27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/1

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν είναι σωστό να εφαρμοστεί αυτόματη αναπροσαρμογή ανάλογα με τον πληθωρισμό που έχει καταγραφεί στην ΕΕ από το 1992 στην ΕΕ των 12, δεδομένου ότι εν τω μεταξύ έχουν ενταχθεί στην Ένωση 3 επιπλέον κράτη το 1995, άλλα 10 κράτη την 1η Μαΐου 2004 και ακόμη δύο την 1η Ιανουαρίου 2007.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι για να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη εναρμόνιση στο πλαίσιο της ΕΕ των 27 θα πρέπει, επίσης, να προβλεφθεί η υιοθέτηση ενός μέγιστου φορολογικού συντελεστή που αποτελεί όντως το ασφαλές μέτρο το οποίο επιτρέπει την αποτελεσματική αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και της απάτης και την προσέγγιση των επιπέδων φορολόγησης, και ευνοεί την πραγματική ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς. Η προάσπιση των συμφερόντων των καταναλωτών, που δεν πρέπει να θεωρούνται λαθρέμποροι εάν αγοράζουν αλκοολούχα προϊόντα εκεί όπου κοστίζουν φθηνότερα, υλοποιείται με μια προοδευτική εναρμόνιση.

1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να απαγορευτεί ρητά στα κράτη μέλη να προσθέσουν άλλες μορφές φορολόγησης της κατανάλωσης στο κανονικό καθεστώς των ειδικών φόρων κατανάλωσης και του ΦΠΑ, ακόμη και εάν ονομάζουν του φόρους αυτούς με το πρωτότυπο όνομα «κοινοτικός φόρος», όπως όρισε το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1).

1.4

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι στην πρόταση δεν υφίστανται οι προϋποθέσεις συνοχής για να αιτιολογηθεί ως νομική βάση το άρθρο 39 της Συνθήκης, σύμφωνα με το οποίο το Συμβούλιο μπορεί να υιοθετήσει ομόφωνα διατάξεις που αφορούν την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών σε φορολογικά θέματα. Πράγματι, η πρόταση αφήνοντας ελευθέρα τα κράτη μέλη να καθορίζουν τους συντελεστές τους με βάση ένα ελάχιστο όριο κάθε άλλο παρά συμβάλει στην εναρμόνιση.

1.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί εσφαλμένη την ελαχιστοποίηση της σημασίας της πρότασης από την Επιτροπή η οποία με τον τρόπο αυτό δικαιολογεί την απουσία αξιολόγησης των επιπτώσεων και διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέλη. Κατά την ακρόαση που πραγματοποίησε η ΕΟΚΕ, όλοι οι συμμετέχοντες όχι μόνο εξέφρασαν την αντίθεσή τους προς την πρόταση της Επιτροπής, αλλά ζήτησαν και από την Επιτροπή να προβεί στο μέλλον σε προσεκτική μελέτη των επιπτώσεων.

1.6

Η ΕΟΚΕ εύχεται να αποσυρθεί η πρόταση και απαιτεί στην επόμενη φάση η Επιτροπή να ενημερώσει τις αναφορές στους κωδικούς της συνδυασμένης ονοματολογίας που αναφέρονται στην οδηγία 92/83 και να επανεξετάσει τις μεθόδους ταξινόμησης.

2.1

Η Πρόταση οδηγίας του σχετικά με την τροποποίηση της οδηγίας 92/84/ΕΟΚ για την προσέγγιση των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα αλκοολούχα ποτά και την αλκοόλη καθορίζει τους ελάχιστους φορολογικούς συντελεστές για την αλκοόλη και για τις διάφορες κατηγορίες αλκοολούχων ποτών. Σύμφωνα με το άρθρο 8 της οδηγίας, η Επιτροπή οφείλει να πραγματοποιεί τακτικές εξετάσεις, να υποβάλλει εκθέσεις και, ενδεχομένως, προτάσεις.

2.2

Η συζήτηση που διενεργήθηκε μετά την έκθεση που υπέβαλε η Επιτροπή στις 26 Μαΐου 2004, στην οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι απαιτείται μεγαλύτερη σύγκλιση των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα διάφορα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, ιδίως όσον αφορά τους κινδύνους στρέβλωσης του ανταγωνισμού και απάτης, συνέβαλε στην πρόσκληση του Συμβουλίου προς την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για την προσαρμογή των ελάχιστων συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης προκειμένου να αποφευχθεί μείωση της πραγματικής αξίας των ελάχιστων κοινοτικών συντελεστών, προβλέποντας μεταβατικές περιόδους και παρεκκλίσεις στα κράτη μέλη τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσχέρειες στην αύξηση των συντελεστών τους. Το Συμβούλιο προσέθεσε, εξάλλου ότι «η Επιτροπή οφείλει, επίσης, να λάβει δεόντως υπόψη τη γενική πολιτική ευαισθησία του συγκεκριμένου αυτού θέματος».

2.3

Ωστόσο, η Επιτροπή προτείνει να τροποποιηθεί η οδηγία για:

2.4

Πρωταρχικός στόχος της αναπροσαρμογής των ελάχιστων συντελεστών, σύμφωνα με την αίτηση του Συμβουλίου, είναι να αποκατασταθεί η πραγματική αξία τους του 1992, δηλαδή, σύμφωνα με την Επιτροπή, να διατηρηθεί το επίπεδο συντελεστών «ως προϋπόθεση για τη διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς χωρίς φορολογικά σύνορα».

3.1

Η ΕΟΚΕ, λόγω της μη διενέργειας αξιολόγησης των επιπτώσεων, έκρινε σκόπιμο να ζητήσει απευθείας τη γνώμη των ενώσεων των παραγωγών, των καταναλωτών, και των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Κατά την ακρόαση, όλοι οι συμμετέχοντες εξέφρασαν ομόφωνα τις επιφυλάξεις τους για την πρόταση οδηγίας. Ορισμένες οργανώσεις επεσήμαναν, επίσης, ότι με την πρόταση αυτή θα αυξηθεί η διαφορά μεταχείρισης των διαφόρων αλκοολούχων ποτών, με εμφανές μειονέκτημα για τα αλκοολούχα ποτά που υπάγονται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης. Εξάλλου, οι παραγωγοί των αφορολόγητων ποτών ζητούν να μην τροποποιηθεί η υφιστάμενη φορολογική βάση, που καθορίζεται εξάλλου στις συμφωνίες για την κοινή γεωργική πολιτική.

3.2

Οι συμμετέχοντες στην ακρόαση (2) συμφώνησαν, επίσης, ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κοινωνικοϋγειονομικές πτυχές, αλλά να μην αποτελούν το σημείο αναφοράς για τη φορολογία, ενώ παράλληλα — και η ΕΟΚΕ συμφωνεί εν προκειμένω — να διενεργηθεί μια εκστρατεία «υπεύθυνης κατανάλωσης», ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι κατάχρησης. Υποστηρίχθηκε, επίσης, ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία είναι η πρώτη στον κόσμο στον τομέα αυτό, συμβάλλοντας σημαντικά στο ευρωπαϊκό ΑΕγχΠ αλλά και στην άμεση ή έμμεση απασχόληση.

3.3

Προφανώς, η πρόταση οδηγίας φαίνεται ως παρέμβαση ρουτίνας, απλής προσαρμογής των αριθμητικών αξιών στον πληθωρισμό που έχει καταγραφεί από 1993 έως σήμερα. Ωστόσο η πρόταση αφορά ένα θέμα εξαιρετικά περίπλοκο και λεπτό που δείχνει πώς οι πολιτικές και τα εθνικά συμφέροντα κάθε άλλο παρά πρόθυμα είναι να υποχωρήσουν έναντι μιας πορείας προς την κοινοτική φορολογική εναρμόνιση. Η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη γνώμη της υπέρ μιας διαδικασίας φορολογικής εναρμόνισης, απαραίτητου μέσου ώστε να εκτιμήσουν οι καταναλωτές τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς.

3.4

Οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου ECOFIN της 7ης και 28ης Νοεμβρίου 2006, που είχαν ως θέμα και την εξέταση της πρότασης αυτής, συνέβαλαν στην επανέναρξη ατέρμονων συζητήσεων μεταξύ των κρατών μελών, παρουσιάζοντας ουσιαστικά την ίδια εικόνα με το 1992 όταν εγκρίθηκε η οδηγία, που κατάφερε να καθορίσει αποκλειστικά τους ελάχιστους συντελεστές, χωρίς καμιά δυνατότητα προσδιορισμού μιας κοινής πορείας για την εναρμόνιση και την προσέγγιση των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης.

3.5

Εάν εξεταστούν προσεκτικά οι συντελεστές των επιμέρους κρατών μελών, οι διαφορές είναι πραγματικά μακροσκοπικές. Στην έκθεση της 26ης Μαΐου 2004 αναφέρονταν τα μέτρα που εφαρμόζονται για τις διάφορες τυπολογίες από τα 25 κράτη μέλη και από τα τότε υποψήφια κράτη που από την 1η Ιανουαρίου 2007 είναι μέλη της Ένωσης, δηλαδή η Ρουμανία και η Βουλγαρία (3). Μεταξύ των ελάχιστων και των μέγιστων συντελεστών οι διαφορές φθάνουν το 1 100 %!

3.6

Για παράδειγμα, για το κρασί από 0 σε 273 € ανά εκατόλιτρο· για τον αφρώδη οίνο από 0 σε 546 € ανά εκατόλιτρο· για την μπίρα από 0,748 ανά βαθμό Plato (4) ίσο με 1,87 — έως 19,87 € ανά εκατόλιτρο/βαθμό αλκοόλης, για τα ενδιάμεσα προϊόντα ήρεμα και αφρώδη από 45 σε 497 € ανά εκατόλιτρο, για την καθαρή αλκοόλη από 550 σε 5 519 € ανά εκατόλιτρο, δηλαδή για τα αλκοολούχα ποτά των 40° σημαίνει αύξηση από 220 σε 2 210 € ανά εκατόλιτρο.

3.7

Η προσαρμογή της αξίας των ελάχιστων συντελεστών που προτείνει η Επιτροπή θα μειώσει τη διαφορά μεταξύ των συντελεστών που εφαρμόζονται στις διάφορες χώρες από 1 100 % σε ένα μέτρο που κυμαίνεται μεταξύ του 800 και 1 000 %. Συνεπώς, φαίνεται πραγματικά τολμηρή η διατύπωση της Επιτροπής ότι το μέτρο αυτό θα διασφαλίσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς! Για να υπάρξει αποδοτικό αποτέλεσμα, η ΕΟΚΕ προτείνει δίπλα στον ελάχιστο συντελεστή τη θέσπιση ενός μέγιστου συντελεστή, το μόνο μέτρο που μπορεί να καταπολεμήσει το λαθρεμπόριο και την απάτη.

3.8

Το ίδιο αναποτελεσματικός φαίνεται και ο ισχυρισμός ότι η προσαρμογή της αξίας των ελάχιστων συντελεστών ανάλογα με τον πληθωρισμό δεν συνεπάγεται αύξηση της πραγματικής αξίας. Η Επιτροπή θα έπρεπε, προς συμπλήρωση της ενημέρωσης, να παρουσιάσει δυναμικά την πορεία των ειδικών φόρων κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη, από το έτος υποβολής της πρότασης εναρμόνισης, δηλαδή από τη Λευκή Βίβλο του 1985. Αντίθετα, το αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε ήταν να καθοριστεί, εκτός εξαιρέσεων, στη λήξη του καθεστώτος παρέκκλισης ορισμένων χωρών, η αύξηση της πραγματικής αξίας των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ αποδοκιμάζει όλες τις εθνικές πρακτικές που προσθέτουν στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης άλλες μορφές φορολογίας, έστω και με την ονομασία «κοινοτικός φόρος».

3.9

Η εξέλιξη αυτή έχει επιβεβαιωθεί από μελέτη που εκπόνησε η ίδια η Επιτροπή (5), στη οποία καταδεικνύεται ότι εκτός τριών κρατών μελών, όλα τα άλλα αυξάνουν την αξία των ειδικών φόρων κατανάλωσης κάθε χρόνο ή κάθε λίγα χρόνια.

3.10

Στην ίδια μελέτη, όπου λαμβανόταν υπόψη η ελαστικότητα της ζήτησης σε σχέση με τις τιμές, και αποδεικνυόταν ότι, σε περίπτωση ευθυγράμμισης των ελάχιστων συντελεστών με τον πληθωρισμό:

3.11

Θα ήταν ενδιαφέρον να πραγματοποιηθεί σύγκριση των συνεπειών της διαφοροποίησης των ελάχιστων συντελεστών βάσει της νέας ευρωπαϊκής διάστασης των 27 σε σχέση με τη μελέτη που περιοριζόταν στην ΕΕ των 15.

3.12

Η ΕΟΚΕ διερωτάται εάν για ένα θέμα που θεωρείται ιδιαίτερα λεπτό, η Επιτροπή οφείλει να συνεχίσει να διαδραματίζει το ρόλο του συμβολαιογράφου ή, αντιθέτως, σε διάλογο με τα κράτη μέλη να πρέπει παρουσιάσει προτάσεις που να μπορούν πραγματικά να αμβλύνουν τις έντονες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που οφείλονται στη διατήρηση ενός τόσο διαφοροποιημένου φορολογικού καθεστώτος.

3.13

Ένα άλλο στοιχείο που δεν έλαβε υπόψη η Επιτροπή στην πρόταση τροποποίηση της οδηγίας, είναι το γεγονός ότι το 1992, στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα των 12, η διαφορά του εγχώριου κατά κεφαλήν εισοδήματος δεν ήταν τόσο μεγάλη ώστε να καταστήσει πραγματικά επαχθείς τους επιμέρους συντελεστές. Στην Ευρώπη όμως των 27, όπου τα επίπεδα μισθών και συντάξεων είναι τόσο διαφορετικά, η εφαρμογή του ίδιου μέτρου φορολόγησης των παλαιών και των νέων κρατών μελών είναι άδικη και πλήττει αποκλειστικά τα χαμηλότερα εισοδήματα. Για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους οι μισθοί και οι συντάξεις των οποίων δεν υπερβαίνουν τα 100-150 € μηνιαίως, οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί την αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στην αλκοόλη από 50 % σε 400 %, μια περαιτέρω αύξηση κατά 31 % θα έχει εμφανώς αρνητικές συνέπειες στην κατανάλωση αυτών των οικογενειών. Λόγω δε της άφιξης των νέων 12 χωρών εν τω μεταξύ, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν είναι ορθή η εφαρμογή της αυτόματης αναπροσαρμογής ανάλογα με τον πληθωρισμό που έχει καταγραφεί στην ΕΕ των 15 από το 1992.

3.14

Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ο προτεινόμενος αυτοματισμός αντιφάσκει με όλες τις αντιπληθωριστικές πολιτικές που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη τα οποία από καιρό έχουν καταργήσει, όπου υπήρχαν, τους μηχανισμούς αυτόματης αναπροσαρμογής ανάλογα με τον πληθωρισμό, στους μισθούς και στις συντάξεις. Η Επιτροπή δεν εξηγεί καλά γιατί πρέπει να διατηρηθεί εν ζωή ο μηχανισμός αυτός μόνο για τους φόρους και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης!

3.15

Η ΕΟΚΕ θεωρεί, αντιθέτως, ότι το ισχύον καθεστώς είναι εντελώς ακατάλληλο και την αναπροσαρμογή ανάλογα με τον πληθωρισμό (της ΕΕ των 12, των 25 ή των 27;) ένα μέτρο που πλήττει ανώφελα, ειδικότερα τα χαμηλότερα εισοδήματα, όπως είναι και όλοι οι έμμεσοι φόροι που δεν υπολογίζονται με βάση το πραγματικό εισόδημα του φορολογούμενου.

3.16

Όπως ο οίνος για ορισμένα κράτη μέλη, η κατανάλωση άλλων αλκοολούχων ποτών, πάντα σε λογικά πλαίσια, αποτελεί τμήμα του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών. Το πρόβλημα, ωστόσο, θα πρέπει να εξεταστεί σφαιρικά παρά τις διαφορετικές επιμέρους πτυχές του.

3.17

Η ΕΟΚΕ σέβεται τις επιλογές των χωρών που έχουν υιοθετήσει μια αυστηρή φορολογική πολιτική για τα αλκοολούχα ποτά και τον καπνό, που ασφαλώς οφείλεται σε φαινόμενα κατάχρησης ιδιαίτερα στις νέες γενιές. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν δηλώσει ότι στις φορολογικές τους πολιτικές πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η δημόσια υγεία, αλλά αυτές οι ελεύθερες αποφάσεις δεν μπορούν να επηρεάσουν τις επιλογές και τα κίνητρα των άλλων κρατών μελών.

3.18

Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφράσει τις απόψεις της σε γνωμοδότησή (7) της στην οποία υπογραμμιζόταν ότι: «Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η κατάχρηση είναι η παιδεία, η ενημέρωση και τα προγράμματα κατάρτισης πρωταρχικός στόχος των οποίων είναι τα άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοολούχων ποτών».

3.19

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν υφίστανται οι όροι των διατάξεων του άρθρου 93 της συνθήκης που επιτρέπει στο Συμβούλιο να αποφασίζει ομόφωνα για τις διατάξεις που αφορούν την εναρμόνιση του φορολογικού καθεστώτος για την καθιέρωση ή τη βελτίωση της εσωτερικής αγοράς εντός των προθεσμιών που προβλέπονται στο άρθρο 14. Η αύξηση των ελάχιστων ειδικών φόρων κατανάλωσης, όντως δεν ευνοεί την εναρμόνιση, αλλά μόνο τις ελάχιστες βάσεις που κάθε κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει να αυξήσει χωρίς όρια. Από την θέσπιση της οδηγίας 92/84 ΕΟΚ έως σήμερα, οι πραγματικοί ελάχιστοι συντελεστές διαφοροποιήθηκαν μεταγενέστερα και τούτο είναι η απόδειξη ότι με την οδηγία αυτή δεν κατέστη δυνατή η εναρμόνιση.

4.1

Μία από τις αρνητικές πλευρές που προκάλεσαν τα υψηλά επίπεδα διαφορετικής φορολόγησης, πέρα από την παρεμπόδιση της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, είναι η έντονη τάση μερικής διαφυγής των ειδικών φόρων κατανάλωσης, όταν πληρώνονται σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο της τελικής κατανάλωσης, ή ολικής φοροδιαφυγής κατά την εισαγωγή προϊόντων από τρίτες χώρες ή κατά την εκτροπή αγαθών που διακινούνται με αναστολή φόρου.

4.2

Η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου δημιούργησε έναν επιπλέον δυνητικό χώρο φορολογικής απάτης, λόγω της αδυναμίας ελέγχου των πωλήσεων εξ αποστάσεως και της απουσίας συντονισμένης πολιτικής καταπολέμησης της απάτης σε ό,τι αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης της αλκοόλης, δεδομένου ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν θεωρούν πρόβλημα την εν λόγω απάτη και ότι το φαινόμενο αφορά αποκλειστικά περιοχές με υψηλότερη φορολογία.

4.3

Με τη διεύρυνση, τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης επεκτάθηκαν σε χώρες όπου τα επίπεδα φορολόγησης είναι πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ και έχει σημειωθεί εκθετική αύξηση του δυναμικού της απάτης. Σε ορισμένα από αυτά τα κράτη η διαφθορά είναι πολύ υψηλή και αφορά ακόμη και τις τελωνειακές αρχές. Τα μέτρα αντιμετώπισης του λαθρεμπορίου θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω και εάν η αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης γίνει αποδεκτή όπως προτείνεται, τα περιθώρια κέρδους για τους λαθρεμπόρους σε διεθνές επίπεδο θα είναι ακόμη σημαντικότερα.

4.4

Από το 1992 η Ένωση έχει θέσει το πρόβλημα αντιμετώπισης της απάτης για τα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης, με τη θέσπιση της οδηγίας του Συμβουλίου της 25ης Φεβρουαρίου 1992 σχετικά με το γενικό καθεστώς την κατοχή, την κυκλοφορία, και τους ελέγχους των προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Στη συνέχεια, λόγω των ισχνών αποτελεσμάτων η οδηγία αυτή τροποποιήθηκε το 2004 με την οδηγία 2004/106/ΕΚ του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2004, για την τροποποίηση και της οδηγίας 77/799/EOK όσον αφορά την αμοιβαία συνδρομή των αρμοδίων αρχών των κρατών μελών στον τομέα των άμεσων φόρων, ορισμένων ειδικών φόρων κατανάλωσης και των φόρων επί των ασφαλίστρων.

4.5

Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ σε σχετική γνωμοδότησή (8) της υποστήριζε ότι για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της απάτης: «χρειάζεται να εκσυγχρονισθεί, να ενισχυθεί, να απλοποιηθεί και να καταστεί αποτελεσματικότερο το μέσο της διοικητικής συνεργασίας και των ανταλλαγών πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης».

4.6

Στην ίδια γνωμοδότηση επισημαινόταν το γεγονός ότι «Για μια ακόμη φορά τα οφέλη που θα έπρεπε να προκύψουν από την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και επί του προκειμένου από τις διαδικασίες εντοπισμού και καταπολέμησης της απάτης και της φοροδιαφυγής, περιορίζονται από την προστασία των εθνικών συμφερόντων». Και επίσης ότι: «Είναι αναμφισβήτητο πράγματι ότι πολλές πρακτικές απάτης συνδέονται άμεσα με τις σημαντικές διαφορές που υφίστανται μεταξύ των συντελεστών των ειδικών φόρων κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα διάφορα κράτη μέλη».

«Η ΕΟΚΕ επωφελείται της ευκαιρίας για να καταγγείλει ακόμη μία φορά τους περιορισμούς σχετικά με την ισχύ της αρχής της ομοφωνίας που διέπει σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των κοινοτικών αποφάσεων για θέματα κοινοτικής φορολογικής νομοθεσίας, και επαναλαμβάνει ότι είναι ανάγκη να αντικατασταθεί από την αρχή της πλειοψηφίας, έστω και ειδικής όταν πρόκειται για επιβολή φορολογίας που επηρεάζει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ή προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού».

4.7

Η ΕΟΚΕ έχει διατυπώσει επανειλημμένα τις ακόλουθες θεμελιώδεις έννοιες:

4.8

Στη Σουηδία, για παράδειγμα, μόνο στον τομέα της μπίρας εισήχθησαν το 2004 από ταξιδιώτες ή λαθρεμπόρους περίπου 164 εκατομμύρια λίτρα, που ισοδυναμούν με τις πωλήσεις του κρατικού μονοπωλίου (Systembolaget) το οποίο πούλησε 173 εκατομμύρια λίτρα, χάνοντας σχεδόν 190 εκατομμύρια ευρώ από ειδικούς φόρους κατανάλωσης και από ΦΠΑ. Οι αγορές αυτές έχουν αυξηθεί κατά 40 % από το 2002, λόγω της άρσης του ειδικού καθεστώτος περιορισμών κατά την αγορά από το εξωτερικό. Υπολογίζεται ότι το λαθρεμπόριο έχει διπλασιαστεί κατά δύο τελευταία χρόνια. Η Δανία υπολογίζει σε 95 εκατομμύρια λίτρα την εισαγωγή μπίρας από τη Γερμανία και με την προσθήκη σχεδόν 10 % εμπορευμάτων από λαθρεμπόριο υπολογίζεται ότι το 30 % της μπίρας που καταναλώνεται στη Δανία δεν υπόκειται στη φορολογία του κράτους. Το 2005, στη Φινλανδία εισήχθησαν από ταξιδιώτες πάνω από 42 εκατομμύρια λίτρα, το 10 % του συνόλου, με αποτέλεσμα απώλεια εισπράξεων πάνω από 50 εκατομμύρια ευρώ. Στην Αυστρία εισήχθησαν 30 εκατομμύρια λίτρα από τη Γερμανία και την Τσεχία, ενώ στο ΗΒ (9) 100 εκατομμύρια, εκτός από το λαθρεμπόριο μεγάλης κλίμακας.

5.1

Στην έκθεση του 2004, η Επιτροπή επεσήμανε ορισμένα προβλήματα που είχαν διαπιστωθεί κατά την πρακτική εφαρμογή της οδηγίας 92/84, ειδικότερα δε τρία:

5.2

Όσον αφορά το πρώτο σημείο, η Επιτροπή αιτιολογεί την πρόταση να μην υπόκεινται σε διαφορετική μεταχείριση οι αφρώδεις οίνοι σε σχέση με τους ήρεμους, δεδομένου ότι δεν ισχύουν πλέον οι λόγοι που υπαγόρευαν αυτή την επιλογή, να θεωρούνται δηλαδή οι αφρώδεις οίνοι προϊόντα πολυτελείας (αντιθέτως για ορισμένους ήρεμους οίνους ισχύει το αντίθετο!).

5.3

Όσον αφορά το δεύτερο σημείο, η οδηγία 92/83 (σχετικά με την διάρθρωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης) προβλέπει στο άρθρο 26 ότι οι κωδικοί της συνδυασμένης ονοματολογίας που υποδεικνύει, είναι εκείνοι που ισχύουν την ημέρα που υιοθετήθηκε η οδηγία (19 Οκτωβρίου 1992). Η Επιτροπή αντιθέτως προτείνει να γίνεται αναφορά στους κώδικες της συνδυασμένης ονοματολογίας που εφαρμόζονται κατά την πιο πρόσφατη ημερομηνία, υιοθετώντας για το μέλλον τις αποφάσεις τροποποίησης σύμφωνα με το άρθρο 24 της οδηγίας 92/12 ΕΟΚ (με τη συμμετοχή της επιτροπής για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, όπως ορίστηκε για τα ενεργειακά προϊόντα).

5.4

Τέλος, όσον αφορά το τρίτο σημείο, για να διορθωθεί το πρόβλημα που ανέφεραν πολλοί φορείς όσον αφορά τον γενικό χαρακτήρα της διατύπωσης της οδηγίας, που δεν καθορίζει το μέτρο της αποσταγμένης αλκοόλης που είναι δυνατόν να προστεθεί στα άλλα ποτά που έχουν υποστεί ζύμωση, η Επιτροπή προτείνει η ταξινόμηση των αλκοολούχων ποτών όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης να εξαρτάται λιγότερο από την ταξινόμηση της συνδυασμένης ονοματολογίας.

5.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί βάσιμες και συναφείς τις τροποποιήσεις που ζητούν οι φορείς του κλάδου, για απλούστευση και προστασία του ανταγωνισμού, καθώς και τις προτάσεις που είχε διατυπώσει τότε η Επιτροπή και διερωτάται γιατί δεν πραγματοποιήθηκαν οι τροποποιήσεις αυτές, τροποποιώντας ανάλογα την οδηγία 92/83/ΕΟΚ.

5.6

Η ΕΟΚΕ εύχεται να αποσυρθεί η πρόταση οδηγίας και ταυτόχρονα συνιστά να υιοθετηθούν οι τροποποιήσεις που προτείνει η Επιτροπή στην οδηγία 92/83/ΕΟΚ.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/8

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόταση σχετικά με το πενταετές κοινοτικό στατιστικό πρόγραμμα 2008-2012 και συμφωνεί με την εκτίμηση ότι η ύπαρξη εναρμονισμένων και συγκρίσιμων στατιστικών δεδομένων είναι απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση της Ευρώπης εκ μέρους του κοινού, για τη συμμετοχή των πολιτών στη συζήτηση, καθώς και για τη συμμετοχή των οικονομικών παραγόντων στην ενιαία αγορά.

1.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η Eurostat και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες πρέπει να διαθέτουν τους καλύτερους ανθρώπινους και χρηματοδοτικούς πόρους που επιτρέπουν τα δημοσιονομικά, γιατί αυτό έχει ουσιαστική σημασία για την κάλυψη των σταθερά αυξανόμενων απαιτήσεων στατιστικής πληροφόρησης αλλά και για την Ε.Ε. ως παγκόσμιο παράγοντα.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στις πτυχές που αφορούν στην ευημερία των ευρωπαίων και, για το σκοπό αυτό, συνιστά να επεκταθεί το στατιστικό πρόγραμμα για να καλύψει και τους ακόλουθους τομείς:

1.4

Με δεδομένη την τεράστια σημασία που δίνεται στην υλοποίηση των στόχων της Λισσαβόνας, η επικέντρωση του στατιστικού προγράμματος 2008-2012 στη βελτίωση των στατιστικών πληροφοριών για την εκπαίδευση ενδέχεται να αποδειχθεί ανεπαρκής.

1.5

Επιπλέον, με δεδομένη την υψηλή ανάπτυξη του κλάδου στην Ε.Ε., πρέπει να συγκεντρωθούν στατιστικά στοιχεία και για την κοινωνική οικονομία.

1.6

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν τομείς στους οποίους τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα είναι ανεπαρκή και που, κατά συνέπεια, πρέπει να ληφθούν περισσότερο υπόψη από το πενταετές πρόγραμμα. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να γίνει αναφορά στους ακόλουθους τομείς:

1.7

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη «η εκπόνηση κοινοτικών στατιστικών … δεν επιβάλλει υπέρογκες επιβαρύνσεις στους οικονομικούς παράγοντες (1)». Αυτό προϋποθέτει τα εξής:

1.8

Στατιστικά δεδομένα για το εξωτερικό εμπόριο: πρέπει να διορθωθούν οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των στοιχείων για τις εξαγωγές από μια ορισμένη χώρα σε μια άλλη με τα στοιχεία για τις εισαγωγές της δεύτερης χώρας. Δηλαδή, η διαφορά μεταξύ του μεγέθους των εξαγωγών μιας χώρας Α σε μια χώρα Β από το μέγεθος των εισαγωγών της χώρας Β από τη χώρα Α.

1.9

Με δεδομένη την πολυμορφία που χαρακτηρίζει μια Ε.Ε με 27 κράτη μέλη, η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία που έχουν οι προσπάθειες για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού συντονισμού της ορολογίας στο στατιστικό κλάδο.

1.10

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, για να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ουδετερότητα των στατιστικών δεδομένων και να είναι εγγυημένη η τήρηση των άλλων αρχών που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας (συμπεριλαμβανομένου του εμπιστευτικού χαρακτήρα των στατιστικών δεδομένων), πρέπει να ελέγχονται οι δραστηριότητες ιδιωτικών φορέων οι οποίοι, άμεσα η έμμεσα, λειτουργούν εντός του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος.

2.1

Ο κανονισμός (ΕΚ) 322/97 (2) του Συμβουλίου επιβάλλει την κατάρτιση πολυετούς κοινοτικού στατιστικού προγράμματος (ΚΣΠ) (3) στο οποίο θα ορίζονται οι προσεγγίσεις, οι βασικοί τομείς και οι στόχοι των προβλεπόμενων δράσεων για μια περίοδο που δεν υπερβαίνει την πενταετία, καθώς και τη χάραξη πλαισίου για την παραγωγή όλων των κοινοτικών στατιστικών. Το ΚΣΠ εφαρμόζεται μέσω ετησίων προγραμμάτων εργασίας τα οποία παρέχουν περισσότερο λεπτομερείς στόχους εργασίας για κάθε έτος, καθώς και με τη θέσπιση ειδικής νομοθεσίας για πρωτεύουσες δράσεις. Το ΚΣΠ υπόκειται στην υποχρέωση υποβολής ενδιάμεσης έκθεσης προόδου και σε επίσημη αξιολόγηση μετά τη λήξη της περιόδου που καλύπτει.

2.2

Με βάση αυτά, ο στόχος της πρότασης — η νομική βάση της οποίας είναι το άρθρο 185 της Συνθήκης για την ίδρυση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων — είναι η θέσπιση ολοκληρωμένου στρατηγικού προγράμματος για τις επίσημες κοινοτικές στατιστικές. Το πρόγραμμα πρέπει να καλύπτει την παραγωγή και την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών σε χρήστες, τη βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών δεδομένων και την περαιτέρω ανάπτυξη του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος (4).

2.3

Κύριος προορισμός των επίσημων κοινοτικών στατιστικών είναι η συστηματική υποστήριξη της ανάπτυξης, παρακολούθησης και αξιολόγησης κοινοτικών πολιτικών με αξιόπιστες, αντικειμενικές, συγκρίσιμες και συνεκτικές πληροφορίες. Σε ορισμένους τομείς, οι στατιστικές πληροφορίες χρησιμοποιούνται άμεσα για τη διαχείριση βασικών πολιτικών εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε.

2.4

Το ΚΣΠ 2008-2012 στηρίζεται στις ακόλουθες πολιτικές προτεραιότητες:

2.5

Για να καταρτίσει την πρόταση απόφασης, η Επιτροπή διενέργησε διαβουλεύσεις με όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της Ε.Ε. και της ΕΖΕΣ, των υποψηφίων χωρών και των τεχνικών ομάδων εργασίας του ΕΣΣ. Για το θέμα αυτό γνωμοδότησαν επίσης η Ευρωπαϊκή συμβουλευτική επιτροπή στατιστικής πληροφόρησης στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα (CEIES) (5) και η Επιτροπή στατιστικών για θέματα νομισματικά, χρηματοπιστωτικά και ισοζυγίου πληρωμών (CMFB) (6).

2.6

Σε ό,τι αφορά στην προσέγγιση του προγράμματος και με δεδομένες τις δύο πιθανές επιλογές — «περιορισμένη» ή «σφαιρική» — η Επιτροπή επέλεξε τη δεύτερη έχοντας υπόψη τρεις παράγοντες: την ικανότητα του ΕΣΣ να παράγει στατιστικές επαρκούς ποιότητας, το κόστος με το οποίο επιβαρύνονται τα κράτη μέλη που είναι υπεύθυνα για την υλοποίηση των στατιστικών δράσεων και την επιβάρυνση που συνεπάγεται για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

3.1

Η ΕΟΚΕ έχει αδράξει επανειλημμένα την ευκαιρία για να δηλώσει τις απόψεις της περί των στατιστικών προγραμμάτων (7) καθώς και των διαφόρων ειδικών πτυχών της πολιτικής που ακολουθεί η Ε.Ε. σε σχέση με τις στατιστικές. Σε γενικές γραμμές, η ΕΟΚΕ προσπαθούσε ανέκαθεν να τονίσει τη σημασία που έχει το στατιστικό σύστημα για την επίτευξη των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών στόχων που έχει θέσει η Ε.Ε., με την ανάγκη ενίσχυσης της Eurostat, η οποία, μαζί με τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες, συνιστά καθοριστικό στοιχείο του εν λόγω συστήματος, παρά τις διαφορές που υφίστανται μεταξύ των κρατών μελών.

3.2

Η ΕΟΚΕ προσυπογράφει εκ νέου τα κριτήρια αυτά και επιθυμεί περαιτέρω να επισημάνει σε σχέση με την απόφαση αυτή τις πτυχές που καθιστούν απαραίτητη την ανεύρεση του καλύτερου δυνατού στρατηγικού συστήματος: το ρόλο της Ε.Ε. ως παγκόσμιου παράγοντα, την επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας και της διεύρυνσης καθώς και το γεγονός ότι ο συντονισμός των στατιστικών δεδομένων 27 κρατών συνιστά μια άνευ προηγουμένου ιστορική πρόκληση. Εν ολίγοις, για να επιτύχει η Ε.Ε. χρειάζεται, μεταξύ άλλων, ένα αποτελεσματικό στατιστικό σύστημα.

3.3

Σε ό,τι αφορά τους διαθέσιμους πόρους, ο προϋπολογισμός του πενταετούς προγράμματος για την περίοδο 2008-2012 ανέρχεται σε 274,2 εκατ. € (είναι δηλαδή προσαυξημένος κατά 24,3 % σε σύγκριση με τους πόρους που διατέθηκαν στο πρόγραμμα της περιόδου 2003-2007). Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες οι οποίοι δεν καλύπτονται από το μέγεθος αυτό (8). Εάν συνεκτιμηθούν οι διοικητικές δαπάνες και η συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη και άλλους φορείς, οι συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων ανέρχονται σε 739,34 εκατ. €.

3.4

Στατιστική διακυβέρνηση. Σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας (9), οι εθνικές αρχές και η κοινοτική στατιστική υπηρεσία οφείλουν:

3.5

Στο κοινοτικό στατιστικό πρόγραμμα για την περίοδο 2008-2012 προτείνονται 32 εγκάρσιοι στόχοι (οι οποίοι αναφέρονται λεπτομερώς στο παράρτημα I) και περιγράφονται 90 επιδιώξεις και συγκεκριμένες δράσεις (παράρτημα II), που καλύπτουν τις γενικές πολιτικές καθώς και 18 ειδικούς τομείς της υφιστάμενης πολιτικής της Ε.Ε.

3.5.1

Στο πρόγραμμα ορίζονται οι δράσεις που προβλέπονται στους ακόλουθους κεντρικούς τομείς:

4.1

Με δεδομένους τους φιλόδοξους στόχους του προγράμματος 2008-2012, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται πλέον και ο στενός συντονισμός μεταξύ της Eurostat και των στατιστικών υπηρεσιών των 27 κρατών-μελών, πρέπει οπωσδήποτε να γίνει μια ιεράρχηση των στατιστικών εργασιών και να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν περισσότερο αποτελεσματική χρήση των περιορισμένων πόρων.

4.2

Το άρθρο 4 της προτεινόμενης απόφασης αναφέρεται στον ορισμό στατιστικών προτεραιοτήτων λόγω της ανάγκης να γίνει μια όσο το δυνατόν περισσότερο αποτελεσματική χρήση των περιορισμένων πόρων. Ωστόσο, δεν ορίζονται κριτήρια ή μέσα για τον καθορισμό αυτών των προτεραιοτήτων. Επιπλέον, είναι δύσκολο να ορισθούν προτεραιότητες όταν αναγνωρίζεται ταυτόχρονα η ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης ή δημιουργίας νέων τομέων εργασίας.

4.3

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι «Η ταχεία εξέλιξη της ικανότητας και της διαθεσιμότητας του Διαδικτύου θα το καταστήσει πρωταρχικό μέσο για τη διάδοση των στατιστικών στοιχείων στο μέλλον. Αυτό θα αυξήσει σημαντικά την κοινότητα των πιθανών χρηστών και, κατά συνέπεια, θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για διάδοση» (10). Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός και με δεδομένο ότι οι ιστοσελίδες της Eurostat απεικονίζουν την Ε.Ε., η ανάγνωση και η παρουσίαση των δεδομένων αυτών πρέπει να γίνεται με τον περισσότερο απλό και ελκυστικό τρόπο που επιτρέπει η σύγχρονη τεχνολογία.

4.4

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι πρέπει να ενταθεί η συνεργασία μεταξύ Eurostat και εθνικών στατιστικών υπηρεσιών (11). Ωστόσο, παρατηρεί ότι η πρόταση απόφασης δεν ορίζει ούτε θεσπίζει συγκεκριμένα μέτρα για την επίτευξη του στόχου αυτού.

4.5

Σε σχέση με το εύρος και τις προτεραιότητες των ευρωπαϊκών στατιστικών, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι, όπως και ο κατάλογος μέτρων που περιλαμβάνονται στο σημείο 3.5.1, το στατιστικό σύστημα επικεντρώνεται στις οικονομικές πτυχές και δεν παρέχει επαρκείς πληροφορίες για κοινωνικά θέματα τα οποία επηρεάζουν με άμεσο τρόπο της ζωής των πολιτών στην Ε.Ε. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι, σε αντίθεση με άλλους τομείς, η κοινωνική πολιτική εμπεριέχει την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την νεολαία.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/11

1.1

Η διαθεσιμότητα αξιόπιστων και καλής ποιότητας στατιστικών στοιχείων αποτελεί επιβεβλημένο μέσο για τους θεσμικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς, προκειμένου να παρακολουθούν και να αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ορισμένων νομοθετικών επιλογών και να λαμβάνουν αποφάσεις για το μέλλον.

1.2

Πράγματι, η απόκτηση μιας όσο το δυνατόν πιστότερης εικόνας της ισχύουσας κατάστασης πραγμάτων είναι απολύτως αναγκαία για την υιοθέτηση των βέλτιστων δυνατών πολιτικών.

1.3

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των στατιστικών που αφορούν την κατάσταση της απασχόλησης στην Ευρώπη, με στόχο την ανάλυση της προόδου που σημειώνουν τα κράτη μέλη έναντι των στόχων που τίθενται στη Στρατηγική της Λισσαβώνας.

1.4

Για την κατανόηση της εξέλιξης της αγοράς εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κρίνεται μείζονος σημασίας να προσδιορίζεται σε ποιους τομείς και σε ποιες περιφέρειες υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας και ποιος είναι ο αριθμός τους. Οι προσφερόμενες θέσεις εργασίας που δεν καλύπτονται απεικονίζουν τις συγκυριακές αλλαγές ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας και παρέχουν ένα χρήσιμο πλαίσιο για τον προσδιορισμό των ευρωπαϊκών περιφερειών όπου παρατηρείται μεγαλύτερη έλλειψη εργατικού δυναμικού ή, αντίθετα, σημαντική ανάπτυξη της οικονομίας και της απασχόλησης.

1.5

Οι κενές θέσεις εργασίας περιλαμβάνονται στο σύνολο των κύριων ευρωπαϊκών οικονομικών δεικτών (ΚΕΟΔ) και αποτελούν ένδειξη η οποία — εφόσον καθίσται διαθέσιμη εντός σύντομου χρονικού διαστήματος — είναι επιπλέον χρήσιμη στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και στην Επιτροπή για τον υπολογισμό των αποτελεσμάτων των οικονομικών εξελίξεων σε συγκεκριμένους τομείς, αλλά και για την εξισορρόπηση των αποφάσεων που αφορούν τη νομισματική πολιτική.

1.6

Η επανεκκίνηση της Στρατηγικής της Λισσαβώνας, η οποία εδραιώθηκε κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2005, έθεσε μεταξύ των βασικότερων προτεραιοτήτων της τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας· το γεγονός αυτό επέτεινε αναπόφευκτα την ανάγκη καλύτερης στατιστικής ενημέρωσης όσον αφορά τη ζήτηση εργατικού δυναμικού.

1.7

Οι κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση 2005-2008 και οι γενικοί προσανατολισμοί των οικονομικών πολιτικών (ΓΠΟΠ), στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση (ΕΣΑ), απαιτούν συγκεντρωτικά διαρθρωτικά δεδομένα σε ευρωπαϊκή κλίμακα σχετικά με τις κενές θέσεις εργασίας ανά οικονομική δραστηριότητα, με στόχο την ανάλυση του επιπέδου και της διάρθρωσης της ζήτησης εργατικού δυναμικού.

1.8

Η διαθεσιμότητα αξιόπιστων και συχνά επικαιροποιημένων στατιστικών στοιχείων επιτρέπει επίσης στα μεμονωμένα κράτη μέλη να αξιολογούν την αγορά εργασίας και να λαμβάνουν συνακόλουθα τις αποφάσεις τους σχετικά με τις πολιτικές στον τομέα της εργασίας, ακόμη και σε περιφερειακή βάση.

2.1

Τα εθνικά στοιχεία σχετικά με τις κενές και τις κατειλημμένες θέσεις εργασίας συλλέγονται από το 2003 βάσει μιας συμφωνίας κυρίων, δηλαδή βάσει μιας άτυπης συμφωνίας. Η εν λόγω συμφωνία, παρότι παρείχε ευελιξία και ανεξαρτησία στα κράτη μέλη, δεν μπόρεσε ωστόσο να ανταποκριθεί πλήρως στις ανάγκες των χρηστών των εν λόγω στοιχείων.

2.2

Επί του παρόντος τέσσερα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη διαβιβάσει δεδομένα στην Eurostat και τα παρεχόμενα στοιχεία δεν πάντοτε απολύτως συγκρίσιμα. Όσον αφορά την τριμηνιαία συλλογή δεδομένων, οι απαιτήσεις της ΕΚΤ και της Επιτροπής ως προς την κάλυψη, την επικαιρότητα και την εναρμόνιση των δεδομένων δεν ικανοποιούνται πλήρως.

2.3

Με την πρόταση κανονισμού COM(2007) 76 τελικό, η οποία προέκυψε κατόπιν πρωτοβουλίας της Επιτροπής Απασχόλησης, η Επιτροπή επιδιώκει επομένως τη θέσπιση μιας κανονιστικής ρύθμισης για τη συγκέντρωση συγκρίσιμων στατιστικών σχετικά με τις κενές θέσεις, εντός καθορισμένου χρόνου.

2.4

Κατά την προετοιμασία της παρούσας πρότασης, για την οποία ζητήθηκε η άποψη εμπειρογνωμόνων και η γνώμη της Επιτροπής Στατιστικού Προγράμματος (ΕΣΠ), συνεκτιμήθηκαν διάφορες επιλογές και εκείνη η οποία τελικά επικράτησε στην εν λόγω πρόταση κανονισμού προβλέπει ότι η συλλογή ετήσιων διαρθρωτικών δεδομένων θα εξακολουθήσει να ρυθμίζεται βραχυπρόθεσμα βάσει συμφωνίας κυρίων.

2.5

Η πρόταση αυτή επικεντρώνεται συνεπώς στη συλλογή τριμηνιαίων στατιστικών για τις κενές θέσεις εργασίας· βάσει της εμπειρίας που θα αποκτηθεί από την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, προβλέπεται μελλοντικά η δυνατότητα έκδοσης νέου κανονισμού, προκειμένου να ικανοποιηθεί η ζήτηση ετήσιων δεδομένων.

2.6

Ο καθορισμός του επιπέδου λεπτομέρειας που απαιτείται ανά οικονομική δραστηριότητα πραγματοποιείται κατ' εφαρμογήν της ισχύουσας έκδοσης του κοινού συστήματος ταξινόμησης των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (NACE).

2.7

Υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν συγκεκριμένα ποιοτικά πρότυπα, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να καταφεύγουν σε διοικητικές πηγές ή να περιορίζουν το εύρος των οικονομικών δραστηριοτήτων που πρόκειται να καλυφθούν, με στόχο την ελάφρυνση του φόρτου για τις επιχειρήσεις (άρθ. 5).

2.8

Η Επιτροπή (άρθ. 8) προβλέπει τη δυνατότητα διενέργειας μιας σειράς μελετών σκοπιμότητας για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την παροχή στοιχείων σχετικά με τα εξής:

2.9

Κατά το αρχικό στάδιο εφαρμογής (τα πρώτα 3 έτη), προβλέπεται η παροχή χρηματοοικονομικών ενισχύσεων εκ μέρους της ΕΕ προς τα κράτη μέλη. Το κόστος της εν λόγω χρηματοδότησης θα καλυφθεί κατά την πρώτη τριετία από το κοινοτικό πρόγραμμα για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη PROGRESS (1)· κατ' αυτόν τον τρόπο θα καταστεί δυνατό να υποστηριχθούν πρωτοβουλίες με στόχο την καινοτομία και τη βελτίωση της ποιότητας στον τομέα της συλλογής δεδομένων, πέραν της ολοκλήρωσης του σταδίου που αφορά τη συμφωνία κυρίων.

3.1

Η ΕΟΚΕ εξαίρει τη σημασία της διαθεσιμότητας όσο το δυνατόν πιο συνεκτικών και αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων σχετικά με την κατάσταση της απασχόλησης στην Ευρώπη και, κατά συνέπεια, επικροτεί και υποστηρίζει την προσπάθεια της Επιτροπής που αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός νομικού πλαισίου το οποίο θα καθιστά διαθέσιμες πιο επικαιροποιημένες, συγκρίσιμες και επακριβείς στατιστικές για τις κενές θέσεις εργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.2

Η επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής της Λισσαβώνας, στον τομέα της οικονομίας και προπαντός της απασχόλησης, απαιτεί μια σταθερή και αποτελεσματική στατιστική υποστήριξη, διαθέσιμη σε όλους τους χρήστες των στατιστικών και στο σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και θεσμικών φορέων, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

3.3

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται επίσης την επιλογή του ευρωπαϊκού κανονισμού ως ενδεδειγμένου μέσου στην προκειμένη περίπτωση, δεδομένου ότι το πεδίο εφαρμογής της παρούσας πρότασης, όπως άλλωστε και η πλειονότητα των στατιστικών πρωτοβουλιών, απαιτεί μια ενδελεχή και ενιαία εφαρμογή σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

3.4

Η επιλογή της συμπερίληψης στην πρόταση κανονισμού μόνον της τριμηνιαίας συλλογής δεδομένων και της συνέχισης της συλλογής ετήσιων δεδομένων βάσει της άτυπης συμφωνίας υπαγορεύεται ασφαλώς από μια επιθυμία σταδιακής μετάβασης από μια συλλογή δεδομένων βασισμένη σε μια άτυπη συμφωνία σε μια άλλη στηριζόμενη σε έναν ευρωπαϊκό κανονισμό. Η εν λόγω μεταβατική περίοδος θα πρέπει να συνοδεύεται απαραιτήτως από διαρκή παρακολούθηση των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων και η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι θα καταστεί δυνατό να διαμορφωθεί στο εγγύς μέλλον ένα πληρέστερο και πιο αξιόπιστο πλαίσιο τόσο για τα ετήσια όσο και για τα τριμηνιαία στοιχεία σχετικά με τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι δεν έχει συνταχθεί ακόμη αξιολόγηση των επιπτώσεων. Αναμένει, όμως, να υποβάλει η Επιτροπή αξιολόγηση πριν την υιοθέτηση παράγωγης ρύθμισης δεδομένου ότι θα υπάρξει, καταρχήν, αύξηση του κόστους και του φόρτου για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις χωρίς αντισταθμιστικές μειώσεις για άλλες δραστηριότητες συλλογής στοιχείων.

3.5

Όσον αφορά την ανάγκη απλοποίησης της συλλογής στατιστικών στοιχείων και περιορισμού των δαπανών, εντούτοις, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πραγματοποιήθηκε μια όχι εντελώς σαφής επιλογή για την προαιρετική συλλογή δεδομένων σε τομείς που χαρακτηρίζονται ως «εποχικοί» και ιδιαίτερα σε εκείνους που σχετίζονται με γεωργικές, αλιευτικές και δασοκομικές δραστηριότητες.

3.6

Το πρόβλημα της «προσαρμογής σε εποχικές διακυμάνσεις» εγείρει, ωστόσο, μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με την αξιοπιστία των εν λόγω στατιστικών, δεδομένου ότι σε άλλους τομείς της βιομηχανίας ή/και της δημόσιας διοίκησης η σύναψη εποχικών συμβάσεων αποτελεί πρακτική που χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια (κλωστοϋφαντουργία, βιομηχανία γεωργικών προϊόντων διατροφής, τουρισμός, κλπ.).

3.7

Επιπλέον, η διάρθρωση των συμβάσεων εργασίας σε όλες τις χώρες της ΕΕ περιλαμβάνει επί του παρόντος δεκάδες διαφορετικές μορφές εργασιακών σχέσεων. Γι' αυτό το λόγο κρίνεται σημαντικό να διευκρινίζεται το είδος των κενών θέσεων εργασίας (σύμβαση απεριορίστου χρόνου, καθορισμένου χρόνου, μερικής απασχόλησης, έργου, συνεργασίας, κλπ.).

3.8

Ένα πλαίσιο το οποίο θα προσέγγιζε περισσότερο τις πραγματικά υφιστάμενες δυνατότητες της αγοράς εργασίας, την εξέλιξή της ή τις αδυναμίες της, θα επέτρεπε την καλύτερη εστίαση της προσοχής στις στρατηγικές που χρήζουν εφαρμογής για την υλοποίηση των στόχων της Λισαβόνας.

3.9

Η ΕΟΚΕ θεωρεί και σε αυτήν την περίπτωση αναγκαία, προπαντός όσον αφορά τα συγκεκριμένα θέματα, την πραγματοποίηση διαβουλεύσεων και την άμεση συμμετοχή των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις εξουσίες ελέγχου του Κοινοβουλίου όσον αφορά την πρόταση η οποία θα διέπεται από την διαδικασία συναπόφασης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι διατάξεις εφαρμογής θα υπόκεινται στις διατάξεις περί επιτροπολογίας σύμφωνα με την ρυθμιστική διαδικασία με έλεγχο που ορίζουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου 199/468/ΕΚ και 2006/512/ΕΚ

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/13

1.1

Με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1059/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θεσπίστηκε μια κοινή ονοματολογία των εδαφικών στατιστικών μονάδων (στο εξής αναφερόμενη ως «NUTS») για τα κράτη μέλη.

1.2

Η πρώτη τροποποίηση πραγματοποιήθηκε το 2005 μετά την προσχώρηση των 10 νέων κρατών μελών. Λόγω της προσχώρησης της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθίσταται αναγκαία νέα τροποποίηση με την εισαγωγή στο παράρτημα του κανονισμού των πινάκων που αφορούν τα προαναφερθέντα νέα κράτη μέλη.

2.1

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση της πρότασης της Επιτροπής και την εγκρίνει δεδομένου ότι η πρόταση αυτή κατέστη αναγκαία λόγω της προσχώρησης των νέων κρατών μελών και είναι καθαρά τεχνικού χαρακτήρα.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/14

1.1

Η οδηγία σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά (1) στοχεύει στην προαγωγή της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης και της απασχόλησης κατά την έννοια της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Ταυτόχρονα, δρομολόγησε εντατική συζήτηση σχετικά με το θέμα της διαμόρφωσης της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Ένα σημείο διαφωνίας ήταν και παραμένει ο αντίκτυπος στις αγορές εργασίας των κρατών μελών, στις κοινωνικές συνθήκες και τις απαιτήσεις για την προστασία των καταναλωτών. Στη γνωμοδότηση που εξέδωσε το Φεβρουάριο του 2005 (2) η ΕΟΚΕ υπεισέρχεται σε βάθος στην πρόταση της Επιτροπής, γι αυτό και το σημερινό θέμα συζήτησης δεν είναι το νομοθετικό κείμενο της οδηγίας, αλλά ο αντίκτυπος αυτής στην απασχόληση και στα συμφέροντα των καταναλωτών, ο οποίος θεωρείται αναμενόμενος μετά από μια σκόπιμη προσπάθεια για την προαγωγή της υλοποίησης της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών.

1.2

Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών είναι μια από τις τέσσερις ελευθερίες της εσωτερικής αγοράς που κατοχυρώνονται στη συνθήκη της ΕΕ και, από πολιτική άποψη, αυτή που επενεργεί επί μακρόν. Η στρατηγική της Επιτροπής, όπως εκδηλώνεται στην οδηγία της ΕΕ για τις υπηρεσίες,αποσκοπεί στην άρση όλων των περιορισμών στους οποίους προσκρούει η παροχή υπηρεσιών. Εν μέρει, το θέμα δεν είναι άμεσα οι πτυχές της αγοράς εργασίας ή της προστασίας των καταναλωτών. Όμως, επειδή αυτό που επιδιώκεται είναι η αύξηση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στην πράξη, οι διαφορές που υφίστανται μεταξύ των εθνικών συστημάτων καθίστανται σαφέστερες και θίγουν περισσότερες ευαισθησίες Ταυτόχρονα, υπάρχουν συγκριτικά λίγες πανευρωπαϊκές ρυθμίσεις για την προστασία των συμφερόντων των εργαζομένων και των καταναλωτών. Στο χώρο αυτό, κυριαρχούν οι εθνικοί κανόνες για το δίκαιο, την κοινωνική νομοθεσία και την απασχόληση, οι οποίοι συχνά διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους. Σε αυτά προστίθεται η προβλεπόμενη στην οδηγία σχετικά με τις υπηρεσίες παράλληλη ή ταυτόχρονη ισχύς συγκεκριμένων ρυθμίσεων που ισχύουν στη χώρα προέλευσης και στη χώρα παροχής των υπηρεσιών, οι πρακτικές επιδράσεις των οποίων θα πρέπει να φανούν στο μέλλον.

1.3

Η κοινωνική σταθερότητα και η καταναλωτική εμπιστοσύνη αποτελούν ουσιαστικό τμήμα της προσπάθειας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και προϋπόθεση για την επιτυχία της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών. Μια από τις μεγάλες ελλείψεις της συζήτησης σχετικά με την οδηγία της ΕΕ για τις υπηρεσίες είναι ότι δεν προσφέρονται αναλύσεις σχετικά με τον αντίκτυπο που αυτή έχει στις κοινωνικές συνθήκες, την απασχόληση και την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών στα κράτη μέλη. Η έλλειψη στατιστικής βάσης για την ποσοτική αξιολόγηση της διασυνοριακής κυκλοφορίας υπηρεσιών και της ελεύθερης εγκατάστασης ήταν ένα από τα σημεία της κριτικής που ασκήθηκε από την ΕΟΚΕ (3). Έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων παρατηρείται επίσης και σε ό,τι αφορά τις αναμενόμενες διαρθρωτικές αλλαγές που θα επέλθουν στις αγορές εργασίας των κρατών μελών Έτσι, από τη μια πλευρά υπάρχουν μερικές πολύ γενικές στατιστικές εκτιμήσεις των αποτελεσμάτων και, από την άλλη, η εξέταση ειδικών μεμονωμένων περιπτώσεων συχνά παράνομου ή εν μέρει παράνομου χαρακτήρα. Όμως, δεν αρκούν ούτε οι μεν ούτε οι δε για να γίνει μια αξιόπιστη εκτίμηση του αντίκτυπου.

1.4

Η υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών αποτελεί σημαντικό τμήμα της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Οι δυνατότητες ανάπτυξης που υπάρχουν σε αυτό τον τομέα συνιστούν σημαντική ώθηση για την απασχόληση. Ο αυξημένος ανταγωνισμός, που προκύπτει από την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, θα έχει θετικές συνέπειες, διότι θα διευρυνθεί η προσφορά υπηρεσιών και θα μειωθούν οι τιμές τους. Συγχρόνως όμως θα πρέπει να βελτιώνεται διαρκώς η κοινωνική προστασία των εργαζομένων και να λαμβάνεται μέριμνα για την διασφάλιση κατάλληλης προστασίας των καταναλωτών. Το ίδιο ισχύει και για τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας που ισχύουν στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι επιδράσεις στον κλάδο της απασχόλησης θα διαφέρουν από τομέα σε τομέα και από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Ένα αποφασιστικής σημασίας στοιχείο είναι ο αντίκτυπος στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

1.5

Στόχος της γνωμοδότησης πρωτοβουλίας είναι να διασαφηνίσει οι επιδράσεις που ασκεί η τρέχουσα στρατηγική για την εσωτερική αγορά υπηρεσιών στις αγορές εργασίας, τις συνθήκες απασχόλησης και την προστασία των καταναλωτών, ούτως ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν στην πράξη από τους ενδιαφερομένους και από τα όργανα της ΕΕ. Οι πτυχές αυτές δεν συγκαταλέγονται στο κέντρο βάρους των σημείων που εξετάστηκαν στις δύο προηγούμενες ακροάσεις της ΕΟΚΕ για την εσωτερική αγορά υπηρεσιών (4).

1.5.1

Με βάση τον ορισμό που δίνεται από την κοινοτική νομοθεσία στην έννοια «ελεύθερη παροχή υπηρεσιών», ο οποίος καλύπτει οποιαδήποτε παροχή υπηρεσίας μεταξύ δύο οικονομικών υποκειμένων σε δύο διαφορετικά κράτη μέλη (5), πρόκειται για τρεις κατηγορίες θεμάτων:

1.6

Η γνωμοδότηση πρέπει να εκληφθεί αφενός ως ένα πρώτο βήμα και, αφετέρου, ως συμβολή στην τελική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την επισκόπηση της εσωτερικής αγοράς (6) και στις συζητήσεις της συμβουλευτικής επιτροπής για την εσωτερική αγορά IMAC (7). Οικοδομείται πάνω στα σήμερα διαθέσιμα στοιχεία και τις πρακτικές εμπειρίες και προσδοκίες εμπειρογνωμόνων και ενδιαφερομένων. Τα στοιχεία αυτά συλλέχθηκαν στο πλαίσιο ακρόασης που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2006 στη Βιέννη και με τη χρήση ερωτηματολογίου που διανεμήθηκε σε σχεδόν 6000 εμπειρογνώμονες στον τομέα της οικονομίας και των συνδικαλιστικών οργανώσεων αλλά και σε ομάδες συμφερόντων όπως σε παράγοντες της οικονομίας και σε υπουργεία το φθινόπωρο του 2006 για το οποίο λήφθηκαν περισσότερες από 150 απαντήσεις. Η γνωμοδότηση δεν αποτελεί επιστημονική μελέτη ούτε και μπορεί να την υποκαταστήσει. Στόχος της είναι μάλλον ο προσδιορισμός σημείων αναφοράς που σχετίζονται με υφιστάμενα προβλήματα και μελλοντικές εξελίξεις, στοιχεία που θα εξετασθούν διεξοδικότερα στο πλαίσιο μιας περισσότερο μακροπρόθεσμης παρακολούθησης από το Παρατηρητήριο της Ενιαίας Αγοράς (ΠΕΑ) της ΕΟΚΕ και θα εμπνεύσουν τα όργανα της ΕΕ και άλλους φορείς στις πολιτικές αποφάσεις που θα λάβουν και τις επιστημονικές μελέτες που θα διενεργήσουν.

2.1

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αιτιολογεί τη στρατηγική της για την εσωτερική αγορά με την ασθενή ανάπτυξη της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών στην ΕΕ. Μια δυναμική εσωτερική αγορά υπηρεσιών ασκεί ταυτόχρονα θετική επίδραση στην απασχόληση, στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Πώς μπορεί να περιγραφεί συγκεκριμένα αυτή η δυναμική;

2.2

Ένα πρόβλημα που παραμένει ανεπίλυτο είναι η στατιστική απεικόνιση του κλάδου της παροχής υπηρεσιών σε διασυνοριακή κλίμακα. Μέχρι σήμερα, η EuroStat και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες έκαναν χρήση των επονομαζόμενων στατιστικών ροής πληρωμών, πράγμα που σημαίνει ότι εξαγωγή ή εισαγωγή υπηρεσιών υφίσταται μόνο στην περίπτωση που η συνέπεια είναι μια ανάλογη διασυνοριακή πληρωμή. Ενώ στον κλάδο παροχής υπηρεσιών εντοπίζεται ευρύτατη συνεργασία, ανταλλαγή γνώσεων αλλά και υπηρεσιών, υπάρχει ένα εκτεταμένο σύστημα διακανονισμού λογαριασμών μεταξύ επιμέρους τμημάτων επιχειρήσεων, εταίρων σε δίκτυα ή ακόμη και απλά μακροπρόθεσμα συνεργαζόμενων και νομικά ανεξάρτητων οικονομικών μονάδων στις εκάστοτε χώρες. Στην περίπτωση παρόμοιων δικτύων, ο εκάστοτε εταίρος υπολογίζει τη μεταφορά τεχνογνωσίας, τη διάθεση χρόνου και την μεταφορά υπηρεσιών στη χώρα του ως προσωπική εξυπηρέτηση του αποδέκτη, πράξη η οποία όμως δεν συνεπάγεται διασυνοριακή πληρωμή.

2.3

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο κλάδος παροχής υπηρεσιών να παράγει έναν σημαντικά μεγαλύτερο όγκο ανταλλαγών και, συνεπώς, να ασκεί μεγαλύτερη επίδραση στην εσωτερική αγορά από ό,τι θα μπορούσε σήμερα να συμπερανθεί με βάση τις επίσημες στατιστικές. Έτσι, η ΕΟΚΕ είναι σαφώς της γνώμης ότι η ΕΕ θα πρέπει να μεριμνήσει για τη διενέργεια επιστημονικής μελέτης με αντικείμενο τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται σήμερα η προσπάθεια μεμονωμένων κλάδων παροχής υπηρεσιών στα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεργαστούν με επιχειρήσεις σε άλλες χώρες. Με βάση και απαρχή τα δεδομένα αυτά, πρέπει στο μέλλον να σχηματιστεί μια αξιόπιστη εικόνα του πραγματικού μεγέθους της αγοράς υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κίνηση αυτή θα υποστηριχθεί από τις ανάλογες προσπάθειες των ευρωπαϊκών στατιστικών υπηρεσιών για την κατάρτιση τιμοκαταλόγου για όλες τις υπηρεσίες και για την καθιέρωσή του σε όλες τις χώρες.

2.4

Προς διευκρίνιση: με βάση τις σήμερα διαθέσιμες πληροφορίες, η Επιτροπή υποθέτει ότι ο κλάδος των υπηρεσιών παράγει σήμερα το 56 % του ΑΕγχΠ, το 70 % της συνολικής απασχόλησης, αλλά μόλις το 20 % του όγκου των συναλλαγών εντός της ΕΕ. Σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, η εξέλιξη της παραγωγικότητας του κλάδου των υπηρεσιών της ΕΕ είναι σαφώς χαμηλότερη (8).

2.5

Η αδυναμία αυτή δεν φαίνεται στην παγκόσμια αγορά, στην οποία η ΕΕ εμφανίζεται ως η ισχυρότερη δύναμη στο εμπόριο υπηρεσιών και μάλιστα με σαφώς αυξητική τάση. Το 2003, το μερίδιο της ΕΕ ανερχόταν σε 26 %, ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ ήταν λίγο περισσότερο από 20 %. Ακόμη και οι αναπτυσσόμενοι εμπορικοί εταίροι, Ινδία και Κίνα, παρά τη μέχρι τούδε μεγάλη δυναμική που επιδεικνύουν, μόλις που υπερβαίνουν από κοινού το 5 %. Μεταξύ 1997 και 2003, το μερίδιο της ΕΕ αυξήθηκε κατά 1,8 %, παραμένοντας και από αυτή την άποψη στην πρώτη θέση.

2.6

Διαπιστώνεται ότι οι αδυναμίες αφορούν κυρίως το εμπόριο εντός της ΕΕ. Και σε αυτή την περίπτωση, τα στοιχεία δεν μας επιτρέπουν να συναγάγουμε απαραίτητα αυτό το συμπέρασμα. Μεταξύ 2000 και 2003, το ενδοκοινοτικό εμπόριο υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 10,8 %, ενώ το εμπόριο με τους εταίρους εκτός ΕΕ μόνο κατά 6,4 %. Δηλαδή, η δυναμική στην εσωτερική αγορά ήταν συγκριτικά σαφής, ακόμη περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2003 ήταν συνολικά μια περίοδος οικονομικής ύφεσης. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί ότι πρέπει να συνυπολογιστεί και η πτώση των τιμών στις υπηρεσίες.

2.7

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ασχοληθεί θετικότερα με την εκτίμηση του αντίκτυπου που θα έχει η περαιτέρω προώθηση της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών. Ένα χρήσιμο μέσο για το σκοπό αυτό, θα ήταν ενδεχομένως η διενέργεια ανάλυσης SWOT (Πλεονεκτήματα, Αδυναμίες, Ευκαιρίες και Απειλές).

3.1

Οι εκτιμήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο στην απασχόληση εξαρτώνται από τις αναπτυξιακές προβλέψεις. Μια από τις πρώτες αναλύσεις του αντίκτυπου της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2004 από την ολλανδική υπηρεσία ανάλυσης της οικονομικής πολιτικής (9). Η ανάλυση ακολουθεί τις συνήθεις υποθέσεις του ΟΟΣΑ σύμφωνα με τις οποίες κάθε κατάργηση ρυθμιστικών παρεμβάσεων πυροδοτεί την ανάπτυξη και κατά αυτό τον τρόπο προάγει την απασχόληση. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα της μελέτης αυτής είναι ότι το πρόβλημα δεν είναι οι ρυθμίσεις αυτές καθαυτές, αλλά η ανομοιογένεια αυτών. Σύμφωνα με τις προσδοκίες, η οδηγία για τις υπηρεσίες θα μπορούσε να επιτρέψει την ανάπτυξη του εμπορίου υπηρεσιών κατά 15 έως 30 % και του μερίδιου των άμεσων ξένων επενδύσεων στον κλάδο του εμπορίου κατά 20 έως 35 %.

3.2

Την άνοιξη του 2005, το Institut Copenhagen Economics πραγματοποίησε κατ' εντολή της Επιτροπής μελέτη (10), η οποία αφορούσε αποκλειστικά τον αντίκτυπο στην απασχόληση. Στην περίπτωση μιας ανανεωμένης αύξησης της κατανάλωσης της τάξης του 0,6 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ, η καθαρή αύξηση του αριθμού των θέσεων εργασίας και στα 25 κράτη μέλη θα ανέλθει περίπου σε 600.000. Η άποψη αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι θα αυξηθεί η παραγωγικότητα και, ταυτόχρονα, στην προσδοκία ότι οι μισθοί θα αυξηθούν κατά μέσο όρο κατά 0,4 %.

3.3

Τα συμπεράσματα της μελέτης της Κοπεγχάγης προκάλεσαν επικρίσεις που στηρίζονταν κατά κύριο λόγο στην άποψη ότι η επιχειρηματολογία της είναι αποκλειστικά προσανατολισμένη στην πλευρά της προσφοράς και επικεντρώνεται στον αντίκτυπο που θα είχε η αύξηση της ζήτησης με ταυτόχρονη μείωση των τιμών, λόγω της κατάργησης των ρυθμιστικών παρεμβάσεων. Η μελέτη δεν καλύπτει τους παράγοντες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την αύξηση της ζήτησης, όπως η συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης ή κάποια άλλη συμπεριφορά των καταναλωτών. Επιπλέον, αμφισβητήθηκε η επιλογή των τομέων. Άλλες εκτιμήσεις του αντίκτυπου στην απασχόληση είτε δεν υπάρχουν, είτε στηρίζονται στη μελέτη της Κοπεγχάγης και καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα (11). Προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών είναι απαραίτητο να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην επίδραση της έρευνας και της καινοτομίας, της αναβάθμισης του επιπέδου των δεξιοτήτων και της χρήσης των τεχνολογιών επικοινωνίας.

3.4

Βεβαίως, εννοείται ότι η δημιουργία 600 χιλιάδων θέσεων εργασίας είναι κάτι θετικό. Ωστόσο, λόγω των υψηλών προσδοκιών, η βελτίωση αυτή μοιάζει μάλλον να έχει μέτριες διαστάσεις (12). Αυτό που είναι πολύ πιο σημαντικό είναι ότι η εξέλιξη αυτή μπορεί να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό στους επιμέρους κλάδους, στις διάφορες χώρες και τις διάφορες κατηγορίες εργαζομένων. Για το θέμα αυτό δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα συγκεκριμένα στοιχεία. Η ΕΟΚΕ, με τη βοήθεια του Παρατηρητηρίου της Ενιαίας Αγοράς και εμπνεόμενη από την παρούσα πρωτοβουλία, θα ήθελε να επιχειρήσει να σχηματίσει μια σαφή εικόνα αυτών των διαρθρωτικών μεταβολών στην αγορά εργασίας.

3.5

Από την ανταπόκριση στο ερωτηματολόγιο της ΕΟΚΕ, προκύπτει ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για αυτές τις πληροφορίες. Το 90 % των συμμετεχόντων θεωρεί ότι οι πληροφορίες που υπάρχουν σχετικά με τον αντίκτυπο στην απασχόληση στο χώρο της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών είναι ανεπαρκείς. Οι ερωτήσεις που υποβάλλονται σχετίζονταν καταρχάς με τους κλάδους όπου παρατηρείται σημαντική απώλεια ή αύξηση θέσεων εργασίας Το 60 % των ερωτηθέντων αναμένει θετικά αποτελέσματα στην απασχόληση γενικά ή για συγκεκριμένους κλάδους. Συχνότερα αναφέρονται οι επιχειρήσεις παροχής συμβουλών σε άλλες επιχειρήσεις καθώς και οι επιχειρήσεις παροχής νομικών συμβουλών, κατόπιν, το εμπόριο, η χειροτεχνία/ΜΜΕ, οι μεταφορές, η υγεία, η γεωργία και η δασοκομία, οι βιομηχανικές υπηρεσίες, η εκπαίδευση, ο τουρισμός, οι εξατομικευμένες υπηρεσίες, οι κατασκευές και η διαχείριση κτιρίων. Στο ερώτημα εάν αναμένεται να υπάρξει απώλεια θέσεων εργασίας, το 44 % απαντά θετικά. Στην περίπτωση αυτή, οι μεγαλύτερες απώλειες αναμένονται στη βιομηχανία, ενώ αναφέρονται επίσης οι δημόσιες υπηρεσίες, οι κατασκευές και η διαχείριση κτιρίων, η γεωργία και η δασοκομία, η παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις, ο κλάδος των τροφίμων και της ψυχαγωγίας, οι εξατομικευμένες υπηρεσίες, το εμπόριο, ο τουρισμός και η υφαντουργία

3.6

Από τις απαντήσεις στο ερώτημα για τα οφέλη αυτής της εξέλιξης προκύπτουν ορισμένες ενδιαφέρουσες διαφορές απόψεων. Καταρχάς, κυριαρχεί η άποψη ότι η προσαρμογή στην αγορά έχει καθοριστική σημασία και ότι ηττημένοι θα είναι όσοι δεν θα κατορθώσουν να προσαρμοστούν στις νέες, φιλελευθεροποιημένες συνθήκες και στη διασυνοριακή αγορά. Οι εργαζόμενοι με υψηλά προσόντα θα έχουν καλύτερες δυνατότητες απ' ό,τι οι εργαζόμενοι με χαμηλά προσόντα. Οι νέοι, ειδικευμένοι και τοπικά ευέλικτοι εργαζόμενοι, θα έχουν καλύτερες δυνατότητες απ' ό,τι οι ηλικιωμένοι και λιγότερο ευέλικτοι. Θέσεις εργασίας με υψηλά κοινωνικά πρότυπα θα χάσουν απέναντι στην απασχόληση χωρίς κοινωνική προστασία ή την ελεύθερη απασχόληση, σχήματα που στο μέλλον αναμένεται να ακολουθήσουν αυξητική πορεία. Η ποιότητα θα μειονεκτεί έναντι των τιμών, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα υψηλά κριτήρια άδειας ασκήσεως ορισμένων επαγγελμάτων ή τις χώρες με υψηλές κοινωνικές δαπάνες. Τα νέα κράτη μέλη θα αποκομίσουν τα περισσότερα οφέλη και τα παλαιά τα λιγότερα. Οι πάροχοι υπηρεσιών που λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο και οι μικροί πάροχοι υπηρεσιών θα υποστούν την πίεση των διεθνών επιχειρήσεων. Για το θέμα των καταναλωτών, οι απόψεις διίστανται

3.7

Η ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό σημείο: Μιτλειδενσψηαφτθα οδηγήσει η αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου, υπηρεσιών σε αύξηση της απασχόλησης ή μήπως η συμπίεση των τιμών και η αύξηση του ανταγωνισμού θα οδηγήσουν στην απώθηση των ΜΜΕ και, συνεπώς, σε απώλεια θέσεων απασχόλησης; Τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (66 %) θεωρούν θετικές τις προοπτικές απασχόλησης. Ταυτόχρονα όμως, 55 % των ερωτηθέντων πιστεύει ότι θα υπάρξει καταστροφικός ανταγωνισμός. Ωστόσο, σύμφωνα με τη γνώμη μιας σαφούς πλειοψηφίας (69 %), η απελευθέρωση της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών δεν θα επηρεάσει ουσιαστικά την ανάπτυξη των ΜΜΕ, η οποία θεωρείται ότι εξαρτάται από άλλους παράγοντες Εν κατακλείδι: Υπερισχύουν οι θετικές προσδοκίες, οι οποίες όμως είναι γενικά περιορισμένες. Αυτό που αναμένεται οπωσδήποτε είναι ότι η βελτίωση των προσόντων των εργαζομένων, η ικανότητα καινοτομίας και η ποιότητα των υπηρεσιών θα αποτελέσουν παράγοντες αποφασιστικής σημασίας για την επιτυχία ή την επιβίωση επιχειρήσεων. Ενισχύονται επίσης οι πιέσεις ή απαιτήσεις για μεγαλύτερη εναρμόνιση (διπλώματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, διαχειριστικές απαιτήσεις, τιμές και μισθοί, κοινωνικές δαπάνες, φορολογία επιχειρήσεων, προσαρμογή στα κοινοτικά και διεθνή πρότυπα). Επιδείνωση της κατάστασης αναμένεται σε ό,τι αφορά στα κοινωνικά πρότυπα και στην προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Επικρατούν φόβοι ότι, στην περίπτωση που οι αγορές καταληφθούν από μεγάλες επιχειρήσεις, αυτό θα αποβεί σε βάρος των τοπικών, πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων.

3.8

Στην ερώτηση αν οι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν στο μέλλον περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διασυνοριακές δραστηριότητες, το 84 % απαντά καταφατικά.

4.1

Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, η διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών είναι συνδεδεμένη με την κινητικότητα των εργαζομένων. Με βάση τις μέχρι σήμερα πολύ λίγο εναρμονισμένες συνθήκες στην ΕΕ, υπάρχουν διάφορες κοινωνικές ρυθμίσεις οι οποίες συναντώνται κατά κάποιον τρόπο σε μια εθνική αγορά εργασίας ή σε μια επιχείρηση. Η οδηγία της ΕΕ για την απόσπαση εργαζομένων καθιερώνει μια βάση ουσιαστικών προϋποθέσεων για την ίση μεταχείριση των αποσπασμένων εργαζομένων με τους τοπικούς συναδέλφους τους Πέραν αυτού, στην οδηγία της ΕΕ για τις υπηρεσίες συμπεριλαμβάνονται καταρχήν και θέματα που σχετίζονται με την εργασιακή και την κοινωνική νομοθεσία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ανάπτυξη της αγοράς για την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών παραμένει χωρίς αντίκτυπο. Παρά την έκδοση της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων, εξακολουθούν ακόμη να υπάρχουν διάφοροι κλάδοι όπου οι ρυθμίσεις για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας δεν είναι εναρμονισμένες. Η εξαίρεση της εργατικής νομοθεσίας από την κοινοτική οδηγία για τις υπηρεσίες δεν καθιέρωσε καμία «αρχή του τόπου απασχόλησης» για τους εργαζόμενους. Οι νομικές διατυπώσεις που επιλέχθηκαν ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενες και όχι απαραίτητα σαφείς. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να αναμείνουμε τη μελλοντική εφαρμογή των διατάξεων στην εθνική νομοθεσία. Τέλος, εάν υποτεθεί ότι η εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών θα είναι επιτυχής, η αύξηση της συχνότητας και -πιθανώς- της διάρκειας των αποσπάσεων θα δημιουργήσει μια νέα ποιότητα.

4.2

Η συζήτηση περί εφαρμογής της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων ούτε μπορεί ούτε και πρέπει να διεξαχθεί στο πλαίσιο της παρούσας γνωμοδότησης. Το βασικό ερώτημα είναι μάλλον το ακόλουθο: Ποια προβλήματα θα προκύψουν, ή ποια παλαιότερα προβλήματα θα επιδεινωθούν στην περίπτωση που στο μέλλον αυξηθεί η συχνότητα και, κάτω από ορισμένες περιστάσεις, η διάρκεια της παρουσίας εργαζομένων από διάφορα κράτη μέλη στον ίδιο τόπο εργασίας υπό διαφορετικές συνθήκες; Πού εντοπίζονται παράλληλα ορισμένες ευκαιρίες, τουλάχιστον εάν θυμηθεί κανείς την πρόγνωση της αύξησης των μισθών που περιλαμβάνεται στη μελέτη της Κοπεγχάγης; Βεβαίως, η επιδίωξη δεν είναι σε καμία περίπτωση να υποτεθεί ότι τα μέρη που συμμετέχουν στην αγορά και οι πολιτικά αρμόδιοι φορείς αποσκοπούν να προωθήσουν ένα είδος κοινωνικού ντάμπινγκ, αλλά μάλλον να υπάρξει αδιαστρέβλωτη εικόνα των όσων συμβαίνουν στην πράξη.

4.3

Το 82 % των ερωτηθέντων απαντά καταφατικά στο ερώτημα εάν η αύξηση των διασυνοριακών υπηρεσιών και, κατ' αυτό τον τρόπο, της δραστηριοποίησης αποσπασμένων εργαζομένων σε μια άλλη χώρα σημαίνει ότι πρέπει να ανανεώνονται και οι συνθήκες απασχόλησης στη χώρα αυτή. Το 20 % αναμένει βελτίωση των συνθηκών εργασίας και το 17 % επιδείνωση. Μόνο το 7 % πιστεύει ότι οι θέσεις εργασίας να καταστούν ασφαλέστερες. Το 56 % θεωρεί ότι θα υπάρξει αύξηση της ευελιξίας αλλά και του αριθμού των συμβάσεων πρόσκαιρης απασχόλησης.

4.4

Αυτή η πτυχή της ευελιξίας επανέρχεται στις απαντήσεις που δίνονται στην επόμενη ανοιχτή ερώτηση. Πολλοί αναμένουν ότι θα περιοριστεί το στοιχείο της μονιμότητας υπέρ της μερικής απασχόλησης, των συμβάσεων έργου και με την αύξηση του αριθμού των ψευδών δηλώσεων αυτοαπασχόλησης. Αναφέρονται επίσης και θετικές προσδοκίες: Εκμάθηση γλωσσών, ανάπτυξη νέων τρόπων θεώρησης και παροχή κινήτρων για την απόκτηση δεξιοτήτων, αύξηση των μισθών και της προσφοράς εργασίας. Ωστόσο, κυριαρχούν οι φόβοι: Περισσότερος ανταγωνισμός, χειρότερες συνθήκες εργασίας, εκτενέστερος και πιο ευέλικτος χρόνος εργασίας, αύξηση των κοινωνικών συγκρούσεων και των παράνομων πρακτικών και μείωση των μισθών. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας θα αντιμετωπίσουν νέες επιβαρύνσεις. Στο μέλλον, οι εργαζόμενοι που χαρακτηρίζονται από λιγότερη κινητικότητα, ιδιαιτέρως γυναίκες, θα αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσχέρειες και η αύξηση της κινητικότητας θα δημιουργήσει προβλήματα στις οικογενειακές διαρθρώσεις. Απαντώντας στο ερώτημα ποια θα είναι η επίδραση της μελλοντικής απελευθέρωσης της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών στην εξέλιξη των μισθών, το 50 % απαντά ότι αναμένει μείωση των μισθών, το 43 % αναμένει αύξηση και το 7 % δεν αναμένει καμία ιδιαίτερη επίδραση, ή υπογραμμίζει την εξάρτηση από τον εκάστοτε κλάδο.

4.5

Στην ερώτηση αν η οδηγία για την απόσπαση εργαζομένων αρκεί για την εξασφάλιση της κοινωνικής προστασίας, το 48 % απαντά καταφατικά και το 52 % αρνητικά. Στην περίπτωση που θα υπήρχε ανάγκη νέων ρυθμίσεων, η πλειοψηφία προτιμά να γίνει αυτό σε επίπεδο ΕΕ (65 %), το ένα τρίτο θεωρεί ότι τα προβλήματα μπορούν να ρυθμιστούν καλύτερα σε εθνική κλίμακα και το 2 % θεωρεί απαραίτητα και τα δύο. Οι απαντήσεις στην ανοιχτή ερώτηση ποια είναι τα προβλήματα τα οποία θα πρέπει να επισημανθούν ιδιαιτέρως, μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: Στην πρώτη θέση τοποθετείται η έλλειψη κοινωνικής εναρμόνισης (συμπεριλαμβανομένης της άδειας για την άσκηση επαγγέλματος και την ίδρυση επιχειρήσεως) και η συνεπαγόμενη άνιση μεταχείριση. Κατά συνέπεια, ορισμένοι ζητούν να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων σε σχέση με τους κλάδους και το περιεχόμενο των ρυθμίσεων. Η λανθασμένη εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων, οι νομικές αβεβαιότητες και η αύξηση των παράνομων πρακτικών, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις που παρατηρούνται όσον αφορά τους ελέγχους και την άσκηση ποινικής δίωξη είναι θέματα που βρίσκονται επίσης σε υψηλή θέση. Ακολουθούν προβλήματα που σχετίζονται με την προστασία της ασφάλειας και της υγείας στον χώρο εργασίας, τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και την καταπολέμηση της ψευδώς δηλωμένης αυταπασχόλησης. Τέλος, ασκείται κριτική όσον αφορά την υπερβολική γραφειοκρατία, τα εθνικά εμπόδια που εξακολουθούν να υφίστανται και την τάση εθνικής στεγανοποίησης. Προβλήματα θεωρείται επίσης ότι υπάρχουν στην περίπτωση που δεν λαμβάνεται όσο θα έπρεπε υπόψη το θέμα της αντιμετώπισης των γλωσσικών και πολιτιστικών διαφορών.

4.6

Πόσο επιδρούν αυτές οι σχέσεις σε επίπεδο επιχειρήσεων στην περίπτωση που στο πλαίσιο συμβάσεων παροχής υπηρεσιών υπάρχουν εργαζόμενοι από άλλες χώρες που απασχολούνται εν μέρει κάτω από διάφορες εθνικές ρυθμίσεις; Το 6 % των ερωτηθέντων δεν διακρίνει κάποιες ιδιαίτερες επιδράσεις και το 23 % θεωρεί ότι αυτό δεν μπορεί σήμερα να προβλεφθεί. Το 24 % αναμένει ότι θα αυξηθούν οι διαφορές ως προς τις συνθήκες εργασίας στο ιστορικό των επιχειρήσεων, το 34 % αναμένει ότι θα προκύψουν νέες δυσχέρειες για την τήρηση των κοινωνικών και εργασιακών διατάξεων και το 13 % επιβεβαιώνει ότι τα δικαιώματα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που ισχύουν σε κάθε κράτος μέλος δεν καλύπτουν πλήρως τους αποσπασμένους εργαζόμενους. Στην ανοιχτή απάντηση της ανωτέρω ερώτησης προέκυψαν νέες πτυχές. Θα προκύψουν νέα προβλήματα όσον αφορά τους μισθούς ή τις κοινωνικές παροχές, π.χ. είτε λόγω της διαφορετικής αμοιβής για την ίδια εργασία, είτε επειδή περιορίζονται οι εθελούσιες κοινωνικές παροχές της επιχείρησης. Το ίδιο συχνά προβάλλεται η προσδοκία ότι η γνώση «καλύτερων πρακτικών» θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την αύξηση της ποιότητας της απασχόλησης. Κατά αυτή την έννοια, πρέπει να καλλιεργηθεί «περισσότερη ευφυΐα» στον κοινωνικό διάλογο σε επίπεδο επιχειρήσεων. Τα προβλήματα επικοινωνίας θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την ποιότητα της ατομικής και της συλλογικής εργασίας, ενώ θα μπορούσε γενικά να προκύψει η υπονόμευση της αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων. Η γνώση και η άσκηση των προσωπικών δικαιωμάτων εκ μέρους των μεμονωμένων εργαζομένων δυσχεραίνεται κάτω από ορισμένες συνθήκες. Η ύπαρξη υπερβολικά μεγάλων ανισοτήτων θα μπορούσε να υπονομεύσει την επιτυχία των επιχειρήσεων (διενέξεις, διοικητικός φόρτος, ποιότητα εργασίας) και την τήρηση των νομικών διατάξεων και να οδηγήσει σε αύξηση των καταχρήσεων. Τέλος, η αύξηση της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών προσφέρει επίσης μια ευκαιρία για την κάλυψη των ελλείψεων σε ειδικευμένο προσωπικό.

4.7

Το θέμα της παράθεσης μεμονωμένων πρακτικών παραδειγμάτων είναι δύσκολο να συνοψιστεί, επειδή το συγκεκριμένο περιεχόμενο των πραγμάτων αυτών συμβάλει στη βελτίωση της κατανόησης Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο στη θέση αυτή θα πρέπει να παρατεθούν ορισμένα πρακτικά παραδείγματα τα οποία βοηθούν να φωτιστούν ορισμένα προβλήματα που δεν έχουν κατονομαστεί μέχρι σήμερα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι επικρατεί ασάφεια σχετικά τις ρυθμίσεις και τις διαδικασίες στην περίπτωση εργατικού ατυχήματος, ότι υπάρχουν ιδιαίτερα προβλήματα όσον αφορά απόσπαση εντός ενός και του ίδιου συγκροτήματος, τη μετατροπή συμβάσεων εργασίας, την εφαρμογή συλλογικών συμβάσεων από άλλες χώρες καθώς και τη μεταχείριση των οικονομικών μεταναστών.

5.1

Η εσωτερική αγορά υπηρεσιών πρέπει να ωφελήσει και τους καταναλωτές. Αυτό είναι ένα θέμα που εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα (τιμή, πρόσβαση, προσφορά), την ποιότητα, τη διαφάνεια (πληροφόρηση, εμπιστοσύνη) και τη νομική ασφάλεια (ευθύνη, προστασία καταναλωτών). Έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα αρκετή πρόοδος σε σχέση με αυτές τις πτυχές; Πρόκειται για σημεία που προωθούνται με τις προτάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών ή μήπως υπάρχουν εξελίξεις που, από την άποψη των καταναλωτών, θεωρούνται προβληματικές; Το τρίτο επίκεντρο του ερωτηματολογίου αποσκοπεί στη διαφώτιση των πρακτικών εμπειριών με τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών από την άποψη των καταναλωτών.

5.2

Από την άποψη της προστασίας των καταναλωτών, η αξιολόγηση της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες δεν είναι σαφής. Στην ακρόαση που πραγματοποίησε η ΕΟΚΕ τον Απρίλιο του 2006, ακούστηκαν επικρίσεις ότι δεν δόθηκε η προσοχή που θα έπρεπε στο θέμα της προστασίας των καταναλωτών. Υπήρξαν επίσης θετικές παρατηρήσεις οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τη βελτίωση της προσφοράς. Συνολικά, τα θέματα που έχουν σχέση με την προστασία των καταναλωτών δεν προβάλλονται με αρκετά σαφή τρόπο και θεωρείται πιθανό ότι αυτό θα συμβεί όταν θα εξεταστεί η επίδραση της οδηγίας σε εθνικό επίπεδο. Όμως, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών έχει μεγάλη σημασία για την επιτυχία της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών στην ΕΕ.

5.3

Τα κριτήρια μιας φιλικής προς τους χρήστες εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών που αναφέρονται στην παράγραφο 5.1 (διαθεσιμότητα, ποιότητα, διαφάνεια και νομική ασφάλεια) πρέπει να καταταχθούν σε μια σειρά στο πλαίσιο του ερωτηματολογίου. Αυτό έπρεπε να γίνει αφενός σε συμφωνία με προσωπικές απόψεις και, αφετέρου, υπό μορφή αξιολόγησης του μέτρου στο οποίο η κοινοτική οδηγία για τις υπηρεσίες προωθεί τις πτυχές αυτές. Ενώ, σύμφωνα με τις προσωπικές απόψεις, οι πτυχές της ποιότητας και της νομικής ασφάλειας κατατάσσονται υψηλά (πρώτη και δεύτερη θέση), από την εκτίμηση της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες προκύπτει ότι η πτυχή που προωθείται περισσότερο απ' οποιαδήποτε άλλη είναι η διαθεσιμότητα, ενώ στην τελευταία θέση βρίσκεται η νομική ασφάλεια (13). Μόνο το 23 % των ερωτηθέντων δηλώνει ικανοποιημένο με την σημερινή τάξη πραγμάτων, ενώ το 77 % θεωρεί ότι χρειάζονται βελτιώσεις (14).

5.4

Παρόλο που η κοινοτική οδηγία για τις υπηρεσίες διατηρεί κατά βάση ανέπαφη την ισχύ των διατάξεων περί προστασίας των καταναλωτών στη χώρα στην οποία παρέχονται υπηρεσίες, στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε εκφράστηκαν επανειλημμένες ανησυχίες για την ύπαρξη κενών. Στο ερώτημα αν στο μέλλον η υπήρχε κίνδυνος για τις εθνικές διατάξεις περί προστασίας των καταναλωτών, το 52 % απάντησε καταφατικά. Κατά κύριο λόγο αναφέρθηκαν προβλήματα σε σχέση με την εφαρμογή της νομοθεσίας, ιδιαίτερα στην περίπτωση παραπόνων και αξιώσεων αποζημίωσης. Αυτό συμφωνεί με τις απαντήσεις που δόθηκαν σε ένα άλλο ερώτημα, όπου το 76 % των συμμετεχόντων διακρίνει προβλήματα που σχετίζονται με το θέμα της ευθύνης και την εκτέλεση διοικητικών αποφάσεων Το 51 % φοβάται τη γενική μείωση του βαθμού προστασίας των καταναλωτών. Ιδιαίτερο κίνδυνο θεωρείται ότι διατρέχουν όλα τα υψηλότερα εθνικά πρότυπα (υψηλότερα του ελάχιστου επιπέδου που ισχύει στην ΕΕ). Ο κίνδυνος αυτός ισχύει και για τις διατάξεις του διοικητικού δικαίου περί ασκήσεως επιτηδεύματος, οι οποίες αφορούν άμεσα τους καταναλωτές, επειδή στο μέλλον θα ρυθμίζονται με βάση την αρχή της χώρας προέλευσης, όπως για παράδειγμα η προστασία κατά της προσπόρισης ωφελημάτων με εκμετάλλευση της άγνοιας του αντισυμβαλλόμενου ή η βάση για αξίωση αποζημίωσης. Υπάρχουν φόβοι για μείωση των εγγυήσεων και πτώση της ποιότητας των υπηρεσιών. Τέλος, υπάρχουν πολλοί που φοβούνται την απώλεια δικαιωμάτων πληροφόρησης, όπως πληροφορίες για προϊόντα (κίνδυνος για το περιβάλλον, πληροφορίες περί ευθύνης, γενική διαφάνεια), ένδειξη των τιμών, πάροχοι υπηρεσιών (αξιοπιστία του παρόχου, επίπεδο προσόντων, ρήτρες διασφάλισης), παροχή εγγυήσεων, ευθύνη κλπ.

5.5

Το ζήτημα των επιθυμητών και απολύτως απαραίτητων πληροφοριών που πρέπει να παρέχονται στους καταναλωτές κατά την προσφορά διασυνοριακών υπηρεσιών εξετάστηκε σε άλλη ερώτηση. Στην πρώτη θέση τοποθετούνται τα στοιχεία που έχουν σχέση με τις νομικές εγγυήσεις, την παροχή αποζημίωσης και τα δικαιώματα προσφυγής, στη συνέχεια η ταυτότητα/προέλευση του παρόχου, η διαφάνεια των τιμών και η παροχή συγκεκριμένων πληροφοριών για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς και την ασφάλεια/εγγύηση του προϊόντος. Θορυβημένοι προφανώς από τη συζήτηση για την χώρα προέλευσης, πολλοί ζητούν πληροφορίες σχετικά με το ισχύον δίκαιο και τις αρμόδιες εποπτικές αρχές ή τον φορέα που είναι αρμόδιος για τις προσφυγές.

5.6

Μόνο το 25 % των ερωτηθέντων είχε εμπειρίες συναλλαγής με τις ευρωθυρίδες υποστήριξης καταναλωτών ή με την πανευρωπαϊκή συνεργασία στο χώρο της προστασίας των καταναλωτών. Η άποψη των ερωτηθέντων ήταν συνήθως θετική, μολονότι αναφέρθηκαν και ελλείψεις, οι οποίες είχαν σχέση με τη διασυνοριακή παροχή υποστήριξης για την επιβολή της νομοθεσίας ή τη μεσολάβηση των ενδεδειγμένων εθνικών κέντρων εξυπηρέτησης. Ακούστηκαν επίσης επικρίσεις ότι οι διαδικασίες είναι υπερβολικά γραφειοκρατικές και πολυδάπανες, ενώ η συνεργασία για την προστασία των καταναλωτών θεωρείται πολύ περιορισμένη και αναποτελεσματική, ιδιαιτέρως στην περίπτωση περίπλοκων υποθέσεων. Γενικά δημιουργείται η εντύπωση ότι οι πληροφορίες σχετικά με τις ευρωθυρίδες για τους καταναλωτές ή τις δυνατότητες συνεργασίας δεν είναι ευρέως διαδεδομένες.

5.7

Για την εξασφάλιση μιας καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών, στην αντίστοιχη κοινοτική οδηγία συνιστάται σε εθελούσια βάση η καθιέρωση προτύπων και συστημάτων πιστοποίησης. Το 54 % των συμμετεχόντων θεωρεί την πρόταση αυτή πολύ καλή και το 46 % διατηρεί επιφυλάξεις. Οι υπέρμαχοι των εθελούσιων ποιοτικών προτύπων θεωρούν ότι αυτά αποτελούν αποτελεσματικό μέσο, η αξία του οποίου πρέπει να αποδειχθεί στην αγορά και έναντι των πελατών. Οι επικριτές υποστηρίζουν ομόφωνα ότι η τήρηση των προτύπων αυτών χωρίς κρατικό έλεγχο δεν είναι εξασφαλισμένη. Για το λόγο αυτό, φαίνεται ότι προτιμάται η θέσπιση συγκεκριμένης νομοθετικής ρύθμισης. Τα εθελούσια πρότυπα τηρούνται από τις καλοπροαίρετες επιχειρήσεις, δεν βοηθούν όμως στην περίπτωση των «μαύρων προβάτων». Ωστόσο, αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο στην περίπτωση της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών.

5.8

Η κοινοτική οδηγία για τις υπηρεσίες θεσπίζει, επίσης, ένα σύστημα επιμερισμού των ελέγχων από τις αρμόδιες αρχές στη χώρα προέλευσης και τη χώρα προορισμού. Στην ερώτηση αν αυτό ενισχύει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών το 82 % απαντά καταφατικά, αλλά το υπόλοιπο 18 % διατηρεί επιφυλάξεις. Προφανώς, ένα σημείο που προξενεί επιφυλάξεις είναι η εφαρμογή στην πράξη.

5.9

Τέλος, δόθηκε στους ερωτηθέντες άλλη μια φορά η δυνατότητα να αναφερθούν ανοιχτά σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία των καταναλωτών στη μελλοντική εσωτερική αγορά υπηρεσιών. Και πάλι προέκυψε ότι το κέντρο βάρους είναι η έλλειψη νομικής σαφήνειας και ασφάλειας για την προστασία των καταναλωτών σε σχέση με την παροχή εγγυήσεων, το θέμα της ευθύνης (στην περίπτωση αφερεγγυότητας), τα δικαιώματα αξίωσης εγγύησης (έλλειψη εναρμόνισης, σε σχέση με το βάρος της απόδειξης) και η προβολή αξιώσεων αποζημίωσης (χρονοβόρες και υπερβολικά περίπλοκες διαδικασίες, επιθυμία περισσότερης εναρμόνισης). Ακολουθεί η ικανοποιητική πληροφόρηση για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τους παρόχους. Πρόβλημα θεωρείται επίσης η έλλειψη κοινών ποιοτικών προτύπων και η συγκρισιμότητα προσόντων και διπλωμάτων επαγγελματικής κατάρτισης. Οι διατάξεις για την προστασία των καταναλωτών θεωρείται ότι συχνά δεν εφαρμόζονται όπως θα έπρεπε ή ότι είναι ανύπαρκτες σε ορισμένους τομείς (στην περίπτωση ιδιωτικών συντάξεων, υπηρεσιών υγείας κλπ.). Υπάρχουν και κοινωνικά θέματα που διαδραματίζουν κάποιο ρόλο (μη τήρηση των κατώτατων μισθών, παράνομη απασχόληση, μετανάστευση), ενώ το ίδιο ισχύει και για τους φόβους υποβιβασμού των προτύπων που ισχύουν για το περιβάλλον και την ασφάλεια. Πρέπει να καθοριστεί ένα βασικό επίπεδο υπηρεσιών στις οποίες θα έχει πρόσβαση όλο το κοινό και με τις οποίες θα εξασφαλίζεται η συμμετοχή στον κοινωνικό βίο. Περαιτέρω φόβοι που εκφράζονται σχετίζονται με στρεβλώσεις του ανταγωνισμού για τους τοπικούς παρόχους (π.χ. διαφορές κοινωνικών εισφορών) και προβλήματα συναλλαγματικών διαφορών.

6.1

Η ανταπόκριση στο ερωτηματολόγιο δείχνει ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν σε σχέση με τις αγορές εργασίας, την απασχόληση και την προστασία των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά υπηρεσιών. Αφενός γίνονται πολλές επισημάνσεις προβληματικών εξελίξεων, αφετέρου όμως, προσδιορίζονται και οι μελλοντικές ευκαιρίες. Και τα δύο αυτά στοιχεία θα πρέπει εν γένει να ληφθούν περισσότερο υπόψη και θα πρέπει να χρησιμεύσουν και ως πηγή έμπνευσης για την επικείμενη εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες.

6.2

Ένα πρόβλημα που παραμένει ανεπίλυτο είναι η στατιστική απεικόνιση του οικονομικού κλάδου των υπηρεσιών στην ΕΕ σε ό,τι αφορά τις διασυνοριακές συναλλαγές. Η όσο το δυνατόν καλύτερη γνώση της πραγματικότητας συνιστά προϋπόθεση για την εκτίμηση της δυναμικής που μπορεί να προκύψει από τις συναλλαγές αυτές στο χώρο της απασχόλησης. Έτσι, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την έκκληση της για τη διενέργεια εφάπαξ βασικής έρευνας, η οποία μπορεί να λύσει το πρόβλημα από μόνη της.

6.3

Οι πληροφορίες σχετικά με τον ενδεχόμενο αντίκτυπο της νέας στρατηγικής για την εσωτερική αγορά για την απασχόληση δεν είναι επαρκείς, όπως δηλώνει το 90 % των ερωτηθέντων. Το 60 % προσδοκά θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση, ενώ το 44 % αναμένει ότι θα υπάρξει απώλεια θέσεων εργασίας. Κυρίως όμως αναμένεται ότι θα υπάρξουν «μετατοπίσεις» στο χώρο της απασχόλησης. Για την περαιτέρω εκτίμηση του αντίκτυπου στην απασχόληση, κρίνεται σκόπιμο να υιοθετηθεί μια τομεακή και διαφοροποιημένη προσέγγιση με σημείο αναφοράς τις συναφείς με τη βιομηχανία υπηρεσίες, την εκπαίδευση, επιλεγμένες δημόσιες υπηρεσίες που έχουν ιδιωτικοποιηθεί, εξατομικευμένες υπηρεσίες, χειροτεχνία. Αποκαλυπτικές είναι οι αναφορές στους παράγοντες που θα αποκομίσουν το μεγαλύτερο όφελος. Στην περίπτωση αυτή συνιστάται η ακριβής εξέταση των πτυχών της ειδικευμένης/ανειδίκευτης εργασίας και οι ευκαιρίες που διαθέτουν οι ειδικευμένοι και ευέλικτοι ως προς τον τόπο εργαζόμενοι σε σύγκριση με τους εργαζόμενους με περιορισμένη κινητικότητα. Το πρώτο είναι μια εξέλιξη που αναμένεται να προκύψει τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και στο εσωτερικό ενός κλάδου, ενώ το τελευταίο αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τις αγορές εργασίας και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

6.4

Η ανάπτυξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων αξιολογείται εν γένει θετικά ώστε μαζί με αυτήν και η εξέλιξη της απασχόλησης. Αντιθέτως, η επίδραση της οδηγίας της ΕΕ για τις υπηρεσίες στην απασχόληση θεωρείται μάλλον περιορισμένη. Παρόλα αυτά, αναμένονται νέες προκλήσεις οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν με την βελτίωση της ποιότητας και των δεξιοτήτων των εργαζομένων, αλλά και με την προαγωγή της ικανότητας καινοτομίας. Ορισμένοι θεωρούν ότι οι νέες ανταγωνιστικές πιέσεις θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την περαιτέρω εναρμόνιση του γενικού πλαισίου. Επικρατεί ο φόβος ότι οι τοπικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες μπορεί στο μέλλον να δεχθούν σοβαρές πιέσεις, στην περίπτωση που η αγορά καταληφθεί από μεγάλες επιχειρήσεις.

6.5

Από τη μελλοντική εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς για τις υπηρεσίες, η πλειοψηφία αναμένει αλλαγές στις εθνικές συνθήκες εργασίας και απασχόλησης (82 %). Αυτό δεν συμβαίνει λόγω άγνοιας της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες, αλλά στο πλαίσιο της συνεκτίμησης των μη εναρμονισμένων συνθηκών και των νέων επιδράσεων που δέχεται η αγορά. Η πλειοψηφία αναμένει αύξηση του αριθμού των συμβάσεων πρόσκαιρης απασχόλησης αλλά και της ευελιξίας όσον αφορά τις συνθήκες απασχόλησης. Θετικές προσδοκίες εντοπίζονται στη βελτίωση της προσφοράς εργασίας, τη γλωσσομάθεια και την απόκτηση προσόντων γενικότερα.

6.6

Σε σχέση με όλα αυτά, σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι ισχύουσες διατάξεις για την απόσπαση εργαζομένων. Πολλοί ερωτηθέντες έκριναν ότι η ελλιπής εφαρμογή των διατάξεων συνιστά σοβαρό πρόβλημα. Ωστόσο, ενόψει των νέων προκλήσεων, περίπου οι μισοί ερωτηθέντες θεωρούν ότι οι σημερινές διατάξεις δεν επαρκούν για την εξασφάλιση κοινωνικής προστασίας. Αυτό γίνεται σαφές με την ακριβέστερη εξέταση του χώρου σε επίπεδο επιχειρήσεων. Όσο μεγαλύτερο είναι το μη εναρμονισμένο πεδίο τόσο ευρύτερη είναι και η βάση για άνιση μεταχείριση για την ίδια εργασία. Η κατάσταση αυτή θεωρείται εν μέρει ότι αποτελεί και ευκαιρία να αξιοποιηθεί η επαφή με «καλύτερες πρακτικές» για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στη χώρα προέλευσης. Συνολικά, μπορεί να διαπιστωθεί ότι οι άνισες συνθήκες εργασίας ή νομοθετικές ρυθμίσεις σε μια επιχείρηση αποτελούν πρόκληση και για αυτήν την ίδια. Η οδηγία για την απόσπαση εργαζομένων συζητείται αλλού. Στο παρόν κείμενο, αυτό που έχει σημασία είναι να διαπιστωθεί ότι οι ανισότητες θα αυξηθούν και μαζί με αυτές θα αυξηθούν και οι διενέξεις. Η επίλυση του προβλήματος αυτού συνιστά αποστολή της ΕΕ και των εθνικών νομοθετικών αρχών, ιδιαιτέρως στην επίκαιρη περίπτωση της εφαρμογής των διατάξεων της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες, αλλά και πρόκληση για τον κοινωνικό διάλογο στην ΕΕ.

6.7

Η αύξηση της κινητικότητας των εργαζομένων στο πλαίσιο των συμβάσεων παροχής διασυνοριακών υπηρεσιών και της ασάφειας σε ό,τι αφορά τα νόμιμα δικαιώματα των ίδιων των ενδιαφερομένων αυξάνουν την ανάγκη διαβούλευσης. Η δυνατότητα αυτή πρέπει να εξασφαλιστεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μια σημαντική πηγή πληροφοριών είναι το έργο των ευρωπαϊκών κέντρων πληροφόρησης και η δημιουργία τράπεζας δεδομένων για θέματα που αφορούν τους εργαζόμενους, η οποία θα παρακολουθείται εντατικά και από την ΕΟΚΕ.

6.8

Από την άποψη των καταναλωτών, η αξιολόγηση της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες δεν φαίνεται να είναι σαφής. Υπάρχουν επικρίσεις αλλά και θετικές εκτιμήσεις. Από την αξιολόγηση των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο, προκύπτει ότι αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα και στην νομική ασφάλεια, θεωρείται όμως ότι οι πτυχές αυτές -κατά την άποψη των ερωτηθέντων- δεν προάγονται με τον ενδεδειγμένο τρόπο στην οδηγία της ΕΕ για τις υπηρεσίες. Μόνο το 23 % των ερωτηθέντων δηλώνει ικανοποιημένο με τη σημερινή κατάσταση στο χώρο της προστασίας των καταναλωτών.

6.9

Στο προσκήνιο προβάλλονται οι ανησυχίες για την ασφάλεια δικαίου και την εφαρμογή των νομοθετικών διατάξεων. Αν και η κοινοτική οδηγία για τις υπηρεσίες δεν θίγει την προστασία των καταναλωτών στα κράτη μέλη, 52 % των ερωτηθέντων θεωρούν ότι οι εθνικές διατάξεις κινδυνεύουν στο μέλλον. Το ζητούμενο είναι σαφείς διατάξεις για την παροχή εγγυήσεων και τη ρύθμιση του θέματος της ευθύνης, καθώς και η ταχεία προώθηση αξιώσεων για την παροχή αποζημίωσης. Εδώ φαίνεται να μην επαρκούν οι ισχύοντες κανόνες ή ότι ο μελλοντικός ανταγωνισμός ενδέχεται να υπονομεύσει τα υψηλά εθνικά πρότυπα. Εξίσου σημαντικό θεωρείται το θέμα της εξασφάλισης επαρκούς πληροφόρησης για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τους αντίστοιχους φορείς. Ελλείψεις εντοπίζονται στην απουσία κοινών ποιοτικών προτύπων (η εθελούσια πιστοποίηση προσκρούει στην κοινή συναίνεση) και η συγκρισιμότητα προσόντων και διπλωμάτων επαγγελματικής κατάρτισης. Οι διατάξεις για την προστασία των καταναλωτών θεωρείται ότι συχνά δεν εφαρμόζονται με τον ορθό τρόπο ή ότι σε ορισμένους τομείς δεν υπάρχουν καθόλου (όπως π.χ. στις ιδιωτικές συντάξεις και στην παροχή υπηρεσιών υγείας).

6.10

Λίγοι είναι εκείνοι που έχουν πείρα από συναλλαγές με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες παροχής συμβουλών στους καταναλωτές ή από τη διασυνοριακή συνεργασία. Οι προσπάθειες που καταβάλλονται ήδη θεωρούνται συνήθως θετικές αλλά ανεπαρκείς· δεν φαίνεται να βοηθούν πολύ στην εφαρμογή του νόμου και σε περίπλοκες υποθέσεις.

6.11

Πρέπει να δοθεί περισσότερη βαρύτητα στο θέμα της προστασίας των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά υπηρεσιών. Οι ανησυχίες που διαπιστώνονται σε σχέση με την νομική κατάσταση στο χώρο των διασυνοριακών υπηρεσιών πρέπει να αντιμετωπιστούν με την εφαρμογή μιας στρατηγικής πληροφόρησης σε εθνική και πανευρωπαϊκή κλίμακα. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί η απαίτηση παροχής ακριβών πληροφοριών για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τους αντίστοιχους φορείς. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη και κατά την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας για τις υπηρεσίες.

6.12

Μέσω του Παρατηρητηρίου της Ενιαίας Αγοράς και σε στενή συνεργασία με το αρμόδιο για τις κοινωνικές υποθέσεις ειδικευμένο τμήμα, η ΕΟΚΕ θα συνεχίσει να μελετά τον αντίκτυπο της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών στην ανάπτυξη του εμπορίου των υπηρεσιών μεταξύ κρατών μελών, στην απασχόληση και την προστασία των καταναλωτών. Με βάση τα πορίσματα της παρούσας γνωμοδότησης, θεωρείται σκόπιμο να εξεταστούν λεπτομερέστερα μεμονωμένοι τομείς/κλάδοι και να αξιοποιηθούν προς τούτο τα κυριότερα πορίσματα που προκύπτουν από το ερωτηματολόγιο.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/21

2.2.1

Εύλογα ασφαλώς, η ΓΔ «Εκπαίδευση και Πολιτισμός» και η ΓΔ «Απασχόληση, Κοινωνικές Υποθέσεις και Ίσες Ευκαιρίες» περιλαμβάνουν κοινωνικές πτυχές στις ΜΑ. Επιπλέον, η εφαρμογή της «αρχής της αναλογικής ανάλυσης»  (7) έχει ως αποτέλεσμα τα κοινωνικά στοιχεία να λαμβάνονται υπόψη κατά άνισο τρόπο στους άλλους τομείς. Τούτο εγείρει το ερώτημα κατά πόσον οι κοινωνικές πτυχές (συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που άπτονται της Κοινωνικής Ατζέντας της ΕΕ) πρέπει να εκλαμβάνονται ως βασικό κριτήριο («bottom line»), καθώς και το ερώτημα τι πρέπει να γίνεται στην περίπτωση προτάσεων που δεν σχετίζονται με κοινωνικά ζητήματα ή που πιθανολογείται ότι θα έχουν αμυδρή κοινωνική επίδραση. Εμπειρικά, η μελέτη του Istituto per la ricerca sociale (βλ. την υποσημείωση 2) αποκαλύπτει ότι «οι ΜΑ που δεν συνεκτιμούν τις κοινωνικές πτυχές αφορούν κυρίως τον οικονομικό τομέα. Εν προκειμένω, στο ένα τρίτο των ΜΑ, οι κοινωνικές πτυχές είτε δεν συνυπολογίζονται καθόλου, είτε εξετάζονται μόνον περιστασιακά» (8).

2.2.2

Προφανώς, «όταν η κοινωνική σημασία του μέτρου είναι αυταπόδεικτη (…), οι κοινωνικές πτυχές εξετάζονται ευρέως και αναπτύσσονται αρκετά σε όλο το έγγραφο της μελέτης αντίκτυπου» (9). Σε αυτήν την περίπτωση, «το ζήτημα της απασχόλησης προκύπτει σαφώς ως η συχνότερα εμφανιζόμενη και η πλέον προβαλλόμενη κοινωνική συνέπεια» (10).

2.2.3

Σύμφωνα με το Istituto per la ricerca sociale, «ο βαθμός στον οποίο εξετάζονται τα κοινωνικά στοιχεία δεν είναι απαραιτήτως ανάλογος (…) του πολιτικού περιεχομένου και του δυνητικού αντίκτυπού του. (…) Σε πολλές περιπτώσεις, οι επιδράσεις αυτές περιγράφονται μόνον γενικώς (…)» και «(…) βασίζονται (…) σε κοινές υποθέσεις (…). Οι σχέσεις αυτού του είδους συζητούνται σπάνια όταν συνεκτιμάται το συγκεκριμένο περιεχόμενο του μέτρου, ο πληθυσμός-στόχος και οι ενδιαφερόμενες εδαφικές περιοχές, η ιδιαίτερη επιλογή των πολιτικών μέσων και η επίδραση της διαδικασίας υλοποίησης» (11). Στη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το εν λόγω Ινστιτούτο αναφέρεται επίσης ότι «σε αρκετές MΑ δεν έχει προβλεφθεί ο παραμικρός συσχετισμός με άλλα πεδία δράσης ή με άλλες πολιτικές της ΕΕ». Οι αναλύσεις αντίκτυπου συνεπάγονται όντως σημαντικό φόρτο εργασίας, δεν πρέπει όμως να είναι ελλιπείς ή επιφανειακές, διότι, σε αντίθετη περίπτωση, οι αδυναμίες τους θα μπορούσαν να θέσουν υπό αμφισβήτηση την αξία της νομοθεσίας.

2.3.1

Η ανάλυση του αντίκτυπου ενός νομοθετικού σχεδίου δεν περιορίζεται στην επιλογή της σωστής απάντησης στο σχετικό ερωτηματολόγιο. Προϋποθέτει επίσης παρακολούθηση, ιδεωδώς από εκείνους που θα κάνουν χρήση του νόμου ή σε στενή συνεργασία μαζί τους, και ειδικότερα από τους πλέον άμεσα ενδιαφερομένους εξ αυτών. Δεδομένου ότι η κοινωνική διάσταση αποτελεί ένα από τα τρία κριτήρια που έχουν επιλεγεί για την αξιολόγηση των πολιτικών της ΕΕ, απαιτείται να καθιερωθεί μια τυποποιημένη διαδικασία -διαφανής και συγχρόνως αντικειμενική- για τη συλλογή των στοχοθετημένων στοιχείων στο πλαίσιο των MΑ. Μπορούν να αναφερθούν ορισμένες επιλογές, όπως οι εξής:

3.1

Πρέπει να τεθούν ορισμένα ερωτήματα, προκειμένου να καθορισθεί η δέουσα μεθοδολογία:

4.1

Δεδομένης της περιπλοκότητας και της σημασίας της ανάλυσης των κοινωνικών συνεπειών των νομοθετικών προτάσεων, όλοι οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες, και συγκεκριμένα οι κοινωνικοί εταίροι και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, θα πρέπει να προβληματισθούν επί των παρακάτω μεθοδολογικών θεμάτων:

4.2

Η διοργάνωση δημόσιας ακρόασης στην ΕΟΚΕ παρέσχε τη δυνατότητα στους κοινωνικούς ΜΚΟ, στους κοινωνικούς εταίρους και στους λοιπούς παράγοντες της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, καθώς και σε εμπειρογνώμονες, να εκφράσουν τις απόψεις τους, να συζητήσουν επί του σχεδίου γνωμοδότησης και να μεταφέρουν σαφή μηνύματα στα ευρωπαϊκά όργανα γενικά και στην Επιτροπή ειδικότερα.

4.3

Τέλος, και δεδομένου ότι οι μελέτες κοινωνικού αντίκτυπου ενέχουν κεφαλαιώδη σημασία στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ, η ΕΟΚΕ πρέπει να υποβάλει προτάσεις για τον τρόπο βελτίωσης και καλύτερης συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σε αυτή τη διαδικασία.

5.1

Υπάρχουν πολλά συστήματα κοινωνικών δεικτών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, είναι ωστόσο σκόπιμο να επαληθευτεί η ισχύς και η καταλληλότητά τους για τις ειδικές ανάγκες των αναλύσεων αντίκτυπου.

5.2

Οι εν λόγω δείκτες άρχισαν να αναπτύσσονται σε πολυάριθμες χώρες κατά την τελευταία τριακονταετία για την αξιολόγηση της καταλληλότητας και των συνεπειών των οικονομικών πολιτικών με βάση όρους διαφορετικούς από τα απλά ποσοτικά δεδομένα, προκειμένου η κοινωνική ανάπτυξη να ακολουθεί πορεία παράλληλη με αυτήν της οικονομικής ανάπτυξης και να διασφαλιστεί ότι θα υφίστανται μέσα υπολογισμού της κοινωνικής ευημερίας και αξιολόγησης της εξέλιξής της.

5.3

Αυτό οδήγησε σε σημαντική ανάπτυξη των κοινωνικών στατιστικών, κατά πρώτον όσον αφορά τις βασικές συλλογικές λειτουργίες: εκπαίδευση, υγεία, κοινωνική προστασία, περιβάλλον, στέγαση, μεταφορές, έρευνα, ανεργία, κλπ. Εξ αυτών ωστόσο δεν προκύπτουν αυτομάτως κοινωνικοί δείκτες εάν τα εν λόγω δεδομένα δεν οργανωθούν, συσχετισθούν και ερμηνευθούν.

5.4

Ένας δείκτης δεν αποτελεί παρά «ένα στατιστικό στοιχείο με συγκεκριμένη σημασία για τη γνώση, την εκτίμηση και/ή τη δράση» (12). Στην περίπτωση των αναλύσεων αντίκτυπου, δεν πρόκειται απλώς για τη συγκέντρωση κοινωνικών στατιστικών στοιχείων ανά χώρα, προερχόμενων από διάφορες πηγές, αλλά και για τη επεξεργασία αυτών των δεδομένων με σκοπό την αξιολόγηση της κατάστασης επί επιλεγμένων θεμάτων ανάλογα με το βαθμό καταλληλότητας τους για την ανάλυση αντίκτυπου.

5.5

Είναι πιθανόν σε ορισμένους τομείς να υπάρχουν μόνο αποσπασματικές και διάσπαρτες μελέτες και να μην είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν αναλύσεις κόστους/οφέλους· γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι ορισμένες κατηγορίες παρασιτοκτόνων έχουν ολέθριες συνέπειες για την υγεία και ότι η συσσώρευσή τους, πέραν ενός συγκεκριμένου ορίου, προκαλεί σοβαρές ασθένειες. Μία απόφαση για τον περιορισμό της χρήσης χημικών παρασιτοκτόνων θα είχε θετικό αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού και των εργαζομένων που τα χρησιμοποιούν, χωρίς όμως ταυτόχρονα να είναι δυνατόν, στο πλαίσιο μίας αναλογικής μελέτης αντίκτυπου, να εξαχθούν ακριβείς αριθμοί σχετικά με τα μακροπρόθεσμα οφέλη αυτής της πολιτικής.

5.6

Είναι ωστόσο σαφές ότι η κοινωνική διάσταση «υγεία» αιτιολογεί την πρόταση ενός τέτοιου μέτρου και ενισχύει σημαντικά το αντίστοιχο οικονομικό σκεπτικό (μείωση του κόστους παραγωγής για τη γεωργία και συνακόλουθη αύξηση της ανταγωνιστικότητας). Εξάλλου, για την υποστήριξη της εν λόγω πρότασης θα μπορούσε να προβληθεί και το επιχείρημα ότι ή διασφάλιση ενός υγιούς περιβάλλοντος αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα κάθε πολίτη.

5.7

Στην πράξη, διαθέτουμε μεγάλη ποσότητα κοινωνικών στατιστικών, οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες των διαφόρων χωρών και με τις δημόσιες συζητήσεις που διεξάγονται στο εσωτερικό τους (συνθήκες εργασίας, απασχόληση των νέων και των ηλικιωμένων, απασχόληση των γυναικών, εγκληματικότητα, ανισότητα των εισοδημάτων, διακρίσεις στην εργασία, μετεγκαταστάσεις). Εντούτοις, μέχρι προσφάτως, ελάχιστοι κοινωνικοί δείκτες έχουν εξαχθεί από τη μεγάλη ποσότητα των στατιστικών αυτών, οπότε οι εν λόγω δείκτες επανέρχονται ευτυχώς στην επικαιρότητα στο νέο πλέον κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο της τελευταίας δεκαετίας, το οποίο αναδεικνύει εκ νέου το ρόλο των κρατών στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής καθώς και το ρόλο της ρύθμισης στον οικονομικό τομέα.

5.8

Οι εν λόγω κοινωνικές δείκτες όμως δεν είναι πάντοτε επαρκώς χρήσιμοι, εάν παραμείνουν αυτόνομοι, αποκτούν δε μεγαλύτερη νόημα όταν εντάσσονται σε μία ευρύτερη αντίληψη, όπως αυτή της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης ή της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι πηγές τους διαφοροποιούνται και δεν προέρχονται μόνο από την κεντρική κρατική διοίκηση, αλλά και από ΜΚΟ και ομάδες προβληματισμού («think tanks» μεγάλων ιδρυμάτων). Άλλωστε και η παρουσίαση των εν λόγω δεικτών είναι ιδιαίτερα διαφοροποιημένη, κυμαινόμενη από την επιλογή στατιστικών στοιχείων μέχρι την διεξαγωγή θεματικών ερευνών, καθώς και την πραγματοποίηση ασκήσεων συνάθροισης δεδομένων με σκοπό τη διαμόρφωση σύνθετων δεικτών, ειδικής ή γενικής φύσεως.

5.9

Πολλοί διεθνείς οργανισμοί δημοσιεύουν κοινωνικούς δείκτες και στατιστικά στοιχεία και προβαίνουν σε συγκρίσεις μεταξύ των χωρών μελών τους. Τα βασικά όργανα επί των οποίων βασίζονται εν προκειμένω και τα οποία είναι σημαντικά για τις χώρες της ΕΕ προέρχονται (χωρίς σειρά προτεραιότητας) από τον ΟΟΣΑ, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των ΗΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή — και ειδικότερα την Eurostat —, την UNESCO, την Παγκόσμια Τράπεζα και την ΔΟΕ.

5.10

Η ίδια η ποικιλομορφία των πηγών θέτει προβλήματα όσον αφορά την ποιότητα των στατιστικών στοιχείων — όλες οι χώρες δεν διαθέτουν εξελιγμένες στατιστικές υπηρεσίες —, τη συγκρισιμότητα τους και την εναρμόνισή των σχετικών αντιλήψεων. «Η επιλογή των δεικτών που χρησιμεύουν για τη μέτρηση της κοινωνικής σύγκλισης των χωρών της ΕΕ συνιστά, από πολιτική άποψη, πραγματική πρόκληση. Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται στις συγκρίσεις δεν είναι ουδέτεροι: αποδίδουν σειρές προτεραιοτήτων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κρατικές αντιλήψεις όσον αφορά την επιθυμητή κοινωνία, οι οποίες μπορεί δικαιολογημένα να διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Το παράδειγμα της ανεργίας καταδεικνύει ότι ορισμένοι δείκτες μπορεί να έχουν πραγματικές, και ενδεχομένως δυσμενείς, επιπτώσεις επί του προσανατολισμού των πολιτικών (13). Δηλαδή θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι η κατασκευή των συστημάτων δεικτών, επί του παρόντος, έχει αφεθεί στους ειδικούς» (14).

5.11

Οι κριτικές όσον αφορά τη χρησιμοποίηση του ΑΕγχΠ και της ανάπτυξης ως δεικτών κοινωνικής ευημερίας έλαβαν σημαντικές διαστάσεις στο πλαίσιο του Προγράμματος Ανάπτυξης των ΗΕ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του δείκτη HDI (Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης), κυρίως χάρη στις εργασίες του κ. Amartya Sen με θέμα τη φτώχεια, την πείνα, τη δημοκρατία και την κριτική αντιμετώπιση των καθαρά οικονομικών ποσοτικών δεικτών, για τις οποίες έλαβε το βραβείο Νόμπελ για την οικονομία.

5.12

Οι δείκτες οι σχετικοί με την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, τα επίπεδα αλφαβητισμού των ανδρών και των γυναικών, το σύστημα υγείας και τα αποτελέσματα των μέτρων αντιμετώπισης των πανδημιών, τη συμμετοχή στη δημοκρατική διαδικασία, το προσδόκιμο βίου ανάλογα με το φύλο, τη περιγεννητική και παιδική θνησιμότητα, κλπ., αποτελούν επίσης συναφή δεδομένα για την αξιολόγηση του βαθμού ευημερίας μίας δεδομένης κοινωνίας, όπως και της κατάστασης του περιβάλλοντος. Αυτά τα δεδομένα δεν συσχετίζονται πλέον άμεσα με το ΑΕγχΠ.

5.13

Οι πρώτοι συγκεντρωτικοί δείκτες HDI του Προγράμματος Ανάπτυξης των ΗΕ προκάλεσαν, συνεπώς, ευρείες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις, επειδή οι «πλούσιες» χώρες βρέθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις σε χαμηλή θέση στην κατάταξη της «Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας» (Gross National Happiness). Αυτός ο δείκτης, ωστόσο, κατέστη η πλέον αδιαμφισβήτητη εναλλακτική λύση έναντι των καθαρά οικονομικών δεικτών, εξαιτίας της στιβαρότητάς του (εκπαίδευση, προσδόκιμο βίου, αναπροσαρμοσμένα εισοδήματα για να ληφθεί υπόψη η φτώχεια).

5.14

Οι κοινωνικές στατιστικές αποτελούν αναπόσπαστο συμπλήρωμα των οικονομικών στατιστικών και η σημασία που τα βασικά κοινωνικά ζητήματα έχουν για τη δημόσια γνώμη προσδίδει σε αυτές πολιτική σημασία η οποία πρέπει απαραιτήτως να λαμβάνεται υπόψη από τις κυβερνήσεις.

5.15

Στο πλαίσιο αυτό, πέραν των οικονομικίστικων προκαταλήψεων ή της βραχυπρόθεσμης ή μεσοπρόθεσμης λογιστικής προσέγγισης, πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί και το αντικειμενικό εμπόδιο της ποικιλομορφίας των κοινωνικών ζητημάτων, καθώς και η δυσκολία συσχετισμού τους και ποσοτικής έκφρασής τους με σκοπό την ενσωμάτωσή τους στους προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής.

5.16

Διαισθητικά, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στα ίδια συμπεράσματα όσον αφορά την καθιέρωση περιβαλλοντικών δεικτών για τη συμπερίληψη των εξωτερικών στοιχείων στην οικονομική ανάπτυξη. Σε τελευταία ανάλυση, μία ανάπτυξη συνδεόμενη, π.χ., με την αποψίλωση των πρωτογενών δασών θα πρέπει κανονικά να απορρίπτεται, εφόσον βέβαια η σχετική μελέτη αντίκτυπου περιλαμβάνει όλους τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι οποίοι, όπως πλέον είναι γνωστό, υπερβαίνουν την απλή αντιστάθμιση των οικονομικο-νομισματικών παραγόντων. Αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδοθεί σε νομισματικούς όρους το μέγεθος αυτών των εξωτερικών παραγόντων, όπως: κλιματική αλλαγή, απώλειες όσον αφορά τη βιοποικιλότητα, κατάσταση των ατόμων το εισόδημα των οποίων προέρχεται από τη συγκομιδή καρπών ή φαρμακευτικών φυτών, ταχεία εξάντληση του εδάφους και επακόλουθη διάβρωση. Ένας βραχυπρόθεσμος λογιστικός απολογισμός θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα θετικός, αλλά, σε πλέον μακροπρόθεσμη βάση, με τη συμπερίληψη και των εξωτερικών παραγόντων, θα ήταν εξαιρετικά αρνητικός, όχι μόνο για την εξεταζόμενη περιοχή ή χώρα, αλλά και για το σύνολο του πλανήτη.

5.17

Η άσκηση στην οποία βασίζονται πολλές αναλύσεις των δράσεων για τη «βελτίωση της νομοθεσίας» υπό το πρίσμα της σχέσης κόστους-ωφελείας και η οποία χρησιμοποιείται στις κοινοτικές μελέτες αντίκτυπου καταδεικνύει ότι υφίστανται αντικειμενικά όρια όσον αφορά τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις του αντίκτυπου. (15) Αν και υπολογίζεται βάσει ενός κατάλληλου δείκτη (αριθμός απολεσθεισών θέσεων εργασίας, απουσία δυνατοτήτων ανακατάταξης), ο κοινωνικός αντίκτυπος δεν διαδραματίζει κατ' ανάγκη καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων. Η εξέτασή του προϋποθέτει συχνά την ανάλυση στοιχείων που είναι αδύνατο να αποδοθούν ποσοτικά, κυρίως όταν ο σχετικός βραχυπρόθεσμος, ή στην καλύτερη περίπτωση, μεσοπρόθεσμος απολογισμός εκφράζεται στις μελέτες αντίκτυπου σε νομισματικούς όρους. Η μακροπρόθεσμη προοπτική είναι δυσκολότερο να εκτιμηθεί — και άλλωστε πως θα ήταν δυνατόν, για παράδειγμα, να υπολογισθεί το νομισματικό όφελος που θα προέκυπτε από τη μείωση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ρύπανση που προκαλούν τα ναυτιλιακά καύσιμα; (16)

5.18

Τέλος, στην κοινωνική συζήτηση προβάλλονται συχνά ανεπαρκώς προσδιορισθείσες έννοιες — π.χ., ένας δείκτης σχετικός με την ευελιξία με ασφάλεια, θα προσδιορίζετο διαφορετικά ανάλογα με τη χώρα, δηλαδή ανάλογα με το εάν υπάρχει σχετική ουσιαστική πείρα ή εάν επιδιώκεται η εισαγωγή της εν λόγω έννοιας προς συζήτηση στο ευρωπαϊκό (17) ή στο εθνικό επίπεδο με αναφορά σε εθνικά «πρότυπα» που έχουν διαμορφωθεί σε ιδιαίτερο πλαίσιο και είναι δύσκολο να μεταφερθούν σε άλλες κοινωνικές πραγματικότητες· σε αυτήν την περίπτωση, ποια θα πρέπει να είναι τα στοιχεία προς συνεκτίμηση και κυρίως ποια αξία, αρνητική ή θετική, θα πρέπει να τους αποδοθεί; «Η επιλογή ή ο αποκλεισμός ορισμένων δεικτών αποκαλύπτουν αξίες ή ιδεολογίες που δεν εκφράζονται ρητά» (18). Και το πρόβλημα μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο κατά την διαμόρφωση σύνθετων δεικτών: ποιοι δείκτες πρέπει να συμπεριληφθούν, ποιος συντελεστής πρέπει να τους αποδοθεί, ποια είναι η πραγματική σημασία του σύνθετου δείκτη που προέκυψε;

5.19

Ωστόσο, οι σύνθετοι δείκτες μπορούν να περιλαμβάνουν τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές πτυχές, να κατανέμονται κατά ηλικία, φύλο και άλλα σημαντικά κριτήρια, θα πρέπει ωστόσο να μπορούν να κατανοηθούν εύκολα. Για παράδειγμα, πως είναι δυνατόν να διαμορφωθεί ένας δείκτης για την ποιότητα ζωής στην Ευρώπη; Ένας τέτοιος δείκτης θα μπορούσε, ενδεχομένως, να συνυπολογίζει στοιχεία όπως το εισόδημα, το προσδόκιμο βίου, η αντίληψη για την αποτελεσματικότητα του συστήματος υγείας, οι συντάξεις γήρατος, το μέσο μορφωτικό επίπεδο, η αντίληψη για την ικανοποίηση στην εργασία κλπ. Αλλά θα μπορούσε επίσης να συνυπολογίζει και στοιχεία όπως το ποσοστό ανεργίας και υποαπασχόλησης και οι συνθήκες στέγασης. Το ερώτημα που τίθεται στη συνέχεια είναι ποια σχετική σημασία θα πρέπει να αποδοθεί σε κάθε συνιστώσα.

5.20

Διαπιστώνουμε ότι η διαμόρφωση του εν λόγω δείκτη δεν αποτελεί καθαρά τεχνική υπόθεση και ότι παραπέμπει σε ένα σύστημα κοινών αξιών ή παραδόσεων που παραμένει ζωντανό σε μία κοινωνία, ότι απαιτεί την πραγματοποίηση διαβουλεύσεων με τις κοινωνικές οργανώσεις και ότι, τελικά, θα αντανακλά αναγκαστικά μία συγκεκριμένη ιδεολογική και πολιτική αντίληψη. Σήμερα, «οι μέθοδοι κατάρτισης των κοινωνικών δεικτών σπάνια λαμβάνουν πραγματικά υπόψη τους στόχους της κοινωνίας, οι οποίοι αποδίδουν τις κοινωνικές αξίες και πρότυπα (…). Ένα πρωταρχικό στοιχείο (…) από την άποψη της μεθόδου είναι ο εντοπισμός και η ταξινόμηση, με τη βοήθεια της διαβούλευσης και της συναίνεσης, σημείων αναφοράς (…) σε πολυάριθμους κοινωνικούς τομείς. Τα δεδομένα και τα αποτελέσματα, καθώς και οι μεταξύ τους σχέσεις, καθορίζονται επίσης στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας (…). Με άλλα λόγια, προκειμένου οι κοινωνικοί δείκτες να μπορούν να εμπνέουν πολιτικές, η διαδικασία πρέπει να αποτελεί μέρος του προϊόντος» («Associés EKOS Inc.», 1998).

5.21

Τίθεται ακόμη το ζήτημα της επιλογής του αντικειμένου επί του οποίου θα πραγματοποιηθούν οι στατιστικές αναλύσεις. Πρέπει να πραγματοποιηθούν με βάση το άτομο, την κοινότητα ή την ελάχιστη οικονομική και κοινωνική μονάδα, δηλ. το νοικοκυριό (household); Η επιλογή των εθνοτικών ομάδων θέτει προβλήματα σε σχέση με την απαίτηση της μη πραγματοποίησης διακρίσεων, αλλά θα ήταν χρήσιμη για τον προσδιορισμό της φύσης και της έκτασης των διακρίσεων, ώστε να προταθούν πολιτικές για τον περιορισμό και την εξάλειψή τους, περισσότερο ή λιγότερο μακροπρόθεσμα.

5.22

Η επιλογή στατιστικών στοιχείων και η δημιουργία δεικτών πραγματοποιούνται ενίοτε με σκοπό την αξιολόγηση μιας πολιτικής που έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή ή προκειμένου να καταστούν σαφείς, στην αρχή, οι διάφορες επιλογές. Αναμφίβολα χρειάζεται ένα ευρύτερο φάσμα στατιστικών στοιχείων για να αποφασισθεί μία πολιτική (δηλ. οι στόχοι και τα μέσα για την επίτευξή της), τα οποία στη συνέχεια μπορούν να συμπτυχθούν, όταν είναι διαθέσιμα τα πλέον συναφή στατιστικά στοιχεία και δείκτες. Οι εν λόγω επιλογές έχουν ωστόσο έντονα εμπειρικό χαρακτήρα, καθώς δεν πρόκειται, στην προκειμένη περίπτωση, για θετική επιστήμη, και είναι δυνατόν από τα ίδια στατιστικά δεδομένα να προκύψουν διάφορες ερμηνείες που να εμπεριέχουν τόσο νομισματικά όσο και μη νομισματικά στοιχεία.

5.23

Για παράδειγμα, τα μικτά ανεπεξέργαστα στοιχεία που συνέλεξε ο ΟΟΣΑ για τους κοινωνικούς δείκτες τους οποίους χρησιμοποίησε στο «Πανόραμα της Κοινωνίας του 2005» (βλ. σύντομη βιβλιογραφία) είναι, ανά κατηγορία, τα εξής:

5.24

Η Eurostat, από την πλευρά της, χρησιμοποιεί τους παρακάτω κοινωνικούς δείκτες:

5.25

Ένα ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον τα εξαντλητικά αυτά παραδείγματα δεικτών μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά για την επίτευξη των γενικών στόχων της Ανοιχτής Μεθόδου Συντονισμού (ΑΜΣ) του Μαρτίου 2006, οι οποίοι είναι:

5.26

Θα πρέπει ακόμη οι ιδέες και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για ορισμένους δείκτες να είναι ακριβείς. Όσον αφορά, για παράδειγμα, τη φτώχεια, το Συμβούλιο Απασχόλησης, Εισοδημάτων και Κοινωνικής Συνοχής (CERC) (19) προβάλλει τον «πολυδιάστατο» χαρακτήρα της έννοιας αυτής.

5.26.1

Ούτως, η φτώχεια ενέχει πολυάριθμες διαστάσεις, μπορεί δηλαδή να συνίσταται σε ανεπάρκεια χρηματικών πόρων, υποβαθμισμένες βιοτικές συνθήκες, ελλιπείς γνωστικούς πόρους ή κοινωνικές και πολιτιστικές ανεπάρκειες. Για κάθε μία από αυτές τις διαστάσεις, ακολουθήθηκαν δύο προσεγγίσεις για τον προσδιορισμό των καταστάσεων φτώχειας:

5.27

Εν κατακλείδι, οι κοινωνικοί δείκτες έχουν στόχο να επισύρουν την προσοχή της κοινής γνώμης και των υπευθύνων για τη λήψη αποφάσεων επί των κοινωνικών προκλήσεων οι οποίες ενδέχεται να υποτιμηθούν ή να κατανοηθούν κατά λανθασμένο τρόπο. Αυτή η επικέντρωση της προσοχής των υπευθύνων για τη λήψη αποφάσεων επί των πλέον θεμελιωδών ζητημάτων είναι ακόμη περισσότερο σημαντική δεδομένου ότι αυτοί ακριβώς διαθέτουν υπερεπάρκεια πληροφοριών. Ωστόσο, όπως με μεγάλη σαφήνεια το διατύπωσε ο Herbert Simon «η υπερβολική πληροφόρηση σκοτώνει την πληροφόρηση».

5.27.1

Από λειτουργική άποψη προκύπτει ότι ο τελικός στόχος των συστημάτων δεικτών είναι η επίτευξη «βέλτιστης συμπύκνωσης της πληροφόρησης».

5.28

Ένας δείκτης είναι κάτι περισσότερο από απλό στατιστικό στοιχείο:

Ένα σύστημα δεικτών δεν αποτελεί μόνον συνάθροιση δεδομένων. Αυτό έχει ορισμένες συνέπειες:

5.29

Στην πράξη, τα χαρακτηριστικά ενός δείκτη είναι:

5.30

Τα χαρακτηριστικά ενός συστήματος δεικτών είναι:

6.

Η ΕΟΚΕ ζητεί η κατάρτιση μελετών κοινωνικού αντίκτυπου των νομοθετικών και πολιτικών πρωτοβουλιών της ΕΕ να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς του πολιτικού φάσματος. Με άλλα λόγια, η Επιτροπή πρέπει να αξιολογεί επισταμένως τον κοινωνικό αντίκτυπο όλων των υπό εξέταση πρωτοβουλιών ανεξάρτητα από τη ΓΔ που είναι επιφορτισμένη με το θέμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν η Ευρώπη επιθυμεί πραγματικά μία την καθιέρωση μιας «κοινωνικής Ευρώπης» και ευελπιστεί να αποκτήσει την υποστήριξη των πολιτών. Η πρωτοβουλία «Βελτίωση της νομοθεσίας» προσφέρει την κατάλληλη βάση προς αυτή την κατεύθυνση.

6.1

Στο πλαίσιο των μελετών αυτών πρέπει να εξετάζονται ξεχωριστά οι επιμέρους ειδικές ομάδες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν με διαφορετικούς τρόπους από τη νέα νομοθεσία. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στις μειονεκτούσες ομάδες, όπως είναι οι γυναίκες, τα άτομα με αναπηρίες ή οι εθνικές μειονότητες. Σε ορισμένες περιπτώσεις και ανάλογα με το θέμα της σχετικής πρωτοβουλίας, θα μπορούσε ακόμη να είναι χρήσιμη η επιμέρους εξέταση των ειδικών υποομάδων, όπως για παράδειγμα, των ατόμων με προβλήματα όρασης.

7.1

Από όσα προαναφέρθηκαν, καθώς επίσης και από την δημόσια ακρόαση που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στις 28 Μαρτίου 2007, προκύπτει ότι είναι αδύνατη η ανάδειξη ενός ενιαίου κριτηρίου εξαιτίας του πολυδιάστατου χαρακτήρα ορισμένων εννοιών. Πράγματι, αυτή καθαυτή η φύση του κοινωνικού διαλόγου συνεπάγεται την χρήση εννοιών τα όρια των οποίων δεν έχουν οριστεί με ακρίβεια και συνεπώς αναγκαστικά παρουσιάζουν διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα ή από τη μία κοινωνική πραγματικότητα στην άλλη. Παράλληλα, δεν πρέπει επίσης να λησμονείται, ότι η επιλογή ή ο αποκλεισμός ορισμένων δεικτών καθιστούν εμφανείς αξίες ή ιδεολογίες που λίγο ή πολύ εκφράζονται ρητά. Εξάλλου, η επιλογή των εν λόγω δεικτών έχει έντονα εμπειρικό χαρακτήρα, πράγμα που, εξ ορισμού, αντιτίθεται σε κάθε είδους ακαμψία στον τρόπο σκέψης.

7.2

Η προσέλκυση της προσοχής των αρμόδιων για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων στον κοινωνικό αντίκτυπο μιας ενδεχόμενης νομοθετικής πρότασης είναι πρωτοβουλία αξιέπαινη και απαραίτητη, εάν όχι αναπόφευκτη, στην προκειμένη, ωστόσο, περίπτωση τίθεται ένα πρόβλημα μεθοδολογίας, δεδομένου ότι «η υπερβολική πληροφόρηση σκοτώνει την πληροφόρηση». Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή φρονεί ότι πρέπει να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες στον τομέα ακριβώς της μεθοδολογίας, οι οποίες απομένει να προσδιοριστούν.

7.3

Επίσης, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή είναι της γνώμης ότι στο παρόν στάδιο προβληματισμού έχει θεμελιώδη σημασία να προσελκυστεί η προσοχή της Επιτροπής, μεταξύ άλλων, στα ποιοτικά κριτήρια που ένας δείκτης πρέπει να πληροί, τα οποία είναι τα εξής:

7.4

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ζητεί επίσης από την Επιτροπή να καταρτίζονται μελέτες αντίκτυπου για τις νομοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες όλων των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίχως να χρειάζεται να καλείται η αρμόδια Γενική Διεύθυνση να αποφασίσει κατά πόσον είναι αναγκαίο ή όχι να διεξαχθεί μία ανάλυση κοινωνικού αντίκτυπου. Αυτό έχει καθοριστική σημασία, εάν επιδιώκεται πράγματι η δημιουργία μίας «κοινωνικής Ευρώπης» και η διασφάλιση της στήριξης των πολιτών.

7.5

Η ΕΟΚΕ πρέπει, παράλληλα με την νομοθετική πρόταση για την οποία έχει να γνωμοδοτήσει, να λαμβάνει πλήρως υπόψη τον χάρτη πορείας και την ανάλυση του αντίκτυπου· θα ήταν χρήσιμο οι σχετικές εργασίες να αρχίζουν αμέσως, ήδη από τη δημοσίευση της ανακοίνωσης που συνοδεύει την νομοθετική πρόταση.

7.6

Έχει καθοριστική σημασία να διεξάγονται τακτικές αξιολογήσεις — και, εάν χρειάζεται, να γίνονται οι δέουσες διορθώσεις — της εφαρμογής όλων των νομοθετικών ρυθμίσεων για τις οποίες έχουν καταρτιστεί προκαταρκτικές μελέτες αντίκτυπου και να προβλέπεται η συμμετοχή σε αυτές των κοινωνικών εταίρων, ενδεχομένως δε και των ενδιαφερόμενων ΜΚΟ. Αυτό επιβάλλεται προκειμένου να επαληθεύεται η εγκυρότητα των χρησιμοποιούμενων δεικτών και του συνδυασμού τους στην αξιολόγηση του κοινωνικού αντίκτυπου και προκειμένου, κατ' επέκταση, να αντλούνται διδάγματα ή, ορθότερα, να παροτρύνεται ο νομοθέτης να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο αναθεώρησης της σχετικής ρύθμισης.

7.7

Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις που από κοινωνική άποψη είναι εξαιρετικά σημαντικές (όπως το εργατικό δίκαιο), πρέπει να προβλέπεται η πραγματοποίηση διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους σε στάδιο ακόμη πρωιμότερο ώστε να εξευρίσκονται οι πλέον κατάλληλοι δείκτες για την κατάρτιση μιας ανάλυσης αντίκτυπου η οποία να είναι όσο το δυνατόν πιο πλήρης και αντικειμενική.

7.8

Η πρωτοβουλία «Βελτίωση της νομοθεσίας» είναι αναμφισβήτητα η πλέον κατάλληλη βάση για να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος ο οποίος είναι η υποβολή νομοθετικών προτάσεων απαραίτητων και αποτελεσματικών, με προβλέψιμες και σταθερές επιπτώσεις για τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι να συμμετέχουν στενά στην διαδικασία ανάλυσης και επαλήθευσης του αντίκτυπου που διεξάγουν τα κοινοτικά συμβουλευτικά όργανα (ΕΟΚΕ και ΕΤΠ) καθώς και, ανάλογα με τη φύση της νομοθεσίας, οι κοινωνικοί εταίροι και οι αντίστοιχες ΜΚΟ στον σχετικό τομέα.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/28

1.1

Με την υπό εξέταση ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 1997/7/ΕΚ, η Επιτροπή, πέραν του ότι ενημερώνει το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ΕΟΚΕ σχετικά με τα αποτελέσματα της μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία και της εφαρμογής της οδηγίας, ανοίγει δημόσια διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, προκειμένου να συγκεντρώσει τις απόψεις τους, χωρίς ωστόσο να προτίθεται να υποβάλει πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας αυτής, ενόσω δεν θα έχει ολοκληρωθεί η ευρύτερη επισκόπηση του κοινοτικού κεκτημένου σε θέματα καταναλωτικού δικαίου.

1.2

Η ΕΟΚΕ, παρότι επισημαίνει ότι η έκδοση της ανακοίνωσης αυτής παρουσίασε καθυστέρηση σε σχέση με τις προθεσμίες που ορίζονταν στην οδηγία, εκτιμά την πρωτοβουλία και συμφωνεί με μεγάλο μέρος των παρατηρήσεων της Επιτροπής — πολλές από τις οποίες, εξάλλου, περιλαμβάνονταν ήδη σε δικές της γνωμοδοτήσεις, κυρίως δε στις γνωμοδοτήσεις για τις προτάσεις οδηγίας για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις γενικά και, ειδικότερα, για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Συμφωνεί, επίσης, ότι επιβάλλεται η εναρμόνιση του καθεστώτος της οδηγίας αυτής με το καθεστώς άλλων νομικών πράξεων που έχουν εν τω μεταξύ εκδοθεί, ενίοτε χωρίς τον αναγκαίο συντονισμό και συσχετισμό.

1.3

Η ΕΟΚΕ φρονεί, εντούτοις, ότι η αναθεώρηση της νομοθετικής αυτής πράξης, ταυτόχρονα με εκείνες που αφορούν τις εξ αποστάσεως πωλήσεις χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και ορισμένες πτυχές του ηλεκτρονικού εμπορίου, θα ήταν προτιμότερο να πραγματοποιηθεί άμεσα, χωρίς αναμονή των συμπερασμάτων των εργασιών σχετικά με την αναθεώρηση του κοινοτικού κεκτημένου για θέματα καταναλωτικών συμβάσεων, με το μέλημα να αποβεί το σύνολο των διαφόρων διάσπαρτων διατάξεων πιο εύκολα προσπελάσιμο και κατανοητό.

1.4

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να προβεί σε λεπτομερή ανάλυση των απαντήσεων που έχει λάβει εν τω μεταξύ στην δημόσια διαβούλευσή της, στις οποίες θα πρέπει να προστεθούν και αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία σχετικά με το πεδίο και με την εμβέλεια των εξ αποστάσεως πωλήσεων στην εσωτερική αγορά, και να καταλήξει σε δημόσια ακρόαση των ενδιαφερομένων μερών.

1.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί γενικά με τις προτάσεις της Επιτροπής όσον αφορά τη βελτίωση της διατύπωσης και της δομής της οδηγίας, επαναλαμβάνει όμως τη θέση της, την οποία έχει ήδη διατυπώσει σε προγενέστερες γνωμοδοτήσεις, και σύμφωνα με την οποία το αντικείμενο της οδηγίας δεν πρέπει να περιορίζεται στις σχέσεις επαγγελματιών/καταναλωτών και ότι θα ήταν πολύ πιο εποικοδομητικό να εξεταστεί εκ νέου το πεδίο της, προκειμένου να συμπίπτει, σε ουσιαστικές πτυχές, με το αντίστοιχο πεδίο της νομοθεσίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

1.6

Η άποψη της ΕΟΚΕ αποκλίνει από την εκτίμηση της Επιτροπής όσον αφορά τις συνέπειες από τη χρήση της ρήτρας στοιχειώδους προστασίας. Δεν πιστεύει ότι σε αυτήν οφείλονται οι ορθά επισημανθείσες δυσκολίες εφαρμογής της οδηγίας, δεν απορρίπτει όμως τη δυνατότητα να εξεταστεί το ενδεχόμενο μετάβασης προς την πλήρη εναρμόνιση, μέσω κανονισμού, υπό τον όρο ότι θα εξασφαλίζεται υψηλότερο επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.

1.7

Με στόχο να προσφέρει τη συμβολή της σε μια εις βάθος αναθεώρηση του καθεστώτος των εξ αποστάσεως πωλήσεων, η ΕΟΚΕ προβαίνει σε μια ολόκληρη σειρά ειδικών συστάσεων, οι οποίες κρίνει ότι θα ήταν ευκταίο να σταθμιστούν στην παρούσα φάση εξέλιξης της εσωτερικής αγοράς, προκειμένου να προωθηθεί η ασφάλεια και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, μέσω της εξασφάλισης σε αυτού του είδους τις συναλλαγές αντίστοιχου επιπέδου προστασίας των καταναλωτών με εκείνο που ορθά υφίσταται κατά την σύναψη και εκτέλεση συμβάσεων με αυτοπρόσωπη παρουσία.

1.8

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει, επίσης, την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην πραγματική πληροφόρηση των συμβαλλομένων μερών, με ιδιαίτερη προσοχή στους λιγότερο πληροφορημένους συμβαλλομένους, παράλληλα με ένα αποτελεσματικό σύστημα κυρώσεων για όποιες πρακτικές παραβαίνουν το θεσπισθέν νομικό καθεστώς.

2.1

Με την ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 1997/7/ΕΚ, της 20ής Μαΐου 1997 [COM(2006) 514 τελικό, της 21.9.2006], η Επιτροπή ενημερώνει το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή για τον τρόπο κατά τον οποίο μεταφέρθηκε η οδηγία στις εθνικές νομοθεσίες και εφαρμόστηκε, στο διάστημα των δέκα ετών σχεδόν από την έκδοσή της, ανταποκρινόμενη έτσι, παρότι με καθυστέρηση περίπου έξι ετών, στις διατάξεις του άρθρου 15, παρ. 4, της οδηγίας.

2.2

Παράλληλα με τον εντοπισμό ορισμένων προβληματικών καταστάσεων κατά την εφαρμογή της οδηγίας (1), οι οποίες υποστηρίζεται ότι αποτελούν κυρίως συνέπεια της «διατύπωσης» και «μεταφραστικών προβλημάτων» σε ορισμένες γλωσσικές εκδόσεις, η Επιτροπή σχολιάζει αυτό που θεωρεί ως «σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των εθνικών νόμων ως αποτέλεσμα της χρήσης της ρήτρας στοιχειώδους προστασίας», καθώς και τον ενδεχομένως παρωχημένο χαρακτήρα της προκειμένου «να καλύπτει τις νέες τεχνολογίες και τις νέες μορφές μάρκετινγκ».

2.3

Τέλος, η Επιτροπή υποβάλλει «ερωτηματολόγιο», που έπρεπε να απαντηθεί έως τις 21.11.2006, με στόχο να δώσει τις κατευθύνσεις για μια «δημόσια διαβούλευση» με τα ενδιαφερόμενα μέρη, ώστε να επιβεβαιωθούν ή να διαψευσθούν οι παρατηρήσεις της, και εξετάζει το ενδεχόμενο διοργάνωσης δημόσιας ακρόασης.

2.4

Η Επιτροπή, παρότι αναγνωρίζει ότι το καθεστώς που έχει θεσπιστεί παρουσιάζει ατέλειες ως προς τη χάραξή του και ερμηνευτικές δυσχέρειες, που οδηγούν σε δυσκολίες εφαρμογής, εντούτοις, «δεν κρίνει σκόπιμο» να υποβάλει πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας έως ότου ολοκληρωθεί το διαγνωστικό στάδιο της ευρύτερης αναθεώρησης του «κοινοτικού κεκτημένου για την προστασία των καταναλωτών», για το οποίο δεν υπάρχει συγκεκριμένη προθεσμία.

2.5

Ήδη κατά τη διάρκεια της κατάρτισης της παρούσας γνωμοδότησης, η Επιτροπή δημοσιοποίησε στο Διαδίκτυο 84 απαντήσεις που έχει λάβει από την έναρξη της προαναφερθείσας διαβούλευσης και δημοσίευσε έγγραφο εργασίας όπου συνοψίζεται σημαντικό μέρος των απαντήσεων που έχουν ληφθεί, ενώ προτίθεται να συμπληρώσει σύντομα την ανάλυση των λοιπών απαντήσεων και να προχωρήσει σε ενδελεχέστερη μελέτη επίδρασης.

3.1.1

Η ΕΟΚΕ κρίνει θετική την πρωτοβουλία της Επιτροπής, εκφράζει όμως τη λύπη της για την καθυστέρησή της σε σχέση με την προβλεπόμενη ημερομηνία (Ιούνιος του 2001), ή, τουλάχιστον, έως 4 χρόνια μετά από την προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας (Ιούνιος του 2004), εκτιμώντας ότι τα περισσότερα από τα ζητήματα που τίθενται σήμερα θα μπορούσαν ήδη να έχουν μελετηθεί και επιλυθεί, τουλάχιστον τρία χρόνια πριν, με σαφή πλεονεκτήματα.

3.1.2

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει, εξάλλου, ότι πολλά από τα ζητήματα που τίθενται τώρα στην ανακοίνωση, η ίδια τα είχε επισημάνει σε γνωμοδοτήσεις της, ήδη από τη φάση της κατάρτισης της οδηγίας.

Πράγματι, στη γνωμοδότησή της για την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία των καταναλωτών σε θέματα συμβάσεων των οποίων η διαπραγμάτευση γίνεται εξ αποστάσεως (2), η ΕΟΚΕ είχε ήδη προειδοποιήσει σχετικά με την ανάγκη επανεξέτασης ορισμένων εννοιών που περιλαμβάνονταν στο άρθρο 2 της οδηγίας, ιδιαίτερα δε των εννοιών που αφορούν τις συμβάσεις που υπάγονται στο καθεστώς της οδηγίας, καθώς και της ίδιας της έννοιας του καταναλωτή.

Από την άλλη πλευρά, η ΕΟΚΕ είχε ήδη διατυπώσει την άποψη ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να είναι σαφέστερη όσον αφορά το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση που προβλέπεται στην οδηγία, το οποίο, κατά την άποψή της, θα έπρεπε να νοείται στο πλαίσιο του δικαιώματος «μελέτης» και δεν θα έπρεπε να συγχέεται ούτε και να θέτει υπό αμφισβήτηση τη δυνατότητα του καταναλωτή να καταγγείλει τη σύμβαση στην περίπτωση όπου δεν θα έχει εκτελεσθεί ή όπου θα διαπιστωθούν δόλιες πρακτικές.

Η ΕΟΚΕ είχε επίσης επισημάνει ότι η προθεσμία επτά ημερών για το δικαίωμα υπαναχώρησης είναι μικρότερη από εκείνη που προβλέπεται σε άλλες οδηγίες ή στην ήδη υφιστάμενη νομοθεσία σε ορισμένα κράτη μέλη και είχε συμβουλέψει την Επιτροπή να ενοποιήσει τις προθεσμίες άσκησης του δικαιώματος αυτού. Η έκκληση της ΕΟΚΕ για διασαφήνιση του καθεστώτος του δικαιώματος υπαναχώρησης επαναλήφθηκε, εξάλλου, και στη γνωμοδότησή της για την πρόταση σχετικά με την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (3).

Ανάλογες κριτικές έχουν επίσης διατυπωθεί, από καιρό ήδη, και στην πλέον έγκριτη ειδικευμένη θεωρία για το ζήτημα (4).

3.1.3

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την έκπληξή της για τον ισχυρισμό της Επιτροπής ότι δεν έχει ενημερωθεί σχετικά με την ημερομηνία έναρξης της ισχύος των διατάξεων για τη μεταφορά της οδηγίας σε διάφορα κράτη μέλη (5), ενώ εκφράζει και την απορία της για το γεγονός ότι, ενώπιον της επικαλούμενης διαπίστωσης τόσο κατάφωρων παραβιάσεων της μεταφοράς από ορισμένα κράτη μέλη, δεν δίδεται καμία πληροφορία για διαδικασίες επί παραβάσει έναντι των κρατών αυτών και για το αποτέλεσμά τους.

3.1.4

Ακόμη, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι θα ήταν πολύ περισσότερο συμβατό με μια πραγματικά συμμετοχική διαδικασία να είχε προηγηθεί της ανακοίνωσης μια δημόσια διαβούλευση, αντί να την ακολουθεί, προκειμένου να αποφευχθεί το να βασίζονται πολλές από τις παρατηρήσεις και διαπιστώσεις της Επιτροπής μόνο σε εντυπώσεις ή υποκειμενικές απόψεις (6).

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει την έκθεση της 10ης Μαρτίου 2000 με αντικείμενο τις καταγγελίες καταναλωτών σε σχέση με τις εξ αποστάσεως πωλήσεις [COM(2000) 127 τελικό] και συνιστά να διενεργηθεί ανάλογη διαδικασία, στηριζόμενη αυτή τη φορά σε μια αντικειμενική ανάλυση όλων των απαντήσεων της δημόσιας διαβούλευσης, με ενημέρωση και σύγκριση των στοιχείων, η οποία θα χρησιμεύσει ως αντικειμενικό θεμέλιο για την ανάπτυξη του προβληματισμού.

3.1.5

Υπό τις παρούσες συνθήκες, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής και την καλεί να διεξάγει επειγόντως δημόσια ακρόαση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, χωρίς ωστόσο να αφήσει να «χαθεί» το ζήτημα αυτό μέσα στην ευρύτερη συζήτηση για το κοινοτικό κεκτημένο σχετικά με τους καταναλωτές, για το οποίο μόλις πρόσφατα εκδόθηκε ογκωδέστατη τεχνική μελέτη 800 περίπου σελίδων (7), καθώς και η πράσινη βίβλος της Επιτροπής (8).

3.1.6

Εάν ληφθεί, μάλιστα, υπόψη πώς έχουν διεξαχθεί οι εργασίες του CFR (9), η EOKE αμφιβάλλει κατά πόσον θα ήταν επωφελές ή επιθυμητό να εξαρτηθεί η αναθεώρηση της οδηγίας ετούτης από την ολοκλήρωση των εργασιών και από τις διαβουλεύσεις και αποφάσεις που θα ληφθούν, εν καιρώ, σχετικά με το σύνολο του κοινοτικού κεκτημένου για θέματα καταναλωτικού δικαίου, ακόμη και υπό την τελευταία, περιληπτική, μορφή που υπέβαλε η Επιτροπή (10).

3.1.7

Η ΕΟΚΕ συνιστά, επίσης, να επανεξεταστεί ενδεχομένως η νομική μορφή του κοινοτικού μέσου που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντική αναθεώρηση της οδηγίας, δεδομένου ότι εκτιμά ότι συγκεντρώνονται ίσως οι προϋποθέσεις ώστε οι κυριότερες ρυθμίσεις για το ζήτημα αυτό να είναι προτιμότερο να γίνουν μέσω κανονισμού (11), προκειμένου να διαφυλαχθεί ο κυριότερος στόχος του νομοθετήματος — η αποκατάσταση της ισορροπίας και της ισοτιμίας των μερών, όπως υποτίθεται ότι συμβαίνει κατά τις εμπορικές συναλλαγές κατά τις οποίες τα μέρη είναι αυτοπροσώπως παρόντα σε εμπορικό κατάστημα.

3.2.1

Οι παρατηρήσεις και σχόλια που διατυπώνει η Επιτροπή για την οδηγία είναι δύο ειδών:

3.2.2

Όσον αφορά τα ζητήματα διατύπωσης και δομής της οδηγίας, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ως προς τα ακόλουθα:

3.2.3

Η ΕΟΚΕ, όμως, διαφωνεί με την Επιτροπή ως προς τα εξής:

3.2.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά, επίσης, στην Επιτροπή να προσπαθήσει να απλουστεύσει και να καταστήσει πιο εύκολα προσπελάσιμο και κατανοητό το σύνολο των διατάξεων που αφορούν τις εξ αποστάσεως πωλήσεις και που βρίσκονται διάσπαρτες σε διάφορες πράξεις.

3.2.5

Όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας, και σύμφωνα με τα όσα γνωρίζει σχετικά με κάποιες εμπειρίες σε ορισμένα κράτη μέλη, η ΕΟΚΕ συμφωνεί και υποστηρίζει την Επιτροπή ως προς τις περισσότερες από τις παρατηρήσεις της, πιστεύει όμως ότι πρέπει να διεξαχθεί ενδελεχέστερο έργο ώστε να διαθέτουμε μια πλήρη και εξαντλητική εικόνα, και όχι μόνον αποσπασματική, των καταστάσεων απόκλισης/ασυμβατότητας της μεταφοράς/ερμηνείας της οδηγίας στο σύνολο των κρατών μελών.

Ως εκ τούτου, ζητά από την Επιτροπή, κατόπιν ανάλυσης των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο, να διεξάγει την εν λόγω μελέτη και να καταστήσει γνωστά τα αποτελέσματα που θα αντλήσει.

Επιπροσθέτως, η Επιτροπή δεν παρέσχε ακόμη στατιστικά στοιχεία βάσει των οποίων να μπορεί να εκτιμηθεί η σχετική σημασία των εξ αποστάσεως πωλήσεων σε καταναλωτές στο σύνολο των διασυνοριακών συναλλαγών, ούτε ο όγκος τους σε σύγκριση με τις συναλλαγές με καταναλωτές στο εκάστοτε κράτος μέλος. Τα πλέον πρόσφατα δεδομένα του Ευρωβαρομέτρου (20) δεν μπορούν να προσφέρουν τέτοιου είδους στοιχεία με την δέουσα αντικειμενικότητα, ενώ τα στοιχεία αυτά αποδεικνύονται αναγκαία προκειμένου να σταθμιστούν τα κριτήρια συμπερίληψης και να αξιολογηθεί κατά πόσον είναι ορθές οι εξαιρέσεις που προβλέπονται στην οδηγία.

3.2.6

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την τοποθέτηση της Επιτροπής, η οποία, από τη μία πλευρά, διαπιστώνει διάφορα προβλήματα σε επίπεδο μεταφοράς της οδηγίας αλλά, από την άλλη πλευρά, εκφράζει αμφιβολίες ως προς τη σημασία τους για την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, και δηλώνει ότι δεν προτίθεται να προβεί σε τροποποιήσεις ούτε και αναγγέλλει πιο δραστικά μέτρα σχετικά με τα προβλήματα μεταφοράς.

3.2.7

Κατά πρώτον, όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 1997/7/ΕΚ, η ίδια η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι προβλεπόμενες εξαιρέσεις μεταφέρθηκαν κατά διαφορετικό τρόπο στα διάφορα κράτη μέλη και ότι επιβάλλεται να επανεξεταστούν ορισμένες από τις εξαιρέσεις αυτές. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτρέπει την Επιτροπή να αναλάβει πιο συγκεκριμένες πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν.

3.2.8

Όσον αφορά, τώρα, τις συνέπειες από τη χρήση της «ρήτρας στοιχειώδους προστασίας», η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με την Επιτροπή ότι όλες οι καταστάσεις στις οποίες αναφέρεται αποτελούν απόρροια στρεβλής χρήσης της ρήτρας του άρθρου 14.

3.2.8.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει, αντίθετα, ότι το σύνολο των αποκλίσεων που διαπιστώνονται, και που όντως υφίστανται, δεν οφείλονται σε μη δέουσα χρήση της ρήτρας στοιχειώδους προστασίας, αλλά μάλλον σε ατέλειες που ήδη έχουν επισημανθεί όσον αφορά τον σχεδιασμό, τη διατύπωση και τη μεταφορά/μετάφραση της οδηγίας.

3.2.8.2

Πράγματι, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η ρήτρα στοιχειώδους προστασίας, καθώς παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να προχωρήσουν πέρα από τις κοινοτικές διατάξεις σε οδηγίες ελάχιστης εναρμόνισης -πάντοτε σε συμφωνία με τη Συνθήκη, όπως ορίζει το άρθρο 153-, συνιστά ένα θετικό μέσον για την υψηλή προστασία των καταναλωτών, βάσει του οποίου μπορούν να συνυπολογιστούν οι πολιτισμικές, κοινωνικές και νομικές ιδιαιτερότητες του εκάστοτε εθνικού συστήματος.

3.2.8.3

Ωστόσο, υπό τον όρο ότι θα εξασφαλίζεται όντως υψηλότερο επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της πλήρους εναρμόνισης ορισμένων τομέων της νομοθεσίας, κατά προτίμηση μάλιστα με την θέσπιση κανονισμού, ως εγγύηση για την ομοιομορφία, πράγμα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί για την παρούσα οδηγία.

3.2.9

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι υφίστανται και άλλα ζητήματα που θα έπρεπε ενδεχομένως να επανεξεταστούν, σε περίπτωση αναθεώρησης της οδηγίας, και που δεν αναφέρονται στην ανακοίνωση.

3.2.10

Τα ζητήματα αυτά είναι, ειδικότερα, τα εξής:

3.2.11

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η δέουσα εξέταση των ζητημάτων αυτών έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη του στόχου στον οποίο αποβλέπει η οδηγία, δηλαδή την εγγύηση ότι οι καταναλωτές αγαθών και υπηρεσιών βάσει εξ αποστάσεως συναλλαγής θα διαθέτουν το ίδιο επίπεδο προστασίας με αυτό που δικαίως εξασφαλίζεται κατά τις συμβάσεις που συνάπτονται με αυτοπρόσωπη παρουσία των μερών.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/33

1.1

H πρόταση τροποποίησης που υποβάλλει η Επιτροπή σχετικά με τη ρύθμιση των συγχωνεύσεων και διασπάσεων των ανωνύμων εταιριών εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος εκσυγχρονισμού του εταιρικού δικαίου και ενίσχυσης της εταιρικής διακυβέρνησης στην ΕΕ (1). Σ' αυτό προβλεπόταν πρόγραμμα δράσης που συμπληρώνει βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μια εις βάθος τροποποίηση της νομοθεσίας, η οποία προχωρεί πέρα από την ολοκλήρωση των προτάσεων οδηγιών που εκκρεμούσαν.

1.2

Επιπλέον, σε γενικότερο επίπεδο, στο παράρτημα III του προγράμματος δράσης για τη μείωση του διοικητικού φόρτου στην ΕΕ (2), προσδιορίζονται δέκα συγκεκριμένες προτάσεις για ανάληψη άμεσης δράσης με στόχο τη μείωση απαιτήσεων μικρότερης σημασίας που να μην επηρεάζουν το επίπεδο προστασίας του κανόνα δικαίου. Αυτός είναι ο στόχος της υπό εξέταση πρότασης, δεδομένου ότι περιορίζεται στην παραίτηση από την απαίτηση έκθεσης εμπειρογνώμονα σχετικά με τα σχέδια όρων συγχώνευσης ή διάσπασης, εάν το αποφασίσουν από κοινού «όλοι» οι μέτοχοι.

1.3

Πρέπει να επισημανθεί, καθόσον αποτελεί προηγούμενο, ότι η οδηγία 2005/56/ΕΚ για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις κεφαλαιουχικών εταιριών (3), στο άρθρο 8, παρ. 4, θεσπίζει ότι δεν απαιτείται εξέταση του κοινού σχεδίου διασυνοριακής συγχώνευσης από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες εάν όλοι οι εταίροι συμφωνούν συναφώς. Στο ίδιο πλαίσιο, η τελευταία τροποποίηση της οδηγίας 77/91/ΕΟΚ σχετικά με τη σύσταση της ανωνύμου εταιρείας και τη διατήρηση και τις μεταβολές του κεφαλαίου της (4) εισάγει δύο νέα άρθρα, 10α και 10β, στα οποία προβλέπεται η εξαίρεση από την απαίτηση έκθεσης εμπειρογνωμόνων για τις εισφορές σε είδος, όταν συντρέχουν ορισμένες περιστάσεις οι οποίες εγγυώνται την πραγματική αξία των παρεχόμενων ως εισφορά περιουσιακών στοιχείων.

2.1

Σκοπός της παρούσας τροποποίησης των οδηγιών για τη συγχώνευση και για τη διάσπαση των ανωνύμων εταιριών είναι η εναρμόνιση του περιεχομένου τους με το περιεχόμενο της οδηγίας για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις, σε ό,τι αφορά την παρέμβαση εμπειρογνωμόνων στη σύνταξη της έκθεσης σχετικά με το σχέδιο συγχώνευσης ή διάσπασης, υπό τον όρο να συμφωνήσουν όλοι οι μέτοχοι και κάτοχοι άλλων τίτλων που παρέχουν το δικαίωμα ψήφου.

3.1

Η ΕΟΚΕ παρακολουθεί με ενδιαφέρον τη διαδικασία της απλοποίησης και, όλως ιδιαιτέρως, της μείωσης του διοικητικού φόρτου των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση θεωρούμε ότι τοποθετείται το περιεχόμενο της παρούσας πρότασης, η οποία παρέχει ιδιαίτερες εγγυήσεις στους μετόχους, δεδομένου ότι απαιτείται η ομοφωνία όλων τους προκειμένου να μην καταρτισθεί η έκθεση εμπειρογνωμόνων σχετικά με τα σχέδια συγχώνευσης ή διάσπασης.

3.2

Ωστόσο, επισημαίνουμε τα προβλήματα που υφίστανται, ιδιαιτέρα στις συγχωνεύσεις των μεγάλων εταιριών, λόγω του ευρέος φάσματος που καλύπτουν οι μέτοχοι, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι επενδυτές. Η έλλειψη άμεσης διαχείρισης των μετοχών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να μην προστατεύονται τα δικαιώματα των μειοψηφούντων μετόχων, οι οποίοι, εξάλλου, δεσμεύονται από τις συμφωνίες που υιοθετούν οι φορείς διαχείρισης των τίτλων. Παρότι είναι γεγονός ότι οι ισχύοντες κανόνες παρέχουν το δικαίωμα ένστασης και διαχωρισμού σε περίπτωση διαφωνίας με τα οικονομικά αποτελέσματα των εν λόγω πράξεων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ανταλλαγή μετοχών, η άσκηση του δικαιώματος αυτού θα δυσχερανθεί σε σημαντικό βαθμό από την έλλειψη της έκθεσης εμπειρογνωμόνων σχετικά με το σχέδιο συγχώνευσης.

3.3

Υπό την ίδια έννοια, φρονούμε ότι στερούνται προστασίας οι πιστωτές και οι εργαζόμενοι των εταιριών, λόγω της άγνοιας που μπορεί να προκύψει από την απουσία μιας αντικειμενικής αξιολόγησης υπό την ευθύνη των εμπειρογνωμόνων. Σχετικά με τους πιστωτές, τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα να προβάλουν αντιρρήσεις, από τη στιγμή που θα δημοσιευθούν οι ανακοινώσεις συγχώνευσης, υπό τον όρο ότι δεν διαθέτουν κατάλληλες εγγυήσεις για τις πιστώσεις τους. Πρέπει, όμως, να ληφθεί υπόψη ότι, τόσο στην οδηγία για τις συγχωνεύσεις όσο και στην οδηγία για τη διάσπαση, δεν ρυθμίζεται κανένα δικαίωμα για τους εργαζομένους, ενώ στην οδηγία για τις διασυνοριακές συγχωνεύσεις τους παρέχεται δικαίωμα συμμετοχής, βάσει του άρθρου 16, πράγμα που εξασφαλίζει καλύτερο αποτέλεσμα μέσω ορισμένων κατάλληλων διαύλων πληροφόρησης.

3.4

Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα ενός κανόνα είναι να διασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των ενδιαφερόμενων μερών των νομικών πράξεων, στην προκειμένη περίπτωση των συγχωνεύσεων και διασπάσεων, δεδομένου ότι, καθώς αυτές είναι πολύπλοκες, πρέπει να παρέχονται τα μέσα που θα εξασφαλίζουν τη διαφάνειά τους και δεν θα προκαλούν διενέξεις μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων. Η κατάργηση της έκθεσης εμπειρογνωμόνων ύστερα από απόφαση όλων των μετόχων θα έπρεπε να πραγματοποιείται υπό τις προϋποθέσεις που θεσπίζονται για το σκοπό αυτό στο άρθρο 10α της οδηγίας 2006/68/ΕΚ, δηλαδή όταν πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που συνίστανται σε κινητές αξίες, σε μέσα χρηματαγοράς ή σε περιουσιακά στοιχεία τα οποία έχουν αποτιμηθεί πρόσφατα από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, δεδομένου ότι η αξία είναι τότε εξακριβώσιμη και συμφωνεί με τους υφιστάμενους κανόνες.

4.1

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η πρόταση τροποποίησης των οδηγιών σχετικά με τη συγχώνευση και τη διάσπαση των ανωνύμων εταιριών εντάσσεται στα πλαίσια του προσανατολισμού προς τη μείωση του διοικητικού φόρτου των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ωστόσο, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι νομικές πράξεις αυτού του τύπου πραγματοποιούνται, με τη μεγαλύτερη συχνότητα, στις μεγάλες κεφαλαιουχικές εταιρείες, στις οποίες συνυπάρχουν μέτοχοι-διαχειριστές και μέτοχοι-επενδυτές, τα συμφέροντα των οποίων διαφέρουν. Οι μέτοχοι-επενδυτές επιζητούν τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση από την ανταλλαγή των μετοχών τους.

4.2

Στα πλαίσια της μεταρρύθμισης πρέπει να επιδιώκεται το γενικό συμφέρον όλων των ενδιαφερομένων μερών των εν λόγω νομικών πράξεων. Στην προκειμένη περίπτωση, οι αποτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων εξασφάλιζαν τη μεγαλύτερη διαφάνεια και αξιοπιστία των προσφορών που περιλαμβάνονταν στα σχέδια συγχώνευσης ή διάσπασης, δεδομένου ότι τις πραγματοποιούσαν υπό την ευθύνη τους, και επομένως καθόριζαν αντικειμενικά κριτήρια σε ό,τι αφορά το περιεχόμενό τους.

4.3

Φρονούμε επίσης, ότι ο βασικός κανόνας για την παρέμβαση των εμπειρογνωμόνων περιλαμβάνεται στα άρθρα 10, 10α και 10β της 2ης οδηγίας, σύμφωνα με την οποία απαραίτητη προϋπόθεση για τη μη σύνταξη έκθεσης εμπειρογνωμόνων είναι η ύπαρξη επιβεβαιώσιμων αξιών σε πρόσφατες ημερομηνίες.

4.4

Από την άλλη πλευρά, φρονούμε ότι θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη το περιεχόμενο της 10ης οδηγίας, όχι μόνο επειδή δημοσιεύθηκε πρόσφατα, αλλά και επειδή ανταποκρίνεται περισσότερο στα νέα κριτήρια για την προστασία των συμφερόντων βάσει των κανόνων του εταιρικού δικαίου, καθώς λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τους μετόχους και τους πιστωτές αλλά και τους εργαζομένους που αποτελούν τμήμα της διάρθρωσης της επιχείρησης. Υπό την έννοια αυτή, θεωρούμε αναγκαίο να διευρυνθεί το περιεχόμενο της πρότασης σύμφωνα με το κείμενο του άρθρου 16 της λόγω οδηγίας, δεδομένου ότι αντιστοιχεί περισσότερο στο πνεύμα της εναρμόνισης των εθνικών κανόνων σε ό,τι αφορά τις συγχωνεύσεις ή διασπάσεις.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/37

1.1

H πρόταση που περιήλθε στην EOKE αφορά την τροποποίηση δύο κανονισμών. Αφενός του κανονισμού αριθ. 11 περί καταργήσεως των διακρίσεων στον τομέα των τιμών και όρων μεταφοράς κατ' εφαρμογή του άρθρου 79 παράγραφος 3 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την υγιεινή των τροφίμων.

1.2

H Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εκτιμώντας τις κοινοτικές πολιτικές για την βελτίωση της νομοθεσίας, θεωρεί ότι είναι ιδιαίτερης σημασίας και αναγκαία η μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις από την υφιστάμενη νομοθεσία ως ζωτικό στοιχείο για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την επίτευξη των στόχων της ατζέντας της Λισαβόνας. Σε αυτό βέβαια συνδράμει η ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με θέμα «Στρατηγική επισκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και η ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με θέμα «Πρόγραμμα δράσης για τη μείωση του διοικητικού φόρτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

1.3

H πρώτη τροποποίηση αφορά τον κανονισμό αριθ. 11, ο οποίος βέβαια είναι ιδιαίτερα παλαιός και αναφέρεται στην κατάργηση των διακρίσεων στον τομέα των τιμών και όρων μεταφοράς κατ' εφαρμογή του άρθρου 79 παράγραφος 3 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. H EOKE συμφωνεί με την κατάργηση της υποχρέωσης για την παροχή πληροφοριών σχετικά με δρομολόγια, αποστάσεις, τιμές και άλλους όρους μεταφοράς και δυνατότητα χρήσης φορτωτικών για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις υπόλοιπες απαιτήσεις που σχετίζονται με το τρέχον έγγραφο μεταφοράς, διότι μειώνει τον περιττό διοικητικό φόρτο, ενώ εξασφαλίζει το ίδιο επίπεδο βασικών πληροφοριών.

1.4

H EOKE συνεπώς συμφωνεί με την τροποποίηση του κανονισμού αρ. 11, και ειδικότερα με την διαγραφή του άρθρου 5, όπως και με την τροποποίηση του άρθρου 6, με διαγραφή στην παράγραφο 1 της πέμπτης και έκτης περίπτωσης. Επίσης με την τροποποίηση το άρθρου 6 της παραγράφου 2 στην οποία διαγράφεται το τρίτο εδάφιο, αλλά και της παραγράφου 3 η οποία αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο: «Εάν τα ήδη χρησιμοποιούμενα έγγραφα, όπως οι φορτωτικές ή άλλο έγγραφο μεταφοράς, περιέχουν όλες τις ενδείξεις που καθορίζονται στην παράγραφο 1 και, σε συνδυασμό με το σύστημα καταγραφής και λογιστικής του μεταφορέα, καθιστούν δυνατό τον πλήρη έλεγχο των τιμών και των όρων μεταφοράς κατά τρόπο που να είναι δυνατή η κατάργηση ή η αποφυγή των διακρίσεων που αναφέρονται στο άρθρο 75 παράγραφος 1 της Συνθήκης, οι μεταφορείς απαλλάσσονται από την υποχρέωση να δημιουργήσουν νέα έγγραφα».

1.5

H EOKE συμφωνεί με την τροποποίηση του κανονισμού αρ.852/2004 ώστε να προβλεφθεί η εξαίρεση των εν λόγω επιχειρήσεων από την απαίτηση του άρθρου 5 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004, δεδομένου ότι αυτές πρέπει να συμμορφώνονται με όλες τις άλλες απαιτήσεις προαναφερόμενου κανονισμού. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 όλες οι επιχειρήσεις οι οποίες είναι κυρίως μικρές επιχειρήσεις που πωλούν τα προϊόντα τους απευθείας στον τελικό καταναλωτή, όπως αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, πάγκοι σε λαϊκές αγορές, εστιατόρια και μπαρ, που είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις με την έννοια της σύστασης 2003/361/EΚ της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων τροφίμων σχεδιάζουν, εφαρμόζουν και διατηρούν πάγια διαδικασία ή διαδικασίες βάσει των αρχών της ανάλυσης κινδύνων και κρίσιμων σημείων ελέγχου (HACCP).

1.6

H EOKE παρόλα αυτά θεωρεί ότι η εξαίρεση των παραπάνω επιχειρήσεων που πωλούν τα προϊόντα τους απευθείας στον τελικό καταναλωτή, όπως αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, εστιατόρια και μπαρ, πρέπει να επεκταθεί και στο επίπεδο των μικρών επιχειρήσεων όπως αυτές ορίζονται με την έννοια της σύστασης 2003/361/EΚ της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων τροφίμων.

1.7

H επέκταση αυτή βέβαια θα πρέπει να λάβει ενδεχομένως δύο παραμέτρους με την τροποποίηση του άρθρου 5 του κανονισμού 852, προσθέτοντας και τις μικρές επιχειρήσεις, στις οποίες βέβαια ο αριθμός των ατόμων φτάνει ως περιορισμός χαρακτηρισμού τα 50 άτομα, υψηλός για εξαίρεση από το HACCP, ή εφόσον τις συμπεριλάβουμε να δημιουργήσουμε ειδικότερη αναφορά και περιορισμούς για τις επιχειρήσεις εστίασης.

1.8

Πρώτη παράμετρος θα μπορούσε να είναι η εφαρμογή της αυστηρής τήρησης των οδηγιών υγιεινής, των ειδικών απαιτήσεων υγιεινής όπως περιγράφονται στο άρθρο 4 του κανονισμού 852/2004, και της εκπαίδευσης του προσωπικού, τα οποία είναι αρκετά για να διασφαλίσουν την υγιεινή των παραγόμενων τροφίμων και παράλληλα να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις στις νομικές τους υποχρεώσεις.

1.9

Δεύτερη παράμετρος πάνω στην ίδια κατεύθυνση της εξαίρεσης των μικρών επιχειρήσεων εστίασης, οι οποίες βέβαια από ορισμού έχουν λιγότερους από πενήντα εργαζόμενους, θα μπορούσε να είναι συμπληρωματικά ότι, ειδικότερα για αυτές τις επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να ξεπερνά ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται στην παρασκευή των προϊόντων τους (Εργαστήριο-Κουζίνα) τα 10 άτομα ανά βάρδια εργασίας. H επιχείρηση θα είναι υποχρεωμένη να δηλώνει εκ των προτέρων σε πίνακα τα ονόματα των εργαζομένων που εργάζονται στην παρασκευή.

1.10

Με την εισαγωγή της παραπάνω διαχωριστικής αλλά και διευκρινιστικής έννοιας ικανοποιούμε την συνθήκη του 2003/361/EK αλλά ειδικότερα για τις επιχειρήσεις εστίασης, όπως αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, εστιατόρια και μπαρ, θέτουμε τους περιορισμούς της παραγωγής και της βάρδιας ώστε να ικανοποιήσουμε και της αναγκαίες συνθήκες διαφύλαξης και διασφάλισης της δημόσιας υγείας.

2.1

H επιτροπή καλεί την EOKE να γνωμοδοτήσει επί της τροποποίησης δυο κανονισμών. Του κανονισμού αριθ. 11 περί καταργήσεως των διακρίσεων στον τομέα των τιμών και όρων μεταφοράς κατ' εφαρμογή του άρθρου 79 παράγραφος 3 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την υγιεινή των τροφίμων.

2.2

Όσον αφορά τον κανονισμό αριθ. 11 περί καταργήσεως των διακρίσεων στον τομέα των τιμών και όρων μεταφοράς κατ' εφαρμογή του άρθρου 79 παράγραφος 3 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Εξετάζεται το ενδεχόμενο να διαγραφούν οι παρωχημένες απαιτήσεις και να τροποποιηθούν ορισμένες απαιτήσεις για να ελαχιστοποιηθεί ο διοικητικός φόρτος για τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, το άρθρο 5 ζητούσε από τις επιχειρήσεις μεταφορών (όπως και από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών) να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα τιμολόγια, τις τιμές και τους όρους μεταφοράς πριν από την 1η Ιουλίου 1961. Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού απαιτείται ένα έγγραφο μεταφοράς που να περιέχει διάφορες πληροφορίες σχετικά με τον αποστολέα, το είδος των μεταφερόμενων εμπορευμάτων, τον τόπο προέλευσης και τον προορισμό των εμπορευμάτων καθώς και το δρομολόγιο ή την απόσταση που θα διανυθεί για τη μεταφορά τους, συμπεριλαμβανομένων των σημείων διέλευσης των συνόρων, όπου είναι αναγκαίο. Τα τελευταία αυτά στοιχεία, δεν είναι πλέον αναγκαία για την επίτευξη των στόχων του κανονισμού και συνεπώς μπορούν να διαγραφούν. Βάσει της τρίτης πρότασης του άρθρου 6 παράγραφος 2 του κανονισμού ο μεταφορέας πρέπει να διατηρεί αντίγραφο με τα πλήρη και τελικά έξοδα μεταφοράς καθώς και κάθε άλλη επιβάρυνση ή έκπτωση που μπορεί να επηρεάζουν τις τιμές και τους όρους μεταφοράς. Η πρόταση αυτή μπορεί να διαγραφεί, διότι σήμερα οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιμες μέσα από τα λογιστικά συστήματα. Το άρθρο 6 παράγραφος 3 πρέπει να περιέχει σαφή αναφορά στις φορτωτικές οι οποίες είναι πολύ καλά γνωστές και χρησιμοποιούνται συχνά στις εσωτερικές μεταφορές. Η αναφορά αυτή βελτιώνει την ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις μεταφορών διότι αποσαφηνίζει ότι αρκούν οι φορτωτικές εφόσον περιέχουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται από το άρθρο 6 παράγραφος 1.

2.3

Μια άλλη ενέργεια για ταχεία υλοποίηση αφορά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την υγιεινή των τροφίμων. Σκοπός είναι να εξαιρεθούν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις τροφίμων που είναι σε θέση να ελέγξουν την υγιεινή των τροφίμων, εφόσον εκπληρώνουν τις άλλες υποχρεώσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004, από την υποχρέωση να σχεδιάζουν, να εφαρμόζουν και να διατηρούν πάγια διαδικασία ή διαδικασίες βάσει των αρχών HACCP. Η εξαίρεση αυτή ισχύει για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις οι οποίες πωλούν άμεσα τρόφιμα στον τελικό καταναλωτή.

3.1

H EOKE συμφωνεί στην τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 11 περί καταργήσεως των διακρίσεων στον τομέα των τιμών και όρων μεταφοράς κατ' εφαρμογή του άρθρου 79 παράγραφος 3 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας σύμφωνα με την οποία εξετάζεται το ενδεχόμενο να διαγραφούν οι παρωχημένες απαιτήσεις και να τροποποιηθούν ορισμένες απαιτήσεις για να ελαχιστοποιηθεί ο διοικητικός φόρτος για τις επιχειρήσεις.

3.2

H EOKE θεωρεί ότι στην τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004, είναι αναγκαίο να ληφθούν υπόψιν και οι μικρές επιχειρήσεις με την έννοια της σύστασης 2003/361/EΚ της 6ης Μαΐου 2003. H εφαρμογή επιπέδου ελαστικότητας είναι αναγκαία για αυτές τις επιχειρήσεις όπως αυτό έχει αποδειχθεί από την πράξη.

3.3

Πρέπει να αναγνωριστεί ότι όπως σε πολύ μικρές επιχειρήσεις έτσι και σε ορισμένες μικρές επιχειρήσεις δεν είναι δυνατόν να καθορίζονται κριτήρια HACCP αλλά μόνο κρίσιμα σημεία ελέγχου CCP, ακριβώς εξαιτίας του γεγονότος ότι είναι δύσκολή η τήρηση εγγράφων η οποία και επιβαρύνει υπερβολικά της επιχειρήσεις αυτές.

3.4

Η εφαρμογή με τη έννοια της σύστασης 2003/361/ΕΚ, συμπεριλαμβάνει και χαρακτηρίζει επιχειρήσεις ώς πολύ μικρές οι οποίες απασχολούν συνολικό αριθμό εργαζομένων μικρότερο από 10, αλλά με τζίρο επίσης μικρότερο των 2 εκατομμυρίων Ευρώ. O χαρακτηρισμός αυτός βεβαίως θα μπορούσε να είναι σωστός όσον αφορά τον αριθμό των εργαζομένων για επιχειρήσεις σε ορισμένα κράτη μέλη, παρόλα αυτά όμως ο τζίρος των 2 εκατ. Ευρώ είναι αναλογικά υπερβολικός για τον αντίστοιχο αριθμό εργαζομένων, στα αντίστοιχα κράτη μέλη της EE.

3.5

Επίσης στο χαρακτηρισμό σύμφωνα με τον 2003/361 EK, δεν γίνεται διαχωρισμός των επιχειρήσεων, αν δηλαδή αυτές είναι επιχειρήσεις εστίασης ή εμπορικές, τουλάχιστον για το αριθμό των ατόμων, διότι για τις εμπορικές επιχειρήσεις ειδικότερα προστέθηκε το κριτήριο των 2 εκ ευρώ διότι μία εμπορική επιχείρηση με 3 μόλις άτομα τουλάχιστον σε ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να ξεπεράσει τα 1,5 εκ. ευρώ. H αδυναμία της παράληψης διορθώθηκε μόνο για ορισμένο κλάδο επιχειρήσεων. Είναι λοιπόν λογικό τουλάχιστον για την παρούσα γνωμοδότηση να ληφθεί υπόψιν ότι επιχειρήσεις εστίασης που λειτουργούν σε διαφορετικά κράτη μέλη δεν θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι είναι πολύ μικρές μόνο όταν έχουν κάτω από δέκα εργαζόμενους αλλά παρόλα αυτά είναι και στα 2 εκ. Ευρώ. Υπάρχουν κράτη μέλη που στις επιχειρήσεις εστίασης εργάζονται 2 βάρδιες, με αποτέλεσμα το προσωπικό να ξεπερνά κατά πολύ τα 10 άτομα, και φυσικά ο τζίρος να υπολείπεται κατά πολύ τα 500 χιλ ευρώ.

4.1

H EOKE θεωρεί ότι η αναφορά στον 2003/361 για τον χαρακτηρισμό των επιχειρήσεων ειδικά στην περίπτωση εφαρμογής του HACCP της παρούσας γνωμοδότησης πρέπει να εφαρμοστεί με διαφορετική προσέγγιση.

4.2

H επέκταση αυτή βέβαια θα πρέπει να λάβει ενδεχομένως δύο παραμέτρους με την τροποποίηση του άρθρου 5 του κανονισμού 852, προσθέτοντας και τις μικρές επιχειρήσεις, στις οποίες βέβαια ο αριθμός των ατόμων φτάνει ως περιορισμός χαρακτηρισμού τα 50 άτομα, υψηλός για εξαίρεση από το HACCP, ή εφόσον τις συμπεριλάβουμε να δημιουργήσουμε ειδικότερη αναφορά και περιορισμούς για τις επιχειρήσεις εστίασης.

4.3

Πρώτη παράμετρος θα μπορούσε να είναι η εφαρμογή της αυστηρής τήρησης των οδηγών υγιεινής, των ειδικών απαιτήσεων υγιεινής όπως περιγράφονται στο άρθρο 4 του κανονισμού 852/2004, και της εκπαίδευσης του προσωπικού, τα οποία είναι αρκετά για να διασφαλίσουν την υγιεινή των παραγόμενων τροφίμων και παράλληλα να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις στις νομικές τους υποχρεώσεις.

4.4

Δεύτερη παράμετρος πάνω στην ίδια κατεύθυνση της εξαίρεσης των μικρών επιχειρήσεων εστίασης, οι οποίες βέβαια από ορισμού έχουν λιγότερους από πενήντα εργαζόμενους, θα μπορούσε να είναι συμπληρωματικά ότι, ειδικότερα για αυτές τις επιχειρήσεις όπως αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, πάγκοι σε λαϊκές αγορές, εστιατόρια και μπαρ, δεν θα πρέπει να ξεπερνά ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται στην παρασκευή των προϊόντων τους τα 10 άτομα ανά βάρδια εργασίας. H επιχείρηση θα είναι υποχρεωμένη να δηλώνει εκ των προτέρων σε πίνακα τα ονόματα των εργαζομένων που εργάζονται στην παρασκευή.

4.5

Με την εισαγωγή της παραπάνω διαχωριστικής αλλά και διευκρινιστικής έννοιας ικανοποιούμε την συνθήκη του 2003/361/EK αλλά ειδικότερα για τις επιχειρήσεις εστίασης θέτουμε τους περιορισμούς της παραγωγής και της βάρδιας ώστε να ικανοποιήσουμε και της αναγκαίες συνθήκες διαφύλαξης και διασφάλισης της δημόσιας υγείας.

4.6

Ειδικότερα, στο άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 πρέπει σύμφωνα με την άποψη της EOKE να προστεθεί η ακόλουθη πρόταση:

4.6.1

«Υπό την επιφύλαξη των άλλων απαιτήσεων του κανονισμού, η παράγραφος 1 δύναται να τροποποιηθεί έτσι ώστε, να συμπεριληφθούν της εξαίρεσης εφαρμογής HACCP και οι μικρές επιχειρήσεις εστίασης, αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, πάγκοι σε λαϊκές αγορές, εστιατόρια και μπαρ, κατά την έννοια της διευκρινιστικής συνθήκης του 2003/361/EK, εφόσον υπάρχει και ικανοποιείται η συνθήκη της αυστηρής τήρησης των οδηγών υγιεινής, των ειδικών απαιτήσεων υγιεινής όπως περιγράφονται στο άρθρο 4 του κανονισμού 852/2004, και της εκπαίδευσης του προσωπικού, τα οποία είναι αρκετά για να διασφαλίσουν την υγιεινή των παραγομένων τροφίμων και παράλληλα να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις στις νομικές τους υποχρεώσεις. Αναγκαία προϋπόθεση είναι η διασφάλιση της δημόσιας υγείας»

4.6.2

«Επίσης θα πρέπει να τηρείται η προϋπόθεση ότι για την εξαίρεση των μικρών επιχειρήσεων εστίασης, αρτοποιεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, πάγκοι σε λαϊκές αγορές, εστιατόρια και μπαρ, οι οποίες βέβαια από ορισμού έχουν λιγότερους από πενήντα εργαζόμενους, συμπληρωματικά και ειδικότερα για αυτές δεν πρέπει να ξεπερνά ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται στην παρασκευή (εργαστήριο-κουζίνα) των προϊόντων τους τα 10 άτομα ανά βάρδια εργασίας».

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/40

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/40

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έχει ανέκαθεν υποστηρίξει τον ενεργό ρόλο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαδραματίσει στην υλοποίηση και εφαρμογή, αφενός, της Σύμβασης του Ρότερνταμ σχετικά με τη διαδικασία ΣΜΕ (συναίνεση μετά από ενημέρωση) όσον αφορά ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και φυτοφάρμακα στο διεθνές εμπόριο και, αφετέρου, της Σύμβασης της Στοκχόλμης περί έμμονων οργανικών ρύπων (POP).

1.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι είναι αναγκαία η υιοθέτηση εκ μέρους της Επιτροπής μιας εναρμονισμένης προσέγγισης του θέματος, με στόχο τη βελτίωση της προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος στις χώρες εισαγωγής, ειδικότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και ότι είναι αναγκαίο να προβλεφθούν ευέλικτοι, σαφείς και διάφανοι μηχανισμοί οι οποίοι να βασίζονται σε εύχρηστες και ομοιόμορφες διαδικασίες ώστε να εξασφαλίζεται, χωρίς καθυστερήσεις και επιβαρύνσεις, η κατάλληλη ενημέρωση των χωρών που εισάγουν επικίνδυνες χημικές ουσίες.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι πιο αυστηρές διατάξεις που προέβλεπε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 304/2003, τον οποίο το Δικαστήριο ακύρωσε λόγω εσφαλμένης νομικής βάσης, και οι οποίες επαναλαμβάνονται στην παρούσα νέα πρόταση κανονισμού, αποτελούν στοιχείο πρώτιστης σημασίας για την γενική ασφάλεια και για τη διαχείριση των επικίνδυνων χημικών προϊόντων.

1.4

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόθεση της Επιτροπής να επωφεληθεί της διόρθωσης της νομικής βάσης του κανονισμού προκειμένου να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της κοινοτικής νομοθεσίας και την νομική ασφάλεια, σε άμεσο συσχετισμό με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, ο οποίος ρυθμίζει τα χημικά προϊόντα (REACH) και ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο του 2007.

1.5

Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η νέα νομοθεσία θα πρέπει να προβλέπει, αφενός, την σύνταξη οδηγιών εφαρμογής και ενημερωτικού υλικού και, αφετέρου, την διοργάνωση επιμορφωτικών δράσεων με βάση τα κοινοτικά προτύπα, οι οποίες να προορίζονται κυρίως για τους υπαλλήλους των τελωνειακών υπηρεσιών, με τη συμμετοχή αρμοδίων από τις υπηρεσίες της Επιτροπής και ιδιαίτερα από το Κοινο Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ).

1.5.1

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της χρήσης της μητρικής γλώσσας της χώρας εισαγωγής στην ετικέτα και στα τεχνικά δελτία.

1.6

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί πλήρως να προβλέπεται η δυνατότητα πραγματοποίησης εξαγωγών σε προσωρινή βάση, ενώ συνεχίζονται οι διαδικασίες για την εξασφάλιση της ρητής συναίνεσης.

1.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι καθοριστικής σημασίας στοιχείο για την αποτελεσματική, σωστή και διαφανή εφαρμογή των προτεινόμενων μηχανισμών είναι τα συστήματα τελωνειακού ελέγχου και η πλήρης συνεργασία των τελωνειακών αρχών με τις ορισθείσες εθνικές αρχές για την εφαρμογή του κανονισμού.

1.8

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει πώς οι προτεινόμενες βελτιώσεις στη συνδυασμένη ονοματολογία και η ανάπτυξη μιας ειδικής έκδοσης της βάσης δεδομένων EDIXIM ειδικά για τις τελωνειακές αρχές, πρέπει αναγκαστικά να συμπληρωθούν με συστηματικές και εναρμονισμένες ενημερωτικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στο κοινοτικό επίπεδο.

1.8.1

Για τον λόγο αυτό η ΕΟΚΕ θεωρεί εντελώς ανεπαρκείς τους χρηματοδοτικούς και ανθρώπινους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους οι υπηρεσίες της Επιτροπής, και ιδίως το ΚΚΕρ, οι οποίοι θα έπρεπε να εξασφαλίζουν:

2.1

H EOKE είχε, την δεδομένη στιγμή (1), ταχθεί υπέρ του σκοπού και των μηχανισμών που προέβλεπε η Σύμβαση του Ρότερνταμ (2), η οποία θέσπιζε τη διαδικασία συναίνεσης μετά από ενημέρωση (ΣΜΕ) για τις εισαγωγές και εξαγωγές επικίνδυνων χημικών προϊόντων, βελτιώνοντας εν τω μεταξύ την πρόσβαση στις πληροφορίες και παρέχοντας τεχνική βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες.

2.2

Η ΕΟΚΕ είχε συμφωνήσει με τη θέση των κρατών μελών, σύμφωνα με την οποία «είναι σκόπιμο να γίνει υπέρβαση των διατάξεων της Σύμβασης, προκειμένου να βοηθηθούν πλήρως οι αναπτυσσόμενες χώρες» (3).

2.3

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 304/2003 που διέπει τις εξαγωγές και εισαγωγές επικίνδυνων χημικών προϊόντων, ο οποίος υιοθετήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2003 και άρχισε να ισχύει στις 7 Μαρτίου του ιδίου χρόνου, είχε πράγματι ως κύριο στόχο την εφαρμογή της Σύμβασης του Ρότερνταμ όσον αφορά τη διαδικασία της συναίνεσης μετά από ενημέρωση (ΣΜΕ) για ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και φυτοφάρμακα στο διεθνές εμπόριο.

2.3.1

Ωστόσο ο εν λόγω κανονισμός περιελάμβανε ορισμένες διατάξεις που υπερέβαιναν τις απαιτήσεις της Σύμβασης.

2.4

Ο κανονισμός αυτός προβλέπει, ειδικότερα, ότι ο εξαγωγέας ενός χημικού προϊόντος που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του κανονισμού, προτού προβεί στην πρώτη εξαγωγή του προϊόντος, υποβάλλει γνωστοποίηση στην ορισθείσα εθνική αρχή. Αφού ελεγχθεί ότι η γνωστοποίηση είναι πλήρης, διαβιβάζεται στην Επιτροπή, η οποία την καταχωρίζει στη βάση δεδομένων EDEXIM ως γνωστοποίηση κοινοτικής εξαγωγής, με τη διευκρίνιση του προϊόντος και της χώρας εισαγωγής.

2.5

Αντιστοίχως, στην περίπτωση κοινοτικής εισαγωγής ενός χημικού προϊόντος προερχόμενου από τρίτη χώρα, η Επιτροπή λαμβάνει τη σχετική γνωστοποίηση εξαγωγής, δηλώνει ότι την έλαβε και την καταχωρίζει στη βάση δεδομένων EDEXIM.

2.6

Γενικότερα, η Επιτροπή έχει αναλάβει να εξασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού και οφείλει συνεπώς να διαχειρίζεται τις γνωστοποιήσεις εξαγωγής και εισαγωγής.

2.7

Σήμερα η κοινοτική διαδικασία γνωστοποίησης εφαρμόζεται σε περίπου 130 χημικά προϊόντα και ομάδες προϊόντων/ουσιών που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι, μέρος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 304/2003 (4).

2.8

Τέλος, προβλέπονται σαφείς υποχρεώσεις σχετικά με τη συσκευασία και την επισήμανση.

2.9

Ο κανονισμός ΕΚ/304/2003 προβλέπει επίσης ένα καθεστώς κυρώσεων σε περίπτωση παράβασης και διευκρινίζει ότι οι κυρώσεις αυτές πρέπει να είναι «αποτελεσματικές, ανάλογες και αποτρεπτικές» και να καθορίζονται από τα κράτη μέλη.

2.9.1

Επίσης, στις 18 Δεκεμβρίου 2006 υιοθετήθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH), ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2007 (5).

2.10

Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στις αποφάσεις που εξέδωσε σχετικά με τις Υποθέσεις C-94/03 και C-178/03 (αμφότερες της 10ης Ιανουαρίου 2006), όρισε ότι νομική βάση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 304/2003 όφειλαν να είναι τα άρθρα 133 και 175 της Συνθήκης, και όχι μόνο το άρθρο 175, και ότι συνεπώς ο κανονισμός αυτός είναι άκυρος. Ωστόσο, το Δικαστήριο αποφάσισε να διατηρηθούν τα αποτελέσματα του Κανονισμού μέχρις ότου εκδοθεί, εντός εύλογης προθεσμίας, νέος κανονισμός, στηριζόμενος στις ενδεδειγμένες νομικές βάσεις.

2.11

Στην έκθεση για την περίοδο 2003-2005 (6), που υποβλήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2006 και εκπονήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 21 του κανονισμού (ΕΚ) αρ. 304/2003, εξετάστηκαν οι ακόλουθες πτυχές:

2.12

Σήμερα όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν την αναγκαία νομοθεσία και τα απαιτούμενα διοικητικά συστήματα για την εφαρμογή και την διασφάλιση της τήρησης του κανονισμού: μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 2 273 γνωστοποιήσεις εξαγωγής (εκ των οποίων, ποσοστό μεγαλύτερο του 80 % προήλθε από τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, την Γαλλία και την Ισπανία) και ο αριθμός των χωρών εισαγωγής από 70 που ήταν το 2003, ανήλθε σε 101 το 2005.

2.13

Οι τελωνειακοί έλεγχοι αποτελούν το αδύνατο σημείο του συστήματος: είναι συνεπώς απαραίτητη μία πιο εντατική συνεργασία μεταξύ των ορισθεισών εθνικών αρχών και των τελωνειακών υπηρεσιών, με τακτικές ανταλλαγές πληροφοριών και με μεγαλύτερη σαφήνεια στις διατάξεις, ειδικότερα δε όσον αφορά τις ειδικές υποχρεώσεις των εξαγωγέων και την εφαρμογή καλύτερων μέσων ελέγχου για τη συνδυασμένη ονοματολογία και το κοινοτικό δασμολόγιο TARIC.

2.14

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη εναρμονισμένης προσέγγισης εκ μέρους της Επιτροπής, με στόχο την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος στις χώρες εισαγωγής, ιδίως δε στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και με την ανάγκη χρησιμοποίησης ευέλικτων, σαφών και διάφανων μηχανισμών, βασισμένων σε εύχρηστες και ομοιόμορφες διαδικασίες ώστε να εξασφαλίζεται, χωρίς καθυστερήσεις και επιβαρύνσεις, η κατάλληλη ενημέρωση των χωρών εισαγωγής σχετικά με τις κοινοτικές εξαγωγές επικίνδυνων χημικών προϊόντων και ουσιών.

3.1

Πέρα από τη διευθέτηση του θέματος των νομικών βάσεων, που είχε οδηγήσει στην ακύρωση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 304/2003, η πρόταση της Επιτροπής για έναν νέο κανονισμό προβλέπει, σε σχέση με το παρελθόν, τροποποιήσεις όπως:

4.1

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει την πλήρη υποστήριξή της στις κοινοτικές στρατηγικές υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένου του εθελοντικού πλαισίου SAICM (8), και τονίζει ότι είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας προληπτικής προσέγγισης για τη διαχείριση των χημικών προϊόντων προκειμένου να προληφθούν πιθανές αρνητικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, όπως επανειλημμένα (9) είχε την ευκαιρία να επαναλάβει στις διάφορες γνωμοδοτήσεις της για την εφαρμογή της νομοθεσίας REACH.

4.2

Είναι με βάση το πνεύμα αυτό που η ΕΟΚΕ είχε υποστηρίξει την εισαγωγή του συστήματος REACH, και ειδικότερα την ανάθεση ευθυνών στις επιχειρήσεις παραγωγής, εισαγωγής και χρήσης των ουσιών αυτών όσον αφορά την κοινοποίηση των πληροφοριών για τις χημικές ουσίες με σκοπό την καταχώριση και την πρώτη αξιολόγηση του κινδύνου· αυτός μάλιστα είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΟΚΕ θεώρησε θετική τη θέσπιση ενός ευρωπαϊκού συστήματος καταχώρισης και ενός κοινοτικού οργανισμού διαχείρισής του (10).

4.2.1

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο των ανακοινώσεων που προβλέπονται από τις ειδικές διατάξεις για τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα, να επανεξετάσει τον κατάλογο των προϊόντων που είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και να τα αντικαταστήσει με λιγότερο επικίνδυνα προϊόντα και παρασκευάσματα, εφόσον η τεχνολογική έρευνα και καινοτομία έχουν δοκιμάσει και προωθήσει συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις.

4.3

Η ΕΟΚΕ έχει ανέκαθεν υποστηρίξει τον ενεργό ρόλο που έχει διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την υλοποίηση και εφαρμογή της Σύμβασης του Ρότερνταμ σχετικά με τη διαδικασία ΣΜΕ (συναίνεση μετά από ενημέρωση) όσον αφορά ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και φυτοφάρμακα στο διεθνές εμπόριο, καθώς και της Σύμβασης της Στοκχόλμης περί έμμονων οργανικών ρύπων (POP), με στόχο την εξάλειψη της παραγωγής και χρήσης συγκεκριμένων χημικών προϊόντων, μεταξύ των οποίων και 9 τύπων φυτοφαρμάκων. Εξάλλου, για το θέμα αυτό η ΕΟΚΕ είχε πρόσφατα την ευκαιρία να εκφράσει τη γνώμη της (11).

4.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι πιο αυστηρές διατάξεις που προέβλεπε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 304/2003, τον οποίο ακύρωσε το Δικαστήριο λόγω εσφαλμένης νομικής βάσης, οι οποίες επαναλαμβάνονται στην παρούσα νέα πρόταση κανονισμού (12), αποτελούν στοιχείο πρώτιστης σημασίας για την γενική ασφάλεια και για τη διαχείριση των επικίνδυνων χημικών προϊόντων.

4.5

Η ΕΟΚΕ κρίνει επίσης σκόπιμο να τροποποιηθούν οι κανονιστικές διατάξεις προκειμένου να καλυφθούν τα λειτουργικά κενά και οι δυσκολίες εφαρμογής που προέκυψαν από την έκθεση για την περίοδο 2003-2005.

4.6

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί συνεπώς με την πρόθεση της Επιτροπής να εκμεταλλευτεί τη διόρθωση της νομικής βάσης του κανονισμού σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου (ζήτημα για το οποίο έχει ήδη εκφράσει τη γνώμη της (13)), προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της κοινοτικής νομοθεσίας και να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη σαφήνεια, διαφάνεια και νομική ασφάλεια τόσο για τον εξαγωγέα όσο και τον εισαγωγέα.

4.7

Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο να εξασφαλιστούν νομική ασφάλεια, ομοφωνία και διαφάνεια στη νέα προτεινόμενη κοινοτική νομοθεσία με τη βελτίωση των ορισμών «εξαγωγέας», «παρασκεύασμα» και «χημικό προϊόν που υπόκειται στη διαδικασία ΣΜΕ».

4.8

Για να συμβάλει στη διαδικασία απλοποίησης, μείωσης της γραφειοκρατίας και βελτίωσης του χρονοδιαγράμματος, η ΕΟΚΕ συμφωνεί πλήρως να προβλεφθεί η δυνατότητα πραγματοποίησης εξαγωγών σε προσωρινή βάση, ενώ συνεχίζονται οι διαδικασίες για την εξασφάλιση της ρητής συναίνεσης, όπως και η δυνατότητα παρέκκλισης από την υποχρέωση συναίνεσης στην περίπτωση εξαγωγής χημικών προϊόντων σε χώρες του ΟΟΣΑ.

4.9

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει επίσης τη σημασία του γεγονότος ότι η υποβολή αιτήσεων συναίνεσης και περιοδικής επανεξέτασής της θα πραγματοποιείται μέσω της Επιτροπής, ώστε να αποφεύγονται τυχόν ανώφελες επικαλύψεις και επαναλήψεις, καθώς και παρανοήσεις και αβεβαιότητες στις χώρες εισαγωγής. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι που διαθέτουν οι υπηρεσίες της Επιτροπής, και ιδίως το ΚΚΕρ, θα πρέπει να μπορούν να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν την κατάρτιση εναρμονισμένων ενημερωτικών και εκπαιδευτικών φυλλαδίων, οδηγών και δελτίων δεδομένων ασφαλείας για τις διάφορες κατηγορίες χρηστών, καθώς και να διεξάγουν διάλογο με τις χώρες εισαγωγής, ειδικότερα τις αναπτυσσόμενες, ώστε να εντοπίζονται και να αποσαφηνίζονται τα προβλήματα που έχουν σχέση με τις γνωστοποιήσεις εξαγωγών-εισαγωγών.

4.9.1

Η ΕΟΚΕ, λόγω της σοβαρότητας των ατυχημάτων από επικίνδυνες χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας και λαμβανομένων υπόψη των διεθνών συμβάσεων της ΔΟΕ που έχουν συναφθεί στον συγκεκριμένο τομέα (14), επαναλαμβάνει τη σημασία της διατύπωσης στη μητρική γλώσσα της χώρας εισαγωγής των πληροφοριών που υπάρχουν στην επισήμανση και στα τεχνικά δελτία δεδομένων ασφαλείας, και τούτο προς όφελος των ενδιάμεσων και των τελικών καταναλωτών, και ιδίως όσων εργάζονται στη γεωργία και στις ΜΜΕ.

4.10

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική, σωστή και διαφανή λειτουργία των προτεινόμενων μηχανισμών είναι τα συστήματα τελωνειακού ελέγχου και η πλήρης συνεργασία των τελωνειακών αρχών με τις ορισθείσες εθνικές αρχές (ΟΕΑ) για την εφαρμογή του κανονισμού. Οι προτεινόμενες βελτιώσεις στη συνδυασμένη ονοματολογία με «σήματα προειδοποίησης» και η ανάπτυξη μιας ειδικής έκδοσης της βάσης δεδομένων EDIXIM, ειδικά για τις τελωνειακές αρχές, πρέπει να συμπληρωθούν με συστηματικές και εναρμονισμένες ενημερωτικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στο κοινοτικό επίπεδο.

4.11

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η νέα νομοθεσία θα πρέπει να προβλέπει τόσο τη σύνταξη οδηγών εφαρμογής και ενημερωτικών φυλλαδίων, όσο και παρεμβάσεις κατάρτισης, με βάση τα κοινοτικά πρότυπα, ιδιαίτερα μάλιστα για τα νέα κράτη μέλη.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/44

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επιδοκιμάζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση νέου κανονισμού σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά (μυκητοκτόνα, εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα και άλλα, προοριζόμενα για τη γεωργία και την κηπευτική).

1.2

Παράλληλα με τη διάθεση καλής ποιότητας και ασφαλών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά, ύψιστη προτεραιότητα αποδίδεται και στην βιώσιμη και ασφαλή χρήση αυτών των προϊόντων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι, ταυτοχρόνως με το υπόψη σχέδιο κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε και σχέδιο οδηγίας σχετικά με τη χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

1.3

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι στις αιτιολογικές σκέψεις του σχεδίου δίδεται μεγάλη έμφαση στην πρόληψη και στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ουσιώδες θέμα την πρόληψη των αρνητικών επιπτώσεων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι σε μια βιώσιμη προοπτική πρέπει να λαμβάνονται εξίσου υπόψη και τα οικονομικά συμφέροντα. Σήμερα, παράλληλα με το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για προϊόντα βιολογικής γεωργίας (οργανική καλλιέργεια), η ευρεία πλειονότητα των καταναλωτών ενδιαφέρονται κυρίως για προϊόντα καλής ποιότητας, διαθέσιμα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και σε προσιτή τιμή. Απόλυτη προϋπόθεση στο πλαίσιο αυτό αποτελεί η ασφάλεια του προϊόντος για τον καταναλωτή. Αυτό απαιτεί την καταβολή έντονων προσπαθειών στην αλυσίδα οικονομικών αριθμητικών στοιχείων της γεωργικής παραγωγής. Στη βάση αυτή η επαρκής διαθεσιμότητα καλής ποιότητας και ασφαλών φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει ζωτική σημασία.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την εισαγωγή κριτηρίων έγκρισης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων με βάση τις εγγενείς ιδιότητες των δραστικών ουσιών και για τις σχετικές συνέπειες στην καινοτομία η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη νέων βελτιωμένων προϊόντων. Αν τηρηθεί άκαμπτη προσέγγιση, είναι δυνατόν να μην εγκριθεί κάποια ουσία η οποία δεν πληροί ένα κριτήριο ενώ η χρήση της συνεπάγεται βελτίωση όσον αφορά όλα τα άλλα κριτήρια. Η ΕΟΚΕ προτείνει εκτίμηση επικινδυνότητας όπου να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη η χρήση στην πράξη και η έκθεση.

1.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση για έγκριση κατά ζώνες και η αμοιβαία αναγνώριση αποτελούν το πρώτο βήμα προς την πλήρη εναρμόνιση των εγκρίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ προτείνει να καταστεί δυνατή η αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων και μεταξύ των ζωνών, στην περίπτωση (όμορων) χωρών με όμοιες συνθήκες από άποψη κλίματος και γεωργίας.

1.6

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα της συγκριτικής αξιολόγησης φυτοπροστατευτικών προϊόντων που περιέχουν ουσίες των οποίων προβλέπεται η υποκατάσταση. Επί πλέον, η ΕΟΚΕ προτείνει μικρότερη συχνότητα διενέργειας εκτιμήσεων και εφαρμογή του κανονικού χρονικού διαστήματος για την προστασία δεδομένων που αφορούν τις ουσίες αυτές ώστε να διατηρηθεί οπωσδήποτε κάποια προθυμία για βιομηχανικές επενδύσεις στις ουσίες αυτές και να αποφευχθούν έτσι δυσχερείς καταστάσεις σε επίπεδο γεωπονικής.

1.7

Κατά την ΕΟΚΕ, το σχέδιο δεν προβλέπει επαρκή κίνητρα σχετικά με την έγκριση φυτοπροστατευτικών προϊόντων για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας. Σαν μέτρα βελτίωσης η ΕΟΚΕ προτείνει τα ακόλουθα δύο. Κατά πρώτον να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα όπου στον πρώτο αιτούντα θα παρέχεται προστασία δεδομένων μεγαλύτερης διάρκειας στο βαθμό που καλύπτονται περισσότερες χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας και κατά δεύτερον ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκολύνει την κατάρτιση ενημερωμένου καταλόγου υπόψη των κρατών μελών όπου θα περιέχονται όλες οι επιτρεπόμενες (δευτερεύουσας σημασίας) χρήσεις.

2.1.1

Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα χρησιμοποιούνται για να προστατεύονται και να διατηρούνται υγιείς οι καλλιέργειες. Παρέχουν στους καλλιεργητές τη δυνατότητα να αυξάνουν την απόδοση με μεγαλύτερη ευελιξία. Έτσι εξασφαλίζεται αξιόπιστη παραγωγή προϊόντων (τροφίμων) οικονομικώς προσιτών και ασφαλών, επιτοπίως.

2.1.2

Η ευρεία πλειονότητα των καταναλωτών στην Ευρώπη γίνονται διαρκώς απαιτητικότεροι όσον αφορά την ποιότητα των τροφίμων που καταναλίσκουν και τη διαθεσιμότητα σε όλη τη διάρκεια του έτους, με απόλυτο και αυτονόητο όρο ότι τα τρόφιμα είναι ασφαλή. Το γεγονός αυτό θέτει τις αλυσίδες γεωργικής παραγωγής ενώπιον σημαντικών προκλήσεων. Για να είναι δυνατή η απόκριση στις συγκεκριμένες απαιτήσεις αυτής της μεγάλης ομάδας καταναλωτών, πρέπει να υπάρχει επαρκώς ευρεία δέσμη φυτοπροστατευτικών προϊόντων τα οποία να είναι καλής ποιότητας και ασφαλή.

2.1.3

Όμως η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι δυνατόν να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα αγροοικοσυστήματα, να παρουσιάζει κινδύνους για την υγεία των χρηστών, να επηρεάζει την ποιότητα των τροφίμων με αρνητικές συνέπειες για την υγεία των καταναλωτών, ιδιαιτέρως όταν στα τρόφιμα παραμένουν επιβλαβή κατάλοιπα φυτοπροστατευτικών προϊόντων όταν τα προϊόντα αυτά δεν χρησιμοποιούνται κατά τα προβλεπόμενα (χρήση όχι σύμφωνη προς την ορθή πρακτική).

2.2.1

Το σχέδιο κανονισμού περιλαμβάνει την αντικατάσταση της υφιστάμενης οδηγίας 91/414/EΟΚ σχετικά με τη διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων, της οποίας στόχος είναι η πρόληψη των κινδύνων εν τη γενέσει τους, με εξαιρετικής πληρότητας διαδικασία εκτίμησης επικινδυνότητας για κάθε δραστική ουσία και για τα προϊόντα στα οποία περιέχεται η ουσία αυτή, πριν οι ουσίες και τα προϊόντα αυτά διατεθούν στην αγορά ή καταστεί δυνατό να χρησιμοποιηθούν.

2.2.2

Επίσης το σχέδιο περιλαμβάνει την κατάργηση της υφιστάμενης οδηγίας 79/117/EΟΚ, περί απαγορεύσεως της θέσεως σε κυκλοφορία και της χρησιμοποιήσεως φυτοφαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν ορισμένες δραστικές ουσίες.

2.2.3

Το κοινοτικό κανονιστικό πλαίσιο για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα περιλαμβάνει και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 396/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα ανώτατα όρια καταλοίπων φυτοφαρμάκων μέσα ή πάνω στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές φυτικής και ζωικής προέλευσης και για την τροποποίηση της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου, η οποία ορίζει μέγιστες περιεκτικότητες καταλοίπων (ΜΠΚ) για δραστικές ουσίες σε γεωργικά προϊόντα.

2.2.4

Το σχέδιο κανονισμού συνοδεύεται από σχέδιο οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη αειφόρου χρήσης των φυτοφαρμάκων (COM(2006) 373 τελικό). Ο στόχος είναι η θέσπιση κανόνων για τη χρήση και τη διανομή φυτοφαρμάκων εφόσον οι φάσεις αυτές δεν προβλέπονται στην υπό εξέταση πρόταση κανονισμού.

2.3.1

Σε συνέχεια της αξιολόγησης της οδηγίας 91/414/EΟΚ από την Επιτροπή το έτος 2001, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ζήτησαν την επανεξέτασή της ώστε:

2.3.2

Μετά από πενταετείς εντατικές διαβουλεύσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους και εκτίμηση των επιπτώσεων, τον Ιούλιο του 2006 η Επιτροπή υπέβαλε πρότασή της με αντικείμενο την αναθεώρηση της οδηγίας 91/414/EΟΚ. Με μέλημα την απλούστευση και την περαιτέρω εναρμόνιση της νομοθεσίας των κρατών μελών της ΕΕ, η Επιτροπή αποφάσισε να αντικαταστήσει την οδηγία με κανονισμό.

2.4.1

Σε επίπεδο ΕΕ, από τη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων καταρτίστηκε θετικός κατάλογος δραστικών ουσιών. Η έγκριση των δραστικών ουσιών πραγματοποιείται λαμβανόμενης υπόψη δέσμης σαφών κριτηρίων, με τα οποία επιδιώκεται υψηλό επίπεδο προστασίας για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.

2.4.2

Κατά την εκτίμηση των δραστικών ουσιών πρέπει να εντοπιστεί τουλάχιστον μια ασφαλής εφαρμογή για το χρήστη και για τους καταναλωτές ενώ δεν επιτρέπεται καμία μη αποδεκτή επίπτωση στο περιβάλλον. Καθορίζονται σαφείς ημερομηνίες για τις διάφορες φάσεις της αξιολόγησης και της διαδικασίας λήψης απόφασης σχετικά με την έγκριση των δραστικών ουσιών.

2.4.3

Τα κράτη μέλη παραμένουν τα ίδια υπεύθυνα όσον αφορά την εθνική έγκριση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, για τα οποία πρέπει να λαμβάνεται σαν βάση ο κατάλογος εγκεκριμένων δραστικών ουσιών.

2.4.4

Εφόσον απαιτείται, κατά την εξέταση φακέλων για έγκριση σε εθνικό επίπεδο τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν εναρμονισμένα κριτήρια και να λαμβάνουν υπόψη τις συγκεκριμένες περιστάσεις στην επικράτειά τους.

2.4.5

Για ουσίες με χαμηλή και με συνήθη επικινδυνότητα η Επιτροπή εισάγει ένα σύστημα «έγκρισης ανά ζώνη» που προβλέπει την υποχρεωτική αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Στο πλαίσιο της εν λόγω «έγκρισης ανά ζώνη», εντός κάποιας από τις τρεις προτεινόμενες κλιματικές ζώνες (η Επιτροπή διαιρεί την ΕΕ σε τρεις ζώνες) ένα κράτος μέλος προβαίνει σε εκτίμηση για την εθνική έγκριση προϊόντος και το προϊόν πρέπει να θεωρείται εγκεκριμένο μόνο στα κράτη μέλη, όπου ο παραγωγός του προϊόντος έχει υποβάλει αίτηση για αμοιβαία αναγνώριση της έγκρισης.

3.1.1

Στο προοίμιο της οδηγίας παρατίθεται το σκεπτικό που οδήγησε σε πρόταση κανονισμού. Στην πρόταση πρέπει να αναφερθεί ρητά η σημασία της επαρκούς διαθεσιμότητας φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τον ασφαλή εφοδιασμό του απαιτητικού ευρωπαίου καταναλωτή με τρόφιμα ασφαλή και υψηλής ποιότητας.

3.2.1

Η οδηγία δεν προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να χορηγούν προσωρινές εγκρίσεις σε εθνικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση εισαγωγής στην αγορά νέων και βελτιωμένων ουσιών σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Η Επιτροπή επιχειρεί να αντιμετωπίσει το θέμα αυτό με βραχύτερες προθεσμίες έτσι ώστε να καταστεί ταχύτερη η καταχώρηση νέων ουσιών στο θετικό κατάλογο.

3.2.2

Η ΕΟΚΕ προτείνει να προβλεφτεί στον κανονισμό και η δυνατότητα χορήγησης προσωρινής έγκρισης σε εθνικό επίπεδο για περιπτώσεις στις οποίες οι ταχθείσες προθεσμίες δεν έχουν τηρηθεί λόγω καθυστερήσεων οφειλόμενων στη διοίκηση και εφόσον ικανοποιείται η υποχρέωση που τίθεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 396/2005 σχετικά με τα ανώτατα όρια καταλοίπων φυτοφαρμάκων.

4.1.1

Παραπέμποντας στο Παράρτημα ΙΙ, το Άρθρο 4 της πρότασης διαλαμβάνει τα κριτήρια έγκρισης για δραστικές ουσίες. Με αυστηρή εφαρμογή των κριτηρίων αυτών είναι μπορεί να μην είναι δυνατή η έγκριση κάποιων δραστικών ουσιών απλώς με βάση μια και μόνο ιδιότητα, εφόσον πρέπει να πληρούνται πάντοτε όλες οι απαιτήσεις.

4.1.2

Η εφαρμογή κριτηρίων έγκρισης για φυτοπροστατευτικά προϊόντα βασιζόμενων μόνο στις εγγενείς ιδιότητες των δραστικών συστατικών των προϊόντων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η χρήση και η έκθεση σε πρακτικό επίπεδο αποβαίνει σε βάρος της αρχής να λαμβάνονται αποφάσεις με βάση την εκτίμηση επικινδυνότητας. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την προοδευτική εξαφάνιση από την αγορά κάποιων υφιστάμενων προϊόντων/χρήσεων που ενδέχεται να είναι απαραίτητα όταν διαγράφεται η ανάγκη διαθεσιμότητας ικανού συνόλου προϊόντων.

4.1.3

Έτσι, το Άρθρο 4 αποτελεί κώλυμα για την θέση στην αγορά καινοτόμων προϊόντων τα οποία, αν και ως προς όλα τα κριτήρια εμφανίζουν βελτίωση, δεν πληρούν τις απαιτήσεις ενός μόνο κριτηρίου. Η ΕΟΚΕ δεν είναι σύμφωνη με την προσέγγιση αυτή η οποία θεωρεί ότι επιβραδύνει χωρίς λόγο την καινοτομία για την ανάπτυξη νέων, βελτιωμένων ουσιών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ τα εγγενή κριτήρια έγκρισης πρέπει να εφαρμόζονται μόνον για τον προσδιορισμό των υποψηφίων προς υποκατάσταση προϊόντων και όχι για την εκ των προτέρων απόρριψη προϊόντων χωρίς διεξοδική αξιολόγηση.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το σύστημα της ανά ζώνες εφαρμογής και αμοιβαίας αναγνώρισης αποτελεί σημαντικό βήμα προς ένα πλήρες εναρμονισμένο ευρωπαϊκό σύστημα για την θέση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά.

4.2.2

Με την υιοθέτηση της υποχρεωτικής αμοιβαίας αναγνώρισης των εγκρίσεων σε κράτη μέλη της ίδιας ζώνης, παράλληλα προς την κανονική εγκριτική διαδικασία σε εθνικό επίπεδο, αποφεύγεται η άσκοπη επανάληψη εργασιών στα κράτη μέλη ενώ καθίστανται ταχύτερα διαθέσιμα φυτοπροστατευτικά προϊόντα καινοτόμα και φιλικά προς το περιβάλλον.

4.2.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να καταστεί η αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων δυνατή μεταξύ των ζωνών όταν πρόκειται για γειτονικές χώρες με συγκρίσιμες συνθήκες παραγωγής.

4.2.4

Για τη χρησιμοποίηση σε θερμοκήπια ή μετά τη συγκομιδή, η Επιτροπή συνιστά προσέγγιση που προβλέπει υποχρεωτική αμοιβαία αναγνώριση από όλα τα κράτη μέλη σε κάθε ζώνη (Άρθρο 39). Κατά την ΕΟΚΕ στο καθεστώς αυτό πρέπει να υπάγεται και η αγωγή σπόρων προς σπορά, που αποτελεί σημαντικό πυλώνα της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας (ΟΦΠ).

4.3.1

Για φυτοπροστατευτικά προϊόντα που βασίζονται σε ουσίες πιο κρίσιμου χαρακτήρα (υποψήφιες προς υποκατάσταση), το κράτος μέλος οφείλει να διενεργεί συγκριτική αξιολόγηση εντός τετραετίας μετά την έγκριση (Άρθρο 48). Σκοπός της αξιολόγησης αυτής θα είναι να βρεθεί κάποιο εναλλακτικό προϊόν ώστε να καταστεί δυνατή η αντικατάσταση του περισσότερο επιβλαβούς προϊόντος, εκτός αν το τελευταίο παραμένει αναγκαίο για την προστασία της καλλιέργειας σε περίπτωση που εκδηλωθεί ανθεκτικότητα.

4.3.2

Σύμφωνα με την άποψη της EOKE, η αξιολόγηση ανά τετραετία καθώς και η επί οκταετία τήρηση της εμπιστευτικότητας των φακέλων για ουσίες υποψήφιες προς υποκατάσταση δεν προσφέρουν στη βιομηχανία επαρκή ασφάλεια ενώ αναμένεται πως θα έχουν σαν αποτέλεσμα την πρώιμη απόσυρση των προϊόντων αυτών από την αγορά με αναμενόμενες αρνητικές συνέπειες για την επαρκή διαθεσιμότητα προϊόντων σε περιπτώσεις ανθεκτικότητας και για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας.

4.3.3

Η EOKE τάσσεται υπέρ μειωμένης συχνότητας αξιολόγησης και υπέρ εφαρμογής της κανονικής περιόδου προστασίας δεδομένων για ουσίες υποψήφιες προς υποκατάσταση ώστε να διατηρηθεί κάποια προθυμία εκ μέρους της βιομηχανίας για επενδύσεις στις ουσίες αυτές και έτσι να αποφευχθούν δυσχερείς καταστάσεις σε επίπεδο γεωπονικής και άλλες δυσκολίες στην αλυσίδα οικονομικών αριθμητικών στοιχείων με επιπτώσεις στον καταναλωτή.

4.4.1

Το Άρθρο 49 προσφέρει, μεταξύ των άλλων στους επαγγελματίες χρήστες και στις επαγγελματικές οργανώσεις, τη δυνατότητα να ζητούν επέκταση της έγκρισης φυτοπροστατευτικού προϊόντος για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας. Επίσης, το άρθρο αυτό ζητεί από τα κράτη μέλη να τηρούν ενημερωμένο κατάλογο των χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το άρθρο αυτό αλλά διαπιστώνει ότι τα κίνητρα που προβλέπει δεν είναι επαρκή ώστε οι κάτοχοι εγκρίσεων να εργαστούν για την επέκταση χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.3

Η ΕΟΚΕ προτείνει την επιβράβευση των κατόχων εγκρίσεων με την χορήγηση παράτασης της περιόδου προστασίας των δεδομένων στις περιπτώσεις στις οποίες είναι οι πρώτοι που ζητούν, μετά τη χορήγηση της έγκρισης, περισσότερες από μία επεκτάσεις για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει να αναληφθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι αναγκαίες ενέργειες για την τήρηση σε κεντρικό επίπεδο καταλόγου χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας, διαθέσιμου στα κράτη μέλη, αντί του καταλόγου σε επίπεδο κρατών μελών όπως ορίζεται στο Άρθρο 49 παράγραφος 6.

4.5.1

Ο κανονισμός προβλέπει την ενδεχόμενη υποχρέωση ενημέρωσης, πριν από τη χρήση του προϊόντος, γειτόνων οι οποίοι έχουν ζητήσει να ενημερώνονται σχετικά και που μπορεί να εκτεθούν στο νέφος ψεκασμού (Άρθρο 30).

4.5.2

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση φυτοφαρμακευτικών προϊόντων αποτελεί πολύ θετικό στοιχείο αλλά η προτεινόμενη υποχρέωση παροχής πληροφοριών υποσκάπτει την εμπιστοσύνη στη νομοθεσία στην οποία βασίζεται η κυκλοφορία φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά. Σημειώνεται ότι πρόκειται για χρήση προϊόντων που κρίθηκαν ασφαλή και η υποχρέωση παροχής πληροφοριών αφήνει να νοηθεί το αντίθετο.

4.5.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι στην εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου αυτού δεν λαμβάνεται υπόψη η εξασφάλιση αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ χρηστών και γειτόνων ενώ είναι δυνατή η διατάραξη της κοινωνικής συνοχής στις αγροτικές περιοχές καθώς με την υποχρέωση της παροχής πληροφοριών είναι δυνατόν να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι χρησιμοποιούνται προϊόντα όχι ασφαλή. Συνεπώς η διάταξη αυτή αποβαίνει αντιπαραγωγική.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/47

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προτεινόμενη οδηγία, η οποία παρέχει μια προσεκτικά μελετημένη και πραγματιστική προσέγγιση του περιορισμού και της αντιστάθμισης του ραγδαία αυξανόμενου όγκου των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από τον κλάδο των αεροπορικών μεταφορών.

1.2

Με την ένταξη των αερομεταφορών στο ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής (ΣΕΔΕ) ενισχύεται δυνητικά το ίδιο το σύστημα και παγιώνεται περισσότερο ως το κατ' εξοχήν υπόδειγμα για την αντιμετώπιση των εκπομπών CO2 σε παγκόσμιο επίπεδο.

1.3

Η πρόταση είναι ρεαλιστική. Αναγνωρίζει τη δύναμη των πολιτικών, οικονομικών και καταναλωτικών πιέσεων για τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη των αεροπορικών ταξιδίων και μεταφορών και χρησιμοποιεί ταυτόχρονα τον αγορακεντρικό μηχανισμό του ΣΕΔΕ για την αντιστάθμιση μιας από τις σημαντικότερες επιβλαβείς εξωτερικές επιπτώσεις της βιομηχανίας των αερομεταφορών.

1.4

Η πρόταση έχει, ωστόσο, και τρωτά σημεία. Εξαρτάται άμεσα από το ΣΕΔΕ — ένα σύστημα που έχει επικριθεί από πολλούς ενδιαφερόμενους, που δεν έχει ακόμη αποδείξει την αξία του και που εξαρτάται, με τη σειρά του, από τη δίκαιη κατανομή των δικαιωμάτων εκπομπής CO2, από το αν θα υπάρξουν εφευρετικές και καινοτόμοι επενδύσεις για τη μείωση των εκπομπών και από την εφαρμογή των εθνικών σχεδίων κατανομής από τα κράτη μέλη.

1.5

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμπερίληψη στο σύστημα όλων των πτήσεων από και προς την Ευρώπη από το 2012, αλλά πιστεύει ότι το έτος έναρξης θα πρέπει να είναι το 2011, όπως συμβαίνει για τους κοινοτικούς φορείς εκμετάλλευσης.

1.6

Σημειώνεται ότι η οδηγία επιτρέπει την ένταξη στο σύστημα ευέλικτων «εξωτερικών» πιστωτικών μορίων από τους Μηχανισμούς Κοινής Εφαρμογής και Καθαρής Ανάπτυξης του Κιότο. Η υποστήριξη πιστοποιημένων συστημάτων ανανεώσιμων ενεργειών, ενεργειακής αποδοτικότητας και μείωσης του CO2 στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι θετική, υπό τον όρο ότι θα διατηρηθεί ο αυστηρός έλεγχος των λογαριασμών.

1.7

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι πρόκειται για ένα περίπλοκο ζήτημα, αλλά αισθάνεται ότι η πρόταση είναι κάπως ασαφής και δεν παρουσιάζει ξεκάθαρα τα πλεονεκτήματά της. Απευθύνεται ποικιλοτρόπως και σε ποικίλα επίπεδα στο σύνολο της ΕΕ, στα επιμέρους κράτη μέλη, στους διάφορους βιομηχανικούς κλάδους και στο κοινό. Πρέπει να τονιστεί, ειδικότερα, το θετικό δυναμικό της οδηγίας να υποστηρίξει και να ενισχύσει το ΣΕΔΕ. Σημειώνεται, επίσης, ότι θα χρειαστεί ενεργητική συμπληρωματική υποστήριξη και από άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής και ιδιαίτερα από τις ΓΔ «Μεταφορές και ενέργεια» και «Έρευνα».

1.8

Η ΕΟΚΕ προβαίνει, συνεπώς, στις ακόλουθες συστάσεις:

1.8.1

Η ένταξη της αεροπορίας στο ΣΕΔΕ θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία για αναθεώρηση του συστήματος, διόρθωση των υπαρχόντων σφαλμάτων και ενίσχυση των ασθενών του σημείων, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί μια πραγματική και αποτελεσματική αγορά εκπομπών CO2 — στοιχείο καθοριστικό για την υποστήριξη της δέσμευσης της ΕΕ να επιτύχει μείωση του CO2 κατά 20 % μέχρι το 2020.

1.8.2

Το προτεινόμενο ανώτατο όριο εκπομπών θα πρέπει να μειωθεί, ώστε να αναγκαστεί ο κλάδος των αερομεταφορών να προβεί σε προσαρμογή ανάλογη με των άλλων κλάδων που υπάγονται ήδη στο ΣΕΔΕ.

1.8.3

Η προτεινόμενη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων στους φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να καταργηθεί ή να μειωθεί σημαντικά και να καθιερωθεί η διάθεση όλων ή της πλειονότητας των δικαιωμάτων με πλειστηριασμό.

1.8.4

Θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα κοινό όριο για την αγορά μορίων από έργα των Μηχανισμών Κοινής Εφαρμογής και Καθαρής Ανάπτυξης, για να εξασφαλιστεί ότι μεγάλο ποσοστό των μειώσεων εκπομπών συντελείται εντός της ΕΕ.

1.8.5

Θα πρέπει να μελετηθεί και να σχεδιαστεί εκ των προτέρων πώς θα παρουσιαστούν στο κοινό οι συνέπειες της οδηγίας. Κατ' αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο η επίγνωση του αντικτύπου των αεροπορικών μεταφορών στην αλλαγή του κλίματος, αλλά αναμένεται ότι θα ενθαρρυνθεί και η μεγαλύτερη διαφάνεια σε σχέση με τις οικονομικές επιπτώσεις του συστήματος για τους πελάτες και τους φορείς εκμετάλλευσης και θα ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ευκαιριακής κερδοσκοπίας.

1.8.6

Θα πρέπει να ζητηθεί από τα κράτη μέλη να αντισταθμίζουν οικειοθελώς τις εκπομπές των πτήσεων για τη μεταφορά αρχηγών κρατών, αρχηγών κυβερνήσεων και υπουργών, οι οποίες πραγματοποιούνται κυρίως από στρατιωτικές μονάδες και επί του παρόντος εξαιρούνται για διοικητικούς λόγους, ώστε να δώσουν το καλό παράδειγμα.

1.8.7

Θα πρέπει να δοθεί επίσης πολύ υψηλή προτεραιότητα στις συμπληρωματικές εργασίες για τα μέτρα μείωσης του CO2 που δεν εμπίπτουν στο ΣΕΔΕ. Στα μέτρα αυτά συγκαταλέγονται η άρση των νομικών εμποδίων για φορολογικά και κανονιστικά μέτρα (ιδίως σε σχέση με τα αεροπορικά καύσιμα), ο περιορισμός των εκπομπών οξειδίων του αζώτου, η βελτίωση της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και οι έρευνες για πιο αποτελεσματικούς κινητήρες και δομές των αεροσκαφών.

2.1

Η αεροπορία ήταν και παραμένει αναπόσπαστο και σημαντικό τμήμα της διευρυνόμενης παγκόσμιας οικονομίας. Αποτελεί, από πολλές απόψεις, παράδειγμα επιτυχημένου τομέα. Από το 1960 μέχρι σήμερα, έχει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 9 %, 2,4 φορές μεγαλύτερο από τον ρυθμό ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕγχΠ. Η ανάπτυξη αυτή συνεχίζεται και, αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, οι αεροπορικές μεταφορές θα διπλασιαστούν μέχρι το 2020.

2.2

Η επιτυχία αυτή αναπόφευκτα δημιούργησε διάφορα προβλήματα, όπως η ανάπτυξη και ο τοπικός αντίκτυπος των αεροδρομίων, αλλά στο πλαίσιο της αλλαγής του κλίματος η προσοχή εστιάζεται όλο και περισσότερο στη συμβολή των αερίων του θερμοκηπίου και άλλων εκπομπών της αεροπορίας στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Ο κλάδος της αεροπορίας, ως τομέας υπηρεσιών, συμβάλλει στην οικονομική προστιθέμενη αξία της ΕΕ κατά περίπου 0,6 %, αλλά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της κατά 3,4 %. Οι εκπομπές της αεροπορίας στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 87 % από το 1990, ενώ οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ από όλες τις πηγές μειώθηκαν κατά 3 % κατά την ίδια περίοδο.

2.3

Οι διεθνείς πτήσεις απαλλάσσονται ιστορικά από τη φορολόγηση των καυσίμων και δεν καλύπτονται από τους στόχους του πρωτοκόλλου του Κιότο. Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη διάρκεια ζωής των αεροσκαφών και τις δυνατότητες για ακόμη μεγαλύτερη τεχνική και επιχειρησιακή αποδοτικότητα, η ανάπτυξη των αεροπορικών μεταφορών σημαίνει ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτόν τον κλάδο θα συνεχίσουν να αυξάνονται, υπονομεύοντας τις προσπάθειες που γίνονται σε άλλους κλάδους, όπου σημειώνονται μειώσεις. Αν και η αεροπορία έχει γνωρίσει, γενικά, σημαντικές βελτιώσεις όσον αφορά τη ρύθμιση, τον συντονισμό και την εφαρμογή των κανόνων σε θέματα ασφάλειας και προστασίας, στάθηκε δύσκολο να επιτευχθεί διεθνής συμφωνία για τα περιβαλλοντικά θέματα, πράγμα που ενδέχεται να έχει επίδραση και στα εμπορικά συμφέροντα.

2.4

Η Επιτροπή αναζητά εδώ και αρκετό καιρό κάποιον τρόπο να ενθαρρύνει ή να επιβάλει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το 2005 υιοθέτησε μια ανακοίνωση με τίτλο Περιορισμός του αντίκτυπου των αερομεταφορών στην αλλαγή του κλίματος  (1). Τον Απρίλιο του 2006, η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της για την ανακοίνωση αυτή (2), κατέληγε στο συμπέρασμα ότι χρειάζονταν περισσότερα μέτρα πολιτικού χαρακτήρα για να περιοριστεί ο αντίκτυπος των αερομεταφορών στην αλλαγή του κλίματος και συνιστούσε, μεταξύ άλλων, να συμπεριληφθούν οι αερομεταφορές στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ. Παρόμοιες θέσεις έλαβαν και το Συμβούλιο των Υπουργών Περιβάλλοντος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή προτείνει τώρα μία οδηγία -η οποία αποτελεί αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης- με την οποία οι αεροπορικές δραστηριότητες εντάσσονται στο κοινοτικό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.

3.1

Στην εισαγωγή της προτεινόμενης οδηγίας αναφέρεται ότι η αύξηση των εκπομπών των αερομεταφορών ενδέχεται, μέχρι το 2012, να εξουδετερώσει περισσότερο από το ένα τέταρτο της συμβολής της ΕΕ στα περιβαλλοντικά οφέλη που επιτεύχθηκαν βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο. Η σύναψη διεθνούς συμφωνίας για την ανάληψη σχετικής δράσης αποδεικνύεται δύσκολη, αλλά η προτεινόμενη οδηγία έχει σκοπό να παράσχει ένα υπόδειγμα για τη δράση σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι η μόνη πρωτοβουλία που παρέχει αυτή τη δυνατότητα.

3.2

Η παρούσα πρόταση τροποποιεί την οδηγία 2003/87/EΚ σχετικά με το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας, προκειμένου να ενταχθούν στο κοινοτικό σύστημα και οι αερομεταφορές. Μία εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που η εμπορία εκπομπών είναι η πιο αποτελεσματική λύση για τον περιορισμό του κλιματικού αντίκτυπου των αερομεταφορών, τα μέτρα θα επηρεάσουν «ελάχιστα την προβλεπόμενη αύξηση της ζήτησης» και, συνεπώς, τον όγκο των εκπομπών (3). Πρέπει, συνεπώς, να γίνει κατανοητό ότι αυτή η πρόταση δεν αποσκοπεί στον περιορισμό της αύξησης των αερομεταφορών αυτών καθαυτών, αλλά στην εξασφάλιση ότι μερικές από τις επιβλαβείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους θα αντισταθμιστούν με δράσεις κυρίως σε άλλους οικονομικούς κλάδους.

3.3

Το ισχύον Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής (ΣΕΔΕ) της ΕΕ (4) καλύπτει περίπου 12.000 βιομηχανικές εγκαταστάσεις εντάσεως ενέργειας, οι οποίες ευθύνονται για το 50 % των συνολικών εκπομπών CO2 της ΕΕ. Σύμφωνα με την πρόταση, οι αεροπορικές εταιρείες θα λαμβάνουν εμπορεύσιμα δικαιώματα εκπομπής ορισμένων επιπέδων CO2 κάθε χρόνο με συνολικό ανώτατο όριο, το οποίο θα προσδιοριστεί με βάση το μέσο ετήσιο επίπεδο εκπομπών από τον κλάδο των αερομεταφορών κατά την τριετία 2004-2006. Οι φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών μπορούν να πωλούν τα πλεονασματικά ή να αγοράζουν συμπληρωματικά δικαιώματα στην αγορά του ΣΕΔΕ, π.χ. από βιομηχανικές εγκαταστάσεις που μείωσαν τις εκπομπές τους ή από έργα καθαρής ενέργειας σε τρίτες χώρες βάσει των μηχανισμών του πρωτοκόλλου του Κιότο.

3.4

Η προτεινόμενη οδηγία θα καλύπτει τις εκπομπές από τις ενδοκοινοτικές πτήσεις από το 2011 και τις εκπομπές από όλες τις πτήσεις προς και από κοινοτικούς αερολιμένες από το 2012. Θα καλύπτει τους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών τόσο της ΕΕ όσο και τρίτων χωρών. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 η πρόταση ενδέχεται να προσθέσει από 1,8 έως 9 ευρώ στο κόστος ενός εισιτηρίου μετ' επιστροφής εντός της Ευρώπης και περισσότερο όταν πρόκειται για πτήσεις μεγάλων αποστάσεων, π.χ. 8-40 ευρώ για ένα εισιτήριο μετ' επιστροφής για τη Νέα Υόρκη. Η πολύ περιορισμένη επίδραση μιας τέτοιας επιβάρυνσης στον ελαστικό όσον αφορά τις τιμές τομέα των αερομεταφορών είναι ο λόγος για τον οποίο θεωρείται ότι το σύστημα έχει ελάχιστο αντίκτυπο στην ανάπτυξή τους.

3.5

Θα πρέπει να σημειωθεί πως η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η υπαγωγή των αεροπορικών μεταφορών στο ΣΕΔΕ είναι μόνο ένα από τα δυνατά μέτρα που χρειάζεται να ληφθούν σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου αντικτύπου των εκπομπών των αερομεταφορών στο κλίμα. Συνιστά να υποβληθούν προτάσεις σχετικά με τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου μετά από διεξοδική εκτίμηση των επιπτώσεων το 2008. Η Διεθνής Οργάνωση Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ/ICAO) σκοπεύει επίσης να παρουσιάσει περαιτέρω προτάσεις στη Γενική της Συνέλευση τον Σεπτέμβριο του 2007, αν και οι ενδείξεις είναι ότι υπάρχουν αυξανόμενες πιέσεις να εξασθενίσει και να υπονομευθεί η πρωτοβουλία της ΕΕ.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η ένταξη των αερομεταφορών στο ΣΕΔΕ είναι το πρώτο βήμα, σε διεθνές επίπεδο, για να υποχρεωθούν οι αερομεταφορές να πληρώσουν μέρος του περιβαλλοντικού κόστους που εξωτερικεύουν από τότε που πρωτοδημιουργήθηκαν. Η συμπερίληψη των μη κοινοτικών φορέων εκμετάλλευσης επικροτείται επίσης. Επιπροσθέτως, το προτεινόμενο σύστημα θα υποχρεώνει τα πιο ενεργοβόρα να χρησιμοποιούν περισσότερα κατανεμηθέντα δικαιώματα, παρέχοντας έτσι ένα μικρό κίνητρο να βελτιώσουν την τεχνική και την επιχειρησιακή τους αποδοτικότητα. Καθώς οι αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους έχουν κατά μέσο όρο 10 % υψηλότερο συντελεστή πλήρωσης από ό,τι οι «παραδοσιακές» εταιρείες, η πρόταση θα έχει επίσης ελαφρώς μικρότερη επίδραση στις πρώτες, ενώ θα ενθαρρύνει την πώληση των κενών θέσεων με έκπτωση από όλους τους αερομεταφορείς.

4.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα μέτρα για τα αποδοτικότερα χαρακτηριστικά των πτήσεων, τα εναλλακτικά καύσιμα, τη βελτίωση του σχεδιασμού και τους υψηλότερους συντελεστές πλήρωσης θα έχουν όλα τους κάποια συμβολή στον περιορισμό της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα εφαρμόζονται ενεργά στην αεροπορία από το 1990· και όμως, κατά την περίοδο αυτή οι εκπομπές και πάλι αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 85 % — ποσοστό που εξακολουθεί να αυξάνεται λόγω των σημαντικών αυξήσεων των αριθμών των επιβατών και των μεταφερόμενων φορτίων.

4.3

Με την παρούσα οδηγία προτείνεται να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη συμβολή του τομέα των αερομεταφορών στην αλλαγή του κλίματος με την υπαγωγή του στο ΣΕΔΕ. Το ΣΕΔΕ αποτελεί τον μοναδικό διεθνή ρυθμιστικό και αντισταθμιστικό μηχανισμό για το CO2 που λειτουργεί σε ευρεία κλίμακα με βάση τις δυνάμεις της αγοράς, αλλά γνώρισε και το ίδιο σημαντικά αρχικά προβλήματα στη δοκιμαστική του φάση, η οποία λήγει το 2007. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στην εκχώρηση υπερβολικά πολλών δικαιωμάτων από τα κράτη μέλη. Για να εκπληρώσει το ΣΕΔΕ τον στόχο του ως μέσο της αγοράς και να μειώσει τις εκπομπές CO2, είναι σημαντικό η Επιτροπή, με την υποστήριξη όλων των κρατών μελών, να προσδιορίσει και να εφαρμόσει με αποφασιστικότητα τις ποσοστώσεις των εκπομπών CO2 και να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση μαζί τους.

4.4

Στην πράξη, η ένταξη των αεροπορικών μεταφορών μπορεί να αποδειχθεί πολύ επωφελής για το ΣΕΔΕ. Οι αεροπορικές μεταφορές είναι λιγότερο ευαίσθητες στις μεταβολές των τιμών από ό,τι οι περισσότεροι κλάδοι βιομηχανικής κατεργασίας και ηλεκτροπαραγωγής, που ευθύνονται σήμερα για την πλειονότητα των εκπομπών CO2. Καθώς η συμβολή των αερομεταφορών στις εκπομπές CO2 (αναπόφευκτα) θα αυξηθεί, θα εισρεύσουν στο σύστημα ΣΕΔΕ σημαντικοί νέοι πόροι, με τους οποίους θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν επενδύσεις για περαιτέρω μειώσεις των εκπομπών σε άλλους τομείς. Παρότι οι ίδιες οι αερομεταφορές έχουν ίσως περιορισμένη ικανότητα να επιτύχουν τέτοιες μειώσεις, μπορούν να παράσχουν ένα δίαυλο για πόρους που θα επιτρέψουν να τις επιτύχουν άλλοι κλάδοι.

4.5

Για παράδειγμα, η Επιτροπή υπολογίζει ότι με την οδηγία θα επιτευχθούν καθαρές μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου κατά 183 εκατομμύρια μετρικούς τόνους CO2 έως το 2020 σε σύγκριση με τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης. Η προβολή της τιμής του άνθρακα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι ανακριβής και εξαρτάται από την αυστηρότητα του συστήματος κατανομής, αλλά αν ο αεροπορικός κλάδος αγόραζε 100 εκατομμύρια μετρικούς τόνους κατά την εν λόγω περίοδο με μέση τιμή 30 ευρώ, θα χορηγούσε 3 δισ. ευρώ για τη μείωση του CO2.

4.6

Η ΕΟΚΕ ξεκίνησε το 2007 ένα ευρύ πρόγραμμα ενθάρρυνσης της δράσης και των βέλτιστων πρακτικών της κοινωνίας των πολιτών για την αλλαγή του κλίματος, ένα σημαντικό τμήμα του οποίου είναι η ελαχιστοποίηση των περαιτέρω συμβολών στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αν και η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η πρόταση αυτή είναι, ρεαλιστικά μιλώντας, η καλύτερη δυνατή προσέγγιση της ένταξης των αερομεταφορών σε μια στρατηγική για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, οφείλει εντούτοις να επισημάνει ότι η προτεινόμενη οδηγία δεν κάνει ουσιαστικά τίποτα περισσότερο από το να περιορίσει τη συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα των αερομεταφορών. Αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό πρόβλημα «παρουσίασης». Ο αεροπορικός κλάδος είναι ήδη η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη και η προτεινόμενη οδηγία του επιτρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται, χωρίς να επιβάλλει όριο στις εκπομπές του. Το κοινό θα πρέπει να καταλάβει ότι η οδηγία μπορεί να δώσει το έναυσμα για σημαντικούς πόρους, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν για αντισταθμιστική μείωση του CO2.

5.1

Από την άποψη της επίτευξης του δεδηλωμένου στόχου της σημαντικής μείωσης των εκπομπών του κλάδου, η προτεινόμενη οδηγία είναι ορολογικά ανακριβής. Αφού οι αεροπορικές εταιρείες θα μπορούν να αγοράζουν δικαιώματα σε τιμές της «αγοράς» για να καλύπτουν τις εκπομπές πέραν του ανώτατου κατανεμηθέντος ορίου, ο αντίκτυπος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον αεροπορικό κλάδο θα είναι ελάχιστος — όπως υπολογίζεται, πιθανώς καθαρή μείωση κατά 3 % έως το 2002 ή λιγότερο από την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την αεροπορία σε ένα μόνο έτος. Από τα αριθμητικά στοιχεία της ίδιας της Επιτροπής φαίνεται ότι η οριακή αύξηση του κόστους των εισιτηρίων θα έχει ελάχιστη επίδραση στη ζήτηση αεροπορικών ταξιδίων.

5.2

Προβλέποντας τη χορήγηση της μεγάλης πλειονότητας των αρχικών δικαιωμάτων στις αεροπορικές εταιρείες δωρεάν και επιτρέποντας τις συμπληρωματικές αγορές από το γενικό ΣΕΔΕ (ανοιχτό και όχι κλειστό σύστημα μόνο για τις αεροπορικές μεταφορές — ή ίσως για το σύνολο των μεταφορών), η Επιτροπή αποδέχεται την υπάρχουσα κατάσταση και κάνει ελάχιστα για να επηρεάσει τη συνεχιζόμενη και ραγδαία ανάπτυξη του αεροπορικού κλάδου και των εκπομπών του. Ωστόσο, η ουσία του προβλήματος είναι ότι ένας τέτοιος περιορισμός είναι επί του παρόντος πολιτικά και οικονομικά απαράδεκτος. Για να επιτευχθεί κάποια πρόοδος, η Επιτροπή έχει υπολογίσει ότι η ένταξη της αεροπορίας στο ΣΕΔΕ όχι μόνο θα δώσει την ώθηση για εσωτερική αποδοτικότητα με τη μείωση των εκπομπών CO2, αλλά επίσης, με την αντιστάθμιση των αυξημένων εκπομπών CO2 της αεροπορίας με μειώσεις σε άλλους τομείς, θα παράσχει στην αγορά πραγματικά κίνητρα και πόρους για νέες έρευνες και εφαρμογές για μειώσεις των εκπομπών CO2 σε άλλους τομείς

5.3

Η Επιτροπή παρατηρεί ότι σε ένα «κλειστό» σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων -δηλ. εντός του αεροπορικού κλάδου μόνο- η τιμή του δικαιώματος θα ήταν 114-325 ευρώ αντί των υποτιθέμενων 30 ευρώ ανά τόνο. Με ένα τέτοιο κλειστό σύστημα οι τιμές των εισιτηρίων πιθανότατα θα αυξάνονταν κατά 8-30 ευρώ για μια πτήση χαμηλού κόστους. Αν και αυτός μπορεί να θεωρηθεί πιο ρεαλιστικός τρόπος περιορισμού της ζήτησης και ταυτόχρονα υποστήριξης της αποδοτικότερης χρήσης των καυσίμων και της έρευνας για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών, είναι απίθανο να υποστηριχθεί σε επίπεδο ΕΕ, όπου φαίνεται πως υπάρχουν αποκλίνουσες προτεραιότητες για τις μεταφορές. Ένα κλειστό σύστημα «μόνο για τις μεταφορές» θα καθιστούσε πιο πιθανή τη γενική συμφωνία.

5.4

Στην πρόταση οδηγίας η Επιτροπή αναγνώρισε, αλλά αποφάσισε να μην λάβει υπόψη την τεκμηριωμένη ανάλυση ότι οι εκπομπές των αεροσκαφών είναι δύο ως τέσσερις φορές πιο επιβλαβείς για το κλίμα από τις εκπομπές άλλων κλάδων (5) (κυρίως επειδή οι περισσότερες εκπομπές συντελούνται στην ανώτερη ατμόσφαιρα και οφείλονται στις επιπτώσεις άλλων εκπομπών εκτός του διοξειδίου του άνθρακα, όπως οι «ουρές συμπύκνωσης» και τα οξείδια του αζώτου). Πρέπει να αναληφθεί συμπληρωματική δράση για τον περιορισμό ή την αντιστάθμιση των οξειδίων του αζώτου.

5.5

Οι αεροπορικές εταιρείες απολαύουν ήδη φοροαπαλλαγής για τα καύσιμα των αεροσκαφών και η δωρεάν κατανομή των αρχικών δικαιωμάτων εκπομπής θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τα πλεονεκτήματα που τους χορηγεί το κράτος έναντι άλλων κλάδων των μεταφορών. Υπάρχει κίνδυνος οι φορείς εκμετάλλευσης να χρησιμοποιήσουν τη θέσπιση του συστήματος ΣΕΔΕ για να αυξήσουν γενικά τις τιμές τους. Η σαφής παρουσίαση από την Επιτροπή στο κοινό του πραγματικού οικονομικού αντικτύπου του συστήματος στο κόστος του κλάδου θα μπορούσε να περιορίσει την αδικαιολόγητη κερδοσκοπία.

5.6

Θα πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω ο τρόπος παρουσίασης των «εξαιρέσεων» που προτείνονται στην οδηγία. Για παράδειγμα, η εξαίρεση των πτήσεων για τη μεταφορά αρχηγών κρατών, αρχηγών κυβερνήσεων ή υπουργών είναι ιδιαίτερα άστοχη — αυτή η ομάδα θα έπρεπε να δίνει το καλό παράδειγμα. Αν και υπάρχουν διοικητικοί λόγοι που επιβάλλουν την πρόβλεψη αυτής της εξαίρεσης (πτήσεις που πραγματοποιούνται κυρίως από στρατιωτικές μονάδες), θα πρέπει να ζητηθεί από τα κράτη μέλη να αντισταθμίζουν οικειοθελώς τις σχετικές εκπομπές, όπως έχουν ήδη αποφασίσει να κάνουν ορισμένα.

5.7

Καθώς η Επιτροπή επέλεξε ένα σύστημα ανοιχτό, βασισμένο στη συμπληρωματικότητα με τους άλλους βιομηχανικούς κλάδους, δεν φαίνεται να υπάρχουν σοβαροί λόγοι να μην ευθυγραμμιστεί περισσότερο η χρονολογία αναφοράς του συστήματος με την τρέχουσα δέσμευση της ΕΕ για την πρώτη φάση του πρωτοκόλλου του Κιότο (μείωση κατά 8 % μεταξύ 2008 και 2012 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990) και με τις μελλοντικές της δεσμεύσεις (π.χ. μείωση κατά 30 % μέχρι το 2020 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990). Η επιλογή του 2005 ως έτους αναφοράς παρέχει ήδη στον κλάδο μιαν «αφετηρία» που είναι ήδη σχεδόν 100 % υψηλότερη από το Κιότο. Φυσικά, δεδομένου ότι η αεροπορία είναι ο πρώτος κλάδος των μεταφορών που εντάσσεται στο ΣΕΔΕ, είναι δίκαιο να γίνει η κατανομή των αρχικών δικαιωμάτων σύμφωνα με τις ίδιες αρχές που καθιερώνονται στους κανόνες του ΣΕΔΕ.

5.8

Κατά πάσα πιθανότητα, η οδηγία δεν θα έχει καμία σημαντική επίδραση στην αναχαίτιση της αύξησης των συνολικών εκπομπών της αεροπορίας. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι μπορεί να σταθεροποιήσει τις καθαρές εκπομπές CO2 μέσω του συστήματος εμπορίας και να εξασφαλίσει ταυτόχρονα πόρους για περαιτέρω μειώσεις δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό το κόστος και τη διοικητική πολυπλοκότητα της εφαρμογής της. Η προτεινόμενη οδηγία δεν παρέχει μόνο ένα περιβαλλοντικό «φύλλο συκής» στον αεροπορικό κλάδο — μπορεί να αυξήσει θετικά την ευαισθητοποίηση του κοινού, να προσφέρει σημαντικούς νέους πόρους για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και να παράσχει ένα μέσο για την εσωτερίκευση εκείνου του εξωτερικού περιβαλλοντικού κόστους που η αεροπορική βιομηχανία κατάφερνε μέχρι σήμερα να αγνοεί.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/53

1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι στόχοι της μεταρρύθμισης, εάν επιδιωχθούν στο σύνολό τους, θα συμβάλουν στην επίτευξη μιας συνεκτικής πολιτικής για την ανάπτυξη αυτού του σημαντικού, από οικονομική άποψη, τομέα για τη γεωργία, τη βιομηχανία και τον κλάδο τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την επιβεβαίωση του κεντρικού ρόλου της οργάνωσης των παραγωγών στην Κοινή Οργάνωση Αγοράς του τομέα των οπωροκηπευτικών.

1.3

Η ΕΟΚΕ εκτιμά την συνολική χρηματοδότηση ως βασικό συστατικό μιας συνεκτικής πολιτικής ικανής να εξασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τομέα των οπωροκηπευτικών· καλεί ωστόσο την Επιτροπή να μελετήσει πιο προσεκτικά τις οικονομικές συνέπειες των καινοτομιών που εισάγει όσο θετικές και αξιέπαινες αν είναι.

1.4

Πράγματι, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η εισαγωγή νέων και σημαντικών μέτρων στα επιχειρησιακά προγράμματα επιφέρει πραγματική μείωση των διαθέσιμων πόρων για τις επενδύσεις και την απασχόληση.

1.5

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη στρατηγική της Επιτροπής που αποσκοπεί στο να οδηγήσει έως το 2013 όλο τον πρώτο πυλώνα σε ένα ομοιογενές και ισορροπημένο σύνολο· για τον σκοπό αυτό καλεί την Επιτροπή να δρομολογήσει και στον τομέα των οπωροκηπευτικών μια κατάλληλη διαδικασία μετάβασης του συνόλου των φορέων του κλάδου στο νέο σύστημα και, παράλληλα, να παρέχει στους ευρωπαίους καταναλωτές την ασφάλεια μιας κατάλληλης ποιοτικής και ποσοτικής προσφοράς.

1.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πολιτική της Επιτροπής που αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος· για τον σκοπό αυτό συνιστά ευέλικτα μέτρα που να πριμοδοτούν τις πρακτικές και τις κατευθύνσεις των διαφόρων φορέων. Όσον αφορά την προώθηση της κατανάλωσης οπωροκηπευτικών προϊόντων σε ειδικές κατηγορίες καταναλωτών συνιστά μια στρατηγική που να ενθαρρύνει περισσότερο τις οριζόντιες πολιτικές προώθησης.

1.7

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη διατήρηση των προτύπων εμπορίας προς το συμφέρον των καταναλωτών, κυρίως δε όσων αφορούν την ασφάλεια της υγείας και την προέλευση των προϊόντων.

2.1

Η Επιτροπή ανακοινώνει τους ακόλουθους στόχους:

2.2

Η διάρθρωση της μεταρρύθμισης βασίζεται σε τρεις θεμελιώδεις επιλογές:

2.2.1

Η Επιτροπή δηλώνει ότι για τον καθορισμό των προαναφερόμενων στόχων της μεταρρύθμισης, ελήφθησαν υπόψη η συμβατότητά τους με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), η συνεκτικότητά τους με την αναθεωρημένη ΚΓΠ, καθώς και η συμφωνία τους με τις δημοσιονομικές προοπτικές.

2.2.2

Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η παραγωγή οπωροκηπευτικών στην EΕ-27 αντιπροσωπεύει το 3,1 % του προϋπολογισμού της Κοινότητας και το 17 % της συνολικής γεωργικής παραγωγής της ΕΕ.

2.2.3

Εξάλλου οι πόροι που διατίθενται με την πρόταση μεταρρύθμισης στα νωπά οπωροκηπευτικά παραμένουν στο 4,1 % της αξίας της παραγωγής που διαθέτουν στο εμπόριο οι οργανώσεις παραγωγών, ενώ τα εθνικά ανώτατα όρια σχετικά με το μεταποιημένο προϊόν μεταφέρονται στην Ενιαία Ενίσχυση ανά Γεωργική Εκμετάλλευση (ΕΕΓΕ) σύμφωνα με την μέγιστη ιστορική τιμή κάθε χώρας· για δε τα νέα κράτη μέλη τα όρια αυτά καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις των συνθηκών ένταξης.

2.2.4

Στις περιφέρειες στις οποίες η οργάνωση της παραγωγής είναι περιορισμένη, επιτρέπεται η χορήγηση πρόσθετης εθνικής χρηματοδοτικής συνδρομής.

2.2.5

Η συγχρηματοδότηση του επιχειρησιακού προγράμματος διατηρείται στο 50 %, εκτός ορισμένων ειδικών περιπτώσεων για τις οποίες φθάνει το 60 % (διακρατικές δράσεις, δράσεις που υλοποιούνται στο επίπεδο διεπαγγελματικής οργάνωσης, παραγωγή βιολογικών προϊόντων, παραγωγοί νέων κρατών μελών, συγχώνευση ΟΠ, εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, περιοχές με λιγότερο από 20 % οργανωμένης παραγωγής).

2.2.6

Το 5 % της παραγωγής μπορεί να αποσυρθεί από την αγορά και να αποζημιωθεί από την Επιτροπή κατά 100 % όταν προορίζεται για φιλανθρωπικά έργα, φιλανθρωπικές οργανώσεις, σωφρονιστικά ιδρύματα, σχολεία, παιδικές κατασκηνώσεις, καθώς και νοσοκομεία και γηροκομεία.

2.2.7

Προβλέπεται η κατάργηση του άρθρου 51 του κανονισμού 1782/2003 και κατά συνέπεια η επιλεξιμότητα των εκτάσεων με οπωροκηπευτικά για την ΕΕΓΕ.

2.2.8

Τα κράτη μέλη καθορίζουν τα ποσά αναφοράς και τα αποδεκτά εκτάρια στο πλαίσιο του Καθεστώτος Ενιαίας Ενίσχυσης (ΚΕΕ), βάσει κατάλληλης αντιπροσωπευτικής περιόδου για την αγορά κάθε προϊόντος και κατάλληλων αντικειμενικών κριτηρίων που δεν εισάγουν διακρίσεις.

2.2.9

Η Επιτροπή προβλέπει ότι τουλάχιστον το 20 % της συνολικής δαπάνης κάθε ΟΠ πρέπει να διατίθεται σε δράσεις για γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα.

2.2.10

Με την πρόταση δεν θίγονται οι κανόνες που αφορούν το εξωτερικό εμπόριο· προτείνεται ωστόσο η κατάργηση των επιστροφών κατά την εξαγωγή.

2.2.11

Ένα μέρος της ρύθμισης του τομέα των οπωροκηπευτικών που προβλέπεται στην υπό εξέταση πρόταση υπήρχε ήδη στην πρόταση κανονισμού «Ενιαία ΚΟΑ» (που τώρα εξετάζεται από το Συμβούλιο).

2.2.12

Η Επιτροπή προβλέπει επίσης στην πρόταση μεταρρύθμισης μια μελλοντική αναθεώρηση των προτύπων εμπορίας που αφορούν ειδικότερα την ποιοτική κατηγορία, το βάρος, την ταξινόμηση, το μέγεθος, την συσκευασία, την αποθήκευση, τη μεταφορά, την παρουσίαση, την εμπορία και την επισήμανση. Η πρόταση της Επιτροπής επικυρώνει το θεμελιώδη ρόλο των Οργανώσεων Παραγωγών για τα νωπά οπωροκηπευτικά:

2.2.13

Η πρόταση αναγνωρίζει τις διεπαγγελματικές οργανώσεις και προβλέπει την επέκταση στους παραγωγούς, που δεν ανήκουν σε οργάνωση παραγωγών, των κανόνων που προβλέπονται για τα μέλη μιας ΟΠ αρκεί η ΟΠ αυτή να ελέγχει τουλάχιστον το 60 % της παραγωγής της ενδιαφερόμενης οικονομικής περιφέρειας.

2.2.14

Η Επιτροπή προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να χαράξουν μια εθνική στρατηγική προκειμένου να καταστεί δυνατή η αξιολόγηση από τις ΟΠ των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.

2.2.15

Στα επιμέρους επιχειρησιακά προγράμματα προτείνονται υποχρεωτικές δράσεις προώθησης υπέρ των νέων κάτω των 18 ετών.

3.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι στόχοι της μεταρρύθμισης, εάν επιδιωχθούν στο σύνολό τους, θα συμβάλουν στην επίτευξη μιας συνεκτικής πολιτικής για την ανάπτυξη αυτού του σημαντικού, από οικονομική άποψη, τομέα για τη γεωργία, τη βιομηχανία και τον κλάδο τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πράγματι η ίδια η Επιτροπή στην αιτιολογία της για τη μεταρρύθμιση υπογραμμίζει ότι: «από τα 9,7 εκατομμύρια των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ των 25, το 1,4 παράγει οπωροκηπευτικά. Ο τομέας αυτός καλύπτει το 3 % των καλλιεργούμενων εκτάσεων και παράγει το 17 % της αξίας της γεωργικής παραγωγής της ΕΕ. Ο τομέας δέχεται πιέσεις λόγω της υψηλής συγκέντρωσης των αλυσίδων λιανικού εμπορίου και του έντονου ανταγωνισμού που ασκείται από προϊόντα τρίτων χωρών (…). Ο τομέας των οπωροκηπευτικών απορροφά περίπου το 3,1 % του προϋπολογισμού της κοινής γεωργικής πολιτικής.» (1) Από την πλευρά της, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι ο τομέας των οπωροκηπευτικών -σε σχέση με την καλλιεργούμενη έκταση- είναι ο γεωργικός τομέας με το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης. Άλλωστε ο τομέας των οπωροκηπευτικών εντάσσεται σε ένα πλαίσιο διεθνούς ανταγωνισμού (διαπραγματεύσεις ΠΟΕ, μεσογειακή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών το 2010) που θα επηρεάζει ολοένα και περισσότερο την εξέλιξη της παραγωγής οπωροκηπευτικών της Ευρώπης.

3.2

Εξάλλου το Ελεγκτικό Συνέδριο στην ειδική του έκθεση αριθ. 8/2006 με θέμα «Καλλιέργεια της επιτυχίας; Αποτελεσματικότητα της στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα επιχειρησιακά προγράμματα των παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών», όπου προβαίνει σε αυστηρή ανάλυση της λειτουργίας των οργανώσεων παραγωγών και στη διαπίστωση ότι πραγματοποιήθηκε «ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός σε σχέση με την αρχική κατάσταση», προτείνει τη βελτίωση του ελέγχου της αποτελεσματικότητας της ενίσχυσης και ζητά «την καλύτερη στοχοθέτηση της πολιτικής» για την ενίσχυση των ΟΠ.

3.3

Η ΕΟΚΕ επισημάνει την απόσταση που χωρίζει τους στόχους που έχουν αναγγελθεί από τη χρηματοδότηση — βασικό στοιχείο μιας συνεκτικής πολιτικής — που διατίθεται για την εφαρμογή τους, γεγονός που επιβεβαιώνει την έλλειψη ισορροπίας της ΚΓΠ έναντι της μεσογειακής παραγωγής.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η Επιτροπή έχει διατυπώσει τις προτάσεις της μέσα σε ένα συγκεκριμένο δημοσιονομικό πλαίσιο που δεν έχει αυξηθεί. Επισημαίνει επίσης ότι με την κατάργηση των αποσύρσεων από την αγορά και των επιστροφών κατά την εξαγωγή η Επιτροπή αυξάνει τους πόρους που ενδεχομένως διατεθούν σε μελλοντικά επιχειρησιακά προγράμματα. Όμως οι πόροι αυτοί κινδυνεύουν να μην χρησιμοποιηθούν και να μην επενδυθούν από πιο αποτελεσματικές ΟΠ.

3.4

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επίσης ότι η πρόταση εισάγει στα επιχειρησιακά προγράμματα, αφενός, νέα μέτρα μεγάλης πολιτικής και οικονομικής αξίας (διαχείριση των κρίσεων της αγοράς, περιβαλλοντική πολιτική, προώθηση της κατανάλωσης) και, αφετέρου, αυξάνει τη συγχρηματοδότηση (έως 60 %) ορισμένων μέτρων που θεωρούνται στρατηγικής σημασίας.

Αυτή η καινοτόμος πολιτική, σε συνδυασμό με την παράταση του ορίου της κοινοτικής οικονομικής ενίσχυσης σε επιχειρησιακά πρόγραμμα στο 4,1 % της αξίας της παραγωγής που διαθέτουν στο εμπόριο οι ΟΠ, συμβάλλει στην πραγματικότητα στη μείωση των πόρων που διατίθενται για επενδύσεις.

3.5

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι η εισαγωγή της πλήρους αποσύνδεσης των ενισχύσεων για τα μεταποιημένα προϊόντα ενδέχεται προφανώς να σημάνει μείωση της αξίας της παραγωγής που διατίθεται στο εμπόριο και κατά συνέπεια τη μείωση των συνολικών οικονομικών πόρων σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση.

3.6

Για όλους αυτούς τους λόγους, η ΕΟΚΕ θεωρεί συνεπώς ότι είναι απαραίτητο να εισαχθούν τουλάχιστον τρεις διορθώσεις, στα πλαίσια της αρχής της «πραγματικής» ουδετερότητας σε επίπεδο προϋπολογισμού:

3.7

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπό σημείωση την πρόταση της Επιτροπής να αναθέσει τη διαχείριση των κρίσεων στις ΟΠ και καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει σαφή κριτήρια για τη διαχείριση των κρίσεων ώστε τα μέσα που προβλέπονται για αυτόν τον σκοπό να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους παραγωγούς με τρόπο που να καθιστά αποτελεσματική μια πιθανή παρέμβαση σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης και να επιτρέπει την πραγματική αποκατάσταση των αγορών.

3.8

Η ΕΟΚΕ γνωρίζει ότι η Επιτροπή έχει επανειλημμένα δηλώσει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της με στόχο να επαναφέρει έως το 2013 όλες τις ΚΟΑ στο καθεστώς ΕΕΓΕ. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, σύμφωνα με όλες τις μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα, ότι πρέπει να θεωρηθεί πιθανή και σκόπιμη μία κατάλληλη μεταβατική περίοδος, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων κάθε κράτους μέλους και των διαφόρων προϊόντων. Η ΕΟΚΕ φοβάται πράγματι τις συνέπειες μιας εσπευσμένης προσέγγισης που θα αποδιοργανώσει την απασχόληση και τη βιομηχανία μεταποίησης, η οποία πρέπει να αντιμετωπίσει μία σύνθετη στρατηγική αναδιάρθρωσης — που θα περιλαμβάνει ενδεχομένως κλείσιμο εγκαταστάσεων — για την οποία η πρόταση μεταρρύθμισης δεν προβλέπει ειδικά συνοδευτικά μέτρα.

3.9

Επιπλέον η ΕΟΚΕ λαμβάνει γνώση ότι η Επιτροπή για λόγους συμμόρφωσης με τον ΠΟΕ θεωρεί απαραίτητη την διαγραφή του άρθρου 51 του κανονισμού ΕΚ/1782/2003. Το ενδεχόμενο αυτό προσθέτει έναν επιπλέον λόγο ανταγωνισμού στο εσωτερικό του τομέα μεταξύ παραδοσιακών καλλιεργητών οπωροκηπευτικών και πιθανών νέων παραγωγών. Προκειμένου να αποφευχθούν τεχνητές στρεβλώσεις στην εισοδηματική δυναμική του τομέα, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο -για μια μεταβατική περίοδο- να έχουν τα κράτη μέλη τη δυνατότητα να διατηρήσουν επιλεκτικά την ισχύ του άρθρου 51 για ορισμένα ευαίσθητα προϊόντα, ή να προβλέψουν νέα δικαιώματα για τους καλλιεργητές οπωροκηπευτικών που δεν παρήγαγαν ευαίσθητα προϊόντα κατά το παρελθόν.

3.10

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή, στο πλαίσιο των συναλλαγών με τρίτες χώρες, προτείνει την κατάργηση των επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα αυτό, και επισημαίνει ότι τούτο εντάσσεται στο πλαίσιο μιας γενικής ανομοιογενούς και μη συνεκτικής πολιτικής μεταξύ των διαφόρων τομέων της γεωργίας της ΕΕ. Καλεί την Επιτροπή να αποφύγει οποιαδήποτε εμπορική παραχώρηση που θα εξέθετε σε κίνδυνο την αρχή της κοινοτικής προτίμησης και της συνιστά να εξασφαλίσει αυστηρή διαχείριση των δασμολογικών ποσοστώσεων και να διατηρήσει την ειδική ρήτρα διασφάλισης· και τούτο επειδή θεωρεί ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας οπωροκηπευτικών στον κόσμο, ότι πάνω από το 70 % των εισαγωγών της προέρχεται από χώρες που απολαύουν προτιμησιακών εμπορικών συμφωνιών και ότι ο κλάδος συμπεριλαμβάνει τα αποκαλούμενα ευαίσθητα προϊόντα.

3.11

Η ΕΟΚΕ, αν και συμφωνεί με τον στόχο της απλούστευσης, θεωρεί ότι η διατήρηση των προτύπων εμπορίας αποτελεί θεμελιώδες μέσο τόσο για την εξασφάλιση των καταναλωτών, κυρίως όσον αφορά την ασφάλεια και την προέλευση του προϊόντος, όσο και για τον σημαντικό ρόλο των προτύπων αυτών στη ρύθμιση της αγοράς. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία που έχει να εισαγάγει η ΕΕ την ανιχνευσιμότητα, ως βασικό μέτρο για τη διαχείριση του κινδύνου της δημόσιας υγείας και των φυτών, στους κανόνες που διέπουν το διεθνές εμπόριο.

3.12

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι είναι αναγκαίο η Ευρωπαϊκή Ένωση να προωθήσει, σε διεθνές επίπεδο, την εισαγωγή και την αναγνώριση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων για τους εργαζόμενους που απασχολούνται στις παραγωγικές διαδικασίες.

3.13

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πολιτική της Επιτροπής που αποσκοπεί στην ενεργό προστασία του περιβάλλοντος. Για τον σκοπό αυτό η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αντί για τον καθορισμό σταθερών δεσμευτικών ορίων και παραμέτρων είναι προτιμότερη μια μεθοδολογία προοδευτικής συγχρηματοδότησης, με βάση ένα ελάχιστο υποχρεωτικό όριο και σκοπό την πριμοδότηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων που προσανατολίζονται προς τους στόχους αυτούς.

3.14

Όσον αφορά την προώθηση της κατανάλωσης των οπωροκηπευτικών προϊόντων σε ειδικές κατηγορίες καταναλωτών, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη σημασία που αποδίδει η Επιτροπή στον στόχο αυτό και συνεπώς την καλεί να χαράξει μια ειδική στρατηγική προώθησης στο πλαίσιο της οριζόντιας πολιτικής προώθησης. Εκφράζει αντιθέτως αμφιβολίες όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των υποχρεωτικών προωθητικών δράσεων, που αναπόφευκτα θα είναι περιορισμένων διαστάσεων, στο εσωτερικό των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

4.1

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η πρόταση της Επιτροπής δεν επιλύει το πρόβλημα των παραγωγών ερυθρών φρούτων για μεταποίηση στην ΕΕ. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα ήταν χρήσιμο να δημιουργηθεί ένα σύστημα άμεσης στήριξης των παραγωγών του τομέα των ερυθρών φρούτων για μεταποίηση, όπως συμβαίνει με τα άλλα οπωροκηπευτικά που προορίζονται για μεταποίηση (π.χ. τα αποξηραμένα φρούτα).

4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την εισαγωγή των αρτυματικών φυτών μεταξύ των προϊόντων για τα οποία μπορεί να συσταθεί μία ΟΠ και καλεί την Επιτροπή να ελέγξει αν ο κατάλογος που καθορίζεται στην πρότασή της ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των περιοχών της Ε.Ε.

4.3

Η ΕΟΚΕ με βάση ανάλογες παρελθούσες εμπειρίες στη διανομή για φιλανθρωπικούς σκοπούς, εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στην αναγκαιότητα να προβλεφθούν ευέλικτοι και αποτελεσματικοί κανόνες εφαρμογής.

4.4

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει επίσης και τη μη διατροφική χρήση μεταξύ των χρήσεων που λαμβάνονται υπόψη στα μέτρα που αφορούν τη δωρεάν διανομή.

4.5

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να μελετήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί των νέων κρατών μελών κατά τη συγχρηματοδότηση της διαχείρισης των κρίσεων.

4.6

Η ΕΟΚΕ κρίνει αντιφατική, σε σχέση με τους στόχους της μεταρρύθμισης, την πρόβλεψη ενός ελαχίστου ορίου διάθεσης στην αγορά απευθείας από τον παραγωγό και προτείνει να διατηρηθεί η διατύπωση του προηγούμενου κανονισμού.

4.7

Η ΕΟΚΕ δεν είναι αντίθετη στο να προβλεφθεί η χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής από τα κράτη μέλη σε ό,τι αφορά τα επιχειρησιακά προγράμματα, ακόμη και για τη χρήση και την αξιολόγηση των ήδη υφιστάμενων δημόσιων δομών· επισημαίνει όμως ότι αυτή η εθνική στρατηγική πρέπει να είναι προαιρετική για το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος και δεν θα πρέπει να αφορά την επανέκδοση των καταλόγων των θετικών εθνικών δράσεων.

4.8

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει αντίθεση μεταξύ της κοινοτικής πολιτικής που έχει σκοπό να ενθαρρύνει την συγκέντρωση της προσφοράς, μέσω π.χ. της συγχώνευσης ΟΠ, και των ενεργειών των κοινοτικών ή εθνικών αρχών για την προάσπιση του ανταγωνισμού. Για το λόγο αυτό ζητά να λαμβάνονται υπόψη οι ακριβείς διαστάσεις της ευρωπαϊκής αγοράς οπωροκηπευτικών κατά την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού.

4.9

Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να προβεί στη σύσταση ενός κοινοτικού παρατηρητηρίου τιμών και εμπορικών πρακτικών που θα συμβάλει, κατά τη γνώμη της, στη βελτίωση της διαφάνειας της αγοράς προς όφελος όλων των φορέων.

4.10

Η ΕΟΚΕ, θεωρώντας ότι η πρόταση μεταρρύθμισης επιβεβαιώνει την αυτόνομη Κοινή Οργάνωση Αγοράς για τον τομέα αυτό, καλεί την Επιτροπή να μην εισαγάγει στον κανονισμό σχετικά με την αποκαλούμενη Ενιαία ΚΟΑ επιπλέον ειδικούς κανόνες για τα οπωροκηπευτικά.

27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/57