Interactio – Εξ αποστάσεως – 141η σύνοδος ολομέλειας της ΕτΠ, 8.12.2020 - 10.12.2020

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/1

Ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «το Πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2021»

(2021/C 37/01)

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (ΕτΠ),

Έχοντας υπόψη:

—	το πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2021 (1)·

—	το πρωτόκολλο συνεργασίας που συνυπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2012·

—	το ψήφισμα της ΕτΠ με τίτλο «Οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών για την περίοδο 2020-2025» (2)·

—	το ψήφισμα της ΕτΠ με τίτλο «Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών ενόψει του προγράμματος εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2021» (3)·

υπογραμμίζει την απόλυτη ανάγκη μετριασμού των επιπτώσεων της παγκόσμιας πανδημίας, καθώς η κρίση του κορονοϊού διευρύνει τις υφιστάμενες κοινωνικές, οικονομικές και εδαφικές ανισότητες, όπως καταγράφεται στο πρώτο ετήσιο τοπικό και περιφερειακό βαρόμετρο της ΕτΠ·

επιμένει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο του σχεδιασμού και της υλοποίησης του θεματολογίου για την κοινωνικοοικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία COVID-19· στηρίζει τον στόχο που θέτει η ΕΕ ως προς την ανάληψη ηγετικού ρόλου στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Η ΕτΠ δεσμεύεται να συνεργαστεί στενά με τους ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου, αφενός, να προβεί σε απολογισμό των διδαγμάτων που έχουν αντληθεί μέχρι στιγμής από τη διαχείριση της κρίσης COVID-19 και, αφετέρου, να επιδιώξει την ετοιμότητα για το μέλλον·

προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ηγηθεί μιας ταχείας διαδικασίας με στόχο την εξεύρεση ικανοποιητικής και μόνιμης λύσης στο πρόβλημα της ανθρωπιστικής κρίσης στη Μεσόγειο, δίνοντας πρωτίστως έμφαση στην προστασία της ζωής των μεταναστών, αλλά και στη διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Σε αυτή τη διαδικασία, η ΕτΠ και οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές προτίθενται να συνεργαστούν στον μέγιστο βαθμό·

υποστηρίζει, ως εκ τούτου, την προσέγγιση της Επιτροπής για τον καθορισμό των πολιτικών προτεραιοτήτων της ΕΕ μέσω της ετήσιας έκθεσης στρατηγικών προβλέψεων, στην οποία η ΕτΠ θα συνεισφέρει με δεδομένα από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ·

συμμερίζεται την άποψη ότι η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης πρέπει να δρομολογηθεί το συντομότερο δυνατόν. Η πλήρης συμμετοχή της ΕτΠ, ως της φωνής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, σε όλα τα όργανα της Διάσκεψης θα επιτρέψει στο εγχείρημα αυτό να προσεγγίσει περισσότερο τους πολίτες της Ευρώπης και να εξετάσει διεξοδικότερα τις αναγκαίες αλλαγές στις πολιτικές, τις διεργασίες και το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ. Η ΕτΠ επιμένει ότι σε όλες τις δημόσιες διαβουλεύσεις που σχετίζονται με τη Διάσκεψη πρέπει να διασφαλίζεται η μέγιστη πολυφωνία·

καλεί τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να συνεργαστούν με την ΕτΠ για την ανάπτυξη ενός πιλοτικού μοντέλου μόνιμου και διαρθρωμένου διαλόγου με τους πολίτες μέσω των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, το οποίο θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στη βελτίωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ·

επαναλαμβάνει την ανάγκη συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ, ιδίως στους τομείς στους οποίους οι εν λόγω αρχές πρωτοστατούν, κυρίως μέσω της ορθής εφαρμογής της ενεργού επικουρικότητας και της ενσωμάτωσης των αρχών της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Η ΕτΠ επικροτεί την απόφαση της Επιτροπής να ενισχύσει τη συμμετοχή της ΕτΠ στην πλατφόρμα «Fit for Future», και δεσμεύεται να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της πλατφόρμας μέσω της κυβερνητικής ομάδας και της ειδικής υποομάδας RegHub. Τονίζει την ανάγκη για μια εντονότερη τοπική και περιφερειακή προοπτική στην αναθεώρηση του προγράμματος REFIT·

επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση κατά την προπαρασκευή των συμφωνιών εταιρικής σχέσης και των προγραμμάτων για την περίοδο 2021-2027. Επίσης, της ζητεί να μεριμνήσει για τη συμμετοχή σε αυτές των τοπικών και των περιφερειακών αρχών με την ιδιότητα του πλήρους μέλους. Οι αρχές της εταιρικής σχέσης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης θα πρέπει να επηρεάζουν εντονότερα τη διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ιδίως διότι το Εξάμηνο παρέχει κατευθυντήριες γραμμές τόσο για τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής 2021-2027 όσο και για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας·

θα αξιολογήσει προσεκτικά τις νομοθετικές προτάσεις για νέους ιδίους πόρους, ιδίως όσον αφορά τον πιθανό αντίκτυπό τους στα τοπικά και τα περιφερειακά οικονομικά και στους πολίτες·

10.

υπογραμμίζει την ανάγκη να αποσαφηνιστούν οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) και της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο και, όσον αφορά ειδικότερα τον Μηχανισμό αυτό και τα κράτη μέλη, ζητεί να αναπτυχθούν τα προσεχή εθνικά σχέδια μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων τόσο οριζόντια όσο και από τη βάση προς την κορυφή, και ενθαρρύνει ένα ευρύ φάσμα θεσμικών συμμετεχόντων και ενδιαφερόμενων μερών της ΕΕ να παραστούν στο φόρουμ του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τον Οκτώβριο 2021·

11.

χαιρετίζει τη δέσμευση της Επιτροπής να χρησιμοποιήσει το Θεματολόγιο του ΟΗΕ για το 2030 και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς και τη συμφωνία του Παρισιού του 2015, ως βάση για τη διαμόρφωση του πλαισίου πολιτικής για μια βιώσιμη ανάκαμψη στην ΕΕ·

12.

επιδοκιμάζει τη «Δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 % για τη μείωση των εκπομπών» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά πιστεύει ότι ένας πιο φιλόδοξος στόχος εκπομπών για το 2030, σύμφωνα και με τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι αναγκαίος και εφικτός. Με αυτά κατά νου, καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει στο πλαίσιο της «Δέσμης μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 % για τη μείωση των εκπομπών», μια φιλόδοξη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή όπου θα δίνεται σαφής έμφαση στον κεντρικό ρόλο των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·

13.

είναι έτοιμη να καταρτίσει έναν κοινό χάρτη πορείας της COP26 ενόψει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) COP26 στη Γλασκόβη, με στόχο την ανάδειξη της δέσμευσης της ΕΕ σε όλα τα επίπεδα και την προώθηση του ρόλου και της συμβολής των υποεθνικών κυβερνήσεων στη συμφωνία του Παρισιού και στην UNFCCC. Με την ανάδειξη αυτή, η ΕτΠ θα δώσει έμφαση στη σημασία των πόλεων και των περιφερειών στην εφαρμογή και επίσπευση της λήψης των μέτρων για το κλίμα μέσω της πρακτικής συνεργασίας με τη βιομηχανία, τα πανεπιστήμια, τους πολίτες και τις διάφορες κοινότητες·

14.

υπογραμμίζει το γεγονός ότι η εξαγγελθείσα πρόταση για μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα συνδέεται στενά με την επανεξέταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών. Προκειμένου να αποφευχθούν οι διακρίσεις μεταξύ των επιχειρήσεων των τρίτων χωρών και εκείνων της ΕΕ, ζητεί προσεκτική αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων θα επηρεάσει τους ενεργοβόρους τομείς της ΕΕ·

15.

θα παρακολουθεί προσεκτικά την εφαρμογή του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, και προτείνει τη διοργάνωση Φόρουμ Δίκαιης Μετάβασης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021 προκειμένου να συναχθούν τα πρώτα πολιτικά συμπεράσματα της εφαρμογής του εν λόγω Μηχανισμού·

16.

θεωρεί ότι οι πολυεπίπεδοι διάλογοι για την ενέργεια και το κλίμα θα πρέπει να προωθηθούν περαιτέρω και να επεκταθούν σε όλους τους τομείς της Πράσινης Συμφωνίας. Ζητεί την πλήρη αναγνώριση του ρόλου των πόλεων και των περιφερειών στην εφαρμογή των πολιτικών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής, και ζητεί να διαμορφωθεί ένα αποτελεσματικό πλαίσιο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης μέσω του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα. Ακόμη, η ΕτΠ επικροτεί τη δέσμευση της Επιτροπής να παρουσιάσει ένα κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας, το οποίο θα μπορούσε να περιλαμβάνει έναν ευρωπαϊκό περιφερειακό πίνακα αποτελεσμάτων για την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας σε υποεθνικό επίπεδο·

17.

τονίζει τον επείγοντα χαρακτήρα της εφαρμογής της στρατηγικής για το Κύμα ανακαινίσεων και της θέσπισης μηχανισμών για την προσαρμογή του εν λόγω μέρους της μετάβασης στα τοπικά χαρακτηριστικά και συνθήκες και για την κάλυψη των υφιστάμενων κενών όσον αφορά τους οικονομικούς πόρους και την τεχνική ικανότητα. Εν προκειμένω ζητεί μέσω του Κύματος ανακαινίσεων και άλλων μέτρων να δοθεί στις περιφέρειες, τις πόλεις και τους δήμους μεγάλη και άμεση δυνατότητα άντλησης των ενωσιακών κονδυλίων·

18.

επικροτεί τη φιλοδοξία της Επιτροπής να δρομολογήσει ένα σχέδιο δράσης μηδενικής ρύπανσης για τα ύδατα, τον αέρα και το έδαφος, ως ουσιαστικό μέρος του Σχεδίου Πράσινης Ανάκαμψης. Το σχέδιο, καθώς και οι μεταγενέστερες νομοθετικές πράξεις, πρέπει να βασίζονται σε βασικές αρχές της προληπτικής προσέγγισης, δηλαδή ότι η ρύπανση πρέπει να αντιμετωπίζεται στην πηγή και ότι ο ρυπαίνων πληρώνει. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί σε συνεργασία με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές μέσω πρωτοβουλιών όπως η Συμφωνία για τις Πράσινες Πόλεις. Θα πρέπει δε να αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός φιλόδοξου πλαισίου με τη συνεκτίμηση των διαφορών και των ποικίλων συνθηκών ανά τα κράτη μέλη της ΕΕ και να επιτρέπει τις προσαρμογές σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Η προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου με μέλημα να αναλαμβάνεται δράση εκεί όπου είναι περισσότερο εύλογη·

19.

ζητεί να τεθούν συγκεκριμένοι στόχοι κατά την εφαρμογή του νέου σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη τις περιφερειακές διαφορές, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, τις δημόσιες συμβάσεις, και τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, δεδομένου ότι αυτές θα τονώσουν τις τεχνολογίες καινοτομίας και την υιοθέτησή τους από την αγορά, καθώς και την αναγνώριση του σημαντικού ρόλου των τοπικών και των περιφερειακών αρχών σε μια πιο κυκλική κοινωνία·

20.

δεσμεύεται να στηρίξει την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, διερευνώντας παράλληλα τη συμβολή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην αντιμετώπιση τόσο της μείωσης των επικονιαστών όσο και της επικίνδυνης πίεσης στο θαλάσσιο περιβάλλον μας. Η ΕτΠ τονίζει τον ρόλο των πρακτικών χρήσης της γης και των γεωργικών πρακτικών καθώς και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών στην αποκατάσταση των οικοτόπων και στην αύξηση της ανθεκτικότητας και της ισχύος όλων των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων και φυσικών περιοχών. Η ΕτΠ υποστηρίζει την έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την Επιτροπή να προτείνει ένα νομικό πλαίσιο για την υποχρεωτική δέουσα επιμέλεια κατά μήκος των αλυσίδων εφοδιασμού για τα δασικά και τα γεωργικά προϊόντα και τα προϊόντα που ενέχουν κίνδυνο για τα οικοσυστήματα και τα οποία διατίθενται στην αγορά της ΕΕ, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την πρόκληση αδικαιολόγητου διοικητικού φόρτου για τους παρόχους προϊόντων βιολογικής προέλευσης σε σύγκριση με τα συνθετικά και τα ορυκτά προϊόντα·

21.

ζητεί την πλήρη συμμετοχή των ευρωπαϊκών περιφερειών στην εφαρμογή και την παρακολούθηση της στρατηγικής της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο». Επίσης, εισηγείται στην Επιτροπή να συζεύξει αποτελεσματικά τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας και, ειδικότερα, της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα και της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» με τη μελλοντική Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και την εφαρμογή της·

22.

προτρέπει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να μετατρέψουν το νέο μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές σε ένα θεματολόγιο της ΕΕ για την ύπαιθρο, το οποίο θα πρέπει να διασφαλίζει την ενσωμάτωση της αρχής της ισορροπίας μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ, σύμφωνα με τους στόχους της εδαφικής συνοχής, και να ενισχύει τον ρόλο των τοπικών και των περιφερειακών επιπέδων στη διακυβέρνηση των αγροτικών πολιτικών·

23.

εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη φιλοδοξίας του προγράμματος εργασίας στον θαλάσσιο τομέα, και τονίζει τη στρατηγική γεωπολιτική σημασία των ναυτιλιακών βιομηχανιών αιχμής και των ισχυρών παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών. Στο πλαίσιο αυτό, καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο θεματολόγιο για τη στήριξη των γαλάζιων βιομηχανιών και των θαλάσσιων περιφερειών·

24.

δεσμεύεται να συνεισφέρει στη νομοθετική πρωτοβουλία για ένα ευρωπαϊκό πρότυπο πράσινων ομολόγων, δεδομένου ότι αυτό θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τη διοχέτευση βιώσιμων ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο·

25.

τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ελλείποντες κρίκοι στις διασυνοριακές υποδομές μεταφορών στο πλαίσιο της αναθεώρησης του κανονισμού για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και να επιδιωχθεί η ενισχυμένη συνδεσιμότητα με τις απομακρυσμένες, τις απόκεντρες και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές·

26.

χαιρετίζει τη δέσμευση της Επιτροπής να υποβάλει νομοθετική πρόταση για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες. Επίσης, προσβλέπει ότι ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα εξετάσει τα ελάχιστα πρότυπα για τη δίκαιη τηλεργασία και τα ψηφιακά δικαιώματα στην εργασία·

27.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, εντός του 2021, δεν έχει προγραμματιστεί καμία νομοθετική πρόταση για την τεχνητή νοημοσύνη, ως συνέχεια της πρόσφατης Λευκής Βίβλου·

28.

θα αναπτύξει δείκτες για τον ψηφιακό μετασχηματισμό σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να θεσπιστούν στόχοι και να επισπευστεί η δημιουργία ψηφιακών πλατφορμών και ενός μηχανισμού παρακολούθησης για την ψηφιακή δεκαετία 2030, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και την πρόληψη του ψηφιακού χάσματος·

29.

ζητεί να υπάρξει ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα των δικτύων 5G, καθώς η διασφάλιση της ευρυζωνικής συνδεσιμότητας και της ανάπτυξης της 5G σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, τόσο στις αστικές και στις αγροτικές περιοχές όσο και στις ορεινές και στις απομακρυσμένες περιοχές και στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, καθίσταται ζωτικής σημασίας·

30.

καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει την τοποκεντρική διάσταση της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ, επεκτείνοντας το τομεακό πεδίο εφαρμογής της και ενισχύοντας τον πολιτικό της συντονισμό σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως με τη συμμετοχή της ΕτΠ και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης στο βιομηχανικό φόρουμ και στην Ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες, ούτως ώστε οι περιφέρειες και οι πόλεις να μπορούν να οικειοποιηθούν τη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση των βιομηχανιών τους, έτσι ώστε να ωφεληθούν από τις δυνατότητες οικονομικού πλουραλισμού της εν λόγω στρατηγικής, με τη συμμετοχή και της βιομηχανίας στα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για την ανάπτυξη κατάλληλων συνόλων δεξιοτήτων με μέλημα τη δημιουργία νέων επαγγελμάτων·

31.

θα αναδείξει, από κοινού με τις πόλεις και τις περιφέρειες που το επιθυμούν, τον τρόπο με τον οποίο οι κόμβοι ΕΧΕ μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη τοπικών περιφερειακών οικοσυστημάτων καινοτομίας και μέσω της πανευρωπαϊκής συνεργασίας τους θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της έξυπνης βιώσιμης ανάπτυξης και στη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας στην Ευρώπη·

32.

λαμβάνοντας υπόψη ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 έχουν πλήξει σοβαρά τις ΜΜΕ σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ και επιδεινώνουν χρόνια ζητήματα όπως η μη ικανοποιητική πρόσβαση σε χρηματοδότηση και οι καθυστερημένες πληρωμές, και λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις διαφορετικές δομές και ανάγκες των ΜΜΕ όσο και τις διαφορετικές οικονομικές και θεσμικές συνθήκες σε ολόκληρη την Ευρώπη, προτείνει στην Επιτροπή να ενισχύσει την τοπική και την περιφερειακή διακυβέρνηση της στρατηγικής για τις ΜΜΕ. Από την πλευρά της, η ΕτΠ δεσμεύεται να συνεργαστεί με την Επιτροπή και με την επιχειρηματική κοινότητα για την περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή ενός τεστ ΜΜΕ κατάλληλου για τον επιδιωκόμενο σκοπό, ιδίως μέσω του δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιχειρηματικής Περιφέρειας (ΕΕΠ)·

33.

καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί και οι περιφερειακοί φορείς, οι οποίοι τους εμποδίζουν να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της ενιαίας αγοράς και προσβλέπει στην επικαιροποιημένη έκθεση για τους φραγμούς στην ενιαία αγορά και στα μέτρα που προτίθεται να λάβει η Επιτροπή για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Η ΕτΠ καλεί επίσης την Επιτροπή να υποβάλει νέα βελτιωμένη πρόταση σχετικά με το διαβατήριο υπηρεσιών·

34.

χαιρετίζει την έμφαση που δίνει η Επιτροπή στη δέσμη μέτρων για τη δίκαιη οικονομία και προσβλέπει στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, το οποίο θα πρέπει να βασίζεται σε μεγαλύτερη εμπειρική και πολιτική χρήση του εργαλείου του κοινωνικού πίνακα αποτελεσμάτων. Η ΕτΠ θα υποστηρίξει την τοπική και την περιφερειακή διάσταση του πυλώνα, διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στη διάσκεψη ενόψει της κοινωνικής διάσκεψης κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στο Πόρτο το 2021. Επιπλέον, η ΕτΠ θα συνεργαστεί με την Επιτροπή για την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας «Εκθέσεις για τις τοπικές θέσεις εργασίας»·

35.

προσβλέπει στο νέο πλαίσιο στρατηγικής για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Συνεπώς, καλεί την Επιτροπή να εργαστεί πιο εντατικά το 2021 προκειμένου να επιτευχθεί επιτέλους ο στόχος του καθορισμού 50 οριακών τιμών επαγγελματικής έκθεσης (OEL), που προβλεπόταν αρχικά για το 2020·

36.

τονίζει την ανάγκη συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην ανάπτυξη του σχεδίου δράσης για την κοινωνική οικονομία, με ισχυρή περιφερειακή και τοπική διάσταση·

37.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή επανέλαβε την έκκληση της ΕτΠ για μια «Εγγύηση για τα Παιδιά», η οποία θα ενισχύσει την κοινωνική ένταξη και την ευημερία των παιδιών, καθώς και την προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών·

38.

αναμένει ότι η στρατηγική για τα άτομα με αναπηρία θα θέσει φιλόδοξους και μετρήσιμους στόχους και θα συμπεριλάβει όλους τους τομείς πολιτικής. Είναι προσηλωμένη στους στόχους της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και επιθυμεί να λάβει στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή της σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο·

39.

σημειώνει ότι το πρόγραμμα εργασίας για το 2021 προβλέπει την αναθεώρηση των διατάξεων για τις κρατικές ενισχύσεις σε εννέα διαφορετικούς τομείς που είναι υψίστης σημασίας για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Συνεπώς, δεσμεύεται να συμμετάσχει ενεργά στην αναθεώρηση. Για τον σκοπό αυτό, η ΕτΠ θα βασιστεί στη διαβούλευση με το δίκτυο περιφερειακών κόμβων για την αξιολόγηση της υλοποίησης των πολιτικών της ΕΕ (RegHub), το οποίο ήδη αναλύει ήδη το πλαίσιο στους τομείς των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος και των περιφερειακών ενισχύσεων·

40.

χαιρετίζει την ευελιξία που παρέχεται με την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία και αποφασιστική εφαρμογή μέτρων συντονισμού των πολιτικών. Τονίζει ότι η αναστολή αυτή είναι σημαντική για όσο διάστημα οι δημόσιες αρχές καλούνται να καλύψουν έκτακτες δαπάνες κατά την αντιμετώπιση της πανδημίας και μέχρις ότου αντληθούν διδάγματα από την τρέχουσα κρίση COVID-19 και αφού έχει διασφαλιστεί η ετοιμότητα για μελλοντικές κρίσεις·

41.

εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη μέτρων στο πρόγραμμα εργασίας για τη στήριξη της βιώσιμης ανάκαμψης του τουριστικού κλάδου, μιας σημαντικής οικονομικής δραστηριότητας για τις περιφέρειες και ένα τοπικό μέσο βιοπορισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη που έχει πληγεί σοβαρά από την κρίση. Επαναλαμβάνει ότι είναι σημαντικό να διατεθούν επαρκείς χρηματοδοτικοί πόροι και να καθοριστεί μια συντονισμένη περιφερειακή προσέγγιση για να διασωθεί ο κλάδος, καθώς και για να αναπτυχθεί μια μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή τουριστική πολιτική·

42.

ζητεί να διαμορφωθούν σαφείς δείκτες και ανάλογα μέσα για την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025. Υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής να ενδυναμώσει μια νοοτροπία δια βίου μάθησης και να διευκολύνει τη μετάβαση σε θέσεις εργασίας στην ΕΕ, και ζητεί να επιτευχθεί μια «ελάχιστη εγγύηση προσόντων και δεξιοτήτων» για τους νέους, η οποία να αναγνωρίζεται και να επικυρώνεται σε όλα τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των μελλοντικών ατομικών λογαριασμών μάθησης και μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης για τα μικροδιαπιστευτήρια (λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η αρχή του κύκλου σπουδών είναι και θα εξακολουθήσει να είναι η πρωταρχική και θεμελιώδης αρχή βάσει της οποίας είναι οργανωμένη η τριτοβάθμια εκπαίδευση)·

43.

προσβλέπει στην πλήρη αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει η Πλατφόρμα Ανταλλαγής Γνώσεων (ΠΑΓ) με την Επιτροπή για την προώθηση της έξυπνης και βιώσιμης εξειδίκευσης και τη στήριξη της κοινωνικής καινοτομίας και ένταξης, των οικοσυστημάτων καινοτομίας σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Συνιστά στην Επιτροπή την πειραματική εφαρμογή των δραστηριοτήτων της ΠΑΓ και του προγράμματος «Η επιστήμη συναντά τις περιφέρειες» επίσης σε επίπεδο μακροπεριφερειών, με σκοπό την προώθηση της πολιτικής για την καινοτομία και της έξυπνης εξειδίκευσης·

44.

υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξης των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες και στις χώρες εταίρους της γειτονίας της ΕΕ, προκειμένου να βοηθηθούν κατά την εφαρμογή των στρατηγικών προτεραιοτήτων της ΕΕ και να αποφευχθεί έτσι η διεύρυνση του χάσματος, με απώτερο στόχο την καλύτερη αποκατάσταση μετά την πανδημία COVID-19 και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε κοινοτικό επίπεδο·

45.

επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να εκδώσει ανακοίνωση με θέμα την ανανεωμένη εταιρική σχέση με τη Νότια Γειτονία και, δεδομένης της 25ής επετείου της Διαδικασίας της Βαρκελώνης, υπογραμμίζει την ανάγκη ενίσχυσης των συμπράξεων μεταξύ των βόρειων και των νότιων ακτών της Μεσογείου. Εν προκειμένω, υπενθυμίζει τη σημασία της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας ως βασικού μέσου αντιμετώπισης κοινών προβλημάτων και υπογραμμίζει ότι η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από την κατάλληλη συμμετοχή σε αυτήν των περιφερειακών και τοπικών οντοτήτων·

46.

υποστηρίζει σθεναρά τη δέσμευση της Επιτροπής να διατηρήσει τον ηγετικό της ρόλο στην ενίσχυση της βασισμένης σε κανόνες πολυμερούς προσέγγισης και να θέσει τους ΣΒΑ στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης του ΠΟΕ· είναι της άποψης ότι η πρωτοβουλία αυτή, σε συνδυασμό με την καλύτερη επιβολή των κεφαλαίων για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη, θα πρέπει να συμβάλει στη βελτίωση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και κλιματικών προτύπων σε τρίτες χώρες·

47.

κατανοεί την αβεβαιότητα που περιβάλλει τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά εκφράζει τη βαθιά της απογοήτευση για την παντελή έλλειψη αναφοράς στο πρόγραμμα εργασίας του 2021 στις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, δεδομένου του άμεσου και δραματικού αντικτύπου του Brexit σε πολλές τοπικές και περιφερειακές αρχές της ΕΕ. Αναμένει, ως εκ τούτου, την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με το αποθεματικό προσαρμογής για το Brexit (BAR) και επιμένει ότι το αποθεματικό BAR πρέπει να σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε, όχι μόνο να αντιμετωπίζει τις οικονομικές απώλειες σε επίπεδο κρατών μελών, αλλά και να λαμβάνει υπόψη την εδαφική διάσταση του Brexit·

48.

επικροτεί την έμφαση που δίνει η Επιτροπή στην ανάγκη προστασίας των επιχειρήσεων της ΕΕ και της ενιαίας αγοράς από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και πρακτικές ανταγωνισμού, ιδίως μέσω των εξαγγελθεισών νομοθετικών πρωτοβουλιών για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού, τις δημόσιες συμβάσεις και τη βιώσιμη εταιρική διακυβέρνηση. Η ΕτΠ καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να προχωρήσουν στις διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, την πρόταση για τις εξαγωγές ειδών διπλής χρήσης και το Διεθνές Μέσο Δημοσίων Συμβάσεων που σχετίζεται με την πολυμερή συμφωνία του ΠΟΕ για τις δημόσιες συμβάσεις (ΣΔΣ)·

49.

προτείνει στην Επιτροπή να βελτιώσει και να ενισχύσει τη σχέση μεταξύ της πολιτικής συνοχής και του σκέλους κρατικών ενισχύσεων της πολιτικής ανταγωνισμού, από νομική άποψη, προκειμένου να αποφευχθούν τεχνικά εμπόδια και σημεία συμφόρησης που παρεμποδίζουν την ορθή εφαρμογή των αντίστοιχων στοιχείων τους, ιδίως δε εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής και επηρεάζονται από τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις·

50.

επαναλαμβάνει την ανάγκη συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη διαμόρφωση μιας Ένωσης Υγείας, δεδομένου ότι διαθέτουν σημαντικές αρμοδιότητες στον τομέα της δημόσιας υγείας στα περισσότερα κράτη μέλη. Χαιρετίζει, στο πλαίσιο αυτό, την πρόθεση της Επιτροπής να ενισχύσει το πλαίσιο της ΕΕ για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του ρόλου των υφιστάμενων οργανισμών και της σύστασης ενός ευρωπαϊκού οργανισμού για τη βιοϊατρική προηγμένη έρευνα και ανάπτυξη· στο πλαίσιο αυτό, επικροτεί τη δέσμη μέτρων για την Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση του εθνικού συντονισμού εντός της ΕΕ και των ήδη υφιστάμενων δομών και μηχανισμών με σκοπό την καλύτερη προστασία, πρόληψη, ετοιμότητα και αντιμετώπιση κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία σε επίπεδο ΕΕ. Η ΕτΠ υπενθυμίζει την ανάγκη συμπερίληψης των περιφερειακών και τοπικών παρόχων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους εν λόγω νέους μηχανισμούς που θα πρέπει επίσης να στηρίζουν την προμήθεια φαρμάκων και ιατρικού και νοσοκομειακού εξοπλισμού. Η ΕτΠ υποστηρίζει επίσης σθεναρά την πρόταση —στο πνεύμα της πρότασής της για τον Ευρωπαϊκό μηχανισμό έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας— να δοθεί η δυνατότητα στην ΕΕ να κηρύξει ενωσιακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενίσχυση του συντονισμού και να επιτρέψει την ανάπτυξη, την αποθήκευση και την προμήθεια προϊόντων σχετικών με την κρίση·

51.

καλεί την Επιτροπή, αφενός, να ελέγξει τις αθέμιτες πρακτικές κρατικών ενισχύσεων που εφαρμόζουν διάφοροι φορείς οι οποίοι επωφελούνται από το Ευρωπαϊκό προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, ενώ υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αρνητικών επιπτώσεων στην ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς και, αφετέρου, να λάβει διορθωτικά μέτρα·

52.

επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής για έναν ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία, αλλά ζητεί διεξοδική αξιολόγηση του αντικτύπου της πρότασης σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα των συστημάτων, και, παράλληλα, να ελαχιστοποιηθούν ο διοικητικός φόρτος και οι οικονομικές επιβαρύνσεις·

53.

καλεί την Επιτροπή να ξεκινήσει διάλογο με την ΕτΠ και τις περιφέρειες που ενδιαφέρονται για την επικείμενη αξιολόγηση της οδηγίας για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη·

54.

επαναλαμβάνει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές προτάσεις στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο σέβονται την αρχή της επικουρικότητας και βασίζονται στην αλληλεγγύη, ιδίως έναντι των περιφερειών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μεταναστευτικής πίεσης. Στο Σύμφωνο πρέπει επίσης να αναγνωρίζεται ο ουσιαστικός ρόλος που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στην υποδοχή και την ένταξη των μεταναστών και να παρέχεται άμεση ευρωπαϊκή υποστήριξη σε αυτά τα καθήκοντα. Υποστηρίζει επίσης ότι είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης και η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, σε συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης. Είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με την παροχή δεδομένων από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και με τη δημιουργία μόνιμων διαύλων για πολιτικές ανταλλαγές μεταξύ των τελευταίων και της Επιτροπής·

55.

επαναλαμβάνει την πρόθεσή της να συνεργαστεί με την Επιτροπή σε ένα κοινό σχέδιο για την προαγωγή του αισθήματος ευθύνης στην Ευρώπη όσον αφορά την προστασία των αξιών, της ταυτότητας και της ιθαγένειας της ΕΕ μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Επαναλαμβάνει το αίτημα προς την Επιτροπή —με βάση τις προτεραιότητες της ΕτΠ για την περίοδο 2020-2025— να εφαρμόσει τις προτάσεις της επιτυχημένης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών για μεγαλύτερη προστασία των μειονοτήτων στην ΕΕ (MspI)·

56.

ζητεί να διαφυλαχθεί η ελεύθερη κυκλοφορία στον χώρο Σένγκεν με τον εντονότερο συντονισμό μεταξύ όλων των κρατών μελών και των περιφερειών που εμπλέκονται στη διαχείριση των συνόρων. Οι πολίτες της ΕΕ εκτιμούν σε μεγάλο βαθμό την ελευθερία κυκλοφορίας τους, ιδίως υπό το πρίσμα των περιορισμών που αντιμετώπισαν πρόσφατα κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 και δεδομένου ότι η ελευθερία αυτή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και κρίσιμο στοιχείο για την οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας·

57.

στηρίζει σθεναρά τους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας, οι οποίοι έχουν πληγεί σοβαρά από την κρίση COVID-19, και ζητεί να υπάρξει μια στάση αλληλεγγύης κατά τη φάση ανάκαμψης. απευθύνει έκκληση για μια ισχυρή διάσταση πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού Bauhaus που ανακοίνωσε η Πρόεδρος von der Leyen και περιλαμβάνεται στο κύμα ανακαινίσεων, συνδυάζοντας τις επιδόσεις με την εφευρετικότητα·

58.

αναμένει ακόμη από την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση οδηγίας για την ενίσχυση της αρχής της ίσης αμοιβής μεταξύ γυναικών και ανδρών μέσω της μισθολογικής διαφάνειας· επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Επιτροπή να προτείνει την έκδοση απόφασης του Συμβουλίου, ως συνέχεια της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025, που θα χαρακτηρίζει όλες τις μορφές βίας λόγω φύλου ως ιδιαιτέρως σοβαρή μορφή εγκλήματος, κατά την έννοια του άρθρου 83 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης· καλεί επίσης την Επιτροπή να προαγάγει την προσχώρηση της ΕΕ στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011) και επικροτεί τις σχετικές δηλώσεις της Επιτροπής που περιέχονται στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2021·

59.

χαιρετίζει θερμά, με το ίδιο πνεύμα, την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει πρωτοβουλία προκειμένου να επεκταθεί ο κατάλογος των αδικημάτων ευρωπαϊκής εμβέλειας ώστε να συμπεριλάβει τα εγκλήματα μίσους και τη ρητορική μίσους κατά ευάλωτων ομάδων ανθρώπων, ιδίως μέσω της πρόληψης και της πάταξης του ρατσισμού, του αντισημιτισμού και των διακρίσεων κατά των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+·

60.

προτρέπει τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις και να εγκρίνουν τον προτεινόμενο κανονισμό για έναν μηχανισμό αντιμετώπισης νομικών και διοικητικών εμποδίων σε διασυνοριακό πλαίσιο (ECBM), ο οποίος θα έχει μακροχρόνιο, σημαντικό και θετικό αντίκτυπο στο μέλλον της διασυνοριακής συνεργασίας. υπογραμμίζει, επιπλέον, την ανάγκη για ένα κατάλληλο νομικό πλαίσιο της ΕΕ που θα επιτρέπει την αποτελεσματική καθιέρωση και διαχείριση διασυνοριακών δημόσιων υπηρεσιών, κάτι που γίνεται ακόμη πιο σαφές με τη συνεχιζόμενη κρίση. Τα υφιστάμενα πλαίσια συχνά συνεπάγονται τεράστιο διοικητικό φόρτο και κόστος, με αποτέλεσμα πολλές τοπικές και περιφερειακές αρχές να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σχέδιά τους για τέτοιες υπηρεσίες, αφήνοντας τους Ευρωπαίους πολίτες που ζουν σε αυτές τις περιοχές σε μειονεκτική θέση·

61.

δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη αναγνωρίσει —σε πολιτικό και νομικό επίπεδο— την ιδιάζουσα περίπτωση των εξόχως απόκεντρων περιοχών, καλεί την Επιτροπή να καθιερώσει ως ορθή πρακτική την προσθήκη, στα μελλοντικά ετήσια προγράμματα εργασίας της, παραρτήματος με τις συγκεκριμένες προτάσεις που προτίθεται να υποβάλει εντός του έτους όσον αφορά τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες με την επισήμανση νομοθετικών προτάσεων που περιλαμβάνουν ειδικά μέτρα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Οι εν λόγω νομοθετικές προτάσεις θα μπορούσαν να βασίζονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια διπλή νομική βάση της Συνθήκης ή απλώς σε μια γενική τομεακή νομική βάση για τη Συνθήκη, αλλά στην οποία η νομοθετική πρόταση, ωστόσο, περιλαμβάνει de facto διαφοροποίηση για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Το παράρτημα αυτό θα περιλαμβάνει επίσης αναφορά σε άλλες πράξεις (ανακοινώσεις, εκθέσεις) τις οποίες προτίθεται να αφιερώσει εντός του έτους η Επιτροπή στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες·

62.

επαναλαμβάνει, λόγω της έντονης αστάθειας που προκάλεσε η κρίση COVID-19 στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαιροποίησε, στις αρχές του 2021, τη στρατηγική της του 2017 με τίτλο «Ανακοίνωση για Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ» [COM (2017) 623 final της 24.10.2017], η οποία παρουσιάζει νέα αποτελεσματικά μέτρα στήριξης των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στον κοινωνικό, οικονομικό, τοπικό και πολιτιστικό τομέα·

63.

αναθέτει στον Πρόεδρό της να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην γερμανική, την πορτογαλική και την σλοβενική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) COM(2020) 690 final.

(2) COR-2020-01392-00-00-RES-TRA (ΕΕ C 324 της 1.10.2020, σ. 8).

(3) COR-2020-02622-00-00-RES-TRA (ΕΕ C 324 της 1.10.2020, σ. 16).

Interactio – Εξ αποστάσεως – 141η σύνοδος ολομέλειας της ΕτΠ, 8.12.2020 - 10.12.2020

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/8

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Προς έναν πιο βιώσιμο τουρισμό για τους δήμους και τις περιφέρειες της ΕΕ»

(2021/C 37/02)

Εισηγητής:

ο κ. Manuel Alejandro CARDENETE FLORES (ES/RE), αναπληρωτής υπουργός Τουρισμού, Μεταρρυθμίσεων, Δικαιοσύνης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Αυτόνομης Κυβέρνησης Ανδαλουσίας

IΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

επισημαίνει ότι ο τουρισμός συνιστά στρατηγικό κλάδο, μέσο ένταξης και καίριο μοχλό για την κοινωνικο-οικονομική ανάκαμψη· ότι αντιπροσωπεύει άνω του 10 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕγχΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και δημιουργεί απασχόληση για 26 εκατομμύρια άτομα, ενώ αφορά και το 6 % των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ·

τονίζει τη σημασία των μεταφορών και της κινητικότητας ως καθοριστικών στοιχείων για την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή της ΕΕ, επισημαίνει δε την ανάγκη υιοθέτησης έξυπνων και βιώσιμων λύσεων κινητικότητας, ιδίως στις περιφέρειες των οποίων η οικονομική ανάπτυξη υπονομεύεται περισσότερο από την αποκλειστική εξάρτηση από τις εναέριες και θαλάσσιες μεταφορές·

επισημαίνει ότι το ευρύ φάσμα ταξιδιωτών, ως προς τα κοινωνικά, πολιτισμικά, ηλικιακά και εισοδηματικά χαρακτηριστικά τους, δημιουργεί πλήθος ευκαιριών για τις επιχειρήσεις, από τις πολυεθνικές εταιρείες έως τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Το τουριστικό οικοσύστημα εμπερικλείει τομείς όπως η στέγαση, οι μεταφορές, η εστίαση, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός και η ψυχαγωγία, καθώς και τις υπηρεσίες διοργανωτών περιηγήσεων. Συνολικά περιλαμβάνει 2,4 εκατομμύρια επιχειρήσεων, εκ των οποίων το 90 % είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ)·

στηρίζει τις συστάσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ), καθώς και τη θεώρηση «One Planet» για τη βιώσιμη ανάκαμψη του τουρισμού, αλλά και την προβολή της Ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) στα πεδία του τουρισμού και των μεταφορών·

συμφωνεί με τον ορισμό του βιώσιμου τουρισμού που έχει διατυπώσει ο ΠΟΤ και που τον χαρακτηρίζει ως τον τουρισμό που λαμβάνει πλήρως υπόψη τον σημερινό και μελλοντικό οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ανταποκρινόμενος στις ανάγκες των επισκεπτών, των επαγγελματιών του κλάδου, του περιβάλλοντος και των κοινοτήτων υποδοχής·

τονίζει ότι η κρίση που προκάλεσε ο ιός SARS-CoV-2 μετέβαλε δραστικά την κατάσταση, με ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις, που έπληξαν σκληρά την Ευρώπη προκαλώντας προσωπικές απώλειες, σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και την πτώχευση πολυάριθμων επιχειρήσεων, ιδίως στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών·

αναγνωρίζει ότι οι δυσχέρειες αυτές είναι ακόμη πιο έντονες στην περίπτωση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών της ΕΕ, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουριστικό κλάδο, ενώ οι προοπτικές οικονομικής τους ανάκαμψης υπονομεύονται σοβαρά λόγω της αποκλειστικής τους σχεδόν εξάρτησης από τις αεροπορικές μεταφορές και της αδυναμίας χρήσης άλλων μεταφορικών μέσων·

τονίζει την ανάγκη προώθησης βιώσιμων τουριστικών υπηρεσιών όπου θα λαμβάνονται υπόψη η πλούσια ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά, καθώς και η μοναδική φυσική κληρονομιά της Ευρώπης·

υπενθυμίζει τον εγκάρσιο χαρακτήρα του τουρισμού, τον οποίο κατέστησε πρόδηλο η κρίση αυτή, δεδομένου ότι η πτώση της τουριστικής δραστηριότητας πλήττει όχι μόνο τομείς όπως η στέγαση, η εστίαση ή οι μεταφορές, αλλά και πολλούς κλάδους της οικονομίας με υψηλή προστιθέμενη αξία·

10.

υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει προδραστική και ηγετική στάση στην παρούσα κρίση και σε τυχόν επερχόμενες, εγκρίνοντας έγκαιρα τα μέτρα που απαιτούνται προκειμένου να αποτραπεί η κατάρρευση του τουριστικού κλάδου·

11.

αναγνωρίζει ότι η τρέχουσα κρίση στον τομέα της υγείας που προκαλεί η νόσος COVID-19 έχει αναδείξει την ιδιαίτερη ευπάθεια του τουρισμού στις νησιωτικές περιοχές, οι οποίες διαθέτουν περιορισμένους πόρους·

12.

υπενθυμίζει στα κράτη μέλη και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ ότι είναι σημαντικό να διατεθούν επαρκείς χρηματοδοτικοί πόροι για να διασωθεί ο κλάδος, καθώς και να αναπτυχθεί μια μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή τουριστική πολιτική που να προάγει τον ποιοτικό βιώσιμο τουρισμό, με βάση τον σεβασμό του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής·

13.

υποστηρίζει ότι πρέπει να αναληφθεί δράση για την περαιτέρω βελτίωση των υφιστάμενων μοντέλων τουρισμού και μεταφορών, να επιδιωχθεί η πλήρης βιωσιμότητά τους από κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική άποψη, και να εκληφθεί η παρούσα κρίση ως έναυσμα για προβληματισμό, ώστε να τεθούν οι βάσεις για τη μελλοντική ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα και των τομέων του τουρισμού και των μεταφορών·

Σχετικά με τον αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών στην Ευρώπη και με την απόκριση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα: η δέσμη μέτρων για τον τουρισμό και τις μεταφορές

14.

επισημαίνει ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΠΟΤ, οι απώλειες που προκάλεσε η πανδημία στην παγκόσμια τουριστική βιομηχανία το πρώτο πεντάμηνο του 2020 υπερέβαιναν ήδη το τριπλάσιο των απωλειών που σημειώθηκαν κατά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 (1)·

15.

