Εισηγήτρια:	η κ. Katrīna ZARIŅA
Συνεισηγητής:	ο κ. Philip VON BROCKDORFF

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 18.7.2023 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 19.7.2023
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	5.10.2023
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	25.10.2023
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	582
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	169/04/04

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) αναγνωρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνει νέους ιδίους πόρους και να εγγυηθεί έναν σταθερό και βιώσιμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί έναν από τους κύριους πυλώνες της οικονομικής ολοκλήρωσης και της κοινωνικής συνοχής της ΕΕ, καθώς και της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς της μακροπρόθεσμα.

1.2.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση ενδιάμεσης επανεξέτασης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027 για τη σταδιακή αύξηση της αναλογίας των ιδίων πόρων της ΕΕ σε σχέση με τα έσοδα των κρατών μελών βάσει του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ). Οι δημοσιονομικές ανάγκες της ΕΕ, οι οποίες επηρεάζονται από την οικονομική κάμψη λόγω της πανδημίας COVID-19, το NextGenerationEU και τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), την παρεχόμενη στήριξη για την ανάκαμψη της Ουκρανίας, τις πολιτικές για τη στρατηγική αυτονομία, καθώς και από τη δίκαιη, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, θα απαιτήσουν αύξηση της συνεισφοράς των κρατών μελών στους υφιστάμενους ιδίους πόρους της ΕΕ.

1.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης εν γένει την προσαρμοσμένη δέσμη μέτρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επόμενη γενιά ιδίων πόρων καθότι κατανοεί τον προσωρινό της χαρακτήρα και το γεγονός ότι περιορίζεται στην αποπληρωμή των πιστώσεων που χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση του NextGenerationEU.

1.4.

Η ΕΟΚΕ καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ να εγκρίνουν μια προσαρμοσμένη δέσμη μέτρων για την επόμενη γενιά ιδίων πόρων πριν από τις επόμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2024 και πριν από τη λήξη της τρέχουσας πολιτικής θητείας.

1.5.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το ζήτημα των ιδίων πόρων και των δημοσιονομικών ικανοτήτων της ΕΕ δεν έτυχε της απαιτούμενης προβολής για την αντιμετώπιση όλων των πτυχών του. Κρίνεται σκόπιμο να πραγματοποιηθεί μια διεξοδική αλλά χρονικά προσδιορισμένη συζήτηση, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, χωρίς χρονοτριβή και σε συνάρτηση με την επόμενη θητεία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Πρόκειται για ιδιαίτερα επείγουσα συζήτηση, η οποία θα πρέπει επίσης να επικεντρωθεί στη δημοσιονομική ικανότητα της ΕΕ να χρηματοδοτήσει τη δική της φιλόδοξη αλλά αναγκαία ατζέντα. Σε αυτό το πλαίσιο, η δέσμη προτάσεων για τους ιδίους πόρους που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10 Μαΐου 2023 (1), και η οποία υποστηρίχθηκε ευρέως από την ΕΟΚΕ, αποτελεί σημαντική συμβολή στην εν λόγω συζήτηση.

1.6.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ που σχετίζονται με την αποπληρωμή του NextGenerationEU δεν πρέπει να μειώνουν τη χρηματοδότηση άλλων προγραμμάτων ή επενδύσεων της ΕΕ στο τρέχον και στο επόμενο ΠΔΠ. Αυτό παραμένει ζητούμενο καίριας σημασίας για την οικονομική ολοκλήρωση και την κοινωνική συνοχή της ΕΕ, καθώς και για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητά της και τη μεσοπρόθεσμη ανάκαμψη μετά την πανδημία.

1.7.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την επιτακτική και επείγουσα ανάγκη να επέλθουν προσαρμογές στους νέους ιδίους πόρους που έχουν ήδη προταθεί και να προταθούν νέοι πρόσθετοι ίδιοι πόροι. Συγχρόνως, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την ανάγκη δομικού εκσυγχρονισμού του συστήματος ιδίων πόρων, το οποίο θα πρέπει να υποστηρίζει τους στόχους της ψηφιακής, περιβαλλοντικής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

1.8.

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι τα έσοδα που προέρχονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) θα πρέπει να ενισχύσουν τις προσπάθειες των κρατών μελών να λάβουν μέτρα για την απανθρακοποίηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς όπου εισπράττονται τέτοια έσοδα. Ως εκ τούτου, το μερίδιο των εσόδων του ΣΕΔΕ που διατίθεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα πρέπει να υπόκειται σε ενδελεχή αξιολόγηση και να αποτελεί προϊόν συναίνεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών.

1.9.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα πρέπει να συγκαταλέγονται μεταξύ των προτεραιοτήτων. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι ο δυνητικός αντίκτυπος αυτού του νέου ιδίου πόρου στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επανεξέτασης των εθνικών πολιτικών φορολογίας των εταιρειών, θα πρέπει να αξιολογηθεί δεόντως και η διοικητική επιβάρυνση, τόσο των δημόσιων διοικήσεων όσο και των εταιρειών, να περιοριστεί στο ελάχιστο. Οι πόροι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με στρατηγικό τρόπο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας της ΕΕ, καθώς και για την προώθηση της καινοτομίας, της κοινωνικής και φορολογικής δικαιοσύνης και των περιβαλλοντικών στόχων.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι ο στατιστικός ίδιος πόρος επί των εταιρικών κερδών θα μπορούσε να επιφέρει διοικητική επιβάρυνση των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών και των επιχειρήσεων, ενδεχόμενο το οποίο είναι σύμφυτο με κάθε νέο ίδιο πόρο. Παρότι η εν λόγω επιβάρυνση θεωρείται οριακή εν συγκρίσει προς τις εναλλακτικές λύσεις, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η διοικητική επιβάρυνση —ιδίως των επιχειρήσεων— θα πρέπει να αποφευχθεί ή να ελαχιστοποιηθεί.

1.11.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την ποσοτική ανάλυση των μέτρων για την αξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας των προτεινόμενων μέτρων στην πράξη. Το ύψος των αναμενόμενων εσόδων από κάθε νέο ίδιο πόρο και οι προτεινόμενες τεχνικές προσαρμογές πρέπει να τεκμηριώνονται με εμπεριστατωμένες προγνώσεις και να εγγυώνται διαφάνεια με στόχο την αποδοχή τους από τα κράτη μέλη. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εκπονήσει αξιολογήσεις σε επίπεδο χώρας και, όπου απαιτείται, σε περιφερειακό επίπεδο, για να εκτιμήσει τις αναμενόμενες συνεισφορές από τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών.

1.12.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή του πυλώνα 1 των ΟΟΣΑ — Ομάδας των 20 έναντι άλλων μέτρων σε θέματα ψηφιακής τεχνολογίας. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να επιταχυνθεί η επικύρωση της σύμβασης. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει άμεσα να δώσει συνέχεια στην εφαρμογή του πυλώνα 1 του ΟΟΣΑ με τεχνικές εργασίες για την υποστήριξη εκπόνησης οδηγίας της ΕΕ με θέμα τον ίδιο πόρο που βασίζεται στον εν λόγω πυλώνα.

1.13.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι, συνολικά, ο προσωρινός στατιστικός ίδιος πόρος θα μπορούσε να συμβάλει στη χρηματοδότηση του NextGenerationEU έως την εφαρμογή του μηχανισμού «Επιχειρήσεις στην Ευρώπη: πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος» (BEFIT). Συγχρόνως, η ΕΟΚΕ ζητεί ενδελεχή αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των ήδη υφιστάμενων ιδίων πόρων και τονίζει ότι απαιτείται, αφενός, να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους ήδη θεσπισθέντες κανόνες και, αφετέρου, να ολοκληρωθούν και να υλοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει.

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τρεις νέους ιδίους πόρους για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ: τη συνεισφορά από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ), τη συνεισφορά από τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) και ίδιο πόρο που βασίζεται σε μερίδιο υπολειπόμενων κερδών από πολυεθνικές βάσει της συμφωνίας του ΟΟΣΑ και της Ομάδας των 20 (πυλώνας 1).

2.2.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει πλήρως την πρόταση ενδιάμεσης επανεξέτασης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027 για τη σταδιακή αύξηση της αναλογίας των ιδίων πόρων της ΕΕ σε σχέση με τα έσοδα των κρατών μελών βάσει του ΑΕΕ (2). Μετά την έγκριση του ΠΔΠ, η οικονομική κάμψη λόγω της πανδημίας COVID-19, το NextGenerationEU και ο ΜΑΑ, η παρεχόμενη στήριξη για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας και η χρηματοδότηση επενδύσεων για τη διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ σε διάφορους τομείς, ιδίως στην πράσινη βιομηχανία, δημιούργησαν νέες απαιτήσεις ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.

2.3.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κρίνεται επείγουσα υπό το πρίσμα της αποπληρωμής με υψηλότερα επιτόκια των δανείων που συνήψε η ΕΕ για τη χρηματοδότηση του ΜΑΑ. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το πεδίο εφαρμογής της πρότασης και υποστηρίζει την έγκαιρη έγκρισή της πριν από τις επόμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ωστόσο, σύμφωνα με το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη εξασφάλισης περισσότερων εσόδων μελλοντικά για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι αυτό το δεύτερο βήμα πρέπει να πραγματοποιηθεί μετά από μια επειγόντως αναγκαία εις βάθος συζήτηση σχετικά με τη δημοσιονομική ικανότητα της ΕΕ για βιώσιμη χρηματοδότηση των κοινών στόχων της Ευρώπης, στην οποία η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο.

2.4.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής —σύμφωνα με το άρθρο 322 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 9 παράγραφος 3 της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 (3) του Συμβουλίου— να προτείνει νέους ιδίους πόρους και να εγγυηθεί έναν σταθερό και βιώσιμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί έναν από τους κύριους πυλώνες της οικονομικής ολοκλήρωσης και της κοινωνικής συνοχής της ΕΕ, καθώς και της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς της μακροπρόθεσμα.

2.5.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη για ένα σταθερό πλαίσιο που θα εγγυάται μια ευέλικτη ενωσιακή δημοσιονομική αντίδραση σε απρόβλεπτους κλυδωνισμούς που ενδέχεται να ανακύψουν στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη αποπληρωμής του κεφαλαίου και των τόκων της χρηματοδότησης NextGenerationEU, η οποία συμφωνήθηκε από τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

2.6.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ που σχετίζονται με τις αποπληρωμές του NextGenerationEU δεν πρέπει να μειώνουν τη χρηματοδότηση άλλων προγραμμάτων ή επενδύσεων της ΕΕ στο τρέχον και στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Αυτό παραμένει ζητούμενο καίριας σημασίας για την οικονομική ολοκλήρωση και την κοινωνική συνοχή της ΕΕ, καθώς και για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητά της κατά την ανάκαμψη μεσοπρόθεσμα μετά την πανδημία.

2.7.

Όπως τόνισε στις δύο προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της με θέμα την πρόταση απόφασης για τους ιδίους πόρους (4) και τη δεύτερη δέσμη νέων ιδίων πόρων (5), η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την επείγουσα ανάγκη να γίνουν προσαρμογές στους ήδη προτεινόμενους ιδίους πόρους και να προταθούν νέοι. Αυτό είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί η αύξηση της συνεισφοράς του πόρου που βασίζεται στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα λόγω ανεπαρκών συνεισφορών από τη δέσμη ιδίων πόρων που υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2021.

2.8.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί, καταρχήν, την ανάλυση και την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2023, με θέμα μια νέα δέσμη ιδίων πόρων που περιλαμβάνει την αναθεώρηση της αρχικής πρότασης του Δεκεμβρίου 2021 για τη δημιουργία τριών νέων πηγών εσόδων για την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου προσωρινού στατιστικού ιδίου πόρου που θα βασίζεται στα εταιρικά κέρδη. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την ανάγκη δομικού εκσυγχρονισμού του συστήματος ιδίων πόρων, ο οποίος θα πρέπει να υποστηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την επίτευξη ψηφιακών, περιβαλλοντικών και βιώσιμων στόχων οικονομικής ανάπτυξης.

2.9.

Τον Μάιο του 2023, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρουσίασε ένα σύνολο νέων πηγών εσόδων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των ιδίων πόρων που βασίζονται στη φορολόγηση των εταιρειών, του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ενός δίκαιου μηχανισμού στα σύνορα, ενός φόρου επί των κρυπτοστοιχείων, των πράσινων ιδίων πόρων και των εθνικών συνεισφορών που βασίζονται σε στατιστικά στοιχεία.

2.10.

Στην προηγούμενη γνωμοδότησή της με θέμα τη δεύτερη δέσμη νέων ιδίων πόρων, η ΕΟΚΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για ορισμένες προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διατύπωσε τις δικές της συστάσεις σχετικά με πιθανούς νέους ιδίους πόρους. Στην ίδια γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ επανέλαβε ότι κάθε πρόταση για τους ιδίους πόρους θα πρέπει να συνοδεύεται από εκτίμηση της αποτελεσματικότητας και του αντίκτυπού τους στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ως εκ τούτου, η ΕΕ θα πρέπει να διερευνήσει, κατά προτεραιότητα, περαιτέρω επιλογές για μελλοντικά έσοδα του ενωσιακού προϋπολογισμού που θα ελαχιστοποιούν τη φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων και των πολιτών της ΕΕ.

2.11.

Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβη σε ανάλυση των πιθανών επιλογών για νέες πηγές εσόδων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η ΕΟΚΕ σημειώνει δυστυχώς ότι αρκετές από τις επιλογές που προτάθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ίδια δεν θεωρήθηκαν τελικά αρκετά κατάλληλες και άρτιες ώστε να συμπεριληφθούν στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εντούτοις, ένας στατιστικός ίδιος πόρος βάσει των εταιρικών κερδών θεωρείται αποτελεσματική ενδιάμεση λύση που έχει «προστιθέμενη αξία με μεγάλες δυνατότητες» (6).

2.12.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, για μια ακόμη φορά, ότι για κάθε απόφαση σχετική με τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επιδιώκει τη διεξαγωγή ευρέος κοινωνικού διαλόγου και τη συγκέντρωση απόψεων από τους πολίτες, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τις επιχειρήσεις, τις δημόσιες αρχές και όλους τους συναρμοδίους. Οι συννομοθέτες της ΕΕ θα πρέπει πάντα να πορεύονται με γνώμονα αυτήν την αρχή και να προτείνουν μέτρα που δεν ενέχουν κίνδυνους για τους προϋπολογισμούς άλλων προγραμμάτων της ΕΕ και αποφέρουν αποτελέσματα σύμφωνα με τις αρχές της αναλογικότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

2.13.

Η ΕΟΚΕ εισηγείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διενεργήσει περαιτέρω εκτιμήσεις και αξιολογήσεις των προτεινόμενων μέτρων που θεωρούνται δυνητικοί ίδιοι πόροι και εκφράζει αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των πόρων που προτείνονται για την αποπληρωμή των κονδυλίων που συγκεντρώθηκαν για τη χρηματοδότηση του μέσου ανάκαμψης NextGenerationEU.

2.14.

Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα κριτήρια που επέλεξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εκτίμησή της, π.χ. το δυναμικό εσόδων, η απλότητα και η ταχεία κινητοποίηση των εσόδων, είναι σχετικά περιορισμένα. Η εκτίμηση των οκτώ δυνητικών ιδίων πόρων βασίστηκε σε τρεις αρχές που προήλθαν από την περιορισμένη υπάρχουσα βιβλιογραφία ως προς τα έσοδα της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η βαθμολογική εκτίμηση είναι σε μεγάλο βαθμό ποιοτική (7) και προκαλεί περαιτέρω ασάφεια όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα των πόρων μακροπρόθεσμα.

2.15.

Για να διορθωθεί αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την ποσοτική ανάλυση των μέτρων. Το ύψος των αναμενόμενων εσόδων από κάθε νέο ίδιο πόρο και οι προτεινόμενες τεχνικές προσαρμογές πρέπει να τεκμηριώνονται με εμπεριστατωμένες προγνώσεις και θα πρέπει να εγγυώνται διαφάνεια ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να τα αποδεχθούν. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εκπονήσει αξιολογήσεις σε επίπεδο χώρας και, όπου απαιτείται, σε περιφερειακό επίπεδο, για να εκτιμήσει την αναμενόμενη πίεση στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών. Στις προγνώσεις θα πρέπει επίσης να συνεκτιμώνται τα μελλοντικά σενάρια —συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών κλυδωνισμών ή των νέων αιτιών χρηματοπιστωτικής αστάθειας— που θα επιβάλλουν περαιτέρω περιορισμούς στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών.

2.16.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία της για το χρονοδιάγραμμα υποβολής της πρότασης με θέμα τους νέους ιδίους πόρους. Λαμβάνοντας υπόψη τις προτεραιότητες που εξέθεσε η ισπανική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και τις επικείμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2024, η ΕΟΚΕ καλεί τα ενδιαφερόμενα μέρη να εγκρίνουν μια προσαρμοσμένη δέσμη ιδίων πόρων πριν από τη λήξη της τρέχουσας πολιτικής θητείας.

2.17.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να επιδιώκει τον εντοπισμό νέων πηγών χρηματοδότησης για την αποπληρωμή του NextGenerationEU και τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Όπως προαναφέρθηκε, κατά τη διερεύνηση περαιτέρω επιλογών και την εξέταση του δυνητικού αντίκτυπού τους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, είναι ζωτικής σημασίας να ξεκινήσει ο διάλογος με τη συμμετοχή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών. Όσον αφορά τη θέσπιση ιδίων πόρων για τη χρηματοδότηση της αποπληρωμής του ΜΑΑ, καθώς και την επανεξέταση του ευρύτερου συστήματος ιδίων πόρων, η ΕΟΚΕ θεωρεί ζωτικής σημασίας τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στις επίσημες διαβουλεύσεις. Αυτό θα διευκόλυνε την επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης στην Ευρώπη σχετικά με τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οδεύσει προς αυτήν την κατεύθυνση.

3.   Ειδικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή του πυλώνα 1 των ΟΟΣΑ — Ομάδας των 20 έναντι άλλων μέτρων σε θέματα ψηφιακής τεχνολογίας. Δεδομένου ότι στον πυλώνα 1 του ΟΟΣΑ συναντώνται ήδη δυσκολίες σχετικές με τη φορολόγηση του ψηφιακού τομέα και καθότι οι τεχνικές εργασίες για την εφαρμογή της βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι είναι σημαντικό να επιταχυνθεί η επικύρωση της σύμβασης. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει άμεσα να δώσει συνέχεια στην εφαρμογή του πυλώνα 1 του ΟΟΣΑ με τεχνικές εργασίες για την υποστήριξη εκπόνησης οδηγίας της ΕΕ με θέμα τον ίδιο πόρο που βασίζεται στον εν λόγω πυλώνα.

3.2.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στις αγορές ανθρακούχων εκπομπών έχουν αυξήσει το δυναμικό εσόδων του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ). Μολονότι οι τιμές της αγοράς αναμένεται να παραμείνουν σταθερά πάνω από το επίπεδο των 55 ευρώ κατά τα επόμενα έτη, όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (8), η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τα έσοδα από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών θα πρέπει επίσης να στηρίξουν τις προσπάθειες των κρατών μελών να λάβουν μέτρα για την απανθρακοποίηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς όπου εισπράττονται τέτοια έσοδα. Ως εκ τούτου, το μερίδιο των εσόδων του ΣΕΔΕ που διατίθεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα πρέπει να υπόκειται σε ενδελεχή αξιολόγηση και να αποτελεί προϊόν συναίνεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την προσαρμογή του ιδίου πόρου του εν λόγω συστήματος και την προτεινόμενη αύξηση του συντελεστή καταβολής στο 30 % του συνόλου των εσόδων που προκύπτουν από την εμπορία εκπομπών της ΕΕ, από το 25 % που είχε αρχικά προταθεί, γεγονός το οποίο ενέχει τον κίνδυνο επιβράδυνσης των διαδικασιών απανθρακοποίησης και, γενικά, των πράσινων επενδύσεων σε εθνικό επίπεδο.

3.3.

Η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας απαιτεί σημαντικές προσπάθειες από τα κράτη μέλη, με παράλληλη συνεκτίμηση των διαφορετικών ειδικών ανά χώρα αναγκών, των εργαλείων και των μέτρων που πρέπει να ληφθούν. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να διευκολυνθούν η ικανότητα και οι προσπάθειές τους για την επίτευξη των στόχων που σχετίζονται με το κλίμα χωρίς να υπονομεύεται η δέσμευσή τους να αποπληρώσουν το NextGenerationEU.

3.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι ο προτεινόμενος στατιστικός ίδιος πόρος έχει προσωρινό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι ο δυνητικός αντίκτυπος αυτού του νέου ιδίου πόρου στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επανεξέτασης των εθνικών πολιτικών φορολογίας των εταιρειών, θα πρέπει να αξιολογηθεί δεόντως και η διοικητική επιβάρυνση, τόσο των δημόσιων διοικήσεων όσο και των εταιρειών, να περιοριστεί στο ελάχιστο.

3.5.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η έλλειψη επαρκούς φορολογικής εναρμόνισης στην ΕΕ δικαιολογεί τον στατιστικό ίδιο πόρο που βασίζεται στα κέρδη των εταιρειών. Αυτό επιτρέπει στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις να επωφελούνται από μεθοδεύσεις μετατόπισης των κερδών, φορολογικό σχεδιασμό και αναντιστοιχίες στα εθνικά φορολογικά συστήματα. Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί σαφέστερη εικόνα του προβλήματος που σχετίζεται με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να υπάρξει διεξοδική εκτίμηση των δυνητικών εσόδων. Επομένως, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να διεξαχθεί ολοκληρωμένη εκτίμηση αντικτύπου υποστηρικτικά προς την πρόταση για αυτήν τη νέα πηγή εσόδων.

3.6.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι απαιτείται μεγαλύτερη σαφήνεια στον ορισμό των πολυεθνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό και τον μη χρηματοπιστωτικό τομέα. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (9) χρειάζεται πιο διαφανείς πληροφορίες για τον καθορισμό των εναρμονισμένων στατιστικών στοιχείων σχετικά με το εταιρικό εισόδημα ή τα εταιρικά κέρδη και τη σύνθεσή τους. Με υπολογισμούς που βασίζονται σε στοιχεία που προκύπτουν από τη βάση δεδομένων των λογαριασμών του μη χρηματοοικονομικού τομέα της Eurostat, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει εύκολα προσπελάσιμες πληροφορίες για την παρακολούθηση της συνεισφοράς κάθε κράτους μέλους στον προϋπολογισμό της ΕΕ μέσω του προσωρινού στατιστικού ιδίου πόρου.

3.7.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι, συνολικά, ο προσωρινός στατιστικός ίδιος πόρος θα μπορούσε να συμβάλει στη χρηματοδότηση του προγράμματος NextGenerationEU έως την εφαρμογή του μηχανισμού «Επιχειρήσεις στην Ευρώπη: πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος» (BEFIT).

---

(1)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τους ιδίους πόρους: μια καινούρια αρχή για τα οικονομικά της ΕΕ, μια καινούρια αρχή για την Ευρώπη.

(2)  Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Ένας σύγχρονος προϋπολογισμός για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της. Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027» [COM(2018) 321 final], «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027» [COM(2018) 322 final/2 — 2018/0166 (APP)], «Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» [COM(2018) 325 final — 2018/0135 (CNS)], «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τις μεθόδους και τη διαδικασία απόδοσης των ιδίων πόρων που βασίζονται στην κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών, στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώνονται, και για τα μέτρα αντιμετώπισης των ταμειακών αναγκών» [COM(2018) 326 final — 2018/0131 (NLE)], «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση εκτελεστικών μέτρων για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(2018) 327 final — 2018/0132 (APP)], και «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1553/89 του Συμβουλίου της 29ης Μαΐου 1989 για το ομοιόμορφο οριστικό καθεστώς είσπραξης των ιδίων πόρων που προέρχονται από τον φόρο επί της προστιθέμενης αξίας» [COM(2018) 328 final — 2018/0133 (NLE)] (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 106).

(3)  Απόφαση (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 του Συμβουλίου της, 14ης Δεκεμβρίου 2020, για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την κατάργηση της απόφασης 2014/335/ΕΕ, Ευρατόμ (ΕΕ L 424 της 15.12.2020, σ. 1).

(4)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέματα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Η επόμενη γενιά ιδίων πόρων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ» [COM(2021) 566 final], «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027» [COM(2021) 569 final — 2021/0429 (APP)] και «Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» [COM(2021) 570 final — 2021/0430 (CNS)] (ΕΕ C 323 της 26.8.2022, σ. 48).

(5)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Δεύτερη δέσμη νέων ιδίων πόρων» (διερευνητική γνωμοδότηση) (ΕΕ C 293 της 18.8.2023, σ. 13).

(6)  Σχέδιο έκθεσης σχετικά με τους ιδίους πόρους: μια καινούρια αρχή για τα οικονομικά της ΕΕ, μια καινούρια αρχή για την Ευρώπη, Επιτροπή Προϋπολογισμών, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(7)  Τροποποιημένη πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(2023) 331 final].

(8)  Τροποποιημένη πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(2023) 331 final].

(9)  Τροποποιημένη πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(2023) 331 final].