(1)

Το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) αναφέρει ότι «η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες.

(2)

Η δημοκρατία θα πρέπει να προστατεύεται και να καλλιεργείται. Η σταθερότητα, η ασφάλεια και η ευημερία στην Ένωση βασίζονται στη σθεναρή προάσπιση των δημοκρατικών αρχών, αξιών και θεσμών, ωστόσο οι κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας COVID-19 και του ρωσικού επιθετικού πολέμου κατά της Ουκρανίας, έχουν οξύνει ορισμένες προκλήσεις για τις δημοκρατικές αξίες και τους θεσμούς, μεταξύ αυτών η πόλωση, η συγκεκαλυμμένη επιρροή καθώς και άλλες παρεμβάσεις όπως η χειραγώγηση των πληροφοριών και οι παρεμβάσεις από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης.

(3)

Το άρθρο 10 παράγραφος 1 της ΣΕΕ προβλέπει ότι η λειτουργία της Ένωσης θεμελιώνεται στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Το άρθρο 10 παράγραφος 2 της ΣΕΕ ορίζει ότι οι πολίτες εκπροσωπούνται άμεσα στο επίπεδο της Ένωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το άρθρο 10 παράγραφος 3 της ΣΕΕ προβλέπει ότι κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στον δημοκρατικό βίο της Ένωσης και ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο ανοικτά και εγγύτερα στους πολίτες.

(4)

Τα κράτη μέλη έχουν ιδιαίτερες και εκτενείς ευθύνες για την προαγωγή της ευρείας και συμπεριληπτικής δημοκρατικής συμμετοχής και την προώθηση ελεύθερων, δίκαιων και ανθεκτικών εκλογών στην Ένωση.

(5)

Τα πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες όσον αφορά τη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης, την προώθηση πολιτικών υποψηφίων, την ενθάρρυνση της συμμετοχής των ψηφοφόρων και την έκφραση της βούλησης των πολιτών. Το άρθρο 10 παράγραφος 4 της ΣΕΕ και το άρθρο 12 παράγραφος 2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναθέτουν βασικό ρόλο στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα. Το καθεστώς και η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων ρυθμίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

(6)

Η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την προώθηση ελεύθερων, δίκαιων και ανθεκτικών εκλογών στην Ένωση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Τα μέτρα που ελήφθησαν πριν από τις εκλογές του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας, του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, σύμφωνα με τη σύσταση C(2018) 5949 της Επιτροπής (1). Το δίκτυο αυτό προωθεί τη συνεργασία, την αμοιβαία μάθηση και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των αρχών που είναι αρμόδιες για την παρακολούθηση και την επιβολή των κανόνων που σχετίζονται με το εκλογικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των εκλογικών αρχών.

(7)

Στη σύσταση C(2018) 5949, η Επιτροπή παρότρυνε επίσης τα κράτη μέλη να λάβουν κατάλληλα και αναλογικά τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για τη διαχείριση των κινδύνων που απειλούν την ασφάλεια των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών που χρησιμοποιούνται για τη διοργάνωση εκλογών.

(8)

Το σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία (2) στοχεύει στην ενδυνάμωση των πολιτών και την ενίσχυση της δημοκρατικής ανθεκτικότητας σε ολόκληρη την Ένωση με την προώθηση ελεύθερων και δίκαιων εκλογών στην Ένωση, την ενίσχυση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Τον Νοέμβριο του 2021 η Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ακεραιότητας των εκλογών και του ανοικτού δημοκρατικού διαλόγου, συμπεριλαμβανομένης πρότασης για τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης (3), πρότασης για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα (4) και προτάσεων σχετικά με τα δικαιώματα ψήφου των μετακινούμενων πολιτών της Ένωσης (5).

(9)

Η ανθεκτικότητα των εκλογικών διαδικασιών στην Ένωση θα πρέπει να ενισχυθεί, σε πλήρη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες που κατοχυρώνονται σε ενωσιακά και διεθνή πρότυπα.

(10)

Η σταθερότητα της εκλογικής νομοθεσίας είναι καθοριστικής σημασίας για την ακεραιότητα και την αξιοπιστία των εκλογικών διαδικασιών. Οι κανόνες που αλλάζουν συχνά ή λίγο πριν από τις εκλογές ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση τόσο σε ψηφοφόρους όσο και σε εκλογικούς υπαλλήλους, ενώ ενδέχεται οι εν λόγω κανόνες να υποστούν στρεβλώσεις ή να τύχουν πλημμελούς εφαρμογής. Αυτό μπορεί επίσης να εκληφθεί ως εργαλείο που προορίζεται να επηρεάσει τα αποτελέσματα υπέρ όσων κατέχουν ήδη το εκάστοτε αξίωμα. Σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή ΙΙ.2.b του κώδικα ορθής πρακτικής σε εκλογικά ζητήματα (6) που εξέδωσε η επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δημοκρατία μέσω του δικαίου (επιτροπή της Βενετίας), τα θεμελιώδη στοιχεία της εθνικής εκλογικής νομοθεσίας δεν θα πρέπει να μπορούν να τροποποιηθούν λιγότερο από ένα έτος πριν από τις εκλογές. Τα θεμελιώδη αυτά στοιχεία περιλαμβάνουν ιδίως τους κανόνες που αφορούν τη μετατροπή των ψήφων σε έδρες, τη συμμετοχή σε εκλογικές επιτροπές ή σε άλλα όργανα που διοργανώνουν την ψηφοφορία, καθώς και τον καθορισμό των ορίων των εκλογικών περιφερειών και την κατανομή των εδρών μεταξύ των εκλογικών περιφερειών. Μολονότι δεν θα πρέπει να γίνεται επίκληση της αρχής της σταθερότητας της εκλογικής νομοθεσίας για τη διατήρηση κατάστασης αντίθετης προς τα διεθνή εκλογικά πρότυπα, τίποτα στην παρούσα σύσταση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ότι καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα αντίθετα προς την κατευθυντήρια γραμμή II.2.b του κώδικα ορθής πρακτικής σε εκλογικά ζητήματα.

(11)

Για να προωθηθεί υψηλή προσέλευση ψηφοφόρων και ευρεία συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική διαδικασία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσφέρουν προσβάσιμα και φιλικά προς τον χρήστη εργαλεία εγγραφής για τους υποψηφίους και τους ψηφοφόρους, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των διαφορετικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών που διαμένουν στο εξωτερικό. Θα πρέπει να προβλεφθούν μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις προθεσμίες των διαδικασιών εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους και τους καταλόγους υποψηφίων ή ενισχυμένες ευκαιρίες εγγραφής ψηφοφόρων και υποψηφίων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας πρόσβασης σε ειδικές ρυθμίσεις ψηφοφορίας, με ηλεκτρονικά μέσα, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν προσοχή στο γεγονός ότι διαφορετικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, ενδέχεται να αντιμετωπίζουν εμπόδια κατά την πρόσβαση στο διαδίκτυο και στις ψηφιακές τεχνολογίες ή ενδέχεται να μην διαθέτουν δεξιότητες για την αποτελεσματική χρήση τους.

(12)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στους πολίτες της Ένωσης πληροφορίες σχετικά με τους βασικούς κανόνες και τις πρακτικές ρυθμίσεις που αφορούν την άσκηση των εκλογικών τους δικαιωμάτων στη χώρα τους. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να παρέχονται προδραστικά, με ολοκληρωμένο, σαφή και απλό τρόπο. Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότεροι του ενός δίαυλοι πληροφοριών, με τη συμμετοχή του τοπικού επιπέδου. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να βασιστούν σε σύγχρονα εργαλεία επικοινωνίας, σε διάφορες μορφές και σε περισσότερες από μία γλώσσες, όπως σύντομα επεξηγηματικά βίντεο τα οποία παρέχουν πρακτικές πληροφορίες σε σαφή και απλή γλώσσα. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας που προβλέπονται στο παράρτημα I της οδηγίας (ΕΕ) 2019/882 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8).

(13)

Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε το ενδιαφέρον των κρατών μελών να εισαγάγουν συμπληρωματικές μεθόδους ψηφοφορίας για τη στήριξη της προσέλευσης των ψηφοφόρων, όπως η εκ των προτέρων, η επιστολική και η ηλεκτρονική ψηφοφορία, καθώς και η ψηφοφορία σε φορητή κάλπη. Ωστόσο, εφόσον καταστούν διαθέσιμες τέτοιες συμπληρωματικές μέθοδοι ψηφοφορίας, θα χρειαστεί να υπάρξουν διασφαλίσεις ώστε να εξασφαλίζονται ελεύθερες, δίκαιες και ανθεκτικές εκλογές με πλήρη σεβασμό των δημοκρατικών προτύπων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι παραμένουν διαθέσιμες οι παραδοσιακές μέθοδοι ψηφοφορίας. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου εφαρμόζεται όταν οι εν λόγω μέθοδοι ψηφοφορίας συνεπάγονται την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (9). Η επιτομή πρακτικών ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και άλλων πρακτικών ΤΠΕ (10), που δημοσιεύτηκε από την Επιτροπή στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων του 2023 για την ιθαγένεια, παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα εφαρμοστέα νομικά πλαίσια, τα συστήματα λογισμικού και τις τεχνολογίες, τις μεθοδολογίες δοκιμών, τις λειτουργικές και επιχειρησιακές ροές, τα χαρακτηριστικά προσβασιμότητας, τις απειλές και τα τρωτά σημεία, καθώς και μέτρα μετριασμού.

(14)

Για να προωθήσουν τον σεβασμό των εκλογικών δικαιωμάτων των πολιτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει, όταν εφαρμόζουν συμπληρωματικές μεθόδους ψηφοφορίας, να διασφαλίζουν ότι οι πολίτες ενημερώνονται δεόντως και λαμβάνουν την αναγκαία στήριξη για να τις χρησιμοποιήσουν. Είναι επίσης σημαντικό οι εκλογικοί υπάλληλοι να λαμβάνουν κατάλληλη κατάρτιση.

(15)

Το 2018 η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο των εκλογών, τονίζοντας τις υποχρεώσεις προστασίας των δεδομένων των διαφόρων παραγόντων που εμπλέκονται στις εκλογικές διαδικασίες, όπως οι εθνικές εκλογικές αρχές, τα πολιτικά κόμματα, οι μεσίτες και οι αναλυτές δεδομένων, οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τα δίκτυα διαφημίσεων στο διαδίκτυο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων, ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων και οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων έχουν επίσης ασχοληθεί με το ζήτημα της προστασίας των δεδομένων στο εκλογικό πλαίσιο (11). Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, κατά περίπτωση, από όλους τους παράγοντες πριν από τις εκλογές του 2024 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς και μετά από τις εκλογές αυτές.

(16)

Τα εργαλεία παρακολούθησης και κατασκοπευτικού λογισμικού δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να παρεμποδίζουν τον δημοκρατικό διάλογο, ιδίως στοχεύοντας πολιτικούς παράγοντες και δημοσιογράφους. Η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού μπορεί, υπό ορισμένες συνθήκες, να αποτελεί ζήτημα εθνικής ασφάλειας, αλλά η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού για την απόκτηση πολιτικού πλεονεκτήματος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογηθεί ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Η εθνική ασφάλεια θα πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να διαφυλάσσεται η αποτελεσματική εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου.

(17)

Είναι αναγκαίο να υποστηριχθεί η συμμετοχή στις εκλογές όλων των ομάδων πολιτών, ως ψηφοφόρων και ως υποψηφίων, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων αναγκών τους καθώς και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν. Στην έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τις εκλογές του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (12) υπογραμμίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει ακόμη να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη συμπεριληπτικότητα των εκλογών και τη δημοκρατική συμμετοχή σε αυτές των νέων, των γυναικών, των μετακινούμενων πολιτών της Ένωσης και των ατόμων με αναπηρία. Στην έκθεση επισημάνθηκε επίσης ότι, για τις εκλογές του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συγκεκριμένες ομάδες, παρόλο που αποτελούν σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος, εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται μεταξύ των εκλεγμένων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως τα άτομα με αναπηρία.

(18)

Η συμπεριληπτικότητα των εκλογών και η συμμετοχή όλων των ομάδων μπορούν να υποστηριχθούν από τα κράτη μέλη και τα πολιτικά κόμματα μέσω ειδικών πολιτικών και μέτρων, τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες τους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να λαμβάνεται υπόψη το δημογραφικό υπόβαθρο και η γεωγραφική θέση. Η συλλογή δεδομένων σχετικά με τη συμμετοχή συγκεκριμένων ομάδων, σε πλήρη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις απαιτήσεις προστασίας των δεδομένων, θα μπορούσε να στηρίξει τον εντοπισμό προκλήσεων και τον σχεδιασμό πολιτικών για την αντιμετώπισή τους. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να δρομολογήσουν στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να στηρίξουν, σύμφωνα με τους εκλογικούς τους κανόνες, τη συμμετοχή στις εκλογές των πολιτών της Ένωσης που διαμένουν σε τρίτες χώρες.

(19)

Οι νέοι πολίτες θα πρέπει να υποστηρίζονται κατά την άσκηση των εκλογικών τους δικαιωμάτων, τόσο ως ψηφοφόροι όσο και ως υποψήφιοι. Αρκετά κράτη μέλη έχουν ήδη μειώσει την ελάχιστη ηλικία ψήφου στα 16 ή στα 17 έτη, ενώ άλλα εξετάζουν το ενδεχόμενο να το πράξουν. Η στήριξη της συμμετοχής των νέων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των ψηφοφόρων που ψηφίζουν για πρώτη φορά, μπορεί να περιλαμβάνει δράσεις όπως η προώθηση της αγωγής του πολίτη, η διοργάνωση προσομοιώσεων εκλογών στα σχολεία, οι δοκιμασίες γνώσης ή οι καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί σε σχέση με τις εκλογές, οι φιλικές προς τους νέους εκστρατείες επικοινωνίας, οι εκλογικοί οδηγοί για την εξοικείωση των παιδιών και των εφήβων με τη διαδικασία εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους και ψηφοφορίας, η ενθάρρυνση των μαθητών να γίνουν εκλογικοί παρατηρητές και προγράμματα μεταξύ ομοτίμων στα οποία οι νέοι ψηφοφόροι μπορούν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Θα πρέπει να παρέχεται στήριξη στους νέους πολίτες που ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα, μεταξύ άλλων με την προώθηση των δεξιοτήτων τους και με τη στήριξη ενός περιβάλλοντος που θα τους επιτρέπει να ψηφίζουν με ελεύθερο και δίκαιο τρόπο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν τον «Οδηγό για την ιθαγένεια της ΕΕ» για να βοηθήσουν τους νέους πολίτες να εξοικειωθούν με την ιστορία, τις αξίες και τα δικαιώματα που αποτελούν τη βάση της ιδιότητάς τους ως πολιτών της Ένωσης, καθώς και με τα οφέλη της ιθαγένειας της Ένωσης και τις ευκαιρίες που προσφέρει για δημοκρατική συμμετοχή. Θα πρέπει να υποστηριχθεί η διάδοση ορθών πρακτικών.

(20)

Όπως επισημαίνεται στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τους Ρομά (13), θα πρέπει να ενθαρρύνεται η συμμετοχή των Ρομά στην πολιτική ζωή σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στα κράτη μέλη με σημαντικό πληθυσμό Ρομά. Το σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την καταπολέμηση του ρατσισμού (14) σηματοδότησε την πρόθεση της Επιτροπής να συνεργαστεί με τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνεργασίας για τις Εκλογές και την κοινωνία των πολιτών για τη βελτίωση της συμμετοχής ομάδων που είναι επιρρεπείς στην περιθωριοποίηση, όπως τα άτομα με μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο.

(21)

Το άρθρο 8 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώκει να εξαλειφθούν οι ανισότητες και να προαχθεί η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλες τις δράσεις της. Στη «Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025» (15), η Επιτροπή δεσμεύτηκε να επιδιώκει ίσες ευκαιρίες για τις γυναίκες και να επιτύχει την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στη λήψη αποφάσεων και στην πολιτική. Στην έκθεσή της του 2023 για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ (16), η Επιτροπή υπενθύμισε την ανάγκη για ισότιμη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε θέσεις λήψης πολιτικών αποφάσεων, ώστε να αντικατοπτρίζεται καλύτερα η σύνθεση της κοινωνίας και να ενισχύεται η δημοκρατία στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά όργανα των οργάνων διαχείρισης των εκλογών και να παρακολουθούν, να υποστηρίζουν και να αξιολογούν τακτικά την πρόοδο όσον αφορά την ισότητα των φύλων κατά την άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να προωθήσουν μέτρα για τη στήριξη της ισότητας των φύλων όσον αφορά την πρόσβαση και τη συμμετοχή στις εκλογές. Κατά τον σχεδιασμό τέτοιων μέτρων, θα μπορούσαν να βασίζονται στην εμπειρογνωσία και τα δεδομένα σχετικά με την ισότητα των φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων. Τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την εναλλαγή γυναικών και ανδρών σε καταλόγους υποψηφίων, τη χρήση άλλων τύπων ποσοστώσεων φύλου, τη σύνδεση της χορήγησης δημόσιας χρηματοδότησης στα πολιτικά κόμματα με την προώθηση της πολιτικής συμμετοχής των γυναικών ή άλλα συναφή μέτρα Για τη στήριξη της ισότητας των φύλων, τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να διαθέτουν εσωτερικές πολιτικές για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων, στοχευμένη κατάρτιση και ευαισθητοποίηση. Τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να ενθαρρύνουν την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στους εκλογικούς καταλόγους και στα διοικητικά τους όργανα. Τα κράτη μέλη και τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης ρητορικής μίσους κατά πολιτικά ενεργών γυναικών που έχει ως στόχο να τις απαξιώσει ή να τις αποθαρρύνει από την πολιτική συμμετοχή.

(22)

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ), στην οποία η ΕΕ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, και όλα τα κράτη μέλη είναι συμβαλλόμενα μέρη, απαιτεί από τα συμβαλλόμενα κράτη να εγγυώνται στα άτομα με αναπηρία πολιτικά δικαιώματα και τη δυνατότητα να τα απολαμβάνουν σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα. Για να στηρίξουν τη συμπεριληπτική συμμετοχή, τα κράτη μέλη θα πρέπει, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της ΣΗΕΔΑΑ, να στηρίζουν τα άτομα με αναπηρία στην άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων τους, είτε ως ψηφοφόρων είτε ως υποψηφίων, και να αποτρέπουν και να αίρουν τα εμπόδια που τα άτομα αυτά συναντούν κατά τη συμμετοχή τους στις εκλογές, σύμφωνα με τη στρατηγική της Επιτροπής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 (17). Τα κράτη μέλη θα πρέπει, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία της Ένωσης και τα διεθνή πρότυπα, να αναθεωρήσουν τη δυνατότητα γενικής στέρησης των εκλογικών δικαιωμάτων των ατόμων με διανοητική και ψυχοκοινωνική αναπηρία χωρίς ατομική αξιολόγηση και δυνατότητα δικαστικού ελέγχου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον οδηγό ορθών εκλογικών πρακτικών στα κράτη μέλη για τη συμμετοχή των πολιτών με αναπηρία στην εκλογική διαδικασία (18) που εξαγγέλθηκε στη στρατηγική της Επιτροπής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030, και να συνεχίσουν να συνεργάζονται με την Επιτροπή, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, για την υποστήριξη της αποτελεσματικής παρακολούθησης, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις που εκφράζονται από οντότητες που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των ατόμων με αναπηρία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο εφαρμογής πρακτικών μέτρων για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας των εκλογικών κέντρων, μεταξύ άλλων με τη χρήση μέσων όπως οι κωδικοί QR, η γραφή Braille, οι μεγάλου μεγέθους εκτυπώσεις, οι ακουστικοί οδηγοί και οι οδηγοί σε κείμενο για όλους, οι απτικές μεμβράνες, οι μεγεθυντικοί φακοί, ο πρόσθετος φωτισμός, οι σφραγίδες και τα προσβάσιμα εργαλεία γραφής. Τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να συνεκτιμούν τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία κατά την προεκλογική εκστρατεία τους, για παράδειγμα διοργανώνοντας εκδηλώσεις σε προσβάσιμες τοποθεσίες και χρησιμοποιώντας μέσα, τρόπους και μορφές επικοινωνίας σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης και των κρατών μελών για την προσβασιμότητα. Τα κράτη μέλη και τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο παροχής άλλων μορφών υποστήριξης, όπως τηλεφωνική βοήθεια, διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα, προσβάσιμη μεταφορά και προσβάσιμες διαδικασίες υποβολής αίτησης για την παροχή καταλύματος.

(23)

Δεδομένου ότι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ακεραιότητας των εκλογών και στην πλέον κατάλληλη θέση για να στηρίξουν την πραγματική πολιτική συμμετοχή, τα πολιτικά κόμματα και οι οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών θα πρέπει να ενθαρρύνονται να προωθούν την ακεραιότητα των εκλογών και τη διενέργεια δίκαιων προεκλογικών εκστρατειών, μεταξύ άλλων μέσω της ανάπτυξης και της τήρησης κωδίκων δεοντολογίας ή προεκλογικών δεσμεύσεων για τη στήριξη ελεύθερων, δίκαιων και ανθεκτικών εκλογών. Οι εν λόγω κώδικες δεοντολογίας ή δεσμεύσεις θα πρέπει να προωθούν υψηλά δημοκρατικά πρότυπα. Θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δεσμεύσεις όπως η μη αποδοχή χρηματοδοτικών συνεισφορών έναντι πλεονεκτήματος ή η αποχή από την προώθηση στερεοτύπων, δηλώσεων και προκαταλήψεων που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος συγκεκριμένων ομάδων με βάση ιδίως το φύλο, τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις τους, την αναπηρία, την ηλικία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

(24)

Οι εν λόγω κώδικες ή δεσμεύσεις θα πρέπει να τίθενται στη διάθεση του ευρύτερου κοινού αρκετά πριν από τις ημέρες των εκλογών και να συνοδεύονται από κατάλληλες δραστηριότητες ευαισθητοποίησης των ενδιαφερόμενων οντοτήτων.

(25)

Οι πληροφορίες σχετικά με οργανώσεις, ιδρύματα και άλλες νομικές οντότητες που συνδέονται με ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα ή διοργανώνουν εκστρατείες για λογαριασμό τους θα πρέπει να διατίθενται στο κοινό από τα ευρωπαϊκά και τα εθνικά πολιτικά κόμματα, ώστε να μπορούν οι πολίτες να κατανοούν τις αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των διαφόρων πολιτικών παραγόντων που προωθούν τους ίδιους πολιτικούς στόχους και δράσεις, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της πολιτικής διαφήμισης. Οι πληροφορίες αυτές θα βοηθήσουν επίσης τις εποπτικές αρχές να έχουν μια επισκόπηση των χρηματοοικονομικών συνδέσεων και των διαρθρωτικών δεσμών μεταξύ των διαφόρων οντοτήτων που συνδέονται με πολιτικά κόμματα.

(26)

Τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει περαιτέρω να παρέχουν τη δυνατότητα στους πολίτες, τις αρχές και τις ενδιαφερόμενες οντότητες να εκπληρώνουν τον ρόλο τους στη δημοκρατική διαδικασία, μεταξύ άλλων με τον εντοπισμό πιθανών παρεμβάσεων ή χειραγώγησης των εκλογικών διαδικασιών και με τη δημοσιοποίηση στους ιστοτόπους τους πληροφοριών σχετικά με τη χρήση από μέρους τους της πολιτικής διαφήμισης, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με τα ποσά που δαπανώνται για διαφήμιση καθώς και τις πηγές χρηματοδότησής τους. Για να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο διαφάνειας στις πολιτικές εκστρατείες και να προωθηθεί η λογοδοσία κατά τη χρήση της πολιτικής διαφήμισης, τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να διασφαλίσουν, με οικειοθελή τρόπο, και να αποτυπώσουν στις δεσμεύσεις και τους κώδικες δεοντολογίας τους, ότι η πολιτική διαφήμιση που χρησιμοποιούν μπορεί να προσδιοριστεί σαφώς ως τέτοια και να διακριθεί από άλλες διαφημίσεις και, κατά περίπτωση, από άλλο υλικό, όπως μη πληρωμένο περιεχόμενο. Θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να καθιστούν διαθέσιμες τις πολιτικές τους διαφημίσεις μαζί με πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα του πολιτικού κόμματος που τις χρηματοδοτεί και, κατά περίπτωση, ουσιαστικές πληροφορίες σχετικά με τη στόχευση των διαφημίσεων καθώς και την τυχόν χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

(27)

Η παρακολούθηση των εκλογών είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία και τη βελτίωση της εμπιστοσύνης του κοινού στις εκλογές. Στόχος είναι να ενισχυθεί η διαφάνεια των εκλογικών διαδικασιών, να υποστηριχθεί η δέσμευση και η συμμετοχή και να προωθηθούν ελεύθερες, δίκαιες και ανθεκτικές εκλογικές διαδικασίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν την αμερόληπτη και ανεξάρτητη παρακολούθηση εκλογών, μεταξύ άλλων από πολίτες και διεθνείς οργανισμούς, σε όλα τα στάδια της εκλογικής διαδικασίας, λαμβάνοντας υπόψη τα νομικά τους πλαίσια και τις διεθνείς δεσμεύσεις τους. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει, ειδικότερα, την παρακολούθηση της εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, της καταμέτρησης των ψηφοδελτίων, της συμμετοχής συγκεκριμένων ομάδων, την παρακολούθηση της πολιτικής διαφήμισης και χρηματοδότησης και της εφαρμογής των εκλογικών κανόνων στο διαδίκτυο.

(28)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν την ανάπτυξη ικανότητας και εμπειρογνωσίας στην παρακολούθηση εκλογών, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη της κατάρτισης των εκλογικών παρατηρητών, με βάση τις γνώσεις που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και τα διεθνή πρότυπα και τις βέλτιστες πρακτικές, όπως η διακήρυξη αρχών για τη διεθνή παρακολούθηση εκλογών που εγκρίθηκε το 2005 στα Ηνωμένα Έθνη (19), και τα πρότυπα της επιτροπής της Βενετίας και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη/Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ειδική κατάρτιση θα μπορούσε να παρέχεται σε νεότερους εκλογικούς παρατηρητές.

(29)

Οι ειδικές δράσεις για στήριξη της παρακολούθησης εκλογών θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη διοργάνωση ειδικών συνεδριάσεων και διαβουλεύσεων μεταξύ εθνικών εκλογικών δικτύων και ομάδων παρατηρητών, κοινών σεμιναρίων για την αξιολόγηση των εκλογών και κοινών πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην ευαισθητοποίηση και την ανάπτυξη πολιτικών για την παρακολούθηση των εκλογών με σκοπό τη στήριξη της ακεραιότητας, της ανθεκτικότητας και του δημοκρατικού χαρακτήρα των εκλογών. Οι ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την παρακολούθηση εκλογών μεταξύ των κρατών μελών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές θα πρέπει να περιλαμβάνουν στήριξη των εκλογικών παρατηρητών και ειδικές δράσεις ευαισθητοποίησης.

(30)

Τα πολιτικά κόμματα και οι οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών θα πρέπει επίσης να διευκολύνουν τις δραστηριότητες των εκλογικών παρατηρητών που συνεργάζονται μαζί τους, μεταξύ άλλων παρέχοντάς τους την απαραίτητη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές τους στο πλαίσιο των εκλογών.

(31)

Τα εύρωστα και με ελάχιστες διαταραχές εκλογικά συστήματα και διαδικασίες αποτελούν βασική προϋπόθεση των δημοκρατιών. Ανθρώπινα σφάλματα, απρόβλεπτες καταστροφές και διάφορα περιστατικά μπορούν να απειλήσουν τις εκλογικές διαδικασίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν την ανθεκτικότητα των εκλογικών διαδικασιών, μεταξύ άλλων μέσω της ιδιαίτερης προστασίας των συναφών με τις εκλογές υποδομών και λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα όσον αφορά τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό, τα δίκτυα, τα συστήματα και τις υποδομές από άλλους τομείς που χρησιμοποιούνται για τις εκλογές.

(32)

Όπως επισημαίνεται στο σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, ο χαρακτηρισμός των εκλογικών διαδικασιών ή πτυχών της διοίκησής τους ως υποδομών ζωτικής σημασίας θα μπορούσε να καταστήσει αποτελεσματικότερες τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων απειλών. Αυτό θα συνεπαγόταν την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τις εκλογικές περιόδους, την παρακολούθηση των εκλογών, την ανεξάρτητη εκλογική εποπτεία και τα αποτελεσματικά μέσα έννομης προστασίας, και θα κάλυπτε επίσης την παρακολούθηση, μεταξύ άλλων και στο διαδίκτυο, τον εντοπισμό απειλών, την ανάπτυξη ικανοτήτων, τη λειτουργία εθνικών εκλογικών δικτύων και τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά τις οντότητες που διαχειρίζονται υποδομές που ενδέχεται να εξυπηρετήσουν εκλογές, θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι απαιτήσεις που ορίζονται στις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ) 2022/2555 (20) και (ΕΕ) 2022/2557 (21).

(33)

Εκτός των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις οδηγίες (ΕΕ) 2022/2555 και (ΕΕ) 2022/2557, κατά περίπτωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν να διασφαλίζουν παρόμοιο επίπεδο ανθεκτικότητας των οντοτήτων που διαχειρίζονται συναφείς με τις εκλογές υποδομές, διενεργώντας και επικαιροποιώντας εκτιμήσεις κινδύνου, διενεργώντας δοκιμές και ενισχύοντας τη στήριξη προς τις οντότητες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή των εκλογών, καθώς και την ανθεκτικότητα των οντοτήτων αυτών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι όλες οι σχετικές οντότητες λαμβάνουν κατάλληλα και αναλογικά τεχνικά, επιχειρησιακά και οργανωτικά μέτρα για τη διαχείριση των κινδύνων που ενέχουν τα φυσικά και τα ανθρωπογενή περιστατικά καθώς και τα κυβερνοπεριστατικά. Θα πρέπει να θεσπίσουν μεθοδολογίες και σχέδια για τη διαχείριση κρίσεων και για τη διασφάλιση της ταχείας ανάκαμψης μετά από τέτοια περιστατικά, και να ανταλλάσσουν εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές.

(34)

Θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας των βάσεων δεδομένων του εκλογικού σώματος, των συστημάτων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και άλλων πληροφορικών συστημάτων που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των εκλογικών διαδικασιών, όπως η καταμέτρηση, ο έλεγχος και η απεικόνιση των εκλογικών αποτελεσμάτων, καθώς και η υποβολή εκθέσεων μετά τις εκλογές για την πιστοποίηση και την επικύρωση των αποτελεσμάτων. Άλλα μέτρα θα μπορούσαν να καλύπτουν την υλική ασφάλεια των εκλογικών τμημάτων και των χώρων καταμέτρησης, καθώς και των εγκαταστάσεων, του υλικού και των συστημάτων εκτύπωσης, μεταφοράς και αποθήκευσης ψηφοδελτίων και άλλου σχετικού εκλογικού υλικού, όπως ειδικά ασφαλισμένες κάλπες ή σφραγίδες.

(35)

Τον Σεπτέμβριο του 2022 η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση κανονισμού για την κυβερνοανθεκτικότητα (22), η οποία στόχο έχει να καθορίσει κοινές υποχρεωτικές απαιτήσεις κυβερνοασφάλειας για προϊόντα με ψηφιακά στοιχεία, είτε πρόκειται για υλισμικό είτε για λογισμικό. Για την ενίσχυση της κυβερνοανθεκτικότητας των εκλογών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν τη χρήση ασφαλέστερων προϊόντων υλισμικού και λογισμικού στις εκλογές, μεταξύ άλλων λαμβάνοντας υπόψη την εν λόγω πρόταση. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη σχετικά διεθνή πρότυπα, όπως η σύσταση (2017) της Επιτροπής υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τα πρότυπα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας (23) και οι κατευθυντήριες γραμμές (2022) του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών στις εκλογικές διαδικασίες (24). Θα πρέπει επίσης να κάνουν χρήση της επιτομής πρακτικών ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και πρακτικών ΤΠΕ.

(36)

Για να προστατευθούν οι συναφείς με τις εκλογές υποδομές από κυβερνοεπιθέσεις θα πρέπει επίσης να ληφθούν ειδικά μέτρα από τα κράτη μέλη, με την υποστήριξη της Επιτροπής, μεταξύ άλλων μέσω του κοινού μηχανισμού για την εκλογική ανθεκτικότητα, όπως αναφέρεται στο σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να συμμετέχουν σε πρακτικές ασκήσεις για την εκτίμηση των κινδύνων και της ετοιμότητας, με βάση τις κοινές εργασίες, με την υποστήριξη της Επιτροπής, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και της ομάδας συνεργασίας για τα συστήματα δικτύου και πληροφοριών (NIS). Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την άσκηση επί χάρτου που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του κοινού μηχανισμού για την εκλογική ανθεκτικότητα στις 21 Νοεμβρίου 2023. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για την επικαιροποίηση του εγχειριδίου για την κυβερνοασφάλεια της εκλογικής τεχνολογίας που εκπόνησε η ομάδα συνεργασίας NIS. Οι εκλογικές και οι αρμόδιες για τον κυβερνοχώρο αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να συνεχίσουν να ανταλλάσσουν σχετικές πληροφορίες, ιδίως μέσω κοινών ανταλλαγών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και της ομάδας συνεργασίας NIS, ιδίως πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με βάση τα ανωτέρω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διεξάγουν δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να λάβουν τα πολιτικά κόμματα, οι οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών, οι υποψήφιοι, οι εκλογικοί υπάλληλοι και άλλες οντότητες που εμπλέκονται στη διεξαγωγή των εκλογών για τη βελτίωση της διαδικτυακής ασφάλειάς τους και τον μετριασμό πιθανών κυβερνοεπιθέσεων.

(37)

Η συνεχής διαχείριση κινδύνου με βάση προκαθορισμένα κριτήρια αποδοχής κινδύνων και προκαθορισμένη μεθοδολογία είναι απαραίτητη για την προστασία των συναφών με τις εκλογές υποδομών. Τα δεδομένα που συλλέγονται κατά τη διάρκεια των εκτιμήσεων κινδύνου και των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων διαδραματίζουν εν προκειμένω καίριο ρόλο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, με την υποστήριξη της Επιτροπής, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές σε στενή συνεργασία με την ομάδα συνεργασίας NIS, να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις πρακτικές όσον αφορά τη διενέργεια εκτιμήσεων κινδύνων και μέτρων μετριασμού του κινδύνου, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταχεία διάδοση πείρας και εμπειρογνωσίας, μεταξύ άλλων και πληροφορίες σχετικά με επιτυχημένες καινοτομίες. Οι ανταλλαγές πληροφοριών θα πρέπει να καλύπτουν την ανάπτυξη κοινών μεθοδολογιών και σχεδίων για τη διαχείριση κρίσεων και για τη διασφάλιση της ταχείας ανάκαμψης μετά από κάθε φυσικό και ανθρωπογενές περιστατικό, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοπεριστατικών.

(38)

Για την κατάλληλη θωράκιση ενάντια σε τέτοιες απειλές, τα πολιτικά κόμματα, τα πολιτικά ιδρύματα και οι οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση των κινδύνων κυβερνοασφάλειας στις εσωτερικές τους δραστηριότητες και στις εκστρατείες τους. Οι δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και τα μέτρα για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας μπορούν να περιλαμβάνουν τη διάδοση πληροφοριών στα μέλη και τους υποψηφίους των κομμάτων σχετικά με τους κινδύνους κυβερνοασφάλειας που σχετίζονται με τις δραστηριότητές τους και τις δραστηριότητες άλλων, κοντινών τους οντοτήτων, τη συμμετοχή σε κατάρτιση σχετικά με την κυβερνοασφάλεια, καθώς και τη βελτίωση της παρακολούθησης της ασφάλειας των ψηφιακών πλατφορμών και εργαλείων που χρησιμοποιούνται για τις προεκλογικές εκστρατείες.

(39)

Για να διασφαλιστεί ότι οι ψηφοφόροι λαμβάνουν αξιόπιστες πληροφορίες, είναι σημαντικό να προστατεύεται το τοπίο της πληροφόρησης γύρω από τις εκλογές. Η χειραγώγηση των πληροφοριών, οι παρεμβάσεις και η διάδοση της παραπληροφόρησης, μεταξύ άλλων με αυτοματοποιημένα μέσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορούν να έχουν αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα του δημοκρατικού διαλόγου, στην άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου, στην αντίληψη και τη στάση των ψηφοφόρων, με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μεταξύ άλλων και στη συμμετοχή σε μελλοντικές εκλογές. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ή την παραποίηση περιεχομένου εικόνας, ήχου ή βίντεο που έχει αισθητές ομοιότητες με υπαρκτά πρόσωπα, τόπους ή γεγονότα και θα μπορούσε εκληφθεί ψευδώς από κάποιο πρόσωπο ως γνήσιο (τα λεγόμενα προϊόντα βαθυπαραποίησης — deepfakes). Η πολιτική διαφήμιση μπορεί να αποτελέσει μοχλό παραπληροφόρησης και ξένων παρεμβάσεων, ιδίως όταν η διαφήμιση δεν αποκαλύπτει τον πολιτικό της χαρακτήρα, την ταυτότητα των χορηγών της και των οντοτήτων που τη χρηματοδοτούν, καθώς και τον τόπο και τον τρόπο στόχευσής της. Η Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση σχετικά με τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης, η οποία θα θεσπίσει ένα δεσμευτικό πλαίσιο που θα βασίζεται σε κοινά πρότυπα, ώστε να μπορούν οι πολίτες να αναγνωρίζουν τις πολιτικές διαφημίσεις και να ασκούν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα τεκμηριωμένα. Θα περιορίσει επίσης και θα θέσει πλαίσιο για τη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης. Ο ενισχυμένος κώδικας δεοντολογίας 2022 για την παραπληροφόρηση (25) παρέχει πρότυπα αυτορρύθμισης για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης των πληροφοριών. Η Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση για την τεχνητή νοημοσύνη (26), η οποία θα διασφαλίσει την επισήμανση του περιεχομένου τεχνητής νοημοσύνης και τη γνωστοποίηση της προέλευσής του.

(40)

Για να υποστηριχθούν οι αρμόδιες αρχές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν δημοσκοπήσεις και έρευνες ως μέσα παρακολούθησης της επικράτησης και της κοινωνικοδημογραφικής κατανομής βασικών μηνυμάτων παραπληροφόρησης που σχετίζονται με τις εκλογές. Οι πληροφορίες που λαμβάνονται στο πλαίσιο των εν λόγω δημοσκοπήσεων θα μπορούσαν να τεθούν στη διάθεση ερευνητών, δημοσιογράφων, εκλογικών παρατηρητών και της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών.

(41)

Τα πολιτικά κόμματα έχουν επίσης ειδική ευθύνη για την προστασία του τοπίου της πληροφόρησης γύρω από τις εκλογές, διασφαλίζοντας ότι οι ψηφοφόροι λαμβάνουν ορθές πληροφορίες έγκαιρα, με προσβάσιμο και κατανοητό τρόπο, και αντιμετωπίζοντας τη χειραγώγηση των πληροφοριών που σχετίζεται με τις εκλογές, την παρέμβαση και την παραπληροφόρηση, σε συνεργασία με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αξιών.

(42)

Για να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες είναι καλά ενημερωμένοι και γνωρίζουν πώς να διασφαλίσουν την ελεύθερη διαμόρφωση των απόψεών τους, θα πρέπει να προωθηθεί η οικοδόμηση ανθεκτικότητας, η ευαισθητοποίηση και η κατάρτιση σχετικά με τις παρεμβάσεις στις εκλογές. Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, των οργανισμών μέσων ενημέρωσης, των ερευνητικών ιδρυμάτων και της ακαδημαϊκής κοινότητας στην ευαισθητοποίηση του κοινού, στην απόκτηση δεξιοτήτων γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, και στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης είναι καίριας σημασίας για τον εφοδιασμό των πολιτών με τις δεξιότητες που απαιτούνται για την άσκηση κριτικής σε σύνθετες πραγματικότητες που επηρεάζουν τη δημοκρατική σφαίρα. Οι δεξιότητες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο πλαίσιο του αυξανόμενου ρόλου της τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ άλλων σε εκλογικές εκστρατείες, για παράδειγμα όταν οι πολίτες χρησιμοποιούν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για να τεκμηριώσουν τις εκλογικές τους επιλογές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη χρηματοδότηση που διατίθεται σε επίπεδο Ένωσης για δραστηριότητες που αντιμετωπίζουν τη χειραγώγηση των πληροφοριών, τις παρεμβάσεις και την παραπληροφόρηση, και οι οποίες επηρεάζουν τις ελεύθερες, δίκαιες και ανθεκτικές εκλογές, μεταξύ άλλων προωθώντας τις ευκαιρίες χρηματοδότησης από το πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (27), και από το πρόγραμμα Erasmus+ που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/817 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28). Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να υποστηρίζουν τη γνώση και την κατανόηση σχετικά με τον τρόπο αποτελεσματικής και ασφαλούς πρόσβασης στα μέσα και χρήσης αυτών, καθώς και σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας περιεχομένου μέσων ενημέρωσης με υπευθυνότητα. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τα σχολεία και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να συμπεριλάβουν στα προγράμματα σπουδών τους τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας, την κριτική σκέψη, τα πολιτικά δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών, καθώς και την κατανόηση της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών τόσο στη χώρα τους όσο και σε επίπεδο Ένωσης, και την προώθηση της δημοκρατικής συμμετοχής.

(43)

Η πρόληψη της συναφούς με τις εκλογές χειραγώγησης των πληροφοριών, της παρέμβασης και της παραπληροφόρησης βασίζεται στην εκ των προτέρων δημοσίευση αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες. Η κατάρριψη της χειραγώγησης πληροφοριών και της παραπληροφόρησης σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες βασίζεται σε ταχείες και αξιόπιστες αντιδράσεις. Η κατάρτιση των εκλογικών και άλλων αρμόδιων αρχών σχετικά με τον τρόπο αποτελεσματικής πρόληψης και κατάρριψης της χειραγώγησης των πληροφοριών, των παρεμβάσεων και της παραπληροφόρησης, διαδικτυακά αλλά και εκτός διαδικτύου, σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες είναι ιδιαίτερα σημαντική στο σημερινό ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον ασφάλειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν άλλες συμπληρωματικές δράσεις για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης των πληροφοριών που διαταράσσουν τις εκλογές. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσαν να βασίζονται στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων Ενημέρωσης και στους κόμβους του ως πηγές πληροφοριών για οντότητες που συμμετέχουν σε εκλογικές διαδικασίες, όπως οι πολιτικοί παρατηρητές, οι εκπαιδευτές και άλλοι φορείς διάδοσης, σχετικά με τους τρόπους κατάρριψης της παραπληροφόρησης που σχετίζεται με τις εκλογές.

(44)

Με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/234 (29) ενθαρρύνονται ήδη οι αρμόδιες εθνικές αρχές να προσδιορίσουν, με βάση τις εμπειρίες των κρατών μελών, βέλτιστες πρακτικές για τον εντοπισμό, τον μετριασμό και τη διαχείριση των κινδύνων για την εκλογική διαδικασία από την παραπληροφόρηση. Έκτοτε, οι αλλαγές στο περιβάλλον ασφάλειας, σε σύγκριση με προηγούμενες εκλογές, έχουν καταστήσει τους κινδύνους αυτούς εντονότερους. Συνεπώς, οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα πρέπει να αναπτύξουν και να επικαιροποιήσουν περαιτέρω τις εν λόγω βέλτιστες πρακτικές, μεταξύ άλλων με τη χρήση εργαλείων εντοπισμού τεχνητής νοημοσύνης. Τα εθνικά εκλογικά δίκτυα θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στο θέμα αυτό, μεταξύ άλλων με την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, καθώς και σε στενή συνεργασία με το σύστημα ταχείας ειδοποίησης. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει ανταλλαγές εμπειρογνωσίας μεταξύ των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις, μεταξύ άλλων λόγω της γεωγραφικής τους θέσης.

(45)

Σαφείς δίαυλοι συνεργασίας μεταξύ των εθνικών εκλογικών δικτύων, του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και των πλατφορμών μέσων ενημέρωσης καθώς και των εκδοτών πολιτικών διαφημίσεων θα μπορούσαν να συμβάλουν στον μετριασμό του κινδύνου της χειραγώγησης των πληροφοριών και της παραπληροφόρησης κατά τη διάρκεια των εκλογών, ιδίως με την υποστήριξη της ανάπτυξης προτύπων για την ενίσχυση της διάδοσης αξιόπιστων πληροφοριών. Τα κράτη μέλη συνεργάζονται ήδη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, της ομάδας των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (30), του συστήματος ταχείας ειδοποίησης (31) και άλλων πλαισίων, για την αντιμετώπιση της χειραγώγησης των πληροφοριών, των παρεμβάσεων και της παραπληροφόρησης, με την ανάπτυξη διεπιστημονικής αντίδρασης σε τέτοιες απειλές στις εκλογικές διαδικασίες. Τα δίκτυα αυτά θα πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσουν κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και εκείνων των άλλων ευρωπαϊκών δικτύων με δραστηριότητες που σχετίζονται με τις εκλογικές διαδικασίες, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο του κοινού μηχανισμού για την εκλογική ανθεκτικότητα. Θα πρέπει να υποστηριχθούν ορθές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των κοινών συνεδριάσεων μεταξύ διαφόρων δικτύων, όπως η κοινή συνεδρίαση μεταξύ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές και του συστήματος ταχείας ειδοποίησης στις 6 Δεκεμβρίου 2023. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνεργασίας για τις Εκλογές θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να διευκολύνει τη συνεργασία με διεθνείς φορείς όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, στο πλαίσιο της συνολικής προσέγγισής του για ελεύθερες, δίκαιες και ανθεκτικές εκλογές στην Ευρώπη.

(46)

Οι δωρεές από τρίτες χώρες σε εθνικά πολιτικά κόμματα, πολιτικά ιδρύματα, πολιτικούς υποψηφίους και οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών, ιδίως όταν δεν υποβάλλονται σε έλεγχο, θα μπορούσαν να επηρεάσουν αθέμιτα τις δημοκρατικές διαδικασίες στην Ένωση και να αποτελέσουν μοχλό παρεμβάσεων από τρίτες χώρες. Οι δωρεές αυτές θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη δικαιοσύνη ή την ακεραιότητα του πολιτικού ανταγωνισμού, να οδηγήσουν σε στρεβλώσεις της εκλογικής διαδικασίας, να στρεβλώσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού παραβαίνοντας τους κανόνες για τα ανώτατα όρια εσόδων και δαπανών, να καταστήσουν δυνατή τη διαφθορά ή να αποτελέσουν απειλή για την εθνική δημόσια τάξη. Συνεπώς, οι δωρεές από τρίτες χώρες σε πολιτικά κόμματα, πολιτικά ιδρύματα, υποψηφίους, οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών και συναφή πολιτικά κινήματα θα πρέπει να περιορίζονται ή να απαγορεύονται και, σε κάθε περίπτωση, να υπόκεινται σε απαιτήσεις διαφάνειας.

(47)

Ο κανονισμός 1141/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (32) ρυθμίζει τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη χρηματοδότηση από τρίτες χώρες. Σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα δεν επιτρέπεται να δέχονται ανώνυμες δωρεές ή εισφορές, προερχόμενες από οποιαδήποτε δημόσια αρχή κράτους μέλους ή τρίτης χώρας, ή από οποιαδήποτε επιχείρηση στην οποία παρόμοια δημόσια αρχή μπορεί να ασκεί, άμεσα ή έμμεσα, δεσπόζουσα επιρροή, επειδή η επιχείρηση αυτή της ανήκει ή λόγω της οικονομικής συμμετοχής της στην επιχείρηση αυτή ή λόγω των κανόνων που διέπουν την επιχείρηση, ή δωρεές από οποιεσδήποτε οντότητες ιδιωτικού δικαίου που εδρεύουν σε τρίτη χώρα ή από άτομα προερχόμενα από τρίτη χώρα τα οποία δεν δικαιούνται να ψηφίζουν στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(48)

Η σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με κοινούς κανόνες κατά της διαφθοράς στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών (33) τονίζει ότι τα κράτη θα πρέπει να περιορίζουν, να απαγορεύουν ή να ρυθμίζουν κατ’ άλλον τρόπο τις δωρεές από ξένους δωρητές σε πολιτικά κόμματα. Οι κατευθύνσεις της επιτροπής της Βενετίας σχετικά με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων (34) αναφέρουν ότι οι δωρεές από ξένα κράτη ή επιχειρήσεις θα πρέπει να απαγορεύονται, αν και η απαγόρευση αυτή δεν θα πρέπει να εμποδίζει τις δωρεές από υπηκόους που ζουν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τις εν λόγω κατευθύνσεις, μπορούν επίσης να προβλεφθούν και άλλοι περιορισμοί, ιδίως ένα ανώτατο επίπεδο για κάθε εισφορά, απαγόρευση των εισφορών από επιχειρήσεις βιομηχανικού ή εμπορικού χαρακτήρα ή από θρησκευτικές οργανώσεις, ή προηγούμενος έλεγχος, από δημόσια όργανα ειδικευμένα σε εκλογικά θέματα, των εισφορών μελών κομμάτων που επιθυμούν να θέσουν υποψηφιότητα στις εκλογές.

(49)

Για την πρόληψη ξένων παρεμβάσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντοπίσουν και να καλύψουν πιθανά κενά στη νομοθεσία τους και σε άλλα ρυθμιστικά μέτρα που σχετίζονται με δωρεές που παρέχονται από τρίτες χώρες σε πολιτικά κόμματα, πολιτικά ιδρύματα, πολιτικούς υποψηφίους και οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών. Θα πρέπει να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την καταστρατήγηση των σχετικών κανόνων, μεταξύ άλλων εξετάζοντας το ενδεχόμενο απαγόρευσης των δωρεών στο όνομα άλλου προσώπου. Οι δωρεές θα πρέπει να θεωρείται ότι καλύπτουν κάθε προσφορά μετρητών, κάθε προσφορά σε είδος, την παροχή αγαθών, υπηρεσιών ή έργων σε τιμή χαμηλότερη της αγοραίας και/ή κάθε άλλη συναλλαγή που συνιστά οικονομικό πλεονέκτημα για την οικεία οντότητα (συμπεριλαμβανομένων των δανείων), με εξαίρεση τις συνήθεις πολιτικές δραστηριότητες που διεξάγονται σε εθελοντική βάση από ιδιώτες. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να κάνουν χρήση των κατευθύνσεων της Ομάδας Εργασίας Ανώτερων Υπαλλήλων Ακεραιότητας του ΟΟΣΑ (35) και της ομάδας κρατών κατά της διαφθοράς (GRECO) που συστάθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης (36).

(50)

Η Επιτροπή παρακολουθεί την πρόληψη της διαφθοράς που συνδέεται με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων στα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των εκθέσεων για το κράτος δικαίου και, από το 2022, εκδίδει σχετικές συστάσεις.

(51)

Για να υποστηριχθεί η ακεραιότητα της εκλογικής διαδικασίας και να αντιμετωπιστούν πραγματικές ή προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στις ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, τα πολιτικά κόμματα και οι συνδεδεμένες με αυτά οντότητες θα πρέπει να διενεργούν εκτίμηση των κινδύνων που απορρέουν από δωρεές τρίτων χωρών και δωρεές που ενδέχεται να συνδέονται με διαφθορά ή άλλη εγκληματική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο της εκτίμησης κινδύνου, τα πολιτικά κόμματα και οι συνδεδεμένες με αυτά οντότητες θα πρέπει να εξετάζουν μέτρα για την αντιμετώπιση των εντοπισθέντων κινδύνων, μεταξύ άλλων με τον κατάλληλο προσδιορισμό δωρητών, προκειμένου να αποφεύγονται τυχόν κίνδυνοι συγκεκαλυμμένης χρηματοδότησης μέσω αχυρανθρώπων.

(52)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τη συνεργασία τους στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές, μεταξύ άλλων προσδιορίζοντας από κοινού κοινά πρότυπα και αναφορές σχετικά με τις δωρεές και άλλη στήριξη από τρίτες χώρες προς εθνικά πολιτικά κόμματα, πολιτικά ιδρύματα και οργανώσεις προεκλογικών εκστρατειών.

(53)

Για να ενισχυθεί περαιτέρω ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας και η αποτελεσματική διεξαγωγή των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη δραστηριοποίηση όλων των πολιτών στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και για την περαιτέρω διευκόλυνση της άσκησης των σχετικών εκλογικών δικαιωμάτων.

(54)

Η έγκαιρη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις ώρες λειτουργίας των εκλογικών τμημάτων, καθώς και η πρόβλεψη για άνοιγμα νωρίς και κλείσιμο αργά των εκλογικών τμημάτων την ημέρα των εκλογών, μεταξύ άλλων για τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα επιτρέψουν σε περισσότερους πολίτες να ψηφίσουν, συμπεριλαμβανομένων όσων ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή έχουν ασυνήθεις ώρες εργασίας.

(55)

Όπως αναφέρεται στην έκθεση σχετικά με τις εκλογές του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην έκθεση του 2018 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 94/80/ΕΚ (37) και στην έκθεση του 2020 για την ευρωπαϊκή ιθαγένεια (38), τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν περαιτέρω την άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων των πολιτών της Ένωσης και να προωθήσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις εφαρμοστέες διαδικασίες. Θα πρέπει επίσης να άρουν πιθανά εμπόδια στη συμμετοχή των μετακινούμενων πολιτών της Ένωσης στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είτε συμμετέχουν ως ψηφοφόροι είτε ως υποψήφιοι. Η παροχή πληροφοριών σχετικά με τα συναφή δικαιώματα και τις εφαρμοστέες διαδικασίες θα μπορούσε να υποστηριχθεί με τη χρήση κοινώς διαθέσιμων ψηφιακών εργαλείων, συμπεριλαμβανομένης της ενιαίας ψηφιακής πύλης που δημιουργήθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1724 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (39), η οποία παρέχει πρόσβαση σε σχετικές ενωσιακές και εθνικές ιστοσελίδες, μεταξύ άλλων για τα εκλογικά δικαιώματα. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται επίσης να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις υπηρεσίες επικοινωνίας και επίλυσης προβλημάτων σε ενωσιακό επίπεδο, όπως το κέντρο επικοινωνίας Europe Direct (EDCC) και το δίκτυο επίλυσης προβλημάτων στην εσωτερική αγορά (SOLVIT), που διατίθενται από την Επιτροπή, για να παρέχουν στους πολίτες της Ένωσης ακριβείς και έγκαιρες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιθαγένεια και με τις εκλογικές διαδικασίες.

(56)

Πρόσθετα επικοινωνιακά μέτρα θα ενισχύσουν τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να ξεκινούν τις προεκλογικές εκστρατείες για τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το συντομότερο δυνατόν, καθώς αποτελούν βασικούς παράγοντες για την ευαισθητοποίηση των πολιτών της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των μετακινούμενων πολιτών της Ένωσης, σχετικά με τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τις εκλογές του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι κοινές επικοινωνιακές προσπάθειες των διαφόρων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών και της κοινωνίας των πολιτών εξακολουθούν να αποτελούν βασικό στοιχείο για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού χαρακτήρα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(57)

Για να αυξηθεί περαιτέρω η διαφάνεια του δεσμού μεταξύ εθνικών πολιτικών κομμάτων, αφενός, και ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και πολιτικών ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αφετέρου, τα εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να είναι σε θέση και ενθαρρύνονται να γνωστοποιούν, πριν από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας, τον δεσμό τους ή το γεγονός ότι βρίσκονται σε διαδικασία σύνδεσης με ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα. Για να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διάσταση των εκλογών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν την παροχή τέτοιων πληροφοριών στο κοινό. Τα κράτη μέλη και τα πολιτικά κόμματα θα μπορούσαν να υποστηρίξουν άλλα μέτρα που αυξάνουν τη διαφάνεια του δεσμού μεταξύ ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών κομμάτων, για παράδειγμα στηρίζοντας τη διοργάνωση κοινών εκδηλώσεων με ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα.

(58)

Για να εκπληρώσουν τον ρόλο τους, όπως προβλέπεται στο άρθρο 10 παράγραφος 4 της ΣΕΕ, να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής συνείδησης και στην έκφραση της βούλησης των Ευρωπαίων πολιτών, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να είναι σε θέση να προσεγγίζουν τα μέλη τους και τις εκλογικές τους περιφέρειες σε ολόκληρη την Ένωση, μεταξύ άλλων με τη διεξαγωγή διασυνοριακών εκστρατειών στην Ένωση. Για να συμβάλουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν τη διεξαγωγή αποτελεσματικών διασυνοριακών εκστρατειών από τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τις πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ολόκληρη την Ένωση.

(59)

Για να εξακολουθήσει να διασφαλίζεται η ακεραιότητα των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αντιμετωπίσουν περαιτέρω τον κίνδυνο πολλαπλών ψήφων και υποψηφιοτήτων. Προς τον σκοπό αυτόν, οι πολίτες της Ένωσης θα πρέπει να είναι ενήμεροι σχετικά με τους κανόνες και τις κυρώσεις που σχετίζονται με την πολλαπλή ψήφο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, με την υποστήριξη της Επιτροπής, να ανταλλάσσουν, με ακριβή και έγκαιρο τρόπο, δεδομένα σχετικά με τους μετακινούμενους πολίτες της Ένωσης που συμμετέχουν στις εκλογές ως ψηφοφόροι ή υποψήφιοι. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν τις προετοιμασίες που ξεκίνησαν στο πλαίσιο της ομάδας εμπειρογνωμόνων για εκλογικά θέματα (40), για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και κρυπτογραφημένη ανταλλαγή των απαραίτητων δεδομένων ώστε να προλαμβάνεται η πολλαπλή ψήφος μέσω του σχετικού ασφαλούς εργαλείου που διατίθεται από την Επιτροπή. Οι μετακινούμενοι πολίτες της Ένωσης δεν θα πρέπει να διαγράφονται από τους εκλογικούς καταλόγους για όλα τα είδη εκλογών στη χώρα καταγωγής τους λόγω του γεγονότος ότι έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους του κράτους μέλους κατοικίας τους.

(60)

Προκειμένου να προωθηθούν ελεύθερες, δίκαιες και ανθεκτικές εκλογικές διαδικασίες, η συνεργασία στο πλαίσιο των εθνικών εκλογικών δικτύων, όπως προβλέπεται στη σύσταση (ΕΕ) C(2018) 5949, θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. Τα μέλη των εθνικών εκλογικών δικτύων θα πρέπει να ανταλλάσσουν ταχέως πληροφορίες σχετικά με ζητήματα που ενδέχεται να επηρεάσουν τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μεταξύ άλλων εντοπίζοντας από κοινού απειλές και κενά, ανταλλάσσοντας πορίσματα και εμπειρογνωσία, και θεσπίζοντας, κατά περίπτωση, πρωτόκολλα και τρόπους συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών, για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και τον μετριασμό περιστατικών που προκαλούν διαταραχές και επηρεάζουν τις εκλογές, καθώς και για την προστασία και την ανάκαμψη από τέτοια συμβάντα. Όταν οι αρχές επιβολής του νόμου δεν αποτελούν μέρος των εθνικών εκλογικών δικτύων, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας μόνιμου συνδέσμου μεταξύ των εθνικών εκλογικών δικτύων και των αρμόδιων εθνικών αρχών επιβολής του νόμου, με πλήρη σεβασμό των δημοκρατικών αξιών. Προς τον σκοπό αυτόν, τα εθνικά εκλογικά δίκτυα μπορούν να συνεργαστούν με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως ερευνητές, πανεπιστήμια, εκλογικούς παρατηρητές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα πρέπει επίσης να συνεργάζονται με τα εθνικά κοινοβούλια και, από κοινού με αυτά, να προάγουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της προστασίας της ακεραιότητας των εκλογικών διαδικασιών, μεταξύ άλλων από τον κίνδυνο παρεμβάσεων. Για να διασφαλιστεί ότι τα εθνικά εκλογικά δίκτυα είναι σε θέση να εκπληρώνουν επαρκώς τον ρόλο τους και να ασκούν τις δραστηριότητές τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να τους παρέχουν τα αναγκαία πλαίσια, πόρους και μέσα.

(61)

Εν όψει των προσεχών εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και πέραν αυτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών εκλογικών δικτύων τους, ιδίως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να βασίζονται σε μηχανισμούς που υποστηρίζουν την ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με ζητήματα που επηρεάζουν τις εκλογές.