ζητεί καλύτερο συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών κατά τη θέσπιση απαγορεύσεων και μέτρων περιορισμού, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάκαμψη του κλάδου, να μειωθεί η σύγχυση των τουριστών και να ενθαρρυνθούν τα ταξίδια· εκφράζει παράλληλα ικανοποίηση για τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων για την παροχή αντικειμενικών και αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας·

16.

υπογραμμίζει τη σημασία που έχει για την ανάκαμψη του τουρισμού η υιοθέτηση κοινής στρατηγικής όσον αφορά την κινητικότητα των ανθρώπων εντός της ΕΕ, που να ενισχύει την εμπιστοσύνη στα ταξίδια, ιδίως με τη διεξαγωγή διαγνωστικών τεστ της νόσου COVID-19 στον τόπο προέλευσης, δηλαδή πριν από την έναρξη του ταξιδιού, ώστε να αυξηθεί η ασφάλεια των μετακινήσεων και να αποφεύγονται οι περίοδοι καραντίνας·

17.

αξιολογεί θετικά την ταχεία απόκριση της ΕΕ για τη διάσωση του τουρισμού και των μεταφορών, ιδίως δε την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Τουρισμός και μεταφορές το 2020 και μετά» και τις συστάσεις και κατευθυντήριες γραμμές που την συνοδεύουν —τη δέσμη μέτρων για τον τουρισμό και τις μεταφορές—, καθώς προσέφεραν συνδρομή στο έργο των κρατών μελών για την αποκατάσταση ασφαλούς και χωρίς περιορισμούς ελεύθερης κυκλοφορίας και το άνοιγμα των εσωτερικών συνόρων, αντιμετωπίζοντας την κρίση ρευστότητας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών·

18.

αξιολογεί επίσης θετικά: την έγκριση του προσωρινού πλαισίου για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης (2), που επέτρεψε στα κράτη μέλη να προσφέρουν μεγαλύτερη στήριξη στις επιχειρήσεις· το νέο μέσο προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE) (3), με στόχο τη στήριξη των εσόδων των οικογενειών και τη διαφύλαξη της παραγωγικής ικανότητας και του ανθρώπινου κεφαλαίου των επιχειρήσεων και της οικονομίας· τον μηχανισμό REACT-EU (4), που επιτρέπει στις διαχειριστικές αρχές να τροποποιήσουν την κατανομή των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων ώστε να αντιμετωπίσουν τις πιο επείγουσες συνέπειες τις κρίσης· το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, από το οποίο ωφελούνται εργαζόμενοι του τουριστικού κλάδου που απολύθηκαν λόγω της κρίσης· και έργα όπως η διαδικτυακή πλατφόρμα «Re-open EU» (5), η οποία παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς στην Ευρώπη, τη δημόσια υγεία και τα μέτρα ασφάλειας·

19.

εκτιμά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς διευκόλυνση της ρευστότητας μεγαλύτερων ποσών κρατικών ενισχύσεων για τη διάσωση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, προτείνει δε, στις περιοχές που επλήγησαν ιδιαίτερα από την κρίση, ορισμένοι από τους κανόνες —μεταξύ των οποίων ο τροποποιημένος κανόνας για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (κανόνας de minimis)— να παραμείνουν σε ισχύ όσο διάστημα χρειαστεί·

20.

καλεί όλα τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν όλα τα είδη ενισχύσεων που επιτρέπονται προσωρινά με βάση το προσωρινό πλαίσιο, ώστε να αντιμετωπιστούν οι επείγουσες ανάγκες σε ρευστότητα και να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες κεφαλαίου κίνησης και επενδύσεων, και να επιτρέπουν, για την αντιμετώπιση της κρίσης, τη διάσωση όσων επιχειρήσεων έχουν περιπέσει σε βαθιά κρίση ως αποτέλεσμα της έξαρσης της νόσου COVID-19 (6), δίνοντάς τους έτσι τη δυνατότητα να προσαρμοστούν και να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους·

21.

χαιρετίζει τα μέτρα που συμφωνήθηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία, σύμφωνα με τα λόγια του Προέδρου της Επιτροπής των Περιφερειών, αποτελούν «υπόδειγμα αλληλεγγύης», και δηλώνει ότι έχει καθοριστική σημασία ο προϋπολογισμός της ΕΕ και το σχέδιο ανάκαμψης να τεθούν επειγόντως στη διάθεση των δήμων και των επιχειρήσεων σε όλες τις περιφέρειες, τις πόλεις και τα χωριά της Ευρώπης, ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η πρωτόγνωρη κρίση·

22.

ζητά να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για τη συμφωνία, ώστε να επιτευχθεί μια αυθεντική σύμπραξη μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, που θα ευνοεί την κοινή ευθύνη και θα αποφεύγει τον υπερβολικό συγκεντρωτισμό·

23.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, να εγκρίνει ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών και καταλόγων ελέγχου ειδικά για την ΕΕ, που θα απευθύνονται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και θα τους χρησιμεύουν ως οδηγίες για τις πρώτες ημέρες καταστροφών, πριν ακόμη και από τη δρομολόγηση εθνικών και ενωσιακών μέτρων· παρατηρεί ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που περιλαμβάνει η δέσμη μέτρων για τον τουρισμό και τις μεταφορές συνιστούν ήδη ένα εξαιρετικό σημείο αναφοράς·

24.

αναγνωρίζει τα μέτρα της δέσμης μέτρων για τον τουρισμό και τις μεταφορές ως ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τη βελτίωση της ικανότητας ανταπόκρισης των τοπικών προορισμών απέναντι σε νέα κύματα της επιδημίας και απέναντι σε άλλες πιθανές καταστροφές που μπορεί να υπονομεύσουν την ικανότητα ανάκαμψης του κλάδου·

25.

θεωρεί ότι, λόγω της πανδημίας, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέες στρατηγικές που θα υποστηρίξουν τον κλάδο των ξενοδοχείων, της εστίασης και της τροφοδοσίας, καθώς και την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων σε τοπικό επίπεδο, όπως ο αγροτουρισμός, η τοπική γαστρονομία ή οι τοπικές παραδόσεις. Οι τάσεις έχουν αλλάξει σε παγκόσμια κλίