεων, χωρίς προφανώς να μειωθούν οι υφιστάμενες υποχρεώσεις όσον αφορά την υγιεινή και την ασφάλεια στην εργασία καθώς και την εκπροσώπηση των εργαζομένων. Μεταξύ άλλων, εφιστάται η προσοχή στο γεγονός ότι δεν έχει διενεργηθεί εκτίμηση των επιπτώσεων της οδηγίας για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις και ότι προς τούτο απαιτείται μεγάλη προσπάθεια, ιδίως μετά τη μεταφορά της οδηγίας στην εθνική νομοθεσία. Η εκτίμηση θα πρέπει να περιλαμβάνει και τον προσδιορισμό πιθανών περαιτέρω δράσεων για το μεγαλύτερο άνοιγμα του εμπορίου και του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά της διευρυμένης ΕΕ.

—

Περαιτέρω βελτίωση των στατιστικών για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Συνιστάται στα κράτη μέλη να συνεργαστούν περισσότερο για να βελτιωθούν οι στατιστικές σχετικά με τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις και ιδιαιτέρως να συγκεντρωθούν περισσότερες πληροφορίες για την ποιότητά τους και τις επιδράσεις τους επί της οικονομίας των κρατών μελών. Αυτές οι στατιστικές και οι πληροφορίες αποτελούν απαραίτητο εργαλείο για τις κυβερνήσεις που προσπαθούν να βοηθήσουν τον κλάδο να αναπτύξει το δυναμικό του. Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στο κεφάλαιο 74 της Γενικής Ονοματολογίας των Οικονομικών Δραστηριοτήτων στις ΕΚ (NACE) δεν επαρκούν για να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες λεπτομέρειες για την εξαγωγή χρήσιμων δεδομένων σχετικά με τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις.

3.1

Ιστορικό. Στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της ΕΟΚΕ που υιοθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2006 (CCMI/035) προτείνεται να δοθεί περισσότερη προσοχή στον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις λόγω της συμβολής του στις επιδόσεις της ευρωπαϊκής μεταποιητικής βιομηχανίας. Στη γνωμοδότηση εκείνη εξηγούνταν οι αλληλεπιδράσεις υπηρεσιών και βιομηχανίας και ο αντίκτυπός τους στις κοινωνικές και οικονομικές επιδόσεις από την άποψη της απασχόλησης, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Αυτή είναι και η αφετηρία για την παρούσα γνωμοδότηση, που συνεχίζει την ανάλυση του τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Θα ήταν καλό να οριστεί ευθύς εξαρχής η έννοια των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις ως μια σειρά υπηρεσιών οι οποίες —χρησιμεύοντας ως ενδιάμεσες εισροές— επηρεάζουν την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, συμπληρώνοντας ή υποκαθιστώντας τη λειτουργία των εσωτερικών υπηρεσιών (Rubalcaba και Kox, 2007). Ο ορισμός αυτός παρουσιάζει κάποια αντιστοιχία με τη NACE rev. 1 (κωδικοί 72-74) και με τη νέα έκδοση της NACE (κωδικοί 69-74, 77-78, 80-82). Υπάρχουν δύο μείζονες κατηγορίες στον κλάδο των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις:

Σκοπός της παρούσας γνωμοδότησης είναι να συμβάλει στη μεγαλύτερη αναγνώριση αυτού του τομέα, να βοηθήσει στην απρόσκοπτη ανάπτυξή του και να ενισχύσει τις προσπάθειες των ευρωπαϊκών οικονομιών να γίνουν πιο ανταγωνιστικές στην παγκόσμια αγορά.

3.2

Η σημασία των υπηρεσιών εν γένει και των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Οι υπηρεσίες είναι ένας κλάδος με διαρκώς αυξανόμενη σημασία για τους πολίτες, τους επαγγελματίες, τις επιχειρήσεις, τις περιφέρειες και τις διάφορες χώρες· μπορεί να λεχθεί ότι, μέχρι ένα ορισμένο βαθμό, οι υπηρεσίες καθορίζουν και τη νέα δυναμική προσφοράς και ζήτησης των κοινωνικοοικονομικών συστημάτων. Παρά το γεγονός ότι οι υπηρεσίες υπεισέρχονται στις περισσότερες πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, συχνά δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα στατιστικά δεδομένα. Ο παραδοσιακός καταμερισμός μεταξύ των παραγωγικών τομέων, παρότι είναι ελλιπής και αποκρύπτει την έντονη αλληλεξάρτηση που υπάρχει μεταξύ των διαφόρων οικονομικών κλάδων, μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε τη σημασία των κυριότερων οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι υπηρεσίες είναι ένας αυξανόμενης σημασίας κλάδος της οικονομίας στην Ευρώπη, όπου το μερίδιό του στο σύνολο της απασχόλησης (70 %) είναι μικρότερο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες (80 %) και μεγαλύτερο από ό,τι στην Ιαπωνία (67 %). Και στις τρεις αυτές περιοχές, ο επιμέρους τομέας των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις αναπτύχθηκε με ιδιαίτερα δυναμικό ρυθμό επιτυγχάνοντας ανάλογη αύξηση του μεριδίου του στο σύνολο της απασχόλησης. Οι επιχειρήσεις που έχουν ως κύρια δραστηριότητα την παροχή υπηρεσιών σε άλλες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 10-12 % του συνόλου της απασχόλησης κα της παραγόμενης πρόσθετης αξίας. Εάν η παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις θεωρηθεί δευτερεύουσα δραστηριότητα, το μερίδιο της στην απασχόληση θα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Στην Ευρώπη του 2004, οι χώρες που πρωτοστατούσαν στην παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις ήταν οι χώρες Μπενελούξ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και Γερμανία. Την περίοδο 1995-2004, σε ορισμένες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Αυστρία, η Λετονία και η Μάλτα, αναπτύχθηκε σημαντικά ο κλάδος της παροχής υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Το στοιχείο αυτό υποδηλώνει μια κάποια σύγκλιση ορισμένων χωρών της ΕΕ. Πρόκειται αποκλειστικά για μια κατάταξη η οποία αντιστοιχεί στην απασχόληση σε επιχειρήσεις που έχουν ως κεντρική δραστηριότητα την παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Συνήθως, πρόκειται για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

3.3

Αξιολόγηση των εξελίξεων. Η ΕΟΚΕ επανεξέτασε την κατάσταση υπό το φως των εξελίξεων που μεσολάβησαν από την προηγούμενη γνωμοδότηση που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο του 2006 (CCMI/035) και παρατηρεί με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή αποδίδει πλέον στις αποφάσεις της πολύ περισσότερη σημασία στις υπηρεσίες που παρέχονται στον μεταποιητικό κλάδο:

3.4

Δράσεις στήριξης υπέρ του τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Πέρα από τις σημαντικότερες τρέχουσες πρωτοβουλίες της ΕΕ για την προαγωγή των υπηρεσιών προς επιχειρήσεις στη βιομηχανική της πολιτική και στην πολιτική που εφαρμόζει για την καινοτομία, καθώς και τις δυνητικές περαιτέρω επιδράσεις της οδηγίας για την εσωτερική αγορά, υπάρχουν και άλλες δράσεις της Επιτροπής που υποστηρίζουν έμμεσα τον ρόλο των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις στο χώρο της βιομηχανίας:

3.5

Οι βασικές ανάγκες του τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις πρωτοβουλίες για τις υπηρεσίες, υπάρχουν σημαντικά κενά που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η σημερινή ευρωπαϊκή πολιτική συγκλίνει πάρα πολύ με τις ανάγκες της μεταποιητικής βιομηχανίας, παραγνωρίζοντας ότι οι υπηρεσίες αποτελούν τον πρώτο σε μέγεθος τομέα της οικονομίας και συμβάλλουν στην ανάπτυξη κάθε πτυχής του επιχειρηματικού και κοινωνικού ιστού.

3.5.1

Οι περισσότερες από τις οριζόντιες και τομεακές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΕ σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο επικεντρώνονται στη μεταποιητική βιομηχανία, ανεξάρτητα από τον εγγενή βοηθητικό ρόλο που διαδραματίζει σε αυτήν ο τομέας των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Υπάρχει, συνεπώς, άμεση ανάγκη για μια ισορροπημένη πολιτική της ΕΕ, η οποία να μην υποτιμά τη σημασία του τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις για τη γενική ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αλλά και της οικονομίας ως σύνολο. Οι οριζόντιες πολιτικές που στοχεύουν σε οποιοδήποτε οικονομικό κλάδο πρέπει να είναι πραγματικά οριζόντιες και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στη νέα οικονομία των υπηρεσιών, όπου η βιομηχανία και η παροχή υπηρεσιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για την ευρωπαϊκή οικονομία στην παγκόσμια αγορά ως άμεσο αποτέλεσμα των συνεργιών μεταξύ τους. Πολλές από τις πολιτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ που αποτελούν τα στοιχεία της βιομηχανικής πολιτικής πρέπει να προσαρμοστούν και να εφαρμοστούν στις υπηρεσίες. Τούτο καλύπτει θέματα όπως, για παράδειγμα: την πλήρη εφαρμογή της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών, το διεθνές εμπόριο, τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, την αγορά εργασίας, τα κοινωνικά μέτρα, την κατάρτιση και την περιφερειακή πολιτική, την Ε&Α, την καινοτομία, την τυποποίηση, την επιχειρηματικότητα, τη βελτίωση των στατιστικών και των πληροφοριών κλπ., με συνεκτίμηση παράλληλα, όπου είναι απαραίτητο, των ιδιαίτερων αναγκών των υπηρεσιών. Αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι σημαίνει πως όλες οι πολιτικές θα πρέπει να είναι κάθετες, να αφορούν δηλαδή ειδικά τις υπηρεσίες, αλλά μάλλον ότι ο αντίκτυπος που έχουν όλες αυτές οι πολιτικές για τις υπηρεσίες θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά και, όπου χρειάζεται, να λαμβάνονται ειδικά μέτρα.

3.5.2

Ορισμένες βασικές ανάγκες μπορούν να εντοπιστούν στους ακόλουθους τομείς:

3.6

Αλληλεπιδράσεις δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις και στοχοθετημένων πολιτικών. Η πείρα έχει δείξει ότι οι δοκιμαστικές ολοκληρωμένες δράσεις θα μπορούσαν να επιδράσουν και να βοηθήσουν τον κλάδο των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις να αναπτυχθεί δυναμικά, ώστε να αντιμετωπίσει τις επικείμενες προκλήσεις. Πρέπει να συνεκτιμηθούν οι συνέργειες και οι αλληλεπιδράσεις των διάφορων πολιτικών.

3.7

Η οικονομική συλλογιστική είναι απαραίτητη κατά τη χάραξη ειδικών πολιτικών της ΕΕ για την προώθηση του τομέα της παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις, όπως έδειξαν πρόσφατα οι Kox και Rubalcaba (βλ. Business Services in European Economic Growth, 2007). Για να υποστηρίξουν τα επιχειρήματά τους, πρόβαλαν κυρίως διάφορες αποτυχίες της αγοράς και συστηματικές ελλείψεις, όπως η ασύμμετρη πληροφόρηση και οι εξωτερικοί παράγοντες.

3.8

Η ατζέντα της Λισσαβώνας 2008-2010. Οι πολιτικές που σχετίζονται με τον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμες στο πλαίσιο της πρότασης για ένα κοινοτικό πρόγραμμα της Λισσαβώνας για την περίοδο 2008-2010 (COM(2007) 804). Οι περισσότεροι από τους δέκα βασικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το 2010 αφορούν τις υπηρεσίες άμεσα ή έμμεσα.

3.8.1

Η Επιτροπή θα προτείνει ένα ανανεωμένο Κοινωνικό Πρόγραμμα έως τα μέσα του 2008 και θα συμβάλει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση του ελλείμματος δεξιοτήτων. Διαπιστώνονται σημαντικές ελλείψεις και ανάγκες στις περισσότερες υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα υψηλή ένταση εργασίας. Στη γνωμοδότησή της με τίτλο «Απασχόληση στις κατηγορίες προτεραιότητας (Στρατηγική της Λισσαβώνας)» (9), η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι φιλόδοξοι στόχοι της Λισσαβώνας για την απασχόληση υλοποιήθηκαν σε περιορισμένο μόνο βαθμό και ότι πολλές από τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ιδίως στην περίπτωση των γυναικών, ήταν θέσεις μερικής απασχόλησης. Οι πιο ηλικιωμένοι εργαζόμενοι εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν εμφανώς περιορισμένη προσφορά κατάλληλων θέσεων απασχόλησης και οι νέοι να βρίσκουν συνήθως διάφορες μορφές άτυπης απασχόλησης, σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς τη δέουσα νομική και κοινωνική προστασία. Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ τόνιζε ότι, στο πλαίσιο του συστήματος της ευελιξίας με ασφάλεια, τα στοιχεία που χρειάζονται είναι υψηλή κοινωνική προστασία, ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, εκπαίδευση, επιμόρφωση και επαγγελματική κατάρτιση.

3.8.2

Στις αρχές του 2008, η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για μια κοινή πολιτική για τη μετανάστευση. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει τη μετανάστευση εργαζομένων με υψηλά προσόντα σε τομείς όπως οι υπηρεσίες υψηλής εντάσεως γνώσης σε επιχειρήσεις και των εργαζομένων με λιγότερα προσόντα σε κλάδους όπως οι υπηρεσίες καθαρισμού και ασφάλειας.

3.8.3

Η Κοινότητα θα υιοθετήσει νομοθεσία για τις μικρές επιχειρήσεις για να απελευθερώσει το αναπτυξιακό δυναμικό των ΜΜΕ καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Ο κλάδος των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις είναι αυτός που εμφανίζει την υψηλότερη «γεννητικότητα» αλλά και «θνησιμότητα», πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις νέες ΜΜΕ. Στη γνωμοδότηση που εξέδωσε με τίτλο «Το δυναμικό των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των ΜΜΕ» (10), η ΕΟΚΕ συνέστησε τον προσδιορισμό καλύτερα στοχοθετημένων και πιο εξορθολογισμένων ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για τις ΜΜΕ για την προαγωγή της ανάπτυξης και της απασχόλησης κατά την περίοδο 2008-2010. Οι ΜΜΕ θα ωφεληθούν επίσης από την μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων της ΕΕ κατά 25 % μέχρι το 2012.

3.8.4

Η ΕΕ θα ενισχύσει την εσωτερική αγορά και θα αυξήσει τον ανταγωνισμό στις υπηρεσίες. Στη γνωμοδότηση που προαναφέρθηκε (ΙΝΤ 324), η ΕΟΚΕ επικρίνει τη μη ολοκλήρωση μέχρι στιγμής της ενιαίας αγοράς και ιδιαιτέρως την καθυστερημένη εφαρμογή των οδηγιών από τα κράτη μέλη, τις διοικητικές επιβαρύνσεις και την έλλειψη κινητικότητας της εργασίας. Τα εμπόδια αυτά είναι ανυπέρβλητα για τις ΜΜΕ.

