(1)

Στο πλαίσιο των εξελισσόμενων μεταναστευτικών προκλήσεων που καθιστούν αναγκαίο να στηριχθούν ισχυρά συστήματα υποδοχής, ασύλου, ένταξης και μετανάστευσης στα κράτη μέλη, να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν με αλληλεγγύη καταστάσεις κρίσεως και να αντικατασταθούν οι παράτυπες και επικίνδυνες αφίξεις με νόμιμες και ασφαλείς, η επένδυση σε αποδοτική και συντονισμένη διαχείριση της μετανάστευσης στην Ένωση είναι κρίσιμη για την υλοποίηση του στόχου της Ένωσης που συνίσταται στη δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης σύμφωνα με το άρθρο 67 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(2)

Η σημασία μιας συντονισμένης προσέγγισης από την Ένωση και τα κράτη μέλη αποτυπώνεται στο «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση» της 13ης Μαΐου 2015, το οποίο τόνιζε την ανάγκη για μια συνεπή και σαφή κοινή πολιτική ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Ένωσης να συγκεντρώνει αποτελεσματικά τις ευρωπαϊκές και εθνικές προσπάθειες αντιμετώπισης της μετανάστευσης και συνεργασίας, σύμφωνα με την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών όπως αναφέρεται στο άρθρο 80 ΣΛΕΕ· αυτό επιβεβαιώθηκε στην ενδιάμεση επανεξέταση της 27ης Σεπτεμβρίου 2017 και στην έκθεση προόδου της 14ης Μαρτίου και της 16ης Μαΐου 2018.

(3)

Στα συμπεράσματά του της 19ης Οκτωβρίου 2017, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαίωσε την ανάγκη να επιδιωχθεί μια συνολική, πραγματιστική και αποφασιστική προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης που αποσκοπεί στη διασφάλιση του ελέγχου στα εξωτερικά σύνορα και στη μείωση των παράτυπων αφίξεων και του αριθμού θανάτων στη θάλασσα· η εν λόγω προσέγγιση θα πρέπει να βασίζεται σε ευέλικτη και συντονισμένη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων της Ένωσης και των κρατών μελών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε επίσης να εξασφαλιστούν σημαντικά ενισχυμένες επιστροφές μέσω δράσεων τόσο σε ενωσιακό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κρατών μελών, όπως είναι οι αποτελεσματικές συμφωνίες και ρυθμίσεις επανεισδοχής.

(4)

Προκειμένου να στηριχθεί μια συνολική προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης η οποία να βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη και τη δίκαιη κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών και των οργάνων της Ένωσης, για να διαμορφωθεί μια κοινή βιώσιμη ενωσιακή πολιτική για το άσυλο και τη μετανάστευση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίζονται με τους κατάλληλους χρηματοδοτικούς πόρους υπό τη μορφή ενός Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης («Ταμείο»).

(5)

Όλες οι δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ταμείου, συμπεριλαμβανομένων όσων εκτελούνται σε τρίτες χώρες, θα πρέπει να υλοποιούνται κατά τρόπο απόλυτα σύμφωνο προς τα δικαιώματα και τις αρχές που κατοχυρώνονται στο κεκτημένο της Ένωσης και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης»)· επίσης, θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης και των κρατών μελών οι οποίες απορρέουν από τις διεθνείς πράξεις στις οποίες είναι συμβαλλόμενα μέρη, ιδίως εξασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με την αρχή της ισότητας των φύλων, με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων και με την αρχή του συμφέροντος του παιδιού.

(6)

Το συμφέρον του παιδιού θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα όλων των δράσεων ή αποφάσεων που αφορούν τα παιδιά-μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών, λαμβανομένου πλήρως υπόψη του δικαιώματος του παιδιού να εκφράζει τις απόψεις του.

(7)

Το Ταμείο θα πρέπει να βασίζεται στα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν και στις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν με τη στήριξη των προηγούμενων εργαλείων: του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων που συστάθηκε με την απόφαση αριθ. 573/2007/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) για την περίοδο 2008-2013, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών που συστάθηκε με την απόφαση 2007/435/ΕΚ του Συμβουλίου (5) για την περίοδο 2007-2013, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επιστροφής που συστάθηκε με την απόφαση αριθ. 575/2007/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) για την περίοδο 2008-2013 και του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, όπως θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 516/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) για την περίοδο 2014-2020. Παράλληλα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις σχετικές νέες εξελίξεις.

(8)

Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει την αλληλεγγύη και δίκαιη κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών καθώς και την αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, μεταξύ άλλων, προωθώντας κοινά μέτρα στον τομέα του ασύλου, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών των κρατών μελών να υποδέχονται πρόσωπα που χρήζουν διεθνούς προστασίας μέσω της επανεγκατάστασης και της εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους και της μεταφοράς μεταξύ κρατών μελών αιτούντων ή δικαιούχων διεθνούς προστασίας, ενισχύοντας την προστασία ευάλωτων αιτούντων άσυλο όπως τα παιδιά, στηρίζοντας την ένταξη και τη νόμιμη μετανάστευση, δίνοντας ασφαλείς και νόμιμες οδούς εισόδου στην Ένωση, πολιτικές που αναμένεται να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ένωσης και το μέλλον του κοινωνικού μοντέλου της και να αφαιρέσουν τα κίνητρα για παράτυπη μετανάστευση μέσω μιας βιώσιμης πολιτικής επιστροφής και επανεισδοχής.

(9)

Ως εκ φύσεως, το Ταμείο είναι το κύριο χρηματοδοτικό μέσο για το άσυλο και τη μετανάστευση σε επίπεδο Ένωσης και θα πρέπει πρωτίστως να στηρίζει δράσεις που εξυπηρετούν την εσωτερική πολιτική της Ένωσης για το άσυλο και τη μετανάστευση σύμφωνα με τους στόχους του Ταμείου. Ωστόσο, δεδομένου ότι ορισμένες δράσεις που αναλαμβάνονται εκτός της Ένωσης συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του Ταμείου και ενίοτε ενδέχεται να αποφέρουν ενωσιακή προστιθέμενη αξία, το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει την ενίσχυση της συνεργασίας και των εταιρικών σχέσεων με τρίτες χώρες για τη διαχείριση της μετανάστευσης ώστε να ενισχυθούν οι οδοί νόμιμης μετανάστευσης και να αυξηθούν οι αποτελεσματικές, ασφαλείς και αξιοπρεπείς επιστροφές και επανεισδοχές καθώς και να προωθηθεί η αρχική επανένταξη σε τρίτες χώρες. Η στήριξη που παρέχει το Ταμείο δεν θίγει τον επί του παρόντος προαιρετικό χαρακτήρα της επανεγκατάστασης και μετεγκατάστασης των αιτούντων διεθνή προστασία και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας δυνάμει του νομικού πλαισίου του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου που ίσχυε κατά τον χρόνο έκδοσης του παρόντος κανονισμού.

(10)

Αξιοποιώντας την εμπειρογνωσία των συναφών αποκεντρωμένων οργανισμών, η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η γνώση και η πείρα τους λαμβάνονται υπόψη στην ανάπτυξη προγραμμάτων των κρατών μελών, στους οικείους τομείς αρμοδιότητος. Επιπλέον, το Ταμείο θα πρέπει να είναι σε θέση να συμπληρώνει τις ακόλουθες δραστηριότητες που υποστηρίζονται από την ιδρυθείσα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 439/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8) Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο («EASO») προκειμένου να διευκολύνει και να βελτιώσει τη λειτουργία του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου ενισχύοντας την πρακτική συνεργασία, ειδικότερα την ανταλλαγή πληροφοριών για το άσυλο και για βέλτιστες πρακτικές· προωθώντας το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο και την ενιαία εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου για το άσυλο με βάση υψηλές προδιαγραφές για τις διαδικασίες διεθνούς προστασίας, τις συνθήκες υποδοχής και την αξιολόγηση των αναγκών προστασίας σε ολόκληρη την Ένωση επιτρέποντας μια βιώσιμη και δίκαιη κατανομή των αιτήσεων διεθνούς προστασίας· διευκολύνοντας τη σύγκλιση στην αξιολόγηση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας σε ολόκληρη την Ένωση· υποστηρίζοντας τις προσπάθειες επανεγκατάστασης των κρατών μελών· και παρέχοντας επιχειρησιακή και τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη για τη διαχείριση των συστημάτων ασύλου και υποδοχής ιδίως στα κράτη μέλη των οποίων τα συστήματα υφίστανται δυσανάλογες πιέσεις.

(11)

Το Ταμείο θα πρέπει να βοηθήσει την Ένωση και τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την ικανότητα τους να αναπτύσσουν, να παρακολουθούν και να αξιολογούν την εθνική πολιτική ασύλου σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους βάσει του δικαίου της Ένωσης.

(12)

Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών και της Ένωσης να εφαρμόσουν πλήρως και να αναπτύξουν περαιτέρω το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής διάστασής του.

(13)

Οι εταιρικές σχέσεις και η συνεργασία με τρίτες χώρες είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο της πολιτικής της Ένωσης για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Το Ταμείο θα πρέπει να συμβάλλει στην αντικατάσταση των επικίνδυνων και παράτυπων αφίξεων με νόμιμες και ασφαλείς αφίξεις υπηκόων τρίτων χωρών ή ανιθαγενών που χρήζουν διεθνούς προστασίας στο έδαφος των κρατών μελών, ως έκφραση αλληλεγγύης προς χώρες και περιοχές εντός των οποίων έχει εκτοπισθεί μεγάλος αριθμός προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, μειώνοντας την πίεση σε αυτές τις χώρες, καθώς και στην αποτελεσματική συνεισφορά σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες επανεγκατάστασης με την Ένωση και τα κράτη μέλη, μιλώντας με μία φωνή σε διεθνή φόρουμ και με τρίτες χώρες. Το Ταμείο θα πρέπει να παρέχει στήριξη, υπό μορφή χρηματοδοτικών κινήτρων, σε προσπάθειες κρατών μελών να παρέχουν διεθνή προστασία και μια βιώσιμη λύση για τους πρόσφυγες και τους εκτοπισθέντες που έχουν γίνει δεκτοί στο πλαίσιο προγραμμάτων επανεγκατάστασης ή εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους.

(14)

Λαμβανομένων υπόψη των μεταναστευτικών ροών προς την Ένωση και της σημασίας να διασφαλιστεί η ένταξη και η ενσωμάτωση προσώπων που φθάνουν στην Ευρώπη για τις τοπικές κοινότητες και για την ευημερία των κοινωνιών μας σε βάθος χρόνου καθώς και για τη σταθερότητα των οικονομιών μας, είναι καίριας σημασίας να υποστηριχθούν οι πολιτικές των κρατών μελών για την ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα, μεταξύ άλλων στους τομείς προτεραιότητας του σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη 2021-2027. Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει μέτρα ένταξης προσαρμοσμένα στις ανάγκες των υπηκόων τρίτων χωρών, καθώς και οριζόντια μέτρα ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να αναπτύσσουν στρατηγικές ένταξης, να ενισχύουν τις ανταλλαγές και τη συνεργασία, και να προωθούν τις επαφές, τον εποικοδομητικό διάλογο και την αποδοχή μεταξύ των υπηκόων τρίτων χωρών και της κοινωνίας υποδοχής.

(15)

Για να αυξηθεί η αποδοτικότητα, να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή ενωσιακή προστιθέμενη αξία και να διασφαλιστεί η συνέπεια με την απόκριση της Ένωσης όσον αφορά την ενίσχυση της ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών, οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο θα εναρμονίζονται και θα συμπληρώνουν τις δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο άλλων ενωσιακών μέσων, ιδίως εξωτερικών μέσων, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1057 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), που θεσπίστηκες με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10). Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει μέτρα ειδικά προσαρμοσμένα στις ανάγκες υπηκόων τρίτων χωρών τα οποία υλοποιούνται γενικά στα πρώτα στάδια της ένταξης, καθώς και οριζόντα μέτρα που στηρίζουν τις ικανότητες των κρατών μελών στον τομέα της ένταξης, ενώ οι παρεμβάσεις για υπηκόους τρίτων χωρών με πιο μακροπρόθεσμο αντίκτυπο θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ+ και το ΕΤΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αρχές των κρατών μελών οι αρμόδιες για την υλοποίηση του Ταμείου θα πρέπει να συνεργαστούν και να συντονιστούν με τις αρχές που διαχειρίζονται στα κράτη μέλη τις παρεμβάσεις του ΕΚΤ+ και του ΕΤΠΑ και, κατά περίπτωση, να συνεργαστούν και να συντονιστούν με τις διαχειριστικές τους αρχές και με τις διαχειριστικές αρχές άλλων ταμείων της Ένωσης που συμβάλλουν στην ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών.

(16)

Το πεδίο των μέτρων ένταξης θα πρέπει επίσης να καλύπτει τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί μια συνολική προσέγγιση της ένταξης, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων αυτής της ομάδας στόχου. Όταν τα μέτρα ένταξης συνδυάζονται με την υποδοχή, οι δράσεις θα πρέπει, κατά περίπτωση, να προβλέπουν και την υπαγωγή των αιτούντων άσυλο σε αυτά.

(17)

Η υλοποίηση του Ταμείου στον τομέα της ένταξης θα πρέπει να συνάδει με τις κοινές βασικές αρχές της Ένωσης για την ένταξη, όπως καθορίζονται στο σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη 2021-2027.

(18)

Θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να περιλάβουν στα οικεία προγράμματά εντάξεως μέτρα που θα καλύπτουν τους άμεσους συγγενείς των υπηκόων τρίτων χωρών, στηρίζοντας έτσι την οικογενειακή ενότητα, στον βαθμό που είναι απαραίτητο για την αποτελεσματική υλοποίηση των μέτρων αυτών. Ως «άμεσος συγγενής» θα πρέπει να νοείται ο/η σύζυγος/σύντροφος, καθώς και κάθε πρόσωπο που έχει άμεσους κατιόντες ή ανιόντες οικογενειακούς δεσμούς με τον καλυπτόμενο από τα μέτρα ένταξης υπήκοο τρίτης χώρας και το οποίο, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα ενέπιπτε στο πεδίο εφαρμογής του Ταμείου.

(19)

Λαμβανομένου υπόψη του κρίσιμου ρόλου που διαδραματίζουν οι αρχές των κρατών μελών και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στον τομέα της ένταξης και για να διευκολυνθεί η πρόσβαση αυτών των οντοτήτων στη χρηματοδότηση σε επίπεδο Ένωσης, το Ταμείο θα πρέπει να διευκολύνει την υλοποίηση δράσεων στον τομέα της ένταξης από εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές ή οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μεταξύ άλλων και μέσω της χρήσης του θεματικού μέσου και ενός υψηλότερου ποσοστού συγχρηματοδότησης για τις εν λόγω δράσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, τουλάχιστον 5 % του αρχικού κονδυλίου που κατανέμεται στο θεματικό μέσο θα πρέπει να έχει ως στόχο την υλοποίηση μέτρων ένταξης από τοπικές και περιφερειακές.

(20)

Πέραν του ποσοστού συγχρηματοδότησης που διαθέτει το Ταμείο για έργα, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να παρέχουν χρηματοδότηση από τους προϋπολογισμους των δημόσιων αρχών τους όπου η εν λόγω χρηματοδότηση είναι απαραίτητη για την εκτέλεση ενός έργου, ιδιαίτερα όταν το έργο υλοποιείται από οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών.

(21)

Λαμβανομένων υπόψη των μακροπρόθεσμων οικονομικών και δημογραφικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ένωση και του ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένου χαρακτήρα της μετανάστευσης, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθούν λειτουργικοί νόμιμοι μεταναστευτικοί δίαυλοι προς την Ένωση ώστε να παραμείνει η Ένωση ένας ελκυστικός προορισμός νόμιμης μετανάστευσης, σύμφωνα με τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των κρατών μελών, και να διασφαλιστούν η βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και η ανάπτυξη της οικονομίας της Ένωσης, με παράλληλη προστασία των μεταναστών εργαζομένων από την εργασιακή εκμετάλλευση.

(22)

Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει τα κράτη μέλη ώστε να χαράσσουν στρατηγικές, να ενισχύουν και να αναπτύσσουν πολιτικές για τη νόμιμη μετανάστευση και να βελτιώσουν την ικανότητά τους να αναπτύσσουν, να υλοποιούν, να παρακολουθούν και να αξιολογούν τις στρατηγικές, τις πολιτικές και τα μέτρα σε θέματα μετανάστευσης και ένταξης για τους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα, ιδίως των νομικών πράξεων της Ένωσης για τη νόμιμη μετανάστευση. Το Ταμείο θα πρέπει επίσης να στηρίζει την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών και τη συνεργασία μεταξύ διαφόρων διοικητικών υπηρεσιών και επιπέδων διακυβέρνησης, καθώς και μεταξύ των κρατών μελών.

(23)

Μια πολιτική για αποτελεσματικές και αξιοπρεπείς επιστροφές αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής προσέγγισης της μετανάστευσης που επιδιώκουν η Ένωση και τα κράτη μέλη της. Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει και να ενθαρρύνει τις προσπάθειες των κρατών μελών με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη κοινών κανόνων για την επιστροφή ιδίως όπως ορίζεται στην οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), με έμφαση στην οικειοθελή επιστροφή, καθώς και μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης προσέγγισης της διαχείρισης της επιστροφής. Για βιώσιμες πολιτικές επιστροφής, το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει εξίσου σχετικά μέτρα σε τρίτες χώρες, μεταξύ άλλων μέτρα για τη διευκόλυνση και την εγγύηση της ασφαλούς και αξιοπρεπούς επιστροφής και επανεισδοχής καθώς και της βιώσιμης επανένταξης των επιστρεφόντων, συμπεριλαμβανομένης μέσω παροχής χρηματικής στήριξης ή στήριξης σε είδος.

(24)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ευνοούν την οικειοθελή επιστροφή και θα πρέπει να διασφαλίζουν την αποτελεσματική, ασφαλή και αξιοπρεπή επιστροφή. Για να προωθήσουν την οικειοθελή επιστροφή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβλέψουν κίνητρα όπως η προνομιακή μεταχείριση υπό μορφή παροχής αυξημένης βοήθειας για την επιστροφή και στήριξης της αρχικής επανένταξης. Η οικειοθελής επιστροφή αυτού του είδους είναι προς το συμφέρον τόσο των επιστρεφόντων όσο και των αρχών σε όρους οικονομικής αποδοτικότητας.

(25)

Παρόλο που η οικειοθελής επιστροφή θα πρέπει να έχει προτεραιότητα έναντι της αναγκαστικής επιστροφής, εντούτοις συνδέονται μεταξύ τους, με αμοιβαίο ενισχυτικό αποτέλεσμα, και τα κράτη μέλη θα πρέπει, επομένως, να ενθαρρύνονται να ενισχύουν τη συμπληρωματικότητα ανάμεσα στις εν λόγω δύο μορφές επιστροφής. Η δυνατότητα των απομακρύνσεων αποτελεί σημαντικό στοιχείο συμβολής στην ακεραιότητα των συστημάτων ασύλου και νόμιμης μετανάστευσης. Το Ταμείο θα πρέπει, συνεπώς, να στηρίζει τις δράσεις των κρατών μελών που διευκολύνουν και εκτελούν τις απομακρύνσεις σύμφωνα με προδιαγραφές που ορίζονται στη νομοθεσία της Ένωσης, ανάλογα με την περίπτωση και με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των επιστρεφόντων.

(26)

Τα ειδικά μέτρα στήριξης των επιστρεφόντων, με ιδιαίτερη μέριμνα για τις ανθρωπιστικές ανάγκες τους και τις ανάγκες προστασίας τους στα κράτη μέλη και στις χώρες επιστροφής μπορούν να βελτιώσουν τους όρους της επιστροφής και να ενισχύσουν την επανένταξητους των επιστρεφόντων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα ευάλωτα πρόσωπα.

(27)

Η αποτελεσματική επανεισδοχή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών στις τρίτες χώρες αποτελεί αναπόσπαστη συνιστώσα της ενωσιακής πολιτικής επιστροφής και κεντρικό εργαλείο για την αποδοτική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, καθώς διευκολύνει την ταχεία επιστροφή των παράτυπων μεταναστών. Η συνεργασία για την επανεισδοχή είναι σημαντικό στοιχείο στο πλαίσιο διαλόγου και συνεργασίας με τρίτες χώρες καταγωγής και της διέλευσης παράτυπων μεταναστών, και η υλοποίησή της σε τρίτες χώρες θα πρέπει να υποστηρίζεται προς όφελος αποδοτικών πολιτικών επιστροφής σε εθνικό επίπεδο και στο επίπεδο της Ένωσης.

(28)

Πέραν της παροχής στήριξης για την επιστροφή προσώπων κατά τα προβλεπόμενα στον παρόντα κανονισμό, το Ταμείο θα πρέπει επίσης να στηρίζει και άλλα μέτρα για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και της εμπορίας μεταναστών, καθώς και να ενθαρρύνει τη συμμόρφωση με τους κανόνες νόμιμης μετανάστευσης, διαφυλάσσοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ακεραιότητα των συστημάτων μετανάστευσης των κρατών μελών.

(29)

Η απασχόληση παράτυπων μεταναστών υπονομεύει την ανάπτυξη πολιτικής για την κινητικότητα στην εργασία που βασίζεται στα προγράμματα νόμιμης μετανάστευσης και θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα των μεταναστών εργαζομένων, καθιστώντας τους ευάλωτους σε παραβιάσεις δικαιωμάτων και κακοποίηση. Το Ταμείο πρέπει, συνεπώς, να στηρίξει τα κράτη μέλη, είτε άμεσα είτε έμμεσα, κατά την εφαρμογή της οδηγίας 2009/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) που απαγορεύει την απασχόληση παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών και προβλέπει κυρώσεις εις βάρος των εργοδοτών που παραβαίνουν αυτήν την απαγόρευση.

(30)

Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίξει τα κράτη μέλη, είτε άμεσα είτε έμμεσα, κατά την εφαρμογή της οδηγίας 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13) που καθορίζει διατάξεις για την παροχή βοήθειας, στήριξης και προστασίας σε θύματα εμπορίας ανθρώπων. Τα εν λόγω μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τον έγκαιρο εντοπισμό των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και την παραπομπή τους σε ειδικευμένες υπηρεσίες, θα πρέπει να συνυπολογίζουν τη διάσταση του φύλου που ενυπάρχει στην εμπορία ανθρώπων και παιδιών-θυμάτων.

(31)

Το Ταμείο θα πρέπει να συμπληρώνει τις δραστηριότητες που αναλαμβάνονται στον τομέα της επιστροφής από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής ο οποίος διέπεται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), χωρίς να παρέχει πρόσθετη ροή χρηματοδότησης στον εν λόγω Οργανισμό.

(32)

Σύμφωνα με την αρχή της αποτελεσματικότητας θα πρέπει να επιδιωχθεί συνέργεια και συνέπεια με άλλα ταμεία της Ένωσης και θα πρέπει να αποφεύγεται η αλληλεπικάλυψη δράσεων.

(33)

Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η προστιθέμενη αξία από επενδύσεις που χρηματοδοτούνται εξολοκλήρου ή εν μέρει μέσω του ενωσιακού προϋπολογισμού, θα πρέπει να αναζητηθούν συνέργειες, ιδίως μεταξύ του Ταμείου και άλλων ενωσιακών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων όσων υπόκεινται σε επιμερισμένη διαχείριση. Για να μεγιστοποιηθούν οι συνέργειες αυτές, θα πρέπει να εξασφαλιστούν βασικοί μηχανισμοί διευκόλυνσης, συμπεριλαμβανομένης της σωρευτικής χρηματοδότησης μιας δράσης από το Ταμείο και από άλλο ενωσιακό πρόγραμμα. Η εν λόγω σωρευτική χρηματοδότηση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις συνολικές επιλέξιμες δαπάνες της εν λόγω δράσης. Για τον εν λόγω σκοπό, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να θεσπίσει κατάλληλους κανόνες, ιδίως όσον αφορά τη δυνατότητα δήλωσης του ίδιου κόστους ή δαπάνης σύμφωνα τόσο με το Ταμείο όσο και σύμφωνα με άλλο ενωσιακό πρόγραμμα σε κατ’ αναλογία βάση.

(34)

Οι δράσεις στις τρίτες χώρες, και σε σχέση με αυτές, που λαμβάνουν στήριξη από το Ταμείο θα πρέπει να υλοποιούνται σε συνέργεια και συνοχή με άλλες δραστηριότητες εκτός της Ένωσης που λαμβάνουν στήριξη από τα μέσα εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης. Ειδικότερα, κατά την υλοποίηση των εν λόγω δράσεων, θα πρέπει να επιδιώκεται η πλήρης συνοχή με τις αρχές και τους γενικούς στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, με την αρχή της συνοχής των πολιτικών για την ανάπτυξη, καθώς και να υπάρχει συνέπεια με τα έγγραφα στρατηγικού προγραμματισμού για την εκάστοτε χώρα ή περιφέρεια και με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης. Όσον αφορά την εξωτερική διάσταση, το Ταμείο θα πρέπει να επικεντρώνεται σε δράσεις υποστήριξης που δεν είναι προσανατολισμένες στην ανάπτυξη και να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εσωτερικών πολιτικών της Ένωσης, καθώς και να συνάδουν με τις δραστηριότητες που αναλαμβάνονται εντός της Ένωσης. Το Ταμείο θα πρέπει να εστιάζει τη στήριξη στην αναβάθμιση της συνεργασίας με τρίτες χώρες και στην ενίσχυση βασικών στοιχείων της διαχείρισης της μετανάστευσης σε τομείς που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τη μεταναστευτική πολιτική της Ένωσης.

(35)

Η χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της Ένωσης θα πρέπει να εστιάζεται σε δραστηριότητες στις οποίες η παρέμβαση της Ένωσης μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία σε σύγκριση με τη δράση που αναλαμβάνει κάθε κράτος μέλος χωριστά. Η προβλεπόμενη από τον παρόντα κανονισμό χρηματοδοτική στήριξη θα πρέπει να συμβάλλει ιδίως στην ενίσχυση των εθνικών και ενωσιακών ικανοτήτων στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης σύμφωνα με το άρθρο 80 ΣΛΕΕ.

(36)

Κατά την προώθηση δράσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο, οι αποδέκτες ενωσιακής χρηματοδότησης θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες στη γλώσσα ή στις γλώσσες του κοινού-στόχου. Προκειμένου να διασφαλίζεται η προβολή της ενωσιακής χρηματοδότησης, οι αποδέκτες της θα πρέπει να αναφέρονται στην προέλευσή της όταν ενημερώνουν σχετικά με τη δράση. Για τον σκοπό αυτόν, οι αποδέκτες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κάθε υλικό επικοινωνίας που απευθύνεται στα μέσα ενημέρωσης και στο ευρύ κοινό φέρει το έμβλημα της Ένωσης και αναφέρει ρητά την ενωσιακή χρηματοδοτική στήριξη.

(37)

Η Επιτροπή θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί χρηματοδοτικούς πόρους στο πλαίσιο του Ταμείου για να προωθεί βέλτιστες πρακτικές και την ανταλλαγή πληροφοριών όσον αφορά την υλοποίηση του Ταμείου.

(38)

Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει εγκαίρως πληροφορίες για τη στήριξη που παρέχεται από το θεματικό μέσο υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση και θα πρέπει να επικαιροποιεί τις πληροφορίες αυτές όπου αρμόζει. Πρέπει να είναι δυνατή η ταξινόμηση των δεδομένων με βάση τον ειδικό στόχο, το όνομα του δικαιούχου, το ποσό για το οποίο έχει αναληφθεί νομική δέσμευση και τη φύση και τον σκοπό του μέτρου.

(39)

Ένα κράτος μέλος μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν συμμορφώνεται με το σχετικό κεκτημένο της Ένωσης, μεταξύ άλλων και όσον αφορά τη χρήση της λειτουργικής ενίσχυσης στο πλαίσιο του Ταμείου, εφόσον έχει παραβεί τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις Συνθήκες στον τομέα του ασύλου και της επιστροφής, εάν υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης των αξιών της Ένωσης από το κράτος μέλος κατά την εφαρμογή του κεκτημένου στον τομέα του ασύλου και της επιστροφής, ή εάν μια έκθεση αξιολόγησης στο πλαίσιο του μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 (15) έχει εντοπίσει ελλείψεις στον εν λόγω τομέα.

(40)

Το Ταμείο θα πρέπει να διασφαλίζει ότι υπάρχει μια δίκαιη και διαφανή κατανομή των πόρων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό. Για τους σκοπούς της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις διαφάνειας, η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τα ετήσια και τα πολυετή προγράμματα εργασίας του θεματικού μέσου. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι, εντός έξι μηνών από την έγκριση του προγράμματός του, υπάρχει ένας ιστότοπος διαθέσιμος με πληροφορίες για το πρόγραμμά του, όπου θα παρουσιάζονται οι στόχοι του προγράμματος, οι δραστηριότητές του, οι διαθέσιμες ευκαιρίες χρηματοδότησης και τα επιτεύγματά του.

(41)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να καθορίσει τα αρχικά ποσά για τα κράτη μέλη, αποτελούμενα από ένα προκαθορισμένο ποσό όπως ορίζεται στο παράρτημα I και από ένα ποσό υπολογιζόμενο στη βάση των κριτηρίων του ίδιου παραρτήματος, και τα οποία αποτυπώνουν τις ανάγκες και την πίεση που αντιμετωπίζουν διαφορετικά κράτη μέλη στους τομείς του ασύλου, της μετανάστευσης, της ένταξης και της επιστροφής. Λαμβανομένων υπόψη των ειδικών αναγκών των κρατών μελών στα οποία έχει υποβληθεί ο μεγαλύτερος αριθμών αιτήσεων ασύλου κατά κεφαλήν το 2018 και το 2019, ενδείκνυται να αυξηθούν τα προκαθορισμένα ποσά για την Κύπρο, τη Μάλτα και την Ελλάδα.

(42)

Τα αρχικά ποσά για τα προγράμματα των κρατών μελών θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για μακροπρόθεσμες επενδύσεις των κρατών μελών. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αλλαγές στις μεταναστευτικές ροές και να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες σε σχέση με τη διαχείριση των συστημάτων ασύλου και υποδοχής και σε σχέση με την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα, καθώς και προκειμένου να αναπτυχθεί η νόμιμη μετανάστευση και να καταπολεμηθεί η παράτυπη μετανάστευση μέσω της αποδοτικής, ασφαλούς και αξιοπρεπούς επιστροφής, θα πρέπει να κατανεμηθεί στα κράτη μέλη συμπληρωματικό ποσό στα μέσα της περιόδου προγραμματισμού με βάση αντικειμενικά κριτήρια. Το ποσό αυτό θα πρέπει να βασίζεται σε στατιστικά δεδομένα, όπως ορίζεται στο παράρτημα I, ώστε να αποτυπώνονται οι αλλαγές στην αρχική κατάσταση των κρατών μελών.

(43)

Ως συμβολή στην επίτευξη του στόχου πολιτικής του Ταμείου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα προγράμματά τους περιλαμβάνουν δράσεις που εξυπηρετούν τους ειδικούς στόχους του Ταμείου, ότι οι επιλεγείσες προτεραιότητες είναι σύμφωνες με τα μέτρα υλοποίησης που παρατίθενται στο παράρτημα II και ότι η κατανομή των πόρων μεταξύ των στόχων εξασφαλίζει την επίτευξη του γενικού στόχου πολιτικής. Προς τούτο, τα κράτη μέλη θα πρέπει, καταρχήν, να εξασφαλίζουν ένα ελάχιστον κονδύλιο για την ενίσχυση και ανάπτυξη του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, για την ενίσχυση και ανάπτυξη της νόμιμης μετανάστευσης προς τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες τους, καθώς και για την προώθηση και διευκόλυνση της αποδοτικής ένταξης και κοινωνικής ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών.

(44)

Δεδομένου ότι εξελίσσονται συνεχώς οι προκλήσεις στον τομέα της μετανάστευσης, είναι απαραίτητο να προσαρμόζεται η κατανομή της χρηματοδότησης στις αλλαγές των μεταναστευτικών ροών. Για να αντιμετωπιστούν οι πιεστικές ανάγκες και οι αλλαγές στις πολιτικές και προτεραιότητες της Ένωσης και να κατευθυνθεί η χρηματοδότηση σε δράσεις με υψηλή ενωσιακή προστιθέμενη αξία, μέρος της χρηματοδότησης θα διατίθεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε συγκεκριμένες δράσεις, δράσεις της Ένωσης, δράσεις τοπικών και περιφερειακών αρχών, βοήθεια έκτακτης ανάγκης, επανεγκατάσταση και εισδοχή για ανθρωπιστικούς λόγους καθώς και για να προβλεφθεί πρόσθετη στήριξη για τα κράτη μέλη που συμβάλλουν στις προσπάθειες αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών με ένα θεματικό μέσο. Το θεματικό μέσο προσφέρει ευελιξία στη διαχείριση του Ταμείου και μπορεί επίσης να υλοποιηθεί μέσω των προγραμμάτων των κρατών μελών.

(45)

Τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιήσουν μέρος των κονδυλίων του προγράμματός τους για τη χρηματοδότηση των δράσεων που παρατίθενται στο παράρτημα IV, καθώς θα επωφελούνται από υψηλότερη συνεισφορά της Ένωσης.

(46)

Μέρος των πόρων που είναι διαθέσιμοι στο πλαίσιο του Ταμείου θα μπορούσε επίσης να χορηγηθεί στα προγράμματα των κρατών μελών για την υλοποίηση ειδικών δράσεων πέρα από το αρχικό κονδύλιο. Οι εν λόγω ειδικές δράσεις θα πρέπει να προσδιοριστούν σε επίπεδο Ένωσης και θα πρέπει να αφορούν δράσεις που απαιτούν συνεργατικές προσπάθειες ή δράσεις αναγκαίες για την αντιμετώπιση των εξελίξεων στην Ένωση που απαιτούν να διατεθεί πρόσθετη χρηματοδότηση σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη.

(47)

Το Ταμείο θα πρέπει να συμβάλει στη στήριξη του λειτουργικού κόστους που συνδέεται με τους ειδικούς στόχους του Ταμείου ώστε να επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρούν ικανότητες που είναι ζωτικής σημασίας για εργασίες και υπηρεσίες που αποτελούν δημόσια υπηρεσία για την Ένωση συνολικά. Η στήριξη αυτή συνίσταται στην πλήρη επιστροφή ειδικών δαπανών που συνδέονται με τους στόχους στο πλαίσιο του Ταμείου και θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των προγραμμάτων των κρατών μελών.

(48)

Για να συμπληρωθεί η υλοποίηση του στόχου πολιτικής στο πλαίσιο του παρόντος Ταμείου σε εθνικό επίπεδο μέσω προγραμμάτων των κρατών μελών, το Ταμείο θα πρέπει να παρέχει επίσης στήριξη για την ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης. Οι εν λόγω δράσεις θα πρέπει να εξυπηρετούν τους γενικούς στρατηγικούς σκοπούς εντός του πεδίου της παρέμβασης του Ταμείου σχετικά με την πολιτική ανάλυση και καινοτομία, τη διακρατική αμοιβαία μάθηση και τις εταιρικές σχέσεις και τη δοκιμή νέων πρωτοβουλιών και δράσεων σε όλη την Ένωση.

(49)

Για να ενισχυθεί η ικανότητα της Ένωσης να αντιμετωπίζει αμέσως έκτακτες μεταναστευτικές καταστάσεις σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, οι οποίες χαρακτηρίζονται από μεγάλη ή δυσανάλογη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών, η οποία επιβαρύνει με σημαντικές και επείγουσες απαιτήσεις τις εγκαταστάσεις υποδοχής και κράτησής και τα συστήματα και τις διαδικασίες για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, ή την άμεση αντιμετώπιση εκτάκτων μεταναστευτικών καταστάσεων σε τρίτες χώρες λόγω πολιτικών εξελίξεων ή συγκρούσεων, θα πρέπει να είναι δυνατό να παρέχεται βοήθεια έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με το πλαίσιο που ορίζεται στον παρόντα κανονισμό.

(50)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να διασφαλίσει τη συνέχιση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης που συστάθηκε με την απόφαση 2008/381/ΕΚ του Συμβουλίου (17), και θα πρέπει να παρέχει χρηματοδοτική βοήθεια σύμφωνα με τους στόχους και τα καθήκοντά του.

(51)

Ο στόχος πολιτικής του Ταμείου θα υλοποιηθεί επίσης μέσω χρηματοπιστωτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων στο πλαίσιο των σκελών πολιτικής του προγράμματος InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18). Θα πρέπει να χρησιμοποιείται χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση αδυναμιών της αγοράς ή καταστάσεων μη ικανοποιητικής αξιοποίησης επενδύσεων, κατά τρόπο αναλογικό, και οι δράσεις θα πρέπει να μην επικαλύπτουν ή να παραγκωνίζουν την ιδιωτική χρηματοδότηση ή να νοθεύουν τον ανταγωνισμό εντός της εσωτερικής αγοράς. Οι δράσεις θα πρέπει να έχουν σαφή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.

(52)

Οι συνδυαστικές πράξεις έχουν προαιρετικό χαρακτήρα και συνιστούν υποστηριζόμενες από τον προϋπολογισμό της Ένωσης πράξεις που συνδυάζουν επιστρεπτέες και/ή μη επιστρεπτέες μορφές στήριξης ή και τις δύο από τον προϋπολογισμό της Ένωσης με επιστρεπτέες μορφές στήριξης από ιδρύματα προώθησης/αναπτυξιακής χρηματοδότησης ή άλλα δημόσια χρηματοδοτικά ιδρύματα, καθώς και στήριξη από εμπορικά χρηματοδοτικά ιδρύματα και επενδυτές.

(53)

Ο παρών κανονισμός καθορίζει το χρηματοδοτικό κονδύλιο για τη συνολική διάρκεια του Ταμείου, το οποίο πρόκειται να αποτελέσει το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και σε νέους ίδιους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός χάρτη πορείας για την εισαγωγή των νέων ιδίων πόρων (19), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά τη διάρκεια της ετήσιας δημοσιονομικής διαδικασίας.

(54)

Ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20) («δημοσιονομικός κανονισμός») εφαρμόζεται στο Ταμείο. Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, μεταξύ των οποίων κανόνες για τις επιχορηγήσεις, τα βραβεία, τις προμήθειες, την έμμεση διαχείριση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις δημοσιονομικές εγγυήσεις, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την αμοιβή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων.

(55)

Για τους σκοπούς της υλοποίησης των δράσεων υπό επιμερισμένη διαχείριση, το Ταμείο θα πρέπει να αποτελεί τμήμα ενός συνεκτικού πλαισίου αποτελούμενου από τον παρόντα κανονισμό, τον δημοσιονομικό κανονισμό και τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060.

(56)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 θεσπίζει το πλαίσιο δράσης από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και την πολιτική του μέσου χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων, στο πλαίσιο του Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων, και καθορίζει, ειδικότερα, τους κανόνες που διέπουν τον προγραμματισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, τη διαχείριση και τον έλεγχο των κονδυλίων της Ένωσης που εκτελούνται υπό επιμερισμένη διαχείριση. Επιπροσθέτως, είναι αναγκαίο να διευκρινισθούν οι στόχοι του Ταμείου στον παρόντα κανονισμό, καθώς και να καθοριστούν ειδικές διατάξεις σχετικά με τις δράσεις που δύνανται να χρηματοδοτούνται από το Ταμείο.

(57)

Ένα σύστημα προχρηματοδότησης για το Ταμείο ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 και ένα ειδικό ποσοστό προχρηματοδότησης ορίζεται στον παρόντα κανονισμό. Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι είναι δυνατή η ταχεία αντίδραση σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είναι σκόπιμο να οριστεί ειδικό ποσοστό προχρηματοδότησης για τη βοήθεια έκτακτης ανάγκης. Το σύστημα προχρηματοδότησης θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι το κράτος μέλος διαθέτει τα μέσα για να παρέχει στήριξη στους δικαιούχους από την έναρξη της υλοποίησης του προγράμματος.

(58)

Οι τύποι χρηματοδότησης και μέθοδοι υλοποίησης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση την ικανότητά τους να επιτυγχάνουν τους ειδικούς στόχους των δράσεων και να επιφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, διοικητικές επιβαρύνσεις και του κινδύνου μη συμμόρφωσης. Όταν γίνεται τέτοια επιλογή, η χρήση εφάπαξ ποσών, κατ’ αποκοπή συντελεστών και μοναδιαίων δαπανών, καθώς και η χρηματοδότηση που δεν συνδέεται με τις δαπάνες που αναφέρονται στο άρθρο 125 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

(59)

Προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο η αρχή του ενιαίου λογιστικού ελέγχου, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες για τον έλεγχο και τον λογιστικό έλεγχο έργων στα οποία δικαιούχοι είναι διεθνείς οργανισμοί των οποίων τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου έχουν αξιολογηθεί θετικά από την Επιτροπή. Για τα εν λόγω έργα, οι διαχειριστικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν τις διαχειριστικές επαληθεύσεις τους υπό την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος καταθέτει εγκαίρως κάθε απαραίτητο δεδομένο και πληροφορία αναφορικά με την πρόοδο του έργου και την επιλεξιμότητα των υποκείμενων δαπανών. Επιπροσθέτως, όταν ένα έργο που υλοποιείται από τέτοιον διεθνή οργανισμό εντάσσεται σε δείγμα ελέγχου, θα πρέπει να είναι δυνατόν για την ελεγκτική αρχή να επιτελεί το έργο της σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς προτύπου συναφών υπηρεσιών (ISRS) 4400 «Αναθέσεις εκτέλεσης προσυμφωνημένων διαδικασιών συναφών με χρηματοοικονομική πληροφόρηση».

(60)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) και τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου (22), τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (23) και (ΕΕ) 2017/1939 (24), τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων σχετικών με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων απάτης, με την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, με την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία («EPPO») είναι εξουσιοδοτημένη, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να διώκει ποινικά αδικήματα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης, υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, ώστε να χορηγούνται τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και όσον αφορά εκείνα τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939, στην EPPO και να εξασφαλίζει ότι τα τρίτα μέρη που συμμετέχουν στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχουν ισοδύναμα δικαιώματα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργάζονται πλήρως και να παρέχουν κάθε αναγκαία συνδρομή στα θεσμικά όργανα, στα λοιπά όργανα και οργανισμούς της Ένωσης σε σχέση με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

(61)

Μια τρίτη χώρα που έχει συνάψει συμφωνία με την Ένωση για τα κριτήρια και τους μηχανισμούς καθορισμού του κράτους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης παροχής ασύλου που υποβάλλεται σε κράτος μέλος ή που υποβάλλεται στην εν λόγω τρίτη χώρα θα πρέπει να μπορεί να συμμετέχει στο Ταμείο εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

(62)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, προμηθειών, βραβείων και έμμεσης εκτέλεσης, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(63)

Δυνάμει της απόφασης 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (26), τα πρόσωπα και οι οντότητες που είναι εγκατεστημένα στις υπερπόντιες χώρες ή εδάφη είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση σύμφωνα με τους κανόνες και τους στόχους του Ταμείου και τις πιθανές ρυθμίσεις που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο είναι συνδεδεμένη η σχετική υπερπόντια χώρα ή το έδαφος.

(64)

Δυνάμει του άρθρου 349 ΣΛΕΕ και σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 24ης Οκτωβρίου 2017 με τίτλο «Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης», που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του της 12ης Απριλίου 2018, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εθνικές τους στρατηγικές και προγράμματα αντιμετωπίζουν τις συγκεκριμένες προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι εξόχως απόκεντρες περιοχές κατά τη διαχείριση της μετανάστευσης. Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει τα εν λόγω κράτη μέλη με επαρκείς πόρους για να βοηθήσει τις εν λόγω περιφέρειες αυτές να διαχειρίζονται τη μετανάστευση κατά βιώσιμο τρόπο και να χειρίζονται τις πιθανές καταστάσεις πίεσης.

(65)

Σύμφωνα με τα σημεία 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (27), το Ταμείο θα πρέπει να αξιολογείται με βάση πληροφορίες που συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ αποφεύγεται η διοικητική επιβάρυνση, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση. Οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει, όπου αρμόζει, να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων που θα έχει το Ταμείο στην πράξη. Για την αποτίμηση των αποτελεσμάτων του Ταμείου, θα πρέπει να καθοριστούν δείκτες και σχετικοί στόχοι σε σχέση με κάθε ειδικό στόχο του Ταμείου. Οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες.

(66)

Μέσω των δεικτών και χρηματοοικονομικών εκθέσεων, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν την υλοποίηση του Ταμείου, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 και του παρόντος κανονισμού. Ξεκινώντας από το 2023, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν στην Επιτροπή ετήσιες εκθέσεις επιδόσεων που να καλύπτουν την τελευταία λογιστική χρήση. Οι εν λόγω εκθέσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες για την πρόοδο που έχει επιτελεστεί κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να υποβάλουν συνόψεις των εν λόγω εκθέσεων στην Επιτροπή. Η Επιτροπή θα πρέπει να μεταφράζει τις εν λόγω συνόψεις σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης και να τις δημοσιοποιεί στον ιστότοπό της μαζί με συνδέσμους προς τους ιστότοπους των κρατών μελών που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060.

(67)

Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (28) και την προσήλωση στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου να διατεθεί για την ενσωμάτωση των κλιματικών στόχων το 30 % όλων των δαπανών του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και στην εκπλήρωση της φιλοδοξίας να αποδοθεί σε δαπάνες για τη βιοποικιλότητα το 7,5 % του προϋπολογισμού το 2024 και το 10 % το 2026 και το 2027, λαμβανομένων υπόψη των υφιστάμενων αλληλεπικαλύψεων μεταξύ των στόχων για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει δραστηριότητες που τηρούν τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προτεραιότητες της Ένωσης και δεν συνιστούν σημαντική επιβάρυνση για τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (29).

(68)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 514/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (30) και κάθε πράξη που ισχύει για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει για τα προγράμματα και τα έργα που υποστηρίζονται από το Ταμείο κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020. Δεδομένου ότι η περίοδος εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 514/2014 και η περίοδος προγραμματισμού που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό αλληλεπικαλύπτονται και προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέχεια της υλοποίησης ορισμένων έργων που έχουν εγκριθεί από τον εν λόγω κανονισμό, θα πρέπει να προβλεφθούν διατάξεις σταδιακής υλοποίησης. Κάθε επιμέρους φάση του σταδιακά πραγματοποιούμενου έργου θα πρέπει να υλοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες της περιόδου προγραμματισμού στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνει χρηματοδότηση.

(69)

Για τη συμπλήρωση και την τροποποίηση μη ουσιωδών στοιχείων τουν παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τον κατάλογο των δράσεων που είναι επιλέξιμες για στήριξη δυνάμει του παραρτήματος III· όσον αφορά τον κατάλογο των δράσεων που είναι επιλέξιμες για υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης δυνάμει του παραρτήματος IV· και όσον αφορά τη λειτουργική ενίσχυση δυνάμει του παραρτήματος VII και την περαιτέρω ανάπτυξη του πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξαγάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Ειδικότερα, για να εξασφαλιστεί ισότιμη συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ειδικών ομάδων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(70)

Προκειμένου να εξασφαλισθούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εκτέλεση του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι αρμοδιότητες αυτές θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31). Η διαδικασία εξέτασης θα πρέπει να ακολουθείται για την έγκριση εκτελεστικών πράξεων που θεσπίζουν κοινές υποχρεώσεις των κρατών μελών, συγκεκριμένα υποχρεώσεις όσον αφορά την παροχή πληροφοριών στην Επιτροπή, ενώ η συμβουλευτική διαδικασία θα πρέπει να ακολουθείται για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων σε σχέση με τις λεπτομέρειες παροχής πληροφοριών στην Επιτροπή στο πλαίσιο του προγραμματισμού και της υποβολής εκθέσεων, λόγω του καθαρά τεχνικού χαρακτήρα τους. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις άμεσης εφαρμογής σχετικές με την έκδοση αποφάσεων περί χορηγήσεως επειγούσης βοηθείας, ως προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, όταν συντρέχουν δεόντως αιτιολογημένοι επιτακτικοί λόγοι επείγουσας ανάγκης σχετιζόμενοι με τη φύση και τον σκοπό της βοηθείας αυτής.

(71)

Εφόσον ο στόχος του παρόντος κανονισμού δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μάλλον μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα στο επίπεδο της Ένωσης, η Ένωση μπορεί να εγκρίνει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως ορίζονται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως ορίζεται στο εν λόγω άρθρο, το παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(72)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(73)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 για τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(74)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού, η επιχορήγηση δράσεων που έχουν ήδη αρχίσει χορηγείται μόνον στις περιπτώσεις που ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της δράσης πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιδότησης. Ωστόσο, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης επιδότησης δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ένωση, εκτός από δεόντως αιτιολογημένες εξαιρετικές περιπτώσεις. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή της στήριξης της Ένωσης που θα μπορούσε να είναι επιζήμια για τα συμφέροντα της Ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν, για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για δράσεις που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού υπό άμεση διαχείριση και που έχουν ήδη αρχίσει να θεωρούνται επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ένωση από 1ης Ιανουαρίου 2021, ακόμη και αν οι εν λόγω δαπάνες πραγματοποιήθηκαν πριν από την υποβολή της αίτησης επιδότησης ή της αίτησης βοήθειας.

(75)

Είναι σκόπιμο να ευθυγραμμιστεί η περίοδος εφαρμογής του παρόντος κανονισμού με εκείνη του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (32).

(76)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην παροχή στήριξης στον σχετικό τομέα πολιτικής και να καταστεί δυνατό να ξεκινήσει η υλοποίηση από την αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως και να εφαρμόζεται, με αναδρομική ισχύ, από την 1η Ιανουαρίου 2021,

(1)

Ο στόχος της Ένωσης να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο ασφάλειας στο εσωτερικό ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης κατά το άρθρο 67 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) θα πρέπει να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, με τη θέσπιση κοινών μέτρων για τη διέλευση προσώπων από τα εσωτερικά σύνορα και για τους συνοριακούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, καθώς και με την κοινή πολιτική θεωρήσεων, με παράλληλη διαφύλαξη της λεπτής ισορροπίας μεταξύ της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, αφενός, και της ασφάλειας, αφετέρου.

(2)

Δυνάμει του άρθρου 80 ΣΛΕΕ, οι ενωσιακές πολιτικές σχετικά με τους ελέγχους στα σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση, καθώς και η εφαρμογή τους, οφείλουν να διέπονται από την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων και στο οικονομικό επίπεδο.

(3)

Στη Διακήρυξη της Ρώμης που υπεγράφη στις 25 Μαρτίου 2017, οι ηγέτες των 27 κρατών μελών επιβεβαίωσαν τη δέσμευση τους να εργαστούν για μια Ευρώπη ασφαλή και προστατευμένη και για την οικοδόμηση μιας Ένωσης όπου όλοι οι πολίτες θα αισθάνονται ασφαλείς και θα μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα και όπου τα εξωτερικά σύνορα θα είναι ασφαλή, χάρη σε μια αποτελεσματική, υπεύθυνη και βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική που θα σέβεται τους διεθνείς κανόνες, καθώς και μιας Ευρώπης αποφασισμένης να καταπολεμήσει την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα.

(4)

Όλες οι δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Μέσου Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και την Πολιτική Θεωρήσεων («Μέσο»), που θεσπίζεται με τον παρόντα κανονισμό, συμπεριλαμβανομένων όσων διενεργούνται σε τρίτες χώρες, θα πρέπει να υλοποιούνται κατά τρόπο απόλυτα σύμφωνο προς τα δικαιώματα και τις αρχές που κατοχυρώνονται στο κεκτημένο της Ένωσης και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης») και θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης και των κρατών μελών οι οποίες απορρέουν από τις διεθνείς πράξεις στις οποίες είναι συμβαλλόμενα μέρη, ιδίως εξασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων και με την αρχή της μη επαναπροώθησης.

(5)

Στόχος πολιτικής του Μέσου είναι να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί ισχυρή και αποτελεσματική ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων στα εξωτερικά σύνορα, συμβάλλοντας έτσι στη διασφάλιση υψηλού επιπέδου εσωτερικής ασφάλειας εντός της Ένωσης, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στο εσωτερικό της και θα τηρούνται πλήρως το συναφές κεκτημένο της Ένωσης και οι διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης και των κρατών μελών οι οποίες απορρέουν από διεθνείς πράξεις στις οποίες είναι συμβαλλόμενα μέρη.

(6)

Η ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, όπως εφαρμόζεται από την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, που ιδρύθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), είναι κοινή αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των σωμάτων ακτοφυλακής στον βαθμό που εκτελούν καθήκοντα ελέγχου των συνόρων. Θα πρέπει να συμβάλλει στη διευκόλυνση της νόμιμης διέλευσης των συνόρων, στην αποτροπή και τον εντοπισμό της παράνομης μετανάστευσης και του διασυνοριακού εγκλήματος, καθώς και στην αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.

(7)

Η διευκόλυνση των νόμιμων ταξιδιών, παράλληλα με την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης και των κινδύνων για την ασφάλεια, θεωρήθηκε ως ένας από τους κύριους στόχους της προσέγγισης της Ένωσης που παρουσιάστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 23ης Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο».

(8)

Η οικονομική στήριξη από τον προϋπολογισμό της Ένωσης είναι απαραίτητη για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων για την υποστήριξη των κρατών μελών, τα οποία ενεργούν με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, στη διαχείριση της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων αποτελεσματικά, καθώς και για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων στα σύνορα αυτά, πράγμα που θα συνέβαλλε στην αντιμετώπιση των σοβαρών μορφών εγκληματικότητας με διασυνοριακή διάσταση.

(9)

Θα πρέπει να χορηγηθεί στα κράτη μέλη επαρκής ενωσιακή χρηματοδοτική στήριξη προκειμένου να ενισχυθεί η εφαρμογή της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων και να διασφαλιστεί ότι η ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων εφαρμόζεται στην πράξη. Η ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων αποτελείται, μεταξύ άλλων, από τις ακόλουθες συνιστώσες που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896: τον έλεγχο των συνόρων· την έρευνα και τις επιχειρήσεις διάσωσης κατά την επιτήρηση των συνόρων· την ανάλυση κινδύνου· τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης που συντονίζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής· τη διυπηρεσιακή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της τακτικής ανταλλαγής πληροφοριών· τη συνεργασία με τρίτες χώρες· τα τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα εντός του χώρου Σένγκεν που σχετίζονται με τον έλεγχο των συνόρων και έχουν σχεδιαστεί για την καλύτερη αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και για την καλύτερη καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος· τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας· και μηχανισμό ελέγχου ποιότητας και μηχανισμούς αλληλεγγύης.

(10)

Το Μέσο θα πρέπει να μπορεί να παρέχει στα κράτη μέλη την αναγκαία στήριξη για την εφαρμογή κοινών ελάχιστων προτύπων για την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων, σύμφωνα με τις αντίστοιχες αρμοδιότητες των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και της Επιτροπής.

(11)

Επειδή οι τελωνειακές αρχές των κρατών μελών αναλαμβάνουν ολοένα και περισσότερες αρμοδιότητες, οι οποίες συχνά εκτείνονται στον τομέα της ασφάλειας και διεξάγονται στα εξωτερικά σύνορα, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η διυπηρεσιακή συνεργασία ως συνιστώσα της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896. Η συμπληρωματικότητα κατά τη διενέργεια των συνοριακών ελέγχων και των τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα είναι αναγκαίο να εξασφαλίζεται με την παροχή κατάλληλης χρηματοδοτικής στήριξης από την Ένωση στα κράτη μέλη. Η διυπηρεσιακή συνεργασία όχι μόνο θα ενισχύσει τους τελωνειακούς ελέγχους με στόχο την καταπολέμηση κάθε μορφής λαθρεμπορίου, αλλά παράλληλα θα διευκολύνει το νόμιμο εμπόριο και τα ταξίδια και θα συμβάλει στην ασφαλή και αποτελεσματική τελωνειακή ένωση.

(12)

Είναι, επομένως, αναγκαίο να θεσπιστεί το διάδοχο ταμείο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας του 2014-2020, που θεσπίστηκε με τους κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 513/2014 (4) και (ΕΕ) αριθ. 515/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), με τη δημιουργία, μεταξύ άλλων, ενός Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων («Ταμείο»).

(13)

Λόγω των νομικών ιδιαιτεροτήτων του Τίτλου V ΣΛΕΕ και των διάφορων νομικών βάσεων που μπορούν να εφαρμοστούν όσον αφορά τις πολιτικές για τα εξωτερικά σύνορα και για τους τελωνειακούς ελέγχους, δεν είναι εφικτό από νομικής απόψεως να ιδρυθεί το Ταμείο ως ενιαίο μέσο.

(14)

Συνεπώς, το Ταμείο θα πρέπει να θεσπιστεί με τη μορφή συνολικού πλαισίου για τη χρηματοδοτική στήριξη της Ένωσης στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και της πολιτικής θεωρήσεων, που θα περιλαμβάνει το Μέσο, καθώς και το Μέσο Χρηματοδοτικής Στήριξης για τον Εξοπλισμό Τελωνειακών Ελέγχων που θεσπίζεται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1077 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Το εν λόγω πλαίσιο θα πρέπει να συμπληρωθεί με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), όπου θα πρέπει να παραπέμπει ο παρών κανονισμός όσον αφορά τους κανόνες σχετικά με την επιμερισμένη διαχείριση.

(15)

Το Μέσο θα πρέπει να βασίζεται στα αποτελέσματα και τις επενδύσεις των προκατόχων του, του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων για την περίοδο 2007-2013, που συστάθηκε με την απόφαση 574/2007/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και του Συμβουλίου (8) και του μέσου χρηματοδοτικής στήριξης στον τομέα των εξωτερικών συνόρων και των θεωρήσεων, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας για την περίοδο 2014-2020, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 515/2014, και θα πρέπει να επεκταθεί, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι νέες εξελίξεις.

(16)

Για να εξασφαλιστεί ενιαίος και υψηλής ποιότητας έλεγχος των εξωτερικών συνόρων και για να διευκολυνθεί η νόμιμη διέλευση των εξωτερικών συνόρων, το Μέσο θα πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, που να περιλαμβάνει μέτρα που αφορούν την πολιτική, τη νομοθεσία, τη συστηματική συνεργασία, την κατανομή των βαρών και την αξιολόγηση της κατάστασης και των μεταβαλλόμενων συνθηκών όσον αφορά τα σημεία διέλευσης των μη νόμιμων μεταναστών, το προσωπικό, τον εξοπλισμό και την τεχνολογία και τα οποία λαμβάνονται σε διαφορετικά επίπεδα από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, σε συνεργασία με άλλους παράγοντες, όπως άλλα όργανα, οργανισμούς και υπηρεσίες της Ένωσης, ιδίως τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (eu-LISA), που ιδρύθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1726 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ), που ιδρύθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/794 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), και, κατά περίπτωση, τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς.

(17)

Το Μέσο θα πρέπει να συμβάλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διεκπεραίωσης των θεωρήσεων ως προς τη διευκόλυνση των διαδικασιών χορήγησης θεώρησης για τους καλή την πίστει ταξιδιώτες και ως προς τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των κινδύνων ασφάλειας και παράνομης μετανάστευσης. Ειδικότερα, το Μέσο θα πρέπει να παρέχει χρηματοδοτική συνδρομή για να στηριχθεί η ψηφιοποίηση της διεκπεραίωσης των θεωρήσεων, με στόχο την παροχή γρήγορων, ασφαλών και φιλικών προς τον πελάτη διαδικασιών θεωρήσεων προς όφελος τόσο των αιτούντων θεώρηση όσο και των προξενείων. Το Μέσο θα πρέπει επίσης να συμβάλει στη διασφάλιση ευρείας κάλυψης προξενικών υπηρεσιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ομοιόμορφη εφαρμογή και ο εκσυγχρονισμός της κοινής πολιτικής θεωρήσεων, καθώς και τα μέτρα που απορρέουν από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 767/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), θα πρέπει επίσης να καλύπτονται από το Μέσο, όπως και η παροχή βοήθειας προς τα κράτη μέλη για την έκδοση θεωρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των θεωρήσεων περιορισμένης εδαφικής ισχύος που χορηγούνται για ανθρωπιστικούς λόγους, για λόγους εθνικού συμφέροντος ή λόγω διεθνών υποχρεώσεων σύμφωνα με το ενωσιακό κεκτημένο σχετικά με τις θεωρήσεις.

(18)

Το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει μέτρα που συνδέονται με τους ελέγχους εξωτερικών συνόρων στο έδαφος των χωρών που εφαρμόζουν το κεκτημένο του Σένγκεν, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, τα οποία θα ενίσχυαν τη συνολική λειτουργία του χώρου Σένγκεν.

(19)

Προκειμένου να βελτιώσει τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, να διευκολύνει τα νόμιμα ταξίδια, να συμβάλει στην πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διέλευσης των συνόρων, να εφαρμόσει την κοινή πολιτική θεωρήσεων και να συντελέσει σε ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας εντός του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης της Ένωσης, το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει την ανάπτυξη των συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων. Θα πρέπει επίσης να στηρίξει τη δημιουργία διαλειτουργικότητας, όπως θεσπίστηκε στους κανονισμούς (ΕΕ) 2019/817 (12) και (ΕΕ) 2019/818 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), στα κράτη μέλη μεταξύ των ενωσιακών συστημάτων πληροφοριών, δηλαδή του συστήματος εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/2226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 767/2008, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1240 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), του Eurodac, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), που θεσπίστηκε με τους κανονισμούς (ΕΕ) 2018/1860 (17), (ΕΕ) 2018/1861 (18) και (ΕΕ) 2018/1862 (19) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και του κεντρικού συστήματος εντοπισμού των κρατών μελών που διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος υπηκόων τρίτων χωρών και ανιθαγενών (ECRIS-TCN), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/816 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), ούτως ώστε τα εν λόγω ενωσιακά συστήματα πληροφοριών και τα δεδομένα τους να αλληλοσυμπληρώνονται. Το Μέσο θα πρέπει να συμβάλει, επίσης, στις αναγκαίες εξελίξεις σε εθνικό επίπεδο μετά την εφαρμογή των στοιχείων διαλειτουργικότητας σε κεντρικό επίπεδο, δηλαδή της ευρωπαϊκής πύλης αναζήτησης (ESP), μιας κοινής υπηρεσίας βιομετρικής αντιστοίχισης (κοινής BMS), ενός κοινού αποθετηρίου δεδομένων ταυτότητας (CIR) και ενός ανιχνευτή πολλαπλών ταυτοτήτων (MID).

(20)

Προκειμένου να αξιοποιήσει τη γνώση και την εμπειρογνωσία των αποκεντρωμένων ενωσιακών οργάνων, οργανισμών και υπηρεσιών με αρμοδιότητα στους τομείς της διαχείρισης των συνόρων, της πολιτικής θεωρήσεων και των συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας, η Επιτροπή θα πρέπει εγκαίρως να εξασφαλίσει τη συμβολή των συναφών οργάνων, οργανισμών και υπηρεσιών στο έργο της Επιτροπής για τα Ταμεία Εσωτερικών Υποθέσεων που συγκροτείται με τον παρόντα κανονισμό, ιδιαίτερα κατά την έναρξη και κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση της προγραμματικής περιόδου. Όπου αρμόζει, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να μπορεί να εξασφαλίζει τη συμβολή των συναφών ενωσιακών οργάνων, οργανισμών και υπηρεσιών στην παρακολούθηση και αξιολόγηση, ιδιαίτερα προκειμένου να εξασφαλίσει ότι οι δράσεις που υποστηρίζει το Μέσο συνάδουν με το σχετικό ενωσιακό κεκτημένο και με τις συμφωνημένες ενωσιακές προτεραιότητες. Το Μέσο θα πρέπει να συμπληρώνει και να ενισχύει τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, σύμφωνα με τις αρχές της δίκαιης κατανομής ευθυνών και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, που αντιπροσωπεύουν τους δύο πυλώνες της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής. Αυτό σημαίνει, ειδικότερα, ότι, κατά την κατάρτιση των προγραμμάτων τους που υλοποιούνται στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα εργαλεία ανάλυσης και τις επιχειρησιακές και τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές που έχουν συνταχθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν καταρτιστεί από αυτόν, όπως τα κοινά βασικά προγράμματα για την εκπαίδευση των συνοριοφυλάκων, συμπεριλαμβανομένων των συστατικών μερών των εν λόγω προγραμμάτων που σχετίζονται με τα θεμελιώδη δικαιώματα και την πρόσβαση στη διεθνή προστασία. Προκειμένου να αναπτυχθεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ των καθηκόντων του και των αρμοδιοτήτων των κρατών μελών για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων και για να διασφαλίζεται η συνεκτικότητα και να αποφεύγεται η μη αποτελεσματική χρήση των οικονομικών πόρων, η Επιτροπή θα πρέπει να ζητεί εγκαίρως τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής σχετικά με τα σχέδια προγραμμάτων που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη, στον βαθμό που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του εν λόγω οργανισμού, ιδίως όσον αφορά τις δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της λειτουργικής ενίσχυσης.

(21)

Εφόσον υποβάλλουν σχετικό αίτημα τα επηρεαζόμενα κράτη μέλη, το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει την εφαρμογή της προσέγγισης των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης, όπως περιγράφεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 13ης Μαΐου 2015, με τίτλο «Ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση» το οποίο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης και 26ης Ιουνίου 2015 και αναλύθηκε περαιτέρω στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896. Η προσέγγιση των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης παρέχει λειτουργική στήριξη στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσανάλογες μεταναστευτικές προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα. Προσφέρει ολοκληρωμένη, συνολική και στοχοθετημένη βοήθεια με πνεύμα αλληλεγγύης και δίκαιης κατανομής ευθυνών.

(22)

Σε πνεύμα αλληλεγγύης και δίκαιης κατανομής ευθυνών για την προστασία των εξωτερικών συνόρων, όταν εντοπίζονται τρωτά σημεία ή κίνδυνοι, ιδίως μετά από αξιολόγηση Σένγκεν σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 του Συμβουλίου (21), το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος θα πρέπει να αντιμετωπίζει επαρκώς το θέμα με τη χρήση των πόρων στο πλαίσιο του προγράμματός του για την εφαρμογή συστάσεων που έχουν εγκριθεί δυνάμει του εν λόγω κανονισμού και σύμφωνα με εκτιμήσεις τρωτότητας που διενεργούνται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896.

(23)

Το Μέσο θα πρέπει να παρέχει χρηματοδοτική στήριξη στα κράτη μέλη τα οποία εφαρμόζουν πλήρως τις διατάξεις του κεκτημένου του Σένγκεν για τα εξωτερικά σύνορα και τις θεωρήσεις και στα κράτη μέλη που ετοιμάζονται να συμμετάσχουν πλήρως στο Σένγκεν και θα πρέπει να αξιοποιείται από τα κράτη μέλη προς το συμφέρον της κοινής πολιτικής της Ένωσης για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.

(24)

Αν και υποστηρίζει τις επενδύσεις των κρατών μελών στη διαχείριση των συνόρων, το Μέσο δεν θα πρέπει να παρέχει χρηματοδότηση για νέες, μόνιμες υποδομές και κτίρια στα εσωτερικά σύνορα στα οποία οι έλεγχοι δεν έχουν ακόμη αρθεί. Ωστόσο, στα εν λόγω σύνορα, το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει επενδύσεις σε κινητές υποδομές για τον έλεγχο των συνόρων και τη συντήρηση, περιορισμένη αναβάθμιση ή αντικατάσταση υφιστάμενων υποδομών, που απαιτούνται για συνέχιση της συμμόρφωσης με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22).

(25)

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο αριθ. 5 της πράξης προσχώρησης του 2003 για τη χερσαία διέλευση προσώπων μεταξύ της περιοχής του Καλίνινγκραντ και άλλων σημείων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το Μέσο θα πρέπει να αναλαμβάνει το πρόσθετο κόστος που συνεπάγεται η εφαρμογή των ειδικών διατάξεων του κεκτημένου της Ένωσης που καλύπτει την εν λόγω διέλευση, δηλαδή των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 693/2003 (23) και (ΕΚ) αριθ. 694/2003 του Συμβουλίου (24). Η ανάγκη, ωστόσο, να συνεχιστεί η χρηματοδοτική στήριξη για διαφυγόντα έσοδα από τέλη θα πρέπει να εξαρτάται από το ισχύον καθεστώς της Ένωσης για τις θεωρήσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

(26)

Ως συμβολή στην επίτευξη του στόχου πολιτικής του Μέσου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα προγράμματά τους περιλαμβάνουν δράσεις που εξυπηρετούν όλους τους ειδικούς στόχους του Μέσου και ότι η κατανομή των πόρων μεταξύ των ειδικών στόχων εξασφαλίζει την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(27)

Τηρώντας την αρχή της αποτελεσματικότητας, θα πρέπει να επιδιωχθούν συνέργειες και συνέπεια με άλλα ενωσιακά Ταμεία, ενώ θα πρέπει να αποφεύγεται η επικάλυψη δράσεων.

(28)

Η επιστροφή υπηκόων τρίτων χωρών για τους οποίους έχουν εκδοθεί αποφάσεις επιστροφής από κράτος μέλος αποτελεί ένα από τα συστατικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896. Ωστόσο, λόγω του χαρακτήρα και του στόχου της, τα μέτρα στον τομέα της επιστροφής δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της στήριξης του Μέσου και διέπονται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1147 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25).

(29)

Για να αναγνωριστεί ο σημαντικός ρόλος των τελωνειακών αρχών των κρατών μελών στα εξωτερικά σύνορα και για να διασφαλιστεί ότι έχουν στη διάθεσή τους επαρκή μέσα για την εφαρμογή του ευρέος πεδίου καθηκόντων τους στα εν λόγω σύνορα, το μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων θα πρέπει να παρέχει στις εν λόγω εθνικές αρχές την αναγκαία χρηματοδότηση για να επενδύσουν σε εξοπλισμό για τη διενέργεια τελωνειακών ελέγχων, καθώς και εξοπλισμό ο οποίος θα μπορεί να εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς επιπλέον του τελωνειακού ελέγχου, όπως τον συνοριακό έλεγχο.

(30)

Το μεγαλύτερο τμήμα του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων και των συστημάτων τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) μπορεί να είναι επαρκώς ή περιστασιακά κατάλληλο για ελέγχους συμμόρφωσης με άλλες νομικές πράξεις της Ένωσης, όπως διατάξεις για τη διαχείριση των συνόρων, τις θεωρήσεις ή την αστυνομική συνεργασία. Ως εκ τούτου, το Ταμείο έχει σχεδιαστεί ως δύο συμπληρωματικά μέσα με διακριτά αλλά συμπληρωματικά πεδία εφαρμογής για την αγορά εξοπλισμού. Αφενός, το Μέσο θα στηρίζει οικονομικά τον εξοπλισμό και τα συστήματα ΤΠΕ πρωταρχικός σκοπός των οποίων είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων και θα επιτρέπει επίσης τη χρήση τους στον συμπληρωματικό τομέα του τελωνειακού ελέγχου. Αφετέρου, το μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων θα στηρίζει οικονομικά τον εξοπλισμό που ως κύριο σκοπό έχει τους τελωνειακούς ελέγχους και θα επιτρέπει επίσης να χρησιμοποιείται ο εξοπλισμός αυτός για πρόσθετους σκοπούς, όπως ο έλεγχος και η ασφάλεια των συνόρων. Αυτή η κατανομή ρόλων θα προωθήσει τη διυπηρεσιακή συνεργασία ως συνιστώσα της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στις τελωνειακές και συνοριακές αρχές να συνεργαστούν και μεγιστοποιώντας τον αντίκτυπο του προϋπολογισμού της Ένωσης μέσω της κοινής χρήσης και της διαλειτουργικότητας του εξοπλισμού ελέγχων.

(31)

Η επιτήρηση των συνόρων στη θάλασσα αποτελεί μια από τις λειτουργίες που εκτελούνται από την ακτοφυλακή στον θαλάσσιο τομέα της Ένωσης. Οι εθνικές αρχές που εκτελούν καθήκοντα ακτοφυλακής είναι επίσης υπεύθυνες για ένα ευρύ φάσμα καθηκόντων, στα οποία θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται, αλλά δεν περιορίζονται μόνο σε αυτά, η θαλάσσια ασφάλεια, η προστασία, οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, ο έλεγχος των συνόρων, ο έλεγχος της αλιείας, ο τελωνειακός έλεγχος, οι γενικές αρχές επιβολής του νόμου και η προστασία του περιβάλλοντος. Λόγω του ευρέος πεδίου τους, οι λειτουργίες της ακτοφυλακής υπάγονται σε διάφορες ενωσιακές πολιτικές, οι οποίες θα πρέπει να επιδιώκουν συνέργειες για την επίτευξη πιο αποτελεσματικών και αποδοτικών αποτελεσμάτων.

(32)

Κατά την εφαρμογή δράσεων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Μέσου και που συνδέονται με την επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στις διεθνείς υποχρεώσεις τους όσον αφορά τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα. Εν προκειμένω, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούνται ο εξοπλισμός και τα συστήματα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του Μέσου σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σε περιστατικά που ενδέχεται να προκύψουν κατά τη διάρκεια θαλάσσιας επιχείρησης επιτήρησης των συνόρων.

(33)

Πέρα από τη συνεργασία της Ένωσης όσον αφορά τις λειτουργίες ακτοφυλακής μεταξύ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα, που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1406/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26), και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ελέγχου της Αλιείας που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/473 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (27), η βελτίωση της συνοχής των δραστηριοτήτων στον θαλάσσιο τομέα θα πρέπει επίσης να επιτευχθεί σε εθνικό επίπεδο. Οι συνέργειες μεταξύ των διάφορων φορέων στο θαλάσσιο περιβάλλον θα πρέπει να συνάδουν με την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων και τις ευρωπαϊκές στρατηγικές θαλάσσιας ασφάλειας.

(34)

Προκειμένου να ενισχυθούν η συμπληρωματικότητα και η συνοχή των θαλάσσιων δραστηριοτήτων, να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη των προσπαθειών και να ελαφρυνθούν οι δημοσιονομικοί περιορισμοί σε έναν τομέα δαπανηρών δραστηριοτήτων, όπως ο θαλάσσιος, θα πρέπει επίσης να υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιείται, επιπροσθέτως, το Μέσο για τη στήριξη θαλάσσιων επιχειρήσεων πολλαπλού χαρακτήρα.

(35)

Ο εξοπλισμός και τα συστήματα ΤΠΕ που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Μέσου θα πρέπει επίσης να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των στόχων του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1149 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28), και του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1147 . Ο εν λόγω εξοπλισμός και τα εν λόγω συστήματα ΤΠΕ θα πρέπει να είναι διαθέσιμα και να μπορούν να αξιοποιηθούν για αποτελεσματικές και ασφαλείς δραστηριότητες ελέγχου των συνόρων και η χρήση του εν λόγω εξοπλισμού και των εν λόγω συστημάτων ΤΠΕ για τους στόχους του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης θα πρέπει να είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας.

(36)

Το Μέσο θα πρέπει, σύμφωνα με τους ειδικούς του στόχους, πρωτίστως να υπηρετεί την εσωτερική πολιτική της Ένωσης. Ταυτόχρονα, το Μέσο θα πρέπει να μπορεί, όπου αρμόζει, να στηρίζει δράσεις σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Ένωσης σε τρίτες χώρες και σε σχέση με αυτές. Οι εν λόγω δράσεις θα πρέπει να υλοποιούνται σε πλήρη συνέργεια και συνέπεια με άλλες δράσεις εκτός της Ένωσης που υποστηρίζονται από τα μέσα εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης και να τις συμπληρώνουν. Συγκεκριμένα, οι εν λόγω δράσεις θα πρέπει να υλοποιούνται κατά τρόπο που εξασφαλίζει απόλυτη συνοχή με την εξωτερική πολιτική της Ένωσης, τηρεί την αρχή της συνοχής της αναπτυξιακής πολιτικής και συνάδει με τα έγγραφα στρατηγικού προγραμματισμού για την εκάστοτε χώρα ή περιφέρεια. Οι εν λόγω δράσεις θα πρέπει επίσης να επικεντρώνονται σε μέτρα που δεν είναι προσανατολισμένα στην ανάπτυξη, να εξυπηρετούν τα συμφέροντα της εσωτερικής πολιτικής της Ένωσης και να συνάδουν με τις δραστηριότητες που αναλαμβάνονται εντός της Ένωσης. Κατά την ενδιάμεση και την αναδρομική αξιολόγησή της, η Επιτροπή θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην υλοποίηση δράσεων σε τρίτες χώρες ή σε σχέση με αυτές.

(37)

Η χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της Ένωσης θα πρέπει να εστιάζεται σε δράσεις για τις οποίες η παρέμβαση της Ένωσης μπορεί να προσδώσει πρόσθετη αξία σε σύγκριση με δράσεις του κάθε κράτους μέλους χωριστά. Εφόσον η Ένωση βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από το κάθε κράτος μέλος χωριστά να παρέχει ένα πλαίσιο για την εκδήλωση της αλληλεγγύης της Ένωσης σε θέματα διαχείρισης των συνόρων και κοινής πολιτικής θεωρήσεων και να παρέχει μια πλατφόρμα για την ανάπτυξη των κοινών συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας που υποστηρίζουν τις πολιτικές αυτές, η χορηγούμενη βάσει του παρόντος κανονισμού χρηματοδοτική στήριξη θα πρέπει να συμβάλλει ιδίως στην ενίσχυση των εθνικών και ενωσιακών ικανοτήτων σε αυτούς τους τομείς.

(38)

Κατά την προώθηση δράσεων που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του Μέσου, οι αποδέκτες ενωσιακής χρηματοδότησης θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες στη γλώσσα ή στις γλώσσες του κοινού-στόχο. Προκειμένου να διασφαλίζεται η προβολή της ενωσιακής χρηματοδότησης, οι αποδέκτες της θα πρέπει να αναφέρονται στην προέλευσή της όταν ενημερώνουν σχετικά με τη δράση. Για τον εν λόγω σκοπό, οι αποδέκτες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κάθε υλικό επικοινωνίας που απευθύνεται στα μέσα ενημέρωσης και στο ευρύ κοινό εμφανίζει το έμβλημα της Ένωσης και αναφέρει ρητά τη χρηματοδοτική στήριξη της Ένωσης.

(39)

Η Επιτροπή θα πρέπει να δύναται να χρησιμοποιεί χρηματοδοτικούς πόρους στο πλαίσιο του Μέσου για να προωθήσει βέλτιστες πρακτικές και την ανταλλαγή πληροφοριών όσον αφορά την υλοποίηση του Μέσου.

(40)

Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει εγκαίρως πληροφορίες για τη στήριξη που παρέχεται από το θεματικό μέσο υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση και να επικαιροποιεί την εν λόγω πληροφόρηση όπου αρμόζει. Θα πρέπει να είναι δυνατή η ταξινόμηση των δεδομένων με βάση τον ειδικό στόχο, το ονοματεπώνυμο του δικαιούχου, το ποσό για το οποίο έχει αναληφθεί νομική δέσμευση και τη φύση και τον σκοπό του μέτρου.

(41)

Ένα κράτος μέλος μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν συμμορφώνεται με το σχετικό ενωσιακό κεκτημένο, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη χρήση της λειτουργικής ενίσχυσης στο πλαίσιο του Μέσου, εάν έχει παραβεί τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις Συνθήκες στους τομείς της διαχείρισης των συνόρων και της πολιτικής θεωρήσεων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις υποχρεώσεις σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα, εάν υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης ενωσιακών αξιών από το εν λόγω κράτος μέλος κατά την εφαρμογή του κεκτημένου στη διαχείριση των συνόρων και στην πολιτική θεωρήσεων ή εάν έχουν εντοπιστεί, σε έκθεση αξιολόγησης στο πλαίσιο του μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης του Σένγκεν που καθορίστηκε στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1053/2013, ελλείψεις στον σχετικό τομέα.

(42)

Το Μέσο θα πρέπει να διασφαλίζει ότι υφίσταται δίκαιη και διαφανής κατανομή των πόρων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό. Για τους σκοπούς της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις διαφάνειας, η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τα ετήσια και τα πολυετή προγράμματα εργασίας του θεματικού μέσου. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διασφαλίζει ότι, εντός έξι μηνών από την έγκριση του προγράμματός του, υπάρχει σε λειτουργία ιστότοπος στον οποίο διατίθενται πληροφορίες για το πρόγραμμά του, καλύπτοντας τους στόχους του προγράμματος, τις δραστηριότητές του, τις διαθέσιμες ευκαιρίες χρηματοδότησής του και τα επιτεύγματά του.

(43)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να καθορίζει τα αρχικά ποσά για τα προγράμματα των κρατών μελών που αποτελούνται από καθορισμένα ποσά όπως ορίζονται στο παράρτημα I και με ποσό που υπολογίζεται βάσει των κριτηρίων που καθορίζονται στο εν λόγω παράρτημα, και τα οποία αντικατοπτρίζουν το μήκος τμημάτων των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων και τα επίπεδα επίπτωσης σε αυτά, τον φόρτο εργασίας σε αερολιμένες και προξενεία και τον αριθμό των προξενείων. Εν όψει των ειδικών αναγκών των κρατών μελών στα οποία έχει υποβληθεί ο μεγαλύτερος αριθμός αιτήσεων ασύλου κατά κεφαλήν το 2018 και το 2019, ενδείκνυται να αυξηθούν τα καθορισμένα ποσά για την Κύπρο, τη Μάλτα και την Ελλάδα.

(44)

Τα αρχικά ποσά για τα προγράμματα των κρατών μελών θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για μακροπρόθεσμες επενδύσεις των κρατών μελών. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αλλαγές στην αρχική κατάσταση, όπως η πίεση στα εξωτερικά σύνορα και ο φόρτος εργασίας στα εξωτερικά σύνορα και σε προξενεία, θα πρέπει διατεθεί στα κράτη μέλη στα μέσα της προγραμματικής περιόδου ένα συμπληρωματικό ποσό που θα πρέπει να βασίζεται στα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με το παράρτημα I, λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο της εφαρμογής του προγράμματός τους.

(45)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει ενδιάμεση αξιολόγηση του παρόντος κανονισμού. Η εν λόγω ενδιάμεση αξιολόγηση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα και η ενωσιακή προστιθέμενη αξία του Μέσου και να υπάρξει διαφανής επίβλεψη του τρόπου εφαρμογής του Μέσου.

(46)

Δεδομένου ότι οι προκλήσεις στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και της πολιτικής θεωρήσεων εξελίσσονται συνεχώς, είναι αναγκαίο να προσαρμοστεί η κατανομή της χρηματοδότησης στις αλλαγές των προτεραιοτήτων της πολιτικής θεωρήσεων και της διαχείρισης των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών που απορρέουν από την αυξημένη πίεση στα σύνορα, καθώς και να προσανατολιστεί η χρηματοδότηση προς τις προτεραιότητες με την υψηλότερη ενωσιακή προστιθέμενη αξία. Για να αντιμετωπιστούν οι πιεστικές ανάγκες και οι αλλαγές στις πολιτικές και προτεραιότητες της Ένωσης και για να κατευθυνθεί η χρηματοδότηση σε δράσεις με υψηλή ενωσιακή προστιθέμενη αξία, μέρος της χρηματοδότησης θα πρέπει να διατίθεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μέσω ενός θεματικού μέσου, σε συγκεκριμένες δράσεις, σε δράσεις της Ένωσης και σε επείγουσα βοήθεια. Το θεματικό μέσο προσφέρει ευελιξία στη διαχείριση του Μέσου και θα μπορούσε επίσης να εφαρμοστεί μέσω των προγραμμάτων των κρατών μελών.

(47)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιήσουν μέρος των χορηγήσεων του προγράμματός τους για τη χρηματοδότηση των δράσεων που παρατίθενται στο παράρτημα IV με το να επωφελούνται από μεγαλύτερη συνεισφορά της Ένωσης.

(48)

Το Μέσο θα πρέπει να συμβάλει στη στήριξη του λειτουργικού κόστους που συνδέεται με τη διαχείριση των συνόρων, την κοινή πολιτική θεωρήσεων και τα συστήματα ΤΠ ευρείας κλίμακας, προκειμένου να επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρούν ικανότητες που έχουν καθοριστική σημασία για την Ένωση στο σύνολό της. Η στήριξη αυτή θα πρέπει να συνίσταται στην πλήρη επιστροφή ειδικών δαπανών που συνδέονται με τους στόχους του Μέσου και θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των προγραμμάτων των κρατών μελών.

(49)

Μέρος των πόρων που είναι διαθέσιμοι στο πλαίσιο του Μέσου θα μπορούσε να χορηγηθεί στα προγράμματα των κρατών μελών για την εφαρμογή ειδικών δράσεων επιπλέον της αρχικής κατανομής. Οι εν λόγω ειδικές δράσεις θα πρέπει να προσδιορίζονται σε επίπεδο Ένωσης και θα πρέπει να αφορούν δράσεις με ενωσιακή προστιθέμενη αξία οι οποίες απαιτούν συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών ή δράσεις που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση των εξελίξεων στην Ένωση που απαιτούν να διατεθεί πρόσθετη χρηματοδότηση σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, όπως η αγορά μέσω των προγραμμάτων των κρατών μελών τεχνικού εξοπλισμού που είναι απαραίτητος στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής για να εκτελεί τις επιχειρησιακές του δραστηριότητες, τον εκσυγχρονισμό της επεξεργασίας των αιτήσεων θεώρησης, την ανάπτυξη συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας και την καθιέρωση διαλειτουργικής σύνδεσης μεταξύ των εν λόγω συστημάτων. Η Επιτροπή θα πρέπει να καθορίσει τις εν λόγω ειδικές δράσεις στα προγράμματα εργασίας της.

(50)

Για να συμπληρωθεί η εφαρμογή των στόχων πολιτικής στο πλαίσιο του Μέσου σε εθνικό επίπεδο μέσω προγραμμάτων των κρατών μελών, το Μέσο θα πρέπει να παρέχει επίσης στήριξη για την ανάληψη δράσης σε ενωσιακό επίπεδο. Οι εν λόγω δράσεις θα πρέπει να εξυπηρετούν τους γενικούς στρατηγικούς σκοπούς εντός του πεδίου της παρέμβασης του Μέσου σχετικά με την πολιτική ανάλυση και καινοτομία, τη διακρατική αμοιβαία μάθηση και τις συνεργασίες και τη δοκιμή νέων πρωτοβουλιών και δράσεων σε όλη την Ένωση.

(51)

Για να ενισχυθεί η ικανότητα της Ένωσης να αντιμετωπίζει αμέσως επείγουσες και ειδικές ανάγκες σε περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης, όπως μια μεγάλη ή δυσανάλογη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών, ιδίως στα τμήματα των συνόρων τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως υψηλού ή κρίσιμου επιπέδου επίπτωσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1896, ή σε άλλες καταστάσεις για τις οποίες έχει δεόντως αιτιολογηθεί ότι απαιτείται άμεση δράση στα εξωτερικά σύνορα, θα πρέπει να είναι δυνατόν να παρέχεται βοήθεια έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με το πλαίσιο που ορίζεται στον παρόντα κανονισμό.

(52)

Ο παρών κανονισμός προβλέπει χρηματοδοτικό κονδύλιο για τη συνολική διάρκεια του Μέσου, το οποίο αποτελεί ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (29), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού. Το ποσό προνομιακής αναφοράς που διατίθεται στο Μέσο αυξάνεται κατά ένα επιπλέον ποσό ύψους 1 δισεκατομμυρίου EUR σε τιμές 2018 όπως προσδιορίζεται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (30).

(53)

Ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31) («δημοσιονομικός κανονισμός») εφαρμόζεται στο Μέσο. Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για τις επιχορηγήσεις, τα βραβεία, τις προμήθειες, την έμμεση διαχείριση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την αμοιβή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων.

(54)

Για τους σκοπούς της εφαρμογής των δράσεων με επιμερισμένη διαχείριση, το Μέσο θα πρέπει να αποτελεί τμήμα ενός συνεκτικού πλαισίου αποτελούμενου από τον παρόντα κανονισμό, τον δημοσιονομικό κανονισμό και τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060.

(55)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 θεσπίζει το πλαίσιο δράσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+, του Ταμείου Συνοχής, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και του Μέσου Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και την Πολιτική Θεωρήσεων, ως μέρους του Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων, και ορίζει, ιδίως, τους κανόνες σχετικά με τον προγραμματισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, τη διαχείριση και τον έλεγχο των ενωσιακών ταμείων που υλοποιούνται στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να διευκρινισθούν στον παρόντα κανονισμό οι στόχοι του Μέσου όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων και την πολιτική θεωρήσεων, καθώς και να θεσπιστούν ειδικές διατάξεις αναφορικά με τις δράσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Μέσου.

(56)

Στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 καθορίζεται σύστημα προχρηματοδότησης για το Μέσο, ενώ ειδικό ποσοστό προχρηματοδότησης καθορίζεται στον παρόντα κανονισμό. Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλίζεται η δυνατότητα ταχείας αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, είναι σκόπιμο να οριστεί ειδικό ποσοστό προχρηματοδότησης για τη βοήθεια έκτακτης ανάγκης. Το σύστημα προχρηματοδότησης θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν τα μέσα για να παρέχουν στήριξη στους δικαιούχους από την έναρξη της υλοποίησης των προγραμμάτων τους.

(57)

Τα είδη χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εκτέλεσης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να συμβάλλουν στην επίτευξη των ειδικών στόχων των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου και του κινδύνου μη συμμόρφωσης. Κατά την εν λόγω επιλογή, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης εφάπαξ ποσών, κατ’ αποκοπή συντελεστών και μοναδιαίων δαπανών, καθώς και χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με τις δαπάνες κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 125 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(58)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού, η επιχορήγηση ενεργειών που έχουν ήδη αρχίσει χορηγείται μόνο στις περιπτώσεις που ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της ενέργειας πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιδότησης. Ωστόσο, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης επιδότησης δεν είναι επιλέξιμες για ενωσιακή χρηματοδότηση, με εξαίρεση δεόντως αιτιολογημένες εξαιρετικές περιπτώσεις. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή της στήριξης της Ένωσης που θα μπορούσε να είναι επιζήμια για τα συμφέροντα της Ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν, για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για δράσεις που χρηματοδοτούνται βάσει του παρόντος κανονισμού υπό άμεση διαχείριση και που έχουν ήδη ξεκινήσει να θεωρούνται επιλέξιμες για ενωσιακή χρηματοδότηση από την 1η Ιανουαρίου 2021, ακόμη και αν οι εν λόγω δαπάνες πραγματοποιήθηκαν πριν από την υποβολή της αίτησης επιδότησης ή της αίτησης βοήθειας.

(59)

Προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο η αρχή του ενιαίου λογιστικού ελέγχου, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες για τον έλεγχο και τον λογιστικό έλεγχο έργων στα οποία δικαιούχοι είναι διεθνείς οργανισμοί των οποίων τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου έχουν αξιολογηθεί θετικά από την Επιτροπή. Για τα εν λόγω έργα, οι διαχειριστικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν τις επαληθεύσεις διαχείρισής τους, υπό την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος καταθέτει εγκαίρως κάθε απαραίτητο δεδομένο και πληροφορία αναφορικά με την πρόοδο του έργου και την επιλεξιμότητα των υποκείμενων δαπανών. Επιπροσθέτως, όταν ένα έργο που υλοποιείται από έναν τέτοιον διεθνή οργανισμό εντάσσεται σε ένα δείγμα ελέγχου, θα πρέπει να είναι δυνατόν για την αρχή ελέγχου να επιτελεί το έργο της σύμφωνα με τις αρχές του Διεθνούς Προτύπου Συναφών Υπηρεσιών (ISRS) 4400 «Αναθέσεις εκτέλεσης προσυμφωνημένων διαδικασιών συναφών με χρηματοοικονομική πληροφόρηση».

(60)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (32) και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (33), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (34) και (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου (35), τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης οφείλεται να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, περιλαμβανομένων μέτρων σχετικών με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων απάτης, με την ανάκτηση απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, με την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και επαληθεύσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία να διερευνά και να διώκει ποινικά αδικήματα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (36). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και να μεριμνά ώστε τυχόν τρίτος που συμμετέχει στην αξιοποίηση της ενωσιακής χρηματοδότησης να εκχωρεί ισοδύναμα δικαιώματα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργάζονται πλήρως και να παρέχουν κάθε αναγκαία συνδρομή στα θεσμικά και λοιπά όργανα, οργανισμούς και υπηρεσίες της Ένωσης σε σχέση με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

(61)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, προμηθειών, βραβείων και έμμεσης εκτέλεσης, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(62)

Δυνάμει της απόφασης 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (37), τα πρόσωπα και οι οντότητες που είναι εγκατεστημένα στις υπερπόντιες χώρες ή εδάφη είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση σύμφωνα με τους κανόνες και τους στόχους του Μέσου και τις πιθανές ρυθμίσεις που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο είναι συνδεδεμένη η σχετική υπερπόντια χώρα ή το έδαφος.

(63)

Δυνάμει του άρθρου 349 ΣΛΕΕ και σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 24ης Οκτωβρίου 2017, με τίτλο «Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης», που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του της 12ης Απριλίου 2018, τα σχετικά κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα προγράμματά τους αντιμετωπίζουν τις αναδυόμενες απειλές με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι εξόχως απόκεντρες περιοχές. Το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει τα εν λόγω κράτη μέλη με επαρκείς πόρους προκειμένου να βοηθήσει τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, κατά περίπτωση.

(64)

Δυνάμει των σημείων 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας, της 13ης Απριλίου 2016, για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (38), το Μέσο θα πρέπει να αξιολογείται με βάση πληροφορίες που θα συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ παράλληλα θα αποφεύγεται ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση. Οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει, αν χρειάζεται, να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων που θα έχει το Μέσο στην πράξη. Για την αποτίμηση των αποτελεσμάτων του Μέσου, θα πρέπει να καθοριστούν κοινοί δείκτες και σχετικοί στόχοι σε σχέση με κάθε ειδικό στόχο του Μέσου. Οι εν λόγω δείκτες θα πρέπει να περιλαμβάνουν ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες.

(65)

Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε βάσει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (39) και την προσήλωση στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη του συνολικού στόχου της διάθεσης του 30 % των δαπανών του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την ενσωμάτωση των κλιματικών στόχων και της φιλοδοξίας η οποία συνίσταται στη διάθεση του 7,5 % του προϋπολογισμού σε δαπάνες για τη βιοποικιλότητα το 2024 και του 10 % το 2026 και το 2027, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις υφιστάμενες αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των στόχων για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει δραστηριότητες που τηρούν τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προτεραιότητες της Ένωσης και δεν βλάπτουν σημαντικά τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (40).

(66)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 514/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (41) και κάθε πράξη που ισχύει για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει για τα προγράμματα και τα έργα που στηρίζονται στο πλαίσιο του Μέσου κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Δεδομένου ότι η περίοδος εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 514/2014 και η προγραμματική περίοδος που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό αλληλεπικαλύπτονται και προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέχεια στην υλοποίηση ορισμένων έργων που έχουν εγκριθεί από τον εν λόγω κανονισμό, θα πρέπει να προβλεφθούν διατάξεις σταδιακής υλοποίησης των έργων. Κάθε επιμέρους φάση του έργου θα πρέπει να υλοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες της προγραμματικής περιόδου στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνει χρηματοδότηση.

(67)

Μέσω δεικτών και χρηματοοικονομικών εκθέσεων, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν την υλοποίηση του Μέσου σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 και του παρόντος κανονισμού. Ξεκινώντας από το 2023, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν στην Επιτροπή ετήσιες εκθέσεις επιδόσεων που να καλύπτουν την τελευταία λογιστική χρήση. Οι εν λόγω εκθέσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες για την πρόοδο που έχει επιτελεστεί κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να υποβάλλουν περιλήψεις των εν λόγω εκθέσεων στην Επιτροπή. Η Επιτροπή θα πρέπει να μεταφράζει τις εν λόγω περιλήψεις σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης και να τις δημοσιοποιεί στον ιστότοπό της, μαζί με συνδέσμους προς τους ιστοτόπους των κρατών μελών που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060.

(68)

Για να συμπληρωθούν και να τροποποιηθούν ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων, σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, όσον αφορά τον κατάλογο των δράσεων του παραρτήματος III, τον κατάλογο των δράσεων που είναι επιλέξιμες για υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης στο παράρτημα IV, τη λειτουργική ενίσχυση δυνάμει του παραρτήματος VII και την περαιτέρω ανάπτυξη του πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να πραγματοποιεί τις κατάλληλες διαβουλεύσεις κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, και οι διαβουλεύσεις αυτές να διεξάγονται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία, της 13ης Απριλίου 2016, για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(69)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίοι όροι εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (42). Η διαδικασία εξέτασης θα πρέπει να ακολουθείται για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων που ορίζουν τις κοινές υποχρεώσεις των κρατών μελών, ιδίως τις υποχρεώσεις που αφορούν την παροχή πληροφοριών στην Επιτροπή, ενώ η συμβουλευτική διαδικασία θα πρέπει να ακολουθείται για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων σε σχέση με τις λεπτομερείς διευθετήσεις παροχής πληροφοριών στην Επιτροπή στο πλαίσιο του προγραμματισμού και της υποβολής εκθέσεων, λόγω του καθαρά τεχνικού χαρακτήρα τους. Η Επιτροπή θα πρέπει να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις που έχουν άμεση εφαρμογή σχετικά με την έκδοση αποφάσεων για την παροχή βοήθειας έκτακτης ανάγκης όπως προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό, εφόσον τούτο επιβάλλεται, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις που σχετίζονται με τη φύση και τον σκοπό την εν λόγω βοήθειας, από επιτακτικούς λόγους επείγουσας ανάγκης.

(70)

Η συμμετοχή ενός κράτους μέλους στο Μέσο δεν θα πρέπει να συμπίπτει με τη συμμετοχή του σε προσωρινό χρηματοδοτικό μηχανισμό της Ένωσης που στηρίζει τα δικαιούχα κράτη μέλη όσον αφορά τη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων, δράσεων στα νέα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης για την εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στα σύνορα και στις θεωρήσεις και για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων.

(71)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, η οποία διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(72)

Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν κατά την έννοια της συμφωνίας της συναφθείσας από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας σχετικά με τη σύνδεση των εν λόγω χωρών με τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (43), οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στους τομείς στους οποίους αναφέρεται το άρθρο 1 στοιχεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου (44).

(73)

Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (45), οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 στοιχεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου (46).

(74)

Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια του Πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (47), οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 στοιχεία Α και Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/ΕΕ του Συμβουλίου (48).

(75)

Προκειμένου να προσδιοριστούν η φύση και οι τρόποι συμμετοχής στο Μέσο χωρών που συνδέονται με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, θα πρέπει να συναφθούν περαιτέρω ρυθμίσεις μεταξύ της Ένωσης και των εν λόγω χωρών στο πλαίσιο των οικείων διατάξεων των αντίστοιχων συμφωνιών σύνδεσής τους. Οι ρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να αποτελούν διεθνείς συμφωνίες κατά την έννοια του άρθρου 218 ΣΛΕΕ. Με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί κάθε πιθανό κενό μεταξύ της στιγμής κατά την οποία το Μέσο θα καταστεί δεσμευτικό για την ενδιαφερόμενη χώρα και της έναρξης ισχύος των ρυθμίσεων, είναι σκόπιμο να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για τις ρυθμίσεις αυτές το συντομότερο δυνατό μετά την κοινοποίηση στο Συμβούλιο και την Επιτροπή από την αντίστοιχη χώρα της απόφασής της να δεχθεί το περιεχόμενο του Μέσου και να το εφαρμόσει στην εσωτερική έννομη τάξη της. Η σύναψη των εν λόγω ρυθμίσεων θα πρέπει να πραγματοποιείται αφότου η ενδιαφερόμενη χώρα ενημερώσει εγγράφως για την εκπλήρωση όλων των εσωτερικών της απαιτήσεων.

(76)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και, συνεπώς, δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στη εφαρμογή του. Δεδομένου ότι ο παρών κανονισμός αναπτύσσει περαιτέρω το κεκτημένο του Σένγκεν, η Δανία, σύμφωνα με το άρθρο 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, θα πρέπει να αποφασίσει εντός έξι μηνών αφότου το Συμβούλιο λάβει θέση για τον παρόντα κανονισμό, αν θα τον ενσωματώσει στο εθνικό της δίκαιο.

(77)

Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει η Ιρλανδία, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου (49). Ως εκ τούτου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(78)

Είναι σκόπιμο να ευθυγραμμιστεί η περίοδος εφαρμογής του παρόντος κανονισμού με εκείνη του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093.

(79)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην παροχή στήριξης στον σχετικό τομέα πολιτικής και να καταστεί δυνατό να ξεκινήσει η υλοποίηση από την αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως και να εφαρμοστεί αναδρομικά από 1ης Ιανουαρίου 2021,