(1)

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, της 10ης Δεκεμβρίου 1982, για το δίκαιο της θάλασσας, στην οποία η Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος, προβλέπει υποχρεώσεις διατήρησης, συμπεριλαμβανομένων της διατήρησης ή της αποκατάστασης των πληθυσμών των αλιευόμενων ειδών σε επίπεδα τα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν τη μέγιστη βιώσιμη απόδοση (ΜΒΑ).

(2)

Στην παγκόσμια σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για την αειφόρο ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη το 2015, η Ένωση και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν για την αποτελεσματική ρύθμιση της αλίευσης, για το τέλος της υπεραλίευσης, της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας και των καταστροφικών αλιευτικών πρακτικών και για την εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων σχεδίων διαχείρισης, έως το 2020, προκειμένου να αποκατασταθούν τα αποθέματα ιχθύων το συντομότερο δυνατόν, τουλάχιστον σε επίπεδα που να μπορούν να παράγουν ΜΒΑ, όπως καθορίζεται από τα βιολογικά τους χαρακτηριστικά.

(3)

Η υπουργική διακήρυξη της Μάλτας «Medfish4Ever», της 30ής Μαρτίου 2017 (3), ορίζει νέο πλαίσιο για τη διακυβέρνηση της αλιείας στη Μεσόγειο Θάλασσα και προβλέπει πρόγραμμα εργασίας με πέντε συγκεκριμένες δράσεις για τα επόμενα 10 έτη. Μια από τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν είναι η θέσπιση πολυετών σχεδίων.

(4)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1380/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) θεσπίζει τους κανόνες της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ) σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης. Η ΚΑΠ θα πρέπει να συμβάλλει στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, στη βιώσιμη διαχείριση όλων των ειδών που τυγχάνουν εμπορικής εκμετάλλευσης, και ιδιαίτερα στην επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης έως το 2020.

(5)

Στους στόχους της ΚΑΠ περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η μακροπρόθεσμη διασφάλιση περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, η εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης στη διαχείριση της αλιείας και η υλοποίηση οικοσυστημικής προσέγγισης στη διαχείριση της αλιείας. Η ΚΑΠ συμβάλλει, επίσης, στην εξασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης για τον αλιευτικό κλάδο, συμπεριλαμβανομένων της αλιείας μικρής κλίμακας, της παραδοσιακής ή της παράκτιας αλιείας. Η επίτευξη των στόχων αυτών συμβάλλει, επιπλέον, στη διαθεσιμότητα του επισιτιστικού εφοδιασμού και παρέχει οφέλη για την απασχόληση.

(6)

Για την επίτευξη των στόχων της ΚΑΠ, θα πρέπει να θεσπιστούν ορισμένα μέτρα διατήρησης, όπως πολυετή σχέδια, τεχνικά μέτρα και ο καθορισμός και η κατανομή μέγιστης επιτρεπόμενης αλιευτικής προσπάθειας.

(7)

Βάσει των άρθρων 9 και 10 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, τα πολυετή σχέδια πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικές, τεχνικές και οικονομικές γνωμοδοτήσεις. Σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις, το πολυετές σχέδιο που θεσπίζεται με τον παρόντα κανονισμό («σχέδιο») θα πρέπει να περιλαμβάνει σκοπούς, ποσοτικοποιημένους στόχους με σαφή χρονοδιαγράμματα, σημεία αναφοράς διατήρησης, μέτρα διασφάλισης και τεχνικά μέτρα σχεδιασμένα για την αποτροπή και τη μείωση των ανεπιθύμητων αλιευμάτων.

(8)

Οι «βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις» θα πρέπει να θεωρείται ότι αναφέρονται σε δημοσιοποιημένες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις που βασίζονται στα πιο σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα και μεθόδους και είτε έχουν εκδοθεί ή έχουν επανεξεταστεί από ανεξάρτητο επιστημονικό φορέα, αναγνωρισμένο στην Ένωση ή σε διεθνές επίπεδο.

(9)

Η Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίζει τις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις για τα αποθέματα που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του σχεδίου. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να συμβουλεύεται ιδίως την Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας («ΕΤΟΕΑ»). Η Επιτροπή θα πρέπει ιδίως να εξασφαλίζει τις δημοσιοποιημένες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τη μεικτή αλιεία, που λαμβάνουν υπόψη το σχέδιο και υποδεικνύουν εύρος FMSY και σημεία αναφοράς διατήρησης (BPA και BLIM).

(10)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1967/2006 (5) θεσπίζει πλαίσιο διαχείρισης για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα και απαιτεί την υιοθέτηση σχεδίων διαχείρισης της αλιείας με χρήση διχτυών τράτας, γρίπων συρόμενων από σκάφος, πεζότρατων, κυκλωτικών διχτύων και δραγών στα χωρικά ύδατα των κρατών μελών.

(11)

Η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία έχουν θεσπίσει σχέδια διαχείρισης βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1967/2006. Εντούτοις, υπάρχει έλλειψη συνέπειας μεταξύ των εν λόγω σχεδίων και δεν λαμβάνονται υπόψη όλα τα εργαλεία για την εκμετάλλευση βενθοπελαγικών αποθεμάτων και οι αλληλοεπικαλύψεις στην κατανομή ορισμένων αποθεμάτων και αλιευτικών στόλων. Πέραν αυτού, τα εν λόγω σχέδια αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά για την επίτευξη των στόχων της ΚΑΠ. Τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν τη στήριξή τους στην ανάπτυξη και εφαρμογή πολυετούς σχεδίου για τα σχετικά αποθέματα σε επίπεδο Ένωσης.

(12)

Σύμφωνα με την ΕΤΟΕΑ, η εκμετάλλευση αρκετών βενθοπελαγικών αποθεμάτων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα υπερβαίνει μακράν τα απαιτούμενα επίπεδα για την επίτευξη ΜΒΑ.

(13)

Συνεπώς, είναι σκόπιμο να θεσπιστεί πολυετές σχέδιο για τη διατήρηση και τη βιώσιμη εκμετάλλευση των βενθοπελαγικών αποθεμάτων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα.

(14)

Το σχέδιο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον μεικτό χαρακτήρα της αλιείας και τη δυναμική μεταξύ των αποθεμάτων που κατέχουν κυρίαρχη θέση σε αυτή, δηλαδή μπακαλιάρος μερλούκιος (Merluccius merluccius), κουτσομούρα (Mullus barbatus), κόκκινη γαρίδα βαθέων υδάτων (Parapenaeus longirostris), καραβίδα (Nephrops norvegicus), κόκκινη γαρίδα (Aristeus antennatus) και κόκκινη γιγαντογαρίδα (Aristaeomorpha foliacea). Θα πρέπει, επίσης, να λαμβάνει υπόψη τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα που αλιεύονται στο πλαίσιο της βενθοπελαγικής αλιείας, και τα βενθοπελαγικά αποθέματα για τα οποία τα διαθέσιμα δεδομένα είναι ανεπαρκή. Θα πρέπει να εφαρμόζεται στην αλιεία βενθοπελαγικών ειδών (ιδίως με δίχτυα τράτας, δίχτυα βυθού, παγίδες και παραγάδια) που διενεργείται στα ύδατα της Ένωσης ή από αλιευτικά σκάφη της Ένωσης εκτός των υδάτων της Ένωσης της δυτικής Μεσογείου Θάλασσας.

(15)

Όταν η θνησιμότητα λόγω ερασιτεχνικής αλιείας έχει σημαντικό αντίκτυπο στα οικεία αποθέματα, το Συμβούλιο θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να θέτει χωρίς διακρίσεις όρια στους ερασιτέχνες αλιείς. Κατά τον καθορισμό των ορίων αυτών από το Συμβούλιο, θα πρέπει να γίνεται αναφορά σε διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια. Όπου κρίνεται σκόπιμο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα και αναλογικά μέτρα για τον έλεγχο και τη συλλογή δεδομένων για την αξιόπιστη εκτίμηση των πραγματικών επιπέδων αλιευμάτων ερασιτεχνικής αλιείας. Επιπλέον, θα πρέπει να είναι δυνατή η θέσπιση τεχνικών μέτρων διατήρησης όσον αφορά την ερασιτεχνική αλιεία.

(16)

Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του σχεδίου θα πρέπει να βασίζεται στη γεωγραφική κατανομή των αποθεμάτων, όπως αυτή περιγράφεται στις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. Λόγω βελτίωσης των επιστημονικών πληροφοριών, ενδεχομένως να απαιτηθούν μελλοντικές μεταβολές στη γεωγραφική κατανομή των αποθεμάτων που ορίζεται στο σχέδιο. Συνεπώς, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις για την προσαρμογή της γεωγραφικής κατανομής των αποθεμάτων που ορίζεται στο σχέδιο, εφόσον επιστημονικές γνωμοδοτήσεις υποδεικνύουν μεταβολή στη γεωγραφική κατανομή των σχετικών αποθεμάτων.

(17)

Στόχος του σχεδίου θα πρέπει να είναι η συμβολή στην επίτευξη των στόχων της ΚΑΠ και, ιδίως, στην επίτευξη και διατήρηση της μέγιστης βιώσιμης απόδοσης των αποθεμάτων-στόχων, στην εφαρμογή της υποχρέωσης εκφόρτωσης για τα βενθοπελαγικά αποθέματα και τα πελαγικά παρεμπίπτοντα αλιεύματα που αλιεύονται στο πλαίσιο της βενθοπελαγικής αλιείας, που υπόκεινται σε ελάχιστα μεγέθη αναφοράς διατήρησης, και στην προώθηση επαρκούς επιπέδου διαβίωσης για όσους εξαρτώνται από τις αλιευτικές δραστηριότητες, λαμβανομένων υπόψη της παράκτιας αλιείας και των κοινωνικοοικονομικών πτυχών. Το σχέδιο θα πρέπει επίσης να εφαρμόζει την οικοσυστημική προσέγγιση ως προς τη διαχείριση της αλιείας για να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις των αλιευτικών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Θα πρέπει να είναι σύμφωνο με την περιβαλλοντική νομοθεσία της Ένωσης, και ειδικότερα με τον στόχο επίτευξης καλής περιβαλλοντικής κατάστασης έως το 2020, σύμφωνα με την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), και τους στόχους της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) και της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (8).

(18)

Ενδείκνυται να προσδιοριστεί ο στόχος θνησιμότητας λόγω αλιείας (F) που αντιστοιχεί στον στόχο επίτευξης και διατήρησης της μέγιστης βιώσιμης απόδοσης (MSY) ως εύρος τιμών συμβατών προς την επίτευξη μέγιστης βιώσιμης απόδοσης (FMSY). Το εν λόγω εύρος τιμών, το οποίο βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, είναι απαραίτητο προκειμένου να παρέχεται ευελιξία ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις στις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, να συμβάλλει στην υλοποίηση της υποχρέωσης εκφόρτωσης και να λαμβάνει υπόψη τη μεικτή αλιεία. Βάσει του σχεδίου, προκύπτει ότι το εν λόγω εύρος τιμών θα επιφέρει μείωση στη μακροπρόθεσμη απόδοση που δεν θα υπερβαίνει το 5 % σε σύγκριση με τη ΜΒΑ. Επιπλέον, το ανώτατο όριο του εύρους FMSY είναι απαραβίαστο, ούτως ώστε η πιθανότητα μείωσης των αποθεμάτων υπό το οριακό σημείο αναφοράς για τη βιομάζα αποθέματος αναπαραγωγής (BLIM) να μην υπερβαίνει το 5 %.

(19)

Για τον καθορισμό της μέγιστης επιτρεπόμενης αλιευτικής προσπάθειας, θα πρέπει να υφίσταται εύρος FMSY υπό «κανονικές συνθήκες» και, εφόσον τα σχετικά αποθέματα βρίσκονται σε καλή κατάσταση, η δυνατότητα να καθορίζεται η μέγιστη επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια πέραν του εν λόγω εύρους FMSY για το πιο ευάλωτο απόθεμα εάν, βάσει επιστημονικών γνωμοδοτήσεων, είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού όσον αφορά τη μεικτή αλιεία, προκειμένου να αποφευχθεί η πρόκληση ζημίας σε απόθεμα εξαιτίας της δυναμικής των αποθεμάτων εντός ενός συγκεκριμένου είδους ή μεταξύ ειδών, ή για να περιοριστούν οι ετήσιες μεταβολές της μέγιστης επιτρεπόμενης αλιευτικής προσπάθειας. Ο στόχος θνησιμότητας λόγω αλιείας σύμφωνα με το εν λόγω εύρος FMSY θα πρέπει να επιτευχθεί σε προοδευτική, αυξητική, βάση έως το 2020, όπου είναι δυνατό, και το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2025.

(20)

Για τα αποθέματα για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμοι στόχοι σχετικά με τη μέγιστη βιώσιμη απόδοση, και ενόψει της εφαρμογής διασφαλίσεων, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν σημεία αναφοράς διατήρησης εκφρασμένα σε προληπτικά σημεία αναφοράς (BPA) και οριακά σημεία αναφοράς (BLIM).

(21)

Θα πρέπει να προβλεφθούν κατάλληλες διασφαλίσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι επιτυγχάνονται οι στόχοι και να ενεργοποιηθούν, όπου απαιτείται, διορθωτικά μέτρα, μεταξύ άλλων σε περιπτώσεις που τα αποθέματα υπολείπονται των σημείων αναφοράς διατήρησης. Τα διορθωτικά μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με τα άρθρα 12 και 13 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, μέγιστη επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια και άλλα ειδικά μέτρα διατήρησης.

(22)

Προκειμένου να διασφαλιστεί διαφανής πρόσβαση στην αλιεία και επίτευξη των ποσοστών-στόχων θνησιμότητας λόγω αλιείας, θα πρέπει να θεσπιστεί καθεστώς αλιευτικής προσπάθειας σε επίπεδο Ένωσης για τις τράτες, οι οποίες αποτελούν το κύριο εργαλείο εκμετάλλευσης βενθοπελαγικών αποθεμάτων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα. Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να καθοριστούν ομάδες αλιευτικής προσπάθειας, προκειμένου το Συμβούλιο να ορίσει τη μέγιστη επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια, εκφρασμένη σε αριθμό ημερών σε ετήσια βάση. Εφόσον είναι απαραίτητο, στο καθεστώς αλιευτικής προσπάθειας θα πρέπει να ενσωματωθούν και άλλα αλιευτικά εργαλεία.

(23)

Δεδομένης της ανησυχητικής κατάστασης αρκετών βενθοπελαγικών αποθεμάτων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα και προκειμένου να μειωθούν τα υφιστάμενα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας λόγω αλιείας, το καθεστώς αλιευτικής προσπάθειας θα πρέπει να συνεπάγεται σημαντική μείωση της αλιευτικής προσπάθειας κατά τα πρώτα πέντε έτη της εφαρμογής του σχεδίου.

(24)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν ειδικά μέτρα, ούτως ώστε να διασφαλίσουν ότι το καθεστώς αλιευτικής προσπάθειας είναι αποτελεσματικό και πρακτικό, μέσω μιας μεθόδου κατανομής των ποσοστώσεων αλιευτικής προσπάθειας σύμφωνα με το άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, της δημιουργίας καταλόγου σκαφών, της έκδοσης αλιευτικών αδειών και της καταγραφής και διαβίβασης των σχετικών δεδομένων για την αλιευτική προσπάθεια.

(25)

Προκειμένου να συμβάλουν στην αποτελεσματική επίτευξη των στόχων του σχεδίου, και σύμφωνα με τις αρχές τις χρηστής διακυβέρνησης που προβλέπεται στο άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προωθούν συστήματα συμμετοχικής διαχείρισης σε τοπικό επίπεδο.

(26)

Για την προστασία των περιοχών ωοτοκίας και των ευαίσθητων ενδιαιτημάτων και τη διασφάλιση της αλιείας μικρής κλίμακας, η παράκτια ζώνη θα πρέπει κατά κανόνα να προορίζεται για πιο επιλεκτικούς τύπους αλιείας. Συνεπώς, το σχέδιο θα πρέπει να θεσπίσει απαγόρευση δραστηριοποίησης των τρατών εντός έξι ναυτικών μιλίων από την ακτή, εκτός από τις περιοχές που είναι βαθύτερες από την ισοβαθή των 100 μέτρων για τρεις μήνες ετησίως. Θα πρέπει να είναι δυνατή η θέσπιση και άλλων απαγορευμένων περιοχών, εάν με τον τρόπο αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί μείωση τουλάχιστον 20 % των αλιευμάτων νεαρών μπακαλιάρων.

(27)

Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα διατήρησης όσον αφορά τα βενθοπελαγικά αποθέματα. Ειδικότερα, με βάση τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν πρόσθετες απαγορεύσεις σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις αναπαραγωγικών ατόμων, ούτως ώστε να προστατευθεί το ενήλικο στάδιο ζωής του μπακαλιάρου μερλούκιου που πλήττεται σοβαρά.

(28)

Θα πρέπει να εφαρμοστεί η προληπτική προσέγγιση στα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και στα βενθοπελαγικά αποθέματα για τα οποία δεν υφίστανται επαρκή δεδομένα. Θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικά μέτρα διατήρησης σύμφωνα με το άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, εάν οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις καταδεικνύουν την ανάγκη λήψης διορθωτικών μέτρων.

(29)

Το σχέδιο θα πρέπει να προβλέπει τη θέσπιση πρόσθετων μέτρων διατήρησης με τη μορφή κατ' εξουσιοδότηση πράξεων. Κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του σχεδίου, ιδίως όσον αφορά τη διατήρηση των βενθοπελαγικών αποθεμάτων και τη βελτίωση της επιλεκτικότητας.

(30)

Για τη συμμόρφωση προς την υποχρέωση εκφόρτωσης που θεσπίζεται στο άρθρο 15 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, το σχέδιο θα πρέπει να προβλέπει τον περαιτέρω καθορισμό πρόσθετων μέτρων διαχείρισης σύμφωνα με το άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013.

(31)

Προκειμένου το σχέδιο να προσαρμοστεί έγκαιρα στην τεχνική και επιστημονική πρόοδο, θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή να εκδώσει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτως ώστε να συμπληρωθεί ο παρών κανονισμός με διορθωτικά και τεχνικά μέτρα διατήρησης, να εφαρμοστεί η υποχρέωση εκφόρτωσης και να τροποποιηθούν ορισμένα στοιχεία του σχεδίου. Έχει ιδιαίτερη σημασία η Επιτροπή να διεξαγάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες θα πρέπει να διεξαχθούν σύμφωνα με τις αρχές που ορίζει η διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (9). Πιο συγκεκριμένα, για την εξασφάλιση ίσης συμμετοχής στην εκπόνηση των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την εκπόνηση των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων.

(32)

Θα πρέπει να οριστεί η προθεσμία για την υποβολή κοινών συστάσεων από τα κράτη μέλη με άμεσο διαχειριστικό συμφέρον, όπως απαιτείται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1380/2013.

(33)

Για να είναι δυνατή η αξιολόγηση της προόδου σε σχέση με τη ΜΒΑ, το σχέδιο θα πρέπει να επιτρέπει την τακτική επιστημονική παρακολούθηση των σχετικών αποθεμάτων και, εάν είναι δυνατόν, των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων.

(34)

Σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί σε περιοδική βάση την καταλληλότητα και την αποτελεσματικότητα του παρόντος κανονισμού. Η εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει να βασίζεται στην περιοδική αξιολόγηση του σχεδίου, βάσει των επιστημονικών γνωμοδοτήσεων από την ΕΤΟΕΑ, έως τις 17 Ιουλίου 2024 και κάθε τρία έτη στη συνέχεια. Το εν λόγω χρονικό διάστημα θα επιτρέπει την πλήρη εφαρμογή της υποχρέωσης εκφόρτωσης και την έγκριση και την εφαρμογή περιφερειοποιημένων μέτρων, τα οποία θα έχουν επίδραση στα αποθέματα και τον τύπο αλιείας.

(35)

Προκειμένου να παρέχεται ασφάλεια δικαίου, κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι τα μέτρα προσωρινής παύσης που έχουν θεσπιστεί προς επίτευξη των στόχων του σχεδίου μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμα για στήριξη δυνάμει των διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 508/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10).

(36)

Προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της αλιευτικής ικανότητας του στόλου και της διαθέσιμης μέγιστης επιτρεπόμενης αλιευτικής προσπάθειας, θα πρέπει να είναι δυνατή η παροχή στήριξης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας για τη μόνιμη παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων στα ασύμμετρα τμήματα του στόλου που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 508/2014 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(37)

Πριν από την κατάρτιση του σχεδίου, εκτιμήθηκε δεόντως ο ενδεχόμενος οικονομικός και κοινωνικός του αντίκτυπος σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1380/2013.

(38)

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μέγιστη επιτρεπόμενη αλιευτική προσπάθεια καθορίζεται για κάθε ημερολογιακό έτος, οι διατάξεις σχετικά με το καθεστώς αλιευτικής προσπάθειας θα πρέπει να εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου 2020. Λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα, οι διατάξεις σχετικά με το εύρος FMSY και σχετικά με τις διασφαλίσεις για τα αποθέματα κάτω από το BPA θα πρέπει να εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου 2025,

(1)

Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι να συμβάλει στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να άρει εμπόδια στην άσκηση θεμελιωδών ελευθεριών, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και η ελευθερία εγκατάστασης, τα οποία απορρέουν από διαφορές μεταξύ των εθνικών δικαίων και διαδικασιών για την προληπτική αναδιάρθρωση, την αφερεγγυότητα, την απαλλαγή από τα χρέη και την ανικανότητα ή την έκπτωση. Χωρίς να θίγει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των εργαζομένων, η παρούσα οδηγία επιδιώκει να άρει τα εν λόγω εμπόδια διασφαλίζοντας ότι οι βιώσιμες επιχειρήσεις και οι επιχειρηματίες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες θα έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικά εθνικά πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης τα οποία θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους· ότι οι έντιμοι αφερέγγυοι ή υπερχρεωμένοι επιχειρηματίες θα μπορούν να απαλλάσσονται πλήρως από τα χρέη τους μετά από εύλογο διάστημα που θα τους προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία· και ότι θα βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από το χρέος, ιδίως περιορίζοντας τη διάρκειά τους.

(2)

Η αναδιάρθρωση θα πρέπει να παρέχει στους οφειλέτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες τη δυνατότητα να συνεχίσουν πλήρως ή εν μέρει τη λειτουργία τους, μέσω τροποποίησης της σύνθεσης, των όρων ή της δομής των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού τους ή της κεφαλαιακής διάρθρωσής τους, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης περιουσιακών στοιχείων ή τμημάτων της επιχείρησης ή, εφόσον αυτό προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, πωλώντας την ίδια την επιχείρηση συνολικώς, καθώς και μέσω επιχειρησιακών αλλαγών. Αν δεν προβλέπεται ρητώς κάτι άλλο από το εθνικό δίκαιο, οι επιχειρησιακές αλλαγές, όπως η καταγγελία ή η τροποποίηση συμβάσεων ή η πώληση ή άλλη διάθεση περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις γενικές απαιτήσεις που προβλέπονται για τέτοια μέτρα στο εθνικό δίκαιο και ιδίως στο αστικό και το εργατικο δικαιο. Κάθε κεφαλαιοποίηση χρέους θα πρέπει επίσης να πληροί τις εγγυήσεις της εθνικής νομοθεσίας. Τα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης θα πρέπει πρωτίστως να παρέχουν στους οφειλέτες τη δυνατότητα αποτελεσματικής αναδιάρθρωσης σε πρώιμο στάδιο, αποφεύγοντας την αφερεγγυότητα και περιορίζοντας την άνευ λόγου εκκαθάριση βιώσιμων επιχειρήσεων. Τα εν λόγω πλαίσια θα πρέπει να αποτρέπουν τις απώλειες θέσεων εργασίας, γνώσεων και δεξιοτήτων και να μεγιστοποιούν τη συνολική αξία υπέρ των πιστωτών σε σύγκριση με εκείνη που θα περιείρχετο σε αυτούς σε περίπτωση εκκαθάρισης των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας ή σε περίπτωση της επόμενης καλύτερης εναλλακτικής δυνατότητας, ελλείψει σχεδίου, για τους ιδιοκτήτες και για την οικονομία στο σύνολό της.

(3)

Επιπλέον, τα προληπτικά πλαίσια αναδιάρθρωσης θα πρέπει να αποτρέπουν τη συσσώρευση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το πλαίσιο αποτελεσματικής προληπτικής αναδιάρθρωσης θα εξασφαλίζει την ανάληψη δράσης προτού οι εταιρείες περιέλθουν σε κατάσταση υπερημερίας ως προς την εξυπηρέτηση των δανείων τους· μειώνοντας τον κίνδυνο να καταστούν τα δάνεια μη εξυπηρετούμενα κατά τις περιόδους καθοδικής φάσης του οικονομικού κύκλου, με αποτέλεσμα την άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Θα μπορεί να διασωθεί σημαντικό ποσοστό επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας αν προβλεφθούν προληπτικά πλαίσια σε όλα τα κράτη μέλη στα οποία οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν έδρα, περιουσιακά στοιχεία ή πιστωτές. Κατά τη διαδικασία της αναδιάρθρωσης, τα δικαιώματα όλων των εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, θα πρέπει να προστατεύονται ισόρροπα. Ταυτόχρονα, οι μη βιώσιμες επιχειρήσεις χωρίς προοπτική επιβίωσης θα πρέπει να εκκαθαρίζονται το ταχύτερο δυνατόν. Όταν ένας οφειλέτης που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες δεν είναι οικονομικά βιώσιμος ή δεν μπορεί να επανέλθει εύκολα σε οικονομική βιωσιμότητα, οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης μπορεί να επιταχύνουν τη συσσώρευση ζημιών επί ζημία των πιστωτών, των εργαζομένων και των λοιπών ενδιαφερομένων, καθώς και της οικονομίας στο σύνολό της.

(4)

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το φάσμα των διαδικασιών που τίθενται στη διάθεση των οφειλετών με οικονομικές δυσχέρειες, για την αναδιάρθρωση της επιχείρησής τους. Ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν περιορισμένο φάσμα διαδικασιών, με αποτέλεσμα η δυνατότητα αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων να παρέχεται σε σχετικά όψιμο στάδιο, στο πλαίσιο διαδικασιών αφερεγγυότητας. Σε άλλα κράτη μέλη, η αναδιάρθρωση είναι δυνατή νωρίτερα, αλλά οι διαθέσιμες διαδικασίες δεν είναι όσο αποτελεσματικές γιατί θα μπορούσαν να γίνουν ή είναι όντως πολύ τυπικές και ιδίως περιορίζουν τις δυνατότητες προσφυγής σε εξωδικαστικές διαδικασίες. Οι προληπτικές λύσεις αποτελούν αυξανόμενη τάση του σύγχρονου δικαίου περί αφερεγγυότητας. Η τάση αυτή ευνοεί τις προσεγγίσεις που, σε αντίθεση με την παραδοσιακή προσέγγιση η οποία αποσκοπεί στην εκκαθάριση της επιχείρησης που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες, έχουν ως στόχο την ανάκαμψή της ή τουλάχιστον τη διάσωση των τμημάτων της που παραμένουν οικονομικά βιώσιμα. Η πρακτική αυτή συντελεί συχνά, εν μέσω άλλων οφελών προς την οικονομία, στη διατήρηση θέσεων εργασίας ή στη μείωση περιττής απώλειας θέσεων εργασίας.. Επιπλέον, η έκταση της συμμετοχής, στα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης, των δικαστικών ή διοικητικών αρχών ή των οριζομένων από αυτές επαγγελματιών του κλάδου, κυμαίνεται από ελάχιστη ή και μηδενική σε ορισμένα κράτη μέλη, έως την πλήρη σε άλλα. Ομοίως, οι εθνικοί κανόνες για την παροχή στους επιχειρηματίες μιας δεύτερης ευκαιρίας, ιδίως μέσω της απαλλαγής από τα χρέη τα οποία επισώρευσαν στο πλαίσιο της άσκησης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη διάρκεια της περιόδου απαλλαγής και τις προϋποθέσεις χορήγησής της.

(5)

Σε πολλά κράτη μέλη απαιτούνται περισσότερα από τρία χρόνια για να απαλλαγεί ένας αφερέγγυος αλλά έντιμος επιχειρηματίας από τα χρέη του και να πραγματοποιήσει ένα νέο ξεκίνημα. Τα αναποτελεσματικά πλαίσια για την απαλλαγή από τα χρέη και την ανικανότητα ή την έκπτωση αναγκάζουν τους επιχειρηματίες να μετεγκατασταθούν σε άλλα κράτη προκειμένου να επωφεληθούν από ένα νέο ξεκίνημα σε εύλογο χρονικό διάστημα, με σημαντικό πρόσθετο κόστος τόσο για τους πιστωτές τους όσο και για τους ίδιους τους επιχειρηματίες. Οι αποφάσεις που επιβάλλουν μεγάλης διάρκειας ανικανότητες ή εκπτώσεις από δικαιώματα, που συχνά συνοδεύουν τις διαδικασίες απαλλαγής, θέτουν φραγμούς στην ελευθερία ανάληψης και άσκησης μη μισθωτής επιχειρηματικής δραστηριότητας.

(6)

Οι υπερβολικά χρονοβόρες διαδικασίες αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής που ισχύουν σήμερα σε αρκετά κράτη μέλη ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για τα χαμηλά ποσοστά ανάκτησης και για την απροθυμία των επενδυτών να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά σε κράτη όπου υπάρχει ο κίνδυνος υπερβολικής διάρκειας και αδικαιολόγητου κόστους των διαδικασιών.

(7)

Όλες αυτές οι διαφορές στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη συνεπάγονται πρόσθετες δαπάνες για τους επενδυτές όταν εκτιμούν τον κίνδυνο οικονομικών δυσχερειών των οφειλετών τους σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ή την ανάληψη επενδύσεων σε βιώσιμες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες, καθώς και το πρόσθετο κόστος αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων με εγκαταστάσεις, πιστωτές ή περιουσιακά στοιχεία σε άλλα κράτη μέλη. Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο στις αναδιαρθρώσεις διεθνών ομίλων εταιρειών. Πολλοί επενδυτές αναφέρουν ότι η αβεβαιότητα σχετικά με τους κανόνες περί αφερεγγυότητας ή ο κίνδυνος χρονοβόρων ή πολύπλοκων διαδικασιών αφερεγγυότητας σε άλλο κράτος μέλος αποτελούν βασικό αντικίνητρο επενδύσεων ή αποφυγής επιχειρηματικών σχέσεων με αντισυμβαλλόμενο εκτός του κράτους μέλους της έδρας τους. Αυτή η αβεβαιότητα εμποδίζει έτσι την ελευθερία εγκατάστασης των επιχειρήσεων και την προαγωγή του επιχειρηματικού πνεύματος, και υπονομεύει την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Οι περισσότερες πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΠΜΜΕ»), ειδικότερα, δεν διαθέτουν τους πόρους που απαιτούνται για την εκτίμηση των κινδύνων που σχετίζονται με διασυνοριακές δραστηριότητες.

(8)

Οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη οδηγούν σε άνισους όρους όσον αφορά αφενός την πρόσβαση σε πιστώσεις και αφετέρου τα ποσοστά ανάκτησης. Συνεπώς, για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς γενικότερα και, ιδίως, την επίτευξη μιας λειτουργικής Ένωσης Κεφαλαιαγορών, είναι αναγκαίο να υπάρξει υψηλότερος βαθμός εναρμόνισης στους τομείς της αναδιάρθρωσης, της αφερεγγυότητας, της απαλλαγής από χρέη και της ανικανότητας ή της έκπτωσης, καθώς και για την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, μεταξύ άλλων για τη διατήρηση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

(9)

Επιπλέον, θα πρέπει να εξαλειφθούν οι πρόσθετες δαπάνες εκτίμησης των κινδύνων και διασυνοριακής αναγκαστικής εκτέλεσης των απαιτήσεων, με τις οποίες επιβαρύνονται οι πιστωτές υπερχρεωμένων επιχειρηματιών που μετεγκαθίστανται σε άλλο κράτος μέλος προκειμένου να λάβουν απαλλαγή χρέους πολύ γρηγορότερα. Ομοίως, θα πρέπει να μειωθούν οι πρόσθετες δαπάνες που συνεπάγεται για τους επιχειρηματίες η ανάγκη μετεγκατάστασης σε άλλο κράτος μέλος προκειμένου να επωφεληθούν από απαλλαγή χρέους. Περαιτέρω, τα εμπόδια που θέτουν οι αποφάσεις που επιβάλλουν μακροχρόνιες ανικανότητες και εκπτώσεις από δικαιώματα για λόγους που συνδέονται με την αφερεγγυότητα του επιχειρηματία εμποδίζουν την επιχειρηματικότητα.

(10)

Κάθε εγχείρημα αναδιάρθρωσης, ιδίως αν είναι μεγάλων διαστάσεων και προκαλεί σημαντικό αντίκτυπο, θα πρέπει να βασίζεται σε διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ο διάλογος αυτός θα αφορά την επιλογή των μέτρων σε σχέση με τους στόχους της διαδικασίας και τις εναλλακτικές επιλογές, και θα πρέπει να διασφαλίζει κατάλληλη συμμετοχή των εκπροσώπων των εργαζομένων όπως προβλέπεται στο ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο.

(11)

Τα εμπόδια στην άσκηση θεμελιωδών ελευθεριών δεν περιορίζονται στις αμιγώς διασυνοριακές καταστάσεις. Μια ολοένα και πιο διασυνδεδεμένη εσωτερική αγορά, στην οποία τα προϊόντα, οι υπηρεσίες, τα κεφάλαια και οι εργαζόμενοι κυκλοφορούν ελεύθερα, με την ψηφιακή διάσταση ισχυρότερη από ποτέ, συνεπάγεται ότι πολύ λίγες εταιρείες είναι αμιγώς εθνικές αν ληφθούν υπόψη όλα τα σχετικά στοιχεία, όπως η πελατειακή τους βάση, η αλυσίδα εφοδιασμού, το πεδίο δραστηριοποίησης, η επενδυτική και η κεφαλαιακή βάση. Εξάλλου, ακόμη και αμιγώς εθνικού χαρακτήρα περιπτώσεις αφερεγγυότητας μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω του λεγόμενου φαινομένου του ντόμινο, καθώς η αφερεγγυότητα ενός οφειλέτη μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές περιπτώσεις αφερεγγυότητας κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού.

(12)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/848 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) ρυθμίζει ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας, αναγνώρισης και εκτέλεσης, εφαρμοστέου δικαίου και συνεργασίας σε διασυνοριακές διαδικασίες αφερεγγυότητας, καθώς και τη διασύνδεση των μητρώων αφερεγγυότητας. Το πεδίο εφαρμογής του καλύπτει τις προληπτικές διαδικασίες με τις οποίες προωθείται η διάσωση οικονομικά βιώσιμων οφειλετών, καθώς και τις διαδικασίες απαλλαγής από τα χρέη επιχειρήσεων και άλλων νομικών προσώπων. Ωστόσο, ο εν λόγω κανονισμός δεν αντιμετωπίζει τις νομοθετικές αποκλίσεις στην αντιμετώπιση των διαδικασιών αυτών στο εθνικό δίκαιο. Επιπλέον, μια πράξη που θα περιοριζόταν αποκλειστικά στις διασυνοριακού χαρακτήρα περιπτώσεις αφερεγγυότητας δεν θα καταργούσε όλα τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία, ούτε θα ήταν εφικτό για τους επενδυτές να προσδιορίσουν εκ των προτέρων τον διασυνοριακό ή εγχώριο χαρακτήρα των πιθανών μελλοντικών οικονομικών δυσχερειών του οφειλέτη. Επομένως, τα ζητήματα δικαστικής συνεργασίας δεν αρκούν και είναι αναγκαίο να θεσπισθούν ουσιαστικά ελάχιστα πρότυπα για τις διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης καθώς και για τις διαδικασίες που απαλάσσουν τους επιχειρηματίες από τα χρέη.

(13)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2015/848, αλλά επιδιώκει να είναι πλήρως συμβατή και συμπληρωματική προς αυτον, απαιτώντας από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης σύμφωνες με ορισμένες ελάχιστες αρχές αποτελεσματικότητας. Δεν μεταβάλλει την προσέγγιση που υιοθετήθηκε στον εν λόγω κανονισμό όπου παρέχεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να διατηρούν σε ισχύ ή να θεσπίζουν διαδικασίες που δεν πληρούν την προϋπόθεση της δημοσιότητας για την αναγνώριση και την κοινοποίηση βάσει του παραρτήματος A του κανονισμού αυτού και για τη διασυνοριακή αναγνώριση διαδικασιών αφερεγγυότητας και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων. Μολονότι η παρούσα οδηγία δεν απαιτεί οι διαδικασίες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για κοινοποίηση βάσει του εν λόγω παραρτήματος, αποσκοπεί στη διευκόλυνση της διασυνοριακής αναγνώρισης των διαδικασιών αυτών και στην αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων.

(14)

Το πλεονέκτημα της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2015/848 είναι ότι προβλέπει διασφαλίσεις έναντι της καταχρηστικής μετεγκατάστασης του κέντρου των κυρίων συμφερόντων του οφειλέτη κατά τη διάρκεια διασυνοριακής διαδικασίας αφερεγγυότητας. Ορισμένοι περιορισμοί θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται σε διαδικασίες που δεν καλύπτονται από τον εν λόγω κανονισμό.

(15)

Είναι αναγκαίο να ελαττωθεί το κόστος της αναδιάρθρωσης τόσο για τους οφειλέτες όσο και για τους πιστωτές. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να μειωθούν οι διαφορές ανά κράτος μέλος που εμποδίζουν την έγκαιρη αναδιάρθρωση βιώσιμων οφειλετών οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες και η δυνατότητα απαλλαγής από χρέη για έντιμους επιχειρηματίες. Με τον τρόπο αυτόν, θα ενισχυθεί η διαφάνεια, η ασφάλεια δικαίου και η προβλεψιμότητα στην Ένωση. Επιπλέον, θα μεγιστοποιηθούν οι αποδόσεις που λαμβάνουν οι κάθε είδους πιστωτές και επενδυτές και θα ενθαρρυνθούν οι διασυνοριακές επενδύσεις. Η μεγαλύτερη συνοχή διαδικασιών αναδιάρθρωσης και αφερεγγυότητας αναμένεται να διευκολύνει επίσης την αναδιάρθρωση ομίλων εταιρειών ανεξαρτήτως του τόπου εγκατάστασης των μελών του ομίλου εντός της Ένωσης.

(16)

Η εξάλειψη των εμποδίων στην αποτελεσματική και προληπτική αναδιάρθρωση βιώσιμων οφειλετών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση των απωλειών θέσεων εργασίας και των ζημιών για τους πιστωτές στην αλυσίδα εφοδιασμού, διαφυλάσσει την τεχνογνωσία και τις δεξιότητες, και συνεπώς ωφελεί την οικονομία ευρύτερα. Η διευκόλυνση της απαλλαγής των επιχειρηματιών από τα χρέη τους αποτρέπει τον αποκλεισμό τους από την αγορά εργασίας και τους προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουν ένα νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα διδασκόμενοι από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Εξάλλου, η συντόμευση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης θα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερα ποσοστά ανάκτησης για τους πιστωτές και τις επιχειρήσεις τους, καθώς η πάροδος του χρόνου συνήθως δεν επιφέρει παρά περαιτέρω μείωση αξίας εις βάρος του οφειλέτη ή της επιχείρησης του. Τέλος, μια αποτελεσματική διαδικασία αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής θα επιτρέψει καλύτερη εκτίμηση των κινδύνων που ενέχουν οι αποφάσεις χορήγησης και λήψης πιστώσεων και θα εξομαλύνουν την προσαρμογή των αφερέγγυων ή υπερχρεωμένων οφειλετών, ελαχιστοποιώντας το κοινωνικό και οικονομικό κόστος που συνεπάγεται η διαδικασία απομόχλευσής τους. Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να παρέχει στα κράτη μέλη ευελιξία κατά την εφαρμογή αυτών των κοινών αρχών με σεβασμό, παράλληλα, των εθνικών νομικών συστημάτων. Τα κράτη μέλη θα δύνανται να διατηρούν ή να θεσπίζουν στις εθνικές έννομες τάξεις τους και άλλα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης πέραν εκείνων της παρούσης οδηγίας.

(17)

Οι επιχειρήσεις και ιδίως οι ΠΜΜΕ οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων στην Ένωση αναμένεται να επωφεληθούν από μια συνεκτικότερη προσέγγιση σε επίπεδο Ένωσης. Οι ΠΜΜΕ είναι πιθανότερο να τεθούν υπό εκκαθάριση παρά υπό αναδιάρθρωση διότι υποχρεούνται να φέρουν δαπάνες δυσανάλογα μεγαλύτερες σε σχέση με εκείνες που βαρύνουν μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι ΠΜΜΕ, ιδίως όταν αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες, συχνά δεν διαθέτουν τους απαιτούμενους πόρους για να αντεπεξέλθουν στο υψηλό κόστος της αναδιάρθρωσης και να αξιοποιήσουν τις αποτελεσματικότερες διαδικασίες αναδιάρθρωσης σε ορισμένα κράτη μέλη. Για να βοηθούνται οι εν λόγω οφειλέτες να προχωρούν σε αναδιάρθρωση με χαμηλό κόστος, θα πρέπει παράλληλα να εκπονηθούν σε εθνικό επίπεδο και να είναι διαθέσιμοι στο διαδίκτυο ολοκληρωμένοι κατάλογοι ελέγχου για τα σχέδια αναδιάρθρωσης, προσαρμοσμένοι στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ΠΜΜΕ. Επιπροσθέτως, θα πρέπει επίσης να θεσπισθούν εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης για να προειδοποιούνται οι οφειλέτες όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δράση, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμένους πόρους των ΠΜΜΕ για την πρόσληψη εμπειρογνωμόνων.

(18)

Κατά τον ορισμό των ΠΜΜΕ, τα κράτη μέλη δύνανται να λαμβάνουν δεόντως υπόψη την οδηγία 2013/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) ή τη σύσταση της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων (6).

(19)

Είναι σκόπιμο να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας οι οφειλέτες που είναι ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις κατά την έννοια του άρθρου 13 σημεία 1) και 4) της οδηγίας 2009/138/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), πιστωτικά ιδρύματα κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 1 σημείο 1) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), επιχειρήσεις επενδύσεων και οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 1 σημεία 2) και 7) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013, κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι κατά την έννοια του άρθρου 2 σημείο 1) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), κεντρικά αποθετήρια τίτλων κατά την έννοια του άρθρου 2 παράγραφος 1 σημείο 1) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 909/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) και άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα ή οντότητες από τα απαριθμούμενα στο άρθρο 1 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο της οδηγίας 2014/59/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11). Οι εν λόγω οφειλέτες υπάγονται σε ειδικές ρυθμίσεις και οι εθνικές αρχές εποπτείας και εξυγίανσης διαθέτουν ευρείες εξουσίες παρέμβασης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν άλλες χρηματοπιστωτικές οντότητες που παρέχουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και υπόκεινται σε συγκρίσιμο καθεστώς και εξουσίες παρέμβασης.

(20)

Για παρόμοιους λόγους, είναι επίσης σκόπιμο να εξαιρεθούν της παρούσας οδηγίας οι κατά το εθνικό δίκαιο δημόσιοι φορείς. Τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να περιορίσουν την πρόσβαση στα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης σε νομικά μόνο πρόσωπα, καθώς οι οικονομικές δυσχέρειες των επιχειρηματιών μπορούν να διευθετηθούν αποτελεσματικά όχι μόνο με διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης, αλλά και με διαδικασίες που επιφέρουν απαλλαγή από τα χρέη ή ανεπίσημες αναδιαρθρώσεις βάσει συμφωνίας. Σε κράτη μέλη με διαφορετικά νομικά συστήματα όπου το ίδιο είδος οντότητας έχει διαφορετικό νομικό καθεστώς, θα μπορούσε να επιτραπεί ένα ενιαίο καθεστώς για κάθε τέτοιο είδος οντοτήτων. Πλαίσιο προληπτικής αναδιάρθρωσης που βασίζεται στην παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τις απαιτήσεις και τα δικαιώματα έναντι του οφειλέτη που απορρέουν από συστήματα επαγγελματικών συντάξεων, εφόσον γεννήθηκαν πριν την αναδιάρθρωση.

(21)

Η υπερχρέωση των καταναλωτών είναι ζήτημα μείζονος οικονομικής και κοινωνικής σημασίας και συνδέεται στενά με τη μείωση της υπερχρέωσης εν γένει. Εξάλλου, πολλές φορές δεν μπορεί να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ των επιχειρηματικών ή των εξωεπιχειρηματικών χρεών ενός επιχειρηματία. Ο επιχειρηματίας δεν θα μπορούσε να επωφεληθεί αποτελεσματικά από μια δεύτερη ευκαιρία αν πρέπει να υπαχθεί σε χωριστές διαδικασίες, με διαφορετικές προϋποθέσεις πρόσβασης και προθεσμίες απαλλαγής, προκειμένου να απαλλαγεί από τα επιχειρηματικά και τα εξωεπιχειρηματικά χρέη του. Για τους λόγους αυτούς, παρόλο που η παρούσα οδηγία δεν περιλαμβάνει δεσμευτικούς κανόνες για τους υπερχρεωμένους καταναλωτές, συνιστάται στα κράτη μέλη να αρχίσουν να εφαρμόζουν τις διατάξεις της περί απαλλαγής από τα χρέη και στους καταναλωτές το συντομότερο δυνατόν.

(22)

Όσο πιο νωρίς μπορέσει ο οφειλέτης να εντοπίσει τις οικονομικές δυσχέρειές του και να προβεί στις ενδεδειγμένες ενέργειες, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αποφευχθεί η αφερεγγυότητα ή, όταν η βιωσιμότητα της επιχείρησης έχει πληγεί ανεπανόρθωτα, τόσο πιο ομαλή και αποδοτική θα είναι η διαδικασία εκκαθάρισης. Θα πρέπει, συνεπώς, να παρέχονται σαφείς, επικαιροποιημένες, ευσύνοπτες και εύχρηστες πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης, καθώς και ένα ή περισσότερα εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, ώστε να δίνονται κίνητρα στους οφειλέτες που αρχίζουν να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες να αντιδρούν εγκαίρως. Τα εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, υπό μορφή μηχανισμών ειδοποίησης όταν ο οφειλέτης δεν έχει κάνει ορισμένες πληρωμές, μπορούν να ενεργοποιηθούν, για παράδειγμα, από την υπερημερία περί την καταβολή φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Τα ίδια τα κράτη μέλη δύνανται είτε να αναπτύξουν τέτοια εργαλεία είτε να αφήσουν στον ιδιωτικό τομέα να το πράξει, υπό την προϋπόθεση της επίτευξης του στόχου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιστούν διαθέσιμες διαδικτυακά τις πληροφορίες σχετικά με το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, παραδείγματος χάριν σε ειδικό ιστότοπο ή ιστοσελίδα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να προσαρμόζουν τα εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας και να θεσπίζουν ειδικές διατάξεις έγκαιρης προειδοποίησης για μεγάλες εταιρείες και ομίλους, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους. Η παρούσα οδηγία δεν δημιουργεί ευθύνη των κρατών μελών για ενδεχόμενες ζημίες που γεννώνται από διαδικασίες αναδιάρθρωσης που ενεργοποιούνται από τέτοια εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης.

(23)

Στην προσπάθειά τους να ενισχυθεί η υποστήριξη των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εκπρόσωποι των εργαζομένων αποκτούν πρόσβαση σε ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με τη διαθεσιμότητα εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης και μπορούν, επίσης, να παρέχουν υποστήριξη προς τους εκπροσώπους των εργαζομένων κατά την εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη.

(24)

Θα πρέπει να προσφέρεται στους οφειλέτες, συμπεριλαμβανομένων των νομικών οντοτήτων και, όπου προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, των φυσικών προσώπων και των ομίλων εταιρειών, ένα πλαίσιο αναδιάρθρωσης που να τους παρέχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν τις οικονομικές τους δυσχέρειες σε πρώιμο στάδιο, όταν φαίνεται πιθανή η αποτροπή της αφερεγγυότητας, και η εξασφάλιση της συνέχισης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Η δυνατότητα ένταξης σε πλαίσιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει να παρέχεται πριν ο οφειλέτης καταστεί αφερέγγυος βάσει του εθνικού δικαίου, δηλαδή πριν από την πλήρωση των κατά το εθνικό δίκαιο όρων για την έναρξη συλλογικών διαδικασιών αφερεγγυότητας οι οποίες συνήθως συνεπάγονται την πλήρη πτωχευτική απαλλοτρίωση της περιουσίας του οφειλέτη και τον διορισμό συνδίκου. Για να αποφευχθεί κατάχρηση του πλαισίου αναδιάρθρωσης, οι οικονομικές δυσχέρειες του οφειλέτη θα πρέπει να καθιστούν την αφερεγγυότητα πιθανή και το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει να είναι ικανό να αποτρέψει την αφερεγγυότητα του οφειλέτη και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της επιχείρησης.

(25)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να ορίζουν αν οι απαιτήσεις που καθίστανται ληξιπρόθεσμες ή που γεννώνται αφού έχει υποβληθεί η αίτηση για την κίνηση της διασικασίας προληπτικής αναδιάρθρωσης ή αφού έχει ήδη κινηθεί η διαδικασία αυτή περιλαμβάνονται στα μέτρα προληπτικής αναδιάρθρωσης ή στην αναστολή των ατομικών διώξεων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να αποφασίσουν αν η αναστολή των ατομικών διώξεων έχει επίπτωση στους οφειλομένους τόκους επί των απαιτήσεων.

(26)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίσουν δοκιμασία βιωσιμότητας ως προϋπόθεση για την πρόσβαση στη διαδικασία προληπτικής αναδιάρθρωσης που προβλέπεται από την παρούσα οδηγία. Μια τέτοια δοκιμασία θα πρέπει να πραγματοποιείται με τρόπο που δεν είναι επιζήμιος για τα στοιχεία ενεργητικού του οφειλέτη, πράγμα το οποίο θα μπορούσε να σημαίνει, μεταξύ άλλων, χορήγηση προσωρινής αναστολής ή διενέργεια αξιολόγησης χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Η μη ζημία δεν θα πρέπει να αποκλείει, ωστόσο, τη δυνατότητα να απαιτηθεί από τους οφειλέτες να αποδείξουν τη βιωσιμότητα με δική τους δαπάνη.

(27)

Το γεγονός ότι τα κράτη μέλη δύνανται να περιορίσουν την πρόσβαση στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των οφειλετών εκείνων που έχουν καταδικασθεί για σοβαρές παραβάσεις λογιστικών υποχρεώσεων ή υποχρεώσεων τήρησης βιβλίων δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μελη να περιορίσουν την πρόσβαση των οφειλετών σε διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης εφόσον τα βιβλία και τα αρχεία τους είναι ελλιπή ή ατελή σε βαθμό που καθιστά αδύνατον να εκτιμηθεί η επιχειρηματική και οικονομική κατάσταση τους.

(28)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να εκτείνουν το πεδίο εφαρμογής των πλαισίων προληπτικής αναδιάρθρωσης της παρούσας οδηγίας σε καταστάσεις στις οποίες ο οφειλέτης αντιμετωπίζει μη οικονομικές δυσχέρειες, εφόσον αυτές αποτελούν πραγματική και σοβαρή απειλή για την υπάρχουσα ή τη μελλοντική ικανότητα του να αποπληρώσει τις οφειλές του όταν αυτές καταστούν ληξιπρόθεσμες. Το χρονικό πλαίσιο εντός του οποιου καθορίζεται η ύπαρξη μιας τέτοιας απειλής μπορεί να εκτείνεται σε αρκετούς μήνες ή περισσότερο, ώστε να καλυφθούν περιπτώσεις όπου ο οφειλέτης βρίσκεται αντιμέτωπος με μη οικονομικές δυσκολίες που απειλούν την επιχείρησή του ως ενεργού οικονομικής μονάδος και, μεσοπρόθεσμα, τη ρευστότητά της. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, αν ο οφειλέτης χάσει μια πολύ σημαντική σύμβαση.

(29)

Για την προαγωγή της αποδοτικότητας και τη μείωση των καθυστερήσεων και του κόστους, τα εθνικά πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης θα πρέπει να περιλαμβάνουν ευέλικτες διαδικασίες. Σε περίπτωση που οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας εφαρμόζονται σε διαφορετικές διαδικασίες εντός πλαισίου αναδιάρθρωσης, ο οφειλέτης θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε όλα τα δικαιώματα και τις εγγυήσεις που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία για τους σκοπούς της αποτελεσματικής αναδιάρθρωσης. Εκτός από τις περιπτώσεις υποχρεωτικής συμμετοχής των δικαστικών ή διοικητικών αρχών κατα την παρούσα οδηγία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίζουν τη συμμετοχή τους εκεί όπου είναι αναγκαίο και αναλογικό, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη, μεταξύ άλλων, τον σκοπό της διασφάλισης των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των οφειλετών και των θιγόμενων μερών και τον στόχο να μειωθούν οι καθυστερήσεις και το κόστος των διαδικασιών. Όταν παρέχεται στους πιστωτές ή στους εκπροσώπους των εργαζομένων η δυνατότητα να κινήσουν διαδικασία αναδιάρθρωσης σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, και όταν ο οφειλέτης είναι ΜΜΕ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν τη συναίνεση του ως προϋπόθεση για την κίνηση της διαδικασίας, και θα μπορούν επίσης να επεκτείνουν την εν λόγω απαίτηση και έναντι των οφειλετών-μεγάλων επιχειρήσεων.

(30)

Για να αποφεύγονται οι περιττές δαπάνες, να αποτυπώνεται ο πρώιμος χαρακτήρας της διαδικασίας προληπτικής αναδιάρθρωσης και να δίνονται κίνητρα στους οφειλέτες να υποβάλλουν αιτήσεις προληπτικής αναδιάρθρωσης σε πρώιμο στάδιο των οικονομικών δυσχερειών, θα πρέπει αυτοί καταρχήν να διατηρούν τον έλεγχο των περιουσιακών τους στοιχείων και της καθημερινής λειτουργίας της επιχείρησής τους. Ο διορισμός ενός εκτελεστή της αναδιάρθρωσης, είτε για να εποπτεύει τις ενέργειες του οφειλέτη είτε για να αναλάβει τον μερικό έλεγχο της καθημερινής λειτουργίας, δεν θα πρέπει να είναι παντοτε υποχρεωτικός αλλά να εξετάζεται ανάλογα με τις συνθήκες ή τις ειδικές ανάγκες του οφειλέτη. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αποφασίζουν ότι ο διορισμός επαγγελματία στον τομέα της αναδιάρθρωσης είναι πάντοτε αναγκαίος υπό ορισμένες συνθήκες, όπως όταν ο οφειλέτης επωφελείται από γενική αναστολή των ατομικών διώξεων, όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης χρειάζεται επικύρωση μέσω διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης περιλαμβάνει μέτρα που θίγουν τα δικαιώματα των εργαζομένων ή όταν ο οφειλέτης ή η διαχείρισή του έχουν ενεργήσει δολίως ή κατά τρόπο αξιόποινο ή επιζήμιο στις επιχειρηματικές σχέσεις.

(31)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, ωστόσο, να προβλέπουν τον υποχρεωτικό διορισμό ειδικού επαγγελματία με σκοπό να συνδράμει τα μέρη στη διαπραγμάτευση και την κατάρτιση σχεδίου αναδιάρθρωσης, όταν δικαστική ή διοικητική αρχή χορηγεί στον οφειλέτη γενική αναστολή των ατομικών διώξεων,εφοσον υπάρχει ανάγκη επαγγελματία ο οποίος θα διασφαλίσει τα συμφέροντα των μερών, όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης χρήζει επικύρωσης από δικαστική ή διοικητική αρχή μέσω διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, όταν έχει ζητηθεί από τον οφειλέτη ή όταν ζητείται από την πλειονότητα των πιστωτών, υπό την προϋπόθεση ότι οι πιστωτές καλύπτουν τις δαπάνες και τις αμοιβές του επαγγελματία.

(32)

Ο οφειλέτης θα πρέπει να τυγχάνει προσωρινής αναστολής των ατομικών διώξεων, είτε αυτή χορηγήθηκε από δικαστική ή διοικητική αρχή είτε από τον νόμο με στόχο την υποστήριξη των διαπραγματεύσεων σχετικά με το σχέδιο αναδιάρθρωσης, παρέχοντας τη δυνατότητα στον οφειλέτη να συνεχίσει κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων να λειτουργεί ή τουλάχιστον να διατηρήσει την αξία των περιουσιακών στοιχείων του. Εφόσον προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, η αναστολή θα μπορούσε να ισχύει επίσης υπέρ τρίτων μερών-παρόχων υπηρεσιών ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των εγγυητών και των παρόχων εξασφαλίσεων. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν ότι οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές μπορούν να αρνηθούν την αναστολή των ατομικών διώξεων, αν αυτή δεν είναι αναγκαία ή εφόσον δεν θα υποστήριζε τις διαπραγματεύσεις. Στους παράγοντες που θα μπορούσαν να συνιστούν λόγο άρνησης περιλαμβάνονται η έλλειψη υποστήριξης από τις απαιτούμενες πλειοψηφίες των πιστωτών ή, εφόσον αυτό προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, η πραγματική αδυναμία του οφειλέτη να εξοφλήσει τα ληξιπρόθεσμα χρέη του

(33)

Για τη διευκόλυνση και την επιτάχυνση της διαδικασίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίσουν μαχητά τεκμήρια για την ύπαρξη λόγων άρνησης αναστολής, όταν, για παράδειγμα, ο οφειλέτης επιδεικνύει συμπεριφορά χαρακτηριστική οφειλέτη που αδυνατεί να εξοφλήσει τα ληξιπρόθεσμα χρέη του, όπως μια σημαντική αθέτηση έναντι εργαζομένων ή έναντι φορολογικών αρχών ή κοινωνικοασφαλιστικών φορέων, όταν έχει διαπραχθεί από τον επιχειρηματία οικονομικό έγκλημα ή όταν η τρέχουσα διαχείριση μιας εταιρείας επιτρέπει το συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των πιστωτών δεν θα υποστηρίξει την έναρξη των διαπραγματεύσεων.

(34)

Η αναστολή των ατομικών διώξεων μπορεί να είναι γενική, δηλαδή να καταλαμβάνει όλους τους πιστωτές, ή στοχευμένη σε μεμονωμένους πιστωτές ή κατηγορίες πιστωτών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να εξαιρούν ορισμένες απαιτήσεις ή κατηγορίες απαιτήσεων από το πεδίο εφαρμογής της αναστολής σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις, όπως απαιτήσεις που εξασφαλίζονται από περιουσιακά στοιχεία, η απομάκρυνση των οποίων δεν θα έθετε σε κίνδυνο την αναδιάρθρωση της επιχείρησης ή απαιτήσεις των πιστωτών στις οποίες η αναστολή θα προκαλούσε αδικαιολόγητη βλάβη, όπως για παράδειγμα με μη αποζημιούμενη ζημία ή υποτίμηση της ασφάλειας.

(35)

Προκειμένου να εξασφαλίζεται δίκαιη ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων του οφειλέτη και των πιστωτών, η αναστολή θα πρέπει να ισχύει για μέγιστη περίοδο έως τεσσάρων μηνών. Οι πολύπλοκες αναδιαρθρώσεις ενδέχεται, ωστόσο, να απαιτούν περισσότερο χρόνο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις οι παρατάσεις της αρχικής περιόδου αναστολής θα μπορούσαν να χορηγηθούν από τη δικαστική ή διοικητική αρχή. Εάν δικαστική ή διοικητική αρχή δεν εκδώσει απόφαση για παράταση της αναστολής των ατομικών διώξεων πριν από τη λήξη της, η αναστολή θα πρέπει να παύει να παράγει αποτελέσματα κατά την ημερομηνία λήξης της περιόδου αναστολής. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, η συνολική διάρκεια της αναστολής δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν αναστολή επ' αόριστον μόλις ο οφειλέτης καταστεί αφερέγγυος σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να αποφασίσουν αν μια σύντομη προσωρινή αναστολή εν αναμονή απόφασης δικαστικής ή διοικητικής αρχής σχετικά με την πρόσβαση σε πλαίσιο προληπτικής αναδιάρθρωσης υπόκειται στις προθεσμίες της παρούσας οδηγίας.

(36)

Για να διασφαλιστεί ότι οι πιστωτές δεν υφίστανται περιττή ζημία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές δύνανται να άρουν την αναστολή όταν αυτή δεν πληροί πλέον τον στόχο της υποστήριξης των διαπραγματεύσεων, για παράδειγμα αν καθίσταται σαφές ότι η απαιτούμενη πλειοψηφία των πιστωτών δεν υποστηρίζει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Εάν τα κράτη μέλη προβλέψουν τη δυνατότητα αυτήν, η αναστολή θα πρέπει επίσης να αίρεται εφόσον προκαλείται αδικαιολόγητη βλάβη στους πιστωτές από την αναστολή της εκτέλεσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίζουν τη δυνατότητα άρσης της αναστολής των ατομικών διώξεων στις περιπτώσεις όπου οι πιστωτές δεν είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους πριν από την έναρξη ισχύος ή την παράτασή της. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να προβλέπουν ελάχιστη περίοδο κατά την οποία η αναστολή δεν μπορεί να αρθεί. Για να καθορίσουν αν οι πιστωτές υφίστανται αδικαιολόγητη βλάβη, οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές θα δύνανται να συνεκτιμούν αν η αναστολή προστατεύει τη συνολική αξία της περιουσίας και αν ο οφειλέτης ενεργεί με κακή πίστη ή με την πρόθεση να προκαλέσει βλάβη ή αν γενικώς ενεργεί με τρόπο που αντιστρατεύεται τις θεμιτές προσδοκίες του γενικού συνόλου των πιστωτών.

(37)

Η παρούσα οδηγία δεν καλύπτει τις διατάξεις περί αποζημίωσης ή εγγυήσεων για τους πιστωτές των οποίων η εξασφάλιση είναι πιθανόν να μειωθεί ως προς την αξία κατά τη διάρκεια της αναστολής. Πιστωτής ή κατηγορία πιστωτών θα υφίσταντο αδικαιολόγητη βλάβη λόγω της αναστολής εάν, για παράδειγμα, οι απαιτήσεις τους υποβαθμίζονταν ουσιωδώς ως αποτέλεσμα της αναστολής σε σύγκριση με τη μη εφαρμογή της αναστολής, ή αν ο πιστωτής ετίθετο σε μειονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με άλλους πιστωτές σε παρόμοια κατάσταση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι, οποτεδήποτε διαπιστώνεται αδικαιολόγητη βλάβη για έναν ή περισσότερους πιστωτές ή για μία ή περισσότερες κατηγορίες πιστωτών, η αναστολή μπορεί να αίρεται όσον αφορά τους εν λόγω πιστωτές ή κατηγορίες πιστωτών ή για όλους τους πιστωτές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρούν την ευχέρεια να αποφασίζουν ποιος νομιμοποιείται να ζητεί την άρση της αναστολής.

(38)

Η αναστολή των ατομικών διώξεων θα πρέπει να συνεπάγεται επίσης αναστολή της υποχρέωσης του οφειλέτη να υποβάλει δικαιολογητικά για διαδικασία αφερεγγυότητας, ή της έναρξης μετά από αίτημα του πιστωτή διαδικασίας αφερεγγυότητας δυναμένης να καταλήξει στην εκκαθάριση του οφειλέτη. Τέτοιες διαδικασίες αφερεγγυότητας θα πρέπει κατ' ανάγκη να περιορίζονται εκ του νόμου σε εκείνες των οποίων η μόνη δυνατή έκβαση είναι η εκκαθάριση του οφειλέτη αλλά μπορούν επίσης να συνίστανται σε αναδιάρθρωση του οφειλέτη. Η αναστολή της έναρξης της διαδικασίας αφερεγγυότητας κατόπιν αιτήματος των πιστωτών ισχύει όχι μόνον όταν τα κράτη μέλη προβλέπουν γενική αναστολή των ατομικών διώξεων η οποία καταλαμβάνει όλους τους πιστωτές, αλλά και όταν η νομοθεσία τους προβλέπει τη δυνατότητα αναστολής των ατομικών διώξεων για περιορισμένο μόνο αριθμό πιστωτών. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν ότι η διαδικασία αφερεγγυότητας μπορεί να κινηθεί κατόπιν αιτήσεως των δημόσιων αρχών όπως, για παράδειγμα, ενός εισαγγελέα, που δεν ενεργούν υπό την ιδιότητα του πιστωτή αλλά χάριν του δημοσίου συμφέροντος.

(39)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να αποτρέπει τους οφειλέτες από το να εξοφλούν, στο πλαίσιο της συνήθους δραστηριότητας της επιχείρησής τους, απαιτήσεις μη θιγόμενων πιστωτών ή απαιτήσεις μη θιγομένων πιστωτών, καθώς και απαιτήσεις θιγόμενων πιστωτών που γεννώνται κατά τη διάρκεια της αναστολής ατομικών διώξεων. Προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι οι πιστωτές με απαιτήσεις που δημιουργήθηκαν πριν από την κίνηση διαδικασίας αναδιάρθρωσης ή αναστολή των ατομικών διώξεων δεν θα πιέζουν τον οφειλέτη να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις αυτές, οι οποίες διαφορετικά θα μειώνονταν μέσω της εφαρμογής του σχεδίου αναδιάρθρωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν αναστολή της υποχρέωσης ικανοποίησης των εν λόγω απαιτήσεων εκ μέρους του οφειλέτη.

(40)

Όταν οφειλέτης υπάγεται σε διαδικασία αφερεγγυότητας, ορισμένοι προμηθευτές ενδέχεται να διαθέτουν συμβατικά δικαιώματα καταγγελίας της σύμβασης αποκλειστικά και μόνο εκ του γεγονότος της αφερεγγυότητας (οι λεγόμενες ρήτρες ipso facto), ακόμη και αν ο οφειλέτης έχει εκπληρώσει ως όφειλε τις υποχρεώσεις του. Μια τέτοια ρήτρα μπορεί να ενεργοποιείται και όταν ένας οφειλέτης υποβάλλει αίτηση για μέτρα προληπτικής αναδιάρθρωσης. Σε περίπτωση επίκλησης τέτοιων ρητρών όταν ο οφειλέτης απλώς διαπραγματεύεται σχέδιο αναδιάρθρωσης ή αιτείται αναστολή των ατομικών διώξεων, ή σε σχέση με οποιοδήποτε γεγονός που σχετίζεται με την αναστολή, η πρόωρη καταγγελία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την επιχείρηση του οφειλέτη και την επιτυχία της διάσωσής της. Κατά συνέπεια, σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο να μην επιτρέπεται στους πιστωτές να επικαλούνται ipso facto ρήτρες οι οποίες παραπέμπουν σε διαπραγματεύσεις για σχέδιο αναδιάρθρωσης ή σε αναστολή ή σε οποιοδήποτε ανάλογο γεγονός που σχετίζεται με την αναστολή.

(41)

Πρόωρη λύση των εν λόγω συμβάσεων θα έθετε σε κίνδυνο τη δυνατότητα της επιχείρησης να συνεχίσει να λειτουργεί κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση, ειδικά σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις για προμήθεια βασικών αγαθών και υπηρεσιών, όπως φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών και πληρωμών μέσω κάρτας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι οι πιστωτές τους οποίους καταλαμβάνει η αναστολή ατομικών διώξεων, οι απαιτήσεις των οποίων γεννήθηκαν πριν από την αναστολή και δεν έχουν ικανοποιηθεί από τον οφειλέτη, δεν επιτρέπεται να αρνηθούν την εκπλήρωση, να καταγγείλουν, να επισπεύσουν ή να τροποποιήσουν με άλλον τρόπο βασικές εκκρεμείς συμβάσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής, εφόσον ο οφειλέτης συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις του βάσει των συμβάσεων αυτών οι οποίες καθίστανται ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της αναστολής. Εκκρεμείς συμβάσεις είναι, επί παραδείγματι, οι συμφωνίες μίσθωσης και παραχώρησης αδείας, οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμηθειών και οι συμφωνίες δικαιοχρησίας.

(42)

Η παρούσα οδηγία καθορίζει τα ελάχιστα πρότυπα για το περιεχόμενο του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαιτούν πρόσθετες εξηγήσεις στο σχέδιο αναδιάρθρωσης, για παράδειγμα, όσον αφορά τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία έχουν ομαδοποιηθεί οι πιστωτές, τα οποία ενδέχεται να έχουν σημασία στην περίπτωση που η οφειλή είναι εν μέρει μόνο ασφαλισμένη. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να απαιτούν πραγματογνωμοσύνη όσον αφορά την αξία των στοιχείων ενεργητικού που πρέπει να αναφέρεται στο σχέδιο.

(43)

Οι πιστωτές που θίγονται από το σχέδιο αναδιάρθρωσης, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, και, εφόσον προβλέπεται βάσει της εθνικής νομοθεσίας, οι μέτοχοι/εταίροι θα πρέπει να έχουν δικαίωμα ψήφου για την έγκριση του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν περιορισμένης έκτασης εξαιρέσεις από τον εν λόγω κανόνα. Τα μέρη που δεν θίγονται από το σχέδιο αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να έχουν δικαίωμα ψήφου επί του σχεδίου και η υποστήριξή τους δεν θα πρέπει να είναι αναγκαία για την έγκριση οιουδήποτε σχεδίου. Η έννοια των θιγόμενων μερών περιλαμβάνει μόνον τους εργαζομένους υπό την ιδιότητά τους ως πιστωτών. Επομένως, αν τα κράτη μέλη αποφασίσουν να εξαιρέσουν τις απαιτήσεις εργαζομένων από την προληπτική αναδιάρθωση, οι εργαζόμενοι αυτοί δεν θα πρέπει να τεκμαίρονται θιγόμενα μέρη. Η ψηφοφορία περί εγκρίσεως σχεδίου αναδιαρθρώσεως μπορεί να είναι επίσημη διαδικασία ψηφοφορίας ή να λαμβάνει τη μορφή διαβούλευσης και συμφωνίας με την απαιτούμενη πλειοψηφία των θιγόμενων μερών. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που η ψηφοφορία λαμβάνει τη μορφή συμφωνίας με την απαιτούμενη πλειοψηφία, θα μπορούσε παρά ταύτα να παρέχεται στα θιγόμενα μέρη που δεν συμμετείχαν στη συμφωνία η δυνατότητα να συμμετάσχουν στο σχέδιο αναδιάρθρωσης.

(44)

Προκειμένου να διασφαλίζεται η ισότιμη μεταχείριση των κατ' ουσία όμοιων δικαιωμάτων και ότι τα σχέδια αναδιάρθρωσης εγκρίνονται χωρίς να πλήττονται αδικαιολόγητα τα δικαιώματα των θιγόμενων μερών, τα θιγόμενα μέρη θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σε χωριστές κατηγορίες που αντικατοπτρίζουν τα κριτήρια κατηγοριοποίησης βάσει της εθνικής νομοθεσίας. Ως κατηγοριοποίηση νοείται η ομαδοποίηση των θιγόμενων μερών για τους σκοπούς της έγκρισης ενός σχεδίου κατά τρόπο που αντικατοπτρίζει τα δικαιώματα και την προτεραιότητα των θιγόμενων απαιτήσεων και συμφερόντων. Κατ' ελάχιστον, οι εμπραγμάτως ασφαλισμένοι και οι ανέγγυοι πιστωτές θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αντιμετωπίζονται ως χωριστές κατηγορίες. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να απαιτούν τον σχηματισμό περισσότερων των δύο κατηγοριών πιστωτών, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών κατηγοριών εμπραγμάτως ασφαλισμένων και των ανέγγυων πιστωτών και των κατηγοριών πιστωτών μειωμένης εξασφάλισης. Τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να αντιμετωπίζουν ως χωριστές κατηγορίες και άλλα είδη πιστωτών που στερούνται επαρκών κοινών στοιχείων, όπως είναι για παράδειγμα οι φορολογικές αρχές και οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν ότι εμπραγμάτως ασφαλισμένες απαιτήσεις είναι δυνατόν να χωρίζονται σε ασφαλισμένα και ανέγγυα μέρη βάσει αποτίμησης των ασφαλειών και να θέσουν συγκεκριμένους κανόνες κατηγοριοποίησης στις περιπτώσεις κατά τις οποίες πιστωτές που εξαρτώνται σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό από τον συγκεκριμένο οφειλέτη ή που για άλλο λόγο χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα ευάλωτοι, όπως οι εργαζόμενοι ή οι μικροί προμηθευτές, θα επωφελούνταν από μια τέτοια κατηγοριοποίηση.

(45)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι στην περίπτωση οφειλετών που είναι ΠΜΜΕ με βάση τη σχετικά απλή κεφαλαιακή τους διάρθρωση, μπορεί να υπάρξει εξαίρεση από την υποχρέωση αντιμετώπισης των θιγομένων σε χωριστές κατηγορίες. Στις περιπτώσεις που οι ΠΜΜΕ έχουν επιλέξει να χρησιμοποιήσουν μόνο μία κατηγορία με δικαίωμα ψήφου και η εν λόγω κατηγορία καταψηφίζει το σχέδιο, σύμφωνα με τις γενικές αρχές της παρούσας οδηγίας οι οφειλέτες θα πρέπει να δύνανται να υποβάλουν άλλο σχέδιο.

(46)

Η εθνική νομοθεσία θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να διασφαλίζει την κατάλληλη αντιμετώπιση των ζητημάτων που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την κατηγοριοποίηση, όπως των ζητημάτων σχετικά με τις απαιτήσεις των συνδεδεμένων μερών, ενώ θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με τις απαιτήσεις υπό αίρεση και τις αμφισβητούμενες απαιτήσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι αμφισβητούμενες απαιτήσεις για την κατανομή των δικαιωμάτων ψήφου. Η δικαστική ή διοικητική αρχή θα πρέπει να εξετάζει την κατηγοριοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της επιλογής των θιγόμενων από το σχέδιο πιστωτών, όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης υποβάλλεται προς επικύρωση. Ωστόσο τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να προβλέπουν ότι οι εν λόγω αρχές μπορούν επίσης να εξετάζουν την κατηγοριοποίηση σε πιο πρώιμο στάδιο, εφόσον ο εισηγητής του σχεδίου αιτηθεί την επικύρωση του σχεδίου ή ζητήσει καθοδήγηση νωρίτερα.

(47)

Η εθνική νομοθεσία θα πρέπει να καθορίζει τις απαιτούμενες πλειοψηφίες ώστε να διασφαλίζεται ότι μια μειοψηφία θιγόμενων μερών σε κάθε κατηγορία δεν θα μπορεί να εμποδίσει την έγκριση σχεδίου αναδιάρθρωσης που δεν περιορίζει αδικαιολόγητα τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους. Χωρίς κανόνα που να ορίζει ότι οι διαφωνούντες εμπραγμάτως ασφαλισμένοι πιστωτές δεσμεύονται από την απόφαση της πλειοψηφίας, η αναδιάρθρωση σε πρώιμο στάδιο δεν θα είναι δυνατή σε πολλές περιπτώσεις, για παράδειγμα, όταν απαιτείται μεν χρηματοοικονομική αναδιάρθρωση αλλά η επιχείρηση είναι κατά τα λοιπά βιώσιμη. Για να διασφαλισθεί ότι τα μέρη έχουν λόγο στην έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης ανάλογα προς τα συμφέροντα που έχουν στην επιχείρηση, η απαιτούμενη πλειοψηφία σε κάθε επιμέρους κατηγορία θα πρέπει να βασίζεται στο ποσό των απαιτήσεων των πιστωτών ή των συμμετοχικών δικαιωμάτων των μετόχων/εταίρων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαιτούν επιπλέον πλειοψηφία των θιγόμενων μερών σε κάθε κατηγορία και να μπορούν να θεσπίζουν κανόνες σε σχέση με τα θιγόμενα μέρη με δικαίωμα ψήφου που δεν ασκούν το δικαίωμα ψήφου τους με ορθό τρόπο ή δεν εκπροσωπούνται, για παράδειγμα συνυπολογίζοντάς τα για το όριο συμμετοχής ή για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας. Τα κράτη μέλη έχουν επίσης την ευχέρεια να προβλέπουν όριο συμμετοχής για την ψηφοφορία.

(48)

Η επικύρωση του σχεδίου αναδιάρθρωσης από δικαστική ή διοικητική αρχή είναι αναγκαία προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ο περιορισμός των δικαιωμάτων των πιστωτών ή των συμμετοχικών δικαιωμάτων των μετόχων/εταίρων είναι αναλογικός προς τα οφέλη της αναδιάρθρωσης και ότι οι πιστωτές και οι μέτοχοι/εταίροι έχουν πρόσβαση σε πραγματική έννομη προστασία. Η επικύρωση είναι απαραίτητη ιδίως εάν υπάρχουν διαφωνούντα θιγόμενα μέρη, όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τη νέα χρηματοδότηση ή όταν το σχέδιο συνεπάγεται απώλεια άνω του 25 % του εργατικού δυναμικού, αλλά τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι η επικύρωση από δικαστική ή διοικητική αρχή είναι αναγκαία και σε άλλες περιπτώσεις. Επικύρωση του σχεδίου η οποία συνεπάγεται απώλεια μεγαλύτερη του 25 % του εργατικού δυναμικού είναι απαραίτητη μόνον όταν το εθνικό δίκαιο επιτρέπει στα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης να προβλέπουν μέτρα με άμεσο αποτέλεσμα στις συμβάσεις εργασίας.

(49)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η δικαστική ή διοικητική αρχή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να απορρίπτει το σχέδιο, όταν τεκμηριώνεται ότι η επιχειρούμενη αναδιάρθρωση περιορίζει τα δικαιώματα των διαφωνούντων πιστωτών ή μετόχων/εταίρων είτε κάτω από αυτό που εύλογα θα ανέμεναν να λάβουν εάν γινόταν εκκαθάριση της επιχείρησης του οφειλέτη, μέσω τμηματικής εκκαθάρισης ή μέσω πώλησης της επιχείρησης εν λειτουργία, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες του εκάστοτε οφειλέτη, είτε κάτω από αυτό που εύλογα μπορούν να αναμένουν ως επόμενη καλύτερη εναλλακτική δυνατότητα σε περίπτωση μη επικύρωσης του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Ωστόσο, όταν το σχέδιο επικυρώνεται μέσω μηχανισμού διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, θα πρέπει να γίνεται αναφορά στο μηχανισμό προστασίας που χρησιμοποιείται σε μια τέτοια περίπτωση. Στις περιπτώσεις που τα κράτη μέλη έχουν επιλέξει να προβούν σε αποτίμηση του οφειλέτη ως επιχείρησης εν λειτουργία, στην αξία της επιχείρησης σε συνθήκες δρώσας οικονομικής κατάστασης θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αξία της επιχείρησης του οφειλέτη σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, σε αντίθεση με την αξία εκκαθάρισης. Η αξία της εν λειτουργία επιχείρησης είναι, κατά κανόνα, μεγαλύτερη από την αξία εκκαθάρισης της επιχείρησης, επειδή εδράζεται στην υπόθεση ότι η επιχείρηση συνεχίζει τη δραστηριότητα και τα συμβόλαιά της με την ελάχιστη δυνατή διατάραξη, απολαμβάνει την εμπιστοσύνη των πιστωτών, των μετόχων/εταίρων και των πελατών της, συνεχίζει να παράγει εισόδημα και περιορίζει τις επιπτώσεις για τους υπαλλήλους της.

(50)

Ενώ η συμμόρφωση προς το κριτήριο του συμφέροντος των πιστωτών θα πρέπει να εξετάζεται από τη δικαστική ή διοικητική αρχή μόνο σε περίπτωση αμφισβήτησης του σχεδίου αναδιάρθρωσης, προκειμένου να αποφευχθεί η διενέργεια αποτίμησης σε όλες τις περιπτώσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέπουν ότι οι άλλες προϋποθέσεις για την επικύρωση μπορούν να εξετάζονται αυτεπαγγέλτως. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προσθέτουν και άλλες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για την επικύρωση ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης, όπως το αν οι μέτοχοι/εταίροι προστατεύονται επαρκώς. Οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αρνούνται την επικύρωση σχεδίου αναδιάρθρωσης, το οποίο δεν προσφέρει εύλογη προοπτική αποτροπής της αφερεγγυότητας του οφειλέτη και εξασφάλισης της βιωσιμότητας της επιχείρησης. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να εξασφαλίζουν ότι η εν λόγω εκτίμηση θα διενεργείται αυτεπαγγέλτως.

(51)

Ανάμεσα στις προϋποθέσεις επικύρωσης ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης είναι και η κοινοποίηση αυτού προς όλα τα θιγόμενα μέρη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν τη μορφή και το χρονικό σημείο της κοινοποίησης καθώς και να μεριμνούν για τη διευθέτηση άγνωστων απαιτήσεων για τους σκοπούς της κοινοποίησης. Μπορούν να επίσης να θεσπίζουν διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες τα μη θιγόμενα μέρη θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με το σχέδιο αναδιάρθρωσης.

(52)

Η πλήρωση του «κριτηρίου του συμφέροντος των πιστωτών» θα πρέπει να νοείται ότι συνεπάγεται ότι κανείς από τους διαφωνούντες πιστωτές δεν θα βρεθεί, βάσει του σχεδίου αναδιάρθρωσης, σε χειρότερη θέση από τη θέση στην οποία θα βρισκόταν είτε σε περίπτωση εκκαθάρισης, υπό μορφή τμηματικής πώλησης της επιχείρησης ή πώλησης της επιχείρησης εν λειτουργία, είτε στο πλαίσιο της επόμενης καλύτερης εναλλακτικής δυνατότητας σε περίπτωση μη επικύρωσης του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιλέξουν ένα από αυτά τα δύο όρια κατά την εφαρμογή του κριτηρίου αυτού στο εθνικό δίκαιο. Το εν λόγω κριτήριο θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες χρειάζεται επικύρωση του σχεδίου προκειμένου αυτό να καταστεί δεσμευτικό για τους διαφωνούντες πιστωτές ή, κατά περίπτωση, για τις διαφωνούσες κατηγορίες πιστωτών. Ως συνέπεια του κριτηρίου του συμφέροντος των πιστωτών, όταν δημόσιοι θεσμικοί πιστωτές είναι προνομιούχοι δυνάμει του εθνικού δικαίου, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι το σχέδιο δεν μπορεί να επιβάλει πλήρη ή μερική διαγραφή των απαιτήσεων των πιστωτών αυτών.

(53)

Ενώ ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει πάντοτε να θεωρείται εγκεκριμένο αν η απαιτούμενη πλειοψηφία σε κάθε θιγόμενη κατηγορία υποστηρίζει το σχέδιο, ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης το οποίο δεν έχει την υποστήριξη της απαιτούμενης πλειοψηφίας σε κάθε θιγόμενη κατηγορία θα πρέπει παρά ταύτα να μπορεί να επικυρωθεί από δικαστική ή διοικητική αρχή, κατόπιν πρότασης του οφειλέτη ή με τη σύμφωνη γνώμη του. Στην περίπτωση ενός νομικού προσώπου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν αν για τον σκοπό αυτό ως οφειλέτης πρέπει να θεωρείται το διοικητικό συμβούλιο του νομικού προσώπου ή ορισμένη πλειοψηφία μετόχων ή κατόχων μετοχικού κεφαλαίου. Για να επικυρωθεί το σχέδιο στην περίπτωση διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, θα πρέπει να υποστηρίζεται από την πλειοψηφία των κατηγοριών των θιγόμενων μερών με δικαίωμα ψήφου. Τουλάχιστον μία από αυτές τις κατηγορίες θα πρέπει να είναι κατηγορία εμπραγμάτως ασφαλισμένων πιστωτών ή να έχει προτεραιότητα έναντι της κατηγορίας των κοινών ανέγγυων πιστωτών.

(54)

Όταν η πλειοψηφία των κατηγοριών με δικαίωμα ψήφου δεν υποστηρίζει το σχέδιο αναδιάρθρωσης, το σχέδιο αυτό θα μπορούσε παραταύτα να επικυρωθεί αν υποστηρίζεται από τουλάχιστον μια θιγόμενη ή επιβαρυνόμενη κατηγορία πιστωτών η οποία, βάσει αποτίμησης του οφειλέτη σε συνθήκες δρώσας οικονομικής κατάστασης, θα λαμβάνει ικανοποίηση ή θα διατηρεί συμμετοχικό δικαίωμα ή, εφόσον προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, θα πρέπει να μπορεί ευλόγως να συναχθεί ότι θα λαμβάνει πληρωμή ή θα διατηρεί συμμετοχικό δικαίωμα σε περίπτωση εφαρμογής της συνήθους ιεραρχικής κατάταξης των απαιτήσεων προς ικανοποίηση από το προϊόν της εκκαθάρισης βάσει του εθνικού δικαίου. Στην τελευταία περίπτωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν τον αριθμό των κατηγοριών που απαιτείται για να εγκρίνουν το σχέδιο, χωρίς να πρέπει οπωσδήποτε όλες αυτές οι κατηγορίες, βάσει αποτίμησης του οφειλέτη σε συνθήκες δρώσας οικονομικής κατάστασης, να λαμβάνουν ικανοποίηση απαίτησης ή να διατηρούν δικαίωμα σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να απαιτούν τη συγκατάθεση όλων των κατηγοριών. Αυτό σημαίνει ότι, όπου υπάρχουν μόνο δύο κατηγορίες πιστωτών, η συγκατάθεση τουλάχιστον μιας κατηγορίας θα πρέπει να θεωρείται επαρκής, αν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις εφαρμογής της διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών. Η επιβάρυνση των πιστωτών νοείται ως μείωση της αξίας των απαιτήσεών τους.

(55)

Κατά τη χρήση του μηχανισμού της διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι διαφωνούσες κατηγορίες των θιγόμενων πιστωτών δεν υφίστανται αδικαιολόγητη βλάβη βάσει του προτεινόμενου σχεδίου και θα πρέπει να παρέχουν επαρκή προστασία για αυτές τις διαφωνούσες κατηγορίες. Τα κράτη μέλη δύνανται να προστατεύσουν διαφωνούσα κατηγορία πιστωτών εξασφαλίζοντας ότι θα τυγχάνει τουλάχιστον εξίσου ευνοϊκής μεταχείρισης σε σύγκριση με οποιανδήποτε άλλη κατηγορία του ίδιου βαθμού και ευνοϊκότερης σε σχέση με κάθε κατηγορία που κατατάσσεται χαμηλότερα. Εναλλακτικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προστατεύσουν διαφωνούσα κατηγορία πιστωτών εξασφαλίζοντας ότι αυτή ικανοποιείται πλήρως εάν κατηγορία ελάσσονος εξοφλητικής προτεραιότητας πρόκειται να λάβει διανομή αξίας ή διατηρήσει συμμετοχικό δικαίωμα βάσει του σχεδίου αναδιάρθρωσης («κανόνας της απόλυτης προτεραιότητας»). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν διακριτική ευχέρεια κατά την εφαρμογή της έννοιας της πλήρους ικανοποίησης, μεταξύ άλλων σε σχέση με το χρόνο της πληρωμής, εφόσον προστατεύονται το κεφάλαιο της απαίτησης και, στην περίπτωση των εμπραγμάτως ασφαλισμένων πιστωτών, η αξία της εξασφάλισης. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίσουν σχετικά με το ισοδύναμο μέσο με το οποίο η αρχική απαίτηση θα μπορούσε να ικανοποιηθεί πλήρως.

(56)

Είναι σκόπιμο να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη μέλη να παρεκκλίνουν από τον κανόνα της απόλυτης προτεραιότητας, για παράδειγμα όταν είναι δίκαιο οι μέτοχοι/εταίροι να διατηρούν ορισμένα δικαιώματα στο πλαίσιο του σχεδίου, παρά το γεγονός ότι μια κατηγορία με μεγαλύτερη προτεραιότητα είναι υποχρεωμένη να δεχτεί μείωση των απαιτήσεών της, ή ότι βασικοί προμηθευτές που καλύπτονται από τη διάταξη περί αναστολής των ατομικών διώξεων ικανοποιούνται πριν από τις κατηγορίες πιστωτών που προηγούνται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ποιους από τους ανωτέρω μηχανισμούς προστασίας θα εφαρμόσουν.

(57)

Παρόλο που τα νόμιμα συμφέροντα των μετόχων/εταίρων θα πρέπει να προστατεύονται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτοί δεν θα μπορούν να αποτρέψουν αδικαιολόγητα την έγκριση σχεδίων αναδιάρθρωσης που θα αποκαθιστούσαν τη βιωσιμότητα του οφειλέτη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν διάφορα μέσα για την επίτευξη αυτού του στόχου, ορίζοντας, για παράδειγμα, ότι οι μέτοχοι/εταίροι δεν έχουν δικαίωμα ψήφου επί σχεδίων αναδιάρθρωσης και αποσυνδέοντας την έγκριση ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης από τη συμφωνία των μετόχων/εταίρων άνευ εσωτερικής αξίας, δηλαδή των μετόχων/εταίρων οι οποίοι, βάσει αποτίμησης της επιχείρησης, δεν θα λάμβαναν οποιαδήποτε πληρωμή ή άλλο αντάλλαγμα σε περίπτωση εφαρμογής της συνήθους ιεραρχικής κατάταξης των απαιτήσεων προς ικανοποίηση από το προϊόν της εκκαθάρισης. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που οι μέτοχοι/εταίροι έχουν δικαίωμα ψήφου επί σχεδίου αναδιάρθρωσης, θα πρέπει να είναι δυνατή η επικύρωση του σχεδίου από δικαστική ή διοικητική αρχή παρά τη διαφωνία μιας ή περισσότερων κατηγοριών μετόχων/εταίρων, μέσω μηχανισμού διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών. Τα κράτη μέλη που εξαιρούν τους μετόχους/εταίρους από την ψηφοφορία, δεν απαιτείται να εφαρμόζουν τον κανόνα της απόλυτης προτεραιότητας στη σχέση μεταξύ πιστωτών και μετόχων/εταίρων. Ένα άλλο πιθανό μέσο εφαρμογής της απαίτησης αυτής θα μπορούσε να είναι η διασφάλιση ότι τα μέτρα αναδιάρθρωσης, τα οποία επηρεάζουν άμεσα τα δικαιώματα των μετόχων/εταίρων και πρέπει να εγκριθούν από τη γενική συνέλευση αυτών σύμφωνα με την ενωσική και εθνική νομοθεσία, δεν υπόκεινται σε αδικαιολόγητα υψηλές απαιτήσεις πλειοψηφίας και ότι οι μέτοχοι/εταίροι δεν έχουν καμία αρμοδιότητα όσον αφορά τα μέτρα αναδιάρθρωσης που δεν επηρεάζουν άμεσα τα δικαιώματά τους.

(58)

Είναι δυνατόν να απαιτούνται περισσότερες κατηγορίες μετόχων/εταίρων όταν υπάρχουν διάφορες κατηγορίες μετοχών/μερίδων με διαφορετικά δικαιώματα. Οι μέτοχοι/εταίροι ΠΜΜΕ που δεν είναι απλοί επενδυτές αλλά ιδιοκτήτες της επιχείρησης και συμβάλλουν στην επιχείρηση με άλλους τρόπους, για παράδειγμα, προσφέροντας διαχειριστική εμπειρογνωσία, μπορεί να μην έχουν κίνητρο να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση υπό αυτούς τους όρους. Για τον λόγο αυτό, ο μηχανισμός διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών θα πρέπει να παραμένει προαιρετικός για τους οφειλέτες-ΠΜΜΕ.

(59)

Για τους σκοπούς της εφαρμογής του, το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει να επιτρέπει στους μετόχους/εταιρους -ΠΜΜΕ να συνεισφέρουν με μη χρηματικό τρόπο στην αναδιάρθρωση, για παράδειγμα με την πείρα, τη φήμη, ή τις επιχειρηματικές επαφές τους.

(60)

Καθ' όλη τη διάρκεια των διαδικασιών προληπτικής αναδιάρθρωσης, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να απολαμβάνουν την πλήρη προστασία της εργατικής νομοθεσίας. Ιδίως, η παρούσα οδηγία δεν θίγει τα δικαιώματα των εργαζομένων που κατοχυρώνονται από τις οδηγίες του Συμβουλίου 98/59/ΕΚ (12) και 2001/23/ΕΚ (13) και τις οδηγίες 2002/14/ΕΚ (14), και 2008/94/ΕΚ (15) και 2009/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Οι υποχρεώσεις που αφορούν την ενημέρωση των εργαζομένων και τη διαβούλευση μαζί τους βάσει της εθνικής νομοθεσίας μεταφοράς των ανωτέρω οδηγιών παραμένουν σε πλήρη ισχύ. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις ενημέρωσης των εκπροσώπων των εργαζομένων και διαβούλευσης μαζί τους σχετικά με την απόφαση προσφυγής σε πλαίσιο προληπτικής αναδιάρθρωσης σύμφωνα με την οδηγία 2002/14/ΕΚ.

(61)

Στους εργαζομένους και τους εκπροσώπους τους θα πρέπει να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με το προτεινόμενο σχέδιο αναδιάρθρωσης, κατά τα οριζόμενα στο ενωσιακό δίκαιο, για να μπορουν να κάνουν εις βάθος αξιολόγηση των διαφόρων σεναρίων. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους θα πρέπει να συμμετέχουν στον βαθμό που είναι αναγκαίος για να πληρούνται οι απαιτήσεις διαβούλευσης του ενωσιακού δικαίου. Δεδομένης της ανάγκης να διασφαλίζεται κατάλληλο επίπεδο προστασίας των εργαζομένων, τα κράτη μέλη θα πρέπει υποχρεωτικώς να εξαιρούν τις ανεξόφλητες απαιτήσεις των εργαζομένων από κάθε αναστολή επιμέρους ατομικών διώξεων, ανεξάρτητα από το αν οι απαιτήσεις αυτές έχουν γεννηθεί πριν ή μετά τη χορήγηση της αναστολής. Αναστολή τέτοιων απαιτήσεων θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο για τα ποσά και τα χρονικά διαστήματα για τα οποία η εξόφληση των εν λόγω απαιτήσεων διασφαλίζεται πραγματικά σε παρόμοιο επίπεδο με άλλα μέσα βάσει του εθνικού δικαίου. Στην περίπτωση που βάσει της εθνικής νομοθεσίας τίθενται περιορισμοί στην ευθύνη των οργανισμών εγγύησης, είτε όσον αφορά τη διάρκεια της εγγύησης είτε το ποσό που καταβάλλεται στους εργαζομένους, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να μπορούν να ασκήσουν ατομικά διωκτικά μέτρα για την ικανοποίηση του ελλείποντος μέρους της απαίτησής τους κατά του εργοδότη ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής των ατομικών διώξεων. Εναλλακτικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν τις απαιτήσεις των εργαζομένων από το πεδίο εφαρμογής του πλαισίου προληπτικής αναδιάρθρωσης και να προβλέπουν την προστασία τους στο πλαίσιο του εθνικού δικαίου.

(62)

Στην περίπτωση που σχέδιο αναδιάρθρωσης περιλαμβάνει τη μεταβίβαση τμήματος εγκατάστασης ή επιχείρησης, τα δικαιώματα των εργαζομένων που απορρέουν από σύμβαση εργασίας ή εργασιακή σχέση, συμπεριλαμβανομένου ιδίως του δικαιώματος καταβολής των αποδοχών, θα πρέπει να διασφαλίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 4 της οδηγίας 2001/23/ΕΚ, χωρίς να θίγονται οι ειδικοί κανόνες που εφαρμόζονται σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας βάσει του άρθρου 5 της εν λόγω οδηγίας και, ιδίως, οι δυνατότητες του άρθρου 5 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τα κατοχυρωμένα από την οδηγία 2002/14/ΕΚ δικαιώματα ενημέρωσης και διαβούλευσης, όταν προκειται να ληφθούν αποφάσεις που μπορούν να επιφέρουν ουσιαστικές μεταβολές στην οργάνωση της εργασίας ή στις συμβάσεις εργασίας, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία όσον αφορά τις εν λόγω αποφάσεις. Επιπλέον, βάσει της παρούσας οδηγίας, οι εργαζόμενοι των οποίων οι απαιτήσεις θίγονται από το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει να έχουν δικαίωμα ψήφου επί του σχεδίου. Για τους σκοπούς της ψηφοφορίας επί του σχεδίου αναδιάρθρωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν την ένταξη των εργαζομένων σε κατηγορία χωριστή από τις άλλες κατηγορίες πιστωτών.

(63)

Οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές θα πρέπει να αποφασίζουν σχετικά με την αποτίμηση της επιχείρησης ή στο στάδιο της εκκαθάρισης ή στην επόμενη καλύτερη εναλλακτική δυνατότητα, σε περίπτωση μη επικύρωσης του σχεδίου αναδιάρθρωσης ή σύμφωνα με τις προϋποθέσεις της διακατηγοριακής παράκαμψης των διαφωνιών, μόνο αν ένα διαφωνούν θιγόμενο μέρος αμφισβητεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης. Αυτό δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να διενεργούν αποτιμήσεις σε άλλο πλαίσιο βάσει του εθνικού τους δικαίου. Ωστόσο, μια τέτοια απόφαση μπορεί, επίσης, να συνίσταται σε αποτίμηση από εμπειρογνώμονα ή αποτίμηση που υποβλήθηκε από τον οφειλέτη ή άλλο πρόσωπο σε προηγούμενο στάδιο της διαδικασίας. Όταν αποφασίζεται αποτίμηση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να θεσπίζουν ειδικούς κανόνες, εκτός της πολιτικης δικονομίας, για μια ταχεία αποτίμηση σε περιπτώσεις αναδιάρθρωσης. Καμία διάταξη της παρούσας οδηγίας δεν θίγει τους κανόνες του εθνικού δικαίου περί του βάρους της απόδειξης στην περίπτωση της αποτίμησης.

(64)

Τα δεσμευτικά αποτελέσματα ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης περιορίζονται στα θιγόμενα μέρη που συμμετείχαν στην έγκριση του σχεδίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν τις συνέπειες της συμμετοχής ενός πιστωτή, μεταξύ άλλων σε περίπτωση άγνωστων πιστωτών ή πιστωτών μελλοντικών απαιτήσεων. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αποφασίζουν τον τρόπο αντιμετώπισης των πιστωτών που ενημερώθηκαν δεόντως αλλά δεν συμμετείχαν στις διαδικασίες.

(65)

Τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα προσφυγής κατά της απόφασης επικύρωσης σχεδίου αναδιάρθρωσης από διοικητική αρχή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν και δυνατότητα προσφυγής κατά της απόφασης επικύρωσης σχεδίου αναδιάρθρωσης από δικαστική αρχή. Ωστόσο, για να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα του σχεδίου, να περιορίζεται η αβεβαιότητα και να αποφεύγονται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, τα σχετικά μέσα προσφυγής δεν θα πρέπει, κατά κανόνα, να αναστέλλουν την εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν ή να περιορίζουν τους λόγους της προσφυγής. Όταν ασκείται προσφυγή κατά της επικύρωσης του σχεδίου, τα κράτη μέλη μπορούν να επιτρέπουν στη δικαστική αρχή να εκδίδει προδικαστική ή συνοπτική απόφαση, με την οποία να προστατεύεται η εκτέλεση και η εφαρμογή του σχεδίου από ενδεχόμενη ευόδωση της εκκρεμούς προσφυγής. Στην περίπτωση που η προσφυγή γίνεται δεκτή, οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές θα πρέπει να εξετάζουν, ως εναλλακτική λύση της απόρριψης του σχεδίου, την τροποποίηση αυτού, όταν τα κράτη μέλη προβλέπουν αυτήν τη δυνατότητα καθώς και την επικύρωση του σχεδίου άνευ τροποποιήσεων. Θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα οι τροποποιήσεις του σχεδίου να μπορούν να προτείνονται από τα μέρη ή να αποφασίζονται από αυτά με ψηφοφορία, με δική τους πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος της δικαστικής αρχής. Τα κράτη μέλη μπορούν, επίσης, να προβλέπουν την αποκατάσταση των οικονομικών απωλειών υπέρ του μέρους του οποίου η προσφυγή έγινε δεκτή. Εναπόκειται στο εθνικό δίκαιο να αντιμετωπίσει πιθανή νέα αναστολή ή παράταση της αναστολής αν η δικαστική αρχή προσδώσει στην προσφυγή ανασταλτικό αποτέλεσμα.

(66)

Η επιτυχία ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης μπορεί συχνά να εξαρτάται από το κατά πόσον διατίθεται χρηματοδοτική συνδρομή στον οφειλέτη για την υποστήριξη, αρχικά, της λειτουργίας της επιχείρησης κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων αναδιάρθρωσης και, στη συνέχεια, της εφαρμογής του επικυρωμένου σχεδίου αναδιάρθρωσης. Η χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να νοείται με ευρεία έννοια και να περιλαμβάνει την παροχή σε χρήμα ή την τριτεγγύηση και την προμήθεια αποθεμάτων, εμπορευμάτων, πρώτων υλών και βασικών υπηρεσιών, για παράδειγμα μέσω της χορήγησης στον οφειλέτη μεγαλύτερης περιόδου αποπληρωμής. Η προσωρινή και η νέα χρηματοδότηση θα πρέπει, συνεπώς, να είναι απρόσβλητες από ανακλητικές αγωγές που θα επιδιώκουν να κηρυχθεί η εν λόγω χρηματοδότηση άκυρη, ακυρώσιμη ή μη εκτελεστή ως δικαιοπραξία επιζήμια για το σύνολο των πιστωτών στο πλαίσιο των διαδικασιών αφερεγγυότητας που θα ακολουθήσουν.

(67)

Οι εθνικές νομοθεσίες περί αφερεγγυότητας που προβλέπουν αγωγές ανάκλησης της προσωρινής και νέας χρηματοδότησης ή ορίζουν ότι οι νέοι δανειστές μπορεί να υποστούν αστικές, διοικητικές ή ποινικές κυρώσεις για την παροχή πίστωσης σε οφειλέτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες, είναι δυνατόν να υπονομεύσουν τη διαθεσιμότητα της χρηματοδότησης η οποία είναι αναγκαία για την επιτυχή διαπραγμάτευση και εφαρμογή ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης. Η οδηγία δεν επηρεάζει τους λοιπούς λόγους για τον χαρακτηρισμό της νέας και της προσωρινής χρηματοδότησης ως άκυρων, ακυρώσιμων ή ανενεργών, ή για τη θεμελίωση αστικής, ποινικής ή διοικητικής ευθύνης των παρεχόντων τέτοια χρηματοδότηση, όπως προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Στους εν λόγω λοιπούς λόγους μπορούν να περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η απάτη, η κακή πίστη, ορισμένοι τύποι σχέσεων μεταξύ των μερών οι οποίοι θα μπορούσαν να ενέχουν σύγκρουση συμφερόντων, όπως στην περίπτωση των συναλλαγών μεταξύ συνδεδεμένων μερών ή μεταξύ μετόχων/εταίρων και της ίδιας την εταιρείας, και συναλλαγές κατά τις οποίες ένα μέρος λαμβάνει άνευ δικαιώματος αξία ή ασφάλεια τη στιγμή της συναλλαγής ή λόγω του τρόπου εκτέλεσης αυτής.

(68)

Όταν παρέχεται προσωρινή χρηματοδότηση, τα μέρη δεν γνωρίζουν αν το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα πρέπει τελικά να επικυρωθεί ή όχι και ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να περιορίζουν την προστασία της προσωρινής χρηματοδότησης μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το σχέδιο εγκρίνεται από τους πιστωτές ή επικυρώνεται από δικαστική ή διοικητική αρχή. Προκειμένου να αποφεύγονται πιθανές καταχρήσεις, θα πρέπει να προστατεύονται μόνον οι χρηματοδοτήσεις που είναι ευλόγως και άμεσα αναγκαίες για τη συνέχιση της λειτουργίας ή την επιβίωση της επιχείρησης του οφειλέτη ή για τη διατήρηση ή αύξηση της αξίας της επιχείρησης εν αναμονή της επικύρωσης του σχεδίου αναδιάρθρωσης. Επιπλέον, η παρούσα οδηγία δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν μηχανισμό εκ των προτέρων ελέγχου της προσωρινής χρηματοδότησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίζουν την προστασία της νέας χρηματοδότησης όταν το σχέδιο έχει επικυρωθεί από δικαστική ή διοικητική αρχή και της προσωρινής χρηματοδότησης όταν αυτή αποτέλεσε αντικείμενο εκ των προτέρων ελέγχου. Ο μηχανισμός εκ των προτέρων ελέγχου της προσωρινής χρηματοδότησης ή άλλων συναλλαγών θα μπορούσε να διενεργείται από επαγγελματία στον τομέα της αναδιάρθρωσης, από επιτροπή πιστωτών ή από δικαστική ή διοικητική αρχή. Η προστασία από ανακλητικές αγωγές και η προστασία από την προσωπική ευθύνη αποτελούν τις ελάχιστες διασφαλίσεις που παρέχονται για την προσωρινή χρηματοδότηση και τη νέα χρηματοδότηση. Ωστόσο, για να ενθαρρυνθούν νέοι δανειστές ώστε να αναλάβουν τον αυξημένο κίνδυνο της επένδυσης σε έναν βιώσιμο οφειλέτη που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες μπορεί να χρειάζονται περισσότερα κίνητρα, όπως, για παράδειγμα, η αναγνώριση προτεραιότητας στην εν λόγω χρηματοδότηση τουλάχιστον έναντι των ανέγγυων απαιτήσεων σε επακόλουθες διαδικασίες αφερεγγυότητας.

(69)

Με στόχο να ενθαρρύνεται μια έγκαιρη προσφυγή στις διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης, είναι επιθυμητό οι συναλλαγές που είναι εύλογες και άμεσα αναγκαίες για τη διαπραγμάτευση ή την εφαρμογή σχεδίου αναδιάρθρωσης, να προστατεύονται επίσης από ανακλητικές αγωγές σε επακόλουθες διαδικασίες αφερεγγυότητας. Οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές θα μπορούν, κατά την εκτιμηση του εύλογου χαρακτήρα και της άμεσης αναγκαιότητας των δαπανών και αμοιβών, για παράδειγμα, να εξετάζουν προβλέψεις και εκτιμήσεις που διαβιβάζονται στα θιγόμενα μέρη, σε επιτροπή πιστωτών, σε επαγγελματία στον τομέα της αναδιάρθρωσης ή στην ίδια τη δικαστική ή διοικητική αρχή. Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν και τη δυνατότητα να απαιτήσουν από τους οφειλέτες επικαιροποιημένες σχετικές εκτιμήσεις. Μια τέτοια προστασία θα ενίσχυε την ασφάλεια των συναλλαγών με επιχειρήσεις που είναι γνωστό ότι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και θα διέλυε τους φόβους των πιστωτών και των επενδυτών ότι όλες αυτές οι συναλλαγές θα μπορούσαν να κηρυχθούν άκυρες σε περίπτωση αποτυχίας της αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν ένα χρονικό σημείο, πριν από την έναρξη της διαδικασίας προληπτικής αναδιάρθρωσης και τη χορήγηση της αναστολής των ατομικών διώξεων, από το οποίο αμοιβές και δαπάνες για τη διαπραγμάτευση, την έγκριση, την επικύρωση ή την αναζήτηση επαγγελματικών συμβουλών για το σχέδιο αναδιάρθρωσης αρχίζουν να απολαύουν προστασίας από ανακλητικές αγωγές. Στην περίπτωση άλλων πληρωμών και εκταμιεύσεων και την καταβολή των αποδοχών εργαζομένων, παρόμοιο σημείο αφετηρίας θα μπορεί επίσης να είναι η χορήγηση αναστολής ή η έναρξη της διαδικασίας προληπτικής αναδιάρθρωσης.

(70)

Για την προώθηση των προληπτικών αναδιαρθρώσεων, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι διευθυντές επιχειρήσεων δεν αποθαρρύνονται από την άσκηση εύλογης επιχειρηματικής κρίσης ή την ανάληψη εύλογων επιχειρηματικών κινδύνων, ιδίως όταν αυτό θα ενίσχυε τις πιθανότητες επιτυχίας της αναδιάρθρωσης δυνητικά βιώσιμων επιχειρήσεων. Όταν μια επιχείρηση αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες, οι διευθυντές της θα πρέπει να προβαίνουν σε ενέργειες για την ελαχιστοποίηση των απωλειών και την αποφυγή της αφερεγγυότητας, όπως η αναζήτηση επαγγελματικών συμβουλών, μεταξύ άλλων στους τομείς της αναδιάρθρωσης και της αφερεγγυότητας, για παράδειγμα για την αξιοποίηση, εφόσον συντρέχει περίπτωση, εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης· την προστασία των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας ώστε να μεγιστοποιηθεί η αξία της και να αποφευχθεί η απώλεια βασικών περιουσιακών στοιχείων· την εξέταση της δομής και των λειτουργιών της επιχείρησης με στόχο να εκτιμηθεί η βιωσιμότητα και να μειωθούν οι δαπάνες της· την αποφυγή ακυρωσίμων συναλλαγών, εκτός εάν δικαιολογούνται από βάσιμους επιχειρηματικούς λόγους· τη συνέχιση των συναλλαγών που υπό τις δεδομένες συνθήκες ενδείκνυται να συνεχιστούν για την αύξηση της αξίας της επιχείρησης εν λειτουργία· τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές και την υπαγωγή σε διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης.

(71)

Σε περίπτωση επικείμενης αφερεγγυότητας του οφειλέτη, είναι επίσης σημαντικό να προστατεύονται τα νόμιμα δικαιώματα των πιστωτών από διοικητικές αποφάσεις που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη σύσταση της περιουσίας του οφειλέτη, ιδίως όταν μπορούν να επιφέρουν την περαιτέρω μείωση της αξίας της περιουσίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο προσπαθειών αναδιάρθρωσης ή για διανομή στους πιστωτές. Είναι, συνεπώς, αναγκαίο, υπό τέτοιες συνθήκες, να αποφεύγουν οι διευθυντές της επιχείρησης ενέργειες από πρόθεση ή βαριά αμέλεια που οδηγούν σε προσωπικό τους κέρδος σε βάρος των ενδιαφερόμενων μερών, σε συναλλαγές με τίμημα χαμηλότερο από το πραγματικό ή σε αδικαιολόγητη προνομιακή μεταχείριση ενός ή περισσότερων ενδιαφερόμενων μερών έναντι άλλων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν την αντίστοιχη διάταξη της παρούσας οδηγίας διασφαλίζοντας ότι οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές, όταν αξιολογούν αν ένας διευθυντής διέπραξε παραβάσεις του καθήκοντος επιμελείας, λαμβάνουν υπόψη τους κανόνες της παρούσας οδηγίας για τα καθήκοντα των διευθυντών. Η παρούσα οδηγία δεν αποσκοπεί σε οποιανδήποτε ιεράρχηση των διαφόρων μερών των οποίων τα συμφέροντα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη. Ωστόσο τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τέτοια ιεράρχηση. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τους εθνικούς κανόνες των κρατών μελών σχετικά με τις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων σε μια εταιρεία.

(72)

Οι επιχειρηματίες που είναι φυσικά πρόσωπα ασκούντα εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή ελεύθερη, μη μισθωτή επαγγελματική δραστηριότητα είναι δυνατόν να βρεθούν σε κίνδυνο να καταστούν αφερέγγυοι. Οι διαφορετικές δυνατότητες για μια δεύτερη ευκαιρία που παρέχονται στα επιμέρους κράτη μέλη μπορεί να αποτελέσουν κίνητρο για τη μετεγκατάσταση αφερέγγυων ή υπερχρεωμένων επιχειρηματιών σε κράτος μέλος διαφορετικό από αυτό της εγκατάστασής τους προκειμένου να επωφεληθούν από συντομότερες περιόδους απαλλαγής ή από πιο ελκυστικούς όρους απαλλαγής, με αποτέλεσμα πρόσθετη ανασφάλεια δικαίου και πρόσθετο κόστος για τους πιστωτές κατά την είσπραξη των απαιτήσεών τους. Περαιτέρω, οι επιπτώσεις της αφερεγγυότητας, ιδίως ο κοινωνικός στιγματισμός, οι νομικές συνέπειες όπως η έκπτωση από το δικαίωμα ανάληψης και άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας και η παρατεινόμενη αδυναμία αποπληρωμής των χρεών, αποτελούν σημαντικά αντικίνητρα για τους επιχειρηματίες που επιθυμούν να συστήσουν επιχείρηση ή να αξιοποιήσουν μια δεύτερη ευκαιρία, έστω και αν τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιχειρηματίες που έχουν καταστεί αφερέγγυοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιτύχουν στη δεύτερη απόπειρά τους.

(73)

Θα πρέπει, επομένως, να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της υπερχρέωσης ή της αφερεγγυότητας στους επιχειρηματίες, ιδίως με την πρόβλεψη της δυνατότητας πλήρους απαλλαγής από τα χρέη έπειτα από ορισμένη χρονική περίοδο και τον περιορισμό της χρονικής διάρκειας της ανικανότητας ή της έκπτωσης που επιβάλλεται ως συνέπεια της υπερχρέωσης ή της αφερεγγυότητας του οφειλέτη. Η έννοια της αφερεγγυότητας θα πρέπει να ορίζεται από το εθνικό δίκαιο και μπορεί να λαμβάνει τη μορφή της υπερχρέωσης. Η κατά την παρούσα οδηγία έννοια του επιχειρηματία δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη θέση των διευθυντών ή των διοικητών εταιρειών, η οποία θα πρέπει να διέπεται από το εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η πρόσβαση στην απαλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να απαιτούν να ζητά την απαλλαγή ο οφειλέτης.

(74)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέπουν τη δυνατότητα προσαρμογής των υποχρεώσεων των αφερέγγυων επιχειρηματιών όσον αφορά την αποπληρωμή, όταν μεταβάλλεται σημαντικά η χρηματοοικονομική τους κατάσταση, είτε επί τα βελτίω είτε επί τα χείρω. Δεν θα πρέπει, κατά την παρούσα οδηγία, να είναι απαραίτητο να στηρίζεται το σχέδιο αποπληρωμής από την πλειονότητα των πιστωτών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέπουν ότι δεν απαγορεύεται στους επιχειρηματίες να αρχίσουν νέα δραστηριότητα στο ίδιο ή σε διαφορετικό πεδίο κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σχεδίου αποπληρωμής.

(75)

Η απαλλαγή από τα χρέη θα πρέπει να είναι διαθέσιμη σε διαδικασίες που περιλαμβάνουν σχέδιο αποπληρωμής, ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων ή συνδυασμό αυτών. Κατά την εφαρμογή των διατάξεων αυτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ελεύθερα μεταξύ αυτών των εναλλακτικών δυνατοτήτων και, εάν το εθνικό δίκαιο προβλέπει περισσότερες διαδικασίες που οδηγούν σε απαλλαγή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τουλάχιστον μία από αυτές προσφέρει στους αφερέγγυους επιχειρηματίες τη δυνατότητα πλήρους απαλλαγής από τα χρέη εντός τριετίας. Στην περίπτωση διαδικασιών που συνδυάζουν ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων και σχέδιο αποπληρωμής, η περίοδος απαλλαγής θα πρέπει να αρχίζει το αργότερο τη στιγμή που επικυρώνεται από δικαστήριο ή αρχίζει να εφαρμόζεται το σχέδιο αποπληρωμής, για παράδειγμα από την πρώτη δόση στο πλαίσιο του σχεδίου, αλλά θα μπορούσε επίσης να αρχίζει και νωρίτερα, όπως όταν λαμβάνεται απόφαση να κινηθεί η διαδικασία.

(76)

Στις διαδικασίες χωρίς σχέδιο αποπληρωμής, η περίοδος απαλλαγής θα πρέπει να αρχίζει το αργότερο από την ημερομηνία λήψης της απόφασης δικαστικής ή διοικητικής αρχής περί κινήσεως της διαδικασίας ή κατά τη στιγμή του καθορισμού της πτωχευτικής περιουσίας. Για τον υπολογισμό της περιόδου απαλλαγής δυνάμει της οδηγίας αυτής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι η έννοια της «κίνησης διαδικασίας» δεν περιλαμβάνει προκαταρκτικά μέτρα, όπως συντηρητικά μέτρα ή διορισμό προκαταρκτικού διαχειριστή διαδικασίας αφερεγγυότητας, εκτός αν αυτά επιτρέπουν τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης και διανομής αυτών στους πιστωτές. Ο καθορισμός της πτωχευτικής περιουσίας δεν απαιτεί απαραιτήτως τυπική απόφαση ή επικύρωση από δικαστική ή διοικητική αρχή, αν δεν απαιτείται ήδη τέτοια απόφαση σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και θα μπορεί να συνίσταται σε μια απογραφή των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού.

(77)

Αν η διαδικαστική πορεία που οδηγεί στην απαλλαγή από το χρέος συνεπάγεται τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του επιχειρηματία, δεν απαγορεύεται στα κράτη μέλη να προβλέπουν διαχωρισμό της αίτησης απαλλαγής από τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων, όταν η αίτηση αυτή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικαστικής πορείας προς την απαλλαγή δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν ελεύθερα τους εθνικούς κανόνες για το βάρος της απόδειξης προκειμένου η απαλλαγή να λειτουργεί, το οποίο σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας μπορεί να υποχρεωθεί εκ του νόμου να αποδεικνύει την τήρηση των υποχρεώσεών του.

(78)

Η πλήρης απαλλαγή από τα χρέη ή η λήξη της ανικανότητας ή της έκπτωσης εντός τριών ετών δεν ενδείκνυται πάντοτε, και μπορούν συνεπώς να θεσπιστούν δεόντως αιτιολογημένες παρεκκλίσεις για λόγους που ορίζονται στις εθνικές νομοθεσίες. Για παράδειγμα, όταν ο οφειλέτης επιδεικνύει ανέντιμη ή κακόπιστη συμπεριφορά. Σε περίπτωση που οι επιχειρηματίες δεν απολαύουν του τεκμηρίου της εντιμότητας και της καλής πίστεως κατά το εθνικό δίκαιο, το βάρος της απόδειξης της εντιμότητας και της καλής πίστεως αυτών δεν θα πρέπει να καθιστά υπερβολικά δύσκολη ή επαχθή την ένταξή τους στη διαδικασία.

(79)

Για να διακριβώσουν αν ο επιχειρηματίας επέδειξε ανέντιμη συμπεριφορά, οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές μπορούν να λαμβάνουν υπόψη στοιχεία όπως η φύση και το ύψος των χρεών, ο χρόνος δημιουργίας των χρεών, οι προσπάθειες του επιχειρηματία να τα αποπληρώσει και να εκπληρώσει τις νόμιμες υποχρεώσεις του, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεών του για τη λήψη αδειών δημοσίας χρήσεως και την ορθή τήρηση λογιστικών στοιχείων, οι τυχόν ενέργειες του επιχειρηματία για να εμποδίσει τους πιστωτές να πετύχουν την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, η εκπλήρωση των καθηκόντων σε περίπτωση αφερεγγυότητας τα οποία υπέχουν οι επιχειρηματίες- μέλη του διοικητικού συμβουλίου εταιρείας, καθώς και η τήρηση της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και της εργατικής νομοθεσίας. Θα πρέπει επίσης να είναι δυνατόν να προβλεφθούν παρεκκλίσεις σχετικά με την περίοδο πριν την πλήρη απαλλαγή από τα χρέη και το τέλος της ανικανότητος στις περιπτώσεις που ο επιχειρηματίας αθετεί ορισμένες νομικές υποχρεώσεις, όπως υποχρεώσεων για τη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση των πιστωτών, οι οποίες μπορούν να λάβουν τη μορφή γενικής υποχρέωσης για τη δημιουργία εσόδων ή περιουσιακών στοιχείων. Θα πρέπει επίσης να είναι δυνατόν να προβλεφθεί ειδική παρέκκλιση αν είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων του οφειλέτη και των δικαιωμάτων ενός ή περισσοτέρων πιστωτών, όπως όταν ο πιστωτής είναι φυσικό πρόσωπο το οποίο χρήζει μεγαλύτερης προστασίας από ό,τι ο οφειλέτης.

(80)

Παρέκκλιση μπορεί, επίσης, να δικαιολογηθεί όταν το κόστος της διαδικασίας απαλλαγής από τα χρέη, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών των δικαστικών και διοικητικών αρχών και των διαχειριστών διαδικασιών αφερεγγυότητας, δεν καλύπτεται. από τον επιχειρηματία. Μετά τη χορήγηση της απαλλαγής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέπουν τη δυνατότητα, δυνάμει του εθνικού δικαίου, να ανακαλούν το ευεργέτημα της πλήρους απαλλαγής όταν, για παράδειγμα, η οικονομική κατάσταση του οφειλέτη βελτιώνεται ουσιαστικά λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, όπως με την απόκτηση κερδών από λαχειοφόρο αγορά ή με την απόκτηση κληρονομιάς ή δωρεάς. Δεν θα πρέπει να απαγορεύεται στα κράτη μέλη να προβλέπουν πρόσθετες παρεκκλίσεις σε πολύ συγκεκριμένες και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις.

(81)

Όταν υπάρχει δεόντως αιτιολογημένος λόγος κατά την εθνική νομοθεσία, είναι ενδεχομένως σκόπιμο να περιορίζεται η δυνατότητα απαλλαγής για ορισμένες κατηγορίες χρέους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορουν να αποκλείσουν τα εμπραγμάτως ασφαλισμένα χρέη από τη δυνατότητα απαλλαγής μόνο μέχρι την αξία της ασφάλειας όπως καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία, ενώ το υπόλοιπο των χρεών θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μη ασφαλισμένο χρέος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν επιπλέον κατηγορίες χρεών αν δικαιολογείται.

(82)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να αποφασίζουν ότι οι δικαστικές ή διοικητικές αρχές δύνανται να διακριβώνουν είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος προσώπου έχοντος έννομο συμφέρον αν οι επιχειρηματίες έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους προκειμένου να λάβουν πλήρη απαλλαγή από τα χρέη.

(83)

Εάν η άδεια επιχειρηματία να συνεχίσει συγκεκριμένη βιοτεχνική, επιχειρηματική, εμπορική ή επαγγελματική δραστηριότητα έχει απορριφθεί ή ανακληθεί ως αποτέλεσμα ανικανότητας ή έκπτωσης, η παρούσα οδηγία δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να απαιτούν την υποβολή νέας αίτησης για την απόκτηση της εν λόγω άδειας, μόλις εκπνεύσει η ανικανότητα ή η έκπτωση από το δικαίωμα. Αν μια αρχή κράτους μέλους εκδώσει απόφαση σχετικά με ειδικά εποπτευόμενη δραστηριότητα, θα πρέπει επίσης να έχει τη δυνατότητα, να λάβει υπόψη, ακόμη και όταν έχει εκπνεύσει η περίοδος ανικανότητας ή έκπτωσης, ότι ο αφερέγγυος επιχειρηματίας έχει λάβει απαλλαγή από τα χρέη σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.

(84)

Τα προσωπικά και τα επαγγελματικά χρέη τα οποία δεν μπορούν εύλογα να διαχωριστούν, παραδείγματος χάριν όταν ένα στοιχείο του ενεργητικού χρησιμοποιείται κατά την επαγγελματική δραστηριότητα του επιχειρηματία καθώς και εκτός αυτής, θα πρέπει να ρυθμίζονται με ενιαία διαδικασία. Αν τα κράτη μέλη υπάγουν τα χρέη αυτά σε διαφορετικές διαδικασίες αφερεγγυότητας, απαιτείται συντονισμός αυτών των διαδικασιών. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να ρυθμιζουν όλα τα χρέη επιχειρηματιών με ενιαία διαδικασία. Δεν θα πρέπει να απαγορεύεται σε κράτη μέλη που επιτρέπουν στους επιχειρηματίες να συνεχίζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα για δικό τους λογαριασμό κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας αφερεγγυότητας, να προβλέπουν ότι οι εν λόγω επιχειρηματίες μπορούν να υποβληθούν σε νέα διαδικασία αφερεγγυότητας, σε περίπτωση που η εν λόγω συνεχιζόμενη επιχειρηματική δραστηριότητα καταστεί αφερέγγυα.

(85)

Είναι αναγκαίο να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η διαφάνεια και η προβλεψιμότητα των διαδικασιών για να επιτευχθούν αποτελέσματα που συμβάλλουν στη διάσωση των επιχειρήσεων και στην παροχή δεύτερης ευκαιρίας στους επιχειρηματίες ή που επιτρέπουν την αποδοτική εκκαθάριση των μη βιώσιμων επιχειρήσεων. Είναι επίσης αναγκαίο να μειωθεί η υπερβολικά μεγάλη διάρκεια των διαδικασιών αφερεγγυότητας σε πολλά κράτη μέλη, καθώς επιφέρει ανασφάλεια δικαίου για τους πιστωτές και τους επενδυτές και χαμηλά ποσοστά ανάκτησης. Τέλος, με δεδομένη τη θέσπιση μηχανισμών ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των δικαστηρίων και των επαγγελματιών στις διασυνοριακές περιπτώσεις δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2015/848, ο επαγγελματισμός όλων των εμπλεκομένων πρέπει να αναβαθμιστεί σε συγκρίσιμα υψηλά επίπεδα σε ολόκληρη την Ένωση. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα μέλη των δικαστικών ή διοικητικών αρχών που ασχολούνται με διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητος και απαλλαγής από το χρέος είναι δεόντως καταρτισμένα και διαθέτουν την απαραίτητη εμπειρογνωσία για τις αρμοδιότητές τους. Η εν λόγω κατάρτιση και εμπειρογνωσία θα μπορούν να αποκτώνται και κατά την άσκηση των καθηκόντων μέλους της δικαστικής ή διοικητικής αρχής ή, πριν από τον διορισμό στη θέση αυτήν, κατά την άσκηση άλλων σχετικών καθηκόντων.

(86)

Η εν λόγω κατάρτιση και εμπειρογνωσία θα πρέπει να καθιστούν δυνατή την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων με δυνητικά σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες και δεν σημαίνουν απαραιτήτως ότι μέλη του δικαστικού σώματος θα πρέπει να ασχολούνται αποκλειστικά με υποθέσεις αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από το χρέος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη θα μπορούν να διεξάγονται με αποτελεσματικές και ταχείες διαδικασίες. Για παράδειγμα, η δημιουργία ειδικών δικαστηρίων ή τμημάτων ή ο διορισμός ειδικών δικαστών σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία που διέπει την οργάνωση του δικαστικού συστήματος, καθώς και η συγκέντρωση της αρμοδιότητας σε περιορισμένο αριθμό δικαστικών ή διοικητικών αρχών θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά μέσα για την επίτευξη ασφαλείας δικαίου και αποτελεσματικών διαδικασιών. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να προβλέπουν ότι οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από το χρέος πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με άλλες διαδικασίες.

(87)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επιπλέον να διασφαλίζουν ότι οι ειδικοί σε θέματα αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη οι οποίοι διορίζονται από δικαστικές ή διοικητικές αρχές είναι κατάλληλα καταρτισμένοι, διορίζονται με διαφάνεια και λαμβανομένης δεόντως υπόψη της ανάγκης να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών και εποπτεύονται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, ότι και ότι εκτελούν με ακεραιότητα τα καθήκοντά τους. Είναι σημαντικό οι επαγγελματίες αυτοί να τηρούν τα πρότυπα για τους συγκεκριμένους ρόλους στην κοινωνία, όπως η ασφαλιστική κάλυψη επαγγελματικής ευθύνης. Κατάλληλη κατάρτιση, επαγγελματικά προσόντα και εμπειρογνωσία των επαγγελματιών μπορούν επίσης να αποκτώνται κατά την άσκηση του επαγγέλματος και τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να παρέχουν τα ίδια την αναγκαία κατάρτιση, αλλά αυτό μπορεί να γίνεται, για παράδειγμα, από επαγγελματικές ενώσεις ή άλλους φορείς. Οι διαχειριστές διαδικασιών αφερεγγυότητας, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/848 θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(88)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να προβλέψουν ότι τους επαγγελματίες επιλέγουν ο οφειλέτης, οι πιστωτές ή επιτροπή πιστωτών από κατάλογο ή ομάδα που έχει προεγκριθεί από δικαστική ή διοικητική αρχή. Για την επιλογή του επαγγελματία θα πρέπει να παραχωρείται στον οφειλέτη, στους πιστωτές ή στην επιτροπή πιστωτών περιθώριο εκτίμησης όσον αφορά την εμπειρογνωσία και την εμπειρία του γενικά και των απαιτήσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης, ενώ οι οφειλέτες- φυσικά πρόσωπα θα πρέπει να απαλλάσσονται πλήρως από την υποχρέωση αυτήν. Σε υποθέσεις με διασυνοριακά στοιχεία, ο διορισμός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και την ικανότητα των επαγγελματιών να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2015/848, για την επικοινωνία και τη συνεργασία με αλλοδαπούς διαχειριστές διαδικασιών αφερεγγυότητας και δικαστικές και διοικητικές αρχές από άλλα κράτη μέλη, καθώς και τους ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους τους για τον χειρισμό δυνητικά περιπλόκων υποθέσεων. Δεν θα πρέπει να απαγορεύεται στα κράτη μέλη να επιλέγουν επαγγελματία με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο, όπως η τυχαία επιλογή μέσω λογισμικού, εφοσον διά της μεθόδου αυτής λαμβάνεται δεόντως υπόψη η εμπειρία και η εμπειρογνωσία του επαγγελματία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν σχετικά με τα μέσα για τη διατύπωση αντιρρήσεων ως προς την επιλογή ή τον διορισμό ενός επαγγελματία ή για την αντικατάστασή του, για παράδειγμα μέσω επιτροπής πιστωτών.

(89)

Οι επαγγελματίες θα πρέπει να υπάγονται σε εποπτικούς και ρυθμιστικούς μηχανισμούς με αποτελεσματικά μέτρα για τη λογοδοσία των επαγγελματιών που παρέβησαν τα καθήκοντά τους, όπως μείωση της αμοιβής του, αποκλεισμό από τον κατάλογο ή την ομάδα των επαγγελματιών που μπορούν να διορισθούν σε υποθέσεις αφερεγγυότητας, καθώς και, κατά περίπτωση, πειθαρχικές, διοικητικές ή ποινικές κυρώσεις. Οι εν λόγω εποπτικοί και ρυθμιστικοί μηχανισμοί δεν θα πρέπει να θίγουν διατάξεις του εθνικού δικαίου περί αστικής ευθύνης για ζημίες λόγω αθέτησης συμβατικών και μη συμβατικών υποχρεώσεων. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεωθούν να ιδρύσουν ειδικές αρχές ή φορείς. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι είναι διαθέσιμες για το κοινό πληροφορίες σχετικά με τις αρχές ή τους φορείς που ασκούν εποπτεία επί των επαγγελματιών. Για παράδειγμα, μια απλή μνεία της δικαστικής ή διοικητικής αρχής θα πρέπει να επαρκεί προς ενημέρωση. Δεν απαιτείται από τα κράτη μέλη να συστήσουν ειδικές αρχές ή φορείς. Θα πρέπει να είναι καταρχήν δυνατό να επιτευχθούν οι προδιαγραφές αυτές χωρίς να υπάρχει καταρχήν ανάγκη δημιουργίας νέων επαγγελμάτων ή επαγγελματικών προσόντων στο εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τις διατάξεις περί εκπαίδευσης και εποπτείας των εκπαιδευτών και σε άλλους εκπαιδευτές μη καλυπτομένους από την παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να προβλέπουν ότι οι διαφορές σχετικά με τις αμοιβές των επαγγελματιών πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με άλλες διαδικασίες.

(90)

Για την περαιτέρω μείωση της διάρκειας των διαδικασιών, τη διευκόλυνση της βελτιωμένης συμμετοχής των πιστωτών σε διαδικασίες που αφορούν την αναδιάρθρωση, την αφερεγγυότητα και την απαλλαγή από τα χρέη και για την εξασφάλιση παρόμοιων συνθηκών για τους πιστωτές ανεξαρτήτως του τόπου εγκατάστασής τους στην Ένωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν διατάξεις που να παρέχουν τη δυνατότητα σε οφειλέτες, πιστωτές, επαγγελματίες και δικαστικές και διοικητικές αρχές να χρησιμοποιούν εξ αποστάσεως μέσα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Συνεπώς, θα πρέπει να είναι δυνατή η μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών διεκπεραίωση διαδικαστικών σταδίων όπως η αναγγελία απαιτήσεων από τους πιστωτές, η κοινοποίηση προς τους πιστωτές ή η κατάθεση αμφισβητήσεων και η άσκηση ένδικων μέσων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν ότι οι κοινοποιήσεις προς τον πιστωτή μπορούν να εκτελούνται ηλεκτρονικά μόνον εάν ο ενδιαφερόμενος πιστωτής έχει προηγουμένως δώσει τη συγκατάθεσή του για τέτοια επικοινωνία.

(91)

Οι διάδικοι σε διαδικασίες αναδιαρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να χρησιμοποιούν τέτοια ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας εάν αυτά δεν είναι υποχρεωτικά βάσει του εθνικού δικαίου, με την επιφύλαξη της δυνατότητας των κρατών μελών να θεσπίσουν υποχρεωτικό σύστημα ηλεκτρονικής αναγγελίας και επίδοσης εγγράφων σε τέτοιες διαδικασίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιλέξουν το ακριβές μέσο ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Παράδειγμα τέτοιων μέσων θα μπορούσε να αποτελεί ένα σύστημα ειδικού σκοπού για την ηλεκτρονική διαβίβαση τέτοιων εγγράφων ή η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, χωρίς τα κράτη μέλη να εμποδίζονται να καθιερώσουν χαρακτηριστικά που θα διασφαλίζουν την προστασία των ηλεκτρονικών διαβιβάσεων, όπως η ηλεκτρονική υπογραφή, ή υπηρεσίες εμπιστοσύνης, όπως ηλεκτρονικές υπηρεσίες συστημένης παράδοσης, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 910/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17).

(92)

Είναι σημαντικό να συλλέγονται αξιόπιστα και συγκρίσιμα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής από τα χρέη, προκειμένου να είναι δυνατή η παρακολούθηση της εκτέλεσης και εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συλλέγουν και να συγκεντρώνουν δεδομένα επαρκώς αναλυτικά ώστε να επιτρέπουν την αξιόπιστη αξιολόγηση του τρόπου πρακτικής λειτουργίας της οδηγίας και θα πρέπει να κοινοποιούν τα δεδομένα αυτά στην Επιτροπή. Το έντυπο διαβίβασης των δεδομένων αυτών στην Επιτροπή («το έντυπο») θα καταρτιστεί από την Επιτροπή με τη βοήθεια επιτροπής κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18) και θα παρέχει κατάλογο των κυριότερων τρόπων έκβασης των διαδικασιών που είναι κοινοί σε όλα τα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, στην περίπτωση διαδικασίας αναδιάρθρωσης, οι κυριότεροι τρόποι έκβασης θα μπορούσαν να είναι οι εξής: επικύρωση του σχεδίου από δικαστήριο, σχέδια που δεν επικυρώθηκαν από δικαστήριο, διαδικασίες αναδιάρθρωσης που μετατράπηκαν σε διαδικασίες εκκαθάρισης ή περατώθηκαν λόγω της κίνησης διαδικασιών εκκαθάρισης πριν την επικύρωση σχεδίου από δικαστήριο. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να παρέχουν ανάλυση ανά τρόπο έκβασης όσον αφορά τις εν λόγω διαδικασίες που λήγουν πριν από τη λήψη οποιωνδήποτε σχετικών μέτρων, αλλά μπορούν να παρέχουν τον συνολικό αριθμό όλων των διαδικασιών που χαρακτηρίζονται μη παραδεκτές, απορρίπτονται ή αποσύρονται πριν να κινηθούν.

(93)

Το έντυπο κοινοποίησης θα πρέπει επίσης να παρέχει κατάλογο επιλογών που θα μπορούν να λαμβάνονται υπόψη από τα κράτη μέλη κατά τον καθορισμό του μεγέθους του οφειλέτη, με αναφορά σε ένα ή περισσότερα από τα στοιχεία του ορισμού της ΠΜΜΕ που είναι κοινά στο δίκαιο όλων των κρατών μελών. Μία από τις επιλογές που θα περιληφθούν στον κατάλογο θα πρέπει πάντα να είναι ο καθορισμός του μεγέθους των οφειλετών μόνο με βάση τον αριθμό των εργαζομένων. Το έντυπο που θα καταρτιστεί με τη βοήθεια της επιτροπής θα πρέπει επίσης να ορίζει τα στοιχεία του μέσου κόστους και των μέσων ποσοστών ανάκτησης για τα οποία τα κράτη μέλη μπορούν να συλλέγουν δεδομένα προαιρετικά. Στο έντυπο θα πρέπει να παρέχονται οδηγίες σχετικά με τα στοιχεία που μπορούν να ληφθούν υπόψη όταν τα κράτη μέλη κάνουν χρήση δειγματοληπτικής τεχνικής, για παράδειγμα σχετικά με τα μεγέθη των δειγμάτων για την εξασφάλιση της αντιπροσωπευτικότητας σε ό, τι αφορά τη γεωγραφική κατανομή, το μέγεθος των οφειλετών και τον κλάδο. Στο έντυπο θα πρέπει να περιλαμβάνεται η δυνατότητα για τα κράτη μέλη να παρέχουν πρόσθετες πληροφορίες εφόσον τις διαθέτουν, για παράδειγμα σχετικά με το συνολικό ύψος των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των οφειλετών.

(94)

Η σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας, ιδίως όταν η ασφάλεια παρέχεται σε σχέση με τη συμμετοχή σε καθορισμένα συστήματα ή σε πράξεις κεντρικών τραπεζών και όταν παρέχονται περιθώρια σε κεντρικούς αντισυμβαλλομένους. Επειδή η αξία των χρηματοπιστωτικών μέσων που παρέχονται ως ασφάλεια μπορεί να είναι πολύ ασταθής, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει δυνατότητα άμεσης ρευστοποίησής τους, πριν η αξία τους σημειώσει πτώση. Ως εκ τούτου, οι διατάξεις των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 98/26/ΕΚ (19) και 2002/47/ΕΚ (20) και ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 θα πρέπει να υπερισχύουν των διατάξεων της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαλλάσσουν τις συμφωνίες συμψηφισμού, συμπεριλαμβανομένου του εκκαθαριστικού συμψηφισμού, από τις επιπτώσεις της αναστολής των ατομικών διώξεων, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου δεν καλύπτονται από τις οδηγίες 98/26/ΕΚ και 2002/47/ΕΚ και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 648/2012, εφόσον οι εν λόγω συμφωνίες είναι εκτελεστές με βάση το δίκαιο του αντίστοιχου κράτους μέλους, έστω και αν έχει κινηθεί η διαδικασία αφερεγγυότητας.

Αυτό θα μπορούσε να αφορά σημαντικό αριθμό κύριων συμφωνιών που χρησιμοποιούνται ευρέως στις κεφαλαιαγορές, τις αγορές ενέργειας και στις αγορές βασικών εμπορευμάτων, τόσο από μη χρηματοοικονομικούς όσο και από χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλόμενους. Οι εν λόγω συμφωνίες μειώνουν τους συστημικούς κινδύνους, ιδίως στις αγορές παραγώγων και μπορούν, επομένως, να εξαιρούνται από τους περιορισμούς που επιβάλλει η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας στις εκκρεμείς συμβάσεις. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει, επίσης, να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν από τις επιπτώσεις της αναστολής των ατομικών διώξεων τις νόμιμες συμφωνίες εκκαθαριστικού συμψηφισμού που ενεργοποιούνται μετά την κίνηση της διαδικασίας αφερεγγυότητας Ωστόσο, το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή συμφωνιών συμψηφισμού, συμπεριλαμβανομένου του εκκαθαριστικού συμψηφισμού, θα πρέπει να υπόκειται στην αναστολή.

(95)

Τα κράτη μέλη που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη σύμβαση σχετικά με τις διεθνείς εμπράγματες ασφάλειες επί κινητού εξοπλισμού, που υπεγράφη στο Κέιπ Τάουν στις 16 Νοεμβρίου 2001 και στο πρωτόκολλό της θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξακολουθούν να συμμορφώνονται προς τις υφιστάμενες διεθνείς υποχρεώσεις τους. Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης θα πρέπει να εφαρμόζονται με τις αναγκαίες παρεκκλίσεις για να διασφαλιστεί η εφαρμογή αυτών των διατάξεων χωρίς να θίγεται η εφαρμογή της εν λόγω σύμβασης και του πρωτοκόλλου της.

(96)

Η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας έγκρισης και εφαρμογής του σχεδίου αναδιάρθρωσης δεν θα πρέπει να υπονομεύεται από ενωσιακούς ή εθνικούς κανόνες του εταιρικού δικαίου. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να παρεκκλίνουν από τις απαιτήσεις που προβλέπονται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1132 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) όσον αφορά τις υποχρεώσεις σύγκλησης γενικής συνέλευσης και προσφοράς των μετοχών στους υφιστάμενους μετόχους βάσει δικαιώματος προτίμησης, στον βαθμό και για το χρονικό διάστημα που είναι αναγκαίο προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι μέτοχοι δεν θα παρακωλύσουν τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης κάνοντας κατάχρηση των δικαιωμάτων τους βάσει της εν λόγω οδηγίας. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη ενδέχεται να χρειαστεί να θεσπίσουν παρεκκλίσεις από την υποχρέωση σύγκλησης γενικής συνέλευσης των μετόχων ή από τις συνήθεις περιόδους, όταν απαιτείται η λήψη έκτακτων μέτρων από τη διοίκηση για την προστασία των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας, για παράδειγμα μέσω αιτήματος αναστολής των ατομικών διώξεων και όταν υπάρχει σοβαρή και αιφνίδια απώλεια του εγγεγραμμένου κεφαλαίου και πιθανότητα αφερεγγυότητας. Παρεκκλίσεις από το ενωσιακό και εθνικό εταιρικό δίκαιο μπορεί, επίσης, να απαιτούνται όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει την έκδοση νέων μετοχών που μπορούν να προσφέρονται κατά προτεραιότητα στους πιστωτές, όπως η μετοχοποίηση χρεών, ή τη μείωση του ποσού του εγγεγραμμένου κεφαλαίου σε περίπτωση μεταβίβασης τμημάτων της επιχείρησης. Τυχόν παρεκκλίσεις θα πρέπει να είναι περιορισμένης διάρκειας, στο μέτρο που τα κράτη μέλη θεωρούν ότι είναι αναγκαίες για την καθιέρωση του πλαισίου προληπτικής αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να παρεκκλίνουν από τους κανόνες του ενωσιακού και εθνικού εταιρικού δικαίου, τελείως ή εν μέρει, για αόριστο ή για ορισμένο χρονικό διάστημα, εφόσον εξασφαλίζουν ότι οι απαιτήσεις του εταιρικού δικαίου δεν μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας αναδιάρθρωσης ή τα κράτη μέλη διαθέτουν άλλα, εξίσου αποτελεσματικά μέσα τα οποία διασφαλίζουν ότι οι μέτοχοι δεν μπορούν να αποτρέψουν αδικαιολόγητα την έγκριση ή την εφαρμογή σχεδίου αναδιάρθρωσης το οποίο θα αποκαθιστούσε τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποδώσουν ιδιαίτερη σημασία στην αποτελεσματικότητα των διατάξεων σχετικά με την αναστολή των ατομικών διώξεων και την επικύρωση του σχεδίου αναδιάρθρωσης που δεν θα πρέπει να υπονομεύεται αδικαιολογήτως από τη σύγκληση ή τα αποτελέσματα των γενικών συνελεύσεων των μετόχων. Ως εκ τούτου, η οδηγία (ΕΕ) 2017/1132 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν περιθώριο εκτίμησης κατά την αξιολόγηση των αναγκαίων παρεκκλίσεων στο πλαίσιο του εθνικού εταιρικού δικαίου με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και να μπορούν, επίσης, να προβλέπουν παρόμοιες παρεκκλίσεις από την εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 σε διαδικασίες αφερεγγυότητας που δεν καλύπτονται μεν από την παρούσα οδηγία αλλά επιτρέπουν τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων.

(97)

Όσον αφορά την κατάρτιση και τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις του εντύπου διαβίβασης δεδομένων, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή σχετικές εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

(98)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει μελέτη προκειμένου να εκτιμηθεί η αναγκαιότητα υποβολής νομοθετικών προτάσεων για την αντιμετώπιση περιπτώσεων αφερεγγυότητας προσώπων που δεν ασκούν εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή επαγγελματική δραστηριότητα, αλλά τα οποία, ως καταναλωτές αδυνατούν προσωρινά ή μόνιμα, ενεργώντας καλή την πίστει, να εξοφλήσουν τα ληξιπρόθεσμα χρέη τους. Η εν λόγω μελέτη είναι σκόπιμο να διερευνά αν πρέπει να διαφυλάσσεται η πρόσβαση των προσώπων αυτών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, ώστε να εξασφαλίζεται ότι έχουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.

(99)

Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011 (22), τα κράτη μέλη ανέλαβαν να συνοδεύουν, σε αιτιολογημένες περιπτώσεις, την κοινοποίηση των μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο με ένα ή περισσότερα έγγραφα στα οποία θα επεξηγείται η σχέση ανάμεσα στα συστατικά στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα μέρη των νομικών πράξεων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Όσον αφορά την παρούσα οδηγία, ο νομοθέτης θεωρεί ότι η διαβίβαση τέτοιων εγγράφων είναι αιτιολογημένη.

(100)

Με δεδομένο ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς με μεμονωμένες ενέργειες του κάθε κράτους μέλους, καθώς οι διαφορές μεταξύ των εθνικών πλαισίων για την αναδιάρθρωση και την αφερεγγυότητα θα συνέχιζαν να δημιουργούν εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων και στην ελευθερία εγκατάστασης, μπορούν όμως να επιτευχθούν αποτελεσματικότερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ίδιου άρθρου, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(101)

Στις 7 Ιουνίου 2017 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδωσε τη γνώμη της (23),

(1)

Η οδηγία 2003/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) έχει τροποποιηθεί ουσιωδώς. Με την ευκαιρία νέων τροποποιήσεων, είναι σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας, η αναδιατύπωση της εν λόγω οδηγίας.

(2)

Σύμφωνα με το άρθρο 13 της οδηγίας 2003/98/ΕΚ, και πέντε έτη μετά την έκδοση της οδηγίας 2013/37/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), που τροποποίησε την οδηγία 2003/98/ΕΚ, η Επιτροπή, μετά από διαβούλευση με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, αξιολόγησε και επανεξέτασε τη λειτουργίας της οδηγίας 2003/98/ΕΚ στο πλαίσιο προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου.

(3)

Μετά τη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη και με βάση τα αποτελέσματα της εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή έκρινε ότι ήταν αναγκαία η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εναπομείναντες και οι αναδυόμενοι φραγμοί στην ευρύτερη περαιτέρω χρήση σε ολόκληρη την Ένωση των πληροφοριών που είτε βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα είτε χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους, για να τροποποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να συμβαδίζει με την πρόοδο των ψηφιακών τεχνολογιών, και να δοθεί περαιτέρω ώθηση στην ψηφιακή καινοτομία, ιδίως στο πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης.

(4)

Οι ουσιαστικές αλλαγές που επήλθαν στο νομικό κείμενο, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό των πληροφοριών του δημόσιου τομέα για την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία, θα πρέπει να επικεντρώνονται στους ακόλουθους τομείς: παροχή πρόσβασης σε δυναμικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο μέσω κατάλληλων τεχνικών μέσων, αύξηση της διάθεσης πολυτίμων δεδομένων του δημόσιου τομέα για περαιτέρω χρήση, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων από δημόσιες επιχειρήσεις, ερευνητικούς οργανισμούς και οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας, αντιμετώπιση της εμφάνισης νέων μορφών αποκλειστικών ρυθμίσεων, χρήση των εξαιρέσεων από την αρχή της χρέωσης του οριακού κόστους και σχέση μεταξύ της παρούσας οδηγίας και ορισμένων συναφών νομικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) και των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 96/9/ΕΚ (6), 2003/4/ΕΚ (7) και 2007/2/ΕΚ (8).

(5)

Η πρόσβαση στην ενημέρωση αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο Χάρτης) ορίζει ότι κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ελευθερία της γνώμης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών, χωρίς την ανάμειξη δημόσιων αρχών και αδιακρίτως συνόρων.

(6)

Το άρθρο 8 του Χάρτη εγγυάται το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ορίζει ότι η επεξεργασία αυτών των δεδομένων πρέπει να γίνεται νομίμως, για καθορισμένους σκοπούς και με βάση τη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου ή για άλλους θεμιτούς λόγους που προβλέπονται από το νόμο, και υπό τον έλεγχο από ανεξάρτητη αρχή.

(7)

Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει την εγκαθίδρυση εσωτερικής αγοράς και την καθιέρωση συστήματος που θα αποτρέπει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Η εναρμόνιση των κανόνων και πρακτικών στα κράτη μέλη, που αφορούν την εκμετάλλευση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, συμβάλλει στην επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(8)

Ο δημόσιος τομέας στα κράτη μέλη συλλέγει, παράγει, αναπαράγει και διαδίδει ευρύ φάσμα πληροφοριών σε πολλούς τομείς δραστηριότητας, όπως κοινωνικός, πολιτικός, οικονομικός, νομικός, γεωγραφικός, περιβαλλοντικός, μετεωρολογικός τομέας, τομέας για τη σεισμικότητα, τον τουρισμό, τις επιχειρήσεις, τομέας σχετικός με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και εκπαιδευτικός τομέας. Τα έγγραφα που παράγονται από φορείς του δημόσιου τομέα της εκτελεστικής, νομοθετικής ή δικαστικής εξουσίας αποτελούν μια ευρεία, ποικίλη και πολύτιμη δεξαμενή πόρων που μπορεί να ωφελήσει την κοινωνία. Η παροχή αυτών των πληροφοριών, η οποία περιλαμβάνει δυναμικά δεδομένα σε ηλεκτρονική μορφή για κοινή χρήση, παρέχει στους πολίτες και τις νομικές οντότητες τη δυνατότητα να αναζητήσουν νέους τρόπους για να τα χρησιμοποιήσουν και να δημιουργήσουν νέα καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη και οι φορείς του δημόσιου τομέα ενδέχεται να είναι σε θέση να ωφεληθούν και να λάβουν επαρκή χρηματοδοτική στήριξη από τα αντίστοιχα ενωσιακά κονδύλια και προγράμματα, ώστε να διασφαλιστεί η ευρεία χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών ή ο ψηφιακός μετασχηματισμός των δημόσιων διοικήσεων και των δημόσιων υπηρεσιών, στις προσπάθειές τους να καταστήσουν τα δεδομένα εύκολα διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση.

(9)

Οι πληροφορίες του δημόσιου τομέα αποτελούν τεράστια πηγή δεδομένων που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της εσωτερικής αγοράς και στην ανάπτυξη νέων εφαρμογών για τους καταναλωτές και τις νομικές οντότητες. Η έξυπνη χρήση δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας τους μέσω των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, μπορεί να οδηγήσει στον μετασχηματισμό όλων των τομέων της οικονομίας.

(10)

Η οδηγία 2003/98/ΕΚ θέσπισε μια δέσμη ελάχιστων κανόνων που διέπουν την περαιτέρω χρήση και τις πρακτικές ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης υφιστάμενων εγγράφων στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των εκτελεστικών, νομοθετικών και δικαστικών οργάνων. Από τον χρόνο θέσπισης της πρώτης δέσμης κανόνων για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα η ποσότητα των δεδομένων στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων δεδομένων, έχει αυξηθεί εκθετικά, ενώ παράγονται και συλλέγονται νέοι τύποι δεδομένων. Παράλληλα, υφίσταται μια συνεχής εξέλιξη στον τομέα των τεχνολογιών για την ανάλυση, την εκμετάλλευση και την επεξεργασία των δεδομένων, όπως η εκμάθηση μηχανών, η τεχνητή νοημοσύνη και το διαδίκτυο των πραγμάτων. Η ταχεία αυτή τεχνολογική εξέλιξη καθιστά δυνατή τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και νέων εφαρμογών, που βασίζονται στη χρήση, τη συσσώρευση ή τον συνδυασμό δεδομένων. Οι κανόνες που θεσπίστηκαν αρχικά το 2003, και τροποποιήθηκαν κατόπιν το 2013, δεν συμβαδίζουν με τις γοργές αυτές αλλαγές, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χαθούν οι οικονομικές και κοινωνικές ευκαιρίες που προσφέρει η περαιτέρω χρήση δεδομένων του δημόσιου τομέα.

(11)

Η εξέλιξη προς την κατεύθυνση της κοινωνίας που βασίζεται στα δεδομένα, με τη χρήση δεδομένων προερχόμενων από διαφορετικούς τομείς και δραστηριότητες, επηρεάζει τη ζωή κάθε πολίτη στην Ένωση, μεταξύ άλλων, παρέχοντας στους πολίτες δυνατότητες για νέους τρόπους πρόσβασης στη γνώση και απόκτησής της.

(12)

Το ψηφιακό περιεχόμενο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή. Η παραγωγή περιεχομένου συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλλει σε ταχεία αύξηση των θέσεων εργασίας κατά τα τελευταία έτη. Οι περισσότερες από αυτές τις θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν από καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

(13)

Μεταξύ των κύριων στόχων της εγκαθίδρυσης της εσωτερικής αγοράς συγκαταλέγεται η δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη υπηρεσιών και προϊόντων σε ολόκληρη την Ένωση και στο εσωτερικό των κρατών μελών. Πληροφορίες του δημόσιου τομέα ή πληροφορίες που έχουν συλλεγεί, παραχθεί, αναπαραχθεί και διαδοθεί στο πλαίσιο της άσκησης δημόσιου καθήκοντος ή υπηρεσίας γενικού συμφέροντος, αποτελεί σημαντική πρώτη ύλη για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακού περιεχομένου και θα καταστούν ακόμη πιο σημαντικός πόρος περιεχομένου ενόψει της ανάπτυξης προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού και το διαδίκτυο των πραγμάτων. Στο πλαίσιο αυτό ουσιαστική σημασία θα έχει και η ευρεία διασυνοριακή γεωγραφική κάλυψη. Αυξημένες δυνατότητες περαιτέρω χρήσης αυτού του είδους των πληροφοριών αναμένεται, μεταξύ άλλων, να επιτρέψουν σε όλες τις επιχειρήσεις της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, καθώς και στην κοινωνία των πολιτών, να εκμεταλλευτούν το δυναμικό τους και να συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη και στην υψηλής ποιότητας δημιουργία θέσεων εργασίας και προστασία της εργασίας, ιδίως προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων, και στην επίτευξη σημαντικών κοινωνικών στόχων όπως η λογοδοσία και η διαφάνεια.

(14)

Η άδεια περαιτέρω χρήσης εγγράφων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα προσθέτει αξία προς όφελος των περαιτέρω χρηστών, των τελικών χρηστών και της κοινωνίας εν γένει, καθώς και, σε πολλές περιπτώσεις, προς όφελος του ίδιου του φορέα δημόσιου τομέα, προωθώντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία και εξασφαλίζοντας ανατροφοδότηση από περαιτέρω χρήστες όσο και από τελικούς χρήστες, πράγμα που επιτρέπει στον αντίστοιχο φορέα του δημόσιου τομέα να βελτιώσει την ποιότητα των συλλεγόμενων πληροφοριών και την εκπλήρωση των καθηκόντων του.

(15)

Οι κανόνες και οι πρακτικές των κρατών μελών όσον αφορά την εκμετάλλευση πληροφοριακών πόρων του δημόσιου τομέα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, οι οποίες συνιστούν φραγμούς για την πλήρη εκμετάλλευση του οικονομικού δυναμικού του καίριου αυτού πληροφοριακού πόρου. Το γεγονός ότι η πρακτική των φορέων του δημόσιου τομέα κατά την εκμετάλλευση πληροφοριών του δημόσιου τομέα εξακολουθεί να διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Ως εκ τούτου θα πρέπει να επιτευχθεί ελάχιστος βαθμός εναρμόνισης των εθνικών κανόνων και πρακτικών όσον αφορά την περαιτέρω χρήση εγγράφων του δημόσιου τομέα όταν οι διαφορές εθνικών κανονισμών και πρακτικών ή η απουσία σαφήνειας παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την απρόσκοπτη εξέλιξη της κοινωνίας της πληροφορίας στην Ένωση.

(16)

Ως ανοικτά δεδομένα νοούνται εν γένει τα δεδομένα ανοικτού μορφότυπου που μπορούν ελεύθερα να χρησιμοποιούνται, να διατίθενται για περαιτέρω χρήση και να διανέμονται από οποιονδήποτε και για οποιονδήποτε σκοπό. Οι πολιτικές ανοικτών δεδομένων οι οποίες ενθαρρύνουν την ευρεία διαθεσιμότητα και την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα για ιδιωτικούς ή εμπορικούς σκοπούς, με ελάχιστους ή καθόλου νομικούς, τεχνικούς ή οικονομικούς περιορισμούς, και οι οποίες προωθούν την κυκλοφορία των πληροφοριών όχι μόνο για τους οικονομικούς φορείς αλλά πρωτίστως για το κοινό, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής και στην ταχεία ανάπτυξη και προώθηση της ανάπτυξης νέων υπηρεσιών που βασίζονται σε νέους τρόπους συνδυασμού και χρησιμοποίησης αυτών των πληροφοριών. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται, συνεπώς, να προωθήσουν τη δημιουργία δεδομένων βάσει της αρχής της «εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού διάθεσης», όσον αφορά όλα τα έγγραφα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Πράττοντας τούτο, θα πρέπει να εξασφαλίζουν ένα συνεκτικό επίπεδο προστασίας των στόχων δημόσιου συμφέροντος, όπως η δημόσια ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων ευαίσθητων πληροφοριών που σχετίζονται με υποδομές ζωτικής σημασίας. Θα πρέπει να εξασφαλίζουν επίσης την προστασία των προσωπικών δεδομένων, μεταξύ άλλων όταν οι πληροφορίες σε ένα επιμέρους σύνολο δεδομένων δεν παρουσιάζουν τον κίνδυνο του προσδιορισμού ή της απομόνωσης της ταυτότητας ενός φυσικού προσώπου, αλλά όταν οι εν λόγω πληροφορίες συνδυάζονται με άλλες διαθέσιμες πληροφορίες, θα μπορούσαν να συνεπάγονται έναν τέτοιο κίνδυνο.

(17)

Εξάλλου, εάν δεν υπάρξει ελάχιστη εναρμόνιση σε ενωσιακό επίπεδο, η νομοθετική δραστηριότητα σε εθνικό επίπεδο, που έχει ήδη δρομολογηθεί σε σειρά κρατών μελών ώστε να ανταποκριθούν στις τεχνολογικές προκλήσεις, ενδέχεται να καταλήξουν σε ακόμη πιο σημαντικές διαφορές. Ο αντίκτυπος από τις νομοθετικές αυτές διαφορές και αβεβαιότητες θα καταστεί σημαντικότερος με την περαιτέρω εξέλιξη της κοινωνίας της πληροφορίας, που έχει ήδη συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της διασυνοριακής εκμετάλλευσης πληροφοριών.

(18)

Τα κράτη μέλη έχουν καθιερώσει πολιτικές περαιτέρω χρήσης βάσει της οδηγίας 2003/98/ΕΚ και κάποια εξ αυτών έχουν υιοθετήσει φιλόδοξες προσεγγίσεις ως προς τα ανοικτά δεδομένα με σκοπό να διευκολυνθούν οι πολίτες και οι νομικές οντότητες για θέματα περαιτέρω χρήσης προσβάσιμων δημόσιων δεδομένων, πάνω από το ελάχιστο επίπεδο που ορίζει η εν λόγω οδηγία. Υπάρχει ο κίνδυνος οι αποκλίνοντες κανόνες στα κράτη μέλη να λειτουργούν ως εμπόδιο για τη διασυνοριακή προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών και να εμποδίζουν την περαιτέρω χρήση των συγκρίσιμων συνόλων δεδομένων του δημόσιου τομέα για πανενωσιακές εφαρμογές που βασίζονται σε αυτά. Ως εκ τούτου, απαιτείται μια ελάχιστη εναρμόνιση προκειμένου να καθοριστεί ποια δεδομένα του δημόσιου τομέα είναι διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση στην εσωτερική αγορά πληροφοριών, σύμφωνα με τα σχετικά καθεστώτα πρόσβασης και χωρίς να τα θίγει, τόσο γενική όσο και τομεακή, όπως εκείνη που ορίζεται στην οδηγία 2003/4/ΕΚ. Οι διατάξεις του ενωσιακού και του εθνικού δικαίου που υπερβαίνουν τις ελάχιστες αυτές απαιτήσεις, ιδίως σε περιπτώσεις τομεακού δικαίου, θα πρέπει να συνεχίσουν να ισχύουν. Παραδείγματα διατάξεων που υπερβαίνουν το ελάχιστο επίπεδο εναρμόνισης της παρούσας οδηγίας προβλέπουν χαμηλότερα όρια για τα επιτρεπόμενα τέλη περαιτέρω χρήσης ή λιγότερο περιοριστικούς όρους αδειοδότησης από αυτούς που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις διατάξεις που υπερβαίνουν το ελάχιστο επίπεδο εναρμόνισης της παρούσας οδηγίας, όπως προβλέπεται στους κατ' εξουσιοδότηση κανονισμούς της Επιτροπής που εγκρίνονται δυνάμει της οδηγίας 2010/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9).

(19)

Επιπλέον, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να υπερβούν τις ελάχιστες απαιτήσεις που καθορίζονται από την παρούσα οδηγία, εφαρμόζοντας τις απαιτήσεις της στα έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή δημόσιων επιχειρήσεων που σχετίζονται με δραστηριότητες για τις οποίες έχει διαπιστωθεί, σύμφωνα με το άρθρο 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), ότι είναι άμεσα εκτεθειμένες στον ανταγωνισμό. Τα κράτη μέλη δύνανται επίσης να αποφασίζουν να εφαρμόσουν τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδίως εκείνων που παρέχουν υπηρεσίες γενικού συμφέροντος.

(20)

Χρειάζεται η δημιουργία γενικού πλαισίου όσον αφορά τους όρους περαιτέρω χρήσης των εγγράφων του δημόσιου τομέα, για την εξασφάλιση δίκαιων, αναλογικών και ισότιμων όρων περαιτέρω χρήσης των πληροφοριών αυτών. Οι φορείς του δημόσιου τομέα συλλέγουν, παράγουν, αναπαράγουν και διαδίδουν έγγραφα προκειμένου να εκπληρώνουν τη δημόσια αποστολή τους. Οι δημόσιες επιχειρήσεις συλλέγουν, παράγουν, αναπαράγουν και διαδίδουν έγγραφα προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες γενικού συμφέροντος. Η χρήση των εγγράφων αυτών για άλλους λόγους συνιστά περαιτέρω χρήση. Οι πολιτικές των κρατών μελών είναι δυνατό να υπερβαίνουν τα ελάχιστα πρότυπα που καθιερώνονται με την παρούσα οδηγία, ώστε να επιτραπεί μια πιο εκτεταμένη περαιτέρω χρήση. Κατά τη μεταφορά της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν άλλους όρους από το «έγγραφα», υπό την προϋπόθεση ότι διατηρείται το πλήρες πεδίο του ορισμού του «εγγράφου» όπως ορίζεται στην παρούσα οδηγία.

(21)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να ισχύει για τα έγγραφα, η διάθεση των οποίων εμπίπτει στο πεδίο της δημόσιας αποστολής των οικείων φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτή ορίζεται από τον νόμο ή βάσει άλλων δεσμευτικών διατάξεων του κράτους μέλους. Εφόσον δεν υπάρχουν τέτοιοι κανόνες, η δημόσια αποστολή θα πρέπει να καθορίζεται σύμφωνα με την κοινή διοικητική πρακτική στο κράτος μέλος, υπό τον όρο ότι το πεδίο της δημόσιας αποστολής είναι σαφές και υπόκειται σε επανεξέταση. Η δημόσια αποστολή θα μπορούσε να ορίζεται συνολικά ή κατά περίπτωση για τους επιμέρους φορείς του δημόσιου τομέα.

(22)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να εφαρμόζεται σε έγγραφα τα οποία καθίστανται προσιτά για περαιτέρω χρήση όταν οι φορείς του δημόσιου τομέα χορηγούν σχετικές άδειες, πωλούν, διαδίδουν, ανταλλάσσουν ή παρέχουν πληροφορίες. Προκειμένου να αποφεύγονται οι διεπιδοτήσεις, η περαιτέρω χρήση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη μεταγενέστερη χρήση των εγγράφων στα πλαίσια του αυτού φορέα για δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο της δημόσιας αποστολής. Οι δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο της δημόσιας αποστολής περιλαμβάνουν κατά γενικό κανόνα τη διάθεση εγγράφων που παράγονται και χρεώνονται σε αποκλειστικώς εμπορική βάση και τα οποία βρίσκονται σε ανταγωνισμό με άλλα έγγραφα στην αγορά.

(23)

Η παρούσα οδηγία δεν περιορίζει ή παρεμποδίζει την εκτέλεση των υποχρεωτικών καθηκόντων των δημόσιων αρχών και άλλων φορέων του δημόσιου τομέα. Η παρούσα οδηγία θεσπίζει σαφή υποχρέωση για τα κράτη μέλη να παρέχουν κάθε υφιστάμενο έγγραφο για περαιτέρω χρήση, εκτός εάν η πρόσβαση περιορίζεται ή απαγορεύεται βάσει των εθνικών κανόνων σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα ή με την επιφύλαξη των λοιπών εξαιρέσεων που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία. Η παρούσα οδηγία βασίζεται στα υφιστάμενα καθεστώτα πρόσβασης στα κράτη μέλη και δεν μεταβάλλει τους εθνικούς κανόνες για την πρόσβαση σε έγγραφα. Δεν εφαρμόζεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες πολίτες ή νομικές οντότητες μπορούν, βάσει του οικείου καθεστώτος πρόσβασης, να λάβουν έγγραφο μόνον εάν είναι σε θέση να αποδείξουν ότι έχουν συγκεκριμένο συμφέρον. Σε ενωσιακό επίπεδο, το άρθρο 41 για το δικαίωμα στη χρηστή διοίκηση και το άρθρο 42 για το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα, όπως ορίζονται στον Χάρτη, αναγνωρίζουν σε κάθε πολίτη της Ένωσης και σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατοικεί ή έχει την καταστατική έδρα του σε κράτος μέλος, δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να ενθαρρύνονται ώστε να διαθέτουν προς περαιτέρω χρήση οποιοδήποτε έγγραφο βρίσκεται στην κατοχή τους. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να προωθούν και να ενθαρρύνουν την περαιτέρω χρήση εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των επίσημων εγγράφων νομοθετικής και διοικητικής φύσης, σε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες ο φορέας του δημόσιου τομέα έχει το δικαίωμα να επιτρέπει την περαιτέρω χρήση τους.

(24)

Τα κράτη μέλη συχνά αναθέτουν την παροχή υπηρεσιών γενικού συμφέροντος σε φορείς εκτός του δημόσιου τομέα, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό επίπεδο ελέγχου επί των φορέων αυτών. Ταυτόχρονα, οι διατάξεις της οδηγίας 2003/98/ΕΚ εφαρμόζονται μόνο στα έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα, αλλά από το πεδίο εφαρμογής εξαιρούνται οι δημόσιες επιχειρήσεις. Αυτό οδηγεί σε μικρή διαθεσιμότητα για περαιτέρω χρήση των εγγράφων που παράγονται κατά την εκτέλεση υπηρεσιών γενικού συμφέροντος σε ορισμένους τομείς, και ιδίως στον τομέα των δημόσιων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Επίσης, μειώνει σημαντικά το δυναμικό για τη δημιουργία διασυνοριακών υπηρεσιών που βασίζονται σε έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή δημόσιων επιχειρήσεων οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες γενικού συμφέροντος.

(25)

Η οδηγία 2003/98/ΕΚ θα πρέπει, επομένως, να τροποποιηθεί ώστε να διασφαλιστεί ότι οι διατάξεις της μπορούν να εφαρμοστούν για την περαιτέρω χρήση υφιστάμενων εγγράφων που παράγονται κατά την παροχή υπηρεσιών γενικού συμφέροντος από δημόσιες επιχειρήσεις που ασκούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στα άρθρα 8 έως 14 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, καθώς και από δημόσιες επιχειρήσεις που ενεργούν ως φορείς δημόσιας υπηρεσίας σύμφωνα με το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), δημόσιες επιχειρήσεις που ενεργούν ως αερομεταφορείς οι οποίες εκτελούν υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας δυνάμει του άρθρου 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), και δημόσιες επιχειρήσεις που ενεργούν ως πλοιοκτήτες της Κοινότητας οι οποίες εκτελούν υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας δυνάμει του άρθρου 4 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 του Συμβουλίου (13).

(26)

Η παρούσα οδηγία δεν επιβάλλει γενική υποχρέωση έγκρισης της περαιτέρω χρήσης εγγράφων που παράγονται από δημόσιες επιχειρήσεις. Η απόφαση για έγκριση ή μη της περαιτέρω χρήσης θα πρέπει να εναπόκειται στη σχετική δημόσια επιχείρηση, εκτός εάν απαιτείται άλλως από την παρούσα οδηγία ή το ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο. Μόνο αφού η δημόσια επιχείρηση έχει διαθέσει έγγραφο προς περαιτέρω χρήση, θα πρέπει να τηρεί τις σχετικές υποχρεώσεις που ορίζονται στα κεφάλαια ΙΙΙ και IV της παρούσας οδηγίας, ιδίως όσον αφορά τους μορφότυπους, τη χρέωση, τη διαφάνεια, τις άδειες, τη μη διάκριση και την απαγόρευση σύναψης αποκλειστικών ρυθμίσεων. Από την άλλη πλευρά, οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που προβλέπονται στο κεφάλαιο II, όπως οι κανόνες που ισχύουν για την επεξεργασία των αιτήσεων. Όταν επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση εγγράφων, θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας όπως ορίζονται στην οδηγία 2008/114/ΕΚ του Συμβουλίου (14) και στις βασικές υπηρεσίες όπως ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15).

(27)

Ο όγκος των παραγόμενων ερευνητικών δεδομένων αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο και ενέχει δυνατότητες περαιτέρω χρήσης πέραν της επιστημονικής κοινότητας. Προκειμένου οι αυξανόμενες προκλήσεις για την κοινωνία να μπορούν να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό και ολιστικό τρόπο, έχει καταστεί σημαντική και επείγουσα η δυνατότητα πρόσβασης, μείξης και περαιτέρω χρήσης δεδομένων από διάφορες πηγές καθώς και από διαφορετικούς τομείς και επιστημονικούς κλάδους. Τα ερευνητικά δεδομένα περιλαμβάνουν στατιστικά στοιχεία, πειραματικά αποτελέσματα, μετρήσεις, παρατηρήσεις που προκύπτουν από επιτόπια έρευνα, αποτελέσματα ερευνών, καταγραφές συνεντεύξεων και εικόνες. Περιλαμβάνουν επίσης μεταδεδομένα, προδιαγραφές και άλλα ψηφιακά αντικείμενα. Τα ερευνητικά δεδομένα είναι διαφορετικά από τα επιστημονικά άρθρα που αναφέρουν και σχολιάζουν τα ευρήματα που προκύπτουν από την επιστημονική έρευνα. Για πολλά χρόνια, η ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση των δεδομένων της επιστημονικής έρευνας που λαμβάνει δημόσια χρηματοδότηση, αποτέλεσε αντικείμενο συγκεκριμένων πρωτοβουλιών πολιτικής. Η ανοικτή πρόσβαση νοείται ως η πρακτική παροχής δωρεάν επιγραμμικής πρόσβασης στα αποτελέσματα της έρευνας για τον τελικό χρήστη και χωρίς περιορισμούς χρήσης και περαιτέρω χρήσης πέραν της δυνατότητας να απαιτείται αναγνώριση της πηγής. Οι πολιτικές ανοικτής πρόσβασης αποσκοπούν ιδίως στο να παρέχουν στους ερευνητές και στο κοινό εν γένει, πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα όσο το δυνατό νωρίτερα κατά τη διαδικασία της διάδοσης, και να διευκολύνουν τη χρήση και την περαιτέρω χρήση. Η ανοικτή πρόσβαση βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας, στη μείωση της υπερβολικής επανάληψης της έρευνας, στην επιτάχυνση της επιστημονικής προόδου, στην καταπολέμηση της επιστημονικής απάτης, και θα μπορεί σε γενικές γραμμές να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία. Πέραν της ανοικτής πρόσβασης, καταβάλλονται αξιέπαινες προσπάθειες για να εξασφαλιστεί ότι ο σχεδιασμός της διαχείρισης των δεδομένων αποτελεί συνήθη επιστημονική πρακτική και για να υποστηριχθεί η διάδοση των ερευνητικών δεδομένων ώστε να είναι προσιτά, προσβάσιμα, διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιήσιμα (αρχές FAIR).

(28)

Για τους λόγους που εξηγούνται παραπάνω, είναι σκόπιμο να καθοριστεί υποχρέωση για τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν πολιτικές ανοικτής πρόσβασης σχετικά με τα ερευνητικά δεδομένα που λαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση και να διασφαλίσουν ότι οι εν λόγω πολιτικές εφαρμόζονται από όλους τους ερευνητικούς οργανισμούς και τους οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας. Οι ερευνητικοί οργανισμοί και οι οργανισμοί χρηματοδότησης της έρευνας θα μπορούσαν επίσης να οργανωθούν ως φορείς του δημόσιου τομέα ή δημόσιες επιχειρήσεις. Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται σε τέτοιου είδους οργανισμούς μόνο υπό την ιδιότητά τους ως ερευνητικών οργανισμών και στα ερευνητικά δεδομένα τους. Οι πολιτικές ανοικτής πρόσβασης προβλέπουν συνήθως μια σειρά εξαιρέσεων από την ελεύθερη πρόσβαση στα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας. Στη σύσταση της Επιτροπής της 25ης Απριλίου 2018 σχετικά με την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους, μεταξύ άλλων, περιγράφονται τα σχετικά στοιχεία των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης. Επιπλέον, θα πρέπει να βελτιωθούν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες ορισμένα στοιχεία της έρευνας μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω. Για τον λόγο αυτό, ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία θα πρέπει να επεκταθούν για να συμπεριλάβουν τα ερευνητικά δεδομένα που προκύπτουν από δραστηριότητες επιστημονικής έρευνας που επιδοτούνται από δημόσιους πόρους ή συγχρηματοδοτούνται από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Στο πλαίσιο των εθνικών πολιτικών ανοικτής πρόσβασης, τα δημόσια χρηματοδοτούμενα ερευνητικά δεδομένα θα πρέπει να καθίστανται διαθέσιμα ως βασική επιλογή. Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι ανησυχίες σχετικά με την ιδιωτική ζωή, την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την εμπιστευτικότητα, την εθνική ασφάλεια, τα θεμιτά εμπορικά συμφέροντα, όπως το εμπορικό απόρρητο, και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων μερών, σύμφωνα με την αρχή «ανοικτά στο μέτρο του δυνατού, κλειστά στο μέτρο του αναγκαίου». Επιπλέον, τα ερευνητικά δεδομένα που εξαιρούνται από την πρόσβαση για λόγους εθνικής ασφάλειας, άμυνας ή δημόσιας ασφάλειας δεν θα πρέπει να καλύπτονται από την παρούσα οδηγία. Για να αποφευχθεί κάθε διοικητική επιβάρυνση, οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε εκείνα τα ερευνητικά δεδομένα που έχουν ήδη δημοσιοποιηθεί από ερευνητές, οργανισμούς που διεξάγουν έρευνα ή οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας μέσω θεσμικού ή θεματικού αποθετηρίου και δεν θα πρέπει να συνεπάγονται επιπλέον δαπάνες για την ανάκτηση των συνόλων δεδομένων ούτε να απαιτούν πρόσθετη επιμέλεια των δεδομένων. Τα κράτη μέλη μπορούν να επεκτείνουν την εφαρμογή της οδηγίας στα ερευνητικά δεδομένα που δημοσιοποιούνται μέσω άλλων υποδομών δεδομένων απ' ό,τι τα αποθετήρια, μέσω δημοσιεύσεων ανοικτής πρόσβασης, ως συνημμένο αρχείο σε άρθρο, σε έγγραφο δεδομένων ή σε έγγραφο σε αρχείο δεδομένων. Τα έγγραφα εκτός των ερευνητικών δεδομένων θα πρέπει να εξακολουθήσουν να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας.

(29)

Ο ορισμός «φορέας του δημόσιου τομέα» βασίζεται στον ορισμό του άρθρου 2 παράγραφος 1 σημείο 1) της οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Ο ορισμός «οργανισμός δημόσιου δικαίου» που προβλέπεται στην εν λόγω οδηγία και ο ορισμός «δημόσια επιχείρηση» που προβλέπεται στην οδηγία 2014/25/ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόζονται στην παρούσα οδηγία.

(30)

Η παρούσα οδηγία ορίζει την έννοια του όρου «έγγραφο» και ο ορισμός αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει οποιοδήποτε μέρος εγγράφου. Ο όρος «έγγραφο» θα πρέπει να καλύπτει κάθε αποτύπωση πράξεων, γεγονότων ή πληροφοριών – και κάθε συλλογή τέτοιων πράξεων, γεγονότων ή πληροφοριών – σε οποιοδήποτε μέσο (χαρτί ή ηλεκτρονική μορφή ή ως ηχητική, οπτική ή οπτικοακουστική εγγραφή). Ο ορισμός «έγγραφο» δεν θα πρέπει να καλύπτει τα προγράμματα υπολογιστών. Τα κράτη μέλη μπορούν να επεκτείνουν την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας στα προγράμματα υπολογιστών.

(31)

Οι φορείς του δημόσιου τομέα καθιστούν ολοένα και περισσότερο τα έγγραφά τους διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση με προδραστικό τρόπο, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα επιγραμμικής εύρεσής τους και την πραγματική διαθεσιμότητα των εγγράφων και των συναφών μεταδεδομένων σε ανοικτό μορφότυπο που είναι μηχαναγνώσιμος και ο οποίος εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα, την περαιτέρω χρήση και την προσβασιμότητα. Τα έγγραφα θα πρέπει επίσης να διατίθενται για περαιτέρω χρήση κατόπιν αίτησης που υποβάλλεται από περαιτέρω χρήστη. Στις περιπτώσεις αυτές, ο χρόνος απόκρισης σε αιτήσεις για περαιτέρω χρήση εγγράφων θα πρέπει να είναι εύλογος και να συμβαδίζει με το χρόνο απόκρισης σε αιτήσεις πρόσβασης στα έγγραφα σύμφωνα με τα οικεία καθεστώτα πρόσβασης. Από την απαίτηση αυτή θα πρέπει παρ' όλα αυτά να εξαιρούνται οι δημόσιες επιχειρήσεις, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, οι οργανισμοί που διεξάγουν έρευνα και οι οργανισμοί χρηματοδότησης της έρευνας. Εύλογα χρονικά περιθώρια σε ολόκληρη την Ένωση θα προαγάγουν τη δημιουργία νέων συλλογικών πληροφοριακών προϊόντων και υπηρεσιών σε πανενωσιακό επίπεδο. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν πρόκειται για δυναμικά δεδομένα (στα οποία συγκαταλέγονται περιβαλλοντικά δεδομένα, δεδομένα κυκλοφορίας, δορυφορικά δεδομένα, μετεωρολογικά δεδομένα και δεδομένα αισθητήρων), η οικονομική αξία των οποίων εξαρτάται από το κατά πόσο οι πληροφορίες είναι άμεσα διαθέσιμες και από το πόσο τακτικά επικαιροποιούνται. Τα δυναμικά δεδομένα θα πρέπει, ως εκ τούτου, να διατίθενται αμέσως μετά τη συλλογή ή, σε περίπτωση μη αυτόματης επικαιροποίησης, αμέσως μετά την τροποποίηση του συνόλου δεδομένων, μέσω διεπαφής προγραμματισμού εφαρμογών (API), ώστε να διευκολύνεται η ανάπτυξη εφαρμογών διαδικτύου, κινητών συσκευών και υπολογιστικού νέφους βασισμένων σε αυτά τα δεδομένα. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό εξαιτίας τεχνικών ή οικονομικών περιορισμών, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διαθέτουν τα έγγραφα σε χρονικό πλαίσιο που επιτρέπει την εκμετάλλευση ολόκληρου του οικονομικού δυναμικού τους. Θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα προκειμένου να αρθούν οι σχετικές τεχνικές και οικονομικές δυσχέρειες. Σε περίπτωση χρησιμοποίησης άδειας, η έγκαιρη διάθεση των εγγράφων μπορεί να περιλαμβάνεται στους όρους της άδειας. Όταν η επαλήθευση δεδομένων είναι απαραίτητη για λόγους δημόσιου συμφέροντος, ιδίως όσον αφορά τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, τα δυναμικά δεδομένα θα πρέπει να καθίστανται διαθέσιμα αμέσως μετά την επαλήθευση. Η εν λόγω ουσιώδης επαλήθευση δεν θα πρέπει να επηρεάζει τη συχνότητα των επικαιροποιήσεων.

(32)

Για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε δεδομένα που έχουν διατεθεί για περαιτέρω χρήση δυνάμει της παρούσας οδηγίας, θα ήταν σκόπιμη η εξασφάλιση της πρόσβασης σε δυναμικά δεδομένα μέσω κατάλληλα σχεδιασμένων API. API είναι ένα σύνολο λειτουργιών, διαδικασιών, ορισμών και πρωτοκόλλων για την επικοινωνία μηχανής προς μηχανή και την αδιάλειπτη ανταλλαγή δεδομένων. Οι API θα πρέπει να συνοδεύονται από σαφή τεχνική τεκμηρίωση η οποία θα είναι πλήρης και διαθέσιμη στο διαδίκτυο. Όπου είναι δυνατό, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ανοικτές ΑΡΙ. Θα πρέπει να εφαρμόζονται ενωσιακά ή διεθνώς αναγνωρισμένα τυποποιημένα πρωτόκολλα και να χρησιμοποιούνται, κατά περίπτωση, διεθνή πρότυπα για σύνολα δεδομένων. Οι API μπορούν να έχουν διαφορετικά επίπεδα πολυπλοκότητας και μπορεί να συνίστανται σε έναν απλό σύνδεσμο σε βάση δεδομένων για την ανάκτηση συγκεκριμένων συνόλων δεδομένων, σε διεπαφή ιστού ή σε πιο σύνθετες δομές. Η χρήση κατάλληλης API για την περαιτέρω χρήση και την ανταλλαγή δεδομένων έχει εν γένει αξία, καθώς βοηθά τους σχεδιαστές προγραμματιστές και τις νεοσύστατες εταιρείες να δημιουργήσουν νέες υπηρεσίες και προϊόντα. Αποτελεί, επίσης, κρίσιμο συστατικό στοιχείο για τη δημιουργία πολύτιμων οικοσυστημάτων με βάση δεδομένα που παραμένουν συχνά αχρησιμοποίητα. Η δομή και η χρήση API πρέπει να βασίζεται σε μια σειρά αρχών: διαθεσιμότητα, σταθερότητα, συντήρηση κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής, ομοιομορφία χρήσης και προτύπων, φιλικότητα προς τον χρήστη καθώς και ασφάλεια. Για τα δυναμικά δεδομένα, δηλαδή τα συχνά επικαιροποιημένα δεδομένα, συνήθως σε πραγματικό χρόνο, οι φορείς του δημόσιου τομέα και οι δημόσιες επιχειρήσεις θα πρέπει να τα καθιστούν διαθέσιμα προς περαιτέρω χρήση αμέσως μετά τη συλλογή τους με μεθόδους κατάλληλων API και, κατά περίπτωση, ως μαζική τηλεφόρτωση, εκτός των περιπτώσεων όπου αυτό θα συνεπαγόταν δυσανάλογη προσπάθεια. Για την αξιολόγηση της αναλογικότητας της προσπάθειας θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το μέγεθος και ο προϋπολογισμός λειτουργίας του φορέα του δημόσιου τομέα ή της εν λόγω δημόσιας επιχείρησης.

(33)

Οι δυνατότητες για περαιτέρω χρήση μπορούν να βελτιωθούν περιορίζοντας την ανάγκη να μετατραπούν τα επί χάρτου έγγραφα σε ψηφιακά ή την ανάγκη επέμβασης σε ψηφιακά αρχεία ώστε να καταστούν αμοιβαία συμβατά. Επομένως, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διαθέτουν τα έγγραφα υπό οποιαδήποτε προϋφιστάμενη μορφή ή γλώσσα, με ηλεκτρονικά μέσα όποτε αυτό είναι δυνατό και ενδεδειγμένο. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να αντιμετωπίζουν θετικά τις αιτήσεις για τη χορήγηση αποσπάσματος υφιστάμενου εγγράφου όταν η ικανοποίηση τέτοιας αίτησης συνεπάγεται μόνον έναν απλό χειρισμό. Ωστόσο, οι φορείς του δημόσιου τομέα δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν αποσπάσματα εγγράφων ή να τροποποιούν τον μορφότυπο των αιτούμενων πληροφοριών όταν αυτό απαιτεί δυσανάλογη προσπάθεια. Για τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διαθέτουν τα δικά τους έγγραφα σε μορφότυπο ο οποίος, εφόσον είναι δυνατό και σκόπιμο, δεν θα εξαρτάται από τη χρήση συγκεκριμένου λογισμικού. Όπου είναι δυνατό και σκόπιμο, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις δυνατότητες για περαιτέρω χρήση εγγράφων από και για άτομα με ειδικές ανάγκες, παρέχοντας πληροφορίες για τους μορφότυπους που καθιστούν δυνατή την πρόσβαση σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17).

(34)

Για τη διευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει, όταν αυτό είναι δυνατό και σκόπιμο, να διαθέτουν τα έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων των εγγράφων που δημοσιεύονται σε ιστοσελίδες, σε ανοικτή και μηχαναγνώσιμη μορφή, μαζί με τα μεταδεδομένα τους, στον υψηλότερο βαθμό ακρίβειας και ανάλυσης, σε μορφή που εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα, για παράδειγμα με την επεξεργασία τους κατά τρόπο συνεπή με τις αρχές που διέπουν τις απαιτήσεις συμβατότητας και χρηστικότητας για χωρικές πληροφορίες σύμφωνα με την οδηγία 2007/2/ΕΚ.

(35)

Ένα έγγραφο θα πρέπει να θεωρείται έγγραφο σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο, εάν είναι σε μορφή αρχείου διαρθρωμένου κατά τέτοιον τρόπο ώστε οι εφαρμογές λογισμικού να μπορούν να εντοπίσουν, να αναγνωρίσουν και να εξαγάγουν από αυτό συγκεκριμένα δεδομένα. Τα δεδομένα που έχουν κωδικοποιηθεί σε αρχεία που είναι διαρθρωμένα σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο θα πρέπει να θεωρούνται μηχαναγνώσιμα δεδομένα. Οι μηχαναγνώσιμοι μορφότυποι μπορούν να είναι ανοικτοί ή ιδιόκτητοι. Μπορούν να υπάρχουν επίσημα πρότυπα ή όχι. Τα έγγραφα που έχουν κωδικοποιηθεί σε μορφή αρχείου που περιορίζει την αυτόματη επεξεργασία, επειδή τα δεδομένα δεν μπορούν ή δεν μπορούν εύκολα να εξαχθούν από αυτά τα έγγραφα, δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως έγγραφα σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, όταν αυτό είναι εφικτό και σκόπιμο, να ενθαρρύνουν τη χρήση ενωσιακών ή διεθνώς αναγνωρισμένων ανοικτών, μηχαναγνώσιμων μορφότυπων. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, το ευρωπαϊκό πλαίσιο λύσεων διαλειτουργικότητας, κατά περίπτωση, κατά τον σχεδιασμό τεχνικών λύσεων για την περαιτέρω χρήση εγγράφων.

(36)

Τα τέλη για την περαιτέρω χρήση εγγράφων αποτελούν σημαντικό φραγμό εισόδου στην αγορά για νεοσύστατες επιχειρήσεις και ΜΜΕ. Συνεπώς, τα έγγραφα θα πρέπει να διατίθενται για περαιτέρω χρήση ατελώς και, όπου η επιβολή τέλους είναι απαραίτητη, το εν λόγω τέλος θα πρέπει καταρχήν να περιορίζεται στο οριακό κόστος. Όταν οι φορείς του δημόσιου τομέα πραγματοποιούν μια ιδιαίτερα εκτεταμένη έρευνα για τις ζητούμενες πληροφορίες ή εξαιρετικά δαπανηρές τροποποιήσεις του μορφότυπου των ζητούμενων πληροφοριών, είτε οικειοθελώς είτε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εθνικής νομοθεσίας, το οριακό κόστος δύναται να καλύπτει το κόστος που συνδέεται με τις εν λόγω δραστηριότητες. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ανάγκη να μην παρεμποδίζεται η κανονική λειτουργία των φορέων του δημόσιου τομέα, οι οποίοι υποχρεούνται να παράγουν έσοδα για να καλύπτουν σημαντικό μέρος του κόστους τους από την εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους. Αυτό ισχύει επίσης όταν ένας φορέας του δημόσιου τομέα έχει καταστήσει διαθέσιμα δεδομένα ως ανοικτά δεδομένα, αλλά υποχρεούται να παράγει έσοδα για την κάλυψη σημαντικού μέρους των δαπανών του που σχετίζονται με την εκτέλεση άλλων δημόσιων καθηκόντων. Θα πρέπει να αναγνωριστεί επίσης ο ρόλος των δημόσιων επιχειρήσεων σε ένα ανταγωνιστικό οικονομικό περιβάλλον. Στις περιπτώσεις αυτές, οι φορείς του δημόσιου τομέα και οι δημόσιες επιχειρήσεις θα πρέπει επομένως να έχουν τη δυνατότητα να χρεώνουν πάνω από το οριακό κόστος. Τα τέλη αυτά θα πρέπει να ορίζονται σύμφωνα με αντικειμενικά, διαφανή και επαληθεύσιμα κριτήρια και τα συνολικά έσοδα από τη διάθεση και την άδεια περαιτέρω χρήσης των εγγράφων δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το κόστος της συλλογής και της παραγωγής, περιλαμβανομένης της αγοράς από τρίτα μέρη, της αναπαραγωγής και διάδοσής τους, της συντήρησης και της αποθήκευσης, καθώς επίσης και μιας εύλογης απόδοσης της επένδυσης. Κατά περίπτωση, θα πρέπει να είναι επίσης δυνατό να συνυπολογίζονται στο επιλέξιμο κόστος το κόστος της ανωνυμοποίησης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και το κόστος για την προστασία του απόρρητου χαρακτήρα των δεδομένων. Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητούν από τους φορείς του δημόσιου τομέα και τις δημόσιες επιχειρήσεις να δημοσιοποιούν αυτές τις δαπάνες. Η απαίτηση να παράγουν έσοδα για να καλύπτουν σημαντικό μέρος του κόστους των φορέων του δημόσιου τομέα για την εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, ή το εύρος των υπηρεσιών γενικού ενδιαφέροντος που ανατίθενται στις δημόσιες επιχειρήσεις, δεν πρέπει να αποτελεί απαίτηση εκ του νόμου και μπορεί να απορρέει, παραδείγματος χάριν, από τις διοικητικές πρακτικές των κρατών μελών. Η εν λόγω απαίτηση θα πρέπει να επανεξετάζεται τακτικά από τα κράτη μέλη.

(37)

Η απόδοση της επένδυσης, μπορεί να εκληφθεί ως ποσοστό, επιπλέον στο οριακό κόστος, που επιτρέπει την ανάκτηση του κόστους κεφαλαίου και την ενσωμάτωση πραγματικού συντελεστή απόδοσης. Δεδομένου ότι το κόστος κεφαλαίου συνδέεται στενά με τα επιτόκια των πιστωτικών ιδρυμάτων, τα οποία βασίζονται στο σταθερό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τις κύριες πράξεις αναχρηματοδότησης, η εύλογη απόδοση των επενδύσεων δεν θα πρέπει να είναι περισσότερο από 5 % πάνω από το σταθερό επιτόκιο της ΕΚΤ.

(38)

Οι βιβλιοθήκες, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, τα μουσεία και τα αρχεία θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρεώνουν πάνω από το οριακό κόστος προκειμένου, και στην περίπτωση αυτή, να μην παρεμποδίζεται η κανονική λειτουργία τους. Όσον αφορά αυτούς τους φορείς του δημόσιου τομέα, τα συνολικά έσοδα από τη διάθεση και την άδεια περαιτέρω χρήσης των εγγράφων εντός της εκάστοτε λογιστικής περιόδου δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το κόστος συλλογής, παραγωγής, αναπαραγωγής, διάδοσης και συντήρησής τους και το κόστος εκκαθάρισης δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης μιας εύλογης απόδοσης της επένδυσης. Κατά περίπτωση, το κόστος της ανωνυμοποίησης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών θα πρέπει επίσης να συνυπολογίζεται στο επιλέξιμο κόστος. Όσον αφορά τις βιβλιοθήκες, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, τα μουσεία και τα αρχεία και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους, οι τιμές που χρεώνει ο ιδιωτικός τομέας για την περαιτέρω χρήση πανομοιότυπων ή παρόμοιων εγγράφων θα μπορούσαν να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της εύλογης απόδοσης της επένδυσης.

(39)

Τα ανώτατα όρια χρέωσης για τέλη τα οποία θεσπίζονται με την παρούσα οδηγία δεν θίγουν το δικαίωμα των κρατών μελών να επιβάλλουν χαμηλότερα ή καθόλου τέλη.

(40)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίζουν τα κριτήρια για τη χρέωση πάνω από το οριακό κόστος. Για παράδειγμα, θα πρέπει να μπορούν να καθορίζουν τέτοια κριτήρια σε εθνικούς κανόνες ή να ορίζουν κατάλληλο φορέα ή κατάλληλους φορείς, άλλους από τον ίδιο τον φορέα του δημόσιου τομέα, που είναι αρμόδιοι να καθορίζουν τα κριτήρια αυτά. Ο φορέας αυτός θα πρέπει να έχει οργανωθεί σύμφωνα με τα συνταγματικά και νομικά συστήματα των κρατών μελών. Μπορεί να είναι υφιστάμενος φορέας με δημοσιονομικές εκτελεστικές αρμοδιότητες που υπέχει πολιτική ευθύνη.

(41)

Η εξασφάλιση σαφών και διαθέσιμων στο κοινό όρων και προϋποθέσεων περαιτέρω χρήσης εγγράφων του δημόσιου τομέα, αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη αγοράς πληροφοριών σε ενωσιακή κλίμακα. Κατά συνέπεια, όλοι οι ισχύοντες όροι για την περαιτέρω χρήση εγγράφων θα πρέπει να είναι σαφείς σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη δημιουργία ευρετηρίων των διαθέσιμων εγγράφων, τα οποία να διατίθενται ηλεκτρονικά, όταν αυτό ενδείκνυται, ώστε να προωθούνται και να διευκολύνονται οι αιτήσεις για περαιτέρω χρήση. Οι αιτούντες έγγραφα για περαιτέρω χρήση που βρίσκονται στην κατοχή φορέων άλλων από δημόσιες επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, οργανισμούς που διεξάγουν έρευνα και οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τα ένδικα μέσα που μπορούν να ασκήσουν κατά αποφάσεων ή πρακτικών που τους επηρεάζουν. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό ιδίως για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ που ενδέχεται να μην είναι εξοικειωμένες με τη συνεργασία με φορείς του δημόσιου τομέα άλλων κρατών μελών και με τα αντίστοιχα ένδικα μέσα.

(42)

Τα ένδικα μέσα θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη δυνατότητα επανεξέτασης από αμερόληπτο φορέα επανεξέτασης. Ο φορέας αυτός θα μπορούσε να είναι μια ήδη υφιστάμενη εθνική αρχή, όπως η εθνική αρχή ανταγωνισμού, η εποπτική αρχή που έχει συσταθεί σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, η εθνική αρχή για την πρόσβαση στα έγγραφα ή η εθνική δικαστική αρχή. Ο φορέας αυτός θα πρέπει να έχει οργανωθεί σύμφωνα με τα συνταγματικά και νομικά συστήματα των κρατών μελών ενώ η χρησιμοποίησή του δεν θα πρέπει να προδικάζει την έκβαση οποιουδήποτε ένδικου μέσου που διαθέτουν άλλως οι αιτούντες την περαιτέρω χρήση. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι διαφορετικός από τον μηχανισμό του κράτους μέλους που καθορίζει τα κριτήρια για τη χρέωση πάνω από το οριακό κόστος. Τα ένδικα μέσα θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη δυνατότητα επανεξέτασης των αρνητικών αποφάσεων αλλά και των αποφάσεων που, αν και επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση, θίγουν ωστόσο τους αιτούντες για άλλους λόγους, κυρίως με τους εφαρμοζόμενους κανόνες χρέωσης. Η διαδικασία επανεξέτασης θα πρέπει να είναι ταχεία και να ευθυγραμμίζεται με τις ανάγκες μιας ταχέως μεταβαλλόμενης αγοράς.

(43)

Η δημοσιοποίηση όλων των εγγράφων τα οποία είναι κατά κανόνα διαθέσιμα και τα οποία έχει στην κατοχή του ο δημόσιος τομέας - όχι μόνο πολιτικού, αλλά και νομικού και διοικητικού χαρακτήρα - αποτελεί θεμελιώδες μέσο διεύρυνσης του δικαιώματος στη γνώση, που συνιστά θεμελιώδη αρχή της δημοκρατίας. Ο στόχος αυτός ισχύει για όλα τα θεσμικά όργανα κάθε επιπέδου, τοπικού, εθνικού ή διεθνούς.

(44)

Η περαιτέρω χρήση εγγράφων δεν θα πρέπει να υπόκειται σε όρους. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις δικαιολογημένες λόγω στόχου δημοσίου συμφέροντος, δύναται να χορηγείται άδεια με την οποία θα επιβάλλονται όροι για την περαιτέρω χρήση εκ μέρους του αδειολήπτη, η οποία θα καλύπτει θέματα όπως η ευθύνη, η προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η ορθή χρήση των εγγράφων, η εγγύηση μη αλλοίωσης και η αναφορά της πηγής. Εάν οι φορείς του δημόσιου τομέα χορηγούν άδειες για την περαιτέρω χρήση εγγράφων, οι όροι της αδειοδότησης θα πρέπει να είναι αντικειμενικοί, αναλογικοί και να μην εισάγουν διακρίσεις. Οι τυποποιημένες άδειες που διατίθενται ηλεκτρονικά (on line) μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο εν προκειμένω. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν για τη διαθεσιμότητα τυποποιημένων αδειών.. Τυχόν άδειες για περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να θέτουν τους λιγότερους δυνατούς περιορισμούς στην περαιτέρω χρήση, παραδείγματος χάριν περιορίζοντάς τους στην ένδειξη της πηγής. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο οι ανοικτές άδειες σε μορφή τυποποιημένων δημόσιων αδειών διαθέσιμων στο διαδίκτυο που επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση σε δεδομένα και σε περιεχόμενο καθώς και τη χρησιμοποίηση, την τροποποίηση και την ανταλλαγή τους από οποιονδήποτε και για οποιονδήποτε σκοπό, και οι οποίες στηρίζονται σε μορφότυπους ανοικτών δεδομένων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, επομένως, να ενθαρρύνουν τη χρήση ανοικτών αδειών, οι οποίες, ενδεχομένως, θα πρέπει να καταστούν κοινή πρακτική σε ολόκληρη την Ένωση. Με την επιφύλαξη των απαιτήσεων περί ευθύνης που προβλέπεται από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο, όταν ένας φορέας του δημόσιου τομέα ή δημόσια επιχείρηση καθιστά διαθέσιμα έγγραφα για περαιτέρω χρήση χωρίς όρους και περιορισμούς, ο συγκεκριμένος φορέας του δημόσιου τομέα ή η δημόσια επιχείρηση μπορούν να αποποιηθούν κάθε ευθύνης σε σχέση με τα έγγραφα που διατίθενται για περαιτέρω χρήση

(45)

Σε περίπτωση που η αρμόδια αρχή αποφασίζει να μη διαθέτει πλέον ορισμένα έγγραφα προς περαιτέρω χρήση ή να σταματήσει την ενημέρωση των εν λόγω εγγράφων, θα πρέπει να δημοσιοποιεί τις αποφάσεις αυτές το συντομότερο, ει δυνατόν, με ηλεκτρονικά μέσα.

(46)

Οι όροι για την περαιτέρω χρήση θα πρέπει να μην εισάγουν δυσμενείς διακρίσεις για συγκρίσιμες κατηγορίες περαιτέρω χρήσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η απαγόρευση των διακρίσεων δεν θα πρέπει, για παράδειγμα, να εμποδίζει τη δωρεάν ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα κατά την άσκηση της δημόσιας αποστολής τους, έστω και εάν άλλοι ενδιαφερόμενοι χρεώνονται για την περαιτέρω χρήση των ιδίων εγγράφων. Δεν θα πρέπει επίσης να εμποδίζει τη θέσπιση διαφοροποιημένης πολιτικής τελών για εμπορική και μη εμπορική περαιτέρω χρήση.

(47)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει ειδικότερα να διασφαλίσουν ότι η περαιτέρω χρήση των εγγράφων των δημόσιων επιχειρήσεων δεν οδηγεί σε στρέβλωση της αγοράς και ότι ο θεμιτός ανταγωνισμός δεν υπονομεύεται.

(48)

Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να συμμορφώνονται με ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες του ανταγωνισμού όταν καθορίζουν τις αρχές για την περαιτέρω χρήση εγγράφων, αποφεύγοντας κατά το δυνατό τις αποκλειστικές συμφωνίες με ιδιώτες εταίρους. Ωστόσο, για λόγους παροχής υπηρεσίας προς το γενικό οικονομικό συμφέρον, ενδέχεται ενίοτε να απαιτηθεί αποκλειστικό δικαίωμα για περαιτέρω χρήση εγγράφων του δημόσιου τομέα. Τούτο ενδέχεται να συμβεί σε περίπτωση που κανένας εμπορικός εκδότης δεν θα δημοσίευε τις πληροφορίες χωρίς ανάλογο αποκλειστικό δικαίωμα. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2014/24/ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 11 της εν λόγω οδηγίας και τις συμπράξεις καινοτομίας όπως αναφέρονται στο άρθρο 31 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ.

(49)

Υφίστανται πολυάριθμες συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ βιβλιοθηκών, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, μουσείων, αρχείων και ιδιωτών εταίρων, που αφορούν την ψηφιοποίηση των πολιτιστικών πόρων και τη χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων σε ιδιώτες εταίρους. Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι οι εν λόγω συμπράξεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορούν να καταστήσουν δυνατή μια ουσιαστική χρήση των πολιτιστικών πόρων και ταυτόχρονα να επιταχύνουν την πρόσβαση των πολιτών στην πολιτιστική κληρονομιά. Κρίνεται σκόπιμο να ληφθούν υπόψη οι υφιστάμενες αποκλίσεις στα κράτη μέλη όσον αφορά την ψηφιοποίηση των πολιτισμικών πόρων, με συγκεκριμένο σύνολο κανόνων που αφορούν συμφωνίες για την ψηφιοποίηση τέτοιων πόρων. Σε περίπτωση που ένα αποκλειστικό δικαίωμα σχετίζεται με την ψηφιοποίηση πολιτιστικών πόρων, ενδέχεται να είναι απαραίτητη η πρόβλεψη ορισμένης χρονικής διάρκειας αποκλειστικότητας προκειμένου ο ιδιώτης εταίρος να έχει τη δυνατότητα να αποσβέσει την επένδυσή του. Ωστόσο, η περίοδος αυτή θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο σύντομη, προκειμένου να τηρείται η αρχή ότι το κοινόχρηστο υλικό θα πρέπει να παραμένει δημόσιο κτήμα, αφού ψηφιοποιηθεί. Η περίοδος για την ψηφιοποίηση πολιτιστικών πόρων βάσει αποκλειστικού δικαιώματος δεν θα πρέπει εν γένει να υπερβαίνει τα δέκα έτη. Οποιαδήποτε περίοδος αποκλειστικότητας που υπερβαίνει τα δέκα έτη, θα πρέπει να υπόκειται σε επανεξέταση, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές, οικονομικές και διοικητικές αλλαγές στο περιβάλλον από τότε που συνήφθη η συμφωνία. Εξάλλου, κάθε σύμπραξη μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ψηφιοποίηση πόρων θα πρέπει να χορηγεί στο πολιτιστικό ίδρυμα-εταίρο πλήρη δικαιώματα όσον αφορά τη χρήση μετά τη λήξη της συμφωνίας ψηφιοποιημένων πόρων.

(50)

Οι ρυθμίσεις μεταξύ των κατόχων δεδομένων και των περαιτέρω χρηστών δεδομένων οι οποίες δεν χορηγούν ρητά αποκλειστικά δικαιώματα αλλά μπορούν εύλογα να αναμένεται ότι θα περιορίσουν τη διαθεσιμότητα εγγράφων για περαιτέρω χρήση θα πρέπει να υπόκεινται σε πρόσθετο δημόσιο έλεγχο. Ως εκ τούτου, οι ουσιώδεις πτυχές των εν λόγω ρυθμίσεων θα πρέπει να δημοσιεύονται στο διαδίκτυο τουλάχιστον δύο μήνες πριν από την έναρξη ισχύος τους, δηλαδή δύο μήνες πριν από τη συμφωνηθείσα ημερομηνία έναρξης της εκτέλεσης των υποχρεώσεων των μερών. Η δημοσίευση θα πρέπει να παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη την ευκαιρία να ζητήσουν την περαιτέρω χρήση των εγγράφων που καλύπτονται από τη ρύθμιση και να αποτρέψουν τον κίνδυνο περιορισμού του φάσματος των δυνητικών περαιτέρω χρηστών. Σε κάθε περίπτωση, οι ουσιώδεις πτυχές των εν λόγω ρυθμίσεων στην τελική τους μορφή που έχουν συμφωνηθεί από τα μέρη θα πρέπει επίσης να δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση μετά τη σύναψή τους.

(51)

Η παρούσα οδηγία έχει ως στόχο να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο να αποκτήσουν υπερβολικό πλεονέκτημα αυτοί που κάνουν την πρώτη κίνηση, το οποίο θα μπορούσε να περιορίσει τον αριθμό των δυνητικών περαιτέρω χρηστών των δεδομένων. Όπου οι συμβατικές ρυθμίσεις είναι πιθανό, επιπλέον των υποχρεώσεων παροχής εγγράφων των κρατών μελών που απορρέουν από την παρούσα οδηγία, να συνεπάγονται μεταφορά πόρων του κράτους μέλους κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει την εφαρμογή των σχετικών με τον ανταγωνισμό και τις κρατικές ενισχύσεις κανόνων οι οποίοι διατυπώνονται στα άρθρα 101 έως 109 ΣΛΕΕ. Όπως προκύπτει από τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων που διατυπώνονται στα άρθρα 107, 108 και 109 ΣΛΕΕ, το κράτος πρέπει να επαληθεύει εκ των προτέρων κατά πόσον οι σχετικές συμβατικές ρυθμίσεις αφορούν κρατικές ενισχύσεις και να φροντίζει αυτές να συμμορφώνονται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

(52)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού και εθνικού δικαίου, ιδίως σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και την οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), και θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, συμπληρωματικές διατάξεις εθνικού δικαίου. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η περαιτέρω χρήση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα επιτρέπεται μόνο εάν πληρούται η αρχή του οριοθετημένου σκοπού, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο β) και στο άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Οι ανώνυμες πληροφορίες είναι πληροφορίες που δεν αφορούν ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο ή δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που έχουν ανωνυμοποιηθεί, κατά τρόπο που να μην επιτρέπει τον εντοπισμό της ταυτότητας του προσώπου στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα. Η ανωνυμοποίηση των πληροφοριών είναι ένας τρόπος να συμβιβαστούν, στο μέτρο του δυνατού, τα συμφέροντα από τη δυνατότητα περαιτέρω χρήσης των πληροφοριών του δημόσιου τομέα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων, αλλά συνεπάγεται κόστος. Είναι σκόπιμο να ληφθεί υπόψη το κόστος αυτό ως ένα από τα στοιχεία κόστους που συνυπολογίζονται ως μέρη του οριακού κόστους διάδοσης, όπως αυτό ορίζεται στην παρούσα οδηγία.

(53)

Κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πεδίο και τις προϋποθέσεις για την περαιτέρω χρήση των εγγράφων του δημόσιου τομέα που περιέχουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, για παράδειγμα στον τομέα της υγείας, οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων στην προστασία δεδομένων ενδεχομένως να πρέπει να πραγματοποιείται βάσει του άρθρου 35 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679.

(54)

Η παρούσα οδηγία δεν επηρεάζει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων μερών. Προς αποφυγή αμφιβολιών, ο όρος «δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας» αναφέρεται μόνον στην πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα, περιλαμβανομένων των sui generis μορφών προστασίας. Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται σε έγγραφα που καλύπτονται από δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως διπλώματα ευρεσιτεχνίας και καταχωρισμένα σχέδια και εμπορικά σήματα. Η οδηγία δεν επηρεάζει υφιστάμενα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας φορέων του δημόσιου τομέα, ούτε περιορίζει την άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων κατ' ουδένα τρόπο πέραν των ορίων που τίθενται με την παρούσα οδηγία. Οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία θα πρέπει να ισχύουν μόνο στο βαθμό που συμβιβάζονται με τις διατάξεις διεθνών συμφωνιών για την προστασία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ιδίως της σύμβασης της Βέρνης για την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων («σύμβαση της Βέρνης»), της συμφωνίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου («συμφωνία TRIPS») και τη συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO) για την πνευματική ιδιοκτησία (WCT). Ωστόσο, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα πρέπει να ασκούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους κατά τρόπον που να διευκολύνει την περαιτέρω χρήση.

(55)

Λαμβάνοντας υπόψη το δίκαιο της Ένωσης και τις διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών μελών και της Ένωσης, ιδίως στο πλαίσιο της σύμβασης της Βέρνης και της συμφωνίας TRIPS, έγγραφα επί των οποίων τρίτα μέρη έχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας θα πρέπει να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Εάν ένα τρίτο μέρος ήταν ο αρχικός ιδιοκτήτης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εγγράφου που κατέχουν βιβλιοθήκες, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, μουσεία και αρχεία και το διάστημα προστασίας των εν λόγω δικαιωμάτων δεν έχει λήξει, το έγγραφο αυτό θα πρέπει, για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, να θεωρείται έγγραφο για το οποίο τρίτα μέρη έχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

(56)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να προσβάλει τα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων δικαιωμάτων οικονομικής και ηθικής φύσης, που χαίρουν οι εργαζόμενοι των φορέων του δημόσιου τομέα βάσει εθνικού δικαίου.

(57)

Εξάλλου, εφόσον ένα έγγραφο καθίσταται διαθέσιμο προς περαιτέρω χρήση, ο εμπλεκόμενος φορέας του δημόσιου τομέα θα πρέπει να διατηρεί το δικαίωμα αξιοποίησης του εγγράφου αυτού.

(58)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει την οδηγία 2014/24/ΕΕ.

(59)

Η ύπαρξη μέσων που βοηθούν τους ενδεχόμενους χρήστες να εντοπίζουν τα διατιθέμενα για περαιτέρω χρήση έγγραφα, καθώς και τους όρους για τη χρήση αυτή, μπορεί να διευκολύνει σημαντικά τη διασυνοριακή χρήση των εγγράφων του δημόσιου τομέα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επομένως να εξασφαλίζουν ότι έχουν ληφθεί οι απαραίτητες πρακτικές ρυθμίσεις που βοηθούν τους χρήστες στην αναζήτηση των διαθέσιμων προς περαιτέρω χρήση εγγράφων. Παραδείγματα τέτοιων πρακτικών ρυθμίσεων αποτελούν οι κατάλογοι, με κατά προτίμηση επιγραμμική πρόσβαση, των κυριότερων εγγράφων (εγγράφων που χρησιμοποιούνται ή που μπορεί να χρησιμοποιηθούν εκτενώς) και οι ιστοσελίδες που συνδέονται με αποκεντρωμένους καταλόγους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διευκολύνουν τη μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τις εφαρμοστέες πολιτικές διατήρησης.

(60)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και να υποστηρίξει τον σχεδιασμό, τον έλεγχο, την εφαρμογή και την ανάπτυξη των διαλειτουργικών ηλεκτρονικών διεπαφών που καθιστούν δυνατή την παροχή αποδοτικότερων και ασφαλέστερων δημόσιων υπηρεσιών.

(61)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει την οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19). Καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι φορείς του δημόσιου τομέα μπορούν να ασκούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους στην εσωτερική αγορά πληροφοριών όταν επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση εγγράφων. Στις περιπτώσεις στις οποίες φορείς του δημόσιου τομέα είναι κάτοχοι του δικαιώματος που προβλέπεται στο άρθρο 7 παράγραφος 1 της οδηγίας 96/9/ΕΚ, αυτοί δεν θα πρέπει να κάνουν χρήση του εν λόγω δικαιώματος για να αποτρέπουν την περαιτέρω χρήση ή να περιορίζουν την περαιτέρω χρήση υφιστάμενων εγγράφων πέραν των ορίων που καθορίζονται από την παρούσα οδηγία.

(62)

Η Επιτροπή έχει υποστηρίξει την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής έκθεσης σχετικά με την ωριμότητα των ανοικτών δεδομένων με σχετικούς δείκτες επιδόσεων όσον αφορά την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα σε όλα τα κράτη μέλη. Η τακτική επικαιροποίηση της εν λόγω έκθεσης θα συμβάλει στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και στη διαθεσιμότητα πληροφοριών σχετικά με τις πολιτικές και τις πρακτικές σε ολόκληρη την Ένωση.

(63)

Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη παρακολουθούν το εύρος της περαιτέρω χρήσης των πληροφοριών του δημόσιου τομέα, τις συνθήκες υπό τις οποίες καθίστανται διαθέσιμες και τις πρακτικές που ακολουθούνται όσον αφορά την άσκηση ένδικων μέσων.

(64)

Η Επιτροπή δύναται να επικουρεί κατά τρόπο συνεπή τα κράτη μέλη στην εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, εκδίδοντας και επικαιροποιώντας υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές, ιδίως σχετικά με τις συνιστώμενες τυποποιημένες άδειες, τα σύνολα δεδομένων και τη χρέωση για την περαιτέρω χρήση εγγράφων, μετά από διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

(65)

Ένας από τους κύριους στόχους της εγκαθίδρυσης της εσωτερικής αγοράς είναι η εκπόνηση προϋποθέσεων για την ανάπτυξη υπηρεσιών σε ενωσιακή κλίμακα. Οι βιβλιοθήκες, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, τα μουσεία και τα αρχεία κατέχουν σημαντικές ποσότητες πολύτιμων πόρων πληροφοριών του δημόσιου τομέα, ιδίως δεδομένου ότι τα προγράμματα ψηφιοποίησης έχουν πολλαπλασιάσει την ποσότητα του κοινόχρηστου ψηφιακού υλικού. Αυτές οι συλλογές πολιτιστικής κληρονομιάς και τα συναφή μεταδεδομένα αποτελούν δυνητική βάση για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακού περιεχομένου και διαθέτουν τεράστιες δυνατότητες για καινοτόμο περαιτέρω χρήση σε τομείς όπως η εκπαίδευση και ο τουρισμός. Άλλοι τύποι πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως ορχήστρες, λυρικές σκηνές, μπαλέτα και θέατρα, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων που ανήκουν στα ιδρύματα αυτά, θα πρέπει να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους ως «τεχνών του θεάματος» και του γεγονότος ότι σχεδόν όλο το υλικό που κατέχουν καλύπτεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων.

(66)

Για να θεσπίσουν προϋποθέσεις που υποστηρίζουν την περαιτέρω χρήση εγγράφων που συνδέεται με σημαντικά κοινωνικοοικονομικά οφέλη που έχουν ιδιαίτερα υψηλή αξία για την οικονομία και την κοινωνία, θα πρέπει να τεθεί σε παράρτημα ένας κατάλογος θεματικών κατηγοριών συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας. Ενδεικτικά, και χωρίς να θίγονται οι εκτελεστικές πράξεις για τον προσδιορισμό των συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας επί των οποίων θα πρέπει να εφαρμόζονται οι ειδικές απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, λαμβανομένης υπόψη της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με σύνολα δεδομένων, την αδειοδότηση και τη χρέωση για την περαιτέρω χρήση των εγγράφων, οι θεματικές κατηγορίες που απαριθμούνται στο παράρτημα θα μπορούσαν μεταξύ άλλων να καλύψουν ταχυδρομικούς κώδικες, εθνικούς και τοπικούς χάρτες (γεωχωρικές πληροφορίες), την κατανάλωση ενέργειας και δορυφορικές εικόνες (γεωσκόπηση και περιβάλλον), επιτόπια δεδομένα από μέσα και τα δελτία καιρού (μετεωρολογικές πληροφορίες), δημογραφικούς και οικονομικούς δείκτες (στατιστικές), μητρώα επιχειρήσεων και αναγνωριστικά στοιχεία εγγραφής (εταιρείες και ιδιοκτησιακό καθεστώς εταιρειών), οδικά σήματα και εσωτερικές πλωτές μεταφορές (κινητικότητα).

(67)

Προκειμένου να τροποποιεί τον κατάλογο των θεματικών κατηγοριών για σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας με την προσθήκη και άλλων τέτοιων θεματικών κατηγοριών, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης εκτελεστικών πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξαγάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες θα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (20). Πιο συγκεκριμένα, για να εξασφαλιστεί ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, ενώ παρέχεται στους εμπειρογνώμονές τους συστηματική πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ' εξουσιοδότηση πράξεων.

(68)

Η ύπαρξη ενός ενωσιακού καταλόγου των συνόλων δεδομένων με ιδιαίτερο δυναμικό δημιουργίας κοινωνικοοικονομικών οφελών σε συνδυασμό με εναρμονισμένες προϋποθέσεις για την περαιτέρω χρήση, αποτελεί σημαντικό παράγοντα που θα διευκολύνει την ανάπτυξη διασυνοριακών εφαρμογών και υπηρεσιών που στηρίζονται στα δεδομένα. Με σκοπό να εξασφαλιστούν ομοιόμορφες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για την υποστήριξη της περαιτέρω χρήσης εγγράφων που συνδέονται με σημαντικά κοινωνικοοικονομικά οφέλη με την έγκριση καταλόγου συγκεκριμένων συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας στα οποία θα εφαρμόζονται οι ειδικές απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, καθώς και των πρακτικών ρυθμίσεων για τη δημοσίευσή τους και την περαιτέρω χρήση τους. Κατά συνέπεια, οι ειδικές αυτές απαιτήσεις δεν θα ισχύουν πριν από την έκδοση από την Επιτροπή των εκτελεστικών πράξεων. Ο κατάλογος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις τομεακές ενωσιακές νομικές πράξεις οι οποίες ρυθμίζουν ήδη τη δημοσίευση των συνόλων δεδομένων, όπως οι οδηγίες 2007/2/ΕΚ και 2010/40/ΕΕ, ώστε τα σύνολα δεδομένων να διατίθενται με τις αντίστοιχες προδιαγραφές και σύνολα μεταδεδομένων. Ο κατάλογος θα πρέπει να βασιστεί στις θεματικές κατηγορίες της παρούσας οδηγίας. Κατά την εκπόνηση του καταλόγου, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργεί τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των διαβουλεύσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων. Επιπλέον, όταν λαμβάνονται αποφάσεις για τη συμπερίληψη στον κατάλογο των δεδομένων που κατέχουν οι δημόσιες επιχειρήσεις ή για την ελεύθερη διαθεσιμότητά τους, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις επί του ανταγωνισμού στις σχετικές αγορές. Οι εν λόγω εξουσίες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21).

(69)

Για να εξασφαλιστεί η μεγιστοποίηση του αντίκτυπου τους και για να διευκολυνθεί η περαιτέρω χρήση, τα σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας θα πρέπει να διατίθενται για περαιτέρω χρήση με ελάχιστους νομικούς περιορισμούς και χωρίς χρέωση. Θα πρέπει επίσης να δημοσιεύονται μέσω API. Ωστόσο, αυτό δεν αποκλείει φορείς του δημόσιου τομέα να χρεώνουν τις υπηρεσίες που παρέχουν σε σχέση με τα σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας τους, ιδίως για την πιστοποίηση της γνησιότητας ή της ακρίβειας των εγγράφων.

(70)

Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η διευκόλυνση της δημιουργίας, σε ενωσιακή κλίμακα, πληροφοριακών προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται σε έγγραφα του δημόσιου τομέα και η διασφάλιση αποτελεσματικής διασυνοριακής χρήσης εγγράφων του δημόσιου τομέα αφενός από ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδίως από ΜΜΕ, για πληροφοριακά προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, και αφετέρου από τους πολίτες προκειμένου να διευκολύνονται η ελεύθερη κυκλοφορία των πληροφοριών και η επικοινωνία, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της πανενωσιακής εμβέλειας της προταθείσας δράσης, μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(71)

Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη, συμπεριλαμβανομένων του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή, της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και της ένταξης των ατόμων με αναπηρίες. Ουδεμία διάταξη της παρούσας οδηγίας δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ή να εφαρμόζεται κατά τρόπο ασυμβίβαστο προς τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών.

(72)

Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων κλήθηκε να γνωμοδοτήσει σύμφωνα με το άρθρο 28 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22) και εξέδωσε τη γνωμοδότησή του στις 10 Ιουλίου 2018 (23).

(73)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας. Σύμφωνα με τη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, η εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει να βασίζεται στα πέντε κριτήρια, της αποδοτικότητας, της αποτελεσματικότητας, της συνάφειας, της συνεκτικότητας και της προστιθέμενης αξίας και θα πρέπει να αποτελεί τη βάση για τις εκτιμήσεις των επιπτώσεων ενδεχόμενων περαιτέρω μέτρων.

(74)

Με την παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγονται οι υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά τις προθεσμίες μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών που αναφέρονται στο παράρτημα II μέρος Β,