25.9.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 250/1

(1)

Στις 19 Νοεμβρίου 2009 η Επιτροπή ενέκρινε δύο μέτρα ανακεφαλαιοποίησης συνολικού ύψους 72,79 εκατ. LVL ([102,5-103,6] εκατ. ευρώ) υπέρ της «The Mortgage and Land Bank of Latvia» (2) («MLB» ή «η τράπεζα»), τα οποία τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ της τράπεζας τον Ιανουάριο και τον Νοέμβριο του 2009 (3) αντιστοίχως («η απόφαση του Νοεμβρίου 2009»).

(2)

Την 1η Απριλίου 2010 οι λετονικές αρχές κοινοποίησαν νέα ανακεφαλαιοποίηση ύψους 70,2 εκατ. LVL (100 εκατ. ευρώ), η οποία πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαρτίου 2010. Η κοινοποίηση καταχωρίστηκε στις 6 Απριλίου 2010. Οι λετονικές αρχές υπέβαλαν στην Επιτροπή συμπληρωματικές πληροφορίες την περίοδο μεταξύ Μαΐου 2010 και Ιανουαρίου 2012 (4).

(3)

Στις 26 Ιανουαρίου 2012 η Επιτροπή αποφάσισε (5) να εγκρίνει προσωρινά το μέτρο ανακεφαλαιοποίησης ύψους 70,2 εκατ. LVL που είχε τεθεί σε εφαρμογή στις 23 Μαρτίου 2010, ένα μέτρο ανακεφαλαιοποίησης ύψους 50 εκατ. LVL που είχε τεθεί σε εφαρμογή υπέρ της τράπεζας στο τέλος του 2011 (υπό τη μορφή μέτρου ρευστότητας που θα μετατραπεί σε κεφάλαιο), μια εφεδρική διευκόλυνση ρευστότητας έως 250 εκατ. LVL για την τράπεζα, εγγυήσεις προς διεθνείς πιστωτές έως το ποσό των 32 εκατ. LVL για το εμπορικό σκέλος της MLB και ένα μέτρο στήριξης της ρευστότητας έως το ποσό των 60 εκατ. LVL για τη φερέγγυα ρευστοποίηση των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων που κατέχει η HipoNIA, μια εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που ανήκει στην MLB και χρηματοδοτείται από αυτή, και να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («η Συνθήκη») έναντι των μέτρων αυτών, στον βαθμό που κρίνονταν αναγκαία για την αναδιάρθρωση του εμπορικού σκέλους της MLB («μέτρα αναδιάρθρωσης») και ευνοούσαν το αναπτυξιακό σκέλος της, καθώς και έναντι του σχεδίου μετατροπής της MLB (6) («η απόφαση κίνησης της διαδικασίας»). Η Επιτροπή διατηρεί αμφιβολίες ως προς το συμβιβάσιμο των μέτρων αναδιάρθρωσης με την εσωτερική αγορά υπό το πρίσμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής περί της αποκατάστασης της βιωσιμότητας και αξιολόγησης των μέτρων αναδιάρθρωσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης βάσει των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων (7) («η ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης»).

(4)

Η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τα μέτρα αναδιάρθρωσης. Η Επιτροπή δεν έλαβε καμία παρατήρηση εκ μέρους των ενδιαφερομένων.

(5)

Στις 22 Μαρτίου 2012 έλαβε χώρα συνεδρίαση μεταξύ των λετονικών αρχών και της Επιτροπής.

(6)

Στις 5 Απριλίου 2012 η Λετονία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την απόφαση κίνησης της διαδικασίας.

(7)

Μεταξύ Μαΐου 2012 και Ιουνίου 2013 η Λετονία και η Επιτροπή προέβησαν σε τακτική ανταλλαγή πληροφοριών. Η Λετονία τηρούσε ενήμερη την Επιτροπή για την πρόοδο που σημειωνόταν σχετικά με τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης του εμπορικού σκέλους της τράπεζας με την υποβολή πληροφοριών ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

(8)

Στις 23 Μαΐου 2013 η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες. Με επιστολή της 3ης Ιουνίου 2013 η Λετονία ανταποκρίθηκε στο εν λόγω αίτημα παροχής πληροφοριών, εξαιρουμένων των ζητημάτων που αφορούσαν το αναπτυξιακό σκέλος της τράπεζας. Παράλληλα η Λετονία διαβίβασε διάφορα έγγραφα τεκμηρίωσης, μεταξύ των οποίων ένα επικαιροποιημένο έγγραφο σχετικά με την πώληση του εμπορικού σκέλους της MLB.

(9)

Στις 21 Ιουνίου 2013 οι λετονικές αρχές ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι δέχονταν κατ' εξαίρεση την έκδοση της παρούσας απόφασης στην αγγλική γλώσσα.

(10)

Στις 28 Ιουνίου 2013 η Λετονία ενημέρωσε την Επιτροπή ότι είχε δανείσει πράγματι στη HipoNIA το ποσό των 70,98 εκατ. LVL και είχε υπερβεί, συνεπώς, το ποσό του μέτρου που είχε εγκριθεί προσωρινά στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας κατά 11 εκατ. LVL περίπου.

(11)

Η MLB ιδρύθηκε από τη λετονική κυβέρνηση στις 19 Μαρτίου 1993 ως κρατική τράπεζα. Το Υπουργείο Οικονομικών της Δημοκρατίας της Λετονίας κατέχει το 100 % των μετοχών της τράπεζας.

(12)

Η MLB είναι μια τράπεζα μεσαίου μεγέθους της Λετονίας η οποία παρέχει υπηρεσίες λιανικής τραπεζικής. Η ΜLB έχει διττό ρόλο, δηλαδή λειτουργεί ως αναπτυξιακή και ως εμπορική τράπεζα γενικών υπηρεσιών (8).

(13)

Η MLB και οι θυγατρικές της συγκροτούν τον όμιλο MLB. Όλες οι θυγατρικές της τράπεζας συμμετέχουν σε δραστηριότητες εμπορικού χαρακτήρα. Οι κυριότερες θυγατρικές εταιρείες του ομίλου είναι οι εξής:

(14)

Σύμφωνα με το σχέδιο μετατροπής που περιγράφεται στις αιτιολογικές σκέψεις 45 έως 95 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η MLB βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο μετατροπής της σε εξολοκλήρου αναπτυξιακή τράπεζα (δηλαδή σε τράπεζα που στηρίζει διαρθρωτικές, οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές εξ ονόματος του κράτους, σύμφωνα με τη δημόσια αποστολή που της έχει ανατεθεί). Προς τον σκοπό αυτόν της αφαιρούνται οι εμπορικές της δραστηριότητες.

(15)

Η Λετονία διόρισε ανεξάρτητο εξωτερικό σύμβουλο για τη διαμόρφωση της έννοιας των αναπτυξιακών οργανισμών στη Λετονία. Στις 11 Φεβρουαρίου 2011 υποβλήθηκε στην Επιτροπή και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) το πρώτο σχέδιο έκθεσης σχετικά με τη βελτιστοποίηση του συστήματος αναπτυξιακών χρηματοδοτικών οργανισμών στη Λετονία («Report on Optimization of the System of Development Financial Institutions in Latvia»).

(16)

Στο εν λόγω σχέδιο έκθεσης συνιστάται, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ενιαίου αναπτυξιακού οργανισμού («ΕΑΟ»), ενώ αναγνωρίζεται παράλληλα η ανάγκη διασφάλισης της ανεξαρτησίας του εν λόγω οργανισμού, με την ίδρυσή του με ειδικό νόμο και με τη δημιουργία ανεξάρτητων φορέων λήψης αποφάσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, στο σχέδιο έκθεσης προσδιορίζεται η ανάγκη σχεδιασμού της λειτουργικής διάρθρωσης του ΕΑΟ από το μηδέν, κατόπιν πλήρους επανεξέτασης των υφιστάμενων προγραμμάτων και των αναγκών που παρουσιάζουν ως προς τη λειτουργία και τη στελέχωσή τους, ιδίως όσον αφορά τα καθήκοντα εκτίμησης και διαχείρισης κινδύνου.

(17)

Περαιτέρω, δίδεται έμφαση στην ανάγκη κρατικής παρέμβασης με τη χρήση έμμεσων μέσων (μεμονωμένες εγγυήσεις και εγγυήσεις χαρτοφυλακίου, επιχειρηματικά κεφάλαια, κεφάλαια ενδιάμεσης χρηματοδότησης κ.λπ.), με την εγκατάλειψη παράλληλα της άμεσης δανειοδότησης υψηλών ποσών και τη διατήρηση των άμεσων παρεμβάσεων μόνον ως εναλλακτικής λύσης για περιορισμένο αριθμό πολύ συγκεκριμένων και αιτιολογημένων περιπτώσεων (μικροδανεισμός, γεωργοί κ.λπ.).

(18)

Σύμφωνα με το σχέδιο έκθεσης, η έμμεση διοχέτευση δανειοδότησης με στήριξη του κράτους θα μπορούσε να αυξήσει την πρόσβαση στους δυνητικούς δικαιούχους των εν λόγω προγραμμάτων και να βελτιώσει τη σχέση κόστους-αποδοτικότητας της κατανομής και τη συνεργασία με τον τομέα της εμπορικής τραπεζικής.

(19)

Σύμφωνα με το συμπληρωματικό μνημόνιο συμφωνίας που συνήφθη τον Ιούλιο του 2010, το σχέδιο μετατροπής της MLB έπρεπε να εκπονηθεί από ανεξάρτητο σύμβουλο. Ο σύμβουλος αυτός έλαβε εντολή να καταρτίσει διάφορα σενάρια μετατροπής της τράπεζας με σκοπό τον διαχωρισμό περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων που συνδέονται με την αναπτυξιακή χρηματοδότηση και την ιδιωτικοποίηση του εμπορικού σκέλους της τράπεζας, μετατρέποντάς την κατά τρόπον ώστε να μπορεί να πωλήσει τις εμπορικές της δραστηριότητες και να διατηρήσει μόνον το αναπτυξιακό της σκέλος.

(20)

Στο σχέδιο μετατροπής που καταρτίστηκε τον Απρίλιο του 2011 («το σχέδιο μετατροπής του Απριλίου 2011»), ο ανεξάρτητος σύμβουλος, αφού ανέλυσε την οικονομική κατάσταση της τράπεζας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το καλύτερο σενάριο ήταν η έγκαιρη πώληση των εμπορικών περιουσιακών στοιχείων της MLB σε επιμέρους σύνολα.

(21)

Την 1η Νοεμβρίου 2011 η λετονική κυβέρνηση ενέκρινε τη στρατηγική εκποίησης που προτεινόταν στο σχέδιο μετατροπής του Απριλίου 2011 και, ειδικότερα, την πώληση του εμπορικού σκέλους της MLB σε έξι επιμέρους σύνολα.

(22)

Οι οντότητες που ανήκαν στον όμιλο MLB και επρόκειτο να πωληθούν μέσω συμφωνίας μεταβίβασης μετοχών ως νομικές οντότητες παρουσιάζονται στο διάγραμμα 1.

Διάγραμμα 1

Επισκόπηση των νομικών οντοτήτων που ανήκαν στον όμιλο MLB  (11)

Πηγή: Λετονικές αρχές

(23)

Σύμφωνα με στοιχεία της 31ης Αυγούστου 2011, τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις του εμπορικού σκέλους της MLB που επρόκειτο να πωληθούν περιλάμβαναν τα ακόλουθα στοιχεία:

(24)

Η διαδικασία πώλησης διεξήχθη με τη βοήθεια εξωτερικού συμβούλου εγνωσμένης φήμης. Αρχικά πραγματοποιήθηκαν επαφές με 121 δυνητικούς αγοραστές. Οι 98 από αυτούς έλαβαν προσφορά προσέλκυσης ενδιαφέροντος, εκ των οποίων οι 18 υπέγραψαν συμφωνία τήρησης του απορρήτου, οι 51 δήλωσαν ότι δεν ενδιαφέρονται και οι 29 δεν απάντησαν καθόλου. Έως την 16η Δεκεμβρίου 2011, ήτοι στο τέλος της πρώτης φάσης της διαδικασίας πώλησης, παρελήφθησαν εννέα αρχικές προσφορές. Έως την 11η Ιανουαρίου 2012, ήτοι κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της διαδικασίας πώλησης, τρεις δυνητικοί αγοραστές υπέβαλαν βελτιωμένη προσφορά, έξι διατήρησαν την αρχική τους προσφορά, ενώ παρελήφθη και μία νέα προσφορά. Σε όλους αυτούς τους δυνητικούς επενδυτές χορηγήθηκε πρόσβαση στη βάση δεδομένων. Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου σταδίου της διαδικασίας, τρεις δυνητικοί αγοραστές αποχώρησαν από τη διαδικασία και ένας εκδήλωσε απλώς ενδιαφέρον για τμήματα δύο επιμέρους συνόλων (επιμέρους σύνολα 2 και 3), χωρίς να υποβάλει ωστόσο συγκεκριμένη προσφορά. Κατά συνέπεια, έως τη 16η Μαρτίου 2012 είχαν παραληφθεί τελικές προσφορές από τέσσερις δυνητικούς επενδυτές, κυρίως για ένα από τα επιμέρους σύνολα, παρ' ότι ένας δυνητικός αγοραστής υπέβαλε προσφορά για τρία επιμέρους σύνολα.

(25)

Η στρατηγική εκποίησης που εγκρίθηκε από τις λετονικές αρχές την 1η Νοεμβρίου 2011 αφορούσε τον διαχωρισμό των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων της MLB αρχικά σε έξι χωριστά επιμέρους σύνολα, σύμφωνα με το ενδιαφέρον που επέδειξε η αγορά στο προηγούμενο στάδιο. Κατά τη διαδικασία πώλησης το επιμέρους σύνολο 3 διαχωρίστηκε περαιτέρω σε δύο χωριστά επιμέρους σύνολα, στο 3Α και το 3Β. Τα επιμέρους σύνολα πωλήθηκαν σε διαφορετικούς αγοραστές, ενώ τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία και οι υπόλοιπες υποχρεώσεις της MLB μεταβιβάστηκαν στο αναπτυξιακό σκέλος. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε και όλα τα επιμέρους σύνολα είχαν εκποιηθεί έως την 30ή Ιουνίου 2013. Τα επιμέρους σύνολα απαρτίζονται από τα εξής:

(26)

Όσον αφορά τις διάφορες επιλογές πώλησης για τα επιμέρους σύνολα 3Β και 4, οι λετονικές αρχές έκριναν ότι οι σχετικές προσφορές που υποβλήθηκαν από επενδυτές δεν ήταν ικανοποιητικές και δεν αντικατόπτριζαν την πραγματική εγγενή αξία των περιουσιακών στοιχείων που περιελάμβαναν (σύμφωνα με εκτίμηση ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα εγνωσμένης φήμης). Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ζημίες, το κράτος αποφάσισε να πωλήσει τα επιμέρους σύνολα 3Β και 4 στον λετονικό οργανισμό ιδιωτικοποιήσεων.

(27)

Όσον αφορά τη Hipo Fondi, λαμβανομένων υπόψη των προσφορών που παρελήφθησαν από επενδυτές, μπορούσε να πωληθεί είτε στο πλαίσιο πώλησης νομικής οντότητας ως επιχείρησης εν λειτουργία, με το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων που τελούσαν υπό τη διαχείρισή της, είτε μέσω μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων. Σύμφωνα με τη Λετονία, επιλέχθηκε η δεύτερη εναλλακτική επιλογή διότι, μεταξύ άλλων λόγων, προσφέρθηκε καλύτερη τιμή για συμφωνία μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων. Ως εκ τούτου, πωλήθηκε σχεδόν το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας της Hipo Fondi, δηλαδή τα τρία συνταξιοδοτικά προγράμματα «Rivjera», «Safari» και «Jurmala». Εκτός από τα εν λόγω τρία συνταξιοδοτικά προγράμματα, η Hipo Fondi διαχειριζόταν επίσης διάφορα ιδιωτικά χαρτοφυλάκια και κεφάλαια κλειστού τύπου. Ορισμένες από τις δραστηριότητες αυτές έχουν ήδη τερματιστεί και οι υπόλοιπες βρίσκονται στο στάδιο της διακοπής τους. Η Hipo Fondi θα διατηρηθεί αμιγώς ως εταιρεία-κέλυφος, χωρίς καμία πραγματική ενεργή δραστηριότητα υπό τη διαχείρισή της. Η εναπομένουσα εταιρεία-κέλυφος μπορεί να υποβληθεί σε εκκαθάριση ή να πωληθεί. Για τη συγκεκριμένη νομική οντότητα κινήθηκε διαδικασία πώλησης και ο μειοψηφών μέτοχος της Hipo Fondi (16) εκδήλωσε το ενδιαφέρον του να αγοράσει τις μετοχές […]. Οι λετονικές αρχές αποφάσισαν να προχωρήσουν στην εν λόγω πώληση προς τον μειοψηφούντα μέτοχο λόγω του καλύτερου οικονομικού αποτελέσματος και της ταχύτερης λύσης σε σύγκριση με την εκκαθάριση. Η πώληση της Hipo Fondi έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Η σύμβαση πώλησης υπεγράφη, αλλά δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη διότι η εξαγορά ελέγχεται επί του παρόντος από την εποπτική αρχή της Λετονίας, την Επιτροπή Χρηματαγοράς και Κεφαλαιαγοράς («FCMC»). Η Hipo Fondi δεν είναι κάτοχος καταχωρισμένων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, και το σήμα κατατεθέν «hipo» και τα συγγενικά δικαιώματα ανήκουν στην κυριότητα της MLB. Η MLB, ως συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης με τον αγοραστή, δεν έχει διατυπώσει αντιρρήσεις σχετικά με τη χρήση του όρου «hipo» στην επωνυμία της Hipo Fondi.

(28)

Όσον αφορά την πώληση της HipoNlA, στις 20 Ιουνίου 2013 η MLB μετέφερε στη HipoNlA κεφάλαιο ύψους […] LVL. Η εν λόγω ανακεφαλαιοποίηση κρίθηκε αναγκαία επειδή η μεταβίβαση της HipoNlA από την MLB στον λετονικό οργανισμό ιδιωτικοποιήσεων (ΛΟΙ) πραγματοποιήθηκε στο […] της λογιστικής της αξίας, με τη διαφορά να ανέρχεται στο ποσό των […] LVL. Η εν λόγω διαφορά […] από την MLB, δεδομένου ότι αποτελούσε προϋπόθεση τόσο για τη χορήγηση του δανείου στη HipoNlA από το Δημόσιο όσο και για την εξαγορά των μετοχών της HipoNlA από τον λετονικό οργανισμό ιδιωτικοποιήσεων. Το συνολικό καθαρό […] που έλαβε η MLB από τη συγκεκριμένη συναλλαγή ανέρχεται σε […] LVL (ήτοι […] της καθαρής λογιστικής αξίας, μετά τις προβλέψεις, κατά τον χρόνο έναρξης της συναλλαγής).

Πίνακας 1

Επισκόπηση των επιμέρους συνόλων και των όρων πώλησής τους

(29)

Το συνολικό ποσό που προέκυψε από τη διαδικασία πώλησης είναι οριακά καλύτερο από αυτό που είχε προβλεφθεί με βάση τις εκπτώσεις του βασικού σεναρίου της στρατηγικής εκποίησης, εάν οι ακαθάριστες εκπτώσεις από τη στρατηγική εκποίησης εφαρμοστούν στις ακαθάριστες λογιστικές αξίες. Σημειώθηκε ζημία 53,1 εκατ. LVL σε σύγκριση με την προβλεπόμενη ζημία ύψους 56,8 εκατ. LVL.

(30)

Η MLB βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο λύσης των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών θεματοφυλακής με τους πελάτες της. Θα προβεί σε κατάργηση της σχετικής υποδομής ΤΠ και σε ανακατανομή ή απόλυση των υπαλλήλων.

(31)

Η MLB θα διακόψει επίσης στην πράξη το σύνολο των δραστηριοτήτων της που αφορούν συναλλαγές επί τίτλων. Θα διατηρήσει μόνο τους λογαριασμούς περίπου 100 πελατών με τους οποίους είναι αδύνατον να έλθει σε επαφή (κυρίως επειδή οι περισσότεροι έχουν αποβιώσει). Δεδομένου ότι η τράπεζα δεν είναι σε θέση να προβεί άμεσα σε νόμιμη εκποίηση των τίτλων που ανήκουν στην κατοχή των εν λόγω ανενεργών πελατών, η MLB σκοπεύει: 1) να λάβει άδεια για τη διαχείριση των λογαριασμών αξιογράφων των πελατών αυτών· και 2) να ανακαλέσει εξολοκλήρου την τραπεζική άδεια που κάλυπτε επίσης τις υπηρεσίες θεματοφυλακής.

(32)

Προβλέπεται ότι οι εναπομένουσες μετά την πώληση εμπορικές δραστηριότητες θα μεταβιβαστούν στο αναπτυξιακό σκέλος· περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ρευστά περιουσιακά στοιχεία αξίας 20,3 εκατ. LVL, άλλα περιουσιακά στοιχεία ύψους 7,6 εκατ. LVL, καταθέσεις όψεως αξίας 5,9 εκατ. LVL και προθεσμιακές καταθέσεις ύψους 1 εκατ. LVL, άλλα στοιχεία παθητικού αξίας 1,7 εκατ. LVL και κυκλοφορούντα μερίδια αξίας 19,2 εκατ. LVL.

(33)

Μετά την πώληση των εμπορικών δραστηριοτήτων, ήτοι μετά την 30ή Ιουνίου 2013, προβλέπεται ότι η MLB θα ασκεί αποκλειστικά και μόνον αναπτυξιακές δραστηριότητες και θα διατηρεί στην κατοχή της περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 222,3 εκατ. LVL.

(34)

Στο συμπληρωματικό μνημόνιο συμφωνίας η Λετονία ανέλαβε έναντι της Ένωσης και του ΔΝΤ τις ακόλουθες δεσμεύσεις:

(35)

Όσον αφορά τις αναπτυξιακές δραστηριότητες της MLB, η Επιτροπή επισημαίνει την πρόθεση της Λετονίας να βελτιστοποιήσει το σύστημα των αναπτυξιακών χρηματοδοτικών οργανισμών με την ενοποίησή τους στον ΕΑΟ. Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας αναμενόταν ότι η MLB θα ασκεί αναπτυξιακές δραστηριότητες μόνον έως ότου συγκροτηθεί ο ΕΟΑ, ήτοι μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2012. Ωστόσο, σημειώθηκαν καθυστερήσεις στην εν λόγω διαδικασία, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Εφόσον οι λετονικές αρχές δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη το έργο συγκρότησης του ΕΑΟ, η παρούσα απόφαση καλύπτει μόνο το εμπορικό σκέλος της MLB. Κατά συνέπεια, το αναπτυξιακό σκέλος της MLB θα αποτελέσει αντικείμενο εκτίμησης σε χωριστή τελική απόφαση.

(36)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας εγκρίθηκαν προσωρινά ως ενίσχυση διάσωσης που χορήγησε η Λετονία υπέρ του εμπορικού σκέλους της MLB τα ακόλουθα μέτρα:

(37)

Η Λετονία υπέβαλε πληροφορίες σχετικά με τη χρήση της εν λόγω κρατικής στήριξης για τη ρευστοποίηση του εμπορικού σκέλους της MLB, κατόπιν σχετικής τροποποίησης ώστε να ληφθεί υπόψη η εφαρμογή της στρατηγικής εκποίησης.

(38)

Το συνολικό ύψος του απαιτούμενου κεφαλαίου από το μέτρο που περιγράφεται στο στοιχείο β) της αιτιολογικής σκέψης 36 ήταν χαμηλότερο του αρχικά προβλεπόμενου ποσού, δηλαδή 25 εκατ. LVL αντί των 50 εκατ. LVL, διότι οι λετονικές αρχές αποφάσισαν ότι η MLB θα ασκεί τις δραστηριότητές της χωρίς τραπεζική άδεια, γεγονός που μείωσε το ύψος του απαιτούμενου κεφαλαίου. Η αύξηση κεφαλαίου κατά 25 εκατ. LVL πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2012 (18).

(39)

Η εφεδρική διευκόλυνση ρευστότητας έως 250 εκατ. LVL που περιγράφεται στο στοιχείο γ) της αιτιολογικής σκέψης 36 είχε εγκριθεί προσωρινά και ήταν διαθέσιμη στην MLB από την 1η Ιανουαρίου 2012 έως την ολοκλήρωση της διαδικασίας πώλησης προς χρήση σε περίπτωση έκτακτων γεγονότων ρευστότητας. Από την 30ή Μαΐου 2013 και μετά, η στήριξη της ρευστότητας που χρησιμοποιήθηκε ήταν πολύ μικρότερη από το ανώτατο προβλεπόμενο ποσό (50 εκατ. LVL), διότι δεν παρατηρήθηκαν μαζικές αναλήψεις καταθέσεων και η διαδικασία μετατροπής διεξήχθη απρόσκοπτα. Επί του παρόντος υπάρχει ένα υπόλοιπο της τάξης των 25 εκατ. LVL, το οποίο προβλέπεται να επιστραφεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2013.

(40)

Οι εγγυήσεις έως το ποσό των 32 εκατ. LVL που περιγράφονται στο στοιχείο δ) της αιτιολογικής σκέψης 36 έπρεπε να παρασχεθούν σε διεθνείς πιστωτές της MLB σε συνάρτηση με το εμπορικό σκέλος της. Δεδομένου ότι η πώληση του εμπορικού σκέλους και η μετατροπή της MLB σε αναπτυξιακή τράπεζα θα μπορούσαν να εκληφθούν ως γεγονός αθέτησης υποχρεώσεων σύμφωνα με τις οικείες συμβάσεις, το μέτρο κρίθηκε αναγκαίο για τη διασφάλιση των υποχρεώσεων σε περίπτωση που οι εν λόγω διεθνείς πιστωτές απαιτούσαν την προπληρωμή των δανείων της MLB. Ωστόσο, το ύψος των εγγυήσεων που απαιτήθηκαν για το εμπορικό σκέλος ήταν χαμηλότερο του προβλεπόμενου ποσού των 32 εκατ. LVL, διότι μόνον ορισμένοι διεθνείς πιστωτές ζήτησαν τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων ασφάλειας. Από την 30ή Μαΐου 2013 και μετά, το επίπεδο των εγγυήσεων που προβλεπόταν ότι θα απαιτούνταν ανήλθε στο ποσό των 12,4 εκατ. LVL.

(41)

Το μέτρο στήριξης της ρευστότητας υπέρ της HipoNIA που περιγράφεται στο στοιχείο ε) της αιτιολογικής σκέψης 36 ήταν τελικά υψηλότερο από το ποσό που είχε εγκριθεί προσωρινά από την Επιτροπή και ανήλθε σε 71 εκατ. LVL και όχι σε 60 εκατ. LVL. Η αύξηση αυτή κρίθηκε αναγκαία επειδή ένα τμήμα του επιμέρους συνόλου 3 δεν πωλήθηκε στην αγορά αλλά μεταβιβάστηκε, αντιθέτως, στη HipoNIA, με συνέπεια την αύξηση του απαιτούμενου ποσού χρηματοδότησης. Η εν λόγω στήριξη της ρευστότητας αναμένεται να αποπληρωθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2018.

(42)

Για τον λόγο αυτό η Λετονία έχει ζητήσει από την Επιτροπή να εγκρίνει την αύξηση της στήριξης ρευστότητας κατά 11 εκατ. LVL. Σε αυτό το πλαίσιο, η Λετονία ισχυρίζεται ότι το συνολικό ποσό της απαιτούμενης ενίσχυσης για τη σταδιακή κατάργηση του εμπορικού σκέλους της MLB είναι χαμηλότερο από το ποσό της ενίσχυσης που είχε εγκριθεί προσωρινά.

Πίνακας 2

Επισκόπηση της κρατικής ενίσχυσης που εγκρίθηκε έναντι της κρατικής ενίσχυσης που χορηγήθηκε

(κατάσταση τον Μάιο του 2013)

(43)

Στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης (19) παρουσιάζονται οι κανόνες σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις που ισχύουν για την αναδιάρθρωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης, για να είναι συμβιβάσιμη με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, η αναδιάρθρωση ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στο πλαίσιο της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης πρέπει:

(44)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινά την ενίσχυση διάσωσης εκτιμώντας ότι τα μέτρα που περιγράφονται στην αιτιολογική σκέψη 36 ήταν κατάλληλα, διότι αποσκοπούσαν στην εξάλειψη του κινδύνου που συνεπάγονταν για τη λετονική οικονομία τα προβλήματα της MLB. Η Επιτροπή έκρινε επίσης ότι τα εν λόγω μέτρα ήταν αναγκαία και αποτελούσαν τις επιλογές με τη βέλτιστη απόδοση για τη λετονική κυβέρνηση όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση των εμπορικών δραστηριοτήτων της τράπεζας. Ωστόσο, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες ως προς την αναλογικότητα της ενίσχυσης και ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες επί του θέματος αυτού.

(45)

Σύμφωνα με τη στρατηγική εκποίησης, η πλειονότητα των οικονομικών δραστηριοτήτων του εμπορικού σκέλους της MLB έπρεπε να διακοπούν και να πωληθούν σε επιμέρους σύνολα, ενώ οι θυγατρικές Hipolizings και Hipo Fondi έπρεπε να πωληθούν χωριστά από την τράπεζα, στοιχείο που η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά.

(46)

Όσον αφορά την κανονική λύση και εκκαθάριση, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι απαιτούνταν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το συμβιβάσιμο της ενίσχυσης για τη διακοπή των εμπορικών δραστηριοτήτων της MLB. Ειδικότερα, η Επιτροπή ζήτησε από τις λετονικές αρχές να υποβάλουν τα ακριβή ορόσημα που προβλέπονταν για την πώληση των δραστηριοτήτων, καθώς και περαιτέρω στοιχεία σχετικά με τις δραστηριότητες που δεν μπορούσαν να πωληθούν.

(47)

Όσον αφορά τις οικονομικές δραστηριότητες που έπρεπε να διακοπούν, μόνο δύο οντότητες, ήτοι η Hipolizings και η Hipo Fondi, επρόκειτο να πωληθούν ως αυτοτελείς νομικές οντότητες. Ωστόσο, λόγω της περιορισμένης παρουσίας τους στην αγορά (20) και της έγκαιρης πώλησής τους από την τράπεζα, η Επιτροπή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι τα μέτρα ενίσχυσης ήταν κατάλληλα.

(48)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας η Επιτροπή ζήτησε από τις λετονικές αρχές να υποβάλουν συμπληρωματικές πληροφορίες προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των οντοτήτων που θα διατηρούσαν την αυτοτέλειά τους (Hipolizings και Hipo Fondi) μετά την πώληση. Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή επιθυμούσε να πληροφορηθεί ποιος θα αντικαθιστούσε την MLB μετά την πώλησή της για την παροχή των απαιτούμενων υποδομών ή χρηματοδοτικών πόρων.

(49)

Παρ' ότι στη στρατηγική εκποίησης παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τους όρους για την κανονική λύση και εκκαθάριση των εμπορικών δραστηριοτήτων, η Επιτροπή αμφέβαλε στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας ότι είχαν προβλεφθεί επαρκείς διασφαλίσεις έναντι αθέμιτων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

(50)

Η Επιτροπή ζήτησε, ειδικότερα, από τις λετονικές αρχές να ολοκληρώσουν εγκαίρως την εκποίηση και να προτείνουν επιπρόσθετα μέτρα ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι η τράπεζα τιμολόγησε τα εμπορικά προϊόντα της με μη ελκυστικό τρόπο και ότι επέβαλε ανώτατο όριο στις προκαταβολές των υφιστάμενων δανείων.

(51)

Η Επιτροπή δεν έλαβε καμία παρατήρηση εκ μέρους των ενδιαφερομένων.

(52)

Στις 5 Απριλίου 2012 η Λετονία υπέβαλε παρατηρήσεις σχετικά με την απόφαση κίνησης της διαδικασίας και αργότερα συμπλήρωσε τα επιχειρήματά της με την υποβολή στοιχείων ανά τακτά χρονικά διαστήματα έως τον Ιούνιο του 2013 (21).

(53)

Συνολικά, η Λετονία είναι της άποψης ότι πληρούνται όλα τα κριτήρια για το συμβιβάσιμο της κρατικής ενίσχυσης όσον αφορά την MLB, και τούτο για τους ακόλουθους λόγους: i) το εμπορικό σκέλος έχει εκποιηθεί· ii) το εναπομένον αναπτυξιακό σκέλος δραστηριοποιείται σε αυστηρώς περιορισμένο φάσμα προϊόντων (πεδίο αρμοδιοτήτων)· και iii) η άδεια του εναπομένοντος οργανισμού θα ανακληθεί και, ως εκ τούτου, δεν θα ανταγωνίζεται τις εμπορικές τράπεζες στον τομέα της χρηματοδότησης.

(54)

Όσον αφορά το αναπτυξιακό σκέλος της MLB, η Λετονία υπέβαλε εκτενείς πληροφορίες (22). Μολαταύτα, η Λετονία διευκρίνισε ότι δεν είχε επιτευχθεί ακόμη οριστική συμφωνία σχετικά με τη δημιουργία του ΕΑΟ, ο οποίος αναμένεται να αναλάβει τον έλεγχο του αναπτυξιακού σκέλους της MLB. Η Λετονία επισήμανε ότι προβλεπόταν η παρουσίαση κοινού σχεδίου δράσης για τη θέσπιση του ΕΑΟ από τα αρμόδια υπουργεία και τον εξωτερικό εμπειρογνώμονα στις 2 Αυγούστου 2013 και ότι οι εργασίες θα συνεχίζονταν καθ' όλη τη διάρκεια του 2013. Ωστόσο, η καταληκτική ημερομηνία για τη δημιουργία του ΕΑΟ παραμένει ασαφής.

(55)

Για τον λόγο αυτό η Λετονία ζήτησε η εκτίμηση της κρατικής ενίσχυσης για τη δημιουργία του ΕΑΟ να εξεταστεί σε χωριστή διαδικασία και όχι στο πλαίσιο της διαδικασίας σχετικά με το εμπορικό σκέλος της MLB.

(56)

Όσον αφορά τις διασφαλίσεις έναντι αθέμιτων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, η Λετονία εκτιμά ότι οι ρυθμίσεις που έχουν τεθεί σε ισχύ εξασφαλίζουν ότι δεν υφίσταται άμεσος ανταγωνισμός μεταξύ του εμπορικού σκέλους της MLB και άλλων εμπορικών τραπεζών. Η MLB προέβη σε παύση κάθε νέας δραστηριότητας δανεισμού από τον Νοέμβριο του 2009. Από πλευράς καταθέσεων, η ενεργός διαχείριση της βάσης καταθέσεων κρίθηκε αρχικά αναγκαία για την αποφυγή της χορήγησης επιπρόσθετης κρατικής ενίσχυσης υπό τη μορφή στήριξης ρευστότητας έως ότου ολοκληρωθεί η πώληση. Οι καταθέσεις που συνδέονταν με το εμπορικό σκέλος της MLB πωλήθηκαν τελικά ως τμήμα των επιμέρους συνόλων 1 και 2, ενώ οι πράξεις με κάρτες πληρωμών και μέσω του δικτύου των αυτόματων ταμειολογιστικών μηχανών καταργήθηκαν.

(57)

Η HipoNIA, η οποία εξαγόρασε τα χαρτοφυλάκια δανείων από την MLB, δεν παρέχει επιπρόσθετη χρηματοδότηση σε κανέναν πελάτη της. Ειδικότερα, δεδομένης της κατάστασης των εν λόγω δανείων (σχεδόν στο σύνολό τους είναι ληξιπρόθεσμα, με καθυστερήσεις άνω των 90 ημερών, και έχουν ήδη γίνει απόπειρες αναδιάρθρωσης), σχεδόν όλες οι περιπτώσεις έχουν ως συνέπεια την κατάσχεση περιουσίας από τη HipoNIA.

(58)

Όσον αφορά το εμπορικό σκέλος, η Λετονία υπέβαλε πλήρες χρονοδιάγραμμα για την πώληση ή τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων, καθόρισε τα βασικά ορόσημα της διαδικασίας και ενημέρωσε την Επιτροπή για την πρόοδο που έχει σημειωθεί καθώς και για τις πραγματικές ημερομηνίες των συμβάσεων πώλησης. Η Λετονία επισημαίνει ότι όλες οι θέσεις του ισολογισμού που αφορούν το εμπορικό σκέλος θα έχουν εξαλειφθεί έως τον Ιανουάριο του 2014.

(59)

Η Λετονία διαβίβασε λεπτομερή επισκόπηση των ποσών της κρατικής ενίσχυσης που χορηγήθηκαν πράγματι υπέρ του εμπορικού σκέλους της MLB (ήτοι η στήριξη ρευστότητας ύψους 50 εκατ. LVL υπέρ της MLB, οι κρατικές εγγυήσεις αξίας 12,4 εκατ. LVL, τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης ύψους 95,2 εκατ. LVL και η στήριξη ρευστότητας ύψους 71 εκατ. LVL υπέρ της HipoNIA). Η Λετονία υπογράμμισε ότι το συνολικό ύψος της ενίσχυσης που χρειάστηκε η MLB για το εμπορικό σκέλος είναι χαμηλότερο από το ποσό που είχε εκτιμηθεί αρχικά (και εγκριθεί προσωρινά στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας).

(60)

Κατά την άποψη της Λετονίας, κανένα από τα μέτρα ενίσχυσης δεν ευνοεί άμεσα τις εμπορικές δραστηριότητες τις οποίες θα συνεχίσουν να ασκούν η Hipolizings και η Hipo Fondi μετά την πώλησή τους. Η κύρια δραστηριότητα της MLB χωρίστηκε σε τρία επιμέρους σύνολα, τα οποία πωλήθηκαν στο πλαίσιο μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων. Κανένα από τα εν λόγω επιμέρους σύνολα δεν συνιστά επιχείρηση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης· ως εκ τούτου, η Λετονία θεωρεί ότι ούτε η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζεται μετά την πώληση ούτε τα επιμέρους σύνολα θα ευνοηθούν από την κρατική ενίσχυση που χορηγήθηκε πριν από την πώληση.

(61)

Η Λετονία είναι της άποψης ότι μόνο το επιμέρους σύνολο 4 (Hipolizings) μπορεί να συνιστά συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας. Πλην όμως, η Hipolizings θα αντιπροσωπεύει πολύ μικρό ποσοστό του ομίλου στον οποίο ανήκει ο αγοραστής της (κάτω του 0,1 %) και […]. […]. Η πώληση θα διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της οντότητας και δεν θα θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του αγοραστή. Επιπλέον, η Hipolizings διαθέτει πολύ μικρό μερίδιο αγοράς, της τάξης μόλις του 5 %. Επιπροσθέτως, ευνοήθηκε μόνο σε περιορισμένο βαθμό και με έμμεσο τρόπο από την ενίσχυση που χορηγήθηκε υπέρ της MLB. Πράγματι, δεν χρειάστηκε να τερματιστούν αιφνιδίως οι ισχύουσες συμβατικές ρυθμίσεις της και, όπως συνέβη και με τις υπόλοιπες εταιρείες που ανήκαν στην τράπεζα, δεν χρειάστηκε να πωληθεί από προβληματική ιδιοκτήτρια εταιρεία. Λαμβανομένου υπόψη του εξαιρετικά περιορισμένου ύψους της ενίσχυσης υπέρ της Hipolizings, η Λετονία εκτιμά ότι η εν λόγω εταιρεία δεν θα ευνοηθεί από την ενίσχυση μετά την πώληση και την πλήρη ενσωμάτωσή της στον αγοραστή.

(62)

Όσον αφορά την εταιρεία-κέλυφος Hipo Fondi που πωλήθηκε σε ιδιώτη επενδυτή, η Λετονία δεσμεύεται να […].

(63)

Αναφορικά με τη μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων από την MLB στη HipoNIA και την επακόλουθη πώλησή τους, η Λετονία συμφωνεί με τις προκαταρκτικές διαπιστώσεις της Επιτροπής, οι οποίες περιλαμβάνονται στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, ότι η εν λόγω μεταβίβαση δεν εμπεριέχει στοιχεία ενίσχυσης.

(64)

Όσον αφορά την αύξηση κεφαλαίου του 2012 για το εμπορικό σκέλος, η Λετονία διευκρινίζει ότι η αύξηση αυτή πραγματοποιήθηκε σε δύο στάδια: το πρώτο στάδιο αφορούσε την πώληση των επιμέρους συνόλων 1, 2, 3, 5 και 6, ενώ το δεύτερο στάδιο αφορούσε την πώληση του επιμέρους συνόλου 4. Το ύψος του κεφαλαίου διατηρήθηκε στο ελάχιστο και υπολογίστηκε κατά τρόπο ώστε να εξασφαλιστεί η κανονιστική κεφαλαιακή επάρκεια του εμπορικού σκέλους μετά τις ζημίες λόγω της πώλησης.

(65)

Όσον αφορά την εφεδρική διευκόλυνση ρευστότητας που χορηγήθηκε στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης, η Λετονία επισημαίνει ότι η παροχή στήριξης στο εμπορικό σκέλος ήταν προσωρινού χαρακτήρα, με σκοπό την εξασφάλιση της κανονικής πώλησής του. Κατά την άποψη της Λετονίας, λόγω της μικρής του κλίμακας και του προσωρινού χαρακτήρα του, το μέτρο αυτό μείωσε τις δυνητικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στο ελάχιστο.

(66)

Τέλος, η Λετονία δεσμεύθηκε να υποβάλει εκθέσεις παρακολούθησης σχετικά με την αναδιάρθρωση της MLB, συμπεριλαμβανομένης της λύσης και εκκαθάρισης των μη πωληθεισών εμπορικών δραστηριοτήτων, καθώς και εκ των υστέρων αποτίμηση της ρευστοποίησης.

(67)

Όπως ορίζεται στο άρθρο 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές, εκτός αν οι Συνθήκες ορίζουν άλλως.

(68)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 145 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, κατά την εκτίμηση των μέτρων προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον συνιστούν κρατική ενίσχυση, είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ των τρεχουσών και των μελλοντικών δραστηριοτήτων της MLB ως αναπτυξιακής τράπεζας, αφενός, και των εναπομενουσών εμπορικών δραστηριοτήτων τις οποίες συνεχίζει να ασκεί η MLB κατά τη μεταβατική περίοδο (σταδιακής κατάργησης), αφετέρου. Οι λετονικές αρχές υπέβαλαν τα στοιχεία που καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο το ένα ή το άλλο σκέλος επωφελήθηκε από τα μέτρα.

(69)

Το πεδίο εφαρμογής της παρούσας απόφασης καλύπτει μόνο τα μέτρα που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ του εμπορικού σκέλους της MLB. Οι όροι λειτουργίας του αναπτυξιακού σκέλους της MLB, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί από έναν αναπτυξιακό οργανισμό που δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη, θα αποτελέσουν αντικείμενο εκτίμησης σε χωριστή τελική απόφαση.

(70)

Ως εκ τούτου, η παρούσα απόφαση περιλαμβάνει μόνο την εκτίμηση των μέτρων που έθεσε σε εφαρμογή η Λετονία και από τα οποία επωφελήθηκε το εμπορικό σκέλος της MLB, στον βαθμό που είναι αναγκαία για την αναδιάρθρωση του εμπορικού σκέλους της MLB.

(71)

Υπενθυμίζεται ότι, για την εκτίμηση των μέτρων υπέρ του εμπορικού σκέλους της τράπεζας, είναι σημαντικό να διακριβωθεί κατά πόσον και σε ποιον βαθμό συνεχίζεται ή διακόπτεται η οικονομική δραστηριότητα μετά την πώληση των εμπορικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων (23). Ως προς το σημείο αυτό, η Επιτροπή κρίνει ότι, με την πώληση των επιμέρους συνόλων 3Α (σε ιδιώτη επενδυτή), 3Β και 4 (στον λετονικό οργανισμό ιδιωτικοποιήσεων για τη σταδιακή κατάργησή τους) έως τις 30 Ιουνίου 2013, οι εν λόγω οικονομικές δραστηριότητες του πρώην εμπορικού σκέλους της MLB διακόπηκαν. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό των περιουσιακών στοιχείων που διαχειριζόταν κατά το παρελθόν η Hipo Fondi αποτέλεσαν αντικείμενο χωριστής πώλησης από τη συγκεκριμένη εταιρεία στο πλαίσιο μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η πώληση με τη μορφή επιμέρους συνόλων, η οποία παρέσχε σε διάφορους αγοραστές τη δυνατότητα υποβολής προσφορών για χωριστά μέρη των εμπορικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της MLB, συμβάλλει πράγματι στην εκκαθάριση των εμπορικών δραστηριοτήτων της MLB. Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι η τράπεζα επιχείρησε αρκετές φορές να πωλήσει τα μη πωληθέντα περιουσιακά στοιχεία —τα οποία θα μεταβιβαστούν τελικά στον λετονικό οργανισμό ιδιωτικοποιήσεων— προβαίνοντας σε ανακατανομή των επιμέρους συνόλων και σε επαναδιαπραγμάτευση των προσφορών με τους δυνητικούς επενδυτές. Προκύπτει, συνεπώς, ότι η MLB έχει εξαντλήσει όλες τις διαθέσιμες δυνατότητες στην αγορά για την πώληση των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων χείριστης ποιότητας σε εύλογη τιμή, δηλαδή σε τιμή υψηλότερη από τη μακροπρόθεσμη οικονομική τους αξία σύμφωνα με τη σχετική εκτίμηση εξωτερικού συμβούλου εγνωσμένης φήμης.

(72)

Όσον αφορά τις βοηθητικές δραστηριότητες εμπορικού χαρακτήρα της MLB η Λετονία παρέσχε επίσης επαρκείς πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες οι εν λόγω δραστηριότητες έχουν ήδη τερματιστεί ή πρόκειται να τερματιστούν στο εγγύς μέλλον. Η εταιρεία-κέλυφος Hipo Fondi, η οποία θα διατηρηθεί μετά την πώληση των περιουσιακών στοιχείων που διαχειριζόταν, θα πωληθεί κατά τους προσεχείς μήνες, οι πράξεις επί τίτλων θα διακοπούν και η RIS, η οποία αποτελεί αμιγώς εταιρεία χαρτοφυλακίου που διατηρεί επί του παρόντος στην κατοχή της μετοχές στη Hipo Fondi και σε δύο εταιρείες υπό καθεστώς αφερεγγυότητας, θα υποβληθεί σε εκκαθάριση. Προβλέπεται ότι η τραπεζική άδεια της MLB θα ανακληθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2013.

(73)

Όσον αφορά τη Hipolizings, πωλήθηκε ως νομική οντότητα μέσω μεταβίβασης μετοχών. Η Λετονία επισημαίνει ότι η Hipolizings δεν επωφελήθηκε κατά οποιονδήποτε τρόπο από τη χορήγηση στήριξης στη μητρική της εταιρεία, την MLB (24). Όσον αφορά το μέτρο αρωγής για τα δυνητικά απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία που περιγράφεται στις αιτιολογικές σκέψεις 165 έως 170 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, υπενθυμίζεται ότι, πριν από την πώληση της Hipolizings, τα περιουσιακά στοιχεία χείριστης ποιότητας της MLB είχαν μεταβιβαστεί εσωτερικά στη HipoNIA. Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας η Επιτροπή συνήγαγε το συμπέρασμα ότι η εν λόγω εσωτερική μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων μπορούσε να εκληφθεί μόνον ως μέτρο αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία υπέρ της Hipolizings και της Hipo Fondi, εφόσον και στον βαθμό που επωφελήθηκαν από τις μεταβιβάσεις αυτές. Λαμβανομένων υπόψη των διαβεβαιώσεων της Λετονίας ότι δεν είχαν μεταβιβαστεί περιουσιακά στοιχεία από τη Hipolizings στη HipoNIA, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Hipolizings δεν έλαβε κανένα μέτρο αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία από το οποίο να επωφελήθηκαν άμεσα οι δραστηριότητές της. Ωστόσο, όπως αναγνωρίζει η Λετονία, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η Hipolizings να ευνοήθηκε σε περιορισμένο βαθμό από την ενίσχυση που χορηγήθηκε υπέρ της MLB, εφόσον δεν χρειάστηκε να τερματιστούν αιφνιδίως οι ισχύουσες συμβατικές ρυθμίσεις της Hipolizings και δεν χρειάστηκε να πωληθεί από προβληματική ιδιοκτήτρια εταιρεία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Hipolizings επωφελήθηκε από την ενίσχυση που χορηγήθηκε στην MLB, έστω και έμμεσα και, επομένως, σε πολύ μικρό βαθμό.

(74)

Όσον αφορά τη Hipo Fondi, η Επιτροπή επισημαίνει ότι όταν πωλήθηκε στον μειοψηφούντα μέτοχό της αποτελούσε απλώς μια εταιρεία-κέλυφος. Η Λετονία διαβεβαιώνει ότι τα εναπομένοντα ιδιωτικά χαρτοφυλάκια και κεφάλαια κλειστού τύπου που διαχειριζόταν η Hipo Fondi έχουν ήδη κλείσει, βρίσκονται σε διαδικασία λύσης ή πρόκειται να εκκαθαριστούν. Επιπλέον, η Λετονία έχει δεσμευθεί να […].

(75)

Βάσει των προαναφερομένων, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Hipo Fondi θα παραμείνει αμιγώς εταιρεία-κέλυφος χωρίς να διαθέτει οποιαδήποτε δραστηριότητα, τουλάχιστον για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι η εταιρεία-κέλυφος διακόπτει τις δραστηριότητες που ασκούσε προηγουμένως η Hipo Fondi ως θυγατρική της MLB και δεν αναλαμβάνει άμεσα νέες οικονομικές δραστηριότητες, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι δεν υφίσταται συνέχεια μεταξύ της Hipo Fondi, ως επιχείρησης που υπαγόταν στον όμιλο MLB, και της νέας οντότητας, ήτοι της Hipo Fondi η οποία ανήκει στην κυριότητα του ενός ή των περισσοτέρων νέων ιδιοκτητών και ασκεί, ενδεχομένως, νέες οικονομικές δραστηριότητες. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η εταιρεία-κέλυφος Hipo Fondi επωφελήθηκε από την ενίσχυση που είχε χορηγηθεί στην MLB σε προγενέστερο στάδιο.

(76)

Όσον αφορά τη HipoNIA, θα περιλαμβάνει περιουσιακά στοιχεία του πρώην εμπορικού σκέλους της MLB και θα τελεί υπό καθεστώς περιορισμού των δραστηριοτήτων της, ενώ θα ασκήσει τις δραστηριότητές της μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Εντούτοις, σύμφωνα με την πάγια πρακτική, τα μέτρα που αποσκοπούν στη λύση και εκκαθάριση εμπορικών δραστηριοτήτων μπορεί και πάλι να συνιστούν ενίσχυση (25).

(77)

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που είναι οι αγοραστές των επιμέρους συνόλων, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, βάσει των στοιχείων που υπέβαλε η Λετονία, η διαδικασία πώλησης διεξήχθη με ανοικτό και άνευ διακρίσεων τρόπο, υπό όρους της αγοράς και με σκοπό τη μεγιστοποίηση της τιμής για συγκεκριμένα επιμέρους σύνολα.

(78)

Όσον αφορά τη μεταβίβαση της HipoNIA σε τιμή χαμηλότερη της αγοραίας, η Επιτροπή επιβεβαιώνει το προκαταρκτικό συμπέρασμα της απόφασης κίνησης της διαδικασίας σύμφωνα με το οποίο ο αγοραστής της, ο λετονικός οργανισμός ιδιωτικοποιήσεων, δεν μπορεί να θεωρηθεί δικαιούχος της ενίσχυσης, διότι δεν ασκεί οικονομικές δραστηριότητες και πρόκειται απλώς και μόνο για οργανισμό του λετονικού κράτους (26).

(79)

Βάσει των ανωτέρω παρατηρήσεων, η Επιτροπή εκτιμά ότι δεν χορηγήθηκε ενίσχυση στις επιχειρήσεις που είναι οι αγοραστές των εμπορικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της MLB.

(80)

Εν κατακλείδι, μετά την πώληση όλων των επιμέρους συνόλων που περιλάμβαναν τις πρώην εμπορικές δραστηριότητες της MLB, και οι οποίες έχουν ήδη τερματιστεί, από τα μέτρα ενίσχυσης επωφελούνται μόνον οι εμπορικές δραστηριότητες της MLB που συνεχίστηκαν μετά την πώλησή τους από τη HipoNIA και τη Hipolizings.

(81)

Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική σκέψη 73, η Hipolizings επωφελήθηκε (έστω και μόνο σε περιορισμένο βαθμό) από την ενίσχυση που χορηγήθηκε υπέρ της MLB. Βάσει των προαναφερομένων, δεν απαιτήθηκε η αιφνίδια καταγγελία των συμβατικών της ρυθμίσεων και η εταιρεία δεν χρειάστηκε να πωληθεί από προβληματική ιδιοκτήτρια εταιρεία, γεγονός που θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει ως συνέπεια την πώλησή της σε εξευτελιστική τιμή. Ο περιορισμένος χαρακτήρας του πλεονεκτήματος ή το γεγονός ότι το πλεονέκτημα δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποσοτικά δεν αλλοιώνει εν προκειμένω την εκτίμηση της Επιτροπής.

(82)

Δεδομένου ότι η Hipolizings δραστηριοποιείται στον χρηματοπιστωτικό τομέα, οποιοδήποτε πλεονέκτημα από κρατικούς πόρους που ευνοεί τις δραστηριότητές της θα μπορούσε να επηρεάσει τις ενδοενωσιακές συναλλαγές και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό. Ως εκ τούτου, πρέπει να θεωρηθεί ότι τα μέτρα που ευνοούν τις δραστηριότητές της είναι πιθανόν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό και να επηρεάσουν τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών. Το πλεονέκτημα χορηγήθηκε μέσω κρατικών πόρων και είναι επιλεκτικό, διότι ευνοεί μόνον έναν χρηματοπιστωτικό όμιλο.

(83)

Υπό το πρίσμα των προαναφερομένων, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το έμμεσο πλεονέκτημα υπέρ της Hipolizings λόγω των μέτρων που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ της MLB συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

(84)

Όσον αφορά το μέτρο ρευστότητας που τέθηκε σε εφαρμογή υπέρ της HipoNIA και το οποίο διατηρείται καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης, αν και για υψηλότερο ποσό, στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας έχει ήδη συναχθεί το συμπέρασμα ότι το εν λόγω μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή φρονεί ότι δεν συντρέχουν λόγοι να τροποποιήσει την προηγούμενη εκτίμησή της λόγω του αυξημένου ποσού της στήριξης ρευστότητας. Η τροποποίηση του ποσού του μέτρου δεν επηρεάζει τον χαρακτηρισμό του ως μέτρου ενίσχυσης. Για τον λόγο αυτό η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η στήριξη ρευστότητας ύψους 71 εκατ. LVL υπέρ της HipoNIA συνιστά κρατική ενίσχυση.

(85)

Όσον αφορά τα άλλα μέτρα ενίσχυσης που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ της MLB, της μητρικής εταιρείας της HipoNIA, το πλεονέκτημα που απορρέει από τα μέτρα αυτά δεν ευνοεί τη HipoNIA. Όλα αυτά τα υπόλοιπα μέτρα που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ της MLB είχαν ως στόχο και ως αποτέλεσμα οι δραστηριότητες της MLB να διατηρηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από εκείνο που θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε περίπτωση άμεσης υπαγωγής της εταιρείας σε καθεστώς αφερεγγυότητας και εκκαθάρισης. Κατά τον χρόνο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων υπέρ της MLB η HipoNIA δραστηριοποιείτο στο πλαίσιο του ομίλου MLB ως εταιρεία διαχείρισης των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων. Δεδομένου ότι οι δραστηριότητες της HipoNIA περιορίζονταν στη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων χωρίς καθυστέρηση και χωρίς την παροχή προκαταβολών στους πελάτες, αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας ρευστοποίησης. Στην περίπτωση, επομένως, της HipoNIA μπορεί να αποκλειστεί η χορήγηση έμμεσης ενίσχυσης λόγω άλλων μέτρων ενίσχυσης που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ του εμπορικού σκέλους της MLB.

(86)

Δεδομένου ότι στο τμήμα 5.1 διαπιστώνεται ότι το μέτρο ρευστότητας υπέρ της HipoNIA και το έμμεσο πλεονέκτημα που εκχωρήθηκε στη Hipolizings λόγω των μέτρων ενίσχυσης που χορηγήθηκαν στην MLB συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, κρίνεται σκόπιμη η αξιολόγηση του συμβιβάσιμου των μέτρων αυτών με την εσωτερική αγορά.

(87)

Στις αιτιολογικές σκέψεις 177 έως 180 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας εκτιμάται ότι τα μέτρα ενίσχυσης που ευνοούν τις εμπορικές δραστηριότητες της MLB πρέπει να αξιολογηθούν βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης, και ιδίως της ανακοίνωσης της Επιτροπής περί αναδιάρθρωσης.

(88)

Το σημείο 17 της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης επιβεβαιώνει ότι η πώληση ενός (μέρους) χρηματοπιστωτικού ιδρύματος σε τρίτο μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς του.

(89)

Η Hipolizings πωλήθηκε στη Swedbank Lizings, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης στη Λετονία (με μερίδιο αγοράς 22 %), και ενσωματώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στις δραστηριότητες γενικής τραπεζικής της Swedbank. Σύμφωνα με στοιχεία της 31ης Μαΐου 2013, η πιστοληπτική ικανότητα της Swedbank έχει αναβαθμιστεί πλέον από τον οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody's στη διαβάθμιση Α1. Οι δραστηριότητες του ομίλου χαρακτηρίζονται από επιδόσεις ικανοποιητικής κερδοφορίας (με συντελεστή απόδοσης κεφαλαίου 16,9 % το έτος 2012 και 13,8 % το πρώτο τρίμηνο του έτους 2013 (27)), με δείκτη βασικών κεφαλαίων κατηγορίας 1 άνω του 15 %. Οι δραστηριότητες της Hipolizings αντιπροσωπεύουν πολύ μικρό ποσοστό των περιουσιακών στοιχείων του ομίλου Swedbank (περίπου 0,05 %).

(90)

Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι οικονομικές δραστηριότητες της MLB που συνεχίστηκαν από τη Hipolizings μετά την πώλησή της στη Swedbank Lizings, κατόπιν της ένταξής της στον όμιλο Swedbank, είναι βιώσιμες.

(91)

Η Λετονία διαβεβαίωσε ότι η HipoNIA, η οποία εξαγόρασε τα χαρτοφυλάκια δανείων από την MLB, δεν παρέχει επιπρόσθετη χρηματοδότηση σε κανέναν πελάτη της. Επιπλέον, δεσμεύθηκε να υποβάλει εκθέσεις παρακολούθησης σχετικά με τη λύση και εκκαθάριση των μη πωληθεισών εμπορικών δραστηριοτήτων, καθώς και εκ των υστέρων αποτίμηση της ρευστοποίησης.

(92)

Η Επιτροπή λαμβάνει θετικά υπόψη τις προσπάθειες της Λετονίας και της MLB για την πώληση όλων των εμπορικών δραστηριοτήτων που μπορούσαν να πωληθούν, εκτός εάν η ενέργεια αυτή ήταν οικονομικά λιγότερο συμφέρουσα από τη σταδιακή διακοπή τους με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με εκτίμηση εξωτερικού συμβούλου εγνωσμένης φήμης.

(93)

Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή συνάγει το συμπέρασμα ότι διαλύονται οι αμφιβολίες που εκφράστηκαν στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας και πληρούνται οι απαιτήσεις της ανακοίνωσης περί αναδιάρθρωσης όσον αφορά την κανονική λύση και εκκαθάριση της επιχείρησης στην παρούσα υπόθεση.

(94)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας έχει ήδη συναχθεί το συμπέρασμα ότι το βασικό σενάριο που περιλαμβάνεται στη στρατηγική εκποίησης διασφαλίζει τον περιορισμό της ενίσχυσης που απαιτείται για τη σταδιακή κατάργηση των εμπορικών δραστηριοτήτων της MLB στο ελάχιστο (28). Η πραγματική εκτέλεση του σχεδίου δεν αλλάζει τη συγκεκριμένη εκτίμηση.

(95)

Επιπλέον, στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας συνάχθηκε επίσης το συμπέρασμα ότι οι εμπορικές δραστηριότητες της MLB διακόπτονται στο πλαίσιο πώλησης, στοιχείο που εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή συνεισφορά της τράπεζας στην αναδιάρθρωση με ιδίους πόρους (29).

(96)

Όπως επισημαίνεται ήδη στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, η έγκαιρη εκποίηση των θυγατρικών της MLB χωριστά από την τράπεζα, καθώς και ο διαχωρισμός της τράπεζας σε διάφορα επιμέρους σύνολα πριν από την πώλησή τους, μετριάζουν τις αθέμιτες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού λόγω της ενίσχυσης. Ως εκ τούτου, αξιολογούνται θετικά (30).

(97)

Δεδομένου ότι η σύμβαση πώλησης έχει συναφθεί, αίρονται οι αμφιβολίες που εκφράστηκαν στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας σχετικά με την ταχύτητα της διαδικασίας πώλησης.

(98)

Εφόσον η Λετονία διαβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται να χορηγηθούν προκαταβολές των υφιστάμενων δανείων από την HipoNIA, αίρονται επίσης οι σχετικές αμφιβολίες που διατυπώθηκαν στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας.

(99)

Όσον αφορά τη Hipolizings, η Επιτροπή συνήγαγε στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας το προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι τα μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού λόγω της ενίσχυσης που της χορηγήθηκε ήταν επαρκή. Λαμβανομένης υπόψη της διαβεβαίωσης της Λετονίας ότι η Hipolizings δεν επωφελήθηκε από καμία άμεση ενίσχυση, οι εν λόγω προκαταρκτικές διαπιστώσεις της Επιτροπής μπορούν πλέον να επιβεβαιωθούν. Επιπλέον, η Hipolizings […]. […]. Πράγματι, βάσει της περιορισμένης παρουσίας της Hipolizings στην αγορά (μερίδιο αγοράς της τάξης του 5 %) και της περιορισμένης ενίσχυσης που της χορηγήθηκε, η οποία είναι μόνο έμμεση, τα μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, τα οποία συνίστανται κατά κύριο λόγο στην έγκαιρη πώλησή της από την MLB, είναι επαρκή.

(100)

Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι το σχέδιο μετατροπής της MLB, καθώς και η μέχρι στιγμής υλοποίησή του όσον αφορά τις εμπορικές δραστηριότητες της MLB, πληροί όλες τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης.

(101)

Η Επιτροπή εκτιμά ότι η στήριξη ρευστότητας ύψους 71 εκατ. LVL που χορηγήθηκε τον Ιούνιο του 2013 από τη Λετονία υπέρ της MLB (στο νομικό πρόσωπο της HipoNIA) και το έμμεσο πλεονέκτημα που χορηγήθηκε στη Hipolizings λόγω των μέτρων αναδιάρθρωσης που τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ της MLB συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

(102)

Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η Λετονία έθεσε παράνομα σε εφαρμογή το επιπρόσθετο μέτρο στήριξης της ρευστότητας ύψους 11 εκατ. LVL, κατά παράβαση του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι το εν λόγω μέτρο, σε συνδυασμό με το αρχικό μέτρο στήριξης της ρευστότητας ύψους 60 εκατ. LVL υπέρ της HipoNIA, είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης.

(103)

Η Επιτροπή διαπιστώνει επίσης ότι το έμμεσο πλεονέκτημα που εκχωρήθηκε στη Hipolizings λόγω των μέτρων αναδιάρθρωσης που χορηγήθηκαν στην MLB είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης,

25.9.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 250/18

(1)

Το Ηνωμένο Βασίλειο κοινοποίησε στην Επιτροπή την πρόθεσή του να θεσπίσει στη Βόρεια Ιρλανδία μέτρο απαλλαγής από τον φόρο επί των αδρανών υλικών που επιβάλλεται στο Ηνωμένο Βασίλειο («το μέτρο»), το οποίο θα εφαρμοζόταν σε παρθένα αδρανή υλικά που εξορύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία και αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης εκεί, καθώς και σε προϊόντα που προκύπτουν από τη μεταποίηση παρθένων αδρανών υλικών που εξορύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία και αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης εκεί. Η κοινοποίηση αυτή πραγματοποιήθηκε με επιστολή της 5ης Ιανουαρίου 2004, η οποία καταχωρίστηκε στις 9 Ιανουαρίου 2004.

(2)

Το μέτρο κοινοποιήθηκε ως τροποποίηση της αρχικής απαλλαγής από τον φόρο επί των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία (2), η οποία είχε εγκριθεί από την Επιτροπή με την απόφαση της 24ης Απριλίου 2002 στην υπόθεση N863/01 (3) (απόφαση N863/01).

(3)

Στις 7 Μαΐου 2004 η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση «περί μη διατύπωσης αντιρρήσεων» όσον αφορά το μέτρο αυτό (4) (απόφαση της 7ης Μαΐου 2004).

(4)

Στις 30 Αυγούστου 2004 η British Aggregates Association, η Healy Bros. Ltd και η David K. Trotter & Sons Ltd άσκησαν προσφυγή κατά της απόφασης της 7ης Μαΐου 2004 (η προσφυγή καταχωρίστηκε με αριθμό υπόθεσης T-359/04).

(5)

Στις 9 Σεπτεμβρίου 2010 το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της 7ης Μαΐου 2004 (5). Σύμφωνα με την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου, η Επιτροπή δεν νομιμοποιούνταν να εκδώσει απόφαση περί μη διατύπωσης αντιρρήσεων, διότι δεν είχε εξετάσει το ζήτημα της πιθανής διακριτικής μεταχείρισης στο πεδίο της φορολογίας μεταξύ των σχετικών εγχώριων προϊόντων και των εισαγόμενων προϊόντων καταγωγής Ιρλανδίας. Η Επιτροπή δεν άσκησε έφεση κατά της συγκεκριμένης δικαστικής απόφασης.

(6)

Στις 15 Δεκεμβρίου 2010 και στις 21 Δεκεμβρίου 2011 το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με το μέτρο, συμπεριλαμβανομένων εγγράφων που αφορούσαν την αναστολή της εφαρμογής του επίμαχου μέτρου από 1ης Δεκεμβρίου 2010 μέσω της ανάκλησης της σχετικής νομοθετικής πράξης του 2004 [Aggregates Levy (Northern Ireland Tax Credit) Regulations 2004] (νομοθετική πράξη S.I. 2004/1959).

(7)

Η Επιτροπή ζήτησε την παροχή συμπληρωματικών πληροφοριών με επιστολή της 2ας Φεβρουαρίου 2011. Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε περαιτέρω πληροφορίες με επιστολές της 7ης Μαρτίου 2011 και της 10ης Ιουνίου 2011.

(8)

Με επιστολή της 13ης Ιουλίου 2011, η Επιτροπή κοινοποίησε στο Ηνωμένο Βασίλειο την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης σχετικά με την ενίσχυση.

(9)

Η απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (6) (εφεξής «απόφαση κίνησης της διαδικασίας»). Η Επιτροπή κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την εν λόγω ενίσχυση.

(10)

Η Επιτροπή έλαβε παρατηρήσεις από δύο ενδιαφερόμενα μέρη, τα οποία τις υπέβαλαν αμφότερα στις 23 Σεπτεμβρίου 2011. Στις 10 Νοεμβρίου 2011 διαβίβασε τις παρατηρήσεις αυτές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο οποίο δόθηκε η δυνατότητα να διατυπώσει σχετικά την άποψή του. Οι παρατηρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου παρελήφθησαν με επιστολή της 25ης Νοεμβρίου 2011.

(11)

Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε συμπληρωματικές πληροφορίες στις 17 Σεπτεμβρίου 2012 και στις 10 Οκτωβρίου 2012. Στις 23 Ιανουαρίου 2014 και στις 7 Φεβρουαρίου 2014 η Επιτροπή ζήτησε περαιτέρω πληροφορίες από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ανταποκρίθηκε στα αιτήματα αυτά την 1η Απριλίου 2014 και την 4η Ιουνίου 2014, αντιστοίχως.

(12)

Ο φόρος επί των αδρανών υλικών (εφεξής «ΦΑΥ») είναι περιβαλλοντικός φόρος επί της εμπορικής εκμετάλλευσης αδρανών υλικών και εφαρμόζεται στα πετρώματα, την άμμο και τους χάλικες. Θεσπίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, με ισχύ από την 1η Απριλίου 2002, για την εξυπηρέτηση των περιβαλλοντικών στόχων της μεγιστοποίησης της χρήσης ανακυκλωμένων αδρανών υλικών και άλλων εναλλακτικών μεθόδων αντί της χρήσης παρθένων αδρανών υλικών, καθώς και της προώθησης της αποδοτικής εξόρυξης και χρήσης παρθένων αδρανών υλικών, τα οποία συνιστούν μη ανανεώσιμο φυσικό πόρο. Το περιβαλλοντικό κόστος της εξόρυξης αδρανών υλικών που αντισταθμίζεται μέσω του ΦΑΥ περιλαμβάνει τον θόρυβο, τη σκόνη, καθώς και τις βλάβες που προκαλούνται στη βιοποικιλότητα και στην αισθητική του τοπίου.

(13)

Ο ΦΑΥ εφαρμόζεται στα παρθένα αδρανή υλικά που εξορύσσονται στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε εισαγόμενα παρθένα αδρανή υλικά κατά την πρώτη τους χρήση ή πώληση στο Ηνωμένο Βασίλειο (7). Ο φορολογικός συντελεστής κατά τον χρόνο της πρώτης κοινοποίησης ανερχόταν σε 1,60 λίρες στερλίνες (GBP) ανά τόνο (8). Ο ΦΑΥ εφαρμόζεται επίσης στην εμπορική εκμετάλλευση των παρθένων αδρανών υλικών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων. Δεν εφαρμόζεται σε μεταποιημένα και ανακυκλωμένα αδρανή υλικά και σε παρθένα αδρανή υλικά που εξάγονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.

(14)

Στην απόφασή της αριθ. N863/01, η Επιτροπή έκρινε ότι η σταδιακή επιβολή του ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν συμβιβάσιμη με το τμήμα Ε.3.2 του κοινοτικού πλαισίου σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος (9) («οι κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις»). Η εγκριθείσα ενίσχυση έλαβε τη μορφή πενταετούς καθεστώτος σταδιακής μείωσης της φοροαπαλλαγής, με έτος έναρξης το 2002 και λήξη το 2007. Η αρχική απαλλαγή από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία κάλυπτε μόνο την εμπορική εκμετάλλευση αδρανών υλικών που χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων.

(15)

Η παρούσα απόφαση αφορά αποκλειστικά την τροποποιημένη απαλλαγή από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία εφαρμοζόταν σε παρθένα αδρανή υλικά που εξορύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία και αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης εκεί, καθώς και σε μεταποιημένα προϊόντα που παράγονται από παρθένα αδρανή υλικά τα οποία εξορύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία και αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης εκεί.

(16)

Όπως διευκρινίζεται στις αιτιολογικές σκέψεις 12 έως 14 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο έκρινε ότι, λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν στη Βόρεια Ιρλανδία, ήταν απαραίτητη η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της απαλλαγής από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία.

(17)

Ως εκ τούτου, το αρχικό καθεστώς της φοροαπαλλαγής (σταδιακή επιβολή του ΦΑΥ) τροποποιήθηκε. Η εν λόγω φοροαπαλλαγή εφαρμόστηκε σε όλες τις κατηγορίες παρθένων αδρανών υλικών, δηλαδή όχι μόνο στα αδρανή υλικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων, όπως ίσχυε βάσει της αρχικής φοροαπαλλαγής που προβλεπόταν στην απόφαση N863/01, αλλά και στα παρθένα αδρανή υλικά που χρησιμοποιούνται απευθείας σε ακατέργαστη μορφή (10).

(18)

Η φοροαπαλλαγή ορίστηκε στο 80 % του οφειλόμενου ΦΑΥ και θεσπίστηκε ως μεταβατική ρύθμιση. Τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2004 και προβλεπόταν η συνέχιση της εφαρμογής της έως τις 31 Μαρτίου 2011 (ήτοι εννέα έτη από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του ΦΑΥ την 1η Απριλίου 2002).

(19)

Το εν λόγω καθεστώς φοροαπαλλαγής ανεστάλη την 1η Δεκεμβρίου 2010.

(20)

Προκειμένου να επιτευχθούν με αποτελεσματικότερο τρόπο οι επιδιωκόμενοι περιβαλλοντικοί στόχοι, το Ηνωμένο Βασίλειο έθεσε ως προϋπόθεση για τη χορήγηση της φοροαπαλλαγής την επίσημη σύναψη κατόπιν διαπραγμάτευσης συμφωνιών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των αιτούντων, καθώς και τη συμμόρφωση των τελευταίων προς αυτές, στο πλαίσιο των οποίων οι αιτούντες δεσμεύονταν να υλοποιήσουν πρόγραμμα βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων καθ' όλη τη διάρκεια ισχύος της φοροαπαλλαγής.

(21)

Τα βασικά κριτήρια υπαγωγής στο καθεστώς φοροαπαλλαγής ήταν τα εξής:

(22)

Κάθε συμφωνία προσαρμοζόταν κατά περίπτωση στις συνθήκες του εκάστοτε λατομείου, λαμβανομένων υπόψη, για παράδειγμα, των ισχυόντων προτύπων και των περιθωρίων βελτίωσης. Οι τομείς επιδόσεων που καλύπτονταν ήταν οι ακόλουθοι: ποιότητα του αέρα, αρχαιολογία και γεωποικιλότητα, βιοποικιλότητα, εξόρυξη με τη βοήθεια εκρηκτικών υλών, ευθύνη της κοινότητας, σκόνη, ενεργειακή απόδοση, υπόγεια ύδατα, τοπίο και οπτική ενόχληση, θόρυβος, αποθήκευση και μεταφορά πετρελαίου και χημικών ουσιών, αποκατάσταση και μετέπειτα μέριμνα, χρήση εναλλακτικών λύσεων αντί των πρωτογενών αδρανών υλικών, επιφανειακά ύδατα, επιπτώσεις της μεταφοράς εκτός της βιομηχανικής εγκατάστασης, και διαχείριση των αποβλήτων.

(23)

Αρμόδιο για την παρακολούθηση των εν λόγω συμφωνιών ήταν το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Βόρειας Ιρλανδίας, ενώ προβλεπόταν η ανάκληση της φοροαπαλλαγής για επιχειρήσεις που παρουσίαζαν σοβαρές ελλείψεις.

(24)

Όσον αφορά το κόστος παραγωγής αδρανών υλικών, το Ηνωμένο Βασίλειο διευκρίνισε ότι παρουσίαζε σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των λατομείων και ότι το ίδιο αναμενόταν να ισχύει και για τις τιμές (11). Οι μέσες τιμές πώλησης λατομείου για διαφορετικές κατηγορίες αδρανών υλικών συνοψίζονται στον πίνακα 1 (12). Τα περιθώρια κέρδους παρουσίαζαν και αυτά διακυμάνσεις, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου, το σύνηθες ποσοστό κυμαινόταν μεταξύ 2 % και 5 %.

Πίνακας 1

Τιμή πώλησης

(25)

Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο διαβίβασε περαιτέρω πληροφορίες όσον αφορά το κόστος παραγωγής των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία. Το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος και των αδειών εκμετάλλευσης είναι υψηλότερο στη Βόρεια Ιρλανδία σε σύγκριση με τη Μεγάλη Βρετανία. Το κόστος ηλεκτρισμού ανέρχεται κατά μέσο όρο σε περίπου 14p/kWh για μια επιχείρηση μικρού/μεσαίου μεγέθους στη Βόρεια Ιρλανδία και σε 11p/kWh για επιχειρήσεις παρόμοιου μεγέθους στο Ηνωμένο Βασίλειο συνολικά. Οι μεγάλοι και πολύ μεγάλοι καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος στη Βόρεια Ιρλανδία καταβάλλουν, κατά μέσο όρο, 10p/kWh, έναντι περίπου 8p/kWh στο Ηνωμένο Βασίλειο συνολικά. Από εκτιμήσεις που υπέβαλε ο κλάδος προκύπτει ότι το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμου αντιστοιχεί σε 30-46p για κάθε παραγόμενο τόνο αδρανούς υλικού. Επιπλέον, τα λατομεία της Βόρειας Ιρλανδίας βρίσκονται αντιμέτωπα με σημαντικά υψηλότερο κόστος έκδοσης αδειών εκμετάλλευσης από ό,τι οι αντίστοιχες επιχειρήσεις στη Μεγάλη Βρετανία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Προς επίρρωση της δήλωσης αυτής, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε στοιχεία σύγκρισης του κόστους.

(26)

Όσον αφορά, εν γένει, τα διαφορετικά επίπεδα τιμών μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε διευκρινίσει ότι οι προμηθευτές στη Βόρεια Ιρλανδία ουδέποτε κατόρθωσαν να χρεώνουν τις ίδιες τιμές με αυτές που χρεώνονταν στη Μεγάλη Βρετανία. Το Ηνωμένο Βασίλειο παρέσχε εν προκειμένω τις μέσες τιμές των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία κατά την περίοδο 2001-2008. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή του πλήρους φορολογικού συντελεστή θα αντιστοιχούσε σε μεγαλύτερο ποσοστό της τιμής πώλησης σε μια ήδη συμπιεσμένη αγορά. Αυτή η αδυναμία μετακύλισης του κόστους στους καταναλωτές αποτελεί σημαντικό ιστορικό παράγοντα της έλλειψης επενδύσεων για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και εξηγείται βάσει οικονομικών (κατακερματισμός της αγοράς) και γεωλογικών παραμέτρων.

(27)

Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με τις μέσες τιμές των αδρανών υλικών. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι, εξαιρουμένης της περίπτωσης ειδικών αδρανών υλικών υψηλής αξίας, η μεταφορά αδρανών υλικών από τη Βόρεια Ιρλανδία προς τη Μεγάλη Βρετανία, ή ακόμη και εντός της Μεγάλης Βρετανίας, π.χ. από τη Σκοτία για χρήση στο Λονδίνο, δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα. Στον πίνακα 2 παρουσιάζονται οι τιμές λατομείου στη Βόρεια Ιρλανδία και στη Μεγάλη Βρετανία για την περίοδο 2006-2011, στην περίπτωση της Βόρειας Ιρλανδίας, συμπεριλαμβανομένου του 2012 στην περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας.

Πίνακας 2  (13)

Μέσες τιμές λατομείου

(28)

Τα αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με την τιμολόγηση συντείνουν στο ίδιο συμπέρασμα που είχε αναφέρει το Ηνωμένο Βασίλειο σε προγενέστερο στάδιο (αιτιολογική σκέψη 26), δηλαδή στο γεγονός ότι η εφαρμογή του πλήρους συντελεστή του ΦΑΥ θα αντιστοιχούσε σε μεγαλύτερο ποσοστό της τιμής πώλησης σε μια ήδη συμπιεσμένη αγορά. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι τα αδρανή υλικά υπό μορφή άμμου και χαλίκων ή θραυστών πετρωμάτων από τη Βόρεια Ιρλανδία δεν θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις μέσες τιμές στη Μεγάλη Βρετανία μετά τον συνυπολογισμό του κόστους των […] (14) GBP ανά τόνο για τη θαλάσσια μεταφορά τους. Η χαμηλή τιμή των αδρανών υλικών εν γένει είναι απαγορευτική για την πώλησή τους σε απομακρυσμένες αγορές, δεδομένου ότι, ακόμη και με κόστος της τάξης των […] GBP ανά τόνο, μια διαδρομή […] μιλίων θα συνεπαγόταν αύξηση της τιμής λατομείου σχεδόν κατά […] %. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ένα πλησιέστερο λατομείο θα ήταν κατά πάσα πιθανότητα σε θέση να προσφέρει ανταγωνιστικότερη τιμή.

(29)

Όσον αφορά την ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή, το Ηνωμένο Βασίλειο διευκρίνισε ότι η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή για τα αδρανή υλικά κυμαίνεται από 0,2 έως 0,5. Κατόπιν εξέτασης των στοιχείων για την ποσότητα και τις τιμές των αδρανών υλικών στη Μεγάλη Βρετανία και τη Βόρεια Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο συνήγαγε ότι η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή για τις περισσότερες κατηγορίες αδρανών υλικών κυμαίνεται από σχεδόν μηδενικές τιμές έως περίπου 0,52. Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξε ότι οι εκτιμήσεις της ελαστικότητας της ζήτησης ως προς την τιμή για τις ηπειρωτικές περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου δεν μπορούν να εφαρμοστούν στη Βόρεια Ιρλανδία λόγω των διαφορών μεταξύ των δύο αγορών. Ως εκ τούτου, τα αριθμητικά στοιχεία που διαβιβάστηκαν αρχικά δεν είναι συναφή για την αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε ότι επιχείρησε να προσδιορίσει την ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή που θα μπορούσε να εφαρμοστεί αποκλειστικά και μόνο στη Βόρεια Ιρλανδία, αλλά επισήμανε ότι δεν υπήρχαν τα σχετικά δεδομένα για τον υπολογισμό της.

(30)

Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο οι αποκλίσεις μεταξύ των τιμών επηρεάζουν τη ζήτηση στην αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας. Προς τον σκοπό αυτό υποβλήθηκαν στοιχεία από τις τέσσερις εκ των πέντε μεγαλύτερων εξορυκτικών βιομηχανιών της Βόρειας Ιρλανδίας. Δεδομένου ότι το κόστος μεταφοράς τείνει να περιορίσει την αγορά στα λατομεία εκείνα που είναι σε θέση να πωλούν προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές, ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί μια άμεση συσχέτιση μεταξύ των τιμών και των μεριδίων αγοράς. Η ζήτηση και το μερίδιο αγοράς είναι πιθανότερο να ανταποκρίνονται στην έναρξη ή την ολοκλήρωση μεγάλων κατασκευαστικών έργων σε τοπικό επίπεδο από ό,τι στη διαφοροποίηση των τιμών σε εθνική κλίμακα. Επιπλέον, οι εν λόγω επιχειρήσεις, οι οποίες κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς στη Βόρεια Ιρλανδία, συχνά πωλούν επίσης ειδικά προϊόντα υψηλότερης ποιότητας, με συνέπεια η σύγκριση μεταξύ των παραγωγών για τον καθορισμό πιθανής τάσης της αγοράς να μην είναι ακριβής. Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο επισημαίνει ότι οι αποκλίσεις των τιμών επηρεάζουν πράγματι τη ζήτηση, αλλά περισσότερο σε τοπικό επίπεδο. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται πλησίον των συνόρων με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, δηλαδή σε απόσταση περίπου 23 μιλίων από τα σύνορα, επισήμαναν ότι οι πωλήσεις τους μειώθηκαν σημαντικά, όταν αύξησαν τις τιμές τους. Συγκεκριμένα στοιχεία προσκομίστηκαν όσον αφορά τις […] και […]. Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται οι επιπτώσεις των μεταβολών της τιμής στην […] και στις εγκαταστάσεις […] της […] κατά την περίοδο 2009-2013, οι οποίες καταδεικνύουν σημαντική μείωση στον όγκο των πωλήσεων και στα έσοδα μετά την άρση της φοροαπαλλαγής το 2010. Κατά την προσπάθεια μετακύλισης ολόκληρου του φόρου, η […] και οι εγκαταστάσεις […] της […] σημείωσαν απώλεια της τάξης […] % στις πωλήσεις τους, ποσοστό που συνιστά σημαντική μείωση.

Πίνακας 3

Οι επιπτώσεις των μεταβολών της τιμής στην […] και στις εγκαταστάσεις […] της […] κατά την περίοδο 2009-2013

(31)

Οι εγκαταστάσεις μεταποιημένων προϊόντων που βρίσκονται πλησίον των συνόρων με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας βρέθηκαν επίσης αντιμέτωπες με το πρόβλημα σημαντικών μειώσεων στις πωλήσεις τους όταν επιχείρησαν να μετακυλίσουν το πλήρες κόστος του φόρου επί των αδρανών υλικών. Για παράδειγμα, οι εγκαταστάσεις […] της […] στην περιοχή […], η οποία απέχει μόλις ένα μίλι από τα σύνορα, παρουσίασαν πτώση της παραγωγής τους από […] m3 το 2005 σε μόλις […] m3 το 2013 εξαιτίας της αύξησης των τιμών των υλικών τους.

(32)

Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε στοιχεία από τα οποία διαφαίνεται η εξέλιξη των υποδομών και άλλων έργων του δημόσιου τομέα κατά την περίοδο μεταξύ του 2000 και του 2012. Η εξέλιξη αυτή δείχνει αύξηση των δημοσίων έργων κατά την περίοδο 2007-2009, την οποία διαδέχθηκε μείωση και κατόπιν μικρή αύξηση το 2012. Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα κατασκευαστικά έργα εν γένει επηρεάστηκαν από την οικονομική κάμψη και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω τάσεις δεν μπορούν να ληφθούν αυτοτελώς υπόψη, διότι ενδέχεται να οφείλονται στο οικονομικό περιβάλλον και στις τάσεις της αγοράς του κατασκευαστικού κλάδου.

(33)

Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε επίσης τιμές προσφορών για την περίοδο 2007-2013 για αδρανή υλικά που αγόρασε το Υπουργείο Δημοσίων Έργων Οδοποιίας της Βόρειας Ιρλανδίας (πίνακας 4), στις οποίες συμπεριλαμβάνεται το κόστος μεταφοράς προς τις τοπικές αποθήκες του Υπουργείου Δημοσίων Έργων Οδοποιίας. Από τα στοιχεία προκύπτει σαφώς ότι μετά το 2010, έτος αναστολής της απαλλαγής από τον ΦΑΥ, οι τιμές είτε μειώθηκαν, ενίοτε μάλιστα δραματικά, είτε παρουσίασαν μικρή αύξηση, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό από το ποσό του πλήρους συντελεστή του ΦΑΥ, ήτοι 1,95 GBP. Αυτό αποδεικνύει ότι, ακόμη και στο πλαίσιο των πωλήσεων προς το δημόσιο, οι παραγωγοί αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας δεν μπορούσαν να μετακυλίσουν τον ΦΑΥ στους πελάτες τους. Το στοιχείο αυτό αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο εάν ληφθεί υπόψη ότι ο δημόσιος τομέας πιθανότατα επηρεάστηκε λιγότερο από την οικονομική κάμψη και ότι ο κλάδος των δημόσιων κατασκευαστικών έργων, όπως τα έργα που εκτελέστηκαν από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων Οδοποιίας, αύξησε το μερίδιό του στη συνολική ζήτηση αδρανών υλικών.

Πίνακας 4

Τιμές προσφορών κατά την περίοδο 2007-2013 για αδρανή υλικά που αγόρασε το Υπουργείο Δημοσίων Έργων Οδοποιίας της Βόρειας Ιρλανδίας

(34)

Δεδομένου ότι από την απαλλαγή από τον ΦΑΥ ευνοήθηκαν μόνο τα λατομεία της Βόρειας Ιρλανδίας και όχι τα λατομεία του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε πληροφορίες σχετικά με τους λόγους για τους οποίους η αγορά αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας αποτελεί διαφορετική γεωγραφική αγορά από την ευρύτερη αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και σχετικά με το πού έγκεινται οι διαφορές μεταξύ των δύο αγορών.

(35)

Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξε ότι οι αγορές αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία είναι χωριστές και απολύτως διακριτές μεταξύ τους, με εξαιρετικά περιορισμένο βαθμό αλληλεπίδρασης. Η αγορά αδρανών υλικών έχει την τάση να είναι τοπικού χαρακτήρα, λόγω του σχετικά υψηλού κόστους μεταφοράς των υλικών σε σχέση με την τιμή πώλησής τους. Αξιοποιώντας στοιχεία που είχε στη διάθεσή του από το Υπουργείο Μεταφορών, το Ηνωμένο Βασίλειο υπολόγισε ότι το μέσο κόστος οδικής μεταφοράς ανά τόνο αδρανών υλικών ανέρχεται σε 0,855 GBP ανά τόνο και ανά μίλι. Η χαμηλή τιμή των προϊόντων αδρανών υλικών συνεπάγεται ότι η μεταφορά τους σε μακρινές αποστάσεις καθιστά τα προϊόντα αδρανών υλικών λιγότερο ανταγωνιστικά από τα υλικά που προέρχονται από λατομεία τα οποία βρίσκονται εγγύτερα στον πελάτη. Επιπλέον, οι εξαγωγείς αδρανών υλικών εκτιμούν ότι το κόστος θαλάσσιας μεταφοράς αδρανών υλικών μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας ανέρχεται περίπου σε […] GBP ανά τόνο. Στον θαλάσσιο ναύλο προστίθεται στη συνέχεια ο απαιτούμενος οδικός ναύλος από το λατομείο προς τον λιμένα και από την αποβάθρα εκφόρτωσης προς τον τόπο χρήσης. Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξε περαιτέρω ότι η μεταφορά αδρανών υλικών μεταξύ των δύο περιοχών είναι οικονομικά ασύμφορη, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ειδικών χρωματισμένων λίθων ή αδρανών υλικών υψηλότερης αξίας. Εκτιμάται ότι ακόμη και για τα υλικά αυτά, απαιτείται κατά πάσα πιθανότατα πρόσθετο κόστος της τάξης των […]-[…] GBP ανά τόνο για την οδική μεταφορά από οποιαδήποτε προβλήτα εκφόρτωσης στη Μεγάλη Βρετανία προς τις πλησιέστερες μονάδες παραγωγής ασφάλτου.

(36)

Η προσφορά αδρανών υλικών παρουσιάζει μεγάλες διαφορές μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας λόγω της διαθεσιμότητας των υλικών και του αριθμού των διαφόρων επιχειρήσεων εκμετάλλευσης λατομείων. Λόγω της γεωλογικής φύσης της, η Βόρεια Ιρλανδία μπορεί να δηλώνει με υπερηφάνεια ότι διαθέτει μεγαλύτερη ποικιλία τύπων πετρωμάτων από κάθε άλλη περιοχή αντίστοιχου μεγέθους του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κατανομή των λατομείων είναι σχετικά ομοιόμορφη σε ολόκληρη τη Βόρεια Ιρλανδία. Μολονότι σε διάφορες κομητείες υπάρχουν μεγαλύτερα κοιτάσματα ορισμένων τύπων πετρωμάτων, τα αδρανή υλικά θραυστών πετρωμάτων είναι σε μεγάλο βαθμό πλήρως υποκαταστάσιμα, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται σε ολόκληρη την περιοχή αφθονία πετρωμάτων κατάλληλων για χρήση ως αδρανών υλικών. Αντιθέτως, η ηπειρωτική Βρετανία δεν παρουσιάζει την ίδια γεωλογική ποικιλομορφία. Λόγω των ποικίλων και πλούσιων κοιτασμάτων πετρωμάτων, τα οποία κατανέμονται ομοιόμορφα σε ολόκληρη τη χώρα και βρίσκονται κοντά σε όλες τις σημαντικές αγορές, η Βόρεια Ιρλανδία διαθέτει μακράν μεγαλύτερη δυνατότητα προσφοράς πλήρως υποκαταστάσιμων προϊόντων από ό,τι η αγορά της Μεγάλης Βρετανίας. Η δυνατότητα αυτή συνεπάγεται υψηλότερα επίπεδα ανταγωνισμού στη Βόρεια Ιρλανδία και μειώνει τα περιθώρια που έχουν στη διάθεσή τους οι παραγωγοί αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας για αύξηση των τιμών τους.

(37)

Όπως αναφέρει το Ηνωμένο Βασίλειο, το μακράν μεγαλύτερο ποσοστό ανεξάρτητων λατομείων και ο υψηλότερος αριθμός λατομείων ανά τετραγωνικό μίλι στη Βόρεια Ιρλανδία εξασφαλίζει επίσης υψηλότερο ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών αδρανών υλικών. Στη Μεγάλη Βρετανία η προμήθεια ποσοστού άνω του 75 % του συνόλου των αδρανών υλικών εξασφαλίζεται από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες (15). Αντιθέτως, στη Βόρεια Ιρλανδία οι πέντε κορυφαίες εταιρείες αντιπροσωπεύουν μόλις το 39 % της συνολικής τοπικής παραγωγής.

(38)

Το Ηνωμένο Βασίλειο επισήμανε ότι οι δύο αγορές χαρακτηρίζονται από διαφορετικές τάσεις όσον αφορά τη ζήτηση, δεδομένου ότι η πτώση της ζήτησης σε αδρανή υλικά κατά τη διάρκεια της οικονομικής κάμψης και μετέπειτα είναι πολύ μεγαλύτερη στη Βόρεια Ιρλανδία από ό,τι στη Μεγάλη Βρετανία. Επιπλέον, λαμβανομένης υπόψη της μείωσης που καταγράφεται στην παραγωγή του κατασκευαστικού κλάδου και στη ζήτηση αδρανών υλικών, εντείνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης λατομείων για την εναπομένουσα ζήτηση.

(39)

Η Βόρεια Ιρλανδία παρουσιάζει σαφώς μεγαλύτερη τάση άσκησης αυτόνομης δραστηριότητας, με την κάθετη ολοκλήρωση της παραγωγής αδρανών υλικών, τσιμέντου και σκυροδέματος να είναι πολύ πιο περιορισμένη στο εσωτερικό της αγοράς της Βόρειας Ιρλανδίας σε σύγκριση με τη Μεγάλη Βρετανία. Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 37, οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες στη Μεγάλη Βρετανία ελέγχουν ποσοστό της τάξης του 75 % της συνολικής παραγωγής αδρανών υλικών. Οι ίδιες εταιρείες ελέγχουν επίσης το 70 % της συνολικής παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος, καθώς και μεγάλο ποσοστό του συνολικού αριθμού μονάδων παραγωγής ασφάλτου, ήτοι δύο από τις βασικότερες αγορές για τις πωλήσεις αδρανών υλικών. Επομένως, όταν μειώνεται η παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα και περιορίζεται η ζήτηση σκυροδέματος και ασφάλτου, οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες στη Μεγάλη Βρετανία ελέγχουν τη μείωση της παραγωγικής τους ικανότητας όσον αφορά τα αδρανή υλικά. Πράγματι, η προσφορά αδρανών υλικών προσαρμόζεται με μεγαλύτερη ευχέρεια στη ζήτηση στη Μεγάλη Βρετανία, περιορίζοντας έτσι τις πτωτικές πιέσεις που ασκούνται στις τιμές. Η κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία διαφέρει λόγω της έλλειψης κάθετης ολοκλήρωσης της αγοράς, δεδομένου ότι όταν μειώνεται η παραγωγή του κατασκευαστικού κλάδου και η ζήτηση αδρανών υλικών, εντείνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης λατομείων για την εναπομένουσα ζήτηση. Το στοιχείο αυτό καθιστά την αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας σαφώς ανταγωνιστικότερη από την αγορά της Μεγάλης Βρετανίας, με υψηλότερο αριθμό λατομείων ανά τετραγωνικό μίλι και κατά κεφαλήν, καθώς και με μεγαλύτερο ποσοστό ανεξάρτητων λατομείων που επιδιώκουν την πώληση των προϊόντων τους σε ανεξάρτητες, αυτόνομες μονάδες παραγωγής μεταποιημένων προϊόντων.

(40)

Επιπροσθέτως, το Ηνωμένο Βασίλειο επισήμανε ότι η αγορά αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας και η αγορά αδρανών υλικών της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες.

(41)

Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε πληροφορίες σχετικά με το εμπορικό άνοιγμα του κλάδου των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία κατά την περίοδο 2002-2013. Λόγω των κανόνων περί δημοσιοποίησης πληροφοριών της Υπηρεσίας Δημόσιων Εσόδων και Τελωνειακών Δασμών του Ηνωμένου Βασιλείου (Her Majesty's Revenue and Customs — HMRC), τα επίσημα στατιστικά στοιχεία περιλάμβαναν μόνο ενοποιημένα εξαμηνιαία αριθμητικά στοιχεία. Βάσει των κανόνων αυτών, δεν είναι δυνατή η παράθεση ανάλυσης του εμπορικού ανοίγματος ανά κατηγορία αδρανών υλικών, ενώ για ορισμένα έτη δεν υπάρχουν καθόλου διαθέσιμα εμπορικά στατιστικά στοιχεία. Περαιτέρω δυσκολίες ανέκυψαν επίσης λόγω της έλλειψης επίσημων δεδομένων σχετικά με την παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων σκυροδέματος και ασφάλτου. Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησε εκτιμήσεις (16) της αγοράς που παρείχε η ένωση προϊόντων λατομείων της Βόρειας Ιρλανδίας (Quarry Products Association — QPANI). Λόγω της απουσίας εθνικών στατιστικών στοιχείων για άλλες κατηγορίες προϊόντων, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε τις καλύτερες δυνατές εκτιμήσεις των εμπορικών ανοιγμάτων όσον αφορά τα θραυστά πετρώματα, τα μεταποιημένα προϊόντα σκυροδέματος, την άμμο και την άσφαλτο. Ωστόσο, παρά τους εν λόγω περιορισμούς, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι της άποψης ότι τα στοιχεία σχετικά με το εμπορικό άνοιγμα καταδεικνύουν το επίπεδο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Το εμπορικό άνοιγμα παρουσιάζεται αναλυτικά στον πίνακα 5. Τα αριθμητικά στοιχεία βασίζονται σε ετήσια ή εξαμηνιαία αριθμητικά στοιχεία που αφορούν τις εισαγωγές και τις εξαγωγές, καθώς και την ετήσια παραγωγή, τα οποία διαβιβάστηκαν επίσης στην Επιτροπή.

Πίνακας 5

Εμπορικό άνοιγμα

(42)

Τα αριθμητικά μεγέθη που παρατίθενται στον πίνακα 5 καταδεικνύουν ότι ο βαθμός εμπορικού ανοίγματος της βιομηχανίας αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία είναι σημαντικός όσον αφορά τις πωλήσεις της σε θραυστά πετρώματα. Το Ηνωμένο Βασίλειο επισημαίνει ότι οι μη δηλωμένες εισαγωγές αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία αυξήθηκαν σημαντικά μετά την επιβολή του ΦΑΥ το 2002. Αυτό το μη δηλωμένο ποσοστό εισαγωγών αυξήθηκε πιθανότατα περαιτέρω αμέσως μετά την αναστολή της απαλλαγής από τον ΦΑΥ το 2010. Στο πλαίσιο έρευνας που εκπόνησε το 2002 το πανεπιστήμιο του Ulster μετρήθηκε ο αριθμός των φορτηγών οχημάτων που μετέφεραν αδρανή υλικά στη Βόρεια Ιρλανδία σε οκτώ από τα σημαντικότερα σημεία συνοριακής διέλευσης. Από τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας προέκυψε ότι έως και 89 οχήματα μετέφεραν αδρανή υλικά σε καθημερινή βάση. Για τη μεταφορά του ετήσιου συνολικού όγκου όλων των επισήμως δηλωμένων εισαγωγών θα απαιτούνταν μόνο 243 οχήματα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι το πραγματικό ποσοστό των εισαγωγών αδρανών υλικών θα μπορούσε να είναι ακόμη και 133 φορές υψηλότερο από αυτό που παρουσιάζεται στα επίσημα στατιστικά στοιχεία του 2002, γεγονός που σημαίνει ότι τα εκτιμώμενα εμπορικά ανοίγματα κατά πάσα πιθανότατα είναι πολύ μικρότερα από τον πραγματικό βαθμό του εμπορικού ανοίγματος.

(43)

Όσον αφορά τη μετακύλιση του αυξημένου κόστους παραγωγής στους τελικούς καταναλωτές και τη δυνητική υποχώρηση των πωλήσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο διαβίβασε στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν ότι, μετά τη θέσπιση του φόρου το 2002, η μέση τιμή των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία είχε αυξηθεί κατά πολύ μικρότερο ποσοστό από ό,τι θα αναμενόταν εάν ο ΦΑΥ είχε μετακυλιστεί στο ακέραιο, και ότι αυτό συνδέθηκε με πτώση των νόμιμων πωλήσεων, η οποία ήταν αναλογικά πολύ μεγαλύτερη από την πτώση που σημειώθηκε στη Μεγάλη Βρετανία.

(44)

Το Ηνωμένο Βασίλειο διευκρίνισε επίσης ότι οι πωλήσεις αδρανών υλικών και υλικών πλήρωσης χαμηλής ποιότητας κατέγραψαν πτώση κατά το έτος που έληξε στις 31 Μαρτίου 2003 σε σύγκριση με τα ποσοστά που σημειώθηκαν κατά τα δύο έτη πριν από την επιβολή του ΦΑΥ. Η παραγωγή των νόμιμων λατομείων κατά το ημερολογιακό έτος 2002 ήταν αισθητά χαμηλότερη από την ήδη καθιερωμένη τάση στις πωλήσεις αδρανών υλικών (εν γένει, κατά τα τελευταία 30 έτη, υπήρξε ανοδική τάση στις πωλήσεις αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία). Στη Μεγάλη Βρετανία η παραγωγή αδρανών υλικών κατέγραψε το 2002 πτώση κατά 5,7 %, σε σύγκριση με τη μικρή αύξηση που είχε σημειώσει το προηγούμενο έτος (ωστόσο, από ανάλυση της τάσης προκύπτει ότι η παραγωγή στη Μεγάλη Βρετανία παρουσίαζε εν γένει πτωτική τάση κατά την προηγούμενη δεκαετία).

(45)

Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε διευκρινίσει επίσης ότι, αμέσως μετά τη θέσπιση φόρου ύψους 1,60 GBP/τόνο, η μέση τιμή των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία αυξήθηκε κατά περίπου 0,25-0,30 GBP/τόνο το 2002 έναντι του 2001, ενώ η αντίστοιχη τιμή στη Μεγάλη Βρετανία αυξήθηκε κατά 1-1,40 GBP/τόνο. Ακόμη και αν γίνει δεκτό ότι στη συγκεκριμένη μέση τιμή συμπεριλαμβάνονται τα αδρανή υλικά που χρησιμοποιούνται σε μεταποιημένα προϊόντα, τα οποία ευνοούνταν από φοροαπαλλαγή της τάξης του 80 % δυνάμει του αρχικού καθεστώτος σταδιακής πίστωσης που θεσπίστηκε το 2002 στη Βόρεια Ιρλανδία, αυτό σημαίνει ότι οι φορείς εκμετάλλευσης λατομείων στη Βόρεια Ιρλανδία έπρεπε να απορροφήσουν σημαντικό ποσοστό του φόρου. Το Ηνωμένο Βασίλειο ισχυρίζεται ότι, ακόμη και αν υποτεθεί ότι στα μεταποιημένα προϊόντα χρησιμοποιούνταν το ήμισυ της παραγωγής αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας, και ότι η τιμή τους δεν επηρεάστηκε από την επιβολή του φόρου το 2002, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι, κατά μέσο όρο, έπρεπε να απορροφάται τουλάχιστον 1 GBP/τόνο σε κάθε τόνο αδρανών υλικών που πωλούνταν για χρήση σε ακατέργαστη μορφή.

(46)

Μετά την έκδοση της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο παρέσχε περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με τον ισχυρισμό που αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 45, σύμφωνα με τον οποίο αμέσως μετά τη θέσπιση του φόρου, η μέση τιμή στη Βόρεια Ιρλανδία αυξήθηκε κατά πολύ λιγότερο από τον συντελεστή του φόρου, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία αυξήθηκε κατά 1-1,40 GBP/τόνο, δεδομένου ότι οι παραγωγοί μεταποιημένων προϊόντων από αδρανή υλικά ουδέποτε κατέβαλαν εξ ολοκλήρου τον ΦΑΥ. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραπέμπει σε εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες το ένα τρίτο έως το ήμισυ της συνολικής παραγωγής αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία χρησιμοποιείται στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων. Ακόμη και αν, χάριν επιχειρηματολογίας, ληφθεί υπόψη η υψηλότερη τιμή και εφαρμοστεί η πλήρης φοροαπαλλαγή που εφαρμοζόταν στα μεταποιημένα προϊόντα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους επιβολής του φόρου, και αν υποτεθεί συνεπώς ότι δεν σημειώθηκε αύξηση στο κόστος παραγωγής λόγω της επιβολής του φόρου επί του 50 % των αδρανών υλικών, αυτή και μόνο η συνθήκη διπλασιάζει την αύξηση της τιμής για το υπόλοιπο 50 %. Ο διπλασιασμός αυτός υποδηλώνει ότι η αύξηση της τιμής που καταγράφηκε ήταν της τάξης των 0,50-0,60 GBP/τόνο, άνοδος που εξακολουθεί να είναι σημαντικά μικρότερη από την αντίστοιχη άνοδο που σημειώθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, και απέχει μακράν από τη μετακύλιση του συνολικού πρόσθετου κόστους των 1,60 GBP/τόνο που συνεπαγόταν ο φόρος κατά την αρχική επιβολή του.

(47)

Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από αντιπροσωπευτικά δείγματα της βιομηχανίας αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας όσον αφορά τις τάσεις στην παραγωγή αδρανών υλικών, τον κύκλο εργασιών και τα κέρδη. Ωστόσο, οι τάσεις που παρουσιάζονται είναι αλληλένδετες και δεν είναι δυνατή η αποσύνδεσή τους από τις τάσεις στην αγορά του κατασκευαστικού κλάδου και την οικονομική ύφεση που ξεκίνησε το 2008.

(48)

Από τα εν λόγω στοιχεία προκύπτει ότι η κερδοφορία και οι τιμές ήταν ήδη πολύ χαμηλές πριν από την αναστολή του καθεστώτος φοροαπαλλαγής ώστε να είναι οικονομικά βιώσιμη η πλήρης απορρόφηση του φόρου. Αντιθέτως, οι επιχειρήσεις επισήμαναν ότι μετακύλισαν το κόστος του φόρου και, ως εκ τούτου, σημειώθηκαν περαιτέρω μειώσεις στις πωλήσεις τους, επιπλέον των απωλειών που είχαν ήδη υποστεί εξαιτίας των δυσμενών οικονομικών περιστάσεων. Προκειμένου να διασφαλίσουν τη συνέχιση των δραστηριοτήτων τους, οι επιχειρήσεις του κλάδου καθυστέρησαν την υλοποίηση επενδύσεων κεφαλαίου κρίσιμης σημασίας και προέβησαν σε απολύσεις προσωπικού. Από πορίσματα ερευνών προκύπτει ότι η μετακύλιση του φόρου της τάξης των 1,95 GBP ανά τόνο στους καταναλωτές συνιστούσε πρόκληση, διότι θα συνεπαγόταν για τους πελάτες αύξηση των τιμών κατά 50 % έως 66 %. Επιπλέον, λόγω του οικονομικού κλίματος, οι πελάτες δεν είναι πρόθυμοι να καταβάλλουν υψηλότερες τιμές και, αντ' αυτού, είτε αναβάλλουν τις επενδύσεις είτε στρέφονται προς ανταγωνιστικές εταιρείες για να αγοράσουν εναλλακτικά υλικά ή για να επιτύχουν ανταγωνιστικότερες τιμές. Η κατάσταση αυτή είναι ζημιογόνα για τον κλάδο των αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας και συνεπάγεται την απώλεια πελατών, τη μείωση του όγκου πωλήσεων και την άσκηση πιέσεων για περαιτέρω μείωση των περιθωρίων κέρδους.

(49)

Ως εκ τούτου, μολονότι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τα αντιπροσωπευτικά δείγματα του κλάδου των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία παρέχουν επαρκείς ενδείξεις όσον αφορά την εξέλιξη του κύκλου εργασιών και των κερδών του κλάδου των αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας, δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από το οικονομικό πλαίσιο και δεν επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων ως προς την εκτίμηση των επιπτώσεων του πλήρους ΦΑΥ σε μεμονωμένη βάση.

(50)

Ο εκτιμώμενος ετήσιος προϋπολογισμός του καθεστώτος απαλλαγής (διαφυγόντες κρατικοί πόροι) κυμαινόταν κατά τη χρονική περίοδο της αρχικής κοινοποίησης μεταξύ των 15 εκατ. GBP (2004-2005) και των 35 εκατ. GBP (2010-2011).

(51)

Όσον αφορά τον αριθμό των δικαιούχων, εκτιμήθηκε ότι επιλέξιμοι για υπαγωγή στο καθεστώς φοροαπαλλαγής ήταν περίπου 170 φορείς εκμετάλλευσης λατομείων.

(52)

Η αρμόδια αρχή για τη χορήγηση της απαλλαγής από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν η Υπηρεσία Δημόσιων Εσόδων και Τελωνειακών Δασμών του Ηνωμένου Βασιλείου (HMRC).

(53)

Όπως διευκρινίζεται στις αιτιολογικές σκέψεις 47 έως 54 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον η τροποποιημένη απαλλαγή από τον ΦΑΥ που εφαρμοζόταν στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν συμβατή με τη Συνθήκη, και ιδίως με το άρθρο 110. Λόγω των αμφιβολιών αυτών, η Επιτροπή δεν μπορούσε να αποφανθεί ότι το μέτρο ήταν συμβιβάσιμο με την εσωτερική αγορά στο συγκεκριμένο στάδιο.

(54)

Η Επιτροπή έκρινε ότι ο ΦΑΥ αντιστοιχούσε σε εσωτερικό φόρο κατά την έννοια του άρθρου 110 της Συνθήκης. Στη συνέχεια αποφάνθηκε ότι υπήρχε αδικαιολόγητη διάκριση κατά την εφαρμογή του ΦΑΥ μεταξύ των παραγωγών της Βόρειας Ιρλανδίας και των παραγωγών από άλλα κράτη μέλη.

(55)

Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 56 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή έκρινε, βάσει της συναφούς νομολογίας, και συνεπεία της ακύρωσης της απόφασης της 7ης Μαΐου 2004, ότι τα μέτρα που εφαρμόστηκαν έκτοτε (και έως την αναστολή τους την 1η Δεκεμβρίου 2010) πρέπει να θεωρηθούν παράνομα. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι θα αξιολογεί πάντα το συμβιβάσιμο μιας παράνομης κρατικής ενίσχυσης με την εσωτερική αγορά σύμφωνα με τα ουσιαστικά κριτήρια που ορίζονται στα νομικά μέσα που ισχύουν κατά τη στιγμή χορήγησης της ενίσχυσης (18). Εφόσον η ενίσχυση πρέπει να χαρακτηριστεί παράνομη και δεδομένου ότι χορηγήθηκε κατά τη διάρκεια περιόδου η οποία κάλυπτε τόσο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο εφαρμόζονταν οι κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, όσο και το διάστημα μετά τη δημοσίευση των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις (19), η Επιτροπή εξέτασε το συμβιβάσιμο του καθεστώτος απαλλαγής από τον ΦΑΥ σύμφωνα με το νομικό μέσο που ίσχυε κατά τη χρονική στιγμή χορήγησης της ενίσχυσης ως ακολούθως:

(56)

Κατόπιν αξιολόγησης του μέτρου σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι πληρούνται οι όροι του συμβιβάσιμου που καθορίζονται στις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές. Υπενθύμισε, ωστόσο, ότι λόγω των αμφιβολιών που εκφράστηκαν όσον αφορά το άρθρο 110 της Συνθήκης, δεν μπορούσε να χαρακτηρίσει το μέτρο συμβιβάσιμο με την εσωτερική αγορά βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις σε εκείνο το στάδιο.

(57)

Όσον αφορά το συμβιβάσιμο του μέτρου σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, η Επιτροπή συμπέρανε τα εξής:

(58)

Παρότι από τα στοιχεία που υπέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο διαπιστώνεται πολύ σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω του ΦΑΥ, γεγονός που θα καθιστούσε κανονικά αδύνατη τη μετακύλιση της εν λόγω αύξησης χωρίς σημαντική μείωση των πωλήσεων, η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να αποφανθεί στο στάδιο εκείνο, και βάσει των στοιχείων που τέθηκαν στη διάθεσή της, ιδίως λόγω της έλλειψης επαρκώς αναλυτικών στοιχείων, ότι πληρούνταν ο όρος του συμβιβάσιμου που προβλέπεται στο σημείο 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(59)

Δυνάμει του σημείου 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση με τα κριτήρια αναγκαιότητας πρέπει να μην είναι δυνατή η μετακύλιση της ουσιαστικής αύξησης του κόστους παραγωγής που αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 58 στους καταναλωτές χωρίς σημαντική μείωση των πωλήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλλουν εκτιμήσεις σχετικά με στοιχεία όπως η ελαστικότητα της τιμής του προϊόντος στον οικείο τομέα στη σχετική γεωγραφική αγορά, καθώς και εκτιμήσεις σχετικά με την απώλεια πωλήσεων ή/και τη μείωση των κερδών των επιχειρήσεων των συγκεκριμένων τομέων/κατηγοριών.

(60)

Η Επιτροπή επισήμανε εν προκειμένω ότι οι ισχυρισμοί του Ηνωμένου Βασιλείου σύμφωνα με τους οποίους η αύξηση του κόστους παραγωγής δεν μπορούσε να μετακυλιστεί χωρίς σημαντική μείωση των πωλήσεων βασίστηκαν σε σύγκριση μεταξύ των αυξήσεων της τιμής λόγω της θέσπισης του ΦΑΥ (περίπου 0,25-0,30 GBP/τόνο το 2002 σε σύγκριση με το 2001 στη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ η τιμή στη Μεγάλη Βρετανία είχε αυξηθεί κατά 1-1,40 GBP/τόνο). Όσον αφορά τη μείωση των (νόμιμων) πωλήσεων στη Βόρεια Ιρλανδία, η Επιτροπή επισήμανε ότι κυμαινόταν συνολικά για όλες τις κατηγορίες αδρανών υλικών μεταξύ του — 17,6 % (2001-2003) και του — 22,8 % (2002-2003) και ήταν αναλογικά πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση που καταγράφηκε στη Μεγάλη Βρετανία. Η Επιτροπή έκρινε ότι οι εν λόγω ισχυρισμοί μπορούσαν να θεωρηθούν ένδειξη των δυσχερειών που ανέκυψαν κατά τη μετακύλιση του αυξημένου κόστους παραγωγής στη Βόρεια Ιρλανδία.

(61)

Η Επιτροπή υπογράμμισε, ωστόσο, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε διαβιβάσει επαρκώς λεπτομερή στοιχεία που να αποδεικνύουν και να προσδιορίζουν ποσοτικά τον αντίκτυπο που είχε στους ισχυρισμούς αυτούς το γεγονός ότι οι παραγωγοί μεταποιημένων προϊόντων από αδρανή υλικά ουδέποτε κατέβαλαν εξ ολοκλήρου τον ΦΑΥ, δεδομένου ότι η επιβολή του στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν σταδιακή.

(62)

Επιπλέον, όσον αφορά την απόδειξη της μείωσης των πωλήσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν παρείχε διευκρινίσεις σχετικά με την εξέλιξη των αγορών αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία μετά το 2002. Στο γράφημα 2 της έκθεσης της ένωσης Quarry Products Association Northern Ireland, η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης αγοράς της Βρετανικής Επιτροπής Ανταγωνισμού στον τομέα αδρανών υλικών του Ηνωμένου Βασιλείου (20) που υπέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο, παρουσιάζεται αύξηση της παραγωγής από το 2004 έως το 2007.

(63)

Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε δηλώσει στις παρατηρήσεις του ότι η αύξηση του κόστους είχε αντίκτυπο στον κύκλο εργασιών των φορέων εκμετάλλευσης λατομείων και μείωσε τα κέρδη τους. Εντούτοις, δεν διαβιβάστηκαν στοιχεία προς επίρρωση αυτής της δήλωσης.

(64)

Προκειμένου να τεκμηριώσει τη συμμόρφωσή του προς τον όρο του συμβιβάσιμου που προβλέπεται στο σημείο 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε υποβάλει στοιχεία τα οποία αφορούσαν μόνο το επίπεδο του συνόλου του κλάδου και όχι αντιπροσωπευτικά δείγματα μεμονωμένων δικαιούχων με βάση, για παράδειγμα, το μέγεθός τους.

(65)

Τέλος, η Επιτροπή επισήμανε ότι από τις παρατηρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου προκύπτει ότι η ελαστικότητα της τιμής για τις περισσότερες κατηγορίες αδρανών υλικών κυμαινόταν από σχεδόν μηδενικές τιμές έως περίπου 0,52, θα μπορούσε δηλαδή να χαρακτηριστεί σχετικά ανελαστική. Καταρχήν, αυτό σημαίνει ότι η αύξηση του κόστους παραγωγής θα μπορούσε να μετακυλιστεί στους τελικούς καταναλωτές. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπέβαλε περαιτέρω διευκρινίσεις ούτε υπολογισμούς που να αφορούν ειδικά τον αντίκτυπο της σχετικής ανελαστικότητας η οποία συνάγεται από τους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν περί της (αδυναμίας) μετακύλισης του αυξημένου κόστους παραγωγής στους τελικούς καταναλωτές.

(66)

Η QPANI ισχυρίστηκε στις παρατηρήσεις της ότι οι παραγωγοί αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία υπάχθηκαν στο καθεστώς φοροαπαλλαγής καλή την πίστει, βασιζόμενοι στο γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε επιδιώξει να λάβει την έγκριση της Επιτροπής και ότι η Επιτροπή είχε εκδώσει θετική απόφαση. Επιπλέον, προέβησαν σε σύναψη περιβαλλοντικών συμφωνιών, ενέργεια που συνεπαγόταν την υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων εκ μέρους τους.

(67)

Οι αιτούντες που προσέβαλαν την απόφαση της Επιτροπής με την οποία εγκρίθηκε το καθεστώς φοροαπαλλαγής ουδέποτε απέδειξαν με παραδείγματα ότι υπήρξε πράγματι εισαγωγή διακρίσεων εις βάρος των εισαγόμενων αδρανών υλικών.

(68)

Η QPANI ισχυρίζεται ότι οποιαδήποτε ανάκτηση της κρατικής ενίσχυσης θα συνιστούσε παραβίαση της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των φορέων εκμετάλλευσης λατομείων στη Βόρεια Ιρλανδία στη νομιμότητα της ενίσχυσης. Δεδομένου ότι οι φορείς εκμετάλλευσης λατομείων έχουν ήδη προβεί σε επενδύσεις για την επίτευξη περιβαλλοντικών βελτιώσεων, οποιαδήποτε εντολή ανάκτησης θα σήμαινε ουσιαστικά ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα επιβαρυνθούν με το κόστος δύο φορές. Επιπλέον, η ανάκτηση θα προσέκρουε στην αρχή της ασφάλειας δικαίου.

(69)

Η QPANI αναφέρει περαιτέρω ότι ο όγκος των εισαγόμενων αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν ανέκαθεν ελάχιστος. Επισημαίνει ότι, μετά τη θέσπιση του ΦΑΥ, οι εισαγωγές αυξήθηκαν στην πραγματικότητα λόγω της ανόδου των κατασκευών ιδιωτικών κατοικιών και της αύξησης των δαπανών του δημόσιου τομέα στον κατασκευαστικό κλάδο.

(70)

Όσον αφορά την αδυναμία μετακύλισης του ΦΑΥ στους καταναλωτές, η QPANI προβάλλει το επιχείρημα ότι η σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής, την οποία αναγνωρίζει ήδη η Επιτροπή, δεν μπορούσε να μετακυλιστεί λόγω της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας του κλάδου των αδρανών υλικών και της σαφώς ανταγωνιστικότερης αγοράς στη Βόρεια Ιρλανδία. Επιπροσθέτως, στη Βόρεια Ιρλανδία σημαντικός όγκος υλικών απαλλάσσεται από τον ΦΑΥ, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του σχιστόλιθου, ο οποίος χρησιμοποιείται σε κατασκευαστικά έργα τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και από γεωργούς. Μελέτη που εκπόνησε η QPANI σχετικά με τις μηνιαίες πωλήσεις λίθων στον ιδιωτικό τομέα (Σεπτέμβριος 2001 — Σεπτέμβριος 2002) κατέδειξε σημαντική πτώση της επιχειρηματικής δραστηριότητας από τον Απρίλιο του 2002 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το τμήμα στατιστικής του Υπουργείου Επιχειρήσεων, Εμπορίου και Επενδύσεων αποκάλυψε στην ετήσια δήλωση του 2002 σχετικά με τα ορυκτά πτώση της τάξης περίπου των 2,7 εκατ. τόνων στην παραγωγή αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία, όγκος που αντιστοιχεί περίπου στο 11 % της παραγωγής.

(71)

Η QPANI επισημαίνει στις παρατηρήσεις της ότι στην έρευνα της Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων της Βόρειας Ιρλανδίας με τίτλο «Introduction of the Aggregates Levy — One Year On, third report of session 2003-2004» (Θέσπιση του φόρου επί των αδρανών υλικών — Πρώτο έτος εφαρμογής, τρίτη έκθεση της περιόδου 2003-2004) παρέχονται σαφή στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν τις επιπτώσεις της θέσπισης του ΦΑΥ στις πωλήσεις αδρανών υλικών και στα ποσοστά απασχόλησης.

(72)

Η QPANI υποστηρίζει ότι η αύξηση της παραγωγής αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία από το 2004 έως το 2007 οφείλεται στην αυξημένη δραστηριότητα του κατασκευαστικού κλάδου στην επαρχία.

(73)

Η QPANI ισχυρίζεται περαιτέρω ότι το αυξανόμενο κόστος είχε αντίκτυπο στα περιθώρια κέρδους των φορέων εκμετάλλευσης, στοιχείο που καταδεικνύεται από το γεγονός ότι οι αυξήσεις των τιμών σημείωσαν άνοδο μόνο κατά 0,25-0,30 GBP, όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική σκέψη 81 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας. Κατά συνέπεια, οι φορείς εκμετάλλευσης απορροφούσαν το μεγαλύτερο μέρος του αυξημένου κόστους παραγωγής που συνεπαγόταν ο ΦΑΥ και, δεδομένου ότι ο κλάδος χαρακτηρίζεται από ένταση κεφαλαίου και υψηλές γενικές δαπάνες, κατέστη προφανές ότι μειώθηκαν περαιτέρω τα ήδη στενά περιθώρια κέρδους των φορέων εκμετάλλευσης.

(74)

Η QPANI ισχυρίζεται ότι τα στοιχεία σχετικά με την ελαστικότητα της τιμής αφορούν την αγορά αδρανών υλικών στη Μεγάλη Βρετανία και δεν αντικατοπτρίζουν την κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία.

(75)

Η BAA επισημαίνει στις παρατηρήσεις της ότι θα ήταν αδύνατον για το Ηνωμένο Βασίλειο να προβεί αναδρομικά σε άρση των φορολογικών διακρίσεων εις βάρος εισαγόμενων προϊόντων από άλλα κράτη μέλη. Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι, ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο υποχρεούνταν να επιστρέψει ενδεχομένως ποσά που καταβλήθηκαν με τη μορφή φόρου επί των αδρανών υλικών για προϊόντα που εισήχθησαν στη Βόρεια Ιρλανδία από άλλα κράτη μέλη, η επιστροφή αυτή δεν θα μπορούσε να άρει το σοβαρό αποτρεπτικό αποτέλεσμα της φορολογικής διάκρισης. Κατά συνέπεια, δεν θα ήταν δυνατή η αναδρομική έγκριση του καθεστώτος φοροαπαλλαγής.

(76)

Η BAA ισχυρίζεται ότι το καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΑΥ δεν συνάδει με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Σύμφωνα με τον ισχυρισμό αυτό, ο ΦΑΥ δεν έχει αξιοσημείωτες θετικές συνέπειες στο περιβάλλον, όπως απαιτείται στο σημείο 51 παράγραφος 2 στοιχείο α) των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις· το καθεστώς φοροαπαλλαγής του 2004 δεν εγκρίθηκε όταν θεσπίστηκε ο ΦΑΥ, όπως προβλέπεται στο σημείο 51 παράγραφος 2 στοιχείο β) των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις· το 20 % δεν αποτελεί σημαντικό μέρος του φόρου, όπως απαιτείται στο σημείο 51 παράγραφος 1 στοιχείο β) των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(77)

Η BAA αναφέρει επίσης ότι το καθεστώς φοροαπαλλαγής δεν συνάδει με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Η απαλλαγή από τον ΦΑΥ υπονομεύει τον περιβαλλοντικό στόχο που επιδιώκεται με την επιβολή του ΦΑΥ, αντίθετα προς τα προβλεπόμενα στο σημείο 151 των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, καθώς είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές «εισαγωγές» αδρανών υλικών από τη Βόρεια Ιρλανδία προς τη Μεγάλη Βρετανία από το 2004 και μετά. Αυτό υποδηλώνει ότι παρακάμπτονταν οι κανόνες βάσει των οποίων απαιτούνταν η επιβολή του πλήρους φορολογικού συντελεστή επί των αδρανών υλικών που εξορύσσονταν στη Βόρεια Ιρλανδία αλλά χρησιμοποιούνταν στη Μεγάλη Βρετανία.

(78)

Επιπλέον, η BAA ισχυρίζεται ότι η απαλλαγή από τον ΦΑΥ δεν συνάδει με το σημείο 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, διότι δεν αποδείχθηκε η αδυναμία μετακύλισης της ουσιαστικής αύξησης του κόστους παραγωγής. Ειδικότερα, τα οικονομικά στοιχεία που διαβίβασε το Ηνωμένο Βασίλειο, και αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις 21, 22 και 23 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, είναι αβάσιμα και ενδεχομένως παραπλανητικά. Οι μέσες τιμές που υπέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο στερούνται, σύμφωνα με ισχυρισμούς, νοήματος, διότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές κατηγορίες αδρανών υλικών και, κατά συνέπεια, ευρύ φάσμα τιμών. Επιπλέον, η τιμή λατομείου εξαρτάται επίσης από την τοποθεσία του λατομείου και από την απόσταση στην οποία βρίσκονται τα αντίστοιχα εργοτάξια. Επομένως, η σύγκριση μεταξύ της μέσης τιμής για τη Βόρεια Ιρλανδία (μια σχετικά μικρή και αγροτική περιοχή) και της μέσης τιμής για ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία θα ήταν άνευ αντικειμένου. Εάν υποτεθεί ότι οι τιμές λατομείου στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν πράγματι κατά 50 % χαμηλότερες από τις τιμές στη Μεγάλη Βρετανία, θα υπήρχε στη Μεγάλη Βρετανία τεράστια ζήτηση για αδρανή υλικά από τη Βόρεια Ιρλανδία. Η BAA ισχυρίζεται ότι το κόστος μεταφοράς από τη Βόρεια Ιρλανδία προς το Λονδίνο δεν είναι υψηλότερο από το κόστος μεταφοράς από τη Σκοτία προς το Λονδίνο.

(79)

Το Ηνωμένο Βασίλειο ισχυρίζεται ότι η ενίσχυση δεν πρέπει να θεωρηθεί παράνομη και ότι για την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου του μέτρου με την εσωτερική αγορά μπορούν να εφαρμοστούν μόνο οι κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(80)

Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη το γεγονός ότι, η απόφαση που εξέδωσε η ίδια στις 7 Μαΐου 2004, με την οποία εγκρίθηκε η ενίσχυση, κηρύχθηκε άκυρη λόγω της παράνομης παράλειψης της Επιτροπής να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας. Το μέτρο κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή και εγκρίθηκε πριν από τη χορήγηση οποιασδήποτε φοροαπαλλαγής. Κατά τη χρονική στιγμή χορήγησης της ενίσχυσης, η ενίσχυση αυτή δεν ήταν παράνομη.

(81)

Το Ηνωμένο Βασίλειο προβάλλει τον ισχυρισμό ότι, εφόσον η απόφαση της 7ης Μαΐου 2004 ήταν άκυρη, η Επιτροπή δεν έλαβε ουσιαστικά απόφαση σύμφωνα με το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου (21) (ο «διαδικαστικός κανονισμός») εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας των δύο μηνών. Συνεπώς, το μέτρο θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εγκρίθηκε. Εάν το άρθρο 4 παράγραφος 6 του διαδικαστικού κανονισμού εφαρμόζεται στην αρχική κοινοποίηση, τότε η ενίσχυση θεωρήθηκε εγκριθείσα το 2004 και η Επιτροπή δεν έχει την αρμοδιότητα να εκδώσει νέα απόφαση δυνάμει του άρθρου 4. Αντιθέτως, το μέτρο πρέπει να αντιμετωπιστεί ως υφιστάμενη ενίσχυση, η οποία υπόκειται σε εξέταση μόνον ως προς τις μελλοντικές επιπτώσεις της και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εντολής αναδρομικής ανάκτησης. Ωστόσο, απόφαση ελήφθη σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 3, αν και παρανόμως και παρότι κηρύχθηκε στη συνέχεια άκυρη, οπότε στην περίπτωση αυτή, το άρθρο 4 παράγραφος 6 του διαδικαστικού κανονισμού δεν εφαρμόζεται πλέον. Το Ηνωμένο Βασίλειο ισχυρίζεται ότι έχει επίσης το δικαίωμα να επικαλεστεί το γεγονός ότι απόφαση έγκρισης δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 3 του διαδικαστικού κανονισμού είχε ληφθεί πριν από τη χορήγηση της φοροαπαλλαγής και, ως εκ τούτου, η χορήγηση της ενίσχυσης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί παράνομη με την αιτιολογία ότι χορηγήθηκε χωρίς την έγκριση της Επιτροπής.

(82)

Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, η ενίσχυση θεωρείται παράνομη μόνον διότι η απόφαση της 7ης Μαΐου 2004 κηρύχθηκε άκυρη λόγω μη κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας το 2004. Δεν πρόκειται για περίπτωση παραβίασης των διατάξεων του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης από το Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη χρονική στιγμή έναρξης ισχύος του μέτρου. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης του συμβιβάσιμου του μέτρου με την εσωτερική αγορά πρέπει να εφαρμοστούν μόνο οι κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Η Επιτροπή οφείλει να προβεί σε αξιολόγηση της ενίσχυσης βάσει της κοινοποίησης του 2004 και να εφαρμόσει τους κανόνες που ίσχυαν εκείνη την περίοδο.

(83)

Δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι η ενίσχυση δεν ήταν παράνομη, ισχυρίζεται ότι η Επιτροπή δεν έχει το δικαίωμα να διαχωρίσει την ενίσχυση που χορηγήθηκε μεταξύ των αντίστοιχων περιόδων ισχύος των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις και των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Έπεται ότι, εφόσον η Επιτροπή έκρινε ότι το μέτρο συνάδει με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, πρέπει να κηρυχθούν συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά όλες οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο του εν λόγω καθεστώτος.

(84)

Το Ηνωμένο Βασίλειο απορρίπτει τους ισχυρισμούς της British Aggregates Association («BAA») στην απάντησή της στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, στην οποία η BAA προβάλλει το επιχείρημα ότι το μέτρο, όπως κοινοποιήθηκε το 2004, δεν ήταν σύμφωνο με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο επισημαίνει το γεγονός ότι η Επιτροπή είχε ήδη διαπιστώσει, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 63 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, ότι ο ΦΑΥ είχε αξιοσημείωτες θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και ότι η BAA δεν αμφισβητεί τη διαπίστωση της Επιτροπής ότι οι περιβαλλοντικές συμφωνίες οι οποίες είχαν συναφθεί με εταιρείες αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία που ευνοούνταν από απαλλαγή της τάξης του 80 % από τον ΦΑΥ έχουν θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και δεν υπονομεύουν τους επιδιωκόμενους στόχους του ΦΑΥ. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο καταδεικνύει ότι το μέτρο που εγκρίθηκε από την Επιτροπή το 2004 συνιστούσε επέκταση του καθεστώτος απαλλαγής που είχε θεσπιστεί αρχικά ταυτόχρονα με τον φόρο. Βάσει του σημείου 51 παράγραφος 2 στοιχείο β) των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, δεν είναι απαραίτητο να έχουν καθοριστεί ή τεθεί σε εφαρμογή όλες οι πτυχές της παρέκκλισης κατά τη χρονική στιγμή θέσπισης του φόρου. Εάν συνέβαινε αυτό, δεν θα ήταν ποτέ δυνατή η θέσπιση τροποποιημένης παρέκκλισης και το σημείο 51 παράγραφος 2 θα αποτελούσε περιττή διάταξη. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο ισχυρίζεται ότι τηρούνται οι διατάξεις του σημείου 51 παράγραφος 1 στοιχείο β) των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις και, όπως αναγνώρισε ήδη η Επιτροπή στην αιτιολογική σκέψη 67 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η απαίτηση καταβολής του 20 % του ΦΑΥ συνιστά απαίτηση καταβολής σημαντικού μέρους του φόρου. Όσον αφορά το ερώτημα σχετικά με το κατά πόσον το μέρος αυτό είναι σημαντικό, πρέπει να ληφθεί επίσης υπόψη ότι οι φορείς εκμετάλλευσης λατομείων που είναι επιλέξιμοι για τη χορήγηση της απαλλαγής επιβαρύνονται με το κόστος βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων και ότι οι τιμές των αδρανών υλικών είναι εν γένει χαμηλότερες στη Βόρεια Ιρλανδία από ό,τι στις υπόλοιπες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου. Κατά συνέπεια, σε απόλυτα μεγέθη, η χρηματική αξία του 20 % του πληρωτέου εθνικού φόρου είναι υψηλότερη από ό,τι στις υπόλοιπες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου.

(85)

Το Ηνωμένο Βασίλειο διατείνεται ότι το σκεπτικό σύμφωνα με το οποίο το καθεστώς απαλλαγής θα μπορούσε να συνιστά διακριτική φορολόγηση που αντιβαίνει στις διατάξεις του άρθρου 110 της Συνθήκης είναι εσφαλμένο. Οι εισαγωγές στο Ηνωμένο Βασίλειο από την Ιρλανδία φορολογούνται με τον ίδιο τρόπο που φορολογείται η παραγωγή στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής στη Βόρεια Ιρλανδία στις περιπτώσεις στις οποίες δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις σχετικά με τη χορήγηση απαλλαγής. Επομένως, δεν εισάγονται διακρίσεις μεταξύ των προϊόντων που εισάγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο από την Ιρλανδία και των προϊόντων που παράγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεδομένου ότι η Βόρεια Ιρλανδία δεν είναι κράτος μέλος, δεν ενδείκνυται η εφαρμογή του άρθρου 110 της Συνθήκης προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον η συγκεκριμένη φορολογική αντιμετώπιση ορισμένων παραγωγών στην εν λόγω περιοχή συνιστά εισαγωγή διακρίσεων εις βάρος προϊόντων που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη και πωλούνται εντός της εν λόγω περιοχής. Το Ηνωμένο Βασίλειο ισχυρίζεται ότι η ενδεχόμενη εισαγωγή διακρίσεων πρέπει να εξεταστεί όσον αφορά εθνικά προϊόντα και ότι, εφόσον τα εθνικά προϊόντα στο Ηνωμένο Βασίλειο υπόκεινται στον πλήρη ΦΑΥ, δεν μπορεί να τίθεται ζήτημα εισαγωγής διακρίσεων. Επιπλέον, το γεγονός ότι σε ορισμένους παραγωγούς μιας δεδομένης περιοχής κράτους μέλους παρέχεται η δυνατότητα φοροαπαλλαγής συνιστά ζήτημα ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων δυνάμει του άρθρου 107 της Συνθήκης και όχι του άρθρου 110. Τα φορολογικού τύπου μέτρα ενισχύσεων που λαμβάνονται υπέρ των παραγωγών πρέπει να διέπονται μόνο από τις διατάξεις του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης και όχι από τις διατάξεις του άρθρου 110. Σε αντίθετη περίπτωση, όλες οι φορολογικές ενισχύσεις θα έπρεπε να επεκτείνονται και σε προϊόντα που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη. Επιπροσθέτως, καμία διάταξη του ενωσιακού δικαίου δεν προβλέπει την υποχρέωση οι ενισχύσεις που χορηγούνται μέσω φοροαπαλλαγών σε παραγωγούς μιας ορισμένης περιοχής ενός κράτους μέλους να καθίστανται εξίσου διαθέσιμες σε εισαγωγείς ομοειδών προϊόντων από άλλα κράτη μέλη.

(86)

Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποδέχεται τον χαρακτηρισμό της ενίσχυσης ως παράνομης, αλλά σε περίπτωση που η Επιτροπή κρίνει ότι είναι παράνομη, εκτιμά ότι δεν ενδείκνυται η έκδοση εντολής ανάκτησης, διότι η εντολή αυτή θα συνιστούσε παραβίαση της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των αποδεκτών και θα ήταν δυσανάλογη.

(87)

Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, ως κρατικές ενισχύσεις νοούνται οι ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή που απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ κρατών μελών συναλλαγές.

(88)

Η απαλλαγή από τον ΦΑΥ χορηγήθηκε με κρατικούς πόρους, υπό μορφή μείωσης του φορολογικού συντελεστή, υπέρ επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες σε συγκεκριμένη περιοχή της επικράτειας του Ηνωμένου Βασιλείου (Βόρεια Ιρλανδία) παρέχοντας ευνοϊκή μεταχείριση στις εν λόγω επιχειρήσεις μέσω της μείωσης του κόστους που θα έπρεπε να επωμιστούν υπό κανονικές συνθήκες. Οι αποδέκτες της ενίσχυσης δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη αδρανών υλικών ή στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων, που αποτελούν και οι δύο οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες συνεπάγονται εμπορικές συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών.

(89)

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπέρανε στην αιτιολογική σκέψη 39 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας ότι το κοινοποιηθέν μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης (πρώην άρθρο 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας).

(90)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 55, η Επιτροπή κατέληξε το συμπέρασμα ότι, εφόσον η ενίσχυση πρέπει να θεωρηθεί παράνομη και λαμβανομένου υπόψη του περιβαλλοντικού στόχου του μέτρου, η Επιτροπή οφείλει να αξιολογήσει το συμβιβάσιμο του μέτρου σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης, βασιζόμενη στη νομική βάση που ίσχυε κατά τη χρονική στιγμή χορήγησης της ενίσχυσης, ως εξής:

(91)

Το Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμά, για τους λόγους που παρατίθενται στις αιτιολογικές σκέψεις 79 έως 83, ότι η ενίσχυση δεν πρέπει να θεωρηθεί παράνομη και ότι πρέπει να αξιολογηθεί αποκλειστικά βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(92)

Επιπλέον των διαπιστώσεών της επί του θέματος αυτού στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας που εξέδωσε, και δεδομένης της θέσης που έλαβε το Ηνωμένο Βασίλειο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι το Δικαστήριο έχει αποφανθεί επανειλημμένως ότι σε περίπτωση προσφυγής κατά θετικής απόφασης της Επιτροπής εντός των οριζόμενων προθεσμιών και μετέπειτα ακύρωσης της εν λόγω απόφασης από το Δικαστήριο, οι γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου, και ιδίως οι αρχές της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, δεν εμποδίζουν την Επιτροπή να αποφανθεί ότι ένα δεδομένο μέτρο ενίσχυσης συνιστά παράνομη και μη συμβιβάσιμη ενίσχυση ούτε την εμποδίζουν να εκδώσει εντολή ανάκτησης. Στην υπόθεση CELF I (22), το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «οι ενισχύσεις που χορηγούνται κατόπιν θετικής αποφάσεως της Επιτροπής τεκμαίρονται νόμιμες μέχρι την έκδοση της ακυρωτικής αποφάσεως του κοινοτικού δικαστή. Σύμφωνα με το άρθρο 231, πρώτο εδάφιο, ΕΚ, μετά την ημερομηνία της τελευταίας αυτής αποφάσεως, οι επίμαχες ενισχύσεις θεωρούνται ως μη κηρυχθείσες συμβατές με την ακυρωθείσα απόφαση, με αποτέλεσμα η χορήγησή τους να θεωρείται παράνομη». Στην υπόθεση CELF II (23), το Δικαστήριο επιβεβαιώνει τη διαπίστωσή του σύμφωνα με την οποία «η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του δικαιούχου της ενισχύσεως δεν μπορεί να δημιουργηθεί από απόφαση της Επιτροπής δεχόμενη ότι η ενίσχυση είναι συμβατή με την κοινή αγορά, αφενός μεν, σε περίπτωση κατά την οποία η απόφαση αυτή προσβλήθηκε εμπροθέσμως και ακυρώθηκε ακολούθως από το κοινοτικό δικαστήριο, αφετέρου δε, καθόσον δεν έχει εκπνεύσει η προθεσμία ασκήσεως προσφυγής ή, σε περίπτωση κατά την οποία ασκήθηκε προσφυγή, καθόσον δεν έχει αποφανθεί οριστικά το κοινοτικό δικαστήριο».

(93)

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εμμένει στην άποψή της ότι η απαλλαγή από τον ΦΑΥ πρέπει να θεωρηθεί παράνομη ενίσχυση. Συνεπώς, οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν μετά τις 2 Απριλίου 2008 διέπονται από τις κατευθυντήριες γραμμές του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Παρά ταύτα, ακόμη και αν η απαλλαγή από τον ΦΑΥ έπρεπε να θεωρηθεί υφιστάμενη ενίσχυση, όπως ισχυρίζεται το Ηνωμένο Βασίλειο, θα έπρεπε ούτως ή άλλως να προσαρμοστεί καταλλήλως στις κατευθυντήριες γραμμές του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις κατ' εφαρμογή του σημείου 200 των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών.

(94)

Όπως διευκρινίζεται στις αιτιολογικές σκέψεις 53 και 54, η Επιτροπή έκρινε ότι η μη χορήγηση απαλλαγής από τον ΦΑΥ σε προϊόντα που εισάγονται στη Βόρεια Ιρλανδία από άλλα κράτη μέλη ενδέχεται να συνιστά παράβαση του άρθρου 110 της Συνθήκης.

(95)

Βάσει του πρώτου εδαφίου του άρθρου 110 της Συνθήκης προκύπτει ότι δεν επιτρέπεται η εφαρμογή εθνικού καθεστώτος όπως είναι το καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΑΥ που εφαρμόζεται στη Βόρεια Ιρλανδία βάσει του οποίου προβλέπεται μείωση του συντελεστή ΦΑΥ όσον αφορά τα παρθένα αδρανή υλικά που εξορύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία από παραγωγούς οι οποίοι έχουν συνάψει περιβαλλοντικές συμφωνίες, ενώ πανομοιότυπα προϊόντα που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη αποκλείονται από την υπαγωγή στο καθεστώς μειωμένου φορολογικού συντελεστή και φορολογούνται, επομένως, με πλήρη συντελεστή ΦΑΥ (24). Σε αντίθεση με τις παρατηρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου που παρατίθενται στην αιτιολογική σκέψη 85, το γεγονός ότι το καθεστώς μειωμένου φορολογικού συντελεστή εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο σε συγκεκριμένη περιοχή δεν τροποποιεί την εν λόγω ερμηνεία. Πράγματι, εάν επιτρέπονταν ανάλογα μέτρα, όπως το καθεστώς φοροαπαλλαγής του Ηνωμένου Βασιλείου, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν εύκολα να παρακάμπτουν την αρχή της απαγόρευσης διακρίσεων που κατοχυρώνεται στο άρθρο 110 της Συνθήκης.

(96)

Το Δικαστήριο αποφάνθηκε (25), όπως ισχυρίζεται άλλωστε και το Ηνωμένο Βασίλειο, ότι «το κοινοτικό δίκαιο δεν περιορίζει την ελευθερία κάθε κράτους μέλους να δημιουργήσει ένα σύστημα διαφοροποιημένης φορολογίας για ορισμένα προϊόντα, ακόμη και ομοειδή υπό την έννοια του άρθρου 90, πρώτο εδάφιο, ΕΚ». Ωστόσο, τέτοιες διαφοροποιήσεις είναι συμβατές με το ενωσιακό δίκαιο «μόνον αν έχουν σκοπούς που και αυτοί είναι συμβατοί με τις επιταγές της Συνθήκης και του παράγωγου δικαίου και αν ο τρόπος εφαρμογής τους είναι τέτοιος ώστε να αποφεύγεται κάθε μορφή άμεσης ή έμμεσης διακρίσεως εις βάρος των εισαγωγών με προέλευση άλλα κράτη μέλη ή κάθε άλλη μορφή προστασίας μιας ανταγωνίστριας εγχώριας παραγωγής». Όσον αφορά την απαλλαγή από τον ΦΑΥ, είναι προφανές ότι η διαφορετική αντιμετώπιση των εισαγόμενων αδρανών υλικών δεν συνάδει με τις απαιτήσεις περί διαφοροποίησης που καθορίζει το Δικαστήριο.

(97)

Η κατευθυντήρια αρχή στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου συνίσταται στο ότι οι αρχές της Συνθήκης πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να υλοποιούνται οι στόχοι τους. Στο άρθρο 110 της Συνθήκης προβλέπονται ειδικές διατάξεις σχετικά με τη διεθνή φορολογία οι οποίες απαγορεύουν στα κράτη μέλη να επιβάλλουν εσωτερικούς φόρους που εισάγουν διακρίσεις. Κατά συνέπεια, για να θεωρηθεί έγκυρο ένα φορολογικό μέτρο, το οποίο συνιστά ενίσχυση, η Επιτροπή πρέπει να βεβαιωθεί, κατά πρώτον, ότι το εν λόγω μέτρο δεν παραβιάζει τις διατάξεις του άρθρου 110 της Συνθήκης και, κατά δεύτερον, ότι πληροί όλες τις συναφείς προϋποθέσεις που καθορίζονται στα άρθρα 107 και 108 (26). Δεν συντρέχει κανένας λόγος να θεωρηθεί ότι ένα μέτρο ενίσχυσης που τίθεται σε εφαρμογή υπό τη μορφή φοροαπαλλαγής μόνο σε συγκεκριμένη περιοχή κράτους μέλους πρέπει να αποτελεί εξαίρεση από την εν λόγω ερμηνεία.

(98)

Εντούτοις, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, με επιστολή της 1ης Απριλίου 2014, δεσμεύθηκε να λάβει διορθωτικά μέτρα για να άρει το ασυμβίβαστο της απαλλαγής από τον ΦΑΥ με το άρθρο 110 της Συνθήκης, μέσω της επιστροφής των ποσών που εισπράχθηκαν και δεν είναι συμβιβάσιμα με την εσωτερική αγορά βάσει των κριτηρίων που περιγράφονται στις αιτιολογικές σκέψεις 99 έως 103. Στόχος του εν λόγω διορθωτικού μέτρου είναι να διευκολύνει την αγορά αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία από άλλα κράτη μέλη, καθώς και να παράσχει τη δυνατότητα υπαγωγής των προϊόντων, για τα οποία καταβλήθηκε εξ ολοκλήρου ο ΦΑΥ κατά την περίοδο ισχύος 2004-2010 του καθεστώτος απαλλαγής από τον ΦΑΥ, στο καθεστώς πίστωσης της τάξης του 80 % του φόρου επί των αδρανών υλικών, το οποίο ήταν διαθέσιμο στους φορείς εκμετάλλευσης λατομείων της Βόρειας Ιρλανδίας που δικαιούνταν απαλλαγή από τον ΦΑΥ. Η θέσπιση του προτεινόμενου καθεστώτος αποσκοπεί στην αντιμετώπιση τυχόν ανισοτήτων που ενδέχεται να προέκυψαν.

(99)

Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη την αδυναμία, την οποία προέβαλε ως επιχείρημα το Ηνωμένο Βασίλειο σε επιστολή του της 17ης Σεπτεμβρίου 2012, προσδιορισμού των λατομείων της αλλοδαπής που πραγματοποίησαν πωλήσεις αδρανών υλικών που υπόκειντο σε ΦΑΥ και τα οποία εισήχθησαν και χρησιμοποιήθηκαν στη Βόρεια Ιρλανδία. Η Επιτροπή επισημαίνει περαιτέρω ότι οι επιχειρήσεις που κατέβαλαν ουσιαστικά τον ΦΑΥ δεν ήταν λατομεία της αλλοδαπής, αλλά οι εισαγωγείς που εγγράφηκαν ως υπόχρεοι για την καταβολή του φόρου. Κατά συνέπεια, φαίνεται ενδεδειγμένο και συνεπές με την πάγια πρακτική της Επιτροπής (27), οι επιχειρήσεις οι οποίες κατέβαλαν ουσιαστικά τον φόρο και επέφεραν τη φορολόγηση των αδρανών υλικών να είναι αυτές που δικαιούνται την επιστροφή. Το προτεινόμενο αναδρομικό καθεστώς εξασφαλίζει σε οποιονδήποτε προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία ότι είχε καταβάλει στην HMRC τον πλήρη ΦΑΥ επί αγορών αδρανών υλικών, τα οποία εισήχθησαν στη Βόρεια Ιρλανδία από άλλα κράτη μέλη κατά την περίοδο μεταξύ της 1ης Απριλίου 2004 και της 30ής Νοεμβρίου 2010 («η σχετική περίοδος»), και ότι πληρούσε συγκεκριμένα περιβαλλοντικά κριτήρια και καθορισμένες προϋποθέσεις, το δικαίωμα να απαιτήσει πίστωση της τάξης του 80 % επί του καταβληθέντος φόρου.

(100)

Δεδομένου ότι στο πλαίσιο του αναδρομικού καθεστώτος πρέπει να διασφαλιστεί ότι ο μηχανισμός επιστροφής φόρου αφορά μόνον τις εισαγωγές αδρανών υλικών από λατομεία τα οποία τηρούν τα ίδια περιβαλλοντικά πρότυπα με τα λατομεία της Βόρειας Ιρλανδίας που ήταν επιλέξιμα για την εν λόγω φοροαπαλλαγή, το Ηνωμένο Βασίλειο έπρεπε να μεριμνήσει για την εφαρμογή μηχανισμού ελέγχου. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι, προκειμένου το αναδρομικό καθεστώς να είναι ουσιαστικά εφαρμοστέο και όχι αδικαιολόγητα επαχθές, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα ελέγξει εάν τα λατομεία της αλλοδαπής τηρούσαν τα ίδια ακριβώς πρότυπα που επιβάλλονταν στα λατομεία της Βόρειας Ιρλανδίας, διότι στην πραγματικότητα δεν είχαν κανένα απολύτως κίνητρο να το πράττουν, αλλά εάν τηρούσαν, τουλάχιστον, τα περιβαλλοντικά πρότυπα που προβλέπονταν εκείνη τη χρονική περίοδο από τη συναφή ενωσιακή νομοθεσία που είχε μεταφερθεί στις αντίστοιχες εθνικές νομοθεσίες. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Βόρειας Ιρλανδίας θα επιβεβαιώσει τα περιβαλλοντικά πρότυπα κάθε δυνητικού αιτούντος και θα θέσει σε ισχύ ετήσια περίοδο εγγραφής, αρχής γενομένης από την ημερομηνία δημοσίευσης του νομοσχεδίου περί της αναδρομικής φοροαπαλλαγής στο Ηνωμένο Βασίλειο.

(101)

Προκειμένου να δικαιούται τη φοροαπαλλαγή, ο αιτών θα πρέπει να υποδείξει το λατομείο εκτός των συνόρων του Ηνωμένου Βασιλείου από το οποίο προήλθαν τα αδρανή υλικά και να υποβάλει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος της Βόρειας Ιρλανδίας αίτηση χορήγησης πιστοποιητικού στο οποίο να βεβαιώνεται ότι το λατομείο συμμορφωνόταν κατά την περίοδο εκείνη με περιβαλλοντικά πρότυπα σύμφωνα προς την ενωσιακή νομοθεσία. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα προβεί στη συνέχεια σε διαβούλευση με τις αρχές άλλων κρατών μελών, ούτως ώστε να επιβεβαιωθούν τα εφαρμοστέα πρότυπα και η συμμόρφωση με αυτά. Εφόσον το αποτέλεσμα της διαβούλευσης είναι θετικό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα εκδώσει κατόπιν πιστοποιητικό συμμόρφωσης, το οποίο θα πρέπει να τεθεί στη διάθεση της HMRC (28) προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η υπηρεσία έχει στην κατοχή της τις απαραίτητες πληροφορίες για την περαιτέρω εξέταση των αιτήσεων επιστροφής φόρου. Για αιτήσεις σχετικά με το ίδιο λατομείο θα ισχύει το ίδιο πιστοποιητικό.

(102)

Οι αιτήσεις για επιστροφή φόρου θα πρέπει να περιέχουν τις εξής έγγραφες αποδείξεις: ότι τα αδρανή υλικά αγοράστηκαν από λατομείο άλλου κράτους μέλους κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου· ότι το λατομείο έχει λάβει πιστοποίηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος· ότι έχει καταβληθεί εξ ολοκλήρου ο ΦΑΥ· και ότι δεν έχει υποβληθεί αίτηση χορήγησης απαλλαγής για άλλους λόγους. Οι αποδείξεις αγοράς θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν κατάλληλα εμπορικά έγγραφα, στα οποία να εμφαίνεται η ημερομηνία συναλλαγής και η προέλευση των αδρανών υλικών. Η ταυτότητα οφειλής του φόρου επί των αδρανών υλικών του εγγεγραμμένου φορολογούμενου θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως αποδεικτικό στοιχείο του γεγονότος ότι καταβλήθηκε εξ ολοκλήρου ο ΦΑΥ και ότι δεν έχει υποβληθεί άλλη αίτηση φοροαπαλλαγής. Τα στοιχεία αυτά βρίσκονται στα αρχεία των φορολογουμένων, δεδομένου ότι στις αρχές υποβάλλεται μόνο το συνολικό ποσό του οφειλόμενου φόρου επί των φορολογητέων αδρανών υλικών που αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης. Η Επιτροπή αναγνωρίζει τις δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι δυνητικοί αιτούντες κατά την υποβολή αυτών των δικαιολογητικών εγγράφων λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος που έχει παρέλθει από τη θέσπιση του καθεστώτος απαλλαγής από τον ΦΑΥ (29). Επισημαίνει, ωστόσο, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο απαιτεί μόνον εύλογα αποδεικτικά στοιχεία τα οποία είναι διαθέσιμα για την αναδρομική απαλλαγή, δεδομένου ότι δεν τηρούνται δημόσια αρχεία που να περιέχουν όλες αυτές τις πληροφορίες.

(103)

Το διορθωτικό μέτρο με αναδρομική ισχύ που προτείνει το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζει τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά:

(104)

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε να θεσπίσει κατάλληλη νομοθετική πράξη για την άρση τυχόν διακρίσεων που εισήχθησαν ενδεχομένως κατά το παρελθόν.

(105)

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 56, η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα σχετικά με την αξιολόγηση της απαλλαγής από τον ΦΑΥ βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, λόγω αμφιβολιών που διατηρούσε ως προς το άρθρο 110 της Συνθήκης. Δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα θεσπίσει κατάλληλη νομοθετική πράξη για την άρση τυχόν διακρίσεων που απορρέουν από την εφαρμογή του μέτρου, η Επιτροπή είναι πλέον σε θέση να συναγάγει το συμπέρασμα ότι το εν λόγω μέτρο είναι συμβιβάσιμο με την εσωτερική αγορά βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(106)

Η Επιτροπή σημειώνει τις παρατηρήσεις που υπέβαλε η BAA όσον αφορά την αξιολόγηση του μέτρου στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, καθώς και τις αντίστοιχες παρατηρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Επιτροπή εκτιμά ότι δεν έχουν προβληθεί νέα επιχειρήματα τα οποία δεν είχε ήδη λάβει υπόψη και ότι δεν συντρέχουν λόγοι για την τροποποίηση της αξιολόγησης που περιλαμβάνεται στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας.

(107)

Στο πλαίσιο της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή προέβη σε αξιολόγηση του συμβιβάσιμου του μέτρου με την εσωτερική αγορά βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. Η αξιολόγηση της Επιτροπής ήταν θετική ως προς όλες τις παραμέτρους, εκτός από τη συμμόρφωση προς το σημείο 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, δηλαδή όσον αφορά τα κριτήρια αναγκαιότητας, βάσει των οποίων έπρεπε η ουσιαστική αύξηση του κόστους παραγωγής που συνεπάγεται ο ΦΑΥ να μην είναι δυνατόν να μετακυλιστεί στους καταναλωτές χωρίς σημαντική μείωση των πωλήσεων για τους δικαιούχους της απαλλαγής από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία.

(108)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή επισήμανε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε λάβει δεόντως υπόψη τις επιπτώσεις του γεγονότος ότι οι παραγωγοί μεταποιημένων προϊόντων από αδρανή υλικά ουδέποτε κατέβαλαν εξ ολοκλήρου τον ΦΑΥ επί των αυξημένων μέσων τιμών στη Βόρεια Ιρλανδία σε σύγκριση με τις αυξήσεις των τιμών που σημειώθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία το 2001 και το 2002, μετά τη θέσπιση του ΦΑΥ. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει πλέον υποβάλει εκτίμηση των επιπτώσεων των εν λόγω μεταποιημένων προϊόντων και τα αντίστοιχα στοιχεία καταδεικνύουν ότι, πράγματι, το επίπεδο της αύξησης των τιμών συντείνει προς την αδυναμία μετακύλισης του κόστους του φόρου (βλέπε αιτιολογική σκέψη 46).

(109)

Επιπλέον, όσον αφορά την απόδειξη της μείωσης των πωλήσεων, η Επιτροπή επισήμανε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε παράσχει διευκρινίσεις σχετικά με την εξέλιξη των αγορών αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία μετά το 2002. Τα στοιχεία που διαβιβάστηκαν παρουσίαζαν αύξηση της παραγωγής από το 2004 έως το 2007. Όπως επισημαίνεται στις αιτιολογικές σκέψεις 47 έως 49, διαβιβάστηκαν στοιχεία από αντιπροσωπευτικό δείγμα των παραγωγών αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία, συμπεριλαμβανομένων των τάσεων της παραγωγής. Ωστόσο, οι τάσεις αυτές είναι παρόμοιες με τις τάσεις που παρατηρήθηκαν στον κατασκευαστικό κλάδο και επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική ύφεση που ξεκίνησε το 2008 και δεν είναι επομένως τα πλέον κατάλληλα ώστε να αποδειχθεί η μείωση των πωλήσεων λόγω της θέσπισης του ΦΑΥ.

(110)

Η Επιτροπή επισήμανε περαιτέρω στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας ότι δεν είχαν προσκομιστεί στοιχεία προς επίρρωση του ισχυρισμού ότι η αύξηση του κόστους είχε αντίκτυπο στον κύκλο εργασιών των φορέων εκμετάλλευσης και ότι μείωσε τα κέρδη τους. Παρά τις μείζονες δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά τη συγκέντρωση των σχετικών στοιχείων, το Ηνωμένο Βασίλειο προσκόμισε όντως στοιχεία προς επίρρωση του εν λόγω ισχυρισμού, όπως αναφέρεται στα τμήματα 2.3.4 έως 2.3.7. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν τον υψηλό ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας, καθώς και τα μικρά περιθώρια αύξησης των τιμών που έχουν στη διάθεσή τους λόγω της μεγαλύτερης προσφοράς πλήρως υποκαταστάσιμων προϊόντων, της έλλειψης κάθετης ολοκλήρωσης της αγοράς και του μεγάλου αριθμού παραγωγών με μικρά μερίδια αγοράς (βλέπε αιτιολογικές σκέψεις 34 έως 40).

(111)

Η Επιτροπή επισήμανε επίσης στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας ότι τα στοιχεία σχετικά με την ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή ήταν ενδεικτικά του γεγονότος ότι η ζήτηση είναι ανελαστική. Το Ηνωμένο Βασίλειο παρείχε επεξηγήσεις ότι τα αντίστοιχα στοιχεία αναφέρονταν σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και δεν μπορούσαν να αφορούν μόνο τη Βόρεια Ιρλανδία. Η Επιτροπή κάνει δεκτές τις διευκρινίσεις του Ηνωμένου Βασιλείου ότι δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί η ελαστικότητα της τιμής ειδικά για την αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας.

(112)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, μετά τις παρατηρήσεις της BAA σύμφωνα με τις οποίες τα οικονομικά στοιχεία που διαβίβασε το Ηνωμένο Βασίλειο, και που αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις 21 έως 23 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, είναι αβάσιμα και ενδεχομένως παραπλανητικά, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε περαιτέρω, αναλυτικότερα στοιχεία (αιτιολογική σκέψη 27) όσον αφορά τις τιμές των αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η εφαρμογή του πλήρους φορολογικού συντελεστή θα αντιστοιχούσε, πράγματι, σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό της τιμής πώλησης σε μια ήδη συμπιεσμένη αγορά.

(113)

Η Επιτροπή διερεύνησε περαιτέρω τους λόγους για τους οποίους ο ΦΑΥ μπορούσε να μετακυλιστεί στους καταναλωτές στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά όχι στη Βόρεια Ιρλανδία. Ως προς το σημείο αυτό, η Επιτροπή αποδέχεται την αξιολόγηση που διεξήγαγε το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως περιγράφεται στις αιτιολογικές σκέψεις 34 έως 40 και επιβεβαιώθηκε από τη Βρετανική Επιτροπή Ανταγωνισμού στην έκθεσή της σχετικά με τα αδρανή υλικά (31), σύμφωνα με την οποία η αγορά αδρανών υλικών της Βόρειας Ιρλανδίας αποτελεί διαφορετική γεωγραφική αγορά από αυτήν της Μεγάλης Βρετανίας και ότι ενδέχεται οι παραγωγοί αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία να διαθέτουν μικρότερο περιθώριο ελιγμών για τη μετακύλιση ολόκληρου του φόρου στους πελάτες τους.

(114)

Η Επιτροπή επισημαίνει ακόμη ότι, προφανώς, τα περιθώρια αύξησης των τιμών στη Βόρεια Ιρλανδία περιορίζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το υψηλότερο κόστος παραγωγής με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωποι οι παραγωγοί σε πολλές περιοχές. Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξε ότι τα στοιχεία που υπέβαλαν τέσσερις από τις πέντε κορυφαίες επιχειρήσεις του κλάδου αποκάλυψαν ότι τα περιθώρια κέρδους είναι ήδη υπερβολικά στενά, με συνέπεια πολλά λατομεία να παρουσιάζουν ζημιογόνο δραστηριότητα επί σειρά ετών, εξαιτίας επίσης του υψηλότερου κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος και της έκδοσης αδειών εκμετάλλευσης (βλέπε αιτιολογική σκέψη 25).

(115)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, παρότι δεν κατανέμονται ανά έτος και ανά κατηγορία αδρανών υλικών, τα στοιχεία που διαβίβασε το Ηνωμένο Βασίλειο και παρατίθενται στο τμήμα 2.3.6 καταδεικνύουν πράγματι ότι η βιομηχανία αδρανών υλικών στη Βόρεια Ιρλανδία βρέθηκε αντιμέτωπη με σημαντικό εμπορικό άνοιγμα, το οποίο ήταν εν γένει υψηλότερο του 10 %, αγγίζοντας ακόμη και ποσοστό της τάξης του 24,25 %. Όπως τονίζει το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω των μη δηλωμένων εισαγωγών από τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, το εμπορικό άνοιγμα θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι πολύ μεγαλύτερο. Σύμφωνα με προηγούμενη πρακτική της (32), η Επιτροπή θεώρησε ότι εμπορικό άνοιγμα άνω του 10 % συνιστούσε ήδη απειλή για την ανταγωνιστικότητα του αντίστοιχου κλάδου. Επιπλέον, η Επιτροπή αναγνώρισε το γεγονός ότι το υψηλό εμπορικό άνοιγμα, σε συνδυασμό με μικρά μερίδια αγοράς, καθιστά αδύνατη τη μετακύλιση σημαντικού πρόσθετου κόστους στους καταναλωτές (33) χωρίς απώλεια όγκου των πωλήσεων.

(116)

Η Επιτροπή επισημαίνει, ωστόσο, ότι τα στοιχεία σχετικά με την άσφαλτο και την άμμο δεν χαρακτηρίζονται από την τάση αυτή και παρουσιάζουν πολύ μικρότερο εμπορικό άνοιγμα. Πλην όμως, η άμμος και η άσφαλτος δεν ακολουθούν τις ίδιες τάσεις με τα υπόλοιπα παρθένα ή μεταποιημένα αδρανή υλικά. Γενικώς, τα αριθμητικά στοιχεία καταδεικνύουν μείωση των εισαγωγών και των εξαγωγών. Ωστόσο, προκύπτει ότι οι εισαγωγές άμμου και ασφάλτου έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία έτη. Η εξέλιξη αυτή έχει, ασφαλώς, αντίκτυπο στον υπολογισμό του εμπορικού ανοίγματος. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι τα εισαγόμενα μεταποιημένα αδρανή υλικά ουδέποτε υπόκειντο στον ΦΑΥ, και αυτό σημαίνει ότι, μετά την αναστολή της απαλλαγής από τον ΦΑΥ, όταν δηλαδή και η άσφαλτος από τη Βόρεια Ιρλανδία υπάχθηκε στον πλήρη συντελεστή ΦΑΥ, η εισαγόμενη άσφαλτος κατέστη αυτομάτως πολύ φθηνότερη. Ως εκ τούτου, η τάση στις εισαγωγές θα μπορούσε να έχει επηρεαστεί από τη διαφορά των τιμών.

(117)

Επιπροσθέτως, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η αγορά αδρανών υλικών για όλες τις κατηγορίες των παρθένων αδρανών υλικών αποτελεί ενιαία αγορά προϊόντων. Αυτό οφείλεται στη δυνατότητα πλήρους υποκατάστασης των διαφόρων ακατέργαστων αδρανών υλικών και επιβεβαιώνεται από τη Βρετανική Επιτροπή Ανταγωνισμού στην έκθεση (34) που κατάρτισε το 2012, όταν προέβη σε αξιολόγηση των αγορών αδρανών υλικών (παρθένα αδρανή υλικά), τσιμέντου και έτοιμου σκυροδέματος χωρίς να προβεί σε διαχωρισμό της αγοράς αδρανών υλικών. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συνάγει το συμπέρασμα ότι τα διαφορετικά επίπεδα εμπορικού ανοίγματος για την άμμο και την άσφαλτο, σε σύγκριση με τις άλλες κατηγορίες αδρανών υλικών, είναι άνευ αντικειμένου για την αξιολόγησή της, διότι, πρώτον, η άμμος και η άσφαλτος λαμβάνονται από κοινού υπόψη, παρότι διοχετεύονται σε διαφορετικές αγορές προϊόντων, καθώς η άμμος ανήκει στην πρώτη κατηγορία αδρανών υλικών θραυστών πετρωμάτων και η άσφαλτος αποτελεί μεταποιημένο αδρανές υλικό, και, δεύτερον, τα αριθμητικά στοιχεία επηρεάζονται από τις τάσεις των εισαγωγών, πιθανώς όσον αφορά την άσφαλτο.

(118)

Εν κατακλείδι, η Επιτροπή εκτιμά ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποδείξει πλέον ότι η σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω του ΦΑΥ δεν θα μπορούσε να μετακυλιστεί χωρίς σημαντική μείωση των πωλήσεων και ότι πληρούται ο όρος του συμβιβάσιμου που προβλέπεται στο σημείο 158 στοιχείο γ) των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(119)

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή μπορεί να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα όσον αφορά την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου του μέτρου με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

(120)

Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 40 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή έκρινε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε θέσει παρανόμως σε εφαρμογή την τροποποιημένη απαλλαγή από τον ΦΑΥ στη Βόρεια Ιρλανδία, κατά παράβαση του άρθρου 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Ωστόσο, λόγω των υποχρεώσεων εφαρμογής αναδρομικού διορθωτικού μέτρου που δεσμεύθηκε να αναλάβει το Ηνωμένο Βασίλειο, η Επιτροπή αποφάνθηκε ότι η τροποποιημένη απαλλαγή από τον ΦΑΥ συνάδει με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2001 και του 2008 για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις.

25.9.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 250/38

(1)

Στις 22 Δεκεμβρίου 2003 η Επιτροπή έλαβε καταγγελία του ιταλικού αερομεταφορέα Air One SpA («Air One»), στην οποία υποστηρίζεται ότι οι φορείς διαχείρισης διαφόρων ιταλικών αερολιμένων είχαν χορηγήσει παράνομη ενίσχυση στη Ryanair Ltd. («Ryanair») μέσω διαφόρων συμφωνιών περί συνθηκών λειτουργίας στους αερολιμένες. Επρόκειτο, ειδικότερα, για τους αερολιμένες του Alghero, της Pescara και της Ρώμης, τους οποίους διαχειρίζονται αντιστοίχως οι εταιρείες Società di Gestione dell'Aeroporto di Alghero So.Ge.A.AL SpA («So.Ge.A.AL»), SAGA SpA και Aeroporti di Roma SpA, καθώς και για τους αερολιμένες της Pisa, του Treviso και του Bergamo («Orio al Serio»).

(2)

Με την από 11 Ιουνίου 2004 επιστολή της, η Air One ζήτησε από την Επιτροπή να λάβει θέση όσον αφορά την καταγγελία την οποία υπέβαλε η Air One σύμφωνα με το άρθρο 265 της Συνθήκης και κατέθεσε προσφυγή κατά παραλείψεως ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή. (2)

(3)

Με την από 9 Ιουλίου 2004 επιστολή της, η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία τη μη εμπιστευτική έκδοση του κειμένου της καταγγελίας. Αφού η Επιτροπή συμφώνησε να παρατείνει την προθεσμία, η Ιταλία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την καταγγελία με τις·από 5 Οκτωβρίου 2004 και 5 Νοεμβρίου 2004 επιστολές της.

(4)

Η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες με την από 14 Μαρτίου 2005 επιστολή της. Αφού η Επιτροπή συμφώνησε να παρατείνει την προθεσμία, η Ιταλία υπέβαλε τις πληροφορίες που της ζητήθηκαν με την από 17 Ιουνίου 2005 επιστολή της. Με την από 30 Ιουνίου 2005 επιστολή της, η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή περαιτέρω πληροφορίες.

(5)

Με την από 21 Νοεμβρίου 2005 επιστολή της, η Air One ζήτησε από την Επιτροπή να επεκτείνει την έρευνά της ώστε να συμπεριληφθούν και οι αερολιμένες του Μπάρι και του Brindisi. Με επιστολή της 18ης Μαΐου 2006, η Air One ζήτησε επισήμως από την Επιτροπή να λάβει θέση δυνάμει του άρθρου 265 της Συνθήκης. Η Επιτροπή απάντησε με την από 14 Ιουλίου 2006 επιστολή της.

(6)

Με τις από 26 Οκτωβρίου 2006 και 10 Ιανουαρίου 2007 επιστολές της, η Air One περιόρισε τις αντιρρήσεις της σχετικά με τις υποτιθέμενες ενισχύσεις που χορηγήθηκαν βάσει των συμφωνιών που συνομολογήθηκαν μεταξύ του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα Alghero (So.Ge.A.AL) και της Ryanair. Στις 12 Φεβρουαρίου 2007, η Air One ζήτησε από την Επιτροπή να τηρήσει τις διατάξεις του άρθρου 265 της Συνθήκης.

(7)

Με τις από 27 Ιουνίου 2006 και 30 Νοεμβρίου 2006 επιστολές της, η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία περαιτέρω πληροφορίες. Η Ιταλία ανταποκρίθηκε εν μέρει στο αίτημα αυτό με την από 17 Ιανουαρίου 2007 επιστολή της. Με την από 19 Φεβρουαρίου 2007 επιστολή της, η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία συμπληρωματικές πληροφορίες. Η Ιταλία απάντησε στο εν λόγω αίτημα με τις από 16 Μαρτίου 2007 και 26 Μαρτίου 2007 επιστολές της.

(8)

Αφού εξέτασε τα στοιχεία που υπέβαλε η Ιταλία, η Επιτροπή αποφάσισε, στις 12 Σεπτεμβρίου 2007, να κινήσει τη διαδικασία έρευνας που προβλέπεται στο άρθρο 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης (εφεξής «η απόφαση του 2007»). Η απόφαση του 2007 δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (3). Η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τα υπό εξέταση μέτρα.

(9)

Με τις από 15 Οκτωβρίου 2007 και 22 Οκτωβρίου 2007 επιστολές της, η Ιταλία ζήτησε από την Επιτροπή να παρατείνει την προθεσμία υποβολής των παρατηρήσεών της σχετικά με την εκτίμηση που περιλαμβάνεται στην απόφαση του 2007. Η Επιτροπή συμφώνησε να παραταθεί η προθεσμία, με την από 23 Οκτωβρίου 2007 επιστολή της. Η Ιταλία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την απόφαση του 2007 στις 14 Νοεμβρίου 2007.

(10)

Στις 12 Φεβρουαρίου 2008, η Επιτροπή δημοσίευσε διορθωτικό στην απόφαση του 2007 (4).

(11)

Στις 18 Φεβρουαρίου 2008, η Ryanair υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την εκτίμηση που περιλαμβανόταν στην απόφαση του 2007. Την ίδια ημερομηνία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της και η So.Ge.A.AL., η οποία υπέβαλε και συμπληρωματικές παρατηρήσεις με την από 16 Ιουνίου 2008 επιστολή της. Στις 20 Φεβρουαρίου 2008, η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή τις παρατηρήσεις της Περιφέρειας της Σαρδηνίας («RAS»).

(12)

Οι παρατηρήσεις της Ryanair και της So.Ge.A.AL διαβιβάστηκαν στην Ιταλία με την από 28 Φεβρουαρίου 2008 επιστολή της.

(13)

Με την από 20 Ιουνίου 2008 επιστολή της, η Air One απέστειλε συμπλήρωμα της αρχικής καταγγελίας της, το οποίο και διαβιβάστηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2008 από την Επιτροπή στην Ιταλία προκειμένου η τελευταία να υποβάλει τις παρατηρήσεις της. Με την από 15 Ιανουαρίου 2009 επιστολή τους, οι ιταλικές αρχές ζήτησαν παράταση της προθεσμίας προκειμένου να υποβάλουν παρατηρήσεις επί του κειμένου της Air One. Η Επιτροπή έκανε δεκτό το αίτημα για την παράταση της προθεσμίας με την από 20 Ιανουαρίου 2009 επιστολή της. Η Ιταλία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της στην Επιτροπή στις 13 Φεβρουαρίου 2009.

(14)

Την 1η Σεπτεμβρίου 2008, η Επιτροπή ήλθε σε επαφή με την Ecorys Netherlands BV («Ecorys») για τη διενέργεια οικονομικής αποτίμησης σε σχέση με διάφορες εν εξελίξει έρευνες για υποθέσεις κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας που αφορούσε τον αερολιμένα του Alghero. Στο πλαίσιο της ανάλυσης αυτής εξετάστηκε, μεταξύ άλλων, η συμπεριφορά του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα So.Ge.A.AL και των τοπικών αρχών σε σχέση με τις συμφωνίες που συνάφθηκαν μεταξύ της So.Ge.A.AL και των αερομεταφορέων και τον βαθμό στον οποίο οι ρυθμίσεις με τους αερομεταφορείς που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα του Alghero συνάδουν με την αρχή του ιδιώτη επενδυτή στην οικονομία της αγοράς («ΑΙΕΟΑ»). Η Ecorys υπέβαλε την τελική της έκθεση στις 30 Μαρτίου 2011 («η έκθεση Ecorys»).

(15)

Με την από 5 Μαρτίου 2010 επιστολή της, η Ryanair υπέβαλε στην Επιτροπή πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το σύνολο των εν εξελίξει ερευνών για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούσαν τη Ryanair, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και η έρευνα αναφορικά με τον αερολιμένα του Alghero.

(16)

Στις 30 Μαρτίου 2011, η Επιτροπή απηύθυνε στην Ιταλία αίτημα παροχής συμπληρωματικών πληροφοριών. Με την ίδια επιστολή, η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία την αγγλική έκδοση της έκθεσης Ecorys.

(17)

Στις 8 Απριλίου 2011, η Επιτροπή απέστειλε στη Ryanair αίτημα παροχής πληροφοριών. Η Ryanair απάντησε στο εν λόγω αίτημα με την από 22 Ιουλίου 2011 επιστολή της.

(18)

Με τις από 23 Μαΐου 2011 και 30 Μαΐου 2011 επιστολές της, η Ιταλία ζήτησε παράταση της προθεσμίας για την υποβολή των πληροφοριών που είχε ζητήσει η Επιτροπή στις 30 Μαρτίου 2011. Με την ίδια επιστολή, η Ιταλία ζήτησε τη μετάφραση της αγγλικής έκδοσης της έκθεσης Ecorys στην ιταλική γλώσσα. Την 1η Ιουνίου 2011 η Ιταλία επιβεβαίωσε το αίτημα μετάφρασης. Την 1η Αυγούστου 2011 η Επιτροπή απέστειλε στην Ιταλία τη μετάφραση της έκθεσης Ecorys στην ιταλική γλώσσα.

(19)

Με τις από 31 Αυγούστου 2011 και 9 Σεπτεμβρίου 2011 επιστολές της, η Ιταλία (τόσο η RAS όσο και το ιταλικό Υπουργείο Μεταφορών) ανταποκρίθηκε στο αίτημα της Επιτροπής της 30ής Μαρτίου 2011 για παροχή πληροφοριών.

(20)

Με την από 19 Οκτωβρίου 2011 επιστολή της, η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία την απάντηση της Ryanair της 22ας Ιουλίου 2011. Με την από 16 Νοεμβρίου 2011 επιστολή της, η Ιταλία ζήτησε παράταση της προθεσμίας για την υποβολή των παρατηρήσεών της. Με την ίδια επιστολή, η Ιταλία ζήτησε την ιταλική μετάφραση της έκθεσης αξιολόγησης σχετικά με την αρχή του ιδιώτη επενδυτή στην οικονομία της αγοράς (η «έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011») που επισυνάπτεται στην απάντηση της Ryanair. Η Επιτροπή έκανε δεκτό το αίτημα για παράταση της προθεσμίας με την από 17 Νοεμβρίου 2011 επιστολή της. Στις 23 Ιανουαρίου 2012, η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία την ιταλική έκδοση της έκθεσης ΑΙΕΟΑ του 2011. Στις 15 Φεβρουαρίου 2012, η Ιταλία υπέβαλε τα σχόλιά της σχετικά με τις παρατηρήσεις της Ryanair, κυρίως όσον αφορά την έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011.

(21)

Στις 17 Φεβρουαρίου 2012, η Επιτροπή απηύθυνε στη Ryanair αίτημα παροχής πληροφοριών σχετικά με μια σειρά εν εξελίξει ερευνών για κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας που αφορούσε τον αερολιμένα του Alghero. Η Ryanair απάντησε στο εν λόγω αίτημα με την από 16 Απριλίου 2012 επιστολή της.

(22)

Στις 27 Ιουνίου 2012, η Επιτροπή επέκτεινε την επίσημη διαδικασία έρευνας ούτως ώστε να συμπεριληφθούν τα επιπρόσθετα μέτρα που είχε λάβει η Ιταλία τα οποία δεν αποτελούσαν αντικείμενο της καταγγελίας της Air One («η απόφαση του 2012») (5). Η απόφαση του 2012 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τα υπό εξέταση μέτρα.

(23)

Η Ιταλία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την απόφαση του 2012 στις 31 Αυγούστου 2012, 3 Οκτωβρίου 2012, 19 Οκτωβρίου 2012, 22 Οκτωβρίου 2012 και 20 Φεβρουαρίου 2013. Η Επιτροπή έλαβε σχετικές παρατηρήσεις εκ μέρους τεσσάρων ενδιαφερομένων: της So.Ge.A.AL, της Ryanair, της Airport Marketing Services Ltd. («AMS») και της Unioncamere. Η Ryanair συμπεριέλαβε στις παρατηρήσεις της την επικαιροποιημένη έκθεση σχετικά με την αρχή του ΙΕΟΑ («η έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2013»). Η Επιτροπή διαβίβασε τις παρατηρήσεις εκ μέρους των ενδιαφερομένων στην Ιταλία, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να τις σχολιάσει και έλαβε τις παρατηρήσεις της με από 6 Σεπτεμβρίου 2013 και 13 Νοεμβρίου 2013 επιστολές της.

(24)

Παρελήφθησαν διάφορες παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν από τη Ryanair στις 20 Δεκεμβρίου 2013, καθώς και στις 17, 24 και 31 Ιανουαρίου 2014. Η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία όλες τις παρατηρήσεις σχετικά με τον αερολιμένα του Alghero στις 9 Ιανουαρίου 2014 και στις 5 Φεβρουαρίου 2014. Στις 24 Φεβρουαρίου 2014, η Ιταλία ζήτησε τη μετάφραση των παρατηρήσεων της Ryanair στην ιταλική γλώσσα, η οποία και της διαβιβάστηκε με την από 5 Φεβρουαρίου 2014 επιστολή της Επιτροπής της. Με την από 8 Απριλίου 2014 επιστολή της, η Επιτροπή διαβίβασε στην Ιταλία, κατόπιν σχετικού αιτήματός της, την ιταλική έκδοση των παρατηρήσεων της Ryanair.

(25)

Με την από 23 Δεκεμβρίου 2013 επιστολή της, η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που αποτελούν αντικείμενο της έρευνας. Κατόπιν παράτασης της προθεσμίας που είχε οριστεί αρχικά, η Ιταλία ανταποκρίθηκε εν μέρει στο αίτημα της Επιτροπής στις 18 Φεβρουαρίου 2014. Στις 4 Μαρτίου 2014, υπενθυμίστηκε στην Ιταλία η υποχρέωσή της να υποβάλει ολοκληρωμένη απάντηση σε όλα τα ερωτήματα που της έθεσε η Επιτροπή με την την από 23 Δεκεμβρίου 2013 επιστολή της. Η Ιταλία υπέβαλε τις πληροφορίες που της ζητήθηκαν με την από 25 Μαρτίου 2014 επιστολή της.

(26)

Στις 14 Μαρτίου 2014, η Επιτροπή ενημέρωσε την Ιταλία και τους ενδιαφερομένους της διαδικασίας ότι οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις σε αερολιμένες και αεροπορικές εταιρείες («οι κατευθυντήριες γραμμές του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές») (6) εκδόθηκαν στις 20 Φεβρουαρίου 2014 και κάλεσε την Ιταλία να υποβάλει τις παρατηρήσεις της εντός 20 εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία δημοσίευσης των κατευθυντήριων γραμμών του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές. Η Ιταλία δεν απάντησε στην επιστολή της Επιτροπής της 14ης Μαρτίου 2014.

(27)

Με την από 21 Μαρτίου 2014 επιστολή της, η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία πρόσθετες πληροφορίες. Κατόπιν παράτασης της προθεσμίας που είχε οριστεί αρχικά, η Ιταλία υπέβαλε τις πληροφορίες που της ζητήθηκαν στις 25 Απριλίου 2014 και στις 8 Μαΐου 2014.

(28)

Οι κατευθυντήριες γραμμές του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 4 Απριλίου 2014. Αντικατέστησαν τις κατευθύνσεις του 2005 για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και τις κρατικές ενισχύσεις σε αεροπορικές εταιρείες για την έναρξη νέων γραμμών με αναχώρηση από περιφερειακούς αερολιμένες («οι κατευθυντήριες γραμμές του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές») (7).

(29)

Στις 15 Απριλίου 2014, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωση με την οποία τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνταν να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές στην εξεταζόμενη υπόθεση εντός προθεσμίας ενός μήνα από την ημερομηνία δημοσίευσης της ανακοίνωσης. Η So.Ge.A.AL υπέβαλε τις παρατηρήσεις της στις 8 Μαΐου 2014. Οι παρατηρήσεις της So.Ge.A.AL διαβιβάστηκαν στην Ιταλία στις 22 Μαΐου 2014.

(30)

Με την από 26 Μαΐου 2014 επιστολή της, η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία περαιτέρω πληροφορίες. Η Ιταλία υπέβαλε τις πληροφορίες που της ζητήθηκαν στις 10 Ιουνίου 2014, 28 Ιουλίου 2014, 20 και 27 Αυγούστου 2014, 1 και 19 Σεπτεμβρίου 2014.

(31)

Με την από 11 Σεπτεμβρίου 2014 επιστολή της, η Ιταλία ενημέρωσε την Επιτροπή ότι δέχεται κατ' εξαίρεση την έκδοση της παρούσας απόφασης μόνο στην αγγλική γλώσσα.

(32)

Ο αερολιμένας του Alghero βρίσκεται στα βορειοδυτικά της ιταλικής νήσου της Σαρδηνίας. Ο αερολιμένας του Alghero είχε κατασκευαστεί αρχικά ως στρατιωτικός αερολιμένας και άρχισε να εξυπηρετεί την πολιτική αεροπορία το 1974. Οι αερολιμενικές υποδομές και εγκαταστάσεις ανήκουν στην κυριότητα του κράτους μέσω της Ente Nazionale Aviazione Civile («ENAC»), η οποία είναι η Εθνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας της Ιταλίας.

(33)

Όσον αφορά την απόσταση μεταξύ του αερολιμένα του Alghero και των άλλων αερολιμένων της Σαρδηνίας, ο αερολιμένας του Alghero απέχει 128 km από τον αερολιμένα Olbia, 133 km από τον αερολιμένα Oristano, 225 km από τον αερολιμένα Tortolì-Arbatax και 235 km από τον αερολιμένα Cagliari (8). Κατά την άποψη της Ιταλίας, λόγω της γεωγραφικής θέσης του αερολιμένα του Alghero και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του δικτύου μεταφορών (οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές), κανένας από τους εν λόγω γειτονικούς αερολιμένες δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη λειτουργία του αερολιμένα του Alghero.

(34)

Η επιβατική κίνηση του αερολιμένα αυξήθηκε από 663 570 επιβάτες το 2000 σε περισσότερους από 1 εκατ. επιβάτες το 2005 και σχεδόν σε 1,6 εκατ. επιβάτες το 2013.

Πίνακας 1

Επιβατική κίνηση στον αερολιμένα του Alghero

(35)

Η Ryanair αποτελεί την κύρια αεροπορική εταιρεία που χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο αερολιμένα από το 2000. Ωστόσο, στον αερολιμένα δραστηριοποιούνται από το 2000 και άλλες αεροπορικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και άλλοι αερομεταφορείς χαμηλού κόστους (Germanwings, Air Italy, Air Dolomiti, Air Vallée, Meridiana, Alpi Eagles, bmibaby, easyJet, Air One, Volare, Alitalia) (9).

(36)

Στον αερολιμένα του Alghero, τα τέλη που επιβάλλονται στις αεροπορικές εταιρείες καθορίζονται συνήθως βάσει δημοσιευμένης κλίμακας υπολογισμού των αερολιμενικών τελών, η οποία περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: τέλος απογείωσης και προσγείωσης, τέλος επιβατών, τέλος ασφαλείας, τέλος ελέγχου ασφαλείας παραδιδόμενων αποσκευών και τέλος υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης.

(37)

Η So.Ge.A.AL συστάθηκε το 1994 ως φορέας διαχείρισης του αερολιμένα του Alghero. Το αρχικό κεφάλαιο της εταιρείας ανερχόταν σε 200 εκατ. ITL (103 291,4 ευρώ), εξ ολοκλήρου καλυφθέν από τοπικούς δημόσιους φορείς. Το μεγαλύτερο ποσοστό του κεφαλαίου κατείχε η RAS [άμεσα ή έμμεσα μέσω της Società Finanziaria Industriale Regione Sardegna — SFIRS S.p.A («SFIRS»)]. Η SFIRS συστάθηκε ως εταιρεία επενδύσεων της RAS (10).

(38)

Παρότι η σύνθεση του κεφαλαίου της So.Ge.A.AL διαφοροποιήθηκε με την πάροδο των ετών, η εταιρεία ανήκει από το 1994 εξ ολοκλήρου στην κυριότητα δημόσιων φορέων: του Εμπορικού Επιμελητηρίου Sassari, της επαρχίας Sassari, του δήμου Sassari, του δήμου Alghero, της RAS και της SFIRS S.p.A.

(39)

Το 2010 οι μετοχές της So.Ge.A.AL ανήκαν κατά 80,20 % στη RAS και κατά 19,80 % στη SFIRS.

(40)

Στις 28 Μαΐου 2007 η So.Ge.A.AL υπέγραψε με την ENAC σύμβαση τεσσαρακονταετούς «ολικής» παραχώρησης της διαχείρισης (11) του αερολιμένα του Alghero («η σύμβαση») (12). Πριν από το 2007, ο αερολιμένας του Alghero τελούσε υπό τη διαχείριση της So.Ge.A.AL βάσει σύμβασης «προσωρινής» παραχώρησης της διαχείρισης, η οποία της είχε ανατεθεί στις 11 Φεβρουαρίου 1999.

(41)

Στην Ιταλία, οι συμβάσεις παραχώρησης για τη διαχείριση των αερολιμένων ανατίθενται από την ENAC βάσει αξιολόγησης της βιωσιμότητας επιχειρηματικού σχεδίου, το οποίο περιλαμβάνει σχέδιο δράσης, επενδυτικό σχέδιο και οικονομικό-χρηματοδοτικό σχέδιο. Στο σχέδιο δράσης, ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα περιγράφει συνοπτικά τις στρατηγικές οικονομικού προγραμματισμού του, καθώς και την οργανωτική δομή. Το επενδυτικό σχέδιο περιλαμβάνει συνοπτική έκθεση των σχεδιαζόμενων δράσεων και της τεχνικής, οικονομικής και διοικητικής τους σκοπιμότητας. Στο οικονομικό-χρηματοδοτικό σχέδιο παρουσιάζεται η οικονομική-χρηματοδοτική ισορροπία της διαχείρισης του αερολιμένα.

(42)

Σύμφωνα με το άρθρο 8 της σύμβασης, τα έσοδα της So.Ge.A.AL συνίστανται στα εξής:

(43)

Οι φορείς διαχείρισης των αερολιμένων πρέπει να καταβάλλουν στην ENAC για το δικαίωμα διαχείρισης του αερολιμένα ετήσιο τέλος παραχώρησης, του οποίου το ύψος και οι σχετικές διαδικασίες καθορίζονται από τη σχετική ισχύουσα νομοθεσία (για λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τον καθορισμό των τελών παραχώρησης, βλέπε αιτιολογικές σκέψεις 155 έως 157).

(44)

Βάσει του άρθρου 12 της σύμβασης, κάθε έτος, αρχής γενομένης από το έτος ανάθεσης της σύμβασης παραχώρησης, ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα πρέπει να υποβάλλει στην ENAC έκθεση σχετικά με την πορεία υλοποίησης του σχεδίου δράσης. Επιπλέον, ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα πρέπει να υποβάλλει προς έγκριση στην ENAC, και το αργότερο έξι μήνες πριν από τη λήξη ισχύος κάθε τετραετούς περιόδου παραχώρησης, το επιχειρηματικό σχέδιο (συμπεριλαμβανομένου του επενδυτικού σχεδίου και του σχεδίου δράσης) για την επόμενη τετραετή περίοδο. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα προς τις εν λόγω υποχρεώσεις, προβλέπεται η επιβολή κυρώσεων.

(45)

Σύμφωνα με το άρθρο 14α της σύμβασης, η παραχώρηση ανακαλείται και η σύμβαση καταγγέλλεται νομίμως στις ακόλουθες περιπτώσεις: i) μη εφαρμογή, εντός των προκαθορισμένων προθεσμιών, των μέτρων που περιγράφονται στην αιτιολογική σκέψη 44· ii) καθυστέρηση πέραν των δώδεκα μηνών στην καταβολή του τέλους παραχώρησης από τον φορέα διαχείρισης του αερολιμένα· iii) πτώχευση ή iv) μη επίτευξη οικονομικής-χρηματοδοτικής ισορροπίας έως τη λήξη της πρώτης τετραετούς περιόδου.

(46)

Με επιστολή της 18ης Φεβρουαρίου 2014, η Ιταλία ισχυρίστηκε ότι η So.Ge.A.AL δεν ασκεί δραστηριότητες οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας του Δημοσίου. (13)

(47)

Η So.Ge.A.AL σκόπευε, ωστόσο, να καταστήσει διαθέσιμους τους χώρους του αερολιμένα για την παροχή ορισμένων υπηρεσιών από το κράτος, κατά την άσκηση των εξουσιών του ως δημόσιας αρχής, και να επωμιστεί τις δαπάνες συντήρησης και διαχείρισης των συγκεκριμένων χώρων.

(48)

Με επιστολή της 10ης Ιουνίου 2014 (14) η Ιταλία αναθεώρησε τη θέση της και ισχυρίστηκε ότι οι δαπάνες τις οποίες ανέλαβε στο πλαίσιο της διαχείρισης των εν λόγω αερολιμενικών χώρων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου. Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο, η Ιταλία υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν νομικές διατάξεις που να επιβάλλουν αυστηρά τις εν λόγω δαπάνες στους φορείς διαχείρισης των αερολιμένων. Ειδικότερα, ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα δεσμεύεται να θέτει στη διάθεση της ENAC και άλλων δημόσιων φορέων (της αστυνομίας εναέριων συνόρων, της τελωνειακής αρχής, της υπηρεσίας οικονομικού ελέγχου, της ναυτικής, αεροπορικής και διασυνοριακής υγειονομικής υπηρεσίας, του ιταλικού Ερυθρού Σταυρού, της πυροσβεστικής υπηρεσίας και της αστυνομίας) ορισμένους αερολιμενικούς χώρους και να αναλάβει τις αντίστοιχες δαπάνες διαχείρισης και συντήρησης (15). Η υποχρέωση των φορέων διαχείρισης αερολιμένων να καθιστούν διαθέσιμες στους δημόσιους φορείς τις αερολιμενικές εγκαταστάσεις και να αναλαμβάνουν το αντίστοιχο κόστος προβλεπόταν στη σύμβαση-πλαίσιο για την ανάθεση της διαχείρισης των ιταλικών αερολιμένων που αναφερόταν στην εγκύκλιο αριθ. 12479 του ιταλικού Υπουργείου Μεταφορών και Ναυσιπλοΐας, της 20ής Οκτωβρίου 1999, η οποία εκδόθηκε κατ' εφαρμογή του υπουργικού διατάγματος αριθ. 521 του 1997. Οι σχετικές διατάξεις μεταφέρθηκαν στη σύμβαση, η οποία προβλέπει στο άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ) την υποχρέωση του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα να ασκεί τις δραστηριότητες που απαιτούνται για τη στήριξη των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του κράτους και αφορούν τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και τις υγειονομικές υπηρεσίες, εντός των αερολιμενικών εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με την Ιταλία, οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες τις οποίες ανέλαβε η So.Ge.A.AL για τη συντήρηση των χώρων αυτών κατά την περίοδο 2000-2010 ανήλθαν σε 2 776 073 ευρώ (16).

(49)

Επιπλέον, η Ιταλία υποστήριξε ότι το ποσό των 1 284 133 ευρώ των συνολικών επενδυτικών δαπανών για τον νέο τερματικό σταθμό αντιστοιχεί στις δαπάνες κατασκευής των χώρων τους οποίους η So.Ge.A.AL δεσμεύεται να θέσει στη διάθεση των δημόσιων φορέων και, ως εκ τούτου, χαρακτηρίζονται επίσης ως δαπάνες που προέκυψαν κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου (βλέπε επίσης αιτιολογική σκέψη 86).

(50)

Τα τέλη παραχώρησης (διαχείρισης και ασφάλειας) που κατέβαλε η So.Ge.A.AL στο διάστημα από το 2000 έως το 2010 παρουσιάζονται στον πίνακα 2 (17).

Πίνακας 2

Τέλη παραχώρησης που κατέβαλε η So.Ge.A.AL κατά την περίοδο 1998-2010 (σε ευρώ)

(51)

Κατά την περίοδο 2000-2010, τα οικονομικά αποτελέσματα της So.Ge.A.AL ήταν αρνητικά. Σύμφωνα με την Ιταλία, οι κακές επιδόσεις της εταιρείας οφείλονταν στην καθυστέρηση της ανάθεσης της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης για τη διαχείριση του αερολιμένα. Μετά την ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης, η οικονομική κρίση επέσυρε την απότομη πτώση του αριθμού των επιβατών, η οποία είχε αρνητικό αντίκτυπο στη δραστηριότητα του αερολιμένα.

(52)

Τον Αύγουστο του 2011 η Ιταλία υπέβαλε στην Επιτροπή έκθεση αξιολόγησης της οικονομικής κατάστασης του αερολιμένα του Alghero κατά την περίοδο 2000-2010 («η έκθεση Accuracy»). (18) Βάσει της έκθεσης Accuracy, τα ετήσια οικονομικά αποτελέσματα της So.Ge.A.AL είχαν ως εξής:

Πίνακας 3

Οικονομικά αποτελέσματα της So.Ge.A.AL 2000-2010 (σε χιλιάδες ευρώ)

(53)

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή ετήσιες εκθέσεις της So.Ge.A.AL («Relazione sulla gestione del bilancio») για την περίοδο 2000–2010 (19).

(54)

Το 2001 η So.Ge.A.AL κατέγραψε ζημία ύψους 1 530 960 048 ITL. Αρνητικά ήταν και τα στοιχεία που παρουσίασε επίσης το 2002 και το 2003.

(55)

Η So.Ge.A.AL έκλεισε το έτος 2004 με ζημία 2 981 688 ευρώ και συνέχισε να καταγράφει ζημίες το 2005 και το 2006. Το 2007 παρουσίασε περαιτέρω ζημία 1 801 000 ευρώ, παρά το γεγονός ότι στις 3 Αυγούστου 2007 της ανατέθηκε η σύμβαση «ολικής» παραχώρησης για τη διαχείριση του αερολιμένα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του 2007, οι οικονομικές επιδόσεις της So.Ge.A.AL επιδεινώθηκαν το 2007 λόγω απρόβλεπτων γεγονότων.

(56)

Η So.Ge.A.AL κατέγραψε ζημίες ύψους 4 577 000 ευρώ το 2008 και 12 404 126 το 2009.

(57)

Στην ετήσια έκθεσή της για το 2009, η So.Ge.A.AL επισήμανε ότι, βάσει της σύμβασης του 2007, έπρεπε να ισοσκελίσει τα κέρδη και τις ζημίες εντός τεσσάρων ετών από την ανάθεση της σύμβασης. Λόγω της δεινής οικονομικής της κατάστασης το 2009, η So.Ge.A.AL πρότεινε την κατάρτιση και την έγκριση επικαιροποιημένου επιχειρηματικού σχεδίου, το οποίο έκρινε αναγκαίο για τη μεγαλύτερη σύγκλιση των προβλέψεων με τις εξελίξεις της αγοράς. Υπό την έννοια αυτή, το επιχειρηματικό σχέδιο που εκπόνησε η Roland Berger (βλέπε αιτιολογικές σκέψεις 64 έως 70) δεν θεωρήθηκε επαρκώς αξιόπιστο.

(58)

Το 2010 σημειώθηκε περαιτέρω ζημία ύψους 1 847 165 ευρώ. Σύμφωνα με αναφορές, τα στοιχεία σχετικά με την κίνηση συνέχισαν να παρουσιάζουν θετικό πρόσημο, ακόμη και στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε λόγω της κρίσης που προκάλεσε η ηφαιστειακή τέφρα, η οποία είχε ως συνέπεια την προσωρινή παύση λειτουργίας του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου.

(59)

Από το 1999 η So.Ge.A.AL έχει καταρτίσει διάφορα επιχειρηματικά σχέδια, τα οποία παρουσιάζονται συνοπτικά στις αιτιολογικές σκέψεις 60 έως 75.

(60)

Το επιχειρηματικό σχέδιο του 1999 καλύπτει την περίοδο 1999-2007 σε δύο διαδοχικές φάσεις:

(61)

Στο επιχειρηματικό σχέδιο λαμβανόταν υπόψη η ανάθεση της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης του 1999, μετά την αύξηση του κεφαλαίου της So.Ge.A.AL σε 6 δισεκατ. ITL.

(62)

Στο επιχειρηματικό σχέδιο προβλεπόταν η διαφοροποίηση των αεροπορικών συνδέσεων με την προσέλκυση δύο ταχέως αναπτυσσόμενων αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους ως καταλυτικού παράγοντα ανάπτυξης. Ένας αερομεταφορέας επρόκειτο να αναλάβει τις δραστηριότητες από τον αερολιμένα του Alghero στη γραμμή Alghero–Μιλάνο το 1999 και ένας άλλος την έναρξη νέας γραμμής Alghero–Λονδίνο το 2000, με την εκτέλεση τριών πτήσεων εβδομαδιαίως και την προσφορά μειωμένων τελών για το πρώτο έτος για λόγους προώθησης.

(63)

Σύμφωνα με τις προβλέψεις σχετικά με την επιβατική κίνηση, ο αριθμός των διακινούμενων επιβατών στον αερολιμένα του Alghero αναμενόταν να αυξηθεί σε 1 εκατ. επιβάτες το 2004 έως 1,1 εκατ. το 2007, χάρη στην έναρξη εκτέλεσης νέων δρομολογίων από τους δύο αερομεταφορείς που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη 62, οι οποίοι βρίσκονταν, κατά τον χρόνο κατάρτισης του επιχειρηματικού σχεδίου, στο στάδιο των διαπραγματεύσεων των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών με τη So.Ge.A.AL.

(64)

Το σχέδιο του 2004 που εκπόνησε για λογαριασμό της So.Ge.A.AL η εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών Roland Berger («το σχέδιο Roland Berger») περιλάμβανε λεπτομερείς προβλέψεις για την περίοδο 2004-2008. Τα κυριότερα στοιχεία του εν λόγω επιχειρηματικού σχεδίου ήταν τα εξής:

(65)

Προκειμένου να γίνει κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του αερολιμένα του Alghero έναντι της αγοράς, οι επιδόσεις του υποβλήθηκαν σε συγκριτική ανάλυση με τις επιδόσεις παρόμοιων αερολιμένων:

(66)

Οι προβλέψεις που περιλαμβάνονταν στο σχέδιο Roland Berger παρουσίαζαν τα μελλοντικά λειτουργικά έσοδα και έξοδα του φορέα διαχείρισης τους αερολιμένα με βάση δύο σενάρια: την ανάπτυξη του αερολιμένα στο πλαίσιο ενός σεναρίου σύμβασης «προσωρινής» παραχώρησης έναντι ενός σεναρίου σύμβασης «ολικής» παραχώρησης. Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, ο αερολιμένας αναμενόταν να συνεχίσει να καταγράφει ζημίες έως το 2008, ενώ σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, ο αερολιμένας θα ήταν σε θέση να ισοσκελίσει τα κέρδη και τις ζημίες ήδη από το 2005, χάρη στην προβλεπόμενη αύξηση των ετήσιων εσόδων κατά 7 % κατά μέσο όρο βάσει του σεναρίου σύμβασης «ολικής» παραχώρησης, έναντι του σεναρίου σύμβασης «προσωρινής» παραχώρησης (κυρίως λόγω των υψηλότερων εσόδων από μη αεροναυτικές δραστηριότητες, καθώς αναμενόταν ότι η αποτελεσματικότερη διαφήμιση, η λειτουργία χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων και οι πωλήσεις καυσίμων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αύξηση των εμπορικών εσόδων). Οι προβλέψεις για τα οικονομικά αποτελέσματα της αεροναυτικής δραστηριότητας ήταν αρνητικές ακόμη και στο σενάριο της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης.

(67)

Το σχέδιο Roland Berger παρουσίαζε μη αποδοτικά έσοδα από τις υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης, σε μεγάλο βαθμό λόγω της κίνησης των αερογραμμών χαμηλού κόστους. Οι υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης αναμενόταν ότι θα συνεχίσουν να παρουσιάζουν ζημίες σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ακόμη και στο πλαίσιο του αισιόδοξου σεναρίου. Σύμφωνα με τις σχετικές εκτιμήσεις, τα διαφυγόντα έσοδα από τις υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης της κίνησης των αερογραμμών χαμηλού κόστους επρόκειτο να ανέλθει το 2008 σε 3,2 εκατ. ευρώ.

(68)

Βάσει του σχεδίου Roland Berger, για την αντιστροφή της πτωτικής τάσης των προηγούμενων ετών και την επίτευξη του σημείου ισοσκέλισης κερδών-ζημιών, ο πρωταρχικός στόχος του αερολιμένα έπρεπε να είναι η αύξηση των εμπορικών εσόδων του έως το σημείο σύγκλισης της δαπάνης ανά επιβάτη με την αντίστοιχη δαπάνη σε συγκρίσιμους αερολιμένες (από 2,2 ευρώ σε 5 ευρώ ανά επιβάτη). Η κίνηση των αερογραμμών χαμηλού κόστους αναμενόταν να αποτελέσει την κύρια πηγή εσόδων από μη αεροναυτικές δραστηριότητες για την περίοδο 2004-2008 και να μετριάσει τις ζημίες της αεροναυτικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η επιβατική κίνηση των αερογραμμών χαμηλού κόστους θα ανερχόταν το 2008 σε 620 000 επιβάτες.

(69)

Στο σχέδιο Roland Berger επισημαινόταν επίσης ότι η συνέχιση της διαχείρισης του αερολιμένα στο πλαίσιο σύμβασης «προσωρινής» παραχώρησης θα απαιτούσε ενδεχομένως την ανακεφαλαιοποίηση της So.Ge.A.AL για την κάλυψη των λειτουργικών ζημιών.

(70)

Το σχέδιο Roland Berger επικαιροποιήθηκε δύο φορές, το 2007 και το 2008, ούτως ώστε να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις στον κλάδο. Στις επικαιροποιήσεις του σχεδίου προτεινόταν η λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την ανάπτυξη του αερολιμένα κατά την περίοδο 2008-2011, με την αύξηση τόσο των εσόδων από αεροναυτικές δραστηριότητες, ιδίως από την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης, όσο και των εσόδων από μη αεροναυτικές δραστηριότητες.

(71)

Το επιχειρηματικό σχέδιο της So.Ge.A.AL, το οποίο καταρτίστηκε ενόψει της ανάθεσης της σύμβασης ολικής παραχώρησης, εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο του 2005 και περιλάμβανε πρόβλεψη των εσόδων και των εξόδων για την τεσσαρακονταετή περίοδο ισχύος της σύμβασης παραχώρησης για τη διαχείριση του αερολιμένα, με την παραδοχή ότι η ανάθεση της εν λόγω σύμβασης παραχώρησης στην So.Ge.A.AL θα λάμβανε χώρα το 2006.

(72)

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ετήσιας κίνησης, ο αριθμός των επιβατών θα κατέγραφε κάθε χρόνο σταθερή αύξηση 4,5 % έως το 2010, 2,6 % από το 2011 έως το 2025 και 3,78 % κατά την περίοδο 2006-2025, με συνολικό όγκο επιβατικής κίνησης περίπου 2,8 εκατ. επιβατών προς το έτος 2045. Είχε προϋπολογιστεί ότι τα έσοδα από μη αεροναυτικές δραστηριότητες θα αυξηθούν από το ετήσιο ποσό των 2 929 000 ευρώ το 2006 σε 8 814 000 ευρώ το 2045. Ομοίως, τα έσοδα από αεροναυτικές δραστηριότητες αναμενόταν να αυξηθούν από το ποσό των 9 288 000 ευρώ το 2006 σε 29 587 000 ευρώ στο τέλος της τεσσαρακονταετούς περιόδου. Στις προβλέψεις περιλαμβανόταν η παραδοχή σχετικά με τη μείωση των εσόδων από αεροναυτικές δραστηριότητες κατά 20 % με την αύξηση της επιβατικής κίνησης του αερολιμένα στο ανώτατο όριο των 2 εκατ. επιβατών και τη συνακόλουθη είσοδο στην αγορά ενός επιπλέον παρόχου υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις υπηρεσίες εδάφους στους αερολιμένες της Ευρώπης (21).

(73)

Κατά την περίοδο από το 2006 έως το 2045 προβλέπονταν κεφαλαιουχικές δαπάνες ύψους 143,3 εκατ. ευρώ. Στο σχέδιο περιλαμβανόταν λεπτομερές πρόγραμμα ετήσιων επενδύσεων κεφαλαίου κατά την περίοδο 2006-2045 και απαριθμούνταν οι πηγές χρηματοδότησης (από τον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα) για τις εν λόγω επενδύσεις.

(74)

Το σχέδιο αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης εγκρίθηκε από τη RAS τον Σεπτέμβριο του 2010. Στο σχέδιο περιλαμβανόταν ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής κατάστασης της So.Ge.A.AL για την περίοδο 2000-2010 και προβλεπόταν η επαναφορά της εταιρείας σε τροχιά βιωσιμότητας το 2012, λαμβανομένης επίσης υπόψη της προβλεπόμενης ανακεφαλαιοποίησης της εταιρείας για το 2010.

(75)

Σύμφωνα με το σχέδιο αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης του 2010, οι κακές επιδόσεις της So.Ge.A.AL έως το 2010 ήταν συνέπεια ανεπαρκούς διαχείρισης, αναποτελεσματικής δραστηριότητας στον τομέα παροχής υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης, ελλείψεων στις υποδομές και μη ικανοποιητικών εσόδων από αεροναυτικές και μη αεροναυτικές δραστηριότητες.

(76)

Τα μέτρα που παρατίθενται κατωτέρω υπόκεινται στη διαδικασία έρευνας που κινήθηκε και επεκτάθηκε, αντιστοίχως, από τις αποφάσεις του 2007 και του 2012:

(77)

Σύμφωνα με το ιταλικό δίκαιο, οι φορείς διαχείρισης των αερολιμένων υποχρεούνται να διατηρούν ένα ελάχιστο επίπεδο κεφαλαίου ανάλογα με τον όγκο της επιβατικής κίνησης (22): για αερολιμένες με κίνηση μεταξύ 300 000 και 1 εκατ. επιβατών, το ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο είχε οριστεί στα 3 εκατ. ευρώ, ενώ για κίνηση μεταξύ 1 εκατ. και 2 εκατ. επιβατών, το κατώτατο όριο είχε οριστεί στα 7,5 εκατ. ευρώ. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Ιταλία ισχυρίστηκε ότι οι εισφορές κεφαλαίου τις οποίες πραγματοποίησαν οι δημόσιοι μέτοχοι της So.Ge.A.AL αποσκοπούσαν πρωτίστως στην αποκατάσταση του κεφαλαίου της εταιρείας, το οποίο είχε μειωθεί λόγω των ζημιών, στο επίπεδο που επιβάλλει το εθνικό δίκαιο.

(78)

Βάσει των πληροφοριών που υπέβαλε η Ιταλία, κατά την περίοδο από το 2000 έως το 2010, οι δημόσιοι μέτοχοι της So.Ge.A.AL προέβησαν επανειλημμένως σε εισφορές νέου κεφαλαίου στην εταιρεία ως εξής (23):

Πίνακας 4

Πράξεις επί του κεφαλαίου της So.Ge.A.AL

(79)

Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλε η Ιταλία, κατά την περίοδο από το 1998 έως το 2009, η So.Ge.A.AL έλαβε από τη RAS εισφορές για «εξαρτήματα και έργα», συνολικού ύψους 6 540 269 ευρώ.

(80)

Στις παρατηρήσεις της σχετικά με την απόφαση του 2012, η Ιταλία διευκρίνισε ότι τα μέτρα για «εξαρτήματα και έργα» αποσκοπούσαν κατά κύριο λόγο στην αναβάθμιση των αερολιμενικών υποδομών. Η Ιταλία επικαλέστηκε τον γενικό ορισμό των δημοσίων έργων («lavoro pubblico»), ο οποίος παρέχεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 του ιταλικού νόμου αριθ. 109 της 11ης Φεβρουαρίου 1994 («Legge quadro in materia di lavori pubblici») (24), ήτοι των «δραστηριοτήτων κατασκευής, κατεδάφισης, αποκατάστασης, ανακαίνισης και συντήρησης των έργων και των εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιολογικής μηχανικής» (25). Η Ιταλία διευκρίνισε ότι η εν λόγω χρηματοδότηση χρησιμοποιήθηκε τελικά για τη χρηματοδότηση των έργων στον τερματικό σταθμό επιβατών, την αναβάθμιση των εξωτερικών οδικών συνδέσεων, την αναβάθμιση των χώρων στάθμευσης αεροσκαφών, καθώς και για τον εξοπλισμό που είναι απαραίτητος για τη λειτουργία του αερολιμένα.

(81)

Βάσει των ανωτέρω διευκρινίσεων, στο πλαίσιο της εκτίμησης που περιλαμβάνεται στην παρούσα απόφαση, η Επιτροπή διενήργησε ανάλυση σχετικά με τη χρηματοδότηση για «εξαρτήματα και έργα» (μέτρο 2), μαζί με τις επιδοτήσεις για επενδύσεις σε υποδομές (μέτρο 3), ως σειρά μέτρων για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας και της αναβάθμισης υποδομών και εξοπλισμού.

(82)

Στον πίνακα 5 παρουσιάζονται αναλυτικά οι επενδύσεις σε υποδομές που υλοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2000-2010 και χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από δημόσιους πόρους (26).

Πίνακας 5

Επενδύσεις σε υποδομές 2000-2010

(83)

Επιπροσθέτως, κατά την περίοδο 2000-2010, η RAS χορήγησε στη So.Ge.A.AL άμεσες επιχορηγήσεις για την αγορά εξοπλισμού (συσκευές εσωτερικής επικοινωνίας, λογισμικό, οχήματα κ.λπ.), συνολικού ποσού 4 680 281,44 ευρώ.

(84)

Σύμφωνα με την Ιταλία (27), ποσό ύψους 25 431 706,16 ευρώ από τη δημόσια χρηματοδότηση είχε δεσμευθεί νομίμως πριν από το 2000, ήτοι πριν από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης στην υπόθεση Aéroports de Paris (28). Ειδικότερα:

(85)

Σύμφωνα με την άποψη της Ιταλίας, πριν από τη σύμβαση «ολικής» παραχώρησης το 2007, το κράτος διατηρούσε την ευθύνη για τις επενδύσεις σε υποδομές, ενώ ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα απλώς εκτελούσε τα έργα υποδομών που εγκρίνονταν από το κράτος.

(86)

Με επιστολή της 10ης Ιουνίου 2014 (30) η Ιταλία υποστήριξε επίσης ότι, από το συνολικό κόστος της επένδυσης στον νέο τερματικό σταθμό, ποσό ύψους 1 284 133 ευρώ μπορεί να χαρακτηριστεί ως δαπάνες που προέκυψαν κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του Δημοσίου, διότι αντιστοιχούσαν στο κόστος κατασκευής των χώρων του τερματικού σταθμού τους οποίους η So.Ge.A.AL υποχρεούται να θέτει στη διάθεση δημόσιων φορέων (βλέπε επίσης αιτιολογική σκέψη 49).

(87)

Η έρευνα καλύπτει διάφορες συμφωνίες τις οποίες σύναψε η So.Ge.A.AL με διάφορες αεροπορικές εταιρείες που εκτελούν πτήσεις από τον αερολιμένα του Alghero και για τις οποίες η Επιτροπή έκρινε, στις αποφάσεις του 2007 και του 2012, ότι ενδέχεται να συνιστούν κρατική ενίσχυση υπέρ των εν λόγω αεροπορικών εταιρειών.

(88)

Κατά την άποψη της Ιταλίας, οι συμφωνίες με τους αερομεταφορείς αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγματεύσεων εκ μέρους του γενικού διευθυντή της So.Ge.A.AL, ο οποίος υπέβαλε στο διοικητικό συμβούλιο έκθεση σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων και το περιεχόμενο των συμφωνιών αυτών. Το διοικητικό συμβούλιο της So.Ge.A.AL ενέκρινε τους όρους των συμφωνιών πριν από την υπογραφή τους. (31)

(89)

Η Ryanair αποτελεί από το 2000 την κυριότερη αεροπορική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον αερολιμένα του Alghero. Μεταξύ της Ryanair και της θυγατρικής της AMS, αφενός, και της So.Ge.A.AL, αφετέρου, έχουν υπογραφεί δύο είδη συμφωνιών.

(90)

Στις συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών που υπογράφηκαν από το 2000 και μετά μεταξύ της Ryanair και της So.Ge.A.AL καθορίστηκαν οι όροι λειτουργίας της Ryanair στον αερολιμένα του Alghero, καθώς και το επίπεδο των καταβλητέων αερολιμενικών τελών από τη συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία. Η Ryanair δεσμεύθηκε να εκπληρώσει τους προκαθορισμένους στόχους περί πτήσεων/επιβατών έναντι αμοιβής αναλόγως του αποτελέσματος την οποία έπρεπε να καταβάλει η So.Ge.A.AL. Προβλέφθηκε δε η επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση που οι στόχοι αυτοί δεν επιτυγχάνονταν πλήρως.

(91)

Οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ αφορούν τη διαφήμιση του Alghero ως τόπου προορισμού στον επίσημο δικτυακό τόπο της Ryanair. Οι εν λόγω συμφωνίες είχαν υπογραφεί από το 2006 με την κατά 100 % θυγατρική εταιρεία της Ryanair, την AMS, και συνάφθηκαν τις ίδιες ημερομηνίες κατά τις οποίες η Ryanair υπέγραψε και τις συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών.

(92)

Στις αιτιολογικές σκέψεις 93 έως 109, η Επιτροπή συνοψίζει τις κυριότερες διατάξεις των συμφωνιών (των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών και των συμφωνιών υπηρεσιών μάρκετινγκ) που υπογράφηκαν μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair/AMS.

(93)

Η πρώτη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών μεταξύ της Ryanair και της So.Ge.A.AL συνάφθηκε στις 22 Ιουνίου 2000 για χρονική περίοδο δέκα ετών.

(94)

Βάσει της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών του 2000, η Ryanair έπρεπε να εκτελεί ημερησίως τουλάχιστον μία πτήση μετ' επιστροφής μεταξύ Λονδίνου και Alghero και να καταβάλλει στη So.Ge.A.AL ποσό ύψους […] ITL (32) ανά άφιξη και αναχώρηση αεροσκάφους. Η Ryanair έπρεπε επίσης να υποβάλλει ετησίως σχέδιο πωλήσεων και μάρκετινγκ και να αναφέρει τα επιτευχθέντα αποτελέσματα κατά την εξυπηρέτηση της συγκεκριμένης γραμμής, καθώς και τις προοπτικές ανάπτυξης.

(95)

Η So.Ge.A.AL ανέλαβε τη δέσμευση να παρέχει στη Ryanair υπηρεσίες τερματικού σταθμού και επίγειας εξυπηρέτησης. Ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα έπρεπε «να καταβάλλει ή να πιστώνει» ετήσιο ποσό ισοδύναμο του ποσού που όφειλε να καταβάλλει η Ryanair για τα τέλη υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης, με την επιβολή ανώτατου ορίου για το πρώτο έτος της συμφωνίας. Η So.Ge.A.AL δεσμεύθηκε επίσης να καταβάλλει ετησίως στη Ryanair ένα κατ' αποκοπήν ποσό, καθώς και ένα συμπληρωματικό ποσό σε περίπτωση προσθήκης δεύτερης πτήσης μετ' επιστροφής στα δρομολόγιά της.

(96)

Η Ryanair υπέγραψε με τη So.Ge.A.AL δεύτερη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών στις 25 Ιανουαρίου 2002, η οποία αντικατέστησε τη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2000 και κάλυπτε την περίοδο μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου 2002 και της 31ης Δεκεμβρίου 2012. Βάσει της εν λόγω συμφωνίας, η Ryanair όφειλε να καταβάλλει στη So.Ge.A.AL […] ευρώ ανά άφιξη και αναχώρηση αεροσκάφους για την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης. Η Ryanair έπρεπε να καταβάλλει αερολιμενικά τέλη και τέλη ασφαλείας σύμφωνα με τη δημοσιευμένη κλίμακα υπολογισμού των τελών.

(97)

Την ίδια ημερομηνία υπογράφηκε μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ, η οποία κάλυπτε την ίδια περίοδο που κάλυπτε και η συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2002. Η Ryanair δεσμεύθηκε να ασκεί, κατά τη διακριτική της ευχέρεια, δραστηριότητες διαφήμισης και προώθησης τόσο στον δικτυακό της τόπο όσο και σε άλλα μέσα, με σκοπό την προβολή της σύνδεσης Alghero-Λονδίνο, κατόπιν διαβούλευσης με τη So.Ge.A.AL. Δυνάμει της εν λόγω συμφωνίας, η So.Ge.A.AL όφειλε να καταβάλλει συνεισφορές μάρκετινγκ ύψους […] ευρώ για την πρώτη καθημερινή πτήση μετ' επιστροφής καθ' όλη τη διάρκεια του έτους σε κάθε δρομολόγιο και […] ευρώ για τη δεύτερη καθημερινή πτήση μετ' επιστροφής μόνο κατά τη θερινή περίοδο σε κάθε δρομολόγιο.

(98)

Την 1η Σεπτεμβρίου 2003, η So.Ge.A.AL υπέγραψε με τη Ryanair νέα συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών, για χρονική περίοδο έντεκα ετών (με δυνατότητα δεκαετούς παράτασης), η οποία αντικατέστησε τη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2002.

(99)

Βάσει της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών του 2003, η Ryanair έπρεπε να συνεχίσει την εκτέλεση των πτήσεων με προορισμό το Λονδίνο και, αναλόγως του βαθμού επιτυχούς έκβασης των προηγούμενων συμφωνιών από πλευράς ροών της επιβατικής κίνησης, η Ryanair όφειλε να προσθέσει νέα καθημερινή πτήση με προορισμό τον αερολιμένα Frankfurt-Hahn ή τυχόν άλλα σημεία του δικτύου της Ryanair. Η Ryanair όφειλε να καταβάλλει στη So.Ge.A.AL το ποσό των […] ευρώ ανά άφιξη και αναχώρηση αεροσκάφους για την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης. Αντιστοίχως, η αεροπορική εταιρεία έπρεπε να καταβάλλει αερολιμενικά τέλη και τέλη ασφαλείας σύμφωνα με τη δημοσιευμένη κλίμακα υπολογισμού των τελών.

(100)

Την 1η Σεπτεμβρίου 2003, υπογράφηκε επίσης συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ, η οποία κάλυπτε την ίδια χρονική περίοδο που κάλυπτε και η συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2003. Δυνάμει της εν λόγω συμφωνίας, η So.Ge.A.AL έπρεπε να καταβάλλει συνεισφορές μάρκετινγκ ύψους i) […] ευρώ ετησίως για την πρώτη καθημερινή πτήση μετ' επιστροφής που εκτελείται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους σε κάθε διεθνές δρομολόγιο, ii) […] ευρώ για τη δεύτερη καθημερινή πτήση μετ' επιστροφής που εκτελείται μόνο κατά τη θερινή περίοδο σε κάθε δρομολόγιο και iii) εφάπαξ εισαγωγική συνεισφορά μάρκετινγκ […] ευρώ όσον αφορά το πρώτο έτος εκτέλεσης κάθε διεθνούς δρομολογίου εκτός του δρομολογίου με προορισμό το Λονδίνο και επιπλέον […] ευρώ για καθένα από το δεύτερο και το τρίτο έτος εκτέλεσης του εν λόγω νέου δρομολογίου.

(101)

Η Ryanair έπρεπε να συνεχίσει να παρέχει τις προγραμματισμένες καθημερινές επιβατικές αεροπορικές υπηρεσίες της μεταξύ του Alghero και του Λονδίνου και να εγκαινιάσει επιπρόσθετες καθημερινές επιβατικές αεροπορικές υπηρεσίες μεταξύ των αερολιμένων Alghero και Frankfurt-Hahn και/ή τυχόν άλλων σημείων του δικτύου της Ryanair («οι υπηρεσίες»). Η Ryanair όφειλε επίσης να εκτελεί, κατόπιν διαβούλευσης με τη So.Ge.A.AL, τυχόν υπηρεσίες και δραστηριότητες που προσφέρουν συνήθως οι εταιρείες διαφήμισης, εμπορικής προώθησης και δημοσίων σχέσεων που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα, όπως είναι, ενδεικτικά, οι εξής:

(102)

Στις 3 Απριλίου 2006 συνάφθηκε μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair νέα συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών, η οποία αντικατέστησε τη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2003 και τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2006 έως την 31η Δεκεμβρίου 2010, με δυνατότητα πενταετούς παράτασης.

(103)

Η εν λόγω συμφωνία συνδέθηκε με συμπληρωματική συμφωνία, η οποία υπογράφηκε στις 3 Απριλίου 2006 για τη χρονική περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2006 έως την 31η Δεκεμβρίου 2010 και στην οποία καθορίστηκαν οι συνολικοί στόχοι αριθμού επιβατών που έπρεπε να επιτύχει η Ryanair, καθώς και η αμοιβή αναλόγως του αποτελέσματος την οποία όφειλε να καταβάλει η So.Ge.A.AL. Προέβλεπε επίσης τις κυρώσεις που έπρεπε να επιβληθούν στη Ryanair σε περίπτωση μη εκπλήρωσης των στόχων αριθμού επιβατών.

(104)

Η συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ του 2006 υπογράφηκε με την AMS (και όχι με τη Ryanair) στις 3 Απριλίου 2006 και κάλυπτε την ίδια περίοδο που κάλυπτε και η συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών. Η συμφωνία βασίστηκε στη δέσμευση της Ryanair για την εκτέλεση ορισμένων δρομολογίων εντός της ΕΕ και για την εκπλήρωση ορισμένων στόχων όσον αφορά τον αριθμό των επιβατών. Η AMS προσέφερε στη So.Ge.A.AL υπηρεσίες διαδικτυακής διαφήμισης έναντι […] ευρώ ετησίως.

(105)

Στις αρχές του 2010 η So.Ge.A.AL και η Ryanair δήλωσαν την πρόθεσή τους να ανανεώσουν τους όρους της υφιστάμενης σχέσης τους με τη διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας και υπέγραψαν σχετικό μνημόνιο συμφωνίας στις 10 Μαρτίου 2010. Στο μνημόνιο συμφωνίας επισημαίνεται ότι «από τον Μάρτιο του 2010 η Ryanair και η So.Ge.A.AL προβαίνουν σε διαπραγματεύσεις καλή την πίστει, με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των όρων και των διατάξεων της συνεργασίας τους».

(106)

Σε αυτή τη βάση, συνεπώς, υπογράφηκε στις 20 Οκτωβρίου 2010 μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair νέα συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών, η οποία αντικατέστησε τη συμφωνία αερολιμενικών υπηρεσιών του 2006. Στην εν λόγω συμφωνία καθορίστηκαν τα νέα τέλη και η διάρθρωση των κινήτρων για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2010 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013, με δυνατότητα πενταετούς παράτασης κατά την ημερομηνία λήξης της αρχικής διάρκειας ισχύος της συμφωνίας.

(107)

Η So.Ge.A.AL δεσμεύθηκε να καταβάλλει αμοιβή αναλόγως του αποτελέσματος για τους επιδιωκόμενους αριθμούς πτήσεων και για ορισμένα επίπεδα επιβατικής κίνησης, ενώ η Ryanair δεσμεύθηκε να καταβάλλει τέλη υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης και αερολιμενικά τέλη, καθώς και να ασκεί δραστηριότητες εμπορικής προώθησης και δημοσίων σχέσεων.

(108)

Την ίδια ημερομηνία υπογράφηκε επίσης συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ για χρονική περίοδο τεσσάρων ετών, με δυνατότητα τετραετούς παράτασής της. Η AMS προσέφερε στη So.Ge.A.AL δέσμη διαδικτυακών διαφημιστικών υπηρεσιών έναντι των ακόλουθων ετήσιων τελών: […] ευρώ για το 2010· […] ευρώ για το 2011· […] ευρώ για το 2012· […] ευρώ για το 2013. Όπως και το 2006, η συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ βασίστηκε στη δέσμευση της Ryanair για την εκτέλεση ορισμένων δρομολογίων εντός της ΕΕ και για την επίτευξη ορισμένων στόχων ως προς την επιβατική κίνηση.

(109)

Κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, η Ιταλία προέβη σε αναδιάρθρωση της εκ των προτέρων ανάλυσης της αποδοτικότητας των συμφωνιών με τη Ryanair με βάση τις πρόσθετες δαπάνες και τα πρόσθετα έσοδα που θα μπορούσε ευλόγως να αναμένει ένας ιδιώτης επενδυτής στην οικονομία της αγοράς, εάν ενεργούσε στη θέση της So.Ge.A.AL κατά τον χρόνο της σύναψης των εν λόγω συμφωνιών στη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου, ήτοι το διάστημα 2000-2010 (η «έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2014») (33). Κατά την άποψη της Ιταλίας, η So.Ge.A.AL εκτιμούσε ότι οι συμφωνίες με τη Ryanair θα ήταν αποδοτικές για τον αερολιμένα κατά τον χρόνο της σύναψής τους.

(110)

Κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης του 2012, η Επιτροπή επισήμανε ότι, κατά τα φαινόμενα, η So.Ge.A.AL είχε χορηγήσει επίσης εκπτώσεις επί των αερολιμενικών τελών και σε άλλους αερομεταφορείς εκτός της Ryanair. Μολονότι η Επιτροπή ήταν ενήμερη για το γεγονός ότι η So.Ge.A.AL είχε συνάψει συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ και με άλλους αερομεταφορείς, δεν υποβλήθηκαν στην Επιτροπή επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω συμφωνίες σε εκείνο το στάδιο.

(111)

Με επιστολή της 18ης Φεβρουαρίου 2014, η Ιταλία υπέβαλε στην Επιτροπή ανάλυση της αποδοτικότητας με βάση εκ των υστέρων στοιχεία των σχετικών ρυθμίσεων με τις Alitalia, Meridiana και Volare, προκειμένου να αποδείξει ότι η σύναψη των συμφωνιών με τις συγκεκριμένες αεροπορικές εταιρείες ήταν οικονομικά δικαιολογημένη από τη σκοπιά του αερολιμένα. Εκείνη την περίοδο δεν διαβιβάστηκε ανάλυση της συμφωνίας με την Germanwings.

(112)

Στη συνέχεια, με επιστολή της 25ης Μαρτίου 2014 η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή ανάλυση της αποδοτικότητας των συμφωνιών τις οποίες σύναψε η So.Ge.A.AL με τις Air One/Alitalia, Meridiana, Volare και Germanwings, ούτως ώστε να αποδειχθεί ότι οι εν λόγω συμφωνίες θεωρούνταν εκ των προτέρων αποδοτικές για τη So.Ge.A.AL.

(113)

Τέλος, στις 10 Ιουνίου 2014 η Ιταλία υπέβαλε στην Επιτροπή ανάλυση της προσδοκώμενης αποδοτικότητας των συμφωνιών υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης που συνάφθηκαν μεταξύ της So.Ge.A.AL και των bmibaby, Air Vallée και Air Italy.

(114)

Οι συμφωνίες που συνάφθηκαν μεταξύ της So.Ge.A.AL και άλλων αερομεταφορέων εκτός της Ryanair και αποτελούν αντικείμενο έρευνας στην παρούσα υπόθεση παρουσιάζονται στις αιτιολογικές σκέψεις 115 έως 132.

(115)

Η So.Ge.A.AL σύναψε συμφωνίες υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης και υπηρεσιών μάρκετινγκ με τις Germanwings, Volare, Meridiana και Alitalia.

(116)

Η συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης μεταξύ της Germanwings και της So.Ge.A.AL υπογράφηκε στις 19 Μαρτίου 2007 και τέθηκε σε ισχύ από τις 25 Μαρτίου 2007. Βάσει της εν λόγω συμφωνίας, η Germanwings έπρεπε να καταβάλλει στη So.Ge.A.AL το ποσό των […] ευρώ ανά άφιξη και αναχώρηση αεροσκάφους για την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης.

(117)

Στις 25 Μαρτίου 2007 υπογράφηκε μεταξύ της Germanwings και της So.Ge.A.AL συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ, στο πλαίσιο της οποίας ο αερομεταφορέας ανέλαβε να εκτελεί ορισμένα δρομολόγια εντός της ΕΕ και να εκπληρώσει ορισμένους στόχους επιβατικής κίνησης και συχνότητας των πτήσεων. Η διάρκεια ισχύος της συμφωνίας κάλυπτε την περίοδο από τις 25 Μαρτίου 2007 έως τις 31 Οκτωβρίου 2009. Ωστόσο, η Germanwings δραστηριοποιήθηκε στον αερολιμένα του Alghero μόνο το 2007. Σύμφωνα με την Ιταλία, ο αερομεταφορέας αποφάσισε να διακόψει τις δραστηριότητές του από τον αερολιμένα του Alghero, διότι δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσει επαρκή επιβατική κίνηση ώστε να ισοσκελίσει τα κέρδη και τις ζημίες από οικονομικής πλευράς.

(118)

Στη συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ προβλεπόταν συνεισφορά ύψους […] ευρώ για την έναρξη νέων δρομολογίων την οποία έπρεπε να καταβάλει η So.Ge.A.AL στην Germanwings προκειμένου να προβληθεί ο αερολιμένας του Alghero για την αύξηση του αριθμού των αναχωρούντων επιβατών με την έναρξη νέου δρομολογίου.

(119)

Στη συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ καθοριζόταν επίσης η αμοιβή αναλόγως του αποτελέσματος την οποία έπρεπε να καταβάλει η So.Ge.A.AL στην Germanwings εφόσον η αεροπορική εταιρεία εκπλήρωνε τους προκαθορισμένους στόχους επιβατικής κίνησης. Στη συμφωνία προσδιορίζονταν επίσης οι χρηματικές ποινές που όφειλε να καταβάλει η Germanwings στη So.Ge.A.AL σε περίπτωση που ο αερομεταφορέας είτε ακύρωνε ποσοστό άνω του 10 % των πτήσεών του είτε δεν εκπλήρωνε τους προκαθορισμένους στόχους επιβατικής κίνησης.

(120)

Στις 29 Νοεμβρίου 2007, η Volare υπέγραψε με τη So.Ge.A.AL συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης και μάρκετινγκ.

(121)

Στη συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης καθορίζονταν οι στόχοι που έπρεπε να επιτευχθούν από τον αερομεταφορέα σε ό,τι αφορά τον αριθμό των επιβατών και των πτήσεων ετησίως, καθώς και η αντίστοιχη αμοιβή αναλόγως του αποτελέσματος την οποία έπρεπε να καταβάλει η So.Ge.A.AL.

(122)

Στη συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ προβλεπόταν ετήσια αμοιβή μάρκετινγκ ύψους […] ευρώ, την οποία όφειλε να καταβάλλει ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα ως διαφημιστική υποστήριξη για το πρώτο έτος των δραστηριοτήτων του. Η διάρκεια ισχύος της συμφωνίας υπηρεσιών μάρκετινγκ κάλυπτε την περίοδο από τις 28 Οκτωβρίου 2007 έως τις 31 Οκτωβρίου 2010.

(123)

Η Meridiana δραστηριοποιήθηκε στον αερολιμένα του Alghero κατά τα έτη 2000, 2001 και 2010.

(124)

Το 2000 και το 2001 η Meridiana δεν εκτέλεσε τις τακτικές υπηρεσίες της από τον αερολιμένα του Alghero, και παρέσχε αεροπορικές υπηρεσίες μόνο με βάση τη ζήτηση ναυλωμένων πτήσεων. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν υπογράφηκαν επίσημες συμφωνίες υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Meridiana. Ο αερομεταφορέας κατέβαλε στη So.Ge.A.AL τα τέλη όλων των αερολιμενικών υπηρεσιών βάσει της δημοσιευμένης κλίμακας υπολογισμού των αερολιμενικών τελών.

(125)

Κατά την περίοδο από το 2002 έως το 2010 η Meridiana δεν άσκησε δραστηριότητες στον αερολιμένα. Το 2010 η Meridiana ξεκίνησε εκ νέου την άσκηση δραστηριοτήτων στον αερολιμένα και υπέγραψε με τη So.Ge.A.AL συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ, καθώς και συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης.

(126)

Η συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης υπογράφηκε στις 28 Απριλίου 2010 και κάλυπτε την περίοδο από τον Απρίλιο του 2010 έως τον Απρίλιο του 2011. Βάσει της εν λόγω συμφωνίας, η Meridiana όφειλε να καταβάλλει στη So.Ge.A.AL το ποσό των […] ευρώ ανά άφιξη και αναχώρηση αεροσκάφους για την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης.

(127)

Η συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ υπογράφηκε στις 20 Οκτωβρίου 2010 και κάλυπτε την περίοδο από τον Ιούνιο του 2010 έως τον Οκτώβριο του 2010. Στη συμφωνία καθοριζόταν εφάπαξ καταβολή ποσού […] ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), το οποίο όφειλε να καταβάλει η So.Ge.A.AL στη Meridiana για την έναρξη νέων δρομολογίων από και προς το Μιλάνο, τη Βερόνα και το Μπάρι κατά τη θερινή περίοδο του 2010. Το ποσό αυτό θα καταβαλλόταν υπό την προϋπόθεση ότι η Meridiana θα εκπλήρωνε ορισμένους στόχους επιβατικής κίνησης. Σύμφωνα με την Ιταλία, κατά την περίοδο αναδρομικής ισχύος της συμφωνίας με τη Meridiana, η So.Ge.A.AL διαπραγματευόταν με τον αερομεταφορέα παρόμοιους όρους, οι οποίοι συμπεριλήφθηκαν εντέλει στη συμφωνία που υπογράφηκε. Υπό την έννοια αυτή, η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή σχέδιο συμφωνίας της 7ης Ιουνίου 2010, το οποίο βρισκόταν εκείνη την περίοδο στο στάδιο της διαπραγμάτευσης μεταξύ της Meridiana και της So.Ge.A.AL.

(128)

Έως το 2010 η Air One/Alitalia δεν είχε υπογράψει καμία επίσημη συμφωνία με τη So.Ge.A.AL και της κατέβαλλε τα τέλη όλων των αερολιμενικών υπηρεσιών βάσει της δημοσιευμένης κλίμακας υπολογισμού των αερολιμενικών τελών. Έως το 2010 η So.Ge.A.AL δεν παρείχε υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης στην Air One/Alitalia.

(129)

Η So.Ge.A.AL άρχισε να παρέχει υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης στην Air One/Alitalia το 2010, γεγονός που οδήγησε στην υπογραφή συμφωνίας υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης μεταξύ της Air One/Alitalia και της So.Ge.A.AL. Τα συμβαλλόμενα μέρη σύναψαν επίσης συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ στο πλαίσιο της έναρξης εκ μέρους της Air One/Alitalia διεθνών δρομολογίων από τον αερολιμένα του Alghero.

(130)

Η συμφωνία υπηρεσιών μάρκετινγκ υπογράφηκε στις 20 Οκτωβρίου 2010 και κάλυπτε την περίοδο από τις 7 Ιουνίου 2010 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2010. Τον Μάιο του 2010 η Ιταλία διαβίβασε στην Επιτροπή το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο βρισκόταν εκείνη την περίοδο στο στάδιο της διαπραγμάτευσης μεταξύ της Alitalia και της So.Ge.A.AL. Στην υπογραφείσα συμφωνία καθοριζόταν εφάπαξ αμοιβή μάρκετινγκ ύψους […] ευρώ, την οποία έπρεπε να λάβει η Air One/Alitalia για την παροχή υπηρεσιών μάρκετινγκ στη So.Ge.A.AL εκείνη την περίοδο, με δυνατότητα παράτασης της συμφωνίας έως το 2011 και το 2012.

(131)

Η συμφωνία υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης υπογράφηκε μεταξύ της Air One/Alitalia και της So.Ge.A.AL στις 30 Νοεμβρίου 2010 για χρονική περίοδο έξι ετών και καθόριζε τέλη υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης, τα οποία όφειλε να καταβάλλει η Air One/Alitalia στη So.Ge.A.AL για τις γραμμές εσωτερικού και τα διεθνή δρομολόγια.

(132)

Η Επιτροπή εξέτασε επίσης τις συμφωνίες υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης που συνάφθηκαν μεταξύ της So.Ge.A.AL και των αερομεταφορέων Air Italy, Bmibaby και Air Vallée. Οι εν λόγω συμφωνίες είχαν συναφθεί με διάρκεια ισχύος που κυμαινόταν από έναν μήνα (Air Vallée) έως και πάνω από δύο έτη (Air Italy) και καθόριζαν τα τέλη υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης που έπρεπε να καταβάλλουν οι συγκεκριμένοι αερομεταφορείς.

Πίνακας 6

Συμφωνίες υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης με τις Air Italy, Bmibaby και Air Vallée

(133)

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή ζήτησε από την Ecorys να εκπονήσει έκθεση σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις της So.Ge.A.AL και να διερευνήσει κατά πόσον ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα είχε συμπεριφερθεί ως ιδιώτης επενδυτής στην οικονομία της αγοράς κατά τη σύναψη των συμφωνιών με τους αερομεταφορείς. Η έκθεση Ecorys παραδόθηκε στις 30 Μαρτίου 2011.

(134)

Η έκθεση Ecorys κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η συμπεριφορά της So.Ge.A.AL ήταν σύμφωνη με την αρχή του ΙΕΟΑ. Η Ecorys έκρινε ότι η επιχειρηματική στρατηγική την οποία έθεσε σε εφαρμογή η So.Ge.A.AL ήταν εποικοδομητική. Βάσει της εν λόγω στρατηγικής, ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα έπρεπε να υποβάλει αίτηση «ολικής» παραχώρησης για τη διαχείριση του αερολιμένα, να επεκταθεί η χωρητικότητα του τερματικού σταθμού και να υπογραφούν συμφωνίες με αερομεταφορείς χαμηλού κόστους προκειμένου να δημιουργηθούν κίνητρα για ροές διεθνούς επιβατικής κίνησης. Η Ecorys συνήγαγε το συμπέρασμα ότι, από την οπτική γωνία του ιδιώτη επενδυτή στην οικονομία της αγοράς, η σύναψη των συμφωνιών με τη Ryanair συνιστούσε ορθολογική απόφαση, υπό την έννοια ότι οι εν λόγω συμφωνίες εξασφάλιζαν σημαντική αύξηση της επιβατικής κίνησης, η οποία αναμενόταν να αποφέρει έσοδα τόσο από αεροναυτικές όσο και από μη αεροναυτικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την Ecorys, η So.Ge.A.AL μπορούσε ευλόγως να αναμένει ότι, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, τα οφέλη από τις εν λόγω συμφωνίες θα μπορούσαν να υπερβούν τις πρόσθετες δαπάνες.

(135)

Όσον αφορά τη δυνητική ενίσχυση υπέρ του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα, η Επιτροπή επισήμανε ότι, πριν από την έκδοση της απόφασης στην υπόθεση Aéroports de Paris, η ανάπτυξη και λειτουργία αερολιμενικών υποδομών δεν χαρακτηριζόταν ως οικονομική δραστηριότητα κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης (34). Δεδομένου ότι η λήψη ορισμένων από τα υπό εξέταση μέτρα είχε αποφασιστεί πριν από το 2001, η Επιτροπή επισήμανε ότι θα έπρεπε να εξετάσει αν προέκυψαν από νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις που είχαν αναληφθεί πριν από την έκδοση της απόφασης στην υπόθεση Aéroports de Paris, ήτοι πριν από τις 12 Δεκεμβρίου 2000 (35), και δεν ενέπιπταν συνεπώς στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.

(136)

Η Επιτροπή υπενθύμισε επίσης ότι, στον βαθμό που η χρηματοδότηση δραστηριοτήτων οι οποίες κανονικά ενέπιπταν στην αρμοδιότητα του κράτους κατά την άσκηση των εξουσιών του ως δημόσιας αρχής περιορίστηκε στην κάλυψη των δαπανών και δεν χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων (36), η εν λόγω χρηματοδότηση δεν υπόκειτο στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης του 2012, η Επιτροπή δεν είχε στη διάθεσή της επαρκείς πληροφορίες ούτε σχετικά με τον χαρακτήρα (οικονομικό ή μη) των δραστηριοτήτων που ασκούσε η So.Ge.A.AL και των δαπανών που συνδέονταν με τις υποδομές και χρηματοδοτήθηκαν από τα υπό εξέταση μέτρα ούτε σχετικά με το κατά πόσον ορισμένες δαπάνες ήταν συνυφασμένες με δραστηριότητες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου. Η Επιτροπή κάλεσε την Ιταλία να αποσαφηνίσει τις δραστηριότητες που πρέπει να θεωρηθούν μη οικονομικού χαρακτήρα και τις δαπάνες που συνδέονται, ενδεχομένως, με τις εν λόγω δραστηριότητες και χρηματοδοτήθηκαν από τα μέτρα τα οποία αποτελούν αντικείμενο της έρευνας της Επιτροπής.

(137)

Η Επιτροπή εξέφρασε σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον οι εισφορές κεφαλαίου συνάδουν με την αρχή του ΙΕΟΑ. Επισήμανε ότι η So.Ge.A.AL καταγράφει σταθερά ζημίες από το 2000 και ότι οι οικονομικές της επιδόσεις φαίνεται να επιδεινώθηκαν μετά την ανάθεση της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης. Η κατάσταση αυτή φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τον ισχυρισμό της Ιταλίας ότι τα αρνητικά αποτελέσματα της εταιρείας δικαιολογούνταν κατά κύριο λόγο από την αδυναμία πλήρους εκμετάλλευσης δραστηριοτήτων σχετικών με τον αερολιμένα βάσει της σύμβασης μερικής/προσωρινής παραχώρησης.

(138)

Η Επιτροπή επισήμανε περαιτέρω ότι η Ιταλία είχε υποβάλει εκείνη την περίοδο μόνον εκ των υστέρων εκτιμήσεις προς επίρρωση των ισχυρισμών της ότι τα μέτρα ελήφθησαν με γνώμονα τις προοπτικές αποδοτικότητας. Φαινόταν, επιπλέον, ότι η εν λόγω ανάλυση συνδεόταν με τα συνολικά οφέλη που προέκυψαν για τη RAS χάρη στην αύξηση των επιπέδων κίνησης επιβατών αεροπορικών μεταφορών και, κατά συνέπεια, με έσοδα τα οποία δεν θα λάμβανε υπόψη ένας ιδιώτης επενδυτής στην ανάλυση αποδοτικότητας της επένδυσής του. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή διατύπωσε την προκαταρκτική εκτίμηση ότι οι εισφορές κεφαλαίου παρείχαν πλεονέκτημα στον φορέα διαχείρισης του αερολιμένα και συνιστούσαν ενίσχυση λειτουργίας υπέρ του εν λόγω φορέα διαχείρισης.

(139)

Τέλος, η Επιτροπή επισήμανε ότι, ακόμη και αν η So.Ge.A.AL πληρούσε τις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό της ως προβληματικής επιχείρησης δυνάμει των κατευθυντήριων γραμμών όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων (37), η Ιταλία δεν διαβίβασε στην Επιτροπή στοιχεία προς επίρρωση του συμπεράσματος ότι η συγκεκριμένη ενίσχυση πληροί τις απαιτήσεις περί συμβιβάσιμου που προβλέπονται στις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές.

(140)

Δεν υποβλήθηκαν στην Επιτροπή επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις εισφορές για «εξαρτήματα και έργα» αξίας 6 540 269 ευρώ που χορήγησε η RAS στη So.Ge.A.AL κατά την περίοδο από το 1998 έως το 2009. Η Ιταλία κλήθηκε να προσδιορίσει τον ακριβή χαρακτήρα των δαπανών που επιδοτήθηκαν από τη RAS.

(141)

Η Επιτροπή επισήμανε ότι, κατά την περίοδο από το 2001 έως το 2010, η So.Ge.A.AL κατέβαλε στο κράτος 3 042 887 ευρώ υπό τη μορφή τελών για τη χρήση των αερολιμενικών υποδομών, ενώ το κράτος χρηματοδότησε, κατά την περίοδο από το 2004 έως το 2010, επενδύσεις ύψους 46 940 534 ευρώ σε υποδομές και 284 782 ευρώ σε εξοπλισμό.

(142)

Η Επιτροπή επισήμανε περαιτέρω ότι η ανάθεση της σύμβασης ολικής παραχώρησης στην So.Ge.A.AL το 2007 δεν φαίνεται να είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του επιπέδου των τελών παραχώρησης. Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή διατύπωσε την προκαταρκτική άποψη ότι το τέλος παραχώρησης ήταν καταφανώς δυσανάλογο προς τη δημόσια χρηματοδότηση την οποία κατέστησε διαθέσιμη το κράτος σε σχέση με τις επενδύσεις σε υποδομές. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι η So.Ge.A.AL ενδέχεται να έλαβε πλεονέκτημα με την καταβολή χαμηλότερου τέλους παραχώρησης από την τιμή της αγοράς.

(143)

Η Ιταλία κλήθηκε να υποβάλει οποιοδήποτε εκ των προτέρων επιχειρηματικό σχέδιο το οποίο θα καταδείκνυε τις προοπτικές αποδοτικότητας των επενδύσεων σε υποδομές που υλοποιήθηκαν από δημόσιους φορείς στον αερολιμένα του Alghero και θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό ότι οι εν λόγω επενδύσεις συνάδουν με την αρχή του ΙΕΟΑ.

(144)

Η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με το συμβιβάσιμο, βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 της Συνθήκης, της ενίσχυσης υπέρ της So.Ge.A.AL σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές.

(145)

Παρότι φαινόταν ότι τα μέτρα εκπλήρωναν έναν σαφώς καθορισμένο στόχο γενικού συμφέροντος, δεν παρασχέθηκαν στην Επιτροπή επαρκείς πληροφορίες ώστε να είναι σε θέση να αξιολογήσει κατά πόσον οι υποδομές στον αερολιμένα του Alghero ήταν απαραίτητες και αναλογικές προς τον καθορισμένο στόχο. Ανεπαρκή ήταν επίσης τα στοιχεία που είχε στη διάθεσή της η Επιτροπή ώστε να είναι σε θέση να αξιολογήσει τις προοπτικές για τη χρήση των συγκεκριμένων υποδομών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η Επιτροπή διατύπωσε επιπλέον αμφιβολίες σχετικά με το αν οι αερολιμενικές υποδομές τέθηκαν στη διάθεση των αερομεταφορέων υπό όρους που δεν εισάγουν διακρίσεις.

(146)

Τέλος, δεδομένου ότι ορισμένες επενδύσεις σε υποδομές φαινόταν στο στάδιο εκείνο να προκύπτουν από συμβατικές υποχρεώσεις της So.Ge.A.AL έναντι της Ryanair, η Επιτροπή διατύπωσε αμφιβολίες ως προς την αναγκαιότητα οποιασδήποτε ενίσχυσης για τη χρηματοδότηση των εν λόγω επενδύσεων.

(147)

Η Επιτροπή διατύπωσε την προκαταρκτική άποψη ότι οι αποφάσεις σχετικά με τις συνθήκες λειτουργίας των αεροπορικών εταιρειών στον αερολιμένα του Alghero είναι πιθανόν να εμπεριέχουν στοιχεία κρατικών πόρων και να καταλογίζονται στο κράτος.

(148)

Η Επιτροπή επισήμανε καταρχάς ότι η AMS αποτελεί κατά ποσοστό 100 % θυγατρική εταιρεία της Ryanair, η οποία δημιουργήθηκε με τον ειδικό σκοπό να παρέχει υπηρεσίες μάρκετινγκ μέσω του δικτυακού τόπου της Ryanair και δεν παρέχει άλλες υπηρεσίες. Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή εξέφρασε την προκαταρκτική άποψη ότι, προκειμένου να διερευνηθεί η ύπαρξη επιλεκτικού πλεονεκτήματος, η Ryanair και η AMS πρέπει να θεωρηθούν ως μία ενιαία οντότητα. Η Επιτροπή ήταν επίσης της άποψης ότι, κατά την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου των μέτρων που αφορούν τη Ryanair/AMS με την αγορά, η συμπεριφορά της So.Ge.A.AL πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με τη συμπεριφορά της RAS και/ή άλλων δημόσιων μετόχων της So.Ge.A.AL κατά την υπό εξέταση περίοδο. Η Επιτροπή θεώρησε ότι, για τους σκοπούς της αξιολόγησης βάσει της αρχής του ΙΕΟΑ, οι συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών και οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ, καθώς και οι οικονομικές συνέπειές τους, δεν μπορούν να απομονωθούν και πρέπει, επομένως, να αποτελέσουν αντικείμενο κοινής αξιολόγησης.

(149)

Η Επιτροπή υπενθύμισε ότι οι εκτιμήσεις σχετικά με την περιφερειακή ανάπτυξη δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη για την εφαρμογή της αρχής του ΙΕΟΑ. Παρατήρησε επίσης ότι, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχε στη διάθεσή της σε εκείνο το στάδιο, δεν είχε εκπονηθεί ούτε επιχειρηματικό σχέδιο ούτε εκ των προτέρων ανάλυση των συμφωνιών που υπογράφηκαν με τη Ryanair/AMS ώστε να αποτελέσουν τη βάση για την απόφαση της So.Ge.A.AL να προβεί στις εν λόγω ρυθμίσεις.

(150)

Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον η So.Ge.A.AL και η RAS συμπεριφέρθηκαν ως ιδιώτης επενδυτής στην οικονομία της αγοράς στο πλαίσιο της σχέσης τους με τη Ryanair/AMS.

(151)

Η Επιτροπή επισήμανε ότι η So.Ge.A.AL παρείχε σημαντικές εκπτώσεις επί των αερολιμενικών τελών που κατέβαλλαν άλλοι αερομεταφορείς εκτός της Ryanair, για παράδειγμα, σε συνάρτηση με την έναρξη νέων δρομολογίων και την αύξηση των επιπέδων επιβατικής κίνησης. Η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία να προσκομίσει τυχόν εκ των προτέρων επιχειρηματικά σχέδια, μελέτες ή έγγραφα που καταρτίστηκαν ενδεχομένως για λογαριασμό του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα και περιλάμβαναν εκτίμηση της αποδοτικότητας καθεμίας από τις συμφωνίες που συνάφθηκαν με τις αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα ή, σε περίπτωση που δεν είναι διαθέσιμα τέτοιου είδους έγγραφα, τις τελευταίες προβλέψεις του προϋπολογισμού της So.Ge.A.AL που είχαν καταρτιστεί πριν από τη σύναψη αυτών των συμφωνιών. Βάσει των προαναφερομένων, η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον η So.Ge.A.AL και η RAS ενήργησαν ως ιδιώτες επενδυτές στην οικονομία της αγοράς στο πλαίσιο της σχέσης τους με τους αερομεταφορείς που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα.

(152)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, επιπλέον των απαντήσεων στα αιτήματα παροχής πληροφοριών της Επιτροπής, η Ιταλία υπέβαλε κατά τη διάρκεια της έρευνας διάφορες παρατηρήσεις. Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή έκανε δεκτή την παράταση κατά έναν μήνα της προθεσμίας που προβλέπεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του διαδικαστικού κανονισμού (38) για την υποβολή των παρατηρήσεων των κρατών μελών μετά την έκδοση απόφασης κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας από την Επιτροπή, μόνον ένα έγγραφο με τις παρατηρήσεις της Ιταλίας υποβλήθηκε εντός της παραταθείσας αυτής προθεσμίας, και συγκεκριμένα η επιστολή της Ιταλίας της 31ης Αυγούστου 2012. Οι παρατηρήσεις της Ιταλίας της 3ης Οκτωβρίου 2012, της 19ης Οκτωβρίου 2012, της 22ας Οκτωβρίου 2012 και της 20ής Φεβρουαρίου 2013 υποβλήθηκαν μετά τη λήξη της προθεσμίας.

(153)

Ως εκ τούτου, στην παρούσα ενότητα εξετάζονται μόνον οι παρατηρήσεις που υπέβαλε η Ιταλία με την επιστολή της 31ης Αυγούστου 2012. Τα επιχειρήματα που προβάλλονται σε μεταγενέστερες επιστολές της Ιταλίας και αφορούν την αξιολόγηση της παρούσας υπόθεσης παρουσιάζονται στις ενότητες 3-5.

(154)

Η Ιταλία υπενθυμίζει ότι οι φορείς διαχείρισης των αερολιμένων υποχρεούνται εκ του νόμου να τηρούν ορισμένα κατώτατα κεφαλαιακά όρια. Σύμφωνα με την Ιταλία, οι υπό εξέταση εισφορές κεφαλαίου στην παρούσα υπόθεση είχαν ως στόχο την αποκατάσταση του κεφαλαίου της So.Ge.A.AL στα απαιτούμενα πρότυπα.

(155)

Η Ιταλία διευκρίνισε ότι, πριν από το 2003, τα τέλη παραχώρησης που έπρεπε να καταβάλλουν οι φορείς διαχείρισης του αερολιμένα στους οποίους ανατέθηκε η σύμβαση «ολικής» παραχώρησης είχαν οριστεί στο 10 % των τελών χρηστών δυνάμει του ιταλικού νόμου αριθ. 324 της 5ης Μαΐου 1976, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα, και των τελών φόρτωσης και εκφόρτωσης των εμπορευμάτων που μεταφέρονται αεροπορικώς δυνάμει του ιταλικού νόμου αριθ. 117 της 16ης Απριλίου 1974.

(156)

Από το 2003 και εξής, τα ετήσια τέλη παραχώρησης καθορίζονταν με βάση τις μονάδες φόρτου εργασίας του αερολιμένα (ΜΦΕ, ήτοι μονάδες φόρτου που αντιστοιχούν σε έναν επιβάτη ή σε εκατό χιλιόγραμμα εμπορευμάτων ή ταχυδρομικών αντικειμένων), οι οποίες καθορίζονταν με τη σειρά τους βάσει των δεδομένων κίνησης που δημοσιεύονται ετησίως από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών-ENAC.

(157)

Δυνάμει του ιταλικού νόμου αριθ. 296 της 27ης Δεκεμβρίου 2006, το ετήσιο τέλος παραχώρησης για τους φορείς διαχείρισης του αερολιμένα αυξήθηκε προκειμένου να εξασφαλιστούν για το ιταλικό Δημόσιο έσοδα ύψους 3 εκατ. ευρώ το 2007, 9,5 εκατ. ευρώ το 2008 και 10 εκατ. ευρώ το 2009, αντιστοίχως.

(158)

Η Ιταλία δεν υπέβαλε παρατηρήσεις σχετικά με τη δυνητική ενίσχυση υπέρ των αεροπορικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα του Alghero εντός της προθεσμίας που προβλέπεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του διαδικαστικού κανονισμού για την υποβολή των παρατηρήσεων των κρατών μελών μετά την έκδοση απόφασης κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας από την Επιτροπή.

(159)

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι παρατηρήσεις των ενδιαφερομένων καλύπτουν ευρύ φάσμα επιχειρημάτων. Για παράδειγμα, στις πολυάριθμες παρατηρήσεις που υπέβαλε στην Επιτροπή, η Ryanair παρουσίασε αναλυτικά τις υποκείμενες αρχές και παραδοχές οι οποίες θεωρεί ότι θα έπρεπε να χρησιμεύσουν ως βάση για την ανάλυση της αρχής του ΙΕΟΑ που εκπόνησε η Επιτροπή όσον αφορά τις συμφωνίες με τις αεροπορικές εταιρείες. Η So.Ge.A.AL ισχυρίστηκε ότι συντρέχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα υπό εξέταση μέτρα που ελήφθησαν υπέρ της ιδίας θα μπορούσαν να κηρυχθούν συμβιβάσιμα με την εσωτερική αγορά.

(160)

Η So.Ge.A.AL υπογραμμίζει ότι η δημόσια χρηματοδότηση που χορηγήθηκε υπέρ της ιδίας για την κάλυψη των δαπανών που προέκυψαν κατά την παροχή υπηρεσιών οι οποίες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου δεν συνιστά κρατική ενίσχυση. Η So.Ge.A.AL δεν προσδιόρισε λεπτομερώς ούτε τον χαρακτήρα ούτε το ύψος των εν λόγω δαπανών.

(161)

Η So.Ge.A.AL εκτιμά ότι όλα τα υπό εξέταση μέτρα στην παρούσα υπόθεση σχετικά με τη χρηματοδότηση υποδομών, εξοπλισμού και «εξαρτημάτων και έργων» είχαν δεσμευθεί νομίμως πριν από την έκδοση της απόφασης στην υπόθεση Aéroports de Paris και θα έπρεπε, συνεπώς, να εξαιρεθούν από την εκτίμηση της κρατικής ενίσχυσης. Όσον αφορά την περίοδο μετά τη 12η Δεκεμβρίου 2000, η So.Ge.A.AL υπενθυμίζει ότι η Ιταλία είχε ήδη υποβάλει αποδεικτικά στοιχεία του μη οικονομικού χαρακτήρα ορισμένων δραστηριοτήτων του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή όφειλε να αποδώσει μέρος της επίμαχης δημόσιας χρηματοδότησης στις δαπάνες που προέκυψαν κατά την άσκηση δραστηριοτήτων μη οικονομικού χαρακτήρα.

(162)

Η So.Ge.A.AL επισημαίνει περαιτέρω ότι η απόφαση του 2012 δεν είναι σαφής ως προς τον χαρακτήρα και το πεδίο εφαρμογής της εικαζόμενης ενίσχυσης υπέρ του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα. Ειδικότερα, θα ήταν ασαφές το κατά πόσον η Επιτροπή είχε την πρόθεση να χαρακτηρίσει το σύνολο της χρηματοδότησης για έργα υποδομής ως κρατική ενίσχυση ή, εναλλακτικά, να θεωρήσει ότι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ενίσχυση μόνον η διαφορά μεταξύ του τέλους παραχώρησης που βασίζεται στις τιμές της αγοράς, και το οποίο θα έπρεπε να καταβάλλει η So.Ge.A.AL στο κράτος για τις βελτιωμένες υποδομές, και του τέλους παραχώρησης που πράγματι κατέβαλλε ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα. Η So.Ge.A.AL ισχυρίστηκε επίσης ότι η πρώτη επιλογή δεν συνάδει με το γεγονός ότι το κράτος διατηρούσε καθ' όλο το κρίσιμο χρονικό διάστημα την κυριότητα των αερολιμενικών υποδομών. Ως εκ τούτου, η So.Ge.A.AL δεν μπορεί να θεωρηθεί δικαιούχος της επενδυτικής ενίσχυσης. Σε κάθε περίπτωση, η So.Ge.A.AL υποστηρίζει ότι δεν επωφελήθηκε από κανένα αθέμιτο οικονομικό πλεονέκτημα, ακόμη και αν είχε ευνοηθεί η δεύτερη επιλογή.

(163)

Η So.Ge.A.AL υπογραμμίζει ότι δεν μπορεί να προκύψει νόθευση του ανταγωνισμού λόγω της δημόσιας χρηματοδότησης που της χορηγήθηκε. Δεδομένης της απομακρυσμένης γεωγραφικής θέσης του αερολιμένα του Alghero, δεν διαπιστώνονται αλληλεπικαλύψεις της ζώνης επιρροής του (39) με τις ζώνες επιρροής άλλων αερολιμένων της Ιταλίας ή άλλων κρατών μελών. Επιπλέον, ο αερολιμένας δεν βρίσκεται σε ανταγωνισμό με άλλους αερολιμένες της νήσου, λόγω της απόστασης μεταξύ τους και της απουσίας αξιόπιστων χερσαίων συνδέσεων. Η So.Ge.A.AL προσθέτει ότι οι τρεις αερολιμένες της Σαρδηνίας εξυπηρετούν διαφορετικά είδη επιβατικής κίνησης. Επιπλέον, οι αεροπορικές μεταφορές δεν ανταγωνίζονται άλλα μέσα μεταφοράς για την επιβατική κίνηση από και προς τη νήσο.

(164)

Η So.Ge.A.AL δεν δέχεται το επιχείρημα που προέβαλε η Επιτροπή στην απόφαση του 2012 περί ανταγωνισμού μεταξύ διαφόρων φορέων διαχείρισης αερολιμένων για τη διαχείριση των αερολιμενικών υποδομών. Η πρώτη σύμβαση «μερικής» παραχώρησης (40) για τη διαχείριση του αερολιμένα ανατέθηκε στη So.Ge.A.AL το 1995 και, επομένως, πολύ πριν από την έκδοση της απόφασης στην υπόθεση Aéroports de Paris. Από το 1995, η So.Ge.A.AL ενεργούσε απλώς και μόνον ως φορέας διαχείρισης των υποδομών στον αερολιμένα του Alghero και, ως εκ τούτου, η δραστηριότητά της δεν βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη δραστηριότητα άλλων φορέων διαχείρισης αερολιμένων.

(165)

Η So.Ge.A.AL υποστηρίζει ότι οι εισφορές κεφαλαίου συνάδουν με την αρχή του ΙΕΟΑ. Κατά την άποψη της So.Ge.A.AL, το οικονομικό σκεπτικό των μέτρων θα έπρεπε να αποτελέσει αντικείμενο χωριστής εκτίμησης και να γίνει διάκριση μεταξύ δύο χρονικών περιόδων, ήτοι πριν και μετά την ανάθεση της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης στη So.Ge.A.AL το 2007.

(166)

Η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται ότι οι ανακεφαλαιοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν πριν από το 2007 καθοδηγήθηκαν από την ανάγκη διαφύλαξης της επιχειρηματικής της δραστηριότητας, κυρίως λόγω της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης που της είχε ήδη ανατεθεί στις 18 Ιανουαρίου 1999. Βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών κατά τον χρόνο λήψης των αποφάσεων για τις εισφορές κεφαλαίου στην εταιρεία, η προοπτική της ανάθεσης της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης ήταν κρίσιμης σημασίας για τους μετόχους της So.Ge.A.AL, στον βαθμό που θα επέτρεπε στον φορέα διαχείρισης του αερολιμένα να αξιοποιήσει πλήρως τις αερολιμενικές δραστηριότητες και, κατά συνέπεια, να αυξήσει τα έσοδα από αεροναυτικές και μη αεροναυτικές δραστηριότητες. Οι δημόσιοι μέτοχοι δεν θα είχαν άλλη βιώσιμη εναλλακτική λύση εκτός από την ανακεφαλαιοποίηση της εταιρείας και δικαιολογημένα προέβησαν στην πράξη αυτή, διότι η καθυστέρηση στην ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης προκλήθηκε από εξωτερικά γεγονότα τα οποία δεν ήταν δυνατόν να καταλογιστούν στην εταιρεία. Η So.Ge.A.AL προβάλλει το επιχείρημα ότι η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη το στοιχείο αυτό στην αξιολόγησή της βάσει της αρχής του ΙΕΟΑ. Η So.Ge.A.AL προσθέτει ότι τα μέτρα αιτιολογούνται επίσης βάσει της προβλεπόμενης αύξησης του αριθμού των επιβατών ως αποτέλεσμα της στρατηγικής χαμηλού κόστους που ακολουθείται από το 1999.

(167)

Οι εισφορές κεφαλαίου που πραγματοποιήθηκαν το 2009 και το 2010 καθοδηγήθηκαν από την ανάγκη διασφάλισης της λειτουργικότητας του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα, ιδίως ενόψει των καλύτερων προοπτικών βιωσιμότητας λόγω της ανάθεσης της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης. Το γεγονός ότι η So.Ge.A.AL δεν ανέκτησε την αποδοτικότητά της μετά την ανάθεση της σύμβασης παραχώρησης οφείλεται σε ένα σενάριο της αγοράς το οποίο διαφοροποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις αντίστοιχες προβλέψεις, και το οποίο επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη της εναέριας κυκλοφορίας εκείνη την περίοδο, ήτοι η οικονομική κάμψη και οι συνακόλουθες οικονομικές προκλήσεις με τις οποίες βρέθηκαν αντιμέτωπες οι διεθνείς αεροπορικές εταιρείες. Υπό αυτή την έννοια, η So.Ge.A.AL υπέστη πτώση των επιπέδων επιβατικής κίνησης κατά 1,8 %. Επιπροσθέτως, η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται ότι η κίνηση δεν ήταν δυνατόν να εξελιχθεί σύμφωνα με τις προβλέψεις, λόγω της καθυστέρησης στην εκτέλεση των έργων υποδομών (τα οποία έπρεπε να είχαν ήδη αρχίσει το 2004, αλλά δεν είχαν ακόμη ξεκινήσει ούτε το 2009). Τέλος, πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι η ENAC δεν προέβη σε προς τα άνω αναθεώρηση των αερολιμενικών τελών, ανεξαρτήτως της επίσημης αίτησης που υπέβαλε σχετικά η So.Ge.A.AL.

(168)

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο η So.Ge.A.AL κατάρτισε διορθωτικά μέτρα με σκοπό την επίτευξη οικονομικής ισορροπίας, όπως η αναδιοργάνωση των δραστηριοτήτων της, η περιστολή των λειτουργικών δαπανών και μέτρα επενδύσεων σε υποδομές. Τα μέτρα αυτά αποτελούν αντικείμενο αναλυτικής εκτίμησης στο σχέδιο αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης του 2010.

(169)

Η So.Ge.A.AL απορρίπτει το επιχείρημα της Επιτροπής ότι δεν εκπονήθηκε εκ των προτέρων ανάλυση πριν από την έναρξη ισχύος των εν λόγω μέτρων. Οι δημόσιοι μέτοχοι της So.Ge.A.AL έλαβαν προφανώς τα υπό εξέταση μέτρα βάσει επιχειρηματικών σχεδίων που καταρτίστηκαν εκ των προτέρων. Ο ισχυρισμός αυτός τεκμηριώνεται από τα έγγραφα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή κατά τη διάρκεια της έρευνας, και πρόκειται ειδικότερα για τα ακόλουθα έγγραφα:

(170)

Η So.Ge.A.AL υπενθυμίζει περαιτέρω ότι η συμμόρφωση των εισφορών κεφαλαίου προς την αρχή του ΙΕΟΑ είχε ήδη διαπιστωθεί στην έκθεση Ecorys, στην έκθεση Accuracy και στο σχέδιο Roland Berger.

(171)

Η Επιτροπή δεν θα ήταν σε θέση να εξετάσει δεόντως τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του τομέα της εναέριας κυκλοφορίας στην Ιταλία υπό το φως των ισχυόντων ιταλικών κανονισμών. Στην εκτίμηση της κατάστασης πριν και μετά την ανάθεση της σύμβασης ολικής παραχώρησης στη So.Ge.A.AL, η Επιτροπή έπρεπε να είχε λάβει υπόψη το γεγονός ότι οι ανακεφαλαιοποιήσεις ήταν το αποτέλεσμα νομικής υποχρέωσης, η μη τήρηση της οποίας θα είχε ενεργοποιήσει την ανάκληση της σύμβασης παραχώρησης. Ως εκ τούτου, με την απόφαση της ανακεφαλαιοποίησης της εταιρείας, οι μέτοχοι της So.Ge.A.AL ευνόησαν την πλέον αποδοτική από άποψη κόστους επιλογή.

(172)

Η So.Ge.A.AL θεωρεί ότι, με την εκτέλεση των εισφορών κεφαλαίου, οι δημόσιοι μέτοχοί της ενήργησαν κατά τον ίδιο τρόπο που θα ενεργούσε και ένας ΙΕΟΑ υπό παρόμοιες συνθήκες, διότι οι εν λόγω εισφορές εξασφάλισαν στους δημόσιους επενδυτές θετικές αποδόσεις σε μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Κατά την άποψη της So.Ge.A.AL, οι αερολιμενικές δραστηριότητες αποφέρουν φορολογικά έσοδα των οποίων το ύψος είναι μεγαλύτερο από εκείνο της δημόσιας χρηματοδότησης που της χορηγήθηκε.

(173)

Η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται επίσης ότι οι εισφορές κεφαλαίου δεν θα μπορούσαν να αποφέρουν στον φορέα διαχείρισης του αερολιμένα οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια της νομολογίας Altmark. (41) Η συνολική διαχείριση του αερολιμένα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος («ΥΓΟΣ») λόγω της ανάγκης διασφάλισης της προσβασιμότητας της νήσου και, κατά συνέπεια, οι υπό εξέταση εισφορές κεφαλαίου αντιστοιχούν στην αντιστάθμιση για την παροχή ΥΓΟΣ εκ μέρους του αερολιμένα.

(174)

Η παροχή της ΥΓΟΣ είχε ανατεθεί στη So.Ge.A.AL στο πλαίσιο της σύμβασης. Οι συμβάσεις μερικής παραχώρησης που είχαν ανατεθεί στη So.Ge.A.AL πριν από το 2007 θα μπορούσαν εξίσου να θεωρηθούν πράξεις ανάθεσης. Η So.Ge.A.AL επισημαίνει περαιτέρω ότι, από αμιγώς νομικής πλευράς, οι φορείς διαχείρισης αερολιμένων επιβάλλεται να τηρούν ορισμένες υποχρεώσεις όσον αφορά τη διαχείριση των αερολιμένων, στο πλαίσιο των οποίων λαμβάνεται αναπόφευκτα υπόψη το δημόσιο συμφέρον. Οι εν λόγω υποχρεώσεις αφορούν τη διασφάλιση ικανοποιητικής ποιότητας για τις παρεχόμενες υπηρεσίες, την τήρηση προτύπων ασφαλείας, τη συνέχεια και την κανονικότητα των υπηρεσιών.

(175)

Η δεύτερη και η τρίτη προϋπόθεση που απορρέουν από την απόφαση στην υπόθεση Altmark πληρούνται διότι η So.Ge.A.AL έλαβε αποζημίωση μόνο στο επίπεδο που χρειαζόταν για την αντιστάθμιση των ζημιών, και ειδικότερα στο επίπεδο που χρειαζόταν για την επαναφορά του κεφαλαίου σε εναρμόνιση με τις νομικές απαιτήσεις μετά την κάλυψη των εν λόγω ζημιών. Η So.Ge.A.AL προσθέτει ακόμη ότι οι φορείς διαχείρισης των αερολιμένων υποχρεούνται εκ του νόμου να τηρούν χωριστούς λογαριασμούς μεταξύ των κύριων και των δευτερευουσών δραστηριοτήτων τους.

(176)

Τέλος, η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται ότι πληρούται και το τέταρτο κριτήριο της απόφασης στην υπόθεση Altmark, χωρίς να παρέχει, ωστόσο, αποδεικτικό υλικό εν προκειμένω.

(177)

Κατά την άποψη της So.Ge.A.AL, η Επιτροπή όφειλε να αξιολογήσει το συμβιβάσιμο της δυνητικής ενίσχυσης υπέρ του αερολιμένα με βάση τα εξής:

(178)

Πρώτον, η So.Ge.A.AL υποστηρίζει ότι τα υπό εξέταση μέτρα τέθηκαν σε εφαρμογή υπέρ του αερολιμένα του Alghero για την αντιστάθμιση του μειονεκτήματος που οφείλεται στον νησιωτικό χαρακτήρα της περιφέρειας της Σαρδηνίας. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή θα έπρεπε να κηρύξει την ενίσχυση συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της Συνθήκης.

(179)

Δεύτερον, η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται ότι όλα τα υπό εξέταση μέτρα τέθηκαν σε εφαρμογή προκειμένου η So.Ge.A.AL να είναι σε θέση να υποβληθεί σε αναδιάρθρωση, με σκοπό τη διασφάλιση της αποκατάστασης της βιωσιμότητάς της. Υπό αυτή την έννοια, η So.Ge.A.AL επισημαίνει ότι, όσον αφορά τις εισφορές κεφαλαίου του 2009 και του 2010, η So.Ge.A.AL κατάρτισε σχέδιο αναδιάρθρωσης, ήτοι το σχέδιο αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης του 2010, στο οποίο αφενός προσδιορίζονταν οι παράγοντες που είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην εταιρεία και αφετέρου προτείνονταν διορθωτικά μέτρα για τη μείωση των δαπανών και την αναθεώρηση της επιχειρηματικής πολιτικής. Στο εν λόγω σχέδιο προβλεπόταν σημαντικό ποσοστό ιδίας συνεισφοράς της So.Ge.A.AL στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης.

(180)

Τρίτον, όσον αφορά το συμβιβάσιμο της ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης, η So.Ge.A.AL ισχυρίζεται ότι η αντιστάθμιση που της χορηγήθηκε για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) ήταν σταθερά χαμηλότερη από το ανώτατο όριο που καθορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 στοιχείο α) της απόφασης του 2005 για τις ΥΓΟΣ (42), ήτοι 30 εκατ. ευρώ ετησίως, και ο κύκλος εργασιών της δεν υπερέβαινε τα 100 εκατ. ευρώ. Η So.Ge.A.AL προσθέτει ότι, πριν από το 2004, τηρούνταν επίσης το ανώτατο όριο του ενός εκατ. επιβατών του άρθρου 2 παράγραφος 1 στοιχείο δ) της απόφασης του 2005 για τις ΥΓΟΣ. Τηρούνταν επίσης οι διατάξεις των άρθρων 4, 5 και 6 της απόφασης του 2005 για τις ΥΓΟΣ, διότι η αντιστάθμιση χορηγήθηκε στην εταιρεία σε σχέση με την παροχή ορθώς οριζομένων ΥΓΟΣ και ανατέθηκε στη So.Ge.A.AL βάσει μιας ή περισσοτέρων πράξεων ανάθεσης, και ότι η εν λόγω αντιστάθμιση δεν υπερέβαινε τα αναγκαία όρια για την παροχή των ΥΓΟΣ.

(181)

Τέταρτον, η So.Ge.A.AL υποστηρίζει ότι η ενίσχυση υπέρ του αερολιμένα για την υλοποίηση επενδύσεων σε υποδομές, εξοπλισμό, εξαρτήματα και έργα θα έπρεπε να χαρακτηριστεί συμβιβάσιμη βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές. Οι εν λόγω υποδομές είναι αναλογικές ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο και παρουσιάζουν προοπτικές χρήσης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα κατά την έννοια των κατευθυντήριων γραμμών του 2004 για τις αεροπορικές μεταφορές. Οι υποδομές αυτές τέθηκαν επίσης στη διάθεση αεροπορικών εταιρειών υπό όρους που δεν εισάγουν διακρίσεις. Επιπλέον, οι συναλλαγές δεν επηρεάστηκαν σε βαθμό αντίθετο προς το γενικό συμφέρον και η δημόσια χρηματοδότηση ήταν αναγκαία και αναλογική.

(182)

Θα ήταν ορθό η Επιτροπή να εξετάσει τις So.Ge.A.AL και RAS από κοινού για τους σκοπούς της εφαρμογής της αρχής του ΙΕΟΑ. Με την έγκριση των υπό εξέταση μέτρων, η RAS και η So.Ge.A.AL συμπεριφέρθηκαν κατά τον ίδιο τρόπο που θα συμπεριφερόταν και ένας ΙΕΟΑ υπό παρόμοιες συνθήκες. Η So.Ge.A.AL δεν θα αποκόμιζε κανένα οικονομικό πλεονέκτημα από τις συνεισφορές μάρκετινγκ τις οποίες χορήγησε η RAS υπέρ των αεροπορικών εταιρειών που χρησιμοποιούν τον αερολιμένα του Alghero. Οι εν λόγω συνεισφορές μεταβιβάστηκαν απλώς μέσω του φορέα διαχείρισης του αερολιμένα στους τελικούς αποδέκτες τους, ήτοι στις αεροπορικές εταιρείες.

(183)

Η So.Ge.A.AL υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε ενίσχυση υπέρ των αεροπορικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα του Alghero με τη μορφή χαμηλότερων αερολιμενικών τελών ή συνεισφορών μάρκετινγκ θα έπρεπε να θεωρηθεί συμβιβάσιμη με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) ή στοιχείο γ) της Συνθήκης και των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές.

(184)

Προς επίρρωση του συμπεράσματος αυτού, η So.Ge.A.AL προβάλλει το επιχείρημα ότι η δυνητική ενίσχυση χορηγήθηκε σε εταιρείες που διαθέτουν άδεια παροχής υπηρεσιών αεροπορικών μεταφορών από κράτος μέλος, για γραμμές που συνδέουν περιφερειακό αερολιμένα ο οποίος υπάγεται στην κατηγορία Γ ή Δ, κατά τον ορισμό των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές, με άλλον αερολιμένα της Ένωσης. Η χρηματοδότηση δεν αφορούσε γραμμές που υπόκεινται σε υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας («ΥΔΥ») κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (43) και στις συμφωνίες που συνάφθηκαν με τις αεροπορικές εταιρείες προβλεπόταν η επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση μη τήρησης, εκ μέρους των αεροπορικών εταιρειών, των δεσμεύσεών τους.

(185)

Παρότι η So.Ge.A.AL αναγνωρίζει το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες επιχορηγήσεις παρασχέθηκαν στις αεροπορικές εταιρείες για μεγαλύτερη χρονική περίοδο και με υψηλότερη ένταση από ό,τι επιτρέπεται βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές, υπογραμμίζει ότι η διάρκεια ισχύος των συμφωνιών με τις αεροπορικές εταιρείες δεν υπερέβαινε τα τρία έτη, και ότι οι κατευθυντήριες γραμμές του 2005 επιτρέπουν παρεκκλίσεις σε σχέση με τα επίπεδα έντασης στην περίπτωση των μειονεκτουσών περιοχών.

(186)

Στις παρατηρήσεις της σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές, η So.Ge.A.AL υπενθυμίζει ότι κανένα από τα υπό αξιολόγηση μέτρα υπέρ του αερολιμένα δεν συνιστά κρατική ενίσχυση. Ωστόσο, σε περίπτωση που η Επιτροπή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οποιοδήποτε από τα εν λόγω μέτρα συνιστά ενίσχυση λειτουργίας υπέρ της So.Ge.A.AL, υποστηρίζει ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις του συμβιβάσιμου που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2014 για τις αεροπορικές μεταφορές.

(187)

Η Ryanair, η AMS και η Unioncamere υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους κατά τη διάρκεια της έρευνας.

(188)

Η Ryanair υπέβαλε τις παρατηρήσεις της σχετικά με την απόφαση του 2012 στις 12 Μαρτίου 2013. Η Ryanair παρέπεμψε στις προηγούμενες παρατηρήσεις που υπέβαλε σχετικά με την παρούσα υπόθεση πριν από την έκδοση της απόφασης του 2012, καθώς και σε διάφορες άλλες παρατηρήσεις που αφορούν μια σειρά ερευνών περί κρατικών ενισχύσεων σχετικά με τη χορήγηση δυνητικής ενίσχυσης υπέρ της Ryanair.

(189)

Οι κυριότεροι ισχυρισμοί της Ryanair, όπως προκύπτουν από τις εν λόγω παρατηρήσεις, συνοψίζονται στις αιτιολογικές σκέψεις 190 έως 226.

(190)

Η Ryanair απορρίπτει το προκαταρκτικό συμπέρασμα της Επιτροπής ότι η Ryanair και η AMS πρέπει να θεωρηθούν ενιαία οντότητα, και ότι οι συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών και οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ, καθώς και οι οικονομικές επιπτώσεις τους, ενδείκνυται να εξεταστούν από κοινού για τους σκοπούς της αξιολόγησης του οικονομικού πλεονεκτήματος.

(191)

Η προσέγγιση αυτή δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ούτε από τη διάρθρωση του καθεστώτος ιδιοκτησίας της AMS ούτε από τον σκοπό της. Οι συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών που συνάφθηκαν με τη Ryanair και οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ που συνάφθηκαν με την AMS είναι χωριστές και ανεξάρτητες, αφορούν διαφορετικές υπηρεσίες και δεν υπόκεινται σε συμβατικούς ή άλλους δεσμούς μεταξύ τους ώστε να αιτιολογείται η εξέτασή τους ως ενιαίου συνόλου μέτρων.

(192)

Οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ ευνόησαν τη So.Ge.A.AL ως αγοραστή διαφημιστικών υπηρεσιών. Οι εν λόγω συμφωνίες αποτέλεσαν επένδυση για την ενίσχυση του εμπορικού σήματος του αερολιμένα και αναμενόταν να έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των εισερχόμενων επιβατών, και επομένως των εσόδων από μη αεροναυτικές δραστηριότητες. Δεν αποσκοπούσαν στη βελτίωση του συντελεστή πληρότητας ή της απόδοσης των γραμμών της Ryanair ούτε εξαρτώντο από τυχόν εικαζόμενα οφέλη που παρέχει στη Ryanair η διαφήμιση του αερολιμένα στον δικτυακό τόπο Ryanair.com.

(193)

Επιπροσθέτως, η σύναψη συμφωνίας υπηρεσιών μάρκετινγκ με την AMS δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εκτέλεση δρομολογίων εκ μέρους της Ryanair από και προς έναν αερολιμένα. Πράγματι, πολλοί αερολιμένες τους οποίους εξυπηρετεί η Ryanair δεν συνάπτουν συμφωνίες με την AMS. Εν γένει, η ανάγκη για συγκεκριμένες υπηρεσίες μάρκετινγκ για την ανάπτυξη του εμπορικού σήματος ενός αερολιμένα και την άσκηση επιρροής στο ποσοστό των εισερχόμενων επιβατών προκύπτει σε λιγότερο γνωστούς αερολιμένες όπου το εμπορικό σήμα του αερολιμένα δεν είναι προβεβλημένο και χρειάζεται να ενισχυθεί η εισερχόμενη επιβατική κίνηση.

(194)

Ως εκ τούτου, είναι απολύτως εύλογο οι αερολιμένες αυτοί να δαπανούν πόρους προς τον σκοπό αυτόν, και το γεγονός ότι η Ryanair μπορεί επίσης να ευνοείται ή όχι μέσω της συγκεκριμένης διαφήμισης είναι άνευ εμπορικής σημασίας για τον αερολιμένα. Ένας ιδιώτης επενδυτής δεν αποφεύγει να προβεί σε μια επένδυση απλώς και μόνον επειδή άλλα ενδιαφερόμενα μέρη μπορεί επίσης να αποκομίσουν οφέλη από την ανάπτυξη της επιχειρηματικής του δραστηριότητας.

(195)

Οι συμφωνίες της Ryanair με τη So.Ge.A.AL ήταν συνήθεις εμπορικές συμφωνίες που συνάδουν με την αρχή του ΙΕΟΑ, και το ίδιο ισχύει επίσης για τις συμφωνίες της AMS με τη So.Ge.A.AL, δεδομένου ότι η AMS συνάπτει συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ με τις ίδιες τιμές και για συγκρίσιμα μεγέθη τόσο με δημόσιους όσο και με ιδιωτικούς αερολιμένες, τουριστικούς οργανισμούς, ομίλους ενοικίασης αυτοκινήτων, δικτυακούς τόπους ξενοδοχειακών κρατήσεων, ασφαλιστικές εταιρείες και παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (44).

(196)

Η προσέγγιση αυτή είναι συνεπής με το σκεπτικό της Ryanair όπως έχει διατυπωθεί σε άλλες παρατηρήσεις τις οποίες υπέβαλε στην Επιτροπή κατά τη διάρκεια της έρευνας. Σε αυτές τις άλλες παρατηρήσεις, η Ryanair διαφωνεί με την εκτίμηση της Επιτροπής ότι οι πληρωμές προς την AMS πρέπει να χαρακτηριστούν ως δαπάνες για τον αερολιμένα. Σύμφωνα με τη Ryanair, η προσέγγιση αυτή δεν λαμβάνει υπόψη την αξία των υπηρεσιών που παρέχει η AMS στον αερολιμένα (45). Με την αγορά διαφημιστικού χώρου, οι αερολιμένες μπορούν να αυξήσουν το ποσοστό των εισερχόμενων επιβατών στις πτήσεις της Ryanair, οι οποίοι έχουν την τάση δαπανούν περισσότερα χρήματα από ό,τι οι εξερχόμενοι επιβάτες για εμπορεύματα και υπηρεσίες μη αεροναυτικού χαρακτήρα. Η ενέργεια αυτή είναι λογική, από εμπορική άποψη, για τους αερολιμένες (46). Η Ryanair εκτιμά ότι η αγορά υπηρεσιών μάρκετινγκ με τιμές της αγοράς θα πρέπει να απομονωθεί από τυχόν άλλες συμβατικές ρυθμίσεις μεταξύ του αερολιμένα και των αεροπορικών εταιρειών στο πλαίσιο της αξιολόγησης βάσει της αρχής του ΙΕΟΑ. Σε περίπτωση που η Επιτροπή επιμείνει να συμπεριληφθούν οι ρυθμίσεις σχετικά με την AMS και οι ρυθμίσεις σχετικά με τις αερολιμενικές υπηρεσίες της Ryanair σε κοινό έλεγχο του κριτηρίου του ΙΕΟΑ, δεν πρέπει να παραβλεφθεί η αξία των παρεχόμενων υπηρεσιών από την AMS στον αερολιμένα.

(197)

Η Ryanair θεωρεί ότι η άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες αρχές συμμετείχαν στην έγκριση των υπό εξέταση μέτρων σχετικά με τη Ryanair και την AMS δεν τεκμηριώνεται με αποδεικτικά στοιχεία. Δεν είναι δυνατόν να υποτεθεί —και πρέπει άλλωστε να αποδειχθεί— ότι οι δημόσιες αρχές συμμετείχαν πράγματι στην έγκριση των εν λόγω μέτρων.

(198)

Το επιχείρημα ότι η So.Ge.A.AL ανήκει εξ ολοκλήρου στην κυριότητα των δημόσιων αρχών που παρενέβησαν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της So.Ge.A.AL δεν τεκμηριώνεται επαρκώς, διότι βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στο μοναδικό οργανικό κριτήριο του διορισμού του διοικητικού συμβουλίου της So.Ge.A.AL από τους δημόσιους μετόχους της. Ούτε η συμφωνία του 2002, βάσει της οποίας η Σαρδηνία δεσμεύτηκε να συνεργαστεί με τη Ryanair, με σκοπό την ανάπτυξη του τουρισμού και την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης στην περιοχή, αποδεικνύει ότι οι δημόσιες αρχές συμμετείχαν, καθ' οιονδήποτε τρόπο, στην έγκριση των μέτρων που έλαβε η So.Ge.A.AL υπέρ της Ryanair ή της AMS μετά την υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας. Επιπλέον, το γεγονός ότι η So.Ge.A.AL και η Σαρδηνία υπέγραψαν τις μεταγενέστερες συμφωνίες του 2004, του 2005, του 2006 και του 2007 σχετικά με συνεισφορές για δραστηριότητες από κοινού μάρκετινγκ μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνον προς επίρρωση της θέσης ότι η Σαρδηνία χρηματοδοτούσε τη So.Ge.A.AL, αλλά όχι και της άποψης ότι κατηύθυνε τις ενέργειες της So.Ge.A.AL έναντι της Ryanair ή της AMS.

(199)

Η Ryanair δεν είναι ενήμερη ούτε αρμόδια για τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ της So.Ge.A.AL και της RAS, δεν προέκρινε ούτε ζήτησε τη σύναψη των εν λόγω συμφωνιών, και επομένως οι ρυθμίσεις που διέπουν τη συνεργασία της Ryanair και της AMS με τη So.Ge.A.AL δεν πρέπει να επηρεάζονται από ρυθμίσεις που διέπουν τη συνεργασία μεταξύ της So.Ge.A.AL και της RAS.

(200)

Επίσης, δεν είναι δυνατόν να χαρακτηριστεί η Ryanair ως έμμεσος αποδέκτης κρατικής ενίσχυσης. Η Επιτροπή δεν μπορεί να στηρίζεται στην απλή εικασία ότι χορηγήθηκε κρατική ενίσχυση στις αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον αερολιμένα χωρίς αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν την πραγματική ύπαρξη πλεονεκτήματος μέσω της κρατικής ενίσχυσης. Εφόσον οι όροι της εμπορικής σχέσης μεταξύ της Ryanair και του αερολιμένα μπορούν να αιτιολογηθούν βάσει της αρχής του ΙΕΟΑ, καμία υποχρέωση ανάκτησης δεν μπορεί να επεκταθεί ώστε να διέπει και τη Ryanair. Η Ryanair επικρίνει την εκτίμηση της Επιτροπής ότι τυχόν κίνητρα που παρέχονται σε αεροπορική εταιρεία από δημόσιο αερολιμένα χαρακτηρίζονται αυτομάτως ως κρατική ενίσχυση, ακόμη και αν χρηματοδοτούνται εν μέρει μόνο από δημόσιους πόρους. Η Ryanair υποστηρίζει ότι η απροθυμία της Επιτροπής να διερευνήσει το ζήτημα της δυνατότητας καταλογισμού των μέτρων στο κράτος δεν αντικατοπτρίζει τις κατευθυντήριες γραμμές του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές, στις οποίες αναφέρεται ότι η απόφαση για την ανακατανομή δημόσιων πόρων σε αεροπορική εταιρεία πρέπει να καταλογίζεται στις δημόσιες αρχές προκειμένου να συνιστά κρατική ενίσχυση (47).

(201)

Η Ryanair ισχυρίζεται ότι, σύμφωνα με τη νομολογία (48), η εκπόνηση ανάλυσης συγκρίσιμων αερολιμένων πρέπει να αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο για την εξακρίβωση της ύπαρξης ενίσχυσης υπέρ των αεροπορικών εταιρειών και το κριτήριο βάσει του κόστους πρέπει να χρησιμοποιείται μόνον εφόσον είναι αδύνατον να συγκριθεί η κατάσταση του εικαζόμενου χορηγού της ενίσχυσης με την κατάσταση ιδιωτικού ομίλου επιχειρήσεων. Η Ryanair επισημαίνει περαιτέρω ότι κατά την εξέταση των συμφωνιών που συνάπτονται μεταξύ των φορέων διαχείρισης των αερολιμένων και των αεροπορικών εταιρειών πρέπει να λαμβάνονται εξίσου υπόψη οι εξωτερικότητες που προκύπτουν για το δίκτυο από τις συμφωνίες. Σε άλλες παρατηρήσεις που υπέβαλε, η Ryanair συμμερίζεται την άποψη ότι αμφότερες οι μέθοδοι της ανάλυσης συγκρίσιμων αερολιμένων και του κριτηρίου βάσει του κόστους αποτελούν συνήθη επιχειρηματική πρακτική (49).

(202)

Η Ryanair ισχυρίζεται ουσιαστικά ότι ολόκληρο το σκεπτικό της Επιτροπής στην απόφαση του 2012 καταρρίπτεται από την εσφαλμένη εφαρμογή του ελέγχου του κριτηρίου του ΙΕΟΑ, λόγω της ανακριβούς παραδοχής ότι απαιτείτο η κατάρτιση εκ των προτέρων επιχειρηματικού σχεδίου προκειμένου να συναχθεί το συμπέρασμα ότι τηρήθηκε η αρχή του ΙΕΟΑ. Τα επιχειρηματικά σχέδια δεν αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για τις εμπορικές ενέργειες ιδιωτών επενδυτών (50). Παρότι τα εν λόγω σχέδια μπορεί να αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ένας δημόσιος φορέας ενεργούσε ως ιδιώτης επενδυτής, η απουσία ενός τέτοιου σχεδίου δεν είναι επαρκής για να συναχθεί το συμπέρασμα ότι ένας δημόσιος φορέας δεν ενεργούσε ως ιδιώτης επενδυτής.

(203)

Σε κάθε περίπτωση, στην παρούσα υπόθεση, η Επιτροπή θα μπορούσε να είχε ήδη αναγνωρίσει στην απόφαση του 2012 ότι ο αερολιμένας του Alghero υπέβαλε μια βασική εκ των προτέρων ανάλυση, η οποία θα έπρεπε να θεωρηθεί επαρκής. Η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τι συνιστά «αποδεκτό» επιχειρηματικό σχέδιο και δεν θα έπρεπε να επιχειρήσει να το πράξει.

(204)

Η Ryanair επισημαίνει περαιτέρω ότι η Επιτροπή έλαβε ανάλυση του κριτηρίου της αρχής του ΙΕΟΑ από την Ecorys, η οποία αποφάνθηκε ότι οι συμφωνίες της Ryanair συνάδουν με την αρχή του ΙΕΟΑ, και ότι οι ζημίες της So.Ge.A.AL προέκυψαν λόγω των σημαντικών και απρόβλεπτων καθυστερήσεων του κράτους κατά την ανάθεση της σύμβασης «ολικής» παραχώρησης. Οι απρόβλεπτες ελλείψεις και καθυστερήσεις θα έπρεπε να εξουδετερώνονται στις αναλύσεις του κριτηρίου της αρχής του ΙΕΟΑ, διότι μπορεί να τις αντιμετωπίζουν επίσης ιδιωτικοί αερολιμένες στο πλαίσιο της συνήθους επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, είτε λόγω ανεπαρκειών του κράτους είτε λόγω των πράξεων άλλων ιδιωτικών επιχειρήσεων στις οποίες βασίζεται ο εκάστοτε αερολιμένας.

(205)

Επιπλέον, η Ryanair υπέβαλε μια σειρά υπομνημάτων που συνέταξε η Oxera, καθώς και ανάλυση που εκπόνησε ο καθηγητής Damien P. McLoughlin.

(206)

Η Oxera εκτιμά ότι η μέθοδος της Επιτροπής που συνίσταται στο να αποδέχεται ως συγκρίσιμους αερολιμένες μόνον αυτούς που βρίσκονται στην ίδια ζώνη επιρροής με αυτή του αερολιμένα που αποτέλεσε αντικείμενο της έρευνας είναι εσφαλμένη.

(207)

Η Oxera ισχυρίζεται ότι οι αγοραίες τιμές αναφοράς που ελήφθησαν από τους συγκρίσιμους αερολιμένες δεν είναι νοθευμένες με κρατικές ενισχύσεις προς γειτονικούς αερολιμένες. Επομένως, είναι δυνατό να εκτιμηθεί με αξιόπιστο τρόπο μία αγοραία αξία αναφοράς κατά τον έλεγχο του κριτηρίου του ΙΕΟΑ.

(208)

Αυτό συμβαίνει διότι:

(209)

Η Oxera προέβαλε το επιχείρημα ότι η ανάλυση της αποδοτικότητας που εκπόνησε η ίδια στις εκθέσεις της που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή τηρεί τις αρχές που θα υιοθετούσε ένας συνετός επενδυτής του ιδιωτικού τομέα και αντικατοπτρίζει τη μέθοδο που προκύπτει από την προηγούμενη πρακτική της Επιτροπής.

(210)

Οι αρχές που διέπουν την ανάλυση της αποδοτικότητας είναι οι εξής:

(211)

Σκοπός του εν λόγω εγγράφου είναι να καθοριστεί το εμπορικό σκεπτικό που διέπει τις αποφάσεις των περιφερειακών αερολιμένων για την αγορά διαφημιστικών υπηρεσιών στον δικτυακό τόπο Ryanair.com από την AMS.

(212)

Στο έγγραφο διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός πολύ ισχυρών, ευρέως γνωστών και συνήθως χρησιμοποιούμενων αερολιμένων. Οι ασθενέστεροι ανταγωνιστές πρέπει να ξεπεράσουν τη στατική αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών προκειμένου να διασφαλίσουν την ανάπτυξη της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Οι μικρότεροι περιφερειακοί αερολιμένες πρέπει να αναζητήσουν τρόπους ώστε να προβάλλουν σε μόνιμη βάση το εμπορικό σήμα τους σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. Οι παραδοσιακές μορφές διαφημιστικής προβολής προϋποθέτουν δαπάνες οι οποίες υπερβαίνουν τους πόρους τους.

(213)

Η Ryanair υπέβαλε επιπρόσθετες εκθέσεις που κατάρτισε η εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών Oxera. Στις εν λόγω εκθέσεις, η Oxera εξέτασε τις αρχές που πρέπει, σύμφωνα με την άποψη της αεροπορικής εταιρείας, να λαμβάνονται υπόψη κατά την ανάλυση της αποδοτικότητας, αφενός, των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών μεταξύ της Ryanair και των αερολιμένων και, αφετέρου, των συμφωνιών υπηρεσιών μάρκετινγκ μεταξύ της AMS και των ίδιων αερολιμένων στο πλαίσιο του ελέγχου του κριτηρίου του ΙΕΟΑ (51). Η Ryanair τόνισε ότι οι εκθέσεις αυτές δεν μεταβάλλουν κατά κανένα τρόπο τη θέση της εταιρείας που είχε διατυπωθεί σε προγενέστερο στάδιο και σύμφωνα με την οποία οι συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών και οι συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο χωριστών ελέγχων του κριτηρίου του ΙΕΟΑ.

(214)

Από τις εκθέσεις προέκυψε ότι τα κέρδη που αποκόμισε η AMS πρέπει να συμπεριληφθούν ως έσοδα σε κοινή ανάλυση σχετικά με την αποδοτικότητα, ενώ οι δαπάνες της AMS θα έπρεπε να ενσωματωθούν στο κόστος. Προς τον σκοπό αυτόν, στις εκθέσεις προτάθηκε η εφαρμογή μεθοδολογίας βάσει των ταμειακών ροών στην κοινή ανάλυση της αποδοτικότητας, η οποία συνεπάγεται τη δυνατότητα αντιμετώπισης των δαπανών των αερολιμένων για την AMS ως πρόσθετων λειτουργικών δαπανών.

(215)

Στις εκθέσεις δόθηκε έμφαση στο γεγονός ότι οι δραστηριότητες μάρκετινγκ συμβάλλουν στη δημιουργία και τη στήριξη της αξίας του εμπορικού σήματος, που είναι σε θέση να παράγει αποτελέσματα και οφέλη, όχι μόνο καθ' όλη τη διάρκεια ισχύος των συμφωνιών με την εκάστοτε αεροπορική εταιρεία, αλλά και μετά τη λήξη τους. Τούτο ισχύει ιδίως σε περίπτωση που, λόγω του γεγονότος ότι η Ryanair έχει συνάψει συμφωνία με έναν αερολιμένα, εγκαθίστανται στον αερολιμένα και άλλες αεροπορικές εταιρείες, με αποτέλεσμα να προσελκύονται περισσότερα καταστήματα στον αερολιμένα και να παράγονται, συνεπώς, περισσότερα έσοδα από μη αεροναυτικές δραστηριότητες για τον αερολιμένα. Κατά την άποψη της Ryanair, εάν η Επιτροπή προβεί σε κοινή ανάλυση της αποδοτικότητας, τα εν λόγω οφέλη πρέπει να ληφθούν υπόψη με την αντιμετώπιση των δαπανών της AMS ως πρόσθετων λειτουργικών δαπανών, αφαιρουμένων των πληρωμών προς την AMS.

(216)

Επιπλέον, η Ryanair ήταν της άποψης ότι θα έπρεπε να είχε συμπεριληφθεί μια τελική αξία στις προβλέψεις των πρόσθετων κερδών κατά τη λήξη ισχύος της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών, ούτως ώστε να συνυπολογιστεί η παραγόμενη αξία μετά τη λήξη ισχύος της συμφωνίας. Η τελική αξία θα μπορούσε να αναπροσαρμοστεί βάσει πιθανοτήτων «ανανέωσης», με τον υπολογισμό της προσδοκώμενης συνέχισης της παραγωγής κερδών μετά τη λήξη ισχύος της συμφωνίας με τη Ryanair ή εφόσον θα είχαν συμφωνηθεί παρόμοιοι όροι με άλλες αεροπορικές εταιρείες. Η Ryanair θεώρησε ότι, στην περίπτωση αυτή, θα ήταν δυνατόν να υπολογιστεί χαμηλότερο όριο για τα από κοινού παραγόμενα κέρδη στο πλαίσιο της συμφωνίας με την AMS και της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών, αντικατοπτρίζοντας με τον τρόπο αυτόν τον αβέβαιο χαρακτήρα των πρόσθετων κερδών μετά τη λήξη ισχύος της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών.

(217)

Προς επίρρωση της συγκεκριμένης μεθόδου, στις εκθέσεις παρατέθηκε συγκεφαλαιωτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων μελετών σχετικά με τις επιπτώσεις του μάρκετινγκ στην αξία του εμπορικού σήματος. Οι εν λόγω μελέτες αναγνωρίζουν το γεγονός ότι το μάρκετινγκ μπορεί να στηρίξει την αξία ενός εμπορικού σήματος και δύναται να συνδράμει στη δημιουργία πελατειακής βάσης. Σύμφωνα με τις εκθέσεις, το μάρκετινγκ στον δικτυακό τόπο Ryanair.com για έναν αερολιμένα αυξάνει ιδιαιτέρως την προβολή του εμπορικού σήματος του εν λόγω αερολιμένα. Επιπλέον, στις εκθέσεις επισημάνθηκε ότι ιδίως οι μικρότεροι περιφερειακοί αερολιμένες που επιθυμούν να αυξήσουν την εναέρια κυκλοφορία τους θα μπορούσαν, επομένως, να αυξήσουν την αξία του εμπορικού τους σήματος με τη σύναψη συμφωνιών υπηρεσιών μάρκετινγκ με την AMS.

(218)

Τέλος, στις εκθέσεις αναφέρεται ότι η υιοθέτηση μιας μεθόδου βάσει των ταμειακών ροών θα ήταν προτιμότερη από τη μέθοδο κεφαλαιοποίησης, στο πλαίσιο της οποίας οι δαπάνες της AMS θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν ως κεφαλαιουχικές δαπάνες ενός άυλου στοιχείου ενεργητικού (δηλαδή, της αξίας του εμπορικού σήματος). (52) Η μέθοδος κεφαλαιοποίησης θα έπρεπε να λαμβάνει υπόψη μόνον το ποσοστό των δαπανών μάρκετινγκ που καταλογίζονται στα άυλα στοιχεία ενεργητικού ενός αερολιμένα. Οι δαπάνες μάρκετινγκ θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν ως άυλα στοιχεία ενεργητικού και στη συνέχεια να αποσβεστούν κατά τη διάρκεια ισχύος της συμφωνίας, λαμβανομένης υπόψη της υπολειμματικής αξίας κατά την προβλεπόμενη λήξη ισχύος της συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο της μεθόδου αυτής δεν θα λαμβάνονταν υπόψη τα πρόσθετα κέρδη που θα απέφερε η σύναψη συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών με τη Ryanair. Επίσης, είναι δύσκολο να υπολογιστεί η αξία του άυλου στοιχείου ενεργητικού λόγω των δαπανών του εμπορικού σήματος και της χρονικής περιόδου χρήσης του στοιχείου ενεργητικού. Η μέθοδος βάσει των ταμειακών ροών κρίνεται καταλληλότερη από τη μέθοδο κεφαλαιοποίησης, δεδομένου ότι στη μέθοδο κεφαλαιοποίησης δεν συνεκτιμώνται τα θετικά οφέλη που αναμένεται να προκύψουν για τον αερολιμένα από την υπογραφή συμφωνίας αερολιμενικών υπηρεσιών με τη Ryanair.

(219)

Η Ryanair ζήτησε από την Oxera να διενεργήσει έλεγχο βάσει της αρχής του ΙΕΟΑ, τον οποίο υπέβαλε στην Επιτροπή εξ ονόματος της Ryanair τον Ιούλιο του 2011 (η «έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011») (53). Στην έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011 παρουσιάζονταν τα αποτελέσματα ανάλυσης της αποδοτικότητας των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών του 2000 και του 2010 μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair, με βάση τις πληροφορίες που θα ήταν, σύμφωνα με τη Ryanair, διαθέσιμες στη So.Ge.A.AL κατά τον χρόνο σύναψης των εν λόγω συμφωνιών. Η έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011 δεν περιλάμβανε ανάλυση της προσδοκώμενης αποδοτικότητας των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών του 2002, του 2003 και του 2006.

(220)

Σε συνέχεια της έκθεσης ΑΙΕΟΑ του 2011 υποβλήθηκε στην Επιτροπή επικαιροποιημένη έκθεση τον Μάρτιο του 2013 (η «έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2013») (54), στην οποία εκτιμάται η προσδοκώμενη αποδοτικότητα των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών που δεν εξετάστηκαν στην έκθεση ΑΙΕΟΑ του 2011 (ήτοι των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών του 2002, του 2003 και του 2006).

(221)

Κατά την άποψη της Ryanair, από την εκ των προτέρων αξιολόγηση της αποδοτικότητας των συμφωνιών αερολιμενικών υπηρεσιών του 2000, του 2002, του 2003, του 2006 και του 2010 προκύπτει ότι όλες αυτές οι συμφωνίες αναμενόταν να είναι αποδοτικές για τον αερολιμένα κατά τον χρόνο σύναψής τους. Η προσδοκώμενη αποδοτικότητα κάθε συμφωνίας μεταξύ της So.Ge.A.AL και της Ryanair αξιολογήθηκε λαμβανομένων υπόψη των προβλέψεων σχετικά με τα προσδοκώμενα πρόσθετα έξοδα και πρόσθετα έσοδα, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από αεροναυτικές και μη αεροναυτικές δραστηριότητες και του προσδοκώμενου κόστους των παρεχόμενων οικονομικών κινήτρων προς τη Ryanair. Το γεγονός ότι οι προκύπτουσες καθαρές παρούσες αξίες έχουν όλες θετικό πρόσημο φαίνεται να επιβεβαιώνει τον ορθολογικό χαρακτήρα της απόφασης για τη σύναψη των συμφωνιών με τη Ryanair.

(222)

Κατά την εφαρμογή του κριτηρίου του ΙΕΟΑ όσον αφορά τις συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών, στις εκθέσεις ΑΙΕΟΑ του 2011 και του 2013 δεν λαμβάνονται υπόψη οι συμφωνίες μεταξύ της So.Ge.A.AL και της AMS για την παροχή υπηρεσιών μάρκετινγκ. Σύμφωνα με τη Ryanair, οι συμφωνίες με την AMS είναι χωριστές από τις συμφωνίες αερολιμενικών υπηρεσιών μεταξύ της Ryanair και του αερολιμένα, υπό την έννοια ότι οι πρώτες αφορούν την παροχή υπηρεσιών μάρκετινγκ στους αερολιμένες (και όχι τις πτήσεις/τους επιβάτες) σε τιμή αγοράς και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο εξέτασης.

(223)

Η Ryanair απορρίπτει την άποψη της Επιτροπής ότι τυχόν εκπτώσεις που χορηγήθηκαν από τον αερολιμένα του Alghero πρέπει να αντιμετωπιστούν ως κρατική ενίσχυση, ακόμη και στην περίπτωση που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις εν λόγω εκπτώσεις όλες οι αεροπορικές εταιρείες. Πρώτον, κατά την άποψη της Ryanair, εάν λαμβάνουν εκπτώσεις όλες οι αεροπορικές εταιρείες, τότε η κατάλληλη τιμή του αντίστροφου σεναρίου μπορεί να αντιστοιχεί στο χαμηλότερο ποσοστό έκπτωσης και όχι στο ύψος των δημοσιευμένων τελών. Δεύτερον, στη συγκεκριμένη προσέγγιση δεν λαμβάνεται υπόψη κανένα στοιχείο διαφοροποίησης του κόστους και των οφελών όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών στις διάφορες αεροπορικές εταιρείες. Η αξιολόγηση του αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα του κόστους αποτελεί αναγκαίο βήμα προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον η εφαρμογή έκπτωσης σε συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία συνιστά κρατική ενίσχυση. Αυτά καθαυτά, τα σχετικά χαμηλά τέλη δεν συνιστούν κατ' ανάγκη κρατική ενίσχυση και, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της Ecorys, τα χαμηλότερα τέλη αντικατοπτρίζουν χαμηλότερα επίπεδα ζήτησης υπηρεσιών εκ μέρους της Ryanair.

(224)

Στην προκειμένη περίπτωση, οι εκπτώσεις που έλαβε η Ryanair προσφέρθηκαν ως αναγνώριση του σημαντικού εμπορικού κινδύνου που ανέλαβε η Ryanair με την καθιέρωση τακτικών πτήσεων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους σε έναν αερολιμένα που ήταν άγνωστος εκείνη την περίοδο (55).

(225)

Η Επιτροπή φαίνεται να μην αποκλείει τον ανταγωνισμό μεταξύ του αερολιμένα Alghero και των αερολιμένων Cagliari ή Olbia, παρά τα 235 και 128 χιλιόμετρα, αντιστοίχως, ορεινών όγκων που χωρίζουν τους εν λόγω αερολιμένες, και παρά την απουσία αυτοκινητοδρόμων στη Σαρδηνία. Σύμφωνα με τη Ryanair, είναι αβέβαιο τόσο το κατά πόσον η χορήγηση κρατικής ενίσχυσης υπέρ του αερολιμένα του Alghero θα μπορούσε να συνεπάγεται νόθευση του ανταγωνισμού όσο και το πεδίο εφαρμογής της νόθευσης αυτής, όπως ορίζεται από την Επιτροπή.

(226)

Η Ryanair θεωρεί ότι οι ρυθμίσεις μεταξύ της Ryanair και του αερολιμένα δεν εμπεριέχουν στοιχεία κρατικής ενίσχυσης. Υπό την έννοια αυτή, η Ryanair εκτιμά ότι η δυνητική εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές στην παρούσα υπόθεση είναι άνευ αντικειμένου.

(227)

Η AMS στηρίζει τις παρατηρήσεις που υπέβαλε η Ryanair σχετικά με την AMS. Η παραδοχή της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία οι αμοιβές μάρκετινγκ που καταβλήθηκαν στην AMS ως αντάλλαγμα για την παροχή υπηρεσιών μάρκετινγκ συνιστούν κρατική ενίσχυση (υπέρ της Ryanair) και η αντιμετώπιση της AMS και της Ryanair ως ενιαίου δικαιούχου κρατικής ενίσχυσης, είναι εσφαλμένη. Η AMS παρέχει υπηρεσίες μάρκετινγκ οι οποίες αιτιολογούνται από τον ίδιο τον διακριτό σκοπό τους και τιμολογούνται στην αγοραία αξία τους.

(228)

Επιπροσθέτως, η απόφαση της Ryanair να προσλάβει ενδιάμεσο φορέα για την πώληση διαφημιστικού χώρου στον δικτυακό της τόπο δεν αποτελεί ασυνήθη πρακτική. Η AMS δραστηριοποιείται επιτυχώς στην προώθηση και πώληση διαφημιστικού χώρου σε πολυάριθμες εταιρείες σε ολόκληρη την Ευρώπη, τόσο ιδιωτικού όσο και δημόσιου δικαίου.

(229)

Ο δικτυακός τόπος της Ryanair παρουσιάζει εξαιρετικά ελκυστικά χαρακτηριστικά στον τομέα του μάρκετινγκ: πρόκειται για έναν από τους δημοφιλέστερους ταξιδιωτικούς δικτυακούς τόπους παγκοσμίως· η μέση διάρκεια κάθε επίσκεψης στον δικτυακό τόπο της Ryanair είναι ιδιαιτέρως παρατεταμένη· η διαφήμιση ενός αερολιμένα στον δικτυακό τόπο της Ryanair απευθύνεται αποκλειστικά σε δυνητικούς επιβάτες προς τον συγκεκριμένο αερολιμένα, με αποτέλεσμα να διασφαλίζεται ότι δεν δαπανώνται άσκοπα τα χρήματα για τη διαφήμιση, σε αντίθεση με τη διαφήμιση σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς και σε άλλα λιγότερο εξειδικευμένα μέσα τα οποία απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό.

(230)

Η AMS συνάπτει συμφωνίες υπηρεσιών μάρκετινγκ με δημόσιους και ιδιωτικούς αερολιμένες, τουριστικούς οργανισμούς, ομίλους ενοικίασης αυτοκινήτων, δικτυακούς τόπους ξενοδοχειακών κρατήσεων, ασφαλιστικές εταιρείες και παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

(231)

Οι τιμές έναντι των οποίων η AMS παρέχει διαφημιστικό χώρο και οι όγκοι του χώρου που αγοράζεται δεν συνιστούν διάκριση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτών πελατών. Η Ryanair και η AMS δεν υποχρεώνουν τους αερολιμένες να αγοράζουν υπηρεσίες μάρκετινγκ, και μάλιστα πολλοί αερολιμένες επιλέγουν να μην διαφημιστούν στον δικτυακό τόπο της Ryanair. Δεν είναι δυνατόν να προκύψει κρατική ενίσχυση από τις ρυθμίσεις μεταξύ της AMS και των δημόσιων αερολιμένων ή των φορέων διαχείρισής τους, όπως η So.Ge.A.AL, εφόσον η AMS μπορεί να προβεί εξίσου εύκολα στην πώληση διαδικτυακού χώρου σε ιδιωτική εταιρεία και σε συγκρίσιμη τιμή.

(232)

Η AMS παραθέτει διάφορους λόγους οι οποίοι αιτιολογούν την αγορά, εκ μέρους της SO.GE.A.AL, υπηρεσιών μάρκετινγκ από την AMS, με σκοπό τη διαφήμισή της στον δικτυακό τόπο Ryanair.com, και οι λόγοι αυτοί παρουσιάζονται συνοπτικά κατωτέρω.

(233)

Πρώτον, η διαφήμιση στον δικτυακό τόπο της Ryanair αποτελεί επένδυση στην αναγνώριση του εμπορικού σήματος. Οι φορείς διαχείρισης των περιφερειακών αερολιμένων βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά τη διασφάλιση της αναγνώρισης του «εμπορικού σήματός» τους από τους επιβάτες, τις αεροπορικές εταιρείες και τους εμπορικούς φορείς διαχείρισης μη αεροναυτικών δραστηριοτήτων, οι οποίοι συνιστούν όλοι δυνητικές πηγές εσόδων για τους αερολιμένες. Η ενίσχυση της αναγνώρισης του εμπορικού σήματος μπορεί να αποβεί επωφελής για τους αερολιμένες κατά πολλούς αμοιβαία συμπλεκόμενους και συμπληρωματικούς τρόπους, διότι δύναται ειδικότερα να προσελκύσει i) εισερχόμενους επιβάτες από την αεροπορική εταιρεία στον δικτυακό τόπο της οποίας διαφημίζεται ο αερολιμένας· ii) δυνητικούς πελάτες που περιηγούνται στον δικτυακό τόπο της αεροπορικής εταιρείας στον οποίο διαφημίζεται ένας αερολιμένας για πτήσεις προς τον συγκεκριμένο αερολιμένα με άλλη αεροπορική εταιρεία που εκτελεί δρομολόγια με προορισμό τον εν λόγω αερολιμένα· iii) άλλες αεροπορικές εταιρείες ώστε να ξεκινήσουν να εκτελούν πτήσεις προς τον συγκεκριμένο αερολιμένα και iv) εμπορικούς φορείς διαχείρισης (όπως αλυσίδες καταστημάτων λιανικής πώλησης σε αερολιμένες).

(234)

Δεύτερον, η διαφήμιση στον δικτυακό τόπο της Ryanair αυξάνει το ποσοστό των εισερχόμενων επιβατών. Παρατηρείται μεταξύ των αερολιμένων η τάση να αποκομίζουν σχεδόν το ήμισυ των εσόδων τους από μη αεροναυτικές δραστηριότητες. Από την οπτική γωνία του περιφερειακού αερολιμένα, οι εισερχόμενοι επιβάτες που φθάνουν στον αερολιμένα, και κατόπιν αναχωρούν από αυτόν, είναι πολύ πιθανότερο να αποφέρουν στον αερολιμένα έσοδα μη αεροναυτικού χαρακτήρα από ό,τι οι τοπικοί επιβάτες που χρησιμοποιούν τον αερολιμένα για να μεταβούν αεροπορικώς σε προορισμούς του εξωτερικού.

(235)

Τρίτον, το μάρκετινγκ και η διαφήμιση στους δικτυακούς τόπους όλων των αεροπορικών εταιρειών αποτελεί πλέον εδραιωμένη πρακτική. Ο δικτυακός τόπος της Ryanair είναι ιδιαίτερης αξίας ως τόπος μάρκετινγκ για ευρύ φάσμα προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με τις ταξιδιωτικές μετακινήσεις. Το γεγονός ότι οι αερολιμένες προωθούν σε σημαντικό βαθμό το εμπορικό τους σήμα μέσω των δικτυακών τόπων αεροπορικών εταιρειών αποτελεί πλέον γενικευμένη πρακτική. Στην παρούσα υπόθεση φαίνεται ότι ο αερολιμένας του Alghero δεν αγόρασε διαφημιστικές υπηρεσίες μόνο από την AMS, αλλά επίσης από τη Meridiana και την Alitalia.

(236)

Τέταρτον, οι υπηρεσίες της AMS τιμολογούνται στην αγοραία αξία τους. Πολλοί ιδιώτες πελάτες που δεν δραστηριοποιούνται σε αερολιμένες και προέρχονται από διάφορους κλάδους αγοράζουν υπηρεσίες μάρκετινγκ από την AMS. Μολονότι τα δρομολόγια της Ryanair δεν προσφέρονται στους συγκεκριμένους πελάτες, οι ίδιοι είναι ωστόσο πρόθυμοι να παρέχουν ισοδύναμο αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες της AMS. Αυτοί οι ιδιώτες πελάτες, οι οποίοι ενεργούν ως ιδιώτες επενδυτές στην οικονομία της αγοράς, αποδίδουν σαφώς εμπορική αξία στις υπηρεσίες της AMS σε αυτοτελή βάση, όπως και οι κρατικοί και ιδιωτικοί αερολιμένες σε ολόκληρη την Ένωση. Τα εν λόγω συγκριτικά στοιχεία από τον ιδιωτικό τομέα είναι, αυτά καθαυτά, επαρκή προκειμένου να καταδειχθεί ότι οι τιμές της AMS είναι πραγματικές τιμές της αγοράς.

(237)

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η So.Ge.A.AL αποτελεί αποκλειστικά και μόνον τον δίαυλο μέσω του οποίου η χρηματοδότηση περιφερειακού χαρακτήρα διοχετεύεται στη Ryanair/AMS προκειμένου να χρησιμοποιηθεί φαινομενικά για τους σκοπούς του μάρκετινγκ. Ωστόσο, σύμφωνα με την AMS, η Επιτροπή δεν παρουσίασε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η So.Ge.A.AL δεν διέθετε αυτονομία όσον αφορά τη χρήση των χρηματοδοτικών πόρων τους οποίους διέθεσε η RAS, και δεν μπορούσε, συνεπώς, να τους χρησιμοποιήσει για άλλους σκοπούς.

(238)

Κατά τα φαινόμενα, η So.Ge.A.AL καταβάλλει σταθερό τέλος παραχώρησης στο κράτος, και δεν μοιράστηκε τα έσοδά της με το κράτος. Η ιδιοκτήτρια της So.Ge.A.AL, RAS, είχε άμεσο συμφέρον να αυξήσει τη μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα της So.Ge.A.AL, για παράδειγμα με τη χρηματοδοτική στήριξη των προσπαθειών της στον τομέα του μάρκετινγκ με σκοπό την ενίσχυση του κύρους του εμπορικού της σήματος. Η συμπεριφορά αυτή πληροί το κριτήριο του ΙΕΟΑ και ευνοεί τη RAS.

(239)

Η AMS προσθέτει ότι η χορήγηση αυτού του ποσοστού της χρηματοδότησης στη So.Ge.A.AL θα μπορούσε ενδεχομένως να χαρακτηριστεί ως αντιστάθμιση για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ). Ο αερολιμένας του Alghero διευκολύνει την παροχή αεροπορικών υπηρεσιών σε μια απομονωμένη και κατά τα άλλα δυσπρόσιτη περιοχή.

(240)

Η AMS κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν η ίδια δικαιούχος κρατικής ενίσχυσης και ότι η So.Ge.A.AL και η RAS ενήργησαν έναντι της AMS σύμφωνα με την αρχή του ΙΕΟΑ.

(241)

Η Unioncamere υπογραμμίζει ότι, χωρίς να τίθεται υπό αμφισβήτηση η έννοια της οικονομικής δραστηριότητας στη νομολογία του Δικαστηρίου, δεν είναι δυνατόν να θεωρείται πάντοτε ότι η δραστηριότητα που είναι αυτή καθαυτή οικονομικού χαρακτήρα ασκείται σε αγορά, υπό την έννοια ότι η εν λόγω δραστηριότητα ασκείται ή θα μπορούσε ρεαλιστικά να ασκείται υπό συνθήκες ανταγωνισμού με άλλους φορείς εκμετάλλευσης.

(242)

Η Unioncamere αναγνωρίζει το γεγονός ότι, υπό παρόμοιες συνθήκες, ένας ιδιώτης επενδυτής πιθανότατα δεν θα είχε εφαρμόσει τα υπό εξέταση μέτρα υπέρ του αερολιμένα. Εντούτοις, η Επιτροπή θα έπρεπε να λάβει υπόψη το γεγονός ότι η υλοποίηση δημόσιας επένδυσης σε αερολιμένα καθοδηγείται συχνά από διαφορετικά κίνητρα από τα κίνητρα ενός ιδιώτη επενδυτή. Ένας δημόσιος επενδυτής έχει διαφορετικές προσδοκίες από εκείνες που αφορούν την αποδοτικότητα της επένδυσης και επιδιώκει ταυτόχρονα στόχους γενικότερου χαρακτήρα, όπως η διαφύλαξη της οικονομίας και η περιφερειακή ανάπτυξη. Παρότι αναγνωρίζει το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, τα εν λόγω κίνητρα δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη για τους σκοπούς της ανάλυσης της αρχής του ΙΕΟΑ, η Unioncamere ισχυρίζεται ότι η δημόσια χρηματοδότηση του αερολιμένα του Alghero δεν αποσκοπούσε στη διάσωση μιας επιχείρησης η οποία δεν θα μπορούσε να παραμείνει διαφορετικά ανταγωνιστική, αλλά στη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης. Δεδομένης της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης της Σαρδηνίας, η λειτουργία αερολιμένα στην περιοχή αποτελεί προτεραιότητα για τις δημόσιες αρχές.

(243)

Η Unioncamere καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Επιτροπή όφειλε να εφαρμόσει την αρχή του ΙΕΟΑ λαμβάνοντας υπόψη τον στόχο του μέτρου για τη στήριξη της περιφερειακής και οικονομικής ανάπτυξης, με άλλα λόγια όφειλε να εξετάσει τα μέτρα με γνώμονα το γεγονός ότι ελήφθησαν κατά την άσκηση των εξουσιών δημόσιας αρχής.

(244)

Η Unioncamere εκτιμά ότι το συμβιβάσιμο των υπό εξέταση μέτρων υπέρ της So.Ge.A.AL θα έπρεπε να αξιολογηθεί σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης.

(245)

Η Ιταλία σχολίασε μόνο τις παρατηρήσεις της Ryanair και της Unioncamere.

(246)

Όσον αφορά τα μέτρα υπέρ του αερολιμένα του Alghero, η Ιταλία υποστήριξε ότι ο αερολιμένας λειτουργεί σε απομακρυσμένη περιοχή και, ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να αποκλειστεί το ενδεχόμενο συνολικής αποστολής ΥΓΟΣ στον αερολιμένα.

(247)

Η Ιταλία υποστηρίζει τον ισχυρισμό της Ryanair ότι οι μικρότεροι αερολιμένες δεν έχουν άλλη επιλογή από το επενδύουν στην εικόνα τους προκειμένου να εξασφαλίσουν προοπτικές βιωσιμότητας. Υπό την έννοια αυτή, η διαφήμιση στους δικτυακούς τόπους εταιρειών χαμηλού κόστους αποτελεί συνήθη πρακτική. Η Ιταλία υπογραμμίζει επίσης ότι ο αερολιμένας αγόρασε παρόμοιες υπηρεσίες και από άλλες αεροπορικές εταιρείες, όπως οι Germanwings, Volare, Meridiana και Alitalia.