3.8.5

Η ΕΕ θα πραγματώσει την πέμπτη ελευθερία (την ελεύθερη κυκλοφορία της γνώσης) και θα δημιουργήσει έναν αυθεντικό Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Οι υπηρεσίες υψηλής έντασης γνώσης προς τις επιχειρήσεις ενδέχεται να έχουν κάποιο ρόλο να διαδραματίσουν στο πλαίσιο αυτής της προτεραιότητας της Λισσαβώνας.

3.8.6

Η ΕΕ θα βελτιώσει τις γενικές προϋποθέσεις για την καινοτομία. Η ΕΟΚΕ έχει εκδώσει επίσης μια γνωμοδότηση με θέμα «Επενδύσεις και καινοτομία» (11), στην οποία υποστήριζε κατά βάση ότι η Ευρώπη πρέπει να πρωτοπορεί στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία και ότι γι' αυτό χρειάζονται περισσότεροι πόροι από τον προϋπολογισμό της, βελτίωση των εκπαιδευτικών διαρθρώσεων και γενική βελτίωση των προτύπων. Απαιτούνται, επίσης, ένα κοινωνικό κλίμα ανοιχτό στην πρόοδο και την καινοτομία, δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων και λήψη αποφάσεων που εμπνέουν εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις και αισιοδοξία στους επενδυτές, προκειμένου να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους σε νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στην Ευρώπη. Παράλληλα, πρέπει να αυξηθεί η επίγνωση της καθοριστικής σημασίας που διαδραματίζει η βασική έρευνα και να ενσταλαχτεί επιχειρηματικό πνεύμα σε όσους είναι διατεθειμένοι να προωθήσουν καινοτομίες και να αναλάβουν κινδύνους, αποδεχόμενοι ως ένα ορισμένο βαθμό τον κίνδυνο αποτυχίας που είναι αναπόφευκτος. Η ΕΟΚΕ εξέτασε επίσης το νομικό και κοινωνικό περιβάλλον σε σχέση με την καινοτομική επιχειρηματικότητα και μια φιλική προς την καινοτομία αγορά.

3.8.7

Η ΕΕ θα προωθήσει μια βιομηχανική πολιτική προσανατολισμένη προς μια πιο βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Ο ρόλος των περιβαλλοντικών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις στο πλαίσιο της βιομηχανικής πολιτικής θα μπορούσε να υπαχθεί σε αυτή την προτεραιότητα.

3.8.8

Η ΕΕ θα διεξαγάγει διμερείς διαπραγματεύσεις με βασικούς εμπορικούς της εταίρους προκειμένου να προκύψουν νέες ευκαιρίες για το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις, και θα δημιουργήσει ένα κοινό χώρο ρυθμιστικών διατάξεων και προτύπων.

4.1

Προτεραιότητα 1: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να συγκροτήσει, στο πλαίσιο της πολιτικής για τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία, μία Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι πολιτικές πρωτοβουλίες βασίζονται σε μια ευρύτερη άποψη των υπηρεσιών και των αλληλεπιδράσεων που έχουν με τη βιομηχανία και το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι κύριοι στόχοι μιας παρόμοιας Ομάδας Υψηλού Επιπέδου θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθοι:

4.2

Προτεραιότητα 2: Πρέπει να προωθηθεί ένας κοινωνικός διάλογος αφιερωμένος ειδικά στον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, προκειμένου να συζητηθούν και να διατυπωθούν συστάσεις σχετικά με τα ακόλουθα:

Στην πράξη, η βιωσιμότητα και η αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου τομεακού κοινωνικού διαλόγου (αναγνώριση των συμφωνιών, οργανωτική υποστήριξη) θα εξαρτηθεί από τον εντοπισμό και την αναγνώριση των αντιπροσωπευτικών ευρωπαϊκών ενώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων.

4.3

Προτεραιότητα 3: Ε&Α και καινοτομία στον τομέα των υπηρεσιών:

4.4

Προτεραιότητα 4: Ανάπτυξη προτύπων. Η ανάπτυξη προτύπων στο χώρο των υπηρεσιών είναι αργή και ωθείται γενικά από τη ζήτηση. Από την πλευρά των παρόχων υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, υπάρχουν διαρθρωτικά προβλήματα. Η πλειονότητα αυτών είναι μικρές επιχειρήσεις που δεν ανήκουν σε αντιπροσωπευτικές οργανώσεις στη χώρα τους, πράγμα το οποίο αντανακλάται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την ανεπαρκή εκπροσώπηση της κατηγορίας αυτής στις ευρωπαϊκές οργανώσεις. Συνεπώς, ο μόνος τρόπος να βελτιωθεί η κατάσταση είναι να κινητοποιηθούν οι χρήστες για να εκφράσουν τις απαιτήσεις τους. Ο κλάδος των υπηρεσιών θα ωφεληθεί τα μέγιστα από την καθιέρωση σαφών προτύπων. Η ανάπτυξη προτύπων μπορεί να είναι χρήσιμη για τα ακόλουθα:

4.5

Προτεραιότητα 5: Περαιτέρω βελτίωση των στατιστικών για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Οι πολιτικές πρωτοβουλίες εξαρτώνται από την ανάλυση των τρεχουσών τάσεων, οι οποίες μπορούν να προσδιοριστούν μόνο εφόσον υπάρχουν σαφείς και χρήσιμες στατιστικές. Η προφανώς ανεπαρκής αύξηση της παραγωγικότητας σε σύγκριση με τις ΗΠΑ θα μπορούσε να οφείλεται εν μέρει στην αναξιοπιστία των στατιστικών, οι οποίες στηρίζονται σε μια μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση των επιδόσεων της μεταποιητικής βιομηχανίας. Η περαιτέρω βελτίωση των στατιστικών για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις δεν απαιτεί μόνο απόφαση της Στατιστικής Υπηρεσίας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, αλλά και προθυμία των κυβερνήσεων των κρατών μελών να αλλάξουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούν για τη συγκέντρωση στατιστικών δεδομένων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον υπολογισμό του ρόλου που διαδραματίζουν οι υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις σε άλλους κλάδους της βιομηχανίας και των υπηρεσιών.

4.6

Προτεραιότητα 6: Η επιστήμη των υπηρεσιών

Η επιστήμη των υπηρεσιών (ή άλλως Επιστήμη, Διαχείριση και Μηχανική των Υπηρεσιών, SSME) είναι ένας αναδυόμενος κλάδος που καλύπτει τις διάφορες αποσπασματικές προσεγγίσεις του τομέα των υπηρεσιών όπως, μεταξύ άλλων, η οικονομία, η διαχείριση, το μάρκετινγκ και η μηχανική των υπηρεσιών. Οι ερευνητές και οι επιχειρήσεις του τομέα αναγνωρίζουν την ανάγκη της προώθησης και της καλύτερης ολοκλήρωσης όλων αυτών των κλάδων. Η μηχανική των υπηρεσιών παρέχει ένα καλό παράδειγμα στο χώρο της επιστήμης των υπηρεσιών. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα τεχνικό κλάδο που ασχολείται με τη συστηματική ανάπτυξη και τον σχεδιασμό προϊόντων εξυπηρέτησης με τη χρήση των κατάλληλων μοντέλων, μεθόδων και εργαλείων. Μολονότι η μηχανική των υπηρεσιών καλύπτει, επίσης, πτυχές της διαχείρισης των υπηρεσιών, ένα από τα βασικά επίκεντρα ενδιαφέροντός της είναι η ανάπτυξη νέων προϊόντων εξυπηρέτησης. Ταυτόχρονα, η μηχανική των υπηρεσιών ασχολείται επίσης με τον σχεδιασμό συστημάτων ανάπτυξης, δηλαδή με συναφή με τις υπηρεσίες θέματα γενικής Ε&Α και με τη διαχείριση της καινοτομίας. Στο μέλλον, θα καθιερωθούν ως πάγιο χαρακτηριστικό οι ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την από κοινού μηχανική υλικών αγαθών, λογισμικού και υπηρεσιών.

Η βασική έρευνα για νέα επιχειρηματικά μοντέλα, μεθόδους και εργαλεία θα δώσει σημαντική ώθηση στην επιστήμη των υπηρεσιών. Τέλος, η αυξανόμενη εναρμόνιση των προδιαγραφών για τις υπηρεσίες θα ενθαρρύνει τη θέσπιση προδιαγραφών και την αποτελεσματική ανάπτυξη νέων υπηρεσιών (12).

H μηχανική των υπηρεσιών είναι ένας από τους ελάχιστους κλάδους του τομέα των υπηρεσιών που έχει διαμορφωθεί ουσιαστικά από την ευρωπαϊκή έρευνα. Η πληρέστερη ενσωμάτωση σε διεθνή δίκτυα και η συστηματική ανάπτυξη μιας ανεξάρτητης κοινότητας σχετικά με την μηχανική των υπηρεσιών έχουν καθοριστική σημασία για τη διατήρηση ηγετικού ρόλου στον τομέα αυτόν στο μέλλον (13).

4.7

Προτεραιότητα 7: Η εσωτερική αγορά και η νομοθεσία για τις υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις

Μείωση και απλούστευση των κανονιστικών επιβαρύνσεων. Υπάρχουν διάφοροι περιορισμοί που επηρεάζουν αρνητικά τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών σε άλλες επιχειρήσεις και εξουδετερώνουν τις προσπάθειες που καταβάλλουν για να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και να δραστηριοποιηθούν σε άλλα κράτη μέλη. Στους περιορισμούς αυτούς περιλαμβάνονται προβλήματα που αφορούν την κινητικότητα της εργασίας και την αναγνώριση εκπαιδευτικών προσόντων. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί ο όγκος και η πολυπλοκότητα των κανονιστικών διατάξεων, πράγμα το οποίο επιδεινώνει την επιβάρυνση των μικρών παρόχων υπηρεσιών. Τα σημαντικότερα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί προσοχή είναι τα ακόλουθα:

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/34

1.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το στόχο και τους σκοπούς του σχεδίου κανονισμού καθώς και την αναδιατύπωση της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ με τη μορφή κανονισμού.

1.2

Η ΕΟΚΕ συνιστά την προσοχή στο γεγονός ότι ενδέχεται να προκύψει σημαντικό κόστος, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να εκπληρώσουν τις νέες απαιτήσεις όσον αφορά τις ορθές πρακτικές παρασκευής, την εκτίμηση της ασφάλειας και την προετοιμασία του φακέλου πληροφοριών προϊόντος, καθώς και όλες τις απαραίτητες δοκιμές.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ευκταίο να ελαχιστοποιηθούν οι εν λόγω αρνητικές δημοσιονομικές συνέπειες που θα πλήξουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διευκρινίζοντας π.χ. ότι για τα προϊόντα που θα διατεθούν στην αγορά για πρώτη φορά, ο φάκελος πληροφοριών προϊόντος και η εκτίμηση της ασφάλειας θα καταρτίζονται σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις.

1.3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την περίοδο των 36 μηνών που ορίζεται πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά την επικαιροποίηση των φακέλων πληροφοριών προϊόντων και την εκτίμηση της ασφάλειας των καλλυντικών προϊόντων που διατίθενται ήδη στην αγορά, η ΕΟΚΕ συνιστά να προβλεφθεί περαιτέρω μεταβατική περίοδος 24 μηνών μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την εισαγωγή διαφοροποιημένου καθεστώτος για τις ουσίες που ταξινομούνται ως καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή («ΚΜΤ»). Η απαγόρευση της χρήσης παρόμοιων ουσιών πρέπει να διατηρηθεί.

2.1

Ο βασικός σκοπός της οδηγίας (οδηγία 76/768/ΕΟΚ) είναι να προστατεύσει την υγεία του καταναλωτή και να εναρμονίσει τις νομικές διατάξεις για τα καλλυντικά προϊόντα στην κοινή αγορά. Μια εκτίμηση της σημερινής κατάστασης της αγοράς δείχνει ότι οι τροποποιήσεις της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ και οι αποκλίσεις κατά τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο από τα κράτη μέλη οδήγησαν σε μεγάλη ανασφάλεια δικαίου και σε πολλές νομικές αντιφάσεις. Αυτές δημιούργησαν, αφενός διοικητικά βάρη και αφετέρου, περιττές δαπάνες για τις αρμόδιες αρχές καθώς και για τη βιομηχανία χωρίς να συμβάλουν στην ασφάλεια των καλλυντικών προϊόντων.

2.2

Η απλούστευση της οδηγίας 76/768/EΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιουλίου 1976, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στα καλλυντικά προϊόντα (η «οδηγία για τα καλλυντικά») εξαγγέλθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Εφαρμογή του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβώνας — Στρατηγική για την απλούστευση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος» και στην ετήσια στρατηγική πολιτικής της Επιτροπής για το 2007 και στο νομοθετικό και στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2007. Η Επιτροπή πρότεινε να απλουστεύσει την οδηγία για τα καλλυντικά με τη μορφή αναδιατύπωσης, η οποία αποτελεί νομοθετική τεχνική με την οποία κωδικοποιείται νομοθετικό κείμενο με τις τροποποιήσεις του και εισάγονται ουσιαστικές βελτιώσεις.

2.3

Με βάση την ανατροφοδότηση από την δημόσια ακρόαση που ξεκίνησε το 2006 καθώς και ορισμένες μελέτες της Επιτροπής, η τελευταία προέβη σε εκτενή αξιολόγηση του αντίκτυπου προτού καταρτιστεί η πρόταση κανονισμού (αναδιατύπωση) (1).

2.4

Ο τομέας των καλλυντικών της ΕΕ χαρακτηρίζεται από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το 97 % όλων των εταιρειών καλλυντικών προϊόντων της ΕΕ είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από αυτές το 80 % έχουν λιγότερους από 19 υπαλλήλους. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις υπολογίζεται ότι απασχολούν περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου των ατόμων που εργάζονται άμεσα στον τομέα των καλλυντικών στην ΕΕ.

2.5

Σε όρους απασχόλησης υπάρχουν περίπου 150 000 άτομα που εργάζονται στη βιομηχανία καλλυντικών προϊόντων στην Ευρώπη. Από το 1999, ο ευρωπαϊκός τομέας δημιουργεί συνεχώς νέες θέσεις εργασίας (αύξηση 1,2 % ετησίως).

2.6

Εκτός της άμεσης απασχόλησης, ο τομέας των καλλυντικών έχει ισχυρό έμμεσο αντίκτυπο στην απασχόληση όπως είναι στο λιανεμπόριο, στη διανομή και στις μεταφορές. Εκτιμάται ότι περίπου 350 000 θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί έμμεσα από τη βιομηχανία καλλυντικών.

2.7

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ενδιαφέρον και οι απόψεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του τομέα των καλλυντικών στην ΕΕ πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν εξετάζεται ο αντίκτυπος της παρούσας πρότασης.

2.8

Οι ενδοκοινοτικές εξαγωγές καλλυντικών αυξάνονται κάθε χρόνο από το 1999, κατά μέσο όρο 5 % ετησίως σε όρους όγκου και 6,5 % ετησίως σε όρους αξίας.

2.9

Η βιομηχανία καλλυντικών είναι μια διεθνής επιχείρηση στην οποία η Ευρώπη είναι πολύ σημαντικός παράγοντας. Ο τομέας αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ΕΕ η οποία είναι καθαρός εξαγωγέας. Το 2005, οι εξαγωγές καλλυντικών προϊόντων εκτός της ΕΕ ανήλθαν σε 16 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ οι εισαγωγές σε 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ.

2.10

Η κατάσταση διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Η Πολωνία αποτελεί ένα παράδειγμα αυτής της κατάστασης, διότι μεγάλο μέρος του τομέα των καλλυντικών της Πολωνίας είναι ακόμη ανεξάρτητο με περισσότερες από 400 επιχειρήσεις, που λειτουργούν κυρίως ως μικρομεσαίες. Η πολωνική αγορά καλλυντικών προϊόντων, η οποία σημείωσε ετήσια αύξηση 8,2 % το 2006 και 7,2 % το 2007 και η οποία εξακολουθεί να διαθέτει ισχυρό δυναμικό ανάπτυξης αποτελεί ένα καλό παράδειγμα συνεχούς ανάπτυξης που δεν καταγράφεται πλέον στις πέντε μεγαλύτερες ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία).

3.1

Η προτεινόμενη αναδιατύπωση της οδηγίας του Συμβουλίου 76/768/ΕΟΚ έχει τους ακόλουθους βασικούς στόχους:

3.2

Η πρόταση της Επιτροπής διατηρεί το πεδίο της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ και ο ορισμός των καλλυντικών προϊόντων παραμένει αμετάβλητος. Κατά τη διάρκεια της δημόσιας ακρόασης που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν υπέρ της αναδιατύπωσης της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ με τη μορφή κανονισμού.

3.3

Υπεβλήθη η πρόταση με νέους ορισμούς, όπως για τον παρασκευαστή, τον εισαγωγέα, τη διάθεση στην αγορά, την τοποθέτηση στην αγορά, τις εναρμονισμένες προδιαγραφές, τα ίχνη, τα συντηρητικά, τα χρωστικά, τα φίλτρα υπεριωδών ακτινών, τις ανεπιθύμητες ενέργειες, τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, την απόσυρση και την ανάκλησή του. Ωστόσο δεν προτείνεται κανένας ορισμός της βασικής έννοιας «καλλυντικά προϊόντα».

3.4

Εισήχθη η έννοια του υπεύθυνου προσώπου, που είναι εγκατεστημένο στην Κοινότητα. Περιγράφεται η ευθύνη στις περιπτώσεις των προϊόντων που προμηθεύεται ο καταναλωτής από τρίτες χώρες, π.χ. μέσω του διαδικτύου.

3.5

Εισήχθησαν οι αρχές της «νέας προσέγγισης»: η αναφορά στα εναρμονισμένα πρότυπα στις νομικές πράξεις, στο πεδίο των ορθών πρακτικών παρασκευής, στα υποδείγματα και στην ανάλυση καθώς και στους ισχυρισμούς σχετικά με τα καλλυντικά προϊόντα.

3.6

Καθιερώθηκαν οι ελάχιστες απαιτήσεις για την εκτίμηση της ασφάλειας και τον φάκελο πληροφοριών προϊόντος (φάκελος προϊόντος). Η εκτίμηση της ασφάλειας του καλλυντικού προϊόντος προτείνεται στο παράρτημα Ι του σχεδίου κανονισμού και βασίζεται στα τοξικολογικά χαρακτηριστικά των συστατικών του προϊόντος.

3.7

Προτάθηκε ένα διαφοροποιημένο καθεστώς που βασίζεται στην εκτίμηση του κινδύνου (και όχι στην επικινδυνότητα) για τις ουσίες που ταξινομούνται ως καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή («ΚΜΤ»), αντί του πρόσφατου καθεστώτος που βασίζεται στην επικινδυνότητα. Γενικά, η απαγόρευση των ουσιών ΚΜΤ των κατηγοριών 1 και 2 διατηρήθηκε. Πάντως η νέα προσέγγιση επιτρέπει, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, τη χρήση αυτών των ουσιών εφόσον έχει διαπιστωθεί για τα καταναλωτικά προϊόντα ότι είναι ασφαλείς.

3.8

Διατηρήθηκαν η γενική στρατηγική για την απαγόρευση των δοκιμών σε ζώα τελικών προϊόντων καθώς και τα χρονοδιαγράμματα των προθεσμιών για την απαγόρευση της εμπορίας καλλυντικών προϊόντων που περιέχουν συστατικά ή συνδυασμούς συστατικών τα οποία έχουν δοκιμαστεί σε ζώα.

3.9

Καθιερώθηκε ενιαία προσέγγιση για τη διαχείριση των ανεπιθύμητων ενεργειών και των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών. Τα στοιχεία για τις ανεπιθύμητες ενέργειες και τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες θα αποτελέσουν μέρος της έκθεσης ασφάλειας του καλλυντικού προϊόντος, η οποία θα γνωστοποιείται στο κοινό. Επιπλέον, σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες θα ανακοινώνονται χωρίς καθυστέρηση στις αρμόδιες αρχές.

3.10

Προτάθηκε η απλουστευμένη, επικεντρωμένη και ηλεκτρονική κοινοποίηση μέσω μιας «υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης». Μέχρι σήμερα, πριν από την τοποθέτηση των καλλυντικών προϊόντων στην αγορά, η κοινοποίηση έπρεπε να γίνει χωριστά σε κάθε κράτος μέλος. Το πεδίο πληροφόρησης διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Επιπλέον, η χωριστή κοινοποίηση στα κέντρα δηλητηριάσεων απαιτείται σήμερα σε αρκετά κράτη μέλη.

3.11

Ενισχύθηκαν επίσης, η διοικητική συνεργασία μεταξύ των αρμοδίων αρχών και η εφαρμογή των ορθών διοικητικών πρακτικών.

4.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους στόχους και τους σκοπούς του σχεδίου κανονισμού — την απλούστευση και την εναρμόνιση ορισμένων διοικητικών διαδικασιών, διασφαλίζοντας υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας για τους καταναλωτές. Ο προτεινόμενος κανονισμός μπορεί αναμφίβολα να θεωρηθεί ως διαφανής. Οι νομικές του διατάξεις αποσαφηνίζουν προηγούμενες νομικές ασάφειες, οι οποίες στο παρελθόν είχαν οδηγήσει σε διαφορετικές ερμηνείες και εφαρμογές.

4.2

Η αναδιατύπωση της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ ως κανονισμού θα διασφαλίσει την ενιαία εφαρμογή των νομικών διατάξεων αυξάνοντας την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων στην κοινή αγορά και θα απλουστεύσει τις διοικητικές διαδικασίες στις αγορές της ΕΕ.

4.3

Μολονότι η απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών θα μπορούσε να μειώσει ορισμένα κόστη (π.χ. κοινοποίηση των προϊόντων και κοινοποίηση στα κέντρα δηλητηριάσεων), αναμένεται ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα χρειαστεί να επωμιστούν υψηλό κόστος για να εκπληρώσουν τις νέες απαιτήσεις όσον αφορά το περιεχόμενο του φακέλου πληροφοριών προϊόντος και την συμμόρφωσή του με το εναρμονισμένο πρότυπο EN ISO 22716 (GMP). Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι ισχύουσες νομικές διατάξεις δεν απαιτούν λεπτομερή τοξικολογικά στοιχεία στο ίδιο υψηλό επίπεδο με εκείνα που απαιτούνται στον προτεινόμενο κανονισμό.

4.4

Πρέπει να αναμένεται ότι το ποσό των πρόσθετων αναγκαίων δαπανών για την εκπλήρωση των απαιτήσεων του κανονισμού θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος της επιχείρησης. Τα έξοδα που συνδέονται με την προετοιμασία των φακέλων πληροφοριών προϊόντος και την εκτίμηση της ασφάλειας θα κληθούν να καλύψουν πρωτίστως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες άλλοτε συνήθιζαν να ετοιμάζουν τα υποτυπώδη στοιχεία που προσδιορίζονται από τις ισχύουσες νομικές διατάξεις.

Στην περίπτωση μεγάλων διεθνών εταιριών δεν θα πρέπει να αναμένει κανείς τεράστια αύξηση του κόστους λόγω της μακροχρόνιας εμπειρίας που διαθέτουν, της εμπειρογνωσίας, των ανθρώπινων πόρων, της τεχνολογικής τους υποδομής και της πρόσβασης στην τεχνογνωσία. Στην περίπτωση μεγάλων επιχειρήσεων παρασκευής προϊόντων για αρκετές αγορές της ΕΕ, το ευρωπαϊκό συγκεντρωτικό σύστημα κοινοποίησης θα απλουστεύσει οριστικά τις παλαιότερες διοικητικές διαδικασίες, και έτσι θα μειωθεί εν μέρει το κόστος κοινοποίησης. Επιπλέον, οι διεθνείς επιχειρήσεις έχουν ήδη εφαρμόσει συστήματα κοινοποίησης για τις δικές τους ομαδικές τυποποιήσεις πλαισίου (τύποι προϊόντων).

4.5

Στην περίπτωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μπορούμε να αναμένουμε τεράστια αύξηση του κόστους όσον αφορά τις ορθές πρακτικές παρασκευής, την εκτίμηση της ασφάλειας και την προετοιμασία του φακέλου πληροφοριών προϊόντος, καθώς και όλες τις απαραίτητες δοκιμές.

Μόνον όσον αφορά την έρευνα, τον φάκελο προϊόντος και την εκτίμηση της ασφάλειας το κόστος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πιθανόν να αυξηθεί ακόμη και κατά 100 % για κάθε νέο προϊόν που τοποθετείται στην αγορά. Αυτό θα αυξήσει σε τεράστιο βαθμό το κόστος παραγωγής στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η κατάσταση αυτή θα επηρεάσει την τιμή λιανικής πώλησης των προϊόντων και κατά συνέπεια θα έχει αντίκτυπο στα συμφέροντα των καταναλωτών.

Θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη του ότι, στην περίπτωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι σειρές προϊόντων παρασκευάζονται σε πολύ μικρότερο όγκο σε σύγκριση με τις μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις οι οποίες πωλούν μεγάλες ποσότητες προϊόντων. Ως αποτέλεσμα, οι δαπάνες για την έρευνα, τον φάκελο προϊόντος και την εκτίμηση ασφαλείας ανά προϊόν είναι πολύ υψηλότερες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Ως εκ τούτου, η εκτίμηση του αντίκτυπου που προετοίμασε η Επιτροπή ενδεχομένως να είναι ανεπαρκής για τα κράτη μέλη, στα οποία δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως είναι η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Βουλγαρία.

4.6

Κρίνεται σκόπιμο να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές δημοσιονομικές συνέπειες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, λόγου χάρη, μέσω της διασαφήνισης ότι ο φάκελος πληροφοριών προϊόντος και η εκτίμηση της ασφάλειας θα πρέπει να προετοιμάζονται σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις για τα προϊόντα που τοποθετούνται για πρώτη φορά στην αγορά. Κρίνεται αναγκαίο να επεκταθεί η μεταβατική περίοδος για την επικαιροποίηση των φακέλων πληροφοριών προϊόντων και την εκτίμηση της ασφάλειας για τα προϊόντα που διατίθενται ήδη στην αγορά.

4.6.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την περίοδο των 36 μηνών που καθορίζεται για την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά την επικαιροποίηση των φακέλων πληροφοριών προϊόντων και την εκτίμηση της ασφάλειας των καλλυντικών προϊόντων που διατίθενται ήδη στην αγορά, η ΕΟΚΕ συνιστά να προβλεφθεί περαιτέρω μεταβατική περίοδος 24 μηνών μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού.

4.7

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την καθιέρωση δέσμης ορισμών. Αυτό θα διευκολύνει την ερμηνεία των διατάξεων του κανονισμού και θα βοηθήσει την άρση νομικών ανασφαλειών και αντιφάσεων. Ωστόσο δεν προτείνεται κανένας νέος ορισμός της έννοιας «καλλυντικά προϊόντα». Η βιομηχανία καλλυντικών χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό καινοτομίας και κάθε χρόνο εισάγονται στην αγορά νέες ουσίες και κατηγορίες προϊόντων. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα όσον αφορά την ταξινόμηση των προϊόντων (καλλυντικά προϊόντα, φαρμακευτικά προϊόντα, κλπ.) και τα «οριακά προϊόντα». Είναι επομένως αναγκαίο να διενεργηθούν εκπαιδευτικές και ενημερωτικές εκστρατείες καθώς και να ενισχυθεί η εποπτεία της αγοράς σε αυτό τον τομέα.

4.8

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την εισαγωγή της έννοιας του υπεύθυνου προσώπου. Ο καθορισμός υπεύθυνου προσώπου —το οποίο μπορεί να είναι ένας άλλος επιχειρηματίας και όχι ο παρασκευαστής— είναι χρήσιμη και συνεπήςμε τις υφιστάμενες πρακτικές της αγοράς, όπως είναι η υπεργολαβία και η ιδιωτική επισήμανση. Οι διατάξεις όσον αφορά το υπεύθυνο πρόσωπο θεσπίζουν την ευθύνη του σε περιπτώσεις όπου διατίθενται στην αγορά προϊόντα τρίτων χωρών, π.χ. μέσω του διαδικτύου.

4.9

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι, για λόγους ασφάλειας δικαίου, πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ορισμού και άλλες έννοιες, ιδίως μάλιστα σε μια νομική πράξη όπως ο κανονισμός. Πρόκειται, ειδικότερα, για τις έννοιες: «άρωμα» και «δραστικό συστατικό».

4.10

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ηλεκτρονική κοινοποίηση των καλλυντικών προϊόντων και για την ομαδική τυποποίηση στα κέντρα δηλητηριάσεων. Αυτό θα ενοποιήσει βέβαια τις διοικητικές διαδικασίες στην αγορά της ΕΕ.

4.11

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την εισαγωγή των αρχών της «νέας προσέγγισης» στη νομοθεσία για τα καλλυντικά προϊόντα. Η εφαρμογή εναρμονισμένων προδιαγραφών οι οποίες θα μπορούν να εφαρμόζονται εκουσίως από τους παρασκευαστές και τις αρμόδιες αρχές θα καταστήσει δυνατή την ενοποίηση των εφαρμοζόμενων μεθοδολογιών. Οι εναρμονισμένες προδιαγραφές αποτελούν ένα καλό παράδειγμα μέσων αυτορρύθμισης, τα οποία είναι αφενός χρήσιμα και, αφετέρου, χρησιμοποιούνται εκουσίως από τη βιομηχανία καλλυντικών. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ διατηρεί επιφυλάξεις όσον αφορά την άκριτη εφαρμογή των αρχών της «νέας προσέγγισης». Τα θέματα σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών πρέπει να διέπονται από τις αντίστοιχες ρυθμίσεις.

4.12

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την αναφορά στα εναρμονισμένα πρότυπα αναφορικά με τους ισχυρισμούς για τα προϊόντα. Εντούτοις, τα εναρμονισμένα πρότυπα θα πρέπει να εστιάζονται στις μεθόδους που εφαρμόζονται για την αποτελεσματική αξιολόγηση της ορθότητας των ισχυρισμών και όχι στους ίδιους τους ισχυρισμούς. Οι ισχυρισμοί σχετικά με τα αποτελέσματα των καλλυντικών μπορούν να αξιολογούνται βάσει αξιόπιστων και αναπαραγώγιμων μεθόδων. Επιπλέον, στα εναρμονισμένα πρότυπα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος και η ευρύτητα του θέματος.

4.13

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την καθιέρωση ενός διαφοροποιημένου καθεστώτος που βασίζεται στην εκτίμηση του κινδύνου για τις ουσίες που ταξινομούνται ως καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή («ΚΜΤ») που αναφέρονται στην οδηγία 67/548/ΕΟΚ (άρθρο 12, παράγραφος 2). Η απαγόρευση της χρήσης παρόμοιων ουσιών πρέπει να διατηρηθεί. Παρόλα αυτά, το σημερινό σύστημα βασίζεται στην επικινδυνότητα (π.χ. εγγενείς ιδιότητες της ουσίας) και δεν λαμβάνονται υπόψη η δόση και οι οδοί έκθεσης. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτόματη απαγόρευση της αιθανόλης (δηλαδή το οινόπνευμα), εάν ταξινομηθεί εκ νέου ως ΚΜΤ κατηγορίας 1 ή 2, μολονότι η χρήση της συγκεκριμένης ουσίας στα καλλυντικά προϊόντα είναι ασφαλής. Το σχέδιο κανονισμού προβλέπει ότι οι ουσίες της ομάδας ΚΜΤ κατηγορίας 1 και 2 μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως συστατικά στα καλλυντικά εφόσον πληρούν ταυτόχρονα τρεις όρους (άρθρο 12, παράγραφος 2). Πάντως, ένας από τους όρους αυτούς προϋποθέτει ότι η ουσία πρέπει να χρησιμοποιείται νόμιμα στα τρόφιμα και τα προϊόντα διατροφής. Όμως μπορεί σαφώς να υπάρξουν περιπτώσεις στις οποίες ουσίες που έχουν ταξινομηθεί ως ΚΜΤ κατηγορίας 1 ή 2 θεωρούνται ασφαλείς για χρήση στα καλλυντικά προϊόντα, ωστόσο δεν επιτρέπεται η χρήση τους στα τρόφιμα (π.χ. φορμαλδεΰδη, βορικό οξύ, κλπ.). Οι διατάξεις του σχεδίου αποκλείουν οποιαδήποτε χρήση παρόμοιων ουσιών στη βιομηχανία καλλυντικών.

4.14

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση των μεταβατικών περιόδων για την προσαρμογή του φακέλου των προϊόντων και την εκτίμηση της ασφαλείας σε περίπτωση που τα προϊόντα έχουν ήδη τοποθετηθεί στην αγορά (άρθρο 34). Το σχέδιο δεν εξειδικεύει κατά πόσον η μεταβατική περίοδος εφαρμόζεται στα προϊόντα που τοποθετούνται στην αγορά ή και στα προϊόντα που διατίθενται ήδη στην αγορά. Ο καθορισμός της ίδιας μεταβατικής περιόδου (36 μήνες) για όλα τα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διατίθενται ήδη στην αγορά, πιθανόν να οδηγήσει σε μια κατάσταση κατά την οποία τα προϊόντα που έχουν να τοποθετηθεί νόμιμα στην αγορά θα πρέπει να αποσυρθούν λόγω έλλειψης επικαιροποιημένης επισήμανσης ή επικαιροποίησης των φακέλων πληροφοριών προϊόντος. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την μεταβατική περίοδο των 36 μηνών που ορίζεται πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά την επικαιροποίηση των φακέλων πληροφοριών προϊόντων και την εκτίμηση της ασφάλειας των καλλυντικών προϊόντων που διατίθενται ήδη στην αγορά, η ΕΟΚΕ συνιστά να προβλεφθεί περαιτέρω μεταβατική περίοδος 24 μηνών μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού.

Στο έγγραφο SEC(2008) 117 στο οποίο περιλαμβάνεται έκθεση εκτίμησης αντικτύπου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει: «Όλες οι υπάρχουσες στατιστικές δείχνουν ότι ο αριθμός των παρενεργειών από τα καλλυντικά προϊόντα είναι πολύ χαμηλός (…). Επιπλέον, από τότε που η οδηγία για τα καλλυντικά τέθηκε σε ισχύ η βιομηχανία καλλυντικών δεν αντιμετώπισε μείζονα κρίση ασφαλείας, εκτός π.χ. από τον τομέα των τροφίμων».

5.1

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι ορισμένες διατάξεις που περιέχονται στην πρόταση της Επιτροπής θα είναι δύσκολο να πληρωθούν. Μεταξύ των σημαντικότερων είναι το πεδίο εφαρμογής των στοιχείων που απαιτούνται για τους φακέλους πληροφοριών προϊόντος και για την εκτίμηση της ασφαλείας (άρθρο 7 και παράρτημα Ι).

5.2

Στο άρθρο 7, η εκτίμηση της ασφάλειας του καλλυντικού προϊόντος πρέπει να διενεργείται από ανεξάρτητο τρίτο μέρος, δηλαδή, εκτός της επιχείρησης.

5.3

Στο άρθρο 7, παράγραφος 3, ο όρος: «μη κλινικές μελέτες ασφάλειας» είναι ασαφής. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο όρος αυτός ερμηνεύεται διαφορετικά από τα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με την ερμηνεία που εφαρμόζουν οι αρμόδιες αρχές της Πολωνίας, κλινικές δοκιμές είναι οι δοκιμές που αφορούν φαρμακευτικά προϊόντα. Ερευνητικές μελέτες σε εθελοντές που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση των καλλυντικών προϊόντων (δερματολογικές δοκιμές, δοκιμές συμβατότητας, δοκιμές με όργανα) δεν μπορούν συνεπώς να θεωρηθούν ως κλινικές δοκιμές. Πάντως, ούτε μπορούν να θεωρηθούν ως μη κλινικές μελέτες κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 3 του σχεδίου κανονισμού. Σύμφωνα με την οδηγία 2004/10/ΕΚ, οι διατάξεις ορθής εργαστηριακής πρακτικής δεν εφαρμόζονται στις δοκιμές σε ανθρώπους.

5.4

Επιπλέον, η απαίτηση όλες οι τοξικολογικές δοκιμές και οι απαραίτητες αναλύσεις για την εκτίμηση της ασφαλείας να πραγματοποιούνται σύμφωνα με την αρχή της ορθής εργαστηριακής πρακτικής εμποδίζει τη χρήση των περισσότερων δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των τοξικολογικών βάσεων δεδομένων και των επιστημονικών δημοσιεύσεων, οι οποίες αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφόρησης. Ακόμη και στις πρόσφατες επιστημονικές δημοσιεύσεις, σπανίως απαντάται δήλωση συμμόρφωσης (ή μη συμμόρφωσης) με την αρχή της ορθής εργαστηριακής πρακτικής από τα εργαστήρια που πραγματοποίησαν τις σχετικές δοκιμές.

5.5

Οι διατάξεις των παραγράφων 2 και 4 του παραρτήματος Ι όσον αφορά την εκτίμηση καθαρότητας και σταθερότητας του υλικού συσκευασίας, την εκτίμηση των επιδράσεων μεταξύ των συστατικών και την εκτίμηση της επιρροής σχετικά με τη σταθερότητα του προϊόντος όσον αφορά την ασφάλεια του, διευκρίνιση για το χρονικό διάστημα μετά το άνοιγμα πιθανόν να είναι δύσκολο να πληρωθούν διότι δεν υπάρχει κοινή και αναγνωρισμένη μεθοδολογία, π.χ. με τη μορφή διεθνών και ευρωπαϊκών προδιαγραφών ή επιστημονικών δημοσιεύσεων. Επιπλέον, τα στοιχεία αυτά δεν είναι άμεσα διαθέσιμα.

5.5.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το περιεχόμενο του παραρτήματος Ι (Έκθεση ασφάλειας καλλυντικού προϊόντος) όσον αφορά τις ελάχιστες απαιτήσεις για τα στοιχεία που πρέπει να συλλεχθούν και τις δοκιμές που πρέπει να διενεργηθούν κατά την προετοιμασία ενός φακέλου προϊόντος. Αυτό θα βελτιώσει την ποιότητα του φακέλου προϊόντος, θα διευκολύνει την εποπτεία της αγοράς και, συνεπώς, θα συμβάλει στη ενίσχυση της ασφάλειας των καταναλωτών.

5.6

Η τιμή του NOAEL (επίπεδο μη παρατηρούμενης παρενέργειας — No Observed Adverse Effect Level) η οποία είναι απαραίτητη για τον υπολογισμό του περιθωρίου ασφαλείας (MoS — margin of safety) δεν είναι διαθέσιμη για πολλές ουσίες. Η υποχρέωση να προσδιοριστεί η τιμή του NOAEL θα έχει ως αποτέλεσμα δοκιμές σε ζώα οι οποίες παραβιάζουν την πολιτική της ΕΕ υπέρ της προώθησης εναλλακτικών μεθόδων. Επιπλέον, αυτό αποτελεί παράβαση των διατάξεων του άρθρου 14 (δοκιμές σε ζώα).

5.6.1

Στη νέα νομοθεσία θα πρέπει επομένως να αποσαφηνίζεται με ακρίβεια, ποιούς ελέγχους οφείλουν να πραγματοποιούν οι κατασκευαστές στις ουσίες που θα χρησιμοποιηθούν σε καλλυντικά προϊόντα, προκειμένου να διαπιστωθούν τυχόν κίνδυνοι για την υγεία των καταναλωτών.

5.7

Η ΕΟΚΕ δεν δέχεται ο κατάλογος των συστατικών να μπορεί να αναγράφεται μόνο στη συσκευασία (άρθρο 15, στοιχείο ζ)). Πρέπει, υποχρεωτικά, να αναγράφεται στον άμεσο περιέκτη του προϊόντος.

5.8

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι στα καλλυντικά προϊόντα πρέπει να αναγράφονται ειδικές προειδοποιήσεις σχετικά με τη χρήση τους από παιδιά και να προσδιορίζεται με τρόπο σαφή και ιδιαίτερα ευανάγνωστο η ελάχιστη ηλικία, καθώς και εάν πρέπει να φυλάσσονται μακριά από τα παιδιά.

5.9

Η ΕΟΚΕ πιστεύει, επίσης, ότι ο κανονισμός θα πρέπει να θεσπίζει σαφώς ότι, στην περίπτωση της εξ αποστάσεως πώλησης καλλυντικών προϊόντων, οι ίδιες πληροφορίες που πρέπει να αναγράφονται στην επισήμανση και στη συσκευασία των προϊόντων όταν αυτά πωλούνται στα καταστήματα, θα πρέπει ομοίως να παρουσιάζονται σαφώς στις προτάσεις των εξ αποστάσεως πωλήσεων.

5.10

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την άσκηση μεγαλύτερων πιέσεων για διοικητική συνεργασία μεταξύ των αρμοδίων αρχών, καθώς και για την εφαρμογή ορθών διοικητικών πρακτικών.

5.11

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ευθυγράμμιση των πρώην παραρτημάτων που περιλαμβάνουν καταλόγους απαγορευμένων και επιτρεπομένων με περιορισμούς ουσιών για χρήση στα καλλυντικά προϊόντα, με την προσθήκη των αριθμών CAS και EINECS και την ονομασία INCI καθώς και την καθιέρωση καταλόγου απογραφής συστατικών των καλλυντικών σε ηλεκτρονική μορφή.

5.12

Η απόσυρση του πρώην παραρτήματος Ι της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ κρίνεται σκόπιμη. Η διάκριση σε κατηγορίες στον προηγούμενο κατάλογο ήταν μάλλον αυθαίρετη και υπήρχαν πολυάριθμες επαναλήψεις, όπως π.χ.: «πούδρες για το μακιγιάζ» και «προϊόντα για το μακιγιάζ και την αφαίρεση του». Επιπλέον ο πρώην κατάλογος είναι ήδη απηρχαιωμένος· υπάρχουν νέες κατηγορίες προϊόντων στην αγορά, όπως τα αυτοκόλλητα κατά της κυτταρίτιδας και τα χαρτομάντηλα καθαρισμού και ντεμακιγιάζ με δραστικές ουσίες.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/39

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση οδηγίας, έγγρ. COM(2008) 123 τελικό, για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/82/ΕΚ και της οδηγίας 2001/83/ΕΚ διότι αναγνωρίζει ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις εγγυώνται την εναρμόνιση των κανόνων για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα ανεξαρτήτως της διαδικασίας που χρησιμοποιείται για τη χορήγηση άδειας ενόψει της διάθεσής τους στην αγορά.

1.2

Η εφαρμογή των ίδιων κριτηρίων για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα καθιστά δυνατή, εκτός από τη διασφάλιση ίδιων κριτηρίων από πλευράς ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας της δημόσιας υγείας και την αποτελεσματικότερη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, ενώ συγχρόνως απαλλάσσει τις επιχειρήσεις από περιττό διοικητικό και οικονομικό φόρτο.

1.3

Η ΕΟΚΕ πάντοτε υποστήριζε και εξακολουθεί να υποστηρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει η Επιτροπή για τη βελτίωση της ασφάλειας των φαρμακευτικών προϊόντων, η οποία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προστασία της υγείας των ανθρώπων και των ζώων.

1.4

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επομένως να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1084/2003 στις τροποποιήσεις που έπονται της χορήγησης άδειας, ανεξαρτήτως της χρησιμοποιούμενης διαδικασίας, με στόχο να αποφευχθεί η πιθανή παρεμπόδιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των φαρμακευτικών προϊόντων, αλλά υπογραμμίζει συγχρόνως τη σημασία των μελλοντικών μέτρων που θα πρέπει να λάβει η Επιτροπή.

1.5

Η ΕΟΚΕ δράττεται και αυτής της ευκαιρίας προκειμένου να εκφράσει σθεναρά την πεποίθησή της ότι η υλοποίηση της ενιαίας αγοράς απαιτείται να επιταχυνθεί περαιτέρω στους τομείς στους οποίους είτε δεν έχει ακόμη επιτευχθεί είτε έχει επιτευχθεί μόνον εν μέρει.

2.1

Τον Νοέμβριο του 2001, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβη σε ευρεία μεταρρύθμιση των κανονιστικών ρυθμίσεων στον τομέα των φαρμακευτικών προϊόντων με τη δημοσίευση δύο εγγράφων τα οποία περιλαμβάνουν συγκεκριμένες νομοθετικές διατάξεις: της οδηγίας 2001/82/EK περί κοινοτικού κώδικος για τα κτηνιατρικά φάρμακα και της οδηγίας 2001/83/EOK περί κοινοτικού κώδικος για τα φάρμακα που προορίζονται για χρήση από τον άνθρωπο (1).

2.2

Οι προαναφερθείσες νομοθετικές διατάξεις αποτέλεσαν συνέχεια μίας ριζικής μεταρρύθμισης που ξεκίνησε το 1993 με τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Αξιολόγηση των Φαρμακευτικών Προϊόντων (EMEA) που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, βάσει των διατάξεων του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2309/93, και με τη θέση σε εφαρμογή νέων διαδικασιών χορήγησης άδειας για τη διάθεση στην αγορά φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων (2).

2.3

Ο εν λόγω κανονισμός, σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, προέβλεπε —από 1ης Ιανουαρίου 1995— δύο διαδικασίες χορήγησης άδειας για τη διάθεση στην αγορά όλων των φαρμακευτικών προϊόντων:

2.4

Οι προαναφερθείσες διαδικασίες χορήγησης άδειας για τη διάθεση στην αγορά αποσκοπούσαν στην ορθή αξιολόγηση της σχέσης «κινδύνου/οφέλους» και στη διαμόρφωση υψηλών κριτηρίων ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, με συγκεκριμένο στόχο τη διαφύλαξη της υγείας των ευρωπαίων πολιτών και των ζώων.

2.5

Η ενίσχυση αυτών των επιβεβλημένων εγγυήσεων αντικατοπτρίζεται στις οδηγίες 2001/82/EK και 2001/83/EK, οι οποίες προβλέπουν συγκεκριμένες διατάξεις για τη φαρμακοεπαγρύπνηση, προκειμένου να επιτευχθεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας με την αύξηση της συχνότητας των ελέγχων, καθώς και με την περαιτέρω ενίσχυση και τον επακριβέστερο προσδιορισμό των κριτηρίων κοινοποίησης των ανεπιθύμητων ενεργειών.

2.6

Κατά τη διάρκεια των περιοδικών ελέγχων σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος χορήγησης άδειας στα φαρμακευτικά προϊόντα, η Επιτροπή εντόπισε προβλήματα όσον αφορά τις αλλαγές που θα μπορούσαν να επέλθουν έπειτα από τη χορήγηση των αδειών κυκλοφορίας που εγκρίνονται σε εθνικό επίπεδο, οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσοστό υψηλότερο του 80 % επί του συνόλου των αδειών κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων.

2.7

Οι εν λόγω αλλαγές, οι οποίες είναι μεταγενέστερες των εθνικών αδειών κυκλοφορίας, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1084/2003 και (ΕΚ) αριθ. 1085/2003 που αφορούν ωστόσο αποκλειστικά πτυχές, όπως η διαδικασία παραγωγής, η συσκευασία των φαρμάκων ή τα στοιχεία του κατόχου των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά δεν καλύπτουν ουσιώδεις πτυχές όπως, παραδείγματος χάρη, η εισαγωγή νέων θεραπευτικών ενδείξεων ή οι αλλαγές του τρόπου χορήγησης ενός φαρμάκου.

2.8

Τα ανωτέρω έχουν ως αποτέλεσμα να διαφέρουν σε ορισμένες περιπτώσεις οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στα επιμέρους κράτη μέλη έπειτα από τη χορήγηση άδειας, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικούς κανόνες και ταξινομήσεις για το ίδιο προϊόν. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να επιφέρει ανομοιογένεια ως προς το επίπεδο προστασίας της υγείας λόγω διαφορετικής θεραπευτικής ταξινόμησης ή διαφορετικής χρήσης του ίδιου προϊόντος και επιπλέον να αποτελέσει εμπόδιο, ενίοτε τεχνητό, στην προβλεπόμενη ελεύθερη κυκλοφορία των φαρμακευτικών προϊόντων εντός της ΕΕ.

3.1

Προκειμένου να αποφευχθεί η εφαρμογή διαφορετικών όρων για το ίδιο φάρμακο, η Επιτροπή αποφάσισε να προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας 2001/82/ΕΚ και της οδηγίας 2001/83/ΕΚ ζητώντας τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1084/2003 —ο οποίος επί του παρόντος καλύπτει μόνον τα φάρμακα που εμπίπτουν στο πλαίσιο της «κεντρικής» διαδικασίας χορήγησης άδειας— σε όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα ανεξαρτήτως της διαδικασίας βάσει της οποίας αυτά έχουν εγκριθεί.

3.2

Η υπό εξέταση πρόταση αποτελεί τμήμα των πρωτοβουλιών απλούστευσης που προβλέπονται στο παράρτημα 2 του νομοθετικού προγράμματος και του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής για το 2008 και προβλέπει μόνο μία νομοθετική παρέμβαση για την προσαρμογή ορισμένων άρθρων της οδηγίας 2001/82/EK και της οδηγίας 2001/83/EK στις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1084/2003, ο οποίος κατ' αυτόν τον τρόπο θα καλύπτει πλέον όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα.

3.3

Η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης θα επέφερε περιττό διοικητικό και οικονομικό φόρτο για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην αγορά πολλών χωρών της ΕΕ. Οι επιχειρήσεις αυτές βρίσκονται αντιμέτωπες με τις διαφορετικές νομοθεσίες των επιμέρους κρατών μελών και με διαφορετικές επιβαλλόμενες διοικητικές πρακτικές που μπορούν να αποτελέσουν εκ των πραγμάτων ένα τεχνητό εμπόδιο στην εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας.

3.4

Η πρόταση έχει αμιγώς νομικό χαρακτήρα και προβλέπει την τροποποίηση της νομικής βάσης του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1084/2003 προκειμένου να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή να τροποποιήσει το πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού, με στόχο να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εναρμόνιση των κανόνων χορήγησης άδειας κυκλοφορίας.

3.5

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η εν λόγω νομοθετική παρέμβαση περί τροποποίησης αποτέλεσε αντικείμενο ευρείας διαβούλευσης με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών, καθώς και ότι η οδός της νομικής τροποποίησης —η οποία προτάθηκε μεταξύ διαφόρων επιλογών— αποδείχθηκε ότι ήταν η καταλληλότερη για την επίτευξη εναρμονισμένων κανόνων κατά το στάδιο που έπεται της χορήγησης άδειας κυκλοφορίας, εκ παραλλήλου με υψηλό επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας και νομικής συνέπειας.

3.6

Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις για μία σειρά άρθρων βασίζονται στο άρθρο 95 της Συνθήκης, το οποίο προβλέπει τη χρήση της διαδικασίας συναπόφασης και είναι σύμφωνο με την αρχή της επικουρικότητας και την αρχή της αναλογικότητας.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/82/ΕΚ και της οδηγίας 2001/83/ΕΚ διότι αναγνωρίζει ότι οι εν λόγω τροποποιήσεις, οι οποίες εγγυώνται την εναρμόνιση των κανόνων για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα, καθιστούν δυνατή τόσο τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας της δημόσιας υγείας όσο και την αποτελεσματικότερη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, απαλλάσσοντας συγχρόνως τις επιχειρήσεις από περιττό διοικητικό και οικονομικό φόρτο.

4.2

Όπως και σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της σχετικά με αυτό το θέμα, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει —και μάλιστα ενθαρρύνει— τις προσπάθειες που καταβάλλει η Επιτροπή για τη βελτίωση της ασφάλειας των φαρμακευτικών προϊόντων, η οποία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την προστασία της υγείας των ανθρώπων και των ζώων.

4.3

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ τάσσεται επομένως υπέρ της εναρμόνισης, μέσω μιας απλής νομοθετικής τροποποίησης, των κανόνων που ρυθμίζουν όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα —ακόμη και σε περίπτωση που η άδεια κυκλοφορίας τους έχει χορηγηθεί βάσει διαφορετικών διαδικασιών— εξαλείφοντας συγχρόνως τυχόν μεταγενέστερα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εν λόγω προϊόντων.

4.4

Η ΕΟΚΕ, παρότι επικροτεί την τροποποίηση της νομικής βάσης, αναμένει την υπό εκπόνηση νομοθετική πρόταση διότι θεωρεί ότι η πρόταση αυτή έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον του φαρμακευτικού κλάδου.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/41

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/41

1.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η Επιτροπή όσον αφορά την κατάσταση των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θεωρεί ότι οι προτάσεις της Επιτροπής οδεύουν μεν προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά παραμένουν άτολμες σε σχέση με την πρόκληση που τίθεται προς αντιμετώπιση.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι για τη βελτίωση της κατάστασης απαιτείται:

1.4.1

Για την επίτευξη του στόχου αυτού, κρίνεται σκόπιμο να συνεχιστεί η εφαρμογή της διαλειτουργικότητας και η τεχνική εναρμόνιση στην Ευρώπη. Κατά το παρελθόν, κάθε δίκτυο καθόριζε τους δικούς του κανόνες και τα δικά του συστήματα κανονιστικών διατάξεων και ασφαλείας. Πλέον απαιτείται να δοθεί προτεραιότητα στη σταδιακή σύγκλιση όλων των συστημάτων και στην ταχύτερη δυνατή εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης της κυκλοφορίας (ERTMS — European Rail Traffic Management System).

1.4.2

Με την πραγματοποίηση των ενδεδειγμένων επενδύσεων, όποτε αυτό είναι αντικειμενικά δυνατό, θα πρέπει σταδιακά να τροποποιηθούν τα χαρακτηριστικά της σιδηροδρομικής υποδομής από πλευράς περιτυπώματος, μήκους αμαξοστοιχίας, σιδηροδρομικών ραγών και κλίσεων, καθώς και φορτίου ανά άξονα, προκειμένου να προσαρμοστούν στις ανάγκες των εμπορευματικών μεταφορών, όπως συμβαίνει παραδείγματος χάρη στις Ηνωμένες Πολιτείες.

1.4.3

Η πραγματική ανάπτυξη του ανταγωνισμού και το μεγαλύτερο άνοιγμα της αγοράς θα επέβαλαν τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας, η οποία εγείρει με τη σειρά της το ζήτημα της κατάρτισης του προσωπικού των αμαξοστοιχιών. Είναι γεγονός ότι οι νεοεισερχόμενες στην εν λόγω αγορά επιχειρήσεις σιδηροδρόμων ενδέχεται πράγματι να αντιμετωπίσουν πρόβλημα έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού. Θεωρείται επομένως σκόπιμο να διαμορφωθεί ένας ενδεδειγμένος κύκλος κατάρτισης για την κάλυψη της συγκεκριμένης ζήτησης και για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.

1.4.4

Ο επιμερισμός του κόστους στον οποίο προβαίνουν οι διαχειριστές υποδομής μεταξύ των διάφορων επιχειρήσεων σιδηροδρόμων χρήζει επανεξέτασης και συγχρόνως θα ήταν σκόπιμο να κατανεμηθούν καλύτερα οι εξωτερικές δαπάνες στους ανταγωνιστικούς τρόπους μεταφοράς για την εξασφάλιση συνθηκών ελεύθερου ανταγωνισμού, χωρίς στρεβλώσεις.

1.4.5

Ενδείκνυται, επίσης, να μελετηθούν και να υποστηριχθούν πρωτοβουλίες, όπως η γραμμή «Betuwe», το έργο New Opera ή το FERRMED, με στόχο την άντληση διδαγμάτων από διάφορες εμπειρίες και ορθές πρακτικές.

1.5.1

Η θέσπιση δεσμευτικών συμβατικών κανόνων για την αποζημίωση των πελατών σε περίπτωση παροχής μιας υπηρεσίας κακής ποιότητας θα αποτελούσε κίνητρο για τη βελτίωση της παρεχόμενης υπηρεσίας.

1.5.2

Θα πρέπει να γίνει μια προσπάθεια προς την κατεύθυνση της ποιότητας και της αξιοπιστίας των διάφορων μεμονωμένων συνιστωσών που καθιστούν δυνατή την παροχή της εκάστοτε υπηρεσίας και αφορούν εξίσου το τροχαίο υλικό και τη σηματοδότηση, τις σιδηροδρομικές γραμμές και τα συστήματα πληροφοριών.

1.5.3

Η βελτίωση της αξιοπιστίας προϋποθέτει, επίσης, απονομή ικανοποιητικών χρονοδιαδρόμων στις εμπορευματικές μεταφορές, αλλά και τον καθορισμό κανόνων για την παροχή προτεραιότητας στις εμπορευματικές μεταφορές σε περίπτωση διαφωνίας ως προς την κυκλοφορία στους εν λόγω χρονοδιαδρόμους προς το καλώς εννοούμενο συμφέρον όλων τω χρηστών. Συγκεκριμένα, θα μπορούσε να υπάρξει ευελιξία όσον αφορά τις περιόδους και τα ωράρια κυκλοφορίας.

1.6.1

Ένα από τα παράπονα που κατά κανόνα διατυπώνονται σχετικά με τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές αφορά το μήκος και τη βραδύτητα των διαδρομών. Για τη διευθέτηση του ζητήματος αυτού θα ήταν σκόπιμη η διαμόρφωση χρονοδιαδρόμων με περιορισμένο αριθμό στάσεων (ή ακόμη και χωρίς καμία στάση) και ο σχεδιασμός τους κατά τρόπο ο οποίος να περιορίζει στο ελάχιστο το ενδεχόμενο διαφωνίας με άλλες αμαξοστοιχίες ως προς την κυκλοφορία, καθώς και η μεγαλύτερη δυνατή παροχή προτεραιότητας, στο πλαίσιο της λειτουργικής διαχείρισης, στις εμπορευματικές μεταφορές σε περίπτωση διαφωνίας ως προς την κυκλοφορία. Θεωρείται επίσης ενδεδειγμένη η ανάπτυξη των νυχτερινών εμπορευματικών αμαξοστοιχιών μεγάλης ταχύτητας.

1.6.2

Θα ήταν συγχρόνως αναγκαία η πραγματοποίηση επενδύσεων για την προσαρμογή της υποδομής κατά τρόπο ώστε να καταστεί κατάλληλη για την ανάπτυξη υψηλότερων ταχυτήτων, έχοντας ωστόσο κατά νου ότι η αύξηση της ταχύτητας σε μια δεδομένη σιδηροδρομική γραμμή έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του επιτρεπόμενου φορτίου ανά άξονα. Παρότι η σημερινή χαμηλή ταχύτητα των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών χρήζει διόρθωσης, πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι η σημαντικότερη συνιστώσα είναι η σταθερή ταχύτητα των αμαξοστοιχιών. Μια μέτρια αλλά σταθερή ταχύτητα είναι προτιμότερη από το φαινόμενο των συνεχών στάσεων και επανεκκινήσεων που οδηγούν τελικά σε συσσώρευση των καθυστερήσεων.

1.7.1

Οι παραδοσιακές αρχές και μέθοδοι διαχείρισης της κυκλοφορίας που παραχωρούν συστηματικά προτεραιότητα στις επιβατικές αμαξοστοιχίες σε θεωρητικά προκαθορισμένους χρονοδιαδρόμους έχουν το εξής ακούσιο αλλά πραγματικό αποτέλεσμα: όταν μια εμπορευματική αμαξοστοιχία έχει μια μικρή καθυστέρηση κατά την αναχώρηση (παραδείγματος χάρη, περίπου δέκα λεπτά), αυτό προκαλεί σχεδόν πάντα μια μεγάλη καθυστέρηση κατά την άφιξη (από μερικές ώρες έως ακόμη και μια ολόκληρη ημέρα).

1.7.2

Χάρη στη ανάπτυξη της τεχνολογίας στο μεσοπρόθεσμο/μακροπρόθεσμο διάστημα, θα καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη κίνηση των εμπορευματικών αμαξοστοιχιών σε πραγματικό χρόνο, χωρίς να τίθεται ως μοναδικό σημείο αναφοράς ένας θεωρητικά προκαθορισμένος χρονοδιάδρομος. Με την εφαρμογή του «συστήματος επακολούθησης αμαξοστοιχιών» που περιλαμβάνεται στο τελευταίο στάδιο του συστήματος ERTMS θα ήταν δυνατή η κυκλοφορία περισσότερων αμαξοστοιχιών στην ίδια σιδηροδρομική υποδομή, αφενός, και η καλύτερη αντιμετώπιση των περιπτώσεων διαταραχής της κυκλοφορίας, αφετέρου. Για αυτό το λόγο, όλα τα κράτη μέλη απαιτείται να επενδύσουν στο σύστημα ERTMS προκειμένου να επιτύχουν το συντομότερο δυνατό την ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας και τη συνέχιση της εκμετάλλευσης των διαφόρων εθνικών δικτύων.

1.7.3

Γεγονός παραμένει ότι απαιτούνται επενδύσεις τόσο για την ανάπτυξη μεταφορικής ικανότητας στα σημεία όπου παρατηρείται κυκλοφοριακή συμφόρηση όσο και για τις αποβάθρες φόρτωσης/εκφόρτωσης που επιτρέπουν τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων μεταφορών.

1.7.4

Το ζήτημα των σταθμών διαλογής και φόρτωσης και εκφόρτωσης είναι μεν σημαντικό, αλλά παραμένει συγχρόνως αναπόσπαστο κομμάτι του ζητήματος των δευτερευόντων δικτύων που τροφοδοτούν τις περιφέρειες· για να καταστούν πραγματικά ανταγωνιστικές, οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα παράδοσης του φορτίου όσο το δυνατόν πλησιέστερα στους πελάτες.

1.8.1

Παρότι δεν είναι ιδιαίτερα ρεαλιστικό να προταθεί επί του παρόντος η δημιουργία ενός διευρωπαϊκού δικτύου αφιερωμένου στις εμπορευματικές μεταφορές, δεν χωρεί η παραμικρή αμφιβολία ότι ένα ξεχωριστό δίκτυο θα αποτελούσε τον καλύτερο τρόπο για την προώθηση των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, καθιστώντας τες πιο αξιόπιστες και χρονικά ακριβείς, καθώς και οικονομικά προσιτότερες και ταχύτερες. Η επιλογή των διαδρόμων εμπορευματικού προσανατολισμού είναι υπό τις παρούσες συνθήκες η πιο ρεαλιστική, αλλά ελλείψει μεγάλων διηπειρωτικών δικτύων εμπορευματικού προσανατολισμού, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο να συμπεριληφθούν στους διαδρόμους εμπορευματικού προσανατολισμού ορισμένα τμήματα γραμμών ειδικά αφιερωμένα στις εμπορευματικές μεταφορές, με στόχο τη σύνδεση εξαιρετικά δραστήριων οικονομικών κέντρων, όπως καταδεικνύει η επιτυχία της γραμμής «Betuwe» που συνδέει τον λιμένα του Ρότερνταμ με τη Γερμανία. Όλα τα κράτη μέλη επιβάλλεται να αναλάβουν πραγματικά ενεργό δράση για την εφαρμογή των πολιτικών και των κανονιστικών διατάξεων που απαιτούνται για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρόμων.

2.1.1

Οι εμπορευματικές μεταφορές σημείωσαν μεν αύξηση των επιδόσεών τους κατά 2,8 % ετησίως μεταξύ των ετών 1995 και 2005, αλλά το μερίδιο αγοράς των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών δεν έπαυσε να μειώνεται μέχρι να σταθεροποιηθεί από το 2005 και μετά γύρω στο 10 %, το χαμηλότερο επίπεδό του από το 1945.

2.1.2

Η Επιτροπή αποδίδει αυτές τις άσχημες επιδόσεις στην έλλειψη αξιοπιστίας, στην ανεπάρκεια μεταφορικής ικανότητας, στην αναποτελεσματικότητα της διαχείρισης των πληροφοριών, στη βραδύτητα και στην απουσία ευελιξίας. Εντούτοις, παρά τις εν λόγω δυσκολίες, υπάρχει δυνατότητα να προκύψουν νέες ευκαιρίες κατά την παρούσα οικονομική συγκυρία, η οποία χαρακτηρίζεται από την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, την οδική συμφόρηση, την άνοδο των τιμών των καυσίμων, και από τη διαρκώς μεγαλύτερη μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος.

2.1.3

Στο παρελθόν, η Κοινότητα είχε επιδιώξει να προωθήσει τις σιδηροδρομικές μεταφορές βάσει των εξής τριών αξόνων πολιτικής:

2.1.4

Δεν χωρεί η παραμικρή αμφιβολία ότι τα επιτευχθέντα αποτελέσματα είναι ανεπαρκή, κυρίως όσον αφορά τη διεθνή κυκλοφορία.

2.2.1

Η Λευκή Βίβλος για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το 2010 είχε ως φιλοδοξία τη μετατόπιση των μεταφορών από το οδικό προς το σιδηροδρομικό δίκτυο και προέβλεπε τη δημιουργία «πολυτροπικών διαδρόμων κυκλοφορίας με εμπορικό κατά προτεραιότητα χαρακτήρα». Όπως είναι ήδη γνωστό, και επιδεικνύοντας ρεαλισμό, η αναθεώρηση της Λευκής Βίβλου το 2006 περιόρισε ελαφρώς τις φιλοδοξίες σχετικά με τη μετατόπιση από το οδικό προς το σιδηροδρομικό δίκτυο και προώθησε την ιδέα της συντροπικότητας, τονίζοντας συγχρόνως την ανάγκη να ενθαρρυνθεί η σύσταση σιδηροδρομικού δικτύου εμπορευματικής προτεραιότητας.

2.2.2

Αυτή, ακριβώς, είναι η ιδέα που αναπτύσσεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία θέτει ως τριπλό στόχο τη βελτίωση της ταχύτητας, της αξιοπιστίας και της μεταφορικής ικανότητας για την κυκλοφορία σε ένα δίκτυο βασισμένο στα υφιστάμενα διευρωπαϊκά δίκτυα.

3.1

Η Επιτροπή υπενθυμίζει τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναληφθεί για την ενθάρρυνση, τη βελτίωση, ή την προώθηση των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών: ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας και της ενημέρωσης (Europtirails), κατασκευή έργων υποδομής (όπως η γραμμή «Betuwe»), δημιουργία συστημάτων διαδρόμων. Εντούτοις, οι εν λόγω πρωτοβουλίες αποδείχθηκαν ανεπαρκείς.

3.2

Όσον αφορά τη μορφή, εξετάζονται τρεις εναλλακτικές λύσεις: διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, λήψη νέων μέτρων για τη δημιουργία δικτύου με εμπορευματικό προσανατολισμό και δρομολόγηση ειδικού προγράμματος που θα καταλήγει σε ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο αποκλειστικά εμπορευματικό.

3.3

Πιστή στις επιταγές της αρχαίας φιλοσοφίας, η Επιτροπή θεωρεί ότι «in medio stat virtus» και απορρίπτει την πρώτη και την τρίτη εναλλακτική λύση, τη μια ως ελάχιστα φιλόδοξη και την άλλη ως ελάχιστα ρεαλιστική.

3.4.1

Η Επιτροπή τάσσεται υπέρ της ανάπτυξης διεθνών διαδρόμων για την υλοποίηση ευρωπαϊκού δικτύου εμπορευματικού προσανατολισμού. Προτείνεται εν προκειμένω να δημιουργηθούν διάδρομοι εφοδιασμένοι με την κατάλληλη υποδομή, σε συνδυασμό με ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης και εκμετάλλευσης. Ωστόσο, η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει την ενεργό ανάμειξη τόσο των κρατών μελών όσο και των διαχειριστών υποδομής.

3.4.2

Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προβλέπει σειρά νομοθετικών μέτρων, τα οποία εμπίπτουν στο πλαίσιο της αναδιατύπωσης της «πρώτης σιδηροδρομικής δέσμης» που έχει προγραμματιστεί για το 2008, καθώς και ορισμένα μέτρα για την παροχή κινήτρων και την εξασφάλιση πόρων χρηματοδότησης, οι οποίοι προτείνεται να αντληθούν από τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά πακέτα.

3.4.3

Η Επιτροπή προτείνει, κατά συνέπεια, να δοθεί ο νομικός ορισμός των διαδρόμων με εμπορευματικό προσανατολισμό, να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη και οι διαχειριστές υποδομής να δημιουργήσουν διεθνείς διαδρόμους εμπορευματικού προσανατολισμού και να αναζητηθούν οικονομικοί πόροι για τη χρηματοδότηση των διαδρόμων αυτών, αλλά στο πλαίσιο των ήδη υφισταμένων χρηματοδοτήσεων.

3.4.4

Μια από τις επικρίσεις που διατυπώνονται σχετικά με τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές αφορά την ελλιπή ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας και την απουσία ενημέρωσης των πελατών. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να εφαρμόσει μια γνήσια πολιτική ποιότητας και διαφάνειας και να προτείνει ένα νομοθετικό μέτρο για τη δημοσίευση δεικτών ποιότητας. Σκοπεύει, επίσης, να δημοσιεύσει έκθεση σχετικά με τα μέτρα που θα έχουν ληφθεί από τις επιχειρήσεις σιδηροδρόμων για τη βελτίωση της σιδηροδρομικής υπηρεσίας.

3.4.5

Ορισμένα τμήματα του δικτύου είναι κορεσμένα, κυρίως στο κεντρικό τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κατάσταση αυτή κινδυνεύει επιπλέον να επιδεινωθεί κατά τα επόμενα χρόνια και η αντιμετώπισή της προϋποθέτει, επομένως, συντονισμένες και εύστοχες επενδύσεις για τη βελτίωση της μεταφορικής ικανότητας των υποδομών από πλευράς μεγαλύτερου μήκους αμαξοστοιχίας, περιτυπώματος, φορτίου ανά άξονα και μέγιστης ταχύτητας. Η Επιτροπή συνιστά την κατάρτιση προγραμμάτων επενδύσεων από τους υπεύθυνους για τη διαχείριση των διαδρόμων, γεγονός το οποίο εγείρει το ζήτημα των επενδύσεων, οι οποίες θα ήταν σκόπιμο να εμπίπτουν στο πλαίσιο των υφισταμένων προγραμμάτων.

3.4.6

Το ζήτημα της απρόσκοπτης κίνησης και της αποτελεσματικότητας των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών θέτει με τη σειρά του το ζήτημα της απονομής χρονοδιαδρόμων για τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές. Επί του παρόντος, κάθε διαχειριστής υποδομής αποφασίζει σχετικά με την απονομή των χρονοδιαδρόμων βάσει των κανόνων που ισχύουν στο εκάστοτε κράτος μέλος. Η εναρμόνιση των κανόνων απονομής χρονοδιαδρόμων θεωρείται, επομένως, χρήσιμη για την επίτευξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών χρονοδιαδρόμων.

3.4.7

Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει συμπληρωματικές νομοθετικές διατάξεις για την απονομή χρονοδιαδρόμων σε διεθνή κλίμακα και για την παροχή προτεραιότητας στις εμπορευματικές μεταφορές, ιδίως σε περίπτωση διαταραχής του δικτύου.

3.4.8

Όμως, οι εμπορευματικές μεταφορές χρειάζονται, επίσης, τερματικές εγκαταστάσεις και σταθμούς διαλογής· εντούτοις, στο παρελθόν και υπό την πίεση της τιμής της γης, υπήρξε τάση μάλλον για μείωση του αριθμού αυτών των σταθμών διαλογής και των τερματικών εγκαταστάσεων στις αστικές περιοχές.

3.4.9

Η εξέταση των προτάσεων της Επιτροπής καταδεικνύει σαφώς ότι για την επιτυχία των προτεινόμενων μέτρων απαιτούνται πρωτοβουλίες και κινητοποίηση εκ μέρους των κρατών μελών και των φορέων του σιδηροδρομικού κλάδου.

3.5.1

Η περιγραφή στην οποία προβαίνει η Επιτροπή σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών δεν επιβάλλει τη διατύπωση ιδιαίτερων παρατηρήσεων, δεδομένου ότι απλώς επιβεβαιώνει όλα όσα ήταν ήδη γνωστά σχετικά με τις αδυναμίες του εν λόγω τομέα. Η ανατροπή της κατάστασης αυτής προϋποθέτει να καταβληθεί προσπάθεια για την κινητοποίηση τόσο των διαφόρων δημοσίων φορέων όσο και του κλάδου των επιχειρήσεων, όχι μόνον με την επίδειξη πολιτικής βούλησης και εμπορικού δυναμισμού, αλλά και με την παροχή χρηματοδότησης.

3.5.2

Εκεί βρίσκεται, ασφαλώς, και το αδύναμο σημείο. Η Επιτροπή προτείνει έναν ορισμένο αριθμό νομοθετικών μέτρων χωρίς, όμως, να προβλέπει την παραμικρή χορήγηση νέων πόρων χρηματοδότησης. Η νομική προσέγγιση είναι αναμφίβολα χρήσιμη, αλλά σαφώς ανεπαρκής. Οι πιστώσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή του προτεινόμενου σχεδίου θα πρέπει να αναζητηθούν στο πλαίσιο των υφισταμένων προγραμμάτων, γεγονός το οποίο θα απαιτήσει λεπτές διευθετήσεις και θα δημιουργήσει μια κατάσταση αντίστοιχη προς το φαινόμενο των «συγκοινωνούντων δοχείων» που θα είναι δύσκολο να ρυθμιστεί.

3.5.3

Τέλος, η επιτυχία του σχεδίου προϋποθέτει την ευρεία αποδοχή του από τα κράτη μέλη και από τους διαχειριστές υποδομής, αλλά τα κράτη μέλη συχνά δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους και ενδέχεται να έχουν άλλες προτεραιότητες στον σιδηροδρομικό τομέα και οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη διαχείριση της υποδομής, οι οποίες, ωστόσο, έχουν ωφεληθεί από το γεγονός ότι η δαπανηρή συντήρηση των δικτύων έχει διαχωριστεί από τη διαχείρισή τους, δεν βρίσκονται πάντοτε σε ανθηρή οικονομική κατάσταση.

3.6.1

Η δημιουργία διεθνών διαδρόμων με εμπορευματικό προσανατολισμό θα αποτελούσε, προφανώς, πρωταρχική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών, αλλά είναι γνωστό τοις πάσοι σε ποιο βαθμό οι εμπορευματικές μεταφορές έχουν έως τώρα θυσιαστεί προς όφελος της μεταφοράς επιβατών. Πρόκειται, συνεπώς, για ένα είδος πολιτιστικής επανάστασης που απαιτεί να γίνουν αποδεκτοί ορισμένοι αδιαφιλονίκητα δεσμευτικοί στόχοι από τα κράτη μέλη και να διατεθούν ίδιοι χρηματοδοτικοί πόροι, έχοντας πάντοτε κατά νου ότι για την κοινή γνώμη η παροχή προτεραιότητας στις επιβατικές αμαξοστοιχίες αποτελεί κεκτημένο που δεν μπορεί γενικώς να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το ζητούμενο συνίσταται επομένως περισσότερο στη βέλτιστη διαχείριση των δικτύων και στη δημιουργία δικτύων με εμπορευματικό προσανατολισμό, χωρίς ωστόσο να μειωθεί η ποιότητα και η χρονική ακρίβεια της μεταφοράς επιβατών. Κατά τη δημιουργία διακρατικών διαδρόμων πρέπει να ληφθούν υπόψη το πλάτος των γραμμών και το υπάρχον τροχαίο υλικό των σιδηροδρομικών εταιρειών των νέων και των παλαιών κρατών μελών της ΕΕ, η κυκλοφορία των αγαθών που προέρχονται από υποψήφιες προς ένταξη και τρίτες χώρες, και ο ρωσικός θύλακας του Καλίνινγκραντ.

3.6.2

Τα ζητήματα της πληροφόρησης και της διαφάνειας είναι βεβαίως σημαντικά, αλλά είναι σαφές ότι οι πελάτες βασίζουν τις επιλογές τους πρωτίστως στα κριτήρια της τιμής, της αξιοπιστίας, της ταχύτητας μεταφοράς, της δυνατότητας εύκολης πρόσβασης στις τερματικές εγκαταστάσεις και της φόρτωσης και εκφόρτωσης. Επομένως, η καθοριστική συνιστώσα έγκειται στην ποιότητα της υπηρεσίας και αυτή εξαρτάται αφενός από τους μηχανισμούς οργάνωσης της σιδηροδρομικής κίνησης και αφετέρου από την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων.

3.6.3

Όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, φαίνεται να τυγχάνει γενικής αποδοχής το γεγονός ότι αυτός ο τρόπος μεταφοράς προορίζεται ιδιαίτερα για ένα ορισμένο είδος εμπορευμάτων, κυρίως για τα εμπορεύματα βάρους άνω του ενός τόνου ή πολύ μεγάλης χωρητικότητας. Θεωρείται αναγκαίο να επιδιωχθεί η περαιτέρω διαφοροποίηση της πελατείας, ενδεχομένως με τη χρήση εμπορευματοκιβωτίων, η οποία θα καθιστούσε δυνατή τη διεύρυνση της αγοράς και τη μεγιστοποίηση της ανταγωνιστικότητας, σε μια συγκυρία χαρακτηριζόμενη από την άνοδο των τιμών των καυσίμων και την αυξανόμενη μέριμνα για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης.

3.6.4

Σχετικά με το ζήτημα των χρηματοδοτήσεων, η ανακοίνωση της Επιτροπής δημιουργεί μια εντύπωση αδυναμίας, στο μέτρο που δεν προβλέπεται καμία συγκεκριμένη χρηματοδότηση και που η προτεινόμενη λύση εδράζεται σε διευθετήσεις εντός των ορίων των υφισταμένων χρηματοδοτήσεων.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/45

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη νέα ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη λιμενική πολιτική, η οποία προτείνει κυρίως μέτρα «ήπιας νομοθεσίας». Επίσης, υποστηρίζει τη γενική επικέντρωση του ενδιαφέροντος στη δημιουργία ενός σταθερού επενδυτικού κλίματος, τη βιώσιμη ανάπτυξη των λιμένων, την επίτευξη ενός καλού κοινωνικού κλίματος σε αυτούς και τη συνεπή εφαρμογή των κανόνων της Συνθήκης.

1.2

Το ευρωπαϊκό λιμενικό σκηνικό αποκτά μεγαλύτερη ποικιλομορφία τόσο από την άποψη του αριθμού των λιμένων, όσο και του φάσματος των παρεχόμενων λειτουργιών και υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική θα πρέπει να στηρίζει αυτή τη διαδικασία που καθορίζεται από τις ανάγκες τις αγοράς, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι ευρωπαϊκοί λιμένες μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους.

1.3

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να αναπτύξει δίκτυο προσανατολισμένο στις σιδηροδρομικές μεταφορές και καλεί επειγόντως τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα, όχι εις βάρος της σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών, στην υλοποίηση μείζονος σημασίας διασυνοριακών προγραμμάτων για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών που συνδέονται με λιμένες.

1.4

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Επιτροπή να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την επίλυση των προβλημάτων ασάφειας που συνδέονται με την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον στην ανάπτυξη των λιμένων και συνιστά τη δημοσίευσή τους πριν το τέλος του 2008.

1.5

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να λάβει περισσότερα μέτρα για να εξασφαλίσει την απλούστευση των διοικητικών διατυπώσεων στους λιμένες. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να παρουσιάσει έναν Ευρωπαϊκό Χώρο Θαλάσσιων Μεταφορών Χωρίς Εμπόδια το 2008. Η Επιτροπή και, ιδιαιτέρως, τα κράτη μέλη πρέπει να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο σε ό,τι αφορά στον εκσυγχρονισμό των τελωνείων και να δώσουν στο θέμα αυτό υψηλότερη πολιτική προτεραιότητα.

1.6

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής ότι η δημιουργία μια συγκρίσιμης κατάστασης μεταξύ λιμένων μπορεί να προαχθεί με την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις και την διαφάνεια των λογαριασμών. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο οδηγός που περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση σχετικά με τη χρήση συμβάσεων παραχώρησης και τις τεχνικοναυτιλιακές υπηρεσίες θεωρείται γενικά χρήσιμος και σαφής. Τέλος, η Επιτροπή πρέπει να αναλάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες για να εξασφαλίσει τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των λιμένων της ΕΕ και των γειτονικών λιμένων που βρίσκονται σε τρίτες χώρες.

1.7

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την επιδίωξη της Επιτροπής να προάγει και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των πόλεων και των λιμένων αυτών. Ιδιαιτέρως, καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για τη διενέργεια μιας κατάλληλης μελέτης με θέμα τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο των λιμένων.

1.8

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την απόφαση της Επιτροπής να ενθαρρύνει τους κοινωνικούς εταίρους της Ευρώπης προκειμένου να συστήσουν επιτροπή για έναν ευρωπαϊκό, τομεακό κοινωνικό διάλογο στους λιμένες.

2.1

Την τελευταία δεκαετία, η ΕΟΚΕ συμμετείχε ενεργά στη συζήτηση για την ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική. Με δεδομένο τον ρόλο κλειδί που διαδραματίζουν οι θαλάσσιοι λιμένες για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, την ευημερία και τη συνοχή της ΕΕ, είναι σαφές ότι μια τέτοια κοινή πολιτική ενέχει μεγάλη πρόσθετη αξία.

2.2

Η ΕΟΚΕ εκπόνησε γνωμοδοτήσεις για την «Πράσινη Βίβλο σχετικά με τους θαλάσσιους λιμένες και τις ναυτιλιακές υποδομές» COM(1997) 678 (1) καθώς και για δύο νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς υπηρεσιών σε ευρωπαϊκούς θαλάσσιους λιμένες (2). Την 26η Απριλίου 2007, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε περαιτέρω γνωμοδότηση πρωτοβουλίας για μια κοινή ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική (3). Λαμβανομένου υπόψη του κλίματος αντιπαράθεσης που χαρακτήρισε τη συζήτηση της οδηγίας για τις λιμενικές υπηρεσίες, η παρούσα γνωμοδότηση επικεντρώνεται στα στοιχεία της ευρωπαϊκής πολιτικής για τους θαλάσσιους λιμένες, επί των οποίων οι ενδιαφερόμενοι φορείς του κλάδου θα μπορούσαν να συναινέσουν.

3.1

Στις 18 Οκτωβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωσή της σχετικά με μια ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική. Η ανακοίνωση αυτή είναι το αποτέλεσμα διαβουλεύσεων ετήσιας διάρκειας με τους ενδιαφερόμενους φορείς, οι οποίες συμπεριλάμβαναν δύο διασκέψεις και έξι θεματικές ημερίδες εργασίας. Η ανακοίνωση εμπίπτει στη στρατηγική της Επιτροπής για μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική και αποτελεί τμήμα του νέου προγράμματος εργασίας της για τις εμπορευματικές μεταφορές.

3.2

Ο στόχος της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για τους λιμένες είναι η προαγωγή των επιδόσεων του λιμενικού συστήματος της ΕΕ έτσι ώστε αυτό να είναι έτοιμο να καλύψει τις μελλοντικές ανάγκες της ΕΕ στο χώρο των μεταφορών. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι προκλήσεις αυτές συμπεριλαμβάνουν τη ζήτηση για διεθνείς μεταφορές, την τεχνολογική πρόοδο, το ζήτημα των εκπομπών και της κλιματικής αλλαγής, το διάλογο μεταξύ λιμένων, πόλεων και ενδιαφερομένων πλευρών, καθώς και, τέλος, την τήρηση των κανόνων που ισχύουν σχετικά με τη διαφάνεια, τον ανταγωνισμό αλλά και γενικότερα την κοινοτική νομοθεσία.

3.3

Οι προτάσεις πολιτικής που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση συνίστανται γενικά σε ένα μείγμα ερμηνείας κανόνων της Συνθήκης και ενός σχεδίου δράσης με περαιτέρω μέτρα που κατά το μεγαλύτερο μέρος έχουν τη μορφή μη υποχρεωτικών κανόνων.

3.4

Οι προτάσεις αυτές έχουν ως εξής:

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής, επειδή αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία που έχουν οι θαλάσσιοι λιμένες για το εσωτερικό και το εξωτερικό εμπόριο της Ευρώπης, αλλά και επειδή συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και της απασχόλησης.

4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν προτείνει παρεμβατικά μέτρα, αλλά επικεντρώνεται, στο πλαίσιο των κανόνων της Συνθήκης για την ΕΕ, στη διαμόρφωση σταθερού επενδυτικού κλίματος, στην αειφόρο ανάπτυξη των λιμένων και στη δημιουργία καλής κοινωνικής ατμόσφαιρας στους λιμένες.

4.3

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί επίσης με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή χρησιμοποιεί, αφενός, πράξεις μη υποχρεωτικού χαρακτήρα/ενδοτικού δικαίου ως εναλλακτική λύση αντί της νομοθεσίας και, αφετέρου, μια προσέγγιση κατά περίπτωση.

4.4

Η ΕΟΚΕ έχει, εντούτοις, να διατυπώσει αρκετές ειδικές παρατηρήσεις και συστάσεις για τα διάφορα κεφάλαια της ανακοίνωσης της Επιτροπής.

5.1.1

Η ΕΟΚΕ σημειώνει το συμπέρασμα της Επιτροπής ότι η κίνηση εμπορευματοκιβωτίων είναι σήμερα συγκεντρωμένη σε ολιγάριθμους λιμένες της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Πρέπει όμως να αναγνωριστεί ότι υπάρχει μια τάση προς τη συμμετοχή όλο και περισσότερων λιμένων στην ευρωπαϊκή αγορά εμπορευματοκιβωτίων αντί για τη διοχέτευση της κίνησης μέσω μερικών μόνο λιμένων. Οι λιμένες διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων που είχαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη το 2006 ήταν κυρίως μικροί και μεσαίοι λιμένες, διασκορπισμένοι σε διάφορες λιμενικές περιοχές της Ευρώπης. Έτσι, εντείνεται διαρκώς ο ανταγωνισμός μεταξύ λιμενικών περιοχών που απέχουν πολύ η μια από την άλλη (4). Η ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική μπορεί να υποστηρίξει την εξέλιξη αυτή μεριμνώντας ώστε οι ευρωπαϊκοί λιμένες να είναι σε θέση να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους κατά τρόπον βιώσιμο.

5.1.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει, πέραν του καταλόγου των προκλήσεων που προσδιορίζει η Επιτροπή, τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της ενοποίησης που χαρακτηρίζουν τον ευρωπαϊκό λιμενικό και ναυτιλιακό τομέα. Τα φαινόμενα αυτά είναι ιδιαίτερα εμφανή στην αγορά των μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων, αλλά εμφανίζονται και σε άλλες αγορές όπως τα οχηματαγωγά, οι μεταφορές γενικού φορτίου και οι μεταφορές φορτίων χύδην. Οι ευρωπαϊκοί θαλάσσιοι λιμένες συνεργάζονται με διεθνείς ναυτιλιακούς ομίλους, ενώ έχουν εμφανιστεί και μεγάλοι όμιλοι εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών, οι οποίοι παρέχουν σήμερα υπηρεσίες σε διάφορους ευρωπαϊκούς λιμένες. Η πρόκληση για τις λιμενικές αρχές είναι πώς να εξασφαλίσουν τη δέσμευση αυτών των παγκόσμιων φορέων και τη συμμόρφωσή τους με τους αναπτυξιακούς στόχους του λιμένα σύμφωνα με τις σχετικές πολιτικές της Ευρώπης.

5.2.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης για δυναμικότητα στους λιμένες πρέπει να είναι η βελτιστοποίηση της χρήσης των υφιστάμενων λιμενικών εγκαταστάσεων και διαδρομών πρόσβασης. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί, επίσης, ότι θα πρέπει να διενεργηθεί μια πλήρης κοινωνιακή ανάλυση κόστους-ωφελείας πριν προβλεφθεί η κατασκευή νέων υποδομών. Η ανάλυση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές, καθώς αυτές συνιστούν τους πυλώνες της στρατηγικής της Λισσαβόνας.

5.2.2

Όπως εξηγήθηκε ανωτέρω, οι διεργασίες της αγοράς οδηγούν ήδη προς μία πιο διαφοροποιημένη αντίληψη για τους λιμένες της Ευρώπης Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, αντίθετα, η αρχή «εκ των κάτω προς τα άνω», σύμφωνα με την οποία οι προτάσεις έργων θα υποδεικνύονται από τον φορέα διαχείρισης του λιμένα, από κοινού με τις περιφερειακές ή τις εθνικές αρχές εάν υπάρχει ανάγκη. Αυτό βεβαίως δεν αναιρεί το γεγονός ότι η ΕΕ θα εξακολουθήσει να τάσσει στόχους και να χαράσσει κατευθυντήριες γραμμές.

5.2.3

Η Επιτροπή μπορεί, ωστόσο, να επωφεληθεί από την ενδιάμεση επανεξέταση του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) το 2010, για να προσπαθήσει να εξαλείψει τα σημεία συμφόρησης στις συνδέσεις των λιμένων με την ενδοχώρα. Αυτό, εντούτοις, θα πρέπει να γίνει βάσει αντικειμενικών κριτηρίων.

5.2.4

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει επίσης την έκκλησή της στην Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης που απομένουν στην ενδοχώρα μέσω των γενικών της προγραμμάτων για την πολιτική μεταφορών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην εσωτερική ναυσιπλοΐα και τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Οι τελευταίες εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρό σημείο συμφόρησης που εμποδίζει τη βέλτιστη απόδοση των λιμένων και την ενσωμάτωσή τους στην αλυσίδα εφοδιαστικής. Σε σχέση με αυτό, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Επιτροπή να αναπτύξει δίκτυο προσανατολισμένο στις σιδηροδρομικές μεταφορές και καλεί επειγόντως τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα, όχι εις βάρος της σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών, στην υλοποίηση μείζονος σημασίας διασυνοριακών προγραμμάτων για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών που συνδέονται με λιμένες.

5.3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί όλως ιδιαιτέρως την πρωτοβουλία της Επιτροπής να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα έργα ανάπτυξης των λιμένων. Αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προόδου προς την άρση ορισμένων από τις ασάφειες της ισχύουσας ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπως των οδηγιών για τα άγρια πτηνά και τους οικοτόπους και της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα. Δεδομένης της επείγουσας σημασίας αυτού του θέματος, η ΕΟΚΕ συνιστά να δημοσιευθούν αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές πριν από το τέλος του 2008.

5.3.2

Η ΕΟΚΕ καλεί, επίσης, την Επιτροπή να εξετάσει πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του νομικού καθεστώτος των έργων ανάπτυξης των λιμένων και την απλούστευση της υφιστάμενης νομοθεσίας, όπως αναλύεται λεπτομερέστερα στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της (5).

5.3.3

Επισημαίνοντας σαφώς ότι τα μολυσμένα ιζήματα πρέπει να υπόκεινται σε κατάλληλη επεξεργασία, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επιπλέον ότι οι εκκρεμούσες νομοθετικές προτάσεις που αφορούν τη διαχείριση υδάτινων συστημάτων και ιζημάτων, όπως η οδηγία για τα απόβλητα και η «θυγατρική οδηγία» της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (6), πρέπει να αναγνωρίζουν ότι τα μη μολυσμένα ιζήματα δεν πρέπει να θεωρούνται απόβλητα και δεν χρειάζεται να υπόκεινται στην επεξεργασία των μολυσμένων ιζημάτων, διότι οι εργασίες βυθοκόρησης μη μολυσμένων ιζημάτων δεν εισάγουν ούτε προσθέτουν νέες ρυπογόνες ουσίες σε ένα υδάτινο σύστημα.

5.3.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προτάσεις της Επιτροπής που αφορούν τη διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων παραλαβής αποβλήτων πλοίων στους λιμένες και τη βελτίωση των ατμοσφαιρικών εκπομπών. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι τα οικονομικά κίνητρα μέσω των λιμενικών τελών είναι καλύτερο να αφήνονται στην ευχέρεια κάθε μεμονωμένου φορέα διαχείρισης λιμένα, καθώς τέτοια μέτρα θα επηρέαζαν την οικονομική δομή των λιμένων, η οποία ποικίλει σημαντικά στην Ευρώπη.

5.4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση υποβολής νομοθετικής πρότασης για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Θαλάσσιων Μεταφορών Χωρίς Εμπόδια το 2008 και αναφέρεται στα ειδικά σχόλια που έχει ήδη εκφράσει σε διάφορες προηγούμενες γνωμοδοτήσεις (7).

5.4.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει για άλλη μια φορά τη σύστασή της ότι η ΕΕ θα πρέπει να σημειώσει περαιτέρω πρόοδο στον εκσυγχρονισμό των τελωνείων και να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της για τα τελωνεία, την ασφάλεια στη θάλασσα, τη δημόσια υγεία και την περιβαλλοντική ποιότητα είναι δεόντως συντονισμένες και εναρμονισμένες και δεν μεταβιβάζουν αδικαιολόγητα κρατικές ευθύνες στους λιμένες.

5.4.3

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της δημιουργίας ενιαίων θυρίδων και της ανάπτυξης των πρωτοβουλιών «ηλεκτρονική ναυτιλία» (e-maritime), «ηλεκτρονικά φορτία» (e-Freight) και «ηλεκτρονικά τελωνεία» (e-Customs). Ταυτόχρονα, πιστεύει ότι οι λύσεις που βασίζονται στις ΤΠΕ θα πρέπει να είναι οικονομικά αποδοτικές και για τους μικρότερους και τους μεσαίους λιμένες.

5.4.4

Τέλος, όσον αφορά τη βελτίωση της απόδοσης, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής να αναπτυχθεί, έως το τέλος του 2009, μια σειρά γενικών ευρωπαϊκών δεικτών, υπό την προϋπόθεση ότι οι δείκτες αυτοί θα σέβονται τα στοιχεία που είναι ευαίσθητα από εμπορικής σκοπιάς. Οι εν λόγω δείκτες, με βάση τους δείκτες που υφίστανται για τις αεροπορικές, ακτοπλοϊκές και συνδυασμένες σιδηροδρομικές μεταφορές, θα αναπτυχθούν αναλόγως για τα στοιχεία που αφορούν τους λιμένες, όπως η απόδοση των λιμενικών εγκαταστάσεων, η συνεργασία μεταξύ λιμένων και η συγκέντρωση και συνεκμετάλλευση των δραστηριοτήτων της ενδοχώρας.

5.5.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής όσον αφορά τον ρόλο των λιμενικών αρχών και την ποικιλομορφία των συστημάτων διαχείρισης των λιμένων στην Ευρώπη. Προσυπογράφει ιδίως την αναγνώριση ότι τα σημαντικά καθήκοντα των λιμενικών αρχών εκπληρώνονται καλύτερα εάν οι αρχές αυτές διαθέτουν επαρκή βαθμό αυτονομίας και, ειδικότερα, πλήρη χρηματοοικονομική αυτονομία.

5.5.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί, επίσης, την εξαγγελία της Επιτροπής ότι θα εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις το 2008. Ως προς το θέμα αυτό, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στις βασικές αρχές, που είχε αναλύσει στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της 26ης Απριλίου 2007, όσον αφορά τη χρήση δημόσιας χρηματοδότησης στους λιμένες.

5.5.3

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επίσης με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή υιοθέτησε τη σύστασή της να επεκταθούν οι διατάξεις της οδηγίας 2006/111/ΕΚ σχετικά με τη διαφάνεια σε όλους τους εμπορικούς λιμένες, ανεξαρτήτως του ετήσιου κύκλου εργασιών τους.

5.5.4

Στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της, η ΕΟΚΕ ζητούσε καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση των διαδικασιών επιλογής, όπως οι δημόσιοι διαγωνισμοί ή άλλα αποδεκτά μέσα, τους όρους για τις συμβάσεις παραχώρησης, τις συμφωνίες μίσθωσης γης κλπ., όπως και σχετικά με το νομικό καθεστώς εκείνων των λιμενικών υπηρεσιών που αποτελούν δημόσια υπηρεσία, π.χ. επειδή εξυπηρετούν τη γενική ασφάλεια των λιμένων.

5.5.5

Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε σε αυτό το αίτημα, παρέχοντας στην ανακοίνωσή της για τη λιμενική πολιτική καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση των συμβάσεων παραχώρησης και τις τεχνικές ναυτικές υπηρεσίες. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ερμηνεία που δίνει η Επιτροπή στους κανόνες της Συνθήκης και στη νομολογία είναι γενικότερα χρήσιμη και σαφής. Η ΕΟΚΕ τονίζει ωστόσο ότι κοινό χαρακτηριστικό των τεχνικών ναυτικών υπηρεσιών είναι η σχέση τους με την ασφάλεια πλοήγησης, βάσει του οποίου θα πρέπει να ενταχθούν στην κατηγορία των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος.

5.5.6

Μια έξυπνη πολιτική συμβάσεων παραχώρησης θα πρέπει να διασφαλίζει τον ανταγωνισμό στο εσωτερικό των λιμένων, όπως και τις βέλτιστες επιδόσεις και τη δέσμευση των φορέων διαχείρισης των τερματικών σταθμών. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να επανεξετάζει τακτικά την καθοδήγηση που έχει παράσχει σχετικά με τις παραχωρήσεις, ώστε να διασφαλίζει ότι ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στους ανωτέρω στόχους και ότι περιέχει αρκετά κοινά στοιχεία ώστε να εγγυάται ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των λιμενικών αρχών. Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένης της τρέχουσας διεργασίας ενοποίησης της αγοράς διακίνησης φορτίου που περιγράφηκε ανωτέρω.

5.5.7

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να βοηθήσει στη διάδοση των ορθών πρακτικών όσον αφορά τη διαφάνεια των λιμενικών τελών. Πιστεύει δε ακράδαντα ότι τα λιμενικά τέλη θα πρέπει να καθορίζονται στο τοπικό επίπεδο του κάθε λιμένα, ώστε να εξυπηρετούν όσο το δυνατόν καλύτερα τις απαιτήσεις των χρηστών και το γενικό συμφέρον του λιμένα.

5.5.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή ακολούθησε τη σύστασή της να δώσει προσοχή στις περιπτώσεις αθέμιτου ανταγωνισμού από γειτονικούς λιμένες τρίτων χωρών. Μέσω των πολιτικών της για την προσχώρηση και τις εξωτερικές σχέσεις, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να εντείνει τη δράση της για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων που έχουν πολιτική υποκίνηση, όπως το εμπάργκο της Τουρκίας στα πλοία με κυπριακή σημαία και τα πλοία που προέρχονται από κυπριακούς λιμένες, τα ελληνοτουρκικά προβλήματα στο Αιγαίο και τα προβλήματα διέλευσης των συνόρων Ρωσίας-βαλτικών χωρών.

5.6.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον στόχο της Επιτροπής να προωθήσει και να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ των πόλεων και των λιμανιών τους. Η ενσωμάτωση των λιμένων στις πόλεις και στη ζωή των πόλεων, σε συνδυασμό με την αύξηση της συνειδητοποίησης, του ενδιαφέροντος ή ακόμη και της υπερηφάνειας των πολιτών για τις λιμενικές δραστηριότητες, έχουν ζωτική σημασία για τη βιώσιμη ανάπτυξη των λιμένων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ιδιαίτερα συνέργειες με τους τομείς του τουρισμού, της αναψυχής, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτισμού γενικά.

5.6.2

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης με έμφαση ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για την άμεση και την έμμεση απασχόληση αλλά και την πρόσθετη αξία που παράγεται από τους ευρωπαϊκούς λιμένες. Για παράδειγμα, έχει την εντύπωση ότι τα στοιχεία για την απασχόληση που χρησιμοποιούνται στην ανακοίνωση υποτιμούν σε μεγάλο βαθμό την τρέχουσα κατάσταση. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να διοργανώσει μια σωστή μελέτη του χώρου αυτού.

5.6.3

Τέλος, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να προβεί σε εκτίμηση των επιπτώσεων των μέτρων ασφαλείας στην προσβασιμότητα των λιμένων και να δώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον δυνατό τρόπο συμβιβασμού αυτών των δύο.

5.7.1

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη προαγωγής ικανοποιητικών όρων και ασφαλών συνθηκών και περιβάλλοντος απασχόλησης, καθώς και εποικοδομητικών εργασιακών σχέσεων στους λιμένες. Παρατηρεί με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή αποδίδει σημαντική προσοχή σε αυτό το θέμα στην ανακοίνωσή της για τη λιμενική πολιτική.

5.7.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την άποψή της ότι η αποτελεσματική λειτουργία των λιμένων εξαρτάται από μια συνιστώσα αξιοπιστίας και ασφάλειας, η οποία, παρά την τεχνολογική πρόοδο, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό εξηγεί την ανάγκη ειδικευμένου και καλά καταρτισμένου εργατικού δυναμικού στους λιμένες, τόσο στην ξηρά όσο και στα σκάφη. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία και στη διατήρηση αυτών των συνθηκών, ενώ στο ευρωπαϊκό επίπεδο η Επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίξει τη συμβολή τους διευκολύνοντας τον κοινωνικό διάλογο.

5.7.3

Η ΕΟΚΕ χαίρει, συνεπώς, για την απόφαση της Επιτροπής να ενθαρρύνει τους κοινωνικούς εταίρους της Ευρώπης προκειμένου να συστήσουν μια ευρωπαϊκή επιτροπή κοινωνικού διαλόγου στον λιμενικό τομέα, κατά την έννοια της απόφασης 98/500/ΕΚ της Επιτροπής.

5.7.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να δημιουργήσει ένα αμοιβαία αναγνωρίσιμο πλαίσιο για την κατάρτιση των λιμενεργατών, αλλά προτείνει να γίνει πρώτα σύγκριση των διάφορων υφιστάμενων συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης αυτού του κλάδου. Αυτό θα ήταν χρήσιμο να γίνει στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου.

5.7.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι απαιτείται αφενός στενή παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στους λιμένες, ανεξαρτήτως αν ανήκουν στην Κοινότητα ή έχουν θεσπισθεί από τον ΔΟΕ, και αφετέρου βελτίωση των στατιστικών για τα ατυχήματα. Μολαταύτα, η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα στα πλαίσια των κατάλληλων φόρουμ για την περαιτέρω βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας.

3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/49

1.1

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι οι αυτοαπασχολούμενοι οδηγοί πρέπει όλοι να υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2002/15/ΕΚ όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 της οδηγίας αυτής (από τις 23 Μαρτίου 2009).

1.2

Η υπαγωγή αυτή προϋποθέτει την ορθή μεταφορά της οδηγίας από τα κράτη μέλη και ειδικότερα τον ορισμό του αυτοαπασχολούμενου οδηγού.

1.3

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η υπαγωγή αυτή είναι αναγκαία για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, για την επίτευξη ισότιμων όρων ανταγωνισμού και για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των αυτοαπασχολούμενων και μετακινούμενων εργαζομένων — ειδικότερα δε της φυσικής και πνευματικής τους υγείας. Εννοείται ότι τα γενικά διοικητικά καθήκοντα που προσδιορίζονται στην οδηγία (άρθρο 3, α-2) δεν περιλαμβάνονται στον ορισμό του χρόνου εργασίας.

1.4

Για την ΕΟΚΕ, η εσωτερική αγορά των οδικών μεταφορών προϋποθέτει τη θέσπιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού, πράγμα που θα επιτευχθεί με την αποτελεσματική και πραγματική εφαρμογή των κοινωνικών διατάξεων που αφορούν τον κλάδο. Με την εισαγωγή διάκρισης όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας για τον χρόνο εργασίας των αυτοαπασχολούμενων και των μετακινούμενων εργαζόμενων, ενισχύεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να δεχτεί τη δυνατότητα υπαγωγής μόνον των «ψευδοαυτοαπασχολούμενων» οδηγών στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

1.5

Για την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων δυσκολιών κατά την εφαρμογή της υπαγωγής αυτής, η ΕΟΚΕ προτείνει τη συνυπευθυνότητα των διαφόρων φορέων στην αλυσίδα μεταφοράς όπως γίνεται με τον κανονισμό για τον χρόνο οδήγησης και τις περιόδους ανάπαυσης.

1.6

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η ενίσχυση της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των διαφόρων εθνικών διοικήσεων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας.

1.7

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η υπαγωγή των αυτοαπασχολούμενων οδηγών στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας πρέπει να γίνει χωρίς να τους δημιουργήσει πρόσθετο και ανώφελο διοικητικό φόρτο.