Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΕΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΛΑΙΣΙΟ 2002-2006 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΥΡΑΤΟΜ), ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

(υποβληθείσες από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Ο Ευρωπαϊκοσ Χωροσ τησ Έρευνασ: μια πραγματικοτητα εν τω γιγνεσθαι

Σε χρονικό διάστημα λίγο μεγαλύτερο του ενός έτους, ο Ευρωπαϊκός Χώρος της Έρευνας έγινε το πλαίσιο αναφοράς των θεμάτων ερευνητικής πολιτικής στην Ευρώπη.

Το σχετικό σχέδιο, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2000, επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβώνας το Μάρτιο του 2000, ως βασική συνιστώσα της διαδικασίας που έχει δρομολογηθεί για την ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης στην ΕΕ, με σκοπό την προώθηση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης, της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.

Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Φέιρα του Ιουνίου 2000 αναφέρονται στο εν λόγω σχέδιο, όπως και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Νίκαιας του Νοεμβρίου 2000, όπου συνιστάται η εκπόνηση έκθεσης σχετικά με την πρόοδο εφαρμογής του ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη στη Στοκχόλμη.

Η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας είναι πιο απαραίτητη και επείγουσα από ποτέ:

-Οι σημαντικότεροι τεχνολογικοί ανταγωνιστές της Ένωσης δεν αναπαύονται στις δάφνες τους. Αντίθετα, αυξάνουν τις προσπάθειές τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι δημόσιες δαπάνες για την έρευνα θα αυξηθούν κατά άνω του 9% το 2001, στο πλαίσιο της συνεχούς ανάπτυξης των βιομηχανικών προσπαθειών στο διάστημα της τελευταίας δεκαετίας.

-Έπειτα από τα επιτεύγματα που σημειώθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια, στον κλάδο των βιοεπιστημών και βιοτεχνολογιών διαγράφονται πολλά υποσχόμενες προοπτικές. Στην αυγή του 21ου αιώνα, η άμεση πρόκληση που αντιμετωπίζει η επιστήμη είναι η αξιοποίηση της προόδου που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος και των γονιδιωμάτων των άλλων έμβιων οργανισμών: η είσοδος στη "μετα-γονιδιωματική" εποχή, με τις αναμενόμενες συνέπειες στη δημόσια υγεία όπως και στην ανταγωνιστικότητα των βιοτεχνολογικών κλάδων.

-Οι επιστήμες και οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών διαδραματίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας συνολικά, στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην Ευρώπη και στη διατήρηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

-Όπως κατέδειξαν σαφέστατα η κρίση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (ESB) και άλλες πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων, η Ένωση αντιμετωπίζει σήμερα και προβλέπεται ότι θα αντιμετωπίσει στο μέλλον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό προβλημάτων τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και τους πολίτες και των οποίων η επίλυση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιστήμη.

-Η βιώσιμη ανάπτυξη, σε όλες τις διαστάσεις της, αποτελεί πλέον μείζονα πολιτικό στόχο της ημερήσιας διάταξης της Ένωσης. Η υλοποίησή της δημιουργεί συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για ειδικές έρευνες σε διάφορα πεδία και θέματα τα οποία συχνά άπτονται περισσότερων του ενός επιστημονικών κλάδων.

Δεδομένων των όσων διακυβεύονται και των προκλήσεων που συνδέονται εν γένει με τις προοπτικές που προσφέρουν οι τεχνολογίες του μέλλοντος, είναι απαραίτητο να ενοποιηθούν οι ευρωπαϊκές ερευνητικές προσπάθειες και δυνατότητες σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ'ό,τι σήμερα.

Στη διαδικασία ενοποίησης των ευρωπαϊκών ερευνητικών προσπαθειών θα πρέπει να συμμετέχουν πλήρως οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες κατά τρόπο ώστε να διαδραματίσει η έρευνα το δικό της ρόλο στη δυναμική της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα πρώτα συγκεκριμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση σημειώθηκαν με τα πρώτα στάδια εφαρμογής του σχεδίου "Ευρωπαϊκός Χώρος της Έρευνας". Στη συνέχεια των ψηφισμάτων των Συμβουλίων Έρευνας της 15ης Ιουνίου και της 16ης Νοεμβρίου, ξεκίνησαν εργασίες συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking) των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, χαρτογράφησης της αριστείας και εντοπισμού των εμποδίων στην κινητικότητα των ερευνητών.

Η έκθεση σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας που εκπονείται σήμερα για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης θα κάνει απολογισμό των όσων έχουν επιτευχθεί, των όσων πρέπει ακόμη να γίνουν και των συμπληρωματικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν για να γίνει πιο συγκεκριμένη η έννοια αυτή.

Ο Ευρωπαϊκός Χώρος της Έρευνας θα είναι εξ'ορισμού το προϊόν κοινών προσπαθειών της Ένωσης και των κρατών μελών της, τα οποία φέρουν σαφή ευθύνη στην υλοποίηση του σχεδίου, καθώς και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, και ιδίως των υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

Η Ένωση έχει ωστόσο να διαδραματίσει συγκεκριμένο ρόλο, μέσω των νομοθετικών της οργάνων όπως το κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αλλά και μέσω του χρηματοοικονομικού της οργάνου για την προώθηση της έρευνας και της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα αυτό : το πρόγραμμα πλαίσιο.

2. Ένα πρόγραμμα πλαίσιο με αναθεωρημένο σχεδιασμο

Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2000 με τίτλο "Για έναν ευρωπαϊκό χώρο στον τομέα της έρευνας" [1], το πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης της Ένωσης πρέπει να αναθεωρηθεί σε βάθος υπό το φως του σχεδίου για τον Ευρωπαϊκό Χώρο της Έρευνας.

[1] COM (2000) 6

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2000 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές των δράσεων της Ένωσης στον τομέα της έρευνας [2] διατυπώνονται και υποβάλλονται προς συζήτηση προτάσεις ως προς τον τρόπο αναθεώρησης του προγράμματος πλαισίου.

[2] COM (2000) 612

Η παρούσα πρόταση δίνει συγκεκριμένη μορφή στις προτάσεις αυτές. Με βάση τις ανακοινωθείσες κατευθυντήριες γραμμές, η παρούσα πρόταση στηρίζεται στα πρώτα συμπεράσματα του διαλόγου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στο σύνολο των κοινοτικών θεσμικών οργάνων και λαμβάνει υπόψη τις απόψεις που εξέφρασαν τα κράτη μέλη, η επιστημονική κοινότητα και η βιομηχανία στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων ευρύτατης κλίμακας που πραγματοποιήθηκαν ιδίως μέσω ενός ηλεκτρονικού φόρουμ. [3]

[3] http://europa.eu.int/comm/research/area_fr.html

Το πρόγραμμα πλαίσιο της Ένωσης στον τομέα της έρευνας ήταν μέχρι σήμερα ένα μέσο προώθησης και υποστήριξης της συνεργασίας.

Η παρούσα πρόταση έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε το πρόγραμμα πλαίσιο να συνεισφέρει περισσότερο στην εξέλιξη της επιστημονικής και τεχνικής αριστείας στην Ευρώπη, στις χώρες της Ένωσης αλλά και στις τρίτες χώρες, και ιδίως στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στη βιομηχανία.

Αναμένεται επίσης να αυξήσει τον αντίκτυπο του προγράμματος πλαισίου στη διαδικασία καινοτομίας στην Ευρώπη και να ενισχύσει τη συμβολή του στις προσπάθειες ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής έρευνας.

Βασικός στόχος του νέου αυτού προγράμματος πλαισίου είναι να συμβάλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας με την προοπτική της ενίσχυσης της καινοτομίας στην Ευρώπη, συνδυαζόμενο με όλες τις προσπάθειες που καταβάλλονται προς αυτή την κατεύθυνση σε εθνικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η σχέση μεταξύ των ερευνητικών προσπαθειών της Ένωσης και των εθνικών προσπαθειών στον τομέα της έρευνας μεταβάλλεται. Η υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου (2002-2006) προϋποθέτει μια πραγματική εταιρική σχέση μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών της, καθώς και με άλλους οργανισμούς ευρωπαϊκής επιστημονικής συνεργασίας, στην ανάπτυξη της οποίας θα συμβάλλει άλλωστε και το ίδιο το πρόγραμμα πλαίσιο.

Οι βασικές αρχές στις οποίες θα στηρίζεται το νέο αυτό πρόγραμμα πλαίσιο είναι οι εξής:

-εστίαση σε επιλεγμένο αριθμό ερευνητικών πεδίων προτεραιότητας, και συγκεκριμένα σε εκείνους στους οποίους η δράση της Ένωσης μπορεί να προσδώσει τη μεγαλύτερη δυνατή προστιθέμενη αξία.

-καθορισμός των διαφόρων δράσεων κατά τρόπο ώστε να έχουν πιο εποικοδομητικό αντίκτυπο στις ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται στην Ευρώπη, χάρη στην ενίσχυση της διασύνδεσής τους με τις εθνικές, τις περιφερειακές και τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.

-απλοποίηση και εξορθολογισμός των όρων υλοποίησής του, μέσω των καθοριζόμενων μορφών παρέμβασης και των προβλεπόμενων αποκεντρωμένων διαδικασιών διαχείρισης.

Στο σύνολο του προγράμματος πλαισίου, και ιδίως στην περίπτωση των ερευνητικών δραστηριοτήτων που αποβλέπουν ειδικά στην υποστήριξη της εφαρμογής των κοινοτικών πολιτικών, θα καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες ώστε να εξασφαλιστεί η άριστη διάδοση των αποτελεσμάτων και η διατύπωσή τους με τρόπο κατανοητό για τους αρμόδιους λήψης αποφάσεων, και κατά συνέπεια η αξιοποίησή τους στην εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών.

Επιπλέον, δύο βασικές διαστάσεις του νέου αυτού προγράμματος πλαισίου είναι η πλήρης συμμετοχή των υποψήφιων προς ένταξη χωρών στο σύνολο των δραστηριοτήτων του προγράμματος, ως χωρών συνδεδεμένων με την εφαρμογή του [4], καθώς και το σημαντικό άνοιγμά του στον υπόλοιπο κόσμο, και συγκεκριμένα το άνοιγμα ενός σημαντικού μέρους των δραστηριοτήτων του σε ερευνητές και οργανισμούς τρίτων χωρών [5].

[4] Χώρες συνδεδεμένες με την εφαρμογή του προγράμματος πλαισίου είναι οι χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, η Ελβετία και το Ισραήλ.

[5] Σε όλο το έγγραφο, ο χαρακτηρισμός "τρίτες χώρες" προσδιορίζει χώρες οι οποίες δεν είναι μέλη της Ένωσης ούτε είναι συνδεδεμένες με το πρόγραμμα πλαίσιο.

Σύμφωνα με το πνεύμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής "Για έναν ευρωπαϊκό χώρο στον τομέα της έρευνας" [6], η περιφερειακή διάσταση της ευρωπαϊκής έρευνας θα ληφθεί πλήρως υπόψη κατά την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, με την ενθάρρυνση της διαπεριφερειακής συνεργασίας, τη συνεκτίμηση των περιφερειακών οικονομικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων και την υποστήριξη της περιφερειακής τεχνολογικής δυναμικής.

[6] COM (2000) 6

Σύμφωνα με τους στόχους και τους προσανατολισμούς του σχεδίου δράσης που τέθηκε σε εφαρμογή σε συνέχεια της ανακοίνωσης της Επιτροπής "Γυναίκες και επιστήμη" [7], και των ψηφισμάτων που εξέδωσαν το Συμβούλιο [8] και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [9] σχετικά με το θέμα αυτό, θα καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες ώστε να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στο σύνολο των δραστηριοτήτων του προγράμματος πλαισίου και για να ενισχυθούν, μέσω των δραστηριοτήτων αυτών, η θέση και ο ρόλος των γυναικών στην επιστήμη και την έρευνα στην Ευρώπη.

[7] COM (1999) 76

[8] Ψήφισμα της 20ής Μαΐου 1999, ΕΕ C 201 της 16ης Ιουλίου 1999

[9] Ψήφισμα της 3ης Φεβρουαρίου 2000, PE 284.656

3. Εστιαση των προσπαθειών

Τα προτεινόμενα θεματικά ερευνητικά πεδία προτεραιότητας καθορίστηκαν με βάση τα κριτήρια "ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας" που υποδεικνύονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής του Οκτωβρίου 2000, όπως για παράδειγμα η ανάγκη συγκέντρωσης μιας κρίσιμης μάζας χρηματοοικονομικών και ανθρώπινων πόρων. η ανάγκη συνδυασμού των συμπληρωματικών δεξιοτήτων που διαθέτουν οι διάφορες χώρες ή διενέργειας συγκριτικών μελετών σε ευρωπαϊκή κλίμακα. οι σχέσεις με τις προτεραιότητες και τα συμφέροντα της Ένωσης. ή ο υποχρεωτικά διακρατικός χαρακτήρας των εκάστοτε ερευνητικών εργασιών.

Τα κριτήρια αυτά εφαρμόστηκαν σύμφωνα με τις δύο υποδεικνυόμενες αρχές: ιεράρχηση των προβλεπόμενων προτεραιοτήτων ανάλογα με τους επιδιωκόμενους στόχους, και αποκλεισμός των πεδίων εκείνων στα οποία η συνεισφορά της Ένωσης θα είχε μικρότερο αντίκτυπο.

Στην ανακοίνωση του Οκτωβρίου 2000 προσδιορίζονται, ως παραδείγματα, ορισμένα θέματα που πληρούν εκ πρώτης όψεως τα κριτήρια αυτά. Οι προτάσεις που διατυπώνονται στην ανακοίνωση αποτέλεσαν αντικείμενο πολυάριθμων σχολίων και εκτενούς διαλόγου στον οποίο συμμετείχαν η επιστημονική κοινότητα, η βιομηχανία και οι εθνικοί ιθύνοντες σε θέματα έρευνας, και ο οποίος πραγματοποιήθηκε ιδίως μέσω ενός ηλεκτρονικού φόρουμ.

Ο κατάλογος προσδιορίστηκε και συμπληρώθηκε και η καθορισθείσα προσέγγιση ακολουθήθηκε κατά την επιλογή τόσο των θεματικών πεδίων προτεραιότητας όσο και των επιμέρους θεμάτων σε καθένα από τα πεδία αυτά.

Επελέγησαν επτά θεματικά πεδία, και στα πλαίσια καθενός εξ'αυτών ένας ορισμένος αριθμός θεμάτων, τα οποία συνδέονται με ιδιαίτερα σημαντικές για την Ένωση οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις και στα οποία η δράση της Ένωσης προσδίδει συγκεκριμένη προστιθέμενη αξία για λόγους που ποικίλλουν ανάλογα με τα υπόψη θέματα.

Για να εξασφαλιστεί η εστίαση των προσπαθειών σε αυτά τα θεματικά πεδία προτεραιότητας, η δράση της Ένωσης θα επικεντρωθεί αποκλειστικά σε τρία βασικά μέσα παρέμβασης ικανά να έχουν ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο διότι προσφέρουν αξιόλογες δυνατότητες ενοποίησης και κινητοποίησης σημαντικής κλίμακας ανθρώπινων και χρηματοοικονομικών πόρων.

Προτεραιότητα θα δοθεί επίσης στις επιστημονικές και τεχνολογικές ανάγκες που συνδέονται με την εφαρμογή των πολιτικών της Ένωσης. Συμπληρωματικά προς τη συνεισφορά που θα έχουν από την άποψη αυτή οι δράσεις που θα αναληφθούν στα θεματικά πεδία προτεραιότητας, οι συγκεκριμένες επιστημονικές και τεχνολογικές ανάγκες θα αποτελέσουν αντικείμενο ειδικών προσπαθειών.

Σε ορισμένους ωστόσο τομείς, για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας απαιτείται παρέμβαση στο σύνολο των επιστημονικών και τεχνολογικών πεδίων.

Με αυτό το σκεπτικό, διάφορες κατηγορίες δράσεων, και συγκεκριμένα οι δράσεις που έχουν στόχο να συμβάλουν στη δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας, θα είναι ανοικτές στο σύνολο των θεμάτων και πεδίων.

4. Τρεις βασικοί άξονες υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

Η συνολική οργάνωση του προγράμματος πλαισίου ευθυγραμμίζεται με τους βασικούς άξονες υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας. Πράγματι, το πρόγραμμα πλαίσιο διαρθρώνεται γύρω από τρεις βασικούς άξονες δράσεων.

4.1. Ολοκλήρωση της έρευνας

4.1.1. Στα θεματικά πεδία προτεραιότητας

Τα μέσα παρέμβασης που προβλέπονται για την υλοποίηση των δράσεων που θα αναληφθούν στα ερευνητικά πεδία προτεραιότητας του προγράμματος πλαισίου έχουν καθοριστεί κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των προσπαθειών που καταβάλλονται στα πεδία αυτά στην Ευρώπη.

Καθένα από αυτά ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένο τύπο αναγκών οργάνωσης της έρευνας στην Ευρώπη.

Τα τρία βασικά μέσα που χρησιμοποιούνται στα πεδία αυτά είναι τα δίκτυα αριστείας, τα ολοκληρωμένα έργα και η συμμετοχή της Ένωσης σε προγράμματα που εκτελούνται από κοινού από πολλά κράτη μέλη δυνάμει του άρθρου 169 της συνθήκης.

Τα μέσα αυτά θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να κινητοποιηθεί μια ποσότητα χρηματοοικονομικών πόρων πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που συγκεντρωνόταν μέχρι σήμερα για τις κοινές δράσεις και για να ενισχυθεί η διασύνδεση των εθνικών δραστηριοτήτων μεταξύ τους και με τις δραστηριότητες της Ένωσης.

Στόχος των δικτύων αριστείας είναι να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή αριστεία μέσω της βιώσιμης ενοποίησης των ερευνητικών δυνατοτήτων που υπάρχουν σε διάφορες ευρωπαϊκές περιφέρειες σε μια σειρά πεδίων πρωταρχικής σημασίας, και συγκεκριμένα μέσω της σύμπραξης ερευνητικών οντοτήτων για την εκτέλεση "κοινών προγραμμάτων δραστηριοτήτων". Η σύσταση και η λειτουργία τέτοιων δικτύων αναμένεται να οδηγήσουν στη δημιουργία πραγματικών "εικονικών κέντρων αριστείας" εξαιρετικά σημαντικών διαστάσεων.

Τα ολοκληρωμένα έργα, τα οποία έχουν σχεδιαστεί ως δράσεις μεγάλης κλίμακας και θα διεξάγονται, κατά προτίμηση, από δημόσια/ιδιωτικά εταιρικά σχήματα, θα κινητοποιήσουν σημαντική ποσότητα πόρων για την επίτευξη επακριβώς καθορισμένων αποτελεσμάτων συνδεόμενων με προϊόντα ή διεργασίες, αλλά συχνά και με επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις.

Οι όροι λειτουργίας των δικτύων και των ολοκληρωμένων έργων, τα οποία θα υλοποιούνται βάσει προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, έχουν καθοριστεί κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζουν μεγάλο βαθμό αυτόνομης διαχείρισης στις κοινοπραξίες που θα αναλάβουν την υλοποίησή τους. Στην υλοποίηση των δύο αυτών κατηγοριών δράσεων λαμβάνονται υπόψη και ενσωματώνονται οι διαστάσεις και οι πτυχές της καινοτομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων πόρων και των ζητημάτων επιστήμης/κοινωνίας.

Η συμμετοχή της Ένωσης σε ερευνητικά προγράμματα που εκτελούνται από κοινού από πολλά κράτη μέλη είναι μια από τις δυνατότητες που προσφέρει η συνθήκη αλλά που έχει παραμείνει μέχρι σήμερα αναξιοποίητη. Για να αξιοποιηθεί η δυνατότητα αυτή είναι απαραίτητο να προηγηθεί ένα σημαντικό έργο διερεύνησης και συνεννόησης, το οποίο ήδη βρίσκεται υπό εξέλιξη σε διάφορους τομείς.

4.1.2. Σε άλλες διαστάσεις της ολοκλήρωσης της έρευνας

Το πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας της Ένωσης έχει επίσης στόχο να ανταποκριθεί στις επιστημονικές και τεχνολογικές ανάγκες που συνδέονται με την εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών.

Ένα επιμέρους σκέλος των δράσεων υπό τον τίτλο "Ολοκλήρωση της έρευνας", το οποίο ονομάζεται "Πρόβλεψη των επιστημονικών και τεχνολογικών αναγκών της Ένωσης" έχει καθοριστεί για το σκοπό αυτό, και ταυτόχρονα έχει στόχο να βοηθήσει την Ένωση να προβλέπει τις αναδυόμενες ανάγκες, να αντιδρά ταχέως στις νέες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και να είναι παρούσα στα σύνορα της γνώσης.

Οι δράσεις που εντάσσονται στο πλαίσιο αυτό θα υλοποιηθούν με έργα των οποίων η μορφή και ο χαρακτήρας θα ανταποκρίνονται στην ιδιαίτερη φύση των υπόψη αναγκών και ερευνών.

Λόγω της φύσης και του στόχου τους, οι σχετικές δραστηριότητες θα διεξάγονται βάσει ετήσιων αποφάσεων. Τα θέματα των δραστηριοτήτων που θα υλοποιούνται κατόπιν προσκλήσεων υποβολής προτάσεων θα επιλέγονται από την Επιτροπή βάσει σχετικής αξιολόγησης διενεργηθείσας από Εσωτερική Ομάδα Χρηστών εκπροσωπεύουσα τις διάφορες κοινοτικές πολιτικές, κατόπιν γνωμοδότησης ενός ανεξάρτητου συμβουλευτικού σχήματος το οποίο θα απαρτίζεται από επιστημονικούς και βιομηχανικούς εμπειρογνώμονες ανωτέρου επιπέδου.

Στις δράσεις αυτές θα συμμετάσχει, στα πεδία τεχνογνωσίας του, και το ΚΚΕρ, σύμφωνα με την εντολή επιστημονικής και τεχνολογικής υποστήριξης των πολιτικών της Ένωσης που του έχει ανατεθεί. Οι δημοσιονομικές του προτεραιότητες θα καθορίζονται επίσης από εσωτερική ομάδα χρηστών. Οι προτεραιότητες δράσης του ΚΚΕρ θα έχουν ως βασικό κοινό παρονομαστή την ασφάλεια των πολιτών σε όλες τις διαστάσεις της.

Η συμμετοχή των ΜΜΕ στα κέντρα αριστείας και στα ολοκληρωμένα έργα αναμένεται εξάλλου να είναι σημαντική. Επιπλέον, προβλέπονται συμπληρωματικές δράσεις ειδικά για αυτό τον τύπο επιχειρήσεων.

Από αυτή την άποψη, το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 εισάγει δύο καινοτομίες ικανές να προωθήσουν την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης στον Ευρωπαϊκό Χώρο της Έρευνας: την επέκταση των δραστηριοτήτων "ερευνητικής συνεργασίας" που διεξάγονται με συνεργασία ΜΜΕ, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων στις ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας. την καθιέρωση, σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ενός πλαισίου "συλλογικής έρευνας", δηλ. έρευνας που διεξάγεται από κέντρα τεχνικών ερευνών προς όφελος ολόκληρων βιομηχανικών κλάδων.

Η διεθνής συνεργασία αποτελεί σημαντική διάσταση των δράσεων που θα αναληφθούν προς υλοποίηση του συγκεκριμένου τμήματος του προγράμματος πλαισίου.

Οι δράσεις που θα αναληφθούν στο πλαίσιο αυτό θα λάβουν διάφορες μορφές. Στα θεματικά πεδία προτεραιότητας θα αναληφθούν πρωτοβουλίες με στόχο να εξασφαλισθεί η συνεκτικότητα της συνεισφοράς της Ευρώπης στις διεθνείς προσπάθειες, καθώς και δράσεις ολοκληρωμένης διμερούς συνεργασίας με τρίτες χώρες ή με ομάδες τρίτων χωρών όπως, για παράδειγμα, οι χώρες αναδυόμενης οικονομίας. Ερευνητές και οργανισμοί από τρίτες χώρες θα έχουν επίσης τη δυνατότητα, σε ορισμένες περιπτώσεις, να συμμετάσχουν στα δίκτυα αριστείας και στα ολοκληρωμένα έργα στα πεδία που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις χώρες αυτές. Η συμμετοχή αυτή αναμένεται να αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων διεθνούς συνεργασίας του προγράμματος πλαισίου.

Θα αναληφθούν επίσης δράσεις ειδικής συνεργασίας με ορισμένες χώρες ή ομάδες χωρών, και ιδίως με τις τρίτες μεσογειακές χώρες, τη Ρωσία και τα κράτη της KAK, και τις αναπτυσσόμενες χώρες, στο πλαίσιο της υποστήριξης της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας της Ένωσης.

Όλες οι δράσεις διεθνούς συνεργασίας θα υλοποιηθούν σύμφωνα με τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας της Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη διασφάλισης της καλύτερης δυνατής κυκλοφορίας των γνώσεων και των τεχνολογιών σε παγκόσμιο επίπεδο.

4.2. Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

Ο δεύτερος άξονας δράσης του προγράμματος πλαισίου χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες δράσεων που έχουν ως στόχο τη δόμηση των τεσσάρων βασικών διαστάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας στις οποίες αναφέρεται η ανακοίνωση της Επιτροπής του Ιανουαρίου 2000:

-Έρευνα και καινοτομία, σύμφωνα με τους στόχους της ανακοίνωσης "Καινοτομία στο πλαίσιο της οικονομίας της γνώσης" [10], ιδίως μέσω ενίσχυσης των δράσεων στον τομέα των οικονομικών και τεχνολογικών πληροφοριών.

[10] COM (2000) 567

-Ανθρώπινοι πόροι και κινητικότητα των ερευνητών: τα μέσα που διατίθενται σήμερα στον τομέα αυτό θα αυξηθούν σημαντικά. Προτείνονται νέοι τύποι ενισχύσεων, με σκοπό ιδίως την προσέλκυση ερευνητών από τρίτες χώρες στην Ευρώπη, καθώς και ένα καθεστώς υποστήριξης των ερευνητικών ομάδων αριστείας στην Ένωση.

-Eρευνητικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών ευρυζωνικών επικοινωνιών για την έρευνα, ιδίως με την εισαγωγή ενός συστήματος υποστήριξης ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών οι οποίες θα περιλαμβάνουν δράσεις σε διάφορα επίπεδα: διακρατική πρόσβαση, δικτύωση, ερευνητικά έργα, υπηρεσίες ευρωπαϊκής κλίμακας.

-Zητήματα "επιστήμης/κοινωνίας", σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζονται στο έγγραφο εργασίας που εξέδωσαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής το Νοέμβριο του 2000 με τίτλο "Επιστήμη, κοινωνία και πολίτες" [11].

[11] SEC (2000) 1973

4.3. Ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

Τέλος, το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 θα συμβάλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας και της Καινοτομίας ενισχύοντας τις βάσεις του. Η ενίσχυση αυτή θα επιτευχθεί με δύο τρόπους.

Πρώτον, μέσω δράσεων με στόχο την ενίσχυση του συντονισμού των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας που διεξάγονται στην Ευρώπη, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

-υποστήριξη της δικτύωσης των εθνικών δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας, καθώς και του αμοιβαίου ανοίγματος των εθνικών προγραμμάτων στους τομείς αυτούς.

-υποστήριξη της επιστημονικής συνεργασίας που αναπτύσσεται στα διάφορα πλαίσια ευρωπαϊκής επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας. ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των δραστηριοτήτων της Ένωσης και των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν οργανισμοί όπως το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επιστημών (FES), η ESA, ο CERN, το EMBL, ή ο ESO [12] και άλλοι οργανισμοί αυτού του τύπου, και υποστήριξη της μεταξύ τους συνεργασίας, δεδομένης της προσέγγισης μεταξύ αυτών των οργανισμών και της προβλεπόμενης ανάληψης κοινών πρωτοβουλιών.

[12] ESA : Eυρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος. CERN : Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών. EMBL: Eυρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας. ESO : Eυρωπαϊκός Οργανισμός Αστρονομικών Ερευνών στο Νότιο Ημισφαίριο

Θα διατυπωθούν συγκεκριμένες προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς και για τη σύνδεση των ολοκληρωμένων έργων με το Eureka και για τη σύνδεση των διαφόρων δράσεων του προγράμματος πλαισίου με την "Πρωτοβουλία Καινοτομία 2000" της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ETE).

Θα επιδιωχθεί σημαντική συμπληρωματικότητα με τις δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της συνεργασίας COST [13], το οποίο ενδείκνυται ιδιαίτερα για τη δικτύωση εθνικών δραστηριοτήτων.

[13] COST : Ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της επιστημονικής και τεχνικής έρευνας

Δεύτερον, μέσω δράσεων με στόχο την υποστήριξη της συνεκτικής ανάπτυξης των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη:

-υποστήριξη εργασιών συγκριτικής αξιολόγησης των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, χαρτογράφησης της αριστείας και εντοπισμού των εμποδίων στην κινητικότητα, οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων που καθορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβώνας σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό Χώρο της Έρευνας.

-εργασίες ανάλυσης επιστημονικών και τεχνολογικών προοπτικών, κατάρτισης επιστημονικών και τεχνολογικών στατιστικών και ανάπτυξης επιστημονικών και τεχνολογικών δεικτών, καθώς και εργασίες απαραίτητες για τη βελτίωση του περιβάλλοντος της καινοτομίας στην Ευρώπη.

5. Αποτελεσματική και απλοποιημένη εφαρμογη

Οι καθοριζόμενοι όροι εφαρμογής του προγράμματος πλαισίου χαρακτηρίζονται από σαφή βούληση απλοποίησης, εξορθολογισμού και αύξησης της αποτελεσματικότητας.

Η επιστημονική κοινότητα και η βιομηχανία έχουν επανειλημμένως ταχθεί υπέρ της απλοποίησης και της αύξησης της ευελιξίας των διαδικασιών διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων της Ένωσης. Η ανάγκη αλλαγής προς αυτή την κατεύθυνση είναι επίσης ένα από τα πορίσματα της έκθεσης πενταετούς αξιολόγησης του προγράμματος πλαισίου.

Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα διαχείρισης των προγραμμάτων, για οποιαδήποτε αλλαγή, ακόμη και ελάσσονος σημασίας, στα εκτελούμενα ερευνητικά έργα απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής. Αυτή η έλλειψη ευελιξίας περιπλέκει την εκτέλεση των έργων και προκαλεί καθυστερήσεις. Επιπλέον, ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του συστήματος αυτού δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας έρευνας υψηλής ποιότητας. Εξάλλου, μια μέθοδος εφαρμογής που στηρίζεται κυρίως σε έργα περιορισμένης εμβέλειας δεν είναι η ιδανική μέθοδος για την εκτέλεση έργων ευρωπαϊκής κλίμακας. Το νέο αυτό πρόγραμμα πλαίσιο εγκαινιάζει επομένως μια μέθοδος εφαρμογής η οποία προσφέρει στις επιχειρήσεις, στα ερευνητικά κέντρα και στα πανεπιστήμια μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία κατά την εκτέλεση κοινών ερευνητικών δραστηριοτήτων.

Οι υποψήφιοι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα πλαίσιο ενθαρρύνονται να καταρτίσουν και να υποβάλλουν προς χρηματοδότηση, η οποία χορηγείται κατόπιν αξιολόγησης σε ανταγωνιστική βάση, μακροπρόθεσμα προγράμματα δραστηριοτήτων τα οποία καλύπτουν στοιχεία διαφορετικού μεγέθους.

Τη διαχείριση των δικτύων αριστείας και των ολοκληρωμένων έργων θα ασκούν, με μεγάλο βαθμό αυτονομίας, οι συμμετέχοντες σε αυτά. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα:

-να συμπράττουν με άλλους εταίρους για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων που έχουν αναλάβει.

-να καθορίζουν έργα περιορισμένης κλίμακας ως συνιστώσες του προγράμματος δραστηριοτήτων και να προκηρύσσουν προσκλήσεις υποβολής προτάσεων.

-να αναπροσαρμόζουν το περιεχόμενο των προγραμμάτων αυτών ανάλογα με τις ανάγκες.

Τα προγράμματα δραστηριοτήτων θα υπόκεινται σε τακτική αξιολόγηση. Θα ληφθούν μέτρα για την προώθηση της συμμετοχής ΜΜΕ από όλες τις περιφέρειες της Ένωσης.

Η προβλεπόμενη εξέλιξη προς μια μεγαλύτερη αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων εκτέλεσης των ερευνητικών δραστηριοτήτων θα επιτρέψει στην Επιτροπή να προτείνει μια σφαιρική μείωση των διοικητικών δαπανών διαχείρισης των προγραμμάτων. Ορισμένες πτυχές της διαχείρισης των ειδικών ερευνητικών δράσεων για τις ΜΜΕ και των δράσεων υποστήριξης της κινητικότητας των ερευνητών θα ανατεθούν εξάλλου σε εξωτερικούς οργανισμούς οι οποίοι θα ασκούν τα σχετικά καθήκοντα υπό την εποπτεία της Επιτροπής.

Προκειμένου να ενισχυθούν οι επιδόσεις των δράσεων της Κοινότητας στον τομέα της έρευνας από άποψη σχέσης κόστους/αποτελεσματικότητας, και για να μεγιστοποιηθεί η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δημόσιων πόρων, οι προτάσεις ειδικών προγραμμάτων θα διατυπωθούν εξάλλου κατά τρόπο ώστε να καθορίζουν μετρήσιμους στόχους οι οποίοι θα αποτελούν αντικείμενο τακτικής παρακολούθησης.

6. Επόμενα στάδια

Στην παρούσα πρόταση καθορίζεται ένα πρόγραμμα πλαίσιο ειδικά σχεδιασμένο ώστε να συμβάλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του διαλόγου που διεξήχθη μεταξύ των κοινοτικών θεσμικών οργάνων καθόλη τη διάρκεια του 2000.

Είναι απαραίτητο να εξασφαλισθεί ότι η εξέταση, η έγκριση και η εφαρμογή του θα λάβουν χώρα υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες.

Η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει προτάσεις για ειδικά προγράμματα τα οποία θα εκπονηθούν με βάση τους κύριους άξονες του προγράμματος πλαισίου, όταν τα διάφορα θεσμικά όργανα θα έχουν λάβει απόφαση ως προς την παρούσα πρόταση.

Προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή εντός των καθορισμένων προθεσμιών, το νέο αυτό πρόγραμμα πλαίσιο θα πρέπει να εγκριθεί το αργότερο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2002.

2001/0054 (CNS)

Πρόταση Απόφαση του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δραστηριοτήτων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ), με σκοπό την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας,

και ιδίως το άρθρο 7,

την πρόταση της Επιτροπής,

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής,

Εκτιμώντας τα εξής:

(1) Δυνάμει του άρθρου 7 της συνθήκης, είναι δυνατή η θέσπιση πολυετούς προγράμματος πλαισίου το οποίο να καλύπτει το σύνολο των ερευνητικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων επίδειξης και εκπαίδευσης στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, και το οποίο τίθεται σε εφαρμογή με προγράμματα έρευνας και εκπαίδευσης.

(2) Το 2000, η Επιτροπή εξέδωσε μία ανακοίνωση σχετικά με τις προοπτικές και τους στόχους της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού χώρου στον τομέα της έρευνας [14] και μια δεύτερη ανακοίνωση σχετικά με τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας και τις κατευθυντήριες γραμμές των δράσεων της Ένωσης στον τομέα της έρευνας για την περίοδο 2002-2006 [15]. Το 2000 η Επιτροπή εξέδωσε επίσης ανακοίνωση με τίτλο "Καινοτομία στο πλαίσιο της οικονομίας της γνώσης" [16].

[14] COM(2000) 6 τελικό της 18.1.2000

[15] COM(2000) 612 τελικό της 4.10.2000

[16] COM(2000) 567 τελικό της 20.9.2000

(3) Τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Λισσαβώνας και της Σάντα Μαρία ντε Φέιρα που πραγματοποιήθηκαν αντιστοίχως το Μάρτιο και τον Ιούνιο του 2000 κατέληξαν σε συμπεράσματα στα οποία προβλέπεται η ταχεία εγκαθίδρυση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας και της Καινοτομίας, με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη.

(4) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [17]- [18], το Συμβούλιο [19]- [20], η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή [21] και η Επιτροπή των Περιφερειών [22] τάχθηκαν επίσης υπέρ της υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας.

[17] Ψήφισμα της 18ης Μαΐου 2000, PE 290.465 σ. 48

[18] Ψήφισμα της 15ης Φεβρουαρίου 2001

[19] Ψήφισμα της 15ης Ιουνίου 2000, ΕΕ C 205 της 19.7.2000, σ. 1

[20] Ψήφισμα της 16ης Νοεμβρίου 2000, ΕΕ C 374 της 28.12.2000, σ. 1

[21] Γνώμη της 24ης Μαΐου 2000, ΕΕ C 204 της 18.7.2000, σ. 70

[22] Γνώμη της 12ης Απριλίου 2000, ΕΕ C 226 της 8.8.2000, σ. 18

(5) Στις 19 Οκτωβρίου 2000, η Επιτροπή ανακοίνωσε τα πορίσματα της εξωτερικής αξιολόγησης της υλοποίησης και των αποτελεσμάτων των κοινοτικών δράσεων που αναπτύχθηκαν κατά την προ της αξιολόγησης πενταετία, καθώς και τις παρατηρήσεις της επ'αυτών [23].

[23] COM(2000) 659 τελικό της 19.10.2000

(6) Είναι επομένως απαραίτητο να θεσπιστεί, για την περίοδο 2002-2006, ένα νέο πρόγραμμα πλαίσιο το οποίο να συμβάλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας.

(7) Το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 καθορίζει τους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους και προτεραιότητες των προβλεπόμενων δράσεων και υποδεικνύει τις γενικές γραμμές των δράσεων αυτών, οι οποίες θα διεξαχθούν υπό την επιφύλαξη της προστασίας των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της Κοινότητας.

(8) Στην παρούσα απόφαση εντάσσεται ποσό δημοσιονομικής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 34 της διοργανικής συμφωνίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη βελτίωση της διαδικασίας του προϋπολογισμού [24], για όλη τη διάρκεια του προγράμματος πλαισίου, χωρίς να θίγονται οι αρμοδιότητες της αρμόδιας επί του προϋπολογισμού αρχής, όπως αυτές ορίζονται στη συνθήκη.

[24] ΕΕ C 172 της 18.6.1999, σ. 1

(9) Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) καλείται να συμβάλει στην υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, ιδίως στα πεδία στα οποία μπορεί να προσφέρει αντικειμενική και ανεξάρτητη τεχνογνωσία και να συνεισφέρει στην εφαρμογή άλλων κοινοτικών πολιτικών.

(10) Οι ερευνητικές δραστηριότητες που θα αναληφθούν βάσει του προγράμματος πλαισίου είναι απαραίτητο να υλοποιούνται σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας, και ιδίως εκείνες που προβλέπονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(11) Σε συνέχεια της ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο "Γυναίκες και επιστήμη" [25] και των ψηφισμάτων που εξέδωσαν το Συμβούλιο [26] και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [27] σχετικά με το θέμα αυτό, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο δράσης με σκοπό την ενίσχυση και βελτίωση της θέσης και του ρόλου των γυναικών στις επιστήμες και την έρευνα στην Ευρώπη.

[25] COM (1999) 76

[26] Ψήφισμα της 20ής Μαΐου 1999, ΕΕ C 201 της 16ης Ιουλίου 1999

[27] Ψήφισμα της 3ης Φεβρουαρίου 2000, PE 284.656

(12) Η Επιτροπή σκόπιμο είναι, αφενός, να υποβάλλει τακτικές εκθέσεις προόδου σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 και, αφετέρου, να αναθέσει τη διενέργεια ανεξάρτητης αξιολόγησης των δράσεων που έχουν υλοποιηθεί, εγκαίρως και πριν να υποβάλει πρόταση για το επόμενο πρόγραμμα πλαίσιο.

(13) Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη της επιστημονικής και τεχνικής επιτροπής, η οποία και γνωμοδότησε,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

1. Θεσπίζεται, για την περίοδο 2002-2006, πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο δράσεων έρευνας και εκπαίδευσης στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, εφεξής καλούμενο "πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006".

2. Το πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης, διεθνούς συνεργασίας, διάδοσης και αξιοποίησης καθώς και εκπαίδευσης που αναπτύσσονται στα ακόλουθα πεδία:

-επεξεργασία και αποθήκευση αποβλήτων

-ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη

-άλλες δραστηριότητες ΕΥΡΑΤΟΜ

-δραστηριότητες ΕΥΡΑΤΟΜ του Κοινού Κέντρου Ερευνών

3. Στο παράρτημα καθορίζονται οι επιστημονικοί και τεχνολογικοί στόχοι και οι σχετικές προτεραιότητες και υποδεικνύονται οι γενικές γραμμές των προβλεπόμενων δράσεων.

Άρθρο 2

1. Tο ποσό δημοσιονομικής αναφοράς για την υλοποίηση του παρόντος προγράμματος πλαισίου κατά την περίοδο 2002-2006 ανέρχεται σε 1.230 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 150 εκατομμύρια ευρώ για την επεξεργασία και αποθήκευση αποβλήτων, 700 εκατομμύρια ευρώ για την ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη, 50 εκατομμύρια ευρώ για άλλες δραστηριότητες ΕΥΡΑΤΟΜ και 330 εκατομμύρια ευρώ για τις δραστηριότητες ΕΥΡΑΤΟΜ του Κοινού Κέντρου Ερευνών.

2. Οι λεπτομερείς όροι της χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κοινότητας διέπονται από τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στο γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, όπως θα συμπληρωθούν, εφόσον χρειαστεί, με το ή τα προγράμματα έρευνας και εκπαίδευσης που θα θεσπίσει το Συμβούλιο κατ'εφαρμογή της παρούσας απόφασης.

Άρθρο 3

Όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες που αναλαμβάνονται βάσει του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 πρέπει να υλοποιούνται σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας.

Άρθρο 4

Η πρόοδος της υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου 2002-2006 και ιδίως των στόχων και προτεραιοτήτων του εκτίθεται λεπτομερώς στην έκθεση που υποβάλλει κάθε έτος η Επιτροπή δυνάμει του άρθρου 7 της συνθήκης.

Άρθρο 5

Πριν να υποβάλει πρόταση για το επόμενο πρόγραμμα πλαίσιο, η Επιτροπή αναθέτει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες ανωτέρου επιπέδου τη διενέργεια αξιολόγησης των κοινοτικών δράσεων που έχουν υλοποιηθεί κατά την προ της αξιολόγησης πενταετία. Η Επιτροπή ανακοινώνει τα πορίσματα της αξιολόγησης, καθώς και τις παρατηρήσεις της επ'αυτών, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

Άρθρο 6

Στο πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δύνανται να συμμετάσχουν:

-οι χώρες του ΕΟΧ, σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στις συμφωνίες ΕΟΧ.

-οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΧΚΑΕ), σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στις ευρωπαϊκές συμφωνίες, στα πρόσθετα πρωτόκολλα των συμφωνιών αυτών και στις αποφάσεις των αντίστοιχων Συμβουλίων Σύνδεσης.

-η Κύπρος, η Μάλτα και η Τουρκία, βάσει διμερών συμφωνιών που θα συναφθούν με τις χώρες αυτές.

-η Ελβετία και το Ισραήλ, βάσει διμερών συμφωνιών που θα συναφθούν με τις χώρες αυτές.

Βρυξέλλες,

Για το Συμβούλιο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

1. Θεματικά ερευνητικα πεδια προτεραιότητας

1.1. Επεξεργασία και αποθήκευση αποβλήτων

H πυρηνική ενέργεια σχάσης εξασφαλίζει σήμερα το 35% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση και αποτελεί ένα στοιχείο του διαλόγου σχετικά με την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και τη μείωση της ευρωπαϊκής ενεργειακής εξάρτησης. Οι εν ενεργεία σταθμοί θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν για ακόμη 20 έτη τουλάχιστον. Σε μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες για την ασφαλή εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας σχάσης προκειμένου να καλυφθούν οι ευρωπαϊκές ενεργειακές ανάγκες στις επόμενες δεκαετίες κατά τρόπο ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας σχάσης για την παραγωγή ενέργειας προσκρούει σήμερα στο πρόβλημα των αποβλήτων, και ιδίως στο ζήτημα της βιομηχανικής εφαρμογής τεχνικών λύσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων μακράς διάρκειας ζωής.

Οι ευρωπαϊκές δημόσιες και ιδιωτικές ερευνητικές προσπάθειες όσον αφορά τις τεχνολογίες επεξεργασίας και αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων είναι σημαντικές. Μέσω του συντονιστικού της ρόλου, η δράση της Ένωσης στον τομέα αυτό επιτρέπει τη συγκέντρωση των σχετικών προσπαθειών σε μια κρίσιμη μάζα και εξασφαλίζει τη συνεκτικότητα των προσανατολισμών που ακολουθούν οι οργανισμοί διαχείρισης αποβλήτων και οι ενδιαφερόμενες βιομηχανίες.

Η δράση της Ένωσης θα καλύψει ταυτοχρόνως το άμεσο πρόβλημα της αποθήκευσης των αποβλήτων και το πιο μακροπρόθεσμο ζήτημα της μείωσης των επιπτώσεών τους. Με αυτή την προοπτική, η δράση της Ένωσης θα καλύψει τις ακόλουθες πτυχές:

-έρευνα σχετικά με τις διεργασίες μακροπρόθεσμης αποθήκευσης σε βαθείς γεωλογικούς σχηματισμούς, με τη δικτύωση των δραστηριοτήτων που διεξάγονται σε διάφορες τοποθεσίες στους τρεις προβλεπόμενους βασικούς τύπους γεωλογικών σχηματισμών.

-έρευνα με σκοπό τη μείωση των επιπτώσεων των αποβλήτων, ιδίως χάρη στην ανάπτυξη αντιδραστήρων νέου σχεδιασμού οι οποίοι να παράγουν λιγότερα απόβλητα και στην ανάπτυξη τεχνολογιών για τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τα απόβλητα μέσω τεχνικών διαχωρισμού και μεταστοιχείωσης.

1.2. Ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη

Η ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη αποτελεί μία από τις μακροπρόθεσμες επιλογές ενεργειακού εφοδιασμού υπό συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης, ιδίως για την κεντρική ηλεκτροπαραγωγή βασικού φορτίου.

Για λόγους που έχουν σχέση με τον περίπλοκο χαρακτήρα των βασικών γνώσεων φυσικής και των τεχνολογικών προβλημάτων που χρειάζεται να επιλυθούν, οι εξελίξεις που απαιτούνται για την πιθανή εφαρμογή της σύντηξης στην παραγωγή ενέργειας εντάσσονται αναγκαστικά σε μια διαδικασία πολλών σταδίων καθένα από τα οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετές δεκαετίες και καθορίζεται από το προηγούμενο.

Χάρη στις προσπάθειες που καταβάλλονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ολοκληρωμένου ερευνητικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη, η Ευρώπη κατέχει παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στις έρευνες σχετικά με τη σύντηξη μέσω μαγνητικής συγκράτησης.

Η πρόοδος των ερευνών και τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί, ιδίως όσον αφορά τον ευρωπαϊκό tokamak JET, καθιστούν πλέον δυνατή την προοπτική της μετάβασης στο "Next Step": την κατασκευή μιας μηχανής ικανής να παράγει αντιδράσεις σύντηξης υπό συνθήκες ανάλογες με εκείνες ενός αντιδραστήρα παραγωγής ενέργειας.

Η περάτωση των εργασιών εκπόνησης μιας λεπτομερούς τεχνικής μελέτης "Next Step" στο πλαίσιο του έργου διεθνούς συνεργασίας ITER, καθιστά δυνατή τη λήψη απόφασης για τη δρομολόγηση του έργου αυτού και την κατασκευή της μηχανής.

Ο επιδιωκόμενος στόχος θα είναι η επίδειξη της επιστημονικής και τεχνολογικής σκοπιμότητας της παραγωγής ενέργειας σύντηξης. Οι ακριβείς όροι υλοποίησης του έργου θα εξαρτηθούν από τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται σήμερα στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας και από τις μεταγενέστερες εξελίξεις, και ιδίως από τις αποφάσεις που θα ληφθούν όσον αφορά τη συμβολή της Ευρώπης στο έργο ITER και το θέμα του τόπου εγκατάστασης της μηχανής. Θα χρειαστεί να καθοριστεί κατάλληλο νομικό πλαίσιο.

Η συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πρωτοβουλία ITER απαιτεί την εφαρμογή ενός συνοδευτικού προγράμματος το οποίο να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

-εκμετάλλευση της μηχανής κατά τρόπο ώστε να αξιοποιηθούν οι βελτιώσεις που γίνονται επί του παρόντος στη μηχανή, καθώς και δυνητική συμμετοχή στις ερευνητικές δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση της αποξήλωσης του JET στο τέλος του κύκλου ζωής του.

-συνέχιση των ερευνών στο πεδίο της φυσικής και της τεχνολογίας σύντηξης, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν: μελέτη και αξιολόγηση εναλλακτικών μεθόδων μαγνητικής συγκράτησης, ιδίως με τη συνέχιση της κατασκευής του "stellarator" Wendelstein 7-X και την εκμετάλλευση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων στις συμπράξεις Ευρατόμ. συντονισμένες δραστηριότητες τεχνολογικής έρευνας, και ιδίως έρευνας σχετικής με τα υλικά σύντηξης.

Για την υλοποίηση του "Νext Step" θα κινητοποιηθεί σημαντική ποσότητα ανθρώπινων και χρηματοοικονομικών πόρων. Οι προσπάθειες που καταβάλλουν σήμερα οι ευρωπαίοι εταίροι της Ευρατόμ στον τομέα της σύντηξης θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν αναλόγως, μετά τη λήψη απόφασης σχετικά με την κατασκευή του ITER.

2. Άλλεσ δραστηριότητες στον τομέα τησ πυρηνικησ ασφαλειασ και των πυρηνικων διασφαλισεων

Βάσει προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και προς υποστήριξη των πολιτικών της Ένωσης στους τομείς της υγείας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος:

-έρευνα στο πεδίο της ακτινοπροστασίας, με αντικείμενο ιδίως τον ποσοτικό προσδιορισμό των κινδύνων που συνδέονται με χαμηλά επίπεδα έκθεσης.

-μελέτες καινοτόμων εννοιών για νέες και ασφαλέστερες διεργασίες εκμετάλλευσης της πυρηνικής ενέργειας.

-εκπαίδευση και επιμόρφωση στους τομείς της πυρηνικής ενέργειας και της ακτινοπροστασίας.

3. Δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών

Σύμφωνα με την εντολή επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης των πολιτικών της Ένωσης που του έχει ανατεθεί, το ΚΚΕρ θα εστιάσει τις δραστηριότητές του στα ακόλουθα πεδία:

3.1. Πυρηνική ασφάλεια και πυρηνικές διασφαλίσεις:

Επεξεργασία και αποθήκευση αποβλήτων, ιδίως τεχνικές διαχωρισμού και μεταστοιχείωσης ακτινιδών μακράς διάρκειας ζωής. ακτινοπροστασία. ασφάλεια των υφιστάμενων αντιδραστήρων (με προτεραιότητα στους αντιδραστήρες των υποψήφιων προς ένταξη χωρών), καθώς και των αντιδραστήρων νέας γενιάς. έλεγχος των σχάσιμων υλικών και υποστήριξη της μη διάδοσής τους. παρακολούθηση των δραστηριοτήτων αποξήλωσης και παροπλισμού των απηρχαιωμένων πυρηνικών εγκαταστάσεων.

3.2. Μετρήσεις και υλικά αναφοράς:

Μετρήσεις και υλικά αναφοράς : Μετρολογία των ραδιονουκλεϊδίων, ιδίως στην περίπτωση χαμηλής ραδιενέργειας και κυκλικών δοκιμών από δίκτυα εργαστηρίων αριστείας. αλληλεπίδραση νετρονίων και ύλης για την παραγωγή βασικών δεδομένων για τις μελέτες μεταστοιχείωσης αποβλήτων και ανάπτυξης νέων συστημάτων.

ΝΟΜΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Πολιτικός (οί) τομέας (είς): Έρευνα

Δραστηριότητα (ες): Δραστηριότητες έρευνας και εκπαίδευσης δυνάμει της συνθήκης Ευρατόμ.

Ονομασια της δράσης:

Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο (2002-2006) δράσεων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, με σκοπό την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, καλούμενου στο εξής «Πρόγραμμα-πλαίσιο Ευρατόμ».

1. ΚΟΝΔΥΛΙΟ (Α) ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ + ΤΙΤΛΟΣ (ΟΙ)

Υπο-τομέας B6

2. ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

2.1 Συνολικό κονδύλιο της δράσης (μέρος B): 1.330 εκατομ. EUR σε ΠΑΥ

2.2 Περίοδος εφαρμογής:

2002-2006

Οι ρυθμίσεις ανανέωσης της δράσης προβλέπονται από το άρθρο 7 της συνθήκης Ευρατόμ.

2.3 Συνολική πολυετής εκτίμηση των δαπανών:

α) Χρονοδιάγραμμα πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων/πιστώσεων πληρωμών (δημοσιονομική παρέμβαση) (βλ. σημείο 6.1.1)

Εκατομ. EUR (με ακρίβεια 3ου δεκαδικού ψηφίου)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

β) Τεχνική και διοικητική συνδρομή (TΔΣ) και δαπάνες στήριξης (ΔΣ) (πρβλ, σημείο 6.1.2)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

γ) Γενική δημοσιονομική επίπτωση των ανθρωπίνων πόρων και άλλων δαπανών λειτουργίας (βλ. σημεία 7.2 και 7.3)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2.4 Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και τις δημοσιονομικές προοπτικές

x( Πρόταση συμβατή με τον υπάρχοντα δημοσιονομικό προγραμματισμό

( Η πρόταση αυτή απαιτεί επαναπρογραμματισμό του σχετικού κεφαλαίου των δημοσιονομικών προοπτικών,

( συμπεριλαμβανομένης, ενδεχομένως, αναδρομής στις διατάξεις της διοργανικής συμφωνίας.

2.5 Δημοσιονομικές επιπτώσεις επί των εσόδων

( Ουδεμία δημοσιονομική επίπτωση (αφορά τις τεχνικές πτυχές τις σχετικές με την εφαρμογή ενός μέτρου)

x( Δημοσιονομικές επιπτώσεις - Οι επιπτώσεις επί των εσόδων είναι οι ακόλουθες:

Ορισμένα συνδεδεμένα κράτη μέλη θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση του προγράμματος πλαισίου Ευρατόμ.

Σύμφωνα με τα άρθρα 92 και 96 του δημοσιονομικού κανονισμού, το Κοινό Κέντρο Ερευνών δύναται να έχει έσοδα από διάφορες ανταγωνιστικές δραστηριότητες και την παροχή υπηρεσιών για λογαριασμό τρίτων.

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του δημοσιονομικού κανονισμού, ορισμένα έσοδα μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα την επαναχρησιμοποίηση.

Εκατομ. EUR (με ακρίβεια ενός δεκαδικού ψηφίου)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

3. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

Άρθρο 7 της συνθήκης Ευρατόμ.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1 Αναγκαιότητα κοινοτικής παρέμβασης

Η έρευνα αναδεικνύεται ως ένας από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης, οι οποίες αναπτύσσονται σε παγκόσμια κλίμακα. Περισσότερο από ποτέ, επιβεβαιώνεται ως ένας από τους κινητήριους μοχλούς της οικονομικής και κοινωνικής προόδου, ένας στρατηγικός παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, της απασχόλησης και της ποιότητας ζωής. Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν, εξάλλου, βασικό στοιχείο της διαδικασίας λήψεως πολιτικών αποφάσεων.

Ωστόσο, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης επί θεμάτων έρευνας εξακολουθούν να υφίστανται. Το 1999, η Ευρωπαϊκή Ένωση επένδυσε 70 δισεκατομ. ευρώ λιγότερο απ' ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες στην έρευνα και ανάπτυξη. Σήμερα υπολείπεται της Ιαπωνίας, όσον αφορά τις ερευνητικές δαπάνες, σε σχέση με το ΑΕΠ (1,8 % έναντι, αντιστοίχως, 2,7 % και 3,1 %), αλλά και όσον αφορά τον αριθμό των ερευνητών, τον αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και τις εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας ανά κάτοικο.

Η έρευνα πρέπει να διαδραματίσει έναν ακόμη πιο κεντρικό και σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της οικονομίας και της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Αυτό απαιτεί την ενίσχυση των δημόσιων και ιδιωτικών ερευνητικών προσπαθειών στην Ένωση, αλλά και τον συντονισμό των ερευνητικών προσπαθειών των κρατών μελών, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τις αντίστοιχες προσπάθειες της Ένωσης.

Σ' αυτό ακριβώς το πνεύμα, η Επιτροπή, πρότεινε, τον Ιανουάριο του 2000, την δημιουργία ενός "Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας" [28]. Η υλοποίησή του θα αποτελέσει κατ' ανάγκην, το προϊόν κοινών προσπαθειών της Ένωσης, των κρατών μελών της και των συντελεστών στον τομέα της έρευνας.

[28] COM (2000) 612 της 4ης Οκτωβρίου 2000

Αυτό απαιτεί, κατ' αρχάς, ορισμένες πρωτοβουλίες, ιδίως επί νομικών και κανονιστικών θεμάτων, και, ειδικότερα, την λήψη των αναγκαίων μέτρων για την άρση των εμποδίων που ορθώνονται στην ελεύθερη κυκλοφορία ερευνητών, γνώσεων και τεχνολογιών στην Ευρώπη.

Παράλληλα με τις πρωτοβουλίες αυτές, οι δράσεις χρηματοδοτικής στήριξης της έρευνας της Ένωσης καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικότατο ρόλο.

Γενικά, οι δημόσιες αρχές νομιμοποιούνται να στηρίζουν τις ερευνητικές δραστηριότητες στις περιπτώσεις όπου τα παραγόμενα αποτελέσματα έχουν αξία "δημόσιου αγαθού" μεγαλύτερη από το άμεσο όφελος που αποκομίζει ο εκτελών την έρευνα. Αυτό ισχύει στην περίπτωση της βασικής έρευνας, αλλά και πολλών δραστηριοτήτων προσανατολισμένης έρευνας. Η δημόσια στήριξη είναι νόμιμη και αναγκαία όταν οι περί ων ο λόγος έρευνες δύνανται να συμβάλουν - ή και είναι απαραίτητες - στην εφαρμογή δημόσιων πολιτικών, αλλά και όταν έχουν ως αποτέλεσμα την συμβολή στην επίλυση προβλημάτων της κοινωνίας, καθώς και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ενθαρρύνοντας τις επιχειρήσεις στην ανάληψη ερευνών που είτε είναι επικίνδυνες, είτε δεν έχουν άμεση απόδοση γι' αυτές, όπως επίσης και συμβάλλοντας στην αύξηση της διαφάνειας της αγοράς των γνώσεων.

Η παροχή υποστήριξης σε ευρωπαϊκό, ιδίως δε σε κοινοτικό, επίπεδο δικαιολογείται ειδικότερα στη βάση της "ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας".

Αυτή καλύπτει τις ακόλουθες πτυχές :

-κόστος και κλίμακα ερευνών που υπερβαίνουν τις δυνατότητες μιας μεμονωμένης χώρας και ανάγκη συγκέντρωσης μιας "κρίσιμης μάζας" χρηματοδοτικών και ανθρώπινων πόρων.

-οικονομική σημασία της συνεργασίας (οικονομίες κλίμακας) και ευεργετικές επιπτώσεις στις ιδιωτικές ερευνητικές προσπάθειες και στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα.

-ανάγκη συνδυασμού των συμπληρωματικών δεξιοτήτων σε διάφορες χώρες, ειδικότερα δε για την αντιμετώπιση πολυκλαδικών προβλημάτων, καθώς και ανάγκη προσφυγής σε συγκριτικές μελέτες σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

-δεσμοί με τις προτεραιότητες και τα συμφέροντα της Ένωσης, καθώς και με την κοινοτική νομοθεσία και τις κοινοτικές πολιτικές.

-κατ'ανάγκην διακρατικός χαρακτήρας των ερευνών, λόγω της κλίμακας των προβλημάτων (περιβάλλον) ή για επιστημονικούς λόγους (συγκριτικές μελέτες, επιδημιολογία).

Εξ' άλλου, η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία της κοινοτικής δράσης στον τομέα της έρευνας εκτιμήθηκε και επιβεβαιώθηκε από αξιολόγηση ex ante, στην οποία επίσης επισημάνθηκαν ορισμένες επιθυμητές εξελίξεις για την υλοποίησή της, καθώς και η αξιολόγηση ex post των τρεχουσών δράσεων.

-Μέτρα που απορρέουν από την αξιολόγηση ex ante

Με την ευκαιρία της προετοιμασίας της πρότασης για το πρόγραμμα πλαίσιο, οι υπηρεσίες της Επιτροπής προέβησαν σε αξιολόγηση ex-ante, η οποία στηρίζεται ιδίως:

-Είναι απαραίτητο νέο πρόγραμμα πλαίσιο Ευρατόμ, προκειμένου να συμβάλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας.

-Για το τμήμα της σχάσεως, η δράση αυτή πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο σημαντικών αναλύσεων, τόσο στο πεδίο εφαρμογής του, όσο και στις μεθόδους παρέμβασής του, ιδίως:

-Ενίσχυση των σχέσεων με τις εθνικές ερευνητικές δραστηριότητες, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των ερευνητικών δαπανών στην Ευρώπη.

-Επανεπικέντρωση των δράσεων σε περιορισμένο αριθμό στόχων, οι οποίοι δεν μπορούν να επιτευχθούν παρά μόνο σε κοινοτικό επίπεδο.

-Προσαρμογή των μεθόδων παρέμβασης στους στόχους, προκειμένου να επιτευχθεί ιδίως περισσότερη αποτελεσματικότητα, αντίκτυπος και διαφάνεια.

-Για το τμήμα της σύντηξης, η ολοκλήρωση προπαρασκευαστικών εργασιών λεπτομερούς σχεδίου "Next Step" στο πλαίσιο του σχεδίου διεθνούς συνεργασίας ITER, καθιστά δυνατή τη λήψη αποφάσεως σχετικά με την έναρξη του σχεδίου αυτού και την κατασκευή της μηχανής. Ο στόχος του είναι να καταδειχθεί η επιστημονική και τεχνολογική σκοπιμότητα της παραγωγής ενεργείας από σύντηξη. Οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες υλοποίησης του σχεδίου εξαρτώνται από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται την εποχή αυτή στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας και των τελικών εξελίξεών τους, και ιδίως των αποφάσεων που θα ληφθούν επί του θέματος της συνεισφοράς της Ευρώπης στο σχέδιο ITER και της τοποθεσίας εγκατάστασης της μηχανής.

Προκειμένου να ενισχυθούν οι επιδόσεις της δράσης της Ένωσης από άποψη σχέσης κόστους/αποτελεσματικότητας, αυτά τα μέτρα αξιολόγησης ex-ante θα συμπληρωθούν με τον καθορισμό, στις προτάσεις ειδικών προγραμμάτων, επαληθεύσιμων στόχων.

-Μέτρα στη συνέχεια της αξιολόγησης ex post

Οι συστάσεις πενταετούς αξιολόγησης των προγραμμάτων πλαισίων λαμβάνονται υπόψη στην παρούσα πρόταση μέσω των εξής :

-Της εντάξεως των ερευνητικών δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ευρύτερο πλαίσιο Ευρωπαϊκής ερευνητικής πολιτικής.

-Της ενίσχυσης της επικεντρώσεως των προγραμμάτων.

-Της προωθήσεως ερευνών απαραιτήτων για την επίτευξη των στόχων των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

-Εξελίξεως προς κατάλληλο σύνολο πλέον ευέλικτων μέσων, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η Συνθήκη.

5.2 Προβλεπόμενες δράσεις και τρόποι δημοσιονομικής παρέμβασης

Στον τομέα της σχάσεως και της ακτινοπροστασίας, η Κοινότητα συμμετέχει χρηματοδοτικά στα εξής:

-Στους ερευνητικούς θεματικούς τομείς προτεραιότητας, σε δίκτυα αριστείας που έχουν ως στόχο την τόνωση της αριστείας μέσω βαθείας και διαρκούς ενσωμάτωσης των δυναμικοτήτων αριστείας που υπάρχουν σε πολλά κράτη μέλη. και σε ολοκληρωμένα σχέδια, τάξεως μεγέθους δεκάδων εκατ. ευρώ, εκπονούμενα από κοινοπραξίες και τα οποία συχνά συνεπάγονται στενή συνεργασία πανεπιστημίου /βιομηχανίας.

-Σε ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται προς υποστήριξη κοινοτικών πολιτικών στους τομείς της υγείας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος.

-Σε δράσεις που αποσκοπούν στην εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της έρευνας και στην μεταφορά των γνώσεων.

-Στην ανάπτυξη ανθρωπίνων πόρων και στην κινητικότητα των ερευνητών μέσω της χορηγήσεως συνολικών και ατομικών υποστηρίξεων και μέσω της στηρίξεως δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που τοποθετούνται στο πλέον υψηλό επίπεδο αριστείας και απαιτούν πολυεθνική εμπειρογνωμοσύνη.

-Στην στήριξη των ερευνητικών υποδομών στο σύνολο των τομέων του επιστημονικού και τεχνολογικού τομέα, από πλευράς διακρατικής πρόσβασης, για την εφαρμογή ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών, την υλοποίηση μελετών σκοπιμότητας και, σε περιορισμένο επίπεδο, την ανάπτυξη νέων υποδομών.

-Σε δραστηριότητες συντονισμού των πολιτικών έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης: αμοιβαίο άνοιγμα εθνικών προγραμμάτων, δικτύωση εθνικών ερευνητικών δραστηριοτήτων, πρωτοβουλίες επιστημονικής συνεργασίας που διεξάγονται σε άλλα πλαίσια ευρωπαϊκής συνεργασίας και συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων οργανισμών.

Στον τομέα της έρευνας σχετικά με την ενέργεια σύντηξης, η ιδιομορφία των δραστηριοτήτων στον εν λόγω τομέα απαιτεί την εφαρμογή ιδιαιτέρων μεθόδων.

Τα σχέδια που έχουν αναληφθεί εφαρμόζονται σε βάση καθορισμένων διαδικασιών:

-Στις συμβάσεις σύνδεσης.

-Στην συμφωνία με τίτλο "European Fusion Development Agreement - Ευρωπαϊκή Συμφωνία Αναπτύξεως της Σύντηξης" (EFDA).

-Σε οποιαδήποτε άλλη πολυμερή συμφωνία που συνάπτεται μεταξύ της Κοινότητας και των συνδεδεμένων οργανισμών ή/και των νομικών προσώπων που μπορούν να συμβάλλονται κατόπιν γνωμοδοτήσεως της αρμόδιας συμβουλευτικής επιτροπής.

-Σε άλλες συμβάσεις περιορισμένης διάρκειας, ιδίως με οργανισμούς στα κράτη μέλη ή στα συνδεδεμένα κράτη με το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΥΡΑΤΟΜ.

-Σε διεθνείς συμφωνίες που καλύπτουν τα σχέδια τα οποία υλοποιούνται στο πλαίσιο συνεργασίας με τρίτες χώρες, όπως το ITER.

Οι δραστηριότητες συντονισμού και στήριξης της έρευνας για την ενέργεια σύντηξης μπορούν να αφορούν μελέτες στήριξης των δραστηριοτήτων που περιγράφονται ανωτέρω, την στήριξη ανταλλαγών πληροφοριών την καταφυγή σε εξωτερικά δυναμικά εμπειρογνωμοσύνης, περιλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την ανεξάρτητη αξιολόγηση δραστηριοτήτων, υποτροφιών και δράσεων κατάρτισης, δημοσιεύσεων και άλλων δράσεων που ευνοούν τις μεταφορές τεχνολογίας.

Οι αποδέκτες της δημοσιονομικής παρέμβασης της Κοινότητας είναι τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια, οι επιχειρήσεις και οι εθνικοί ή διεθνείς οργανισμοί που είναι εγκατεστημένοι στα κράτη μέλη και στα ευρωπαϊκά συνδεδεμένα κράτη, τα οποία χρηματοδοτούν ερευνητικές δραστηριότητες. Τα τελευταία αυτά μπορούν επίσης να εξυπηρετήσουν ως ενδιάμεσοι της δημοσιονομικής παρεμβάσεως της Κοινότητας. Αν αυτό θεωρηθεί απαραίτητο για την εφαρμογή στόχων του προγράμματος, είναι δυνατόν επίσης, κατ' εξαίρεσιν, διεθνείς οργανισμοί και οργανισμοί των κρατών μελών και της ΚΑΚ να επωφεληθούν κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές πρέπει να έχουν βασικό χαρακτήρα για την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος.

Η Κοινότητα διεξάγει άμεσα δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης μέσω του Κοινού Κέντρου Ερευνών.

5.3 Λεπτομέρειες εφαρμογής

Το πρόγραμμα πλαίσιο καθορίζει το ανώτατο γενικό ποσό και τις λεπτομέρειες της χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κοινότητας.

Τα ποσά αυτά καλύπτουν τη χρηματοδότηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων, καθώς και τα έξοδα προσωπικού και τις διοικητικές δαπάνες.

6. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

6.1 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις στο μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

Υπενθυμίζεται ότι, το συνολικό κονδύλιο αναφοράς του προγράμματος πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι ύψους 16.270 εκατομ. ευρώ. Το σύνολο των κονδυλίων των προγραμμάτων πλαισίων 2002-2006 ανέρχεται σε 17.500 εκατομ. ευρώ.

6.1.1 Δημοσιονομική παρέμβαση ΕΚ σε εκατομ. EUR (με ακρίβεια τρίτου δεκαδικού ψηφίου)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

6.2. Υπολογισμός του κόστους ανά εξεταζόμενο μέτρο στο μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

(Στην περίπτωση που πρόκειται για περισσότερες της μιας δράσεις, είναι σκόπιμο, να δοθούν, σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα για κάθε δράση, οι διευκρινίσεις που είναι αναγκαίες για τον υπολογισμό του μεγέθους και του κόστους των εγχειρημάτων)

ΠΑΥ σε εκατομ. MioEUR (με ακρίβεια τρίτου δεκαδικού ψηφίου)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Εφόσον χρειάζεται, να εξηγηθεί ο τρόπος υπολογισμού

7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Στο πλαίσιο μιας οικονόμου διαχείρισης των πόρων, θα εξετασθούν προσεκτικά οι δαπάνες σε προσωπικό και οι διοικητικές δαπάνες, συνεκτιμώντας τη νέα δομή του προγράμματος πλαισίου. Η εξέταση αυτή θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των αποφάσεων για την θέσπιση των ειδικών προγραμμάτων που υλοποιούν το πρόγραμμα πλαίσιο.

Η προοπτική μεγαλύτερης αποκέντρωσης των ευθυνών υλοποίησης των ερευνητικών δραστηριοτήτων θα επιτρέψει την Επιτροπή να προτείνει μια συνολική μείωση του διοικητικού κόστους διαχείρισης των προγραμμάτων. Χάρις στα νέα μέσα και ρυθμίσεις εφαρμογής, οι δαπάνες προσωπικού και οι διοικητικές δαπάνες θα αντιστοιχούν σε μικρότερο, απ' ό,τι στο παρελθόν, ποσοστό των πόρων. Ωστόσο, θα εξασφαλιστεί η συνέχιση της διαχείρισης των τρεχόντων έργων των προηγουμένων προγραμμάτων πλαισίων.

8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

8.1 Σύστημα παρακολούθησης

Τα βήματα προόδου στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας θα αποτελέσουν το αντικείμενο τακτικών αξιολογήσεων.

Το νέο πρόγραμμα πλαίσιο, του οποίου η σχεδίαση, για πρώτη φορά, λαμβάνει υπόψη την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, αποτελεί παράλληλο προς τις άλλες δράσεις της Κοινότητας και των κρατών μελών μέσον, με το οποίο επιδιώκονται οι στόχοι. Η ίδια η φύση της έρευνας, καθώς και η ποικιλία τύπων και δράσεων που υπεισέρχονται σε διάφορα επίπεδα, σηματοδοτούν την συνθετότητα της παρακολούθησης και της αξιολόγησης.

Ωστόσο, έχει ήδη αναπτυχθεί - ή αναπτύσσεται - σειρά μέσων για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων του προγράμματος πλαισίου. Τα μέσα στηρίζονται κατά βάσιν σε δεδομένα που προέρχονται από τα ειδικά προγράμματα εφαρμογής του προγράμματος πλαισίου. Θα εκτεθούν εν λεπτομερεία στις αποφάσεις των ειδικών προγραμμάτων.

Θα αναπτυχθεί σειρά δεικτών προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του προγράμματος πλαισίου, οι οποίοι θα επιτρέπουν την ποσοτικοποίηση, ειδικότερα, της παραγωγής, της διαχείρισης και της δικτύωσης, της αξιοποίησης και των αποτελεσμάτων των γνώσεων που παράγονται από δραστηριότητες του προγράμματος πλαισίου.

8.2 Ρυθμίσεις και περιοδικότητα της προβλεπόμενης αξιολόγησης

-Ετήσια παρακολούθηση : Η Επιτροπή, προσφεύγοντας, ενδεχομένως, σε κατάλληλους εμπειρογνώμονες, εξετάζει σε συνεχή βάση τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου σε σχέση με τους καθορισθέντες στόχους. Eιδικότερα, εκτιμά κατά πόσον οι στόχοι, οι προτεραιότητες, τα μέσα, τα χρηματοδοτικά μέσα και η διαχείριση, είναι πάντοτε σε αντιστοιχία με την εκάστοτε κατάσταση.

-Ετήσια έκθεση : Ο βαθμός υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου δημοσιεύεται στην ετήσια έκθεση που υποβάλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 173 της Συνθήκης. Στην έκθεση περιλαμβάνονται ιδίως τα αποτελέσματα της ετήσιας παρακολούθησης, περιγραφή των δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, καθώς και διάχυσης των αποτελεσμάτων, κατά το παρελθόν έτος, καθώς και το πρόγραμμα εργασίας του εκάστοτε τρέχοντος έτους.

-Πενταετής αξιολόγηση: Προτού υποβάλει την πρότασή της για το επόμενο πρόγραμμα πλαίσιο, η Επιτροπή θα αναθέσει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου την εξωτερική αξιολόγηση της υλοποίησης των κοινοτικών δράσεων κατά την πενταετία που προηγήθηκε της εν λόγω αξιολόγησης, σε σχέση με τους στόχους των υπό εξέτασιν περιόδων. Θα διαβιβάσει τα συμπεράσματα της αξιολόγησης αυτής, καθώς και τις παρατηρήσεις της, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή Περιφερειών.

9. MEΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Τα μέτρα κατά της απάτης συνοδεύουν τις προτάσεις ειδικών προγραμμάτων για την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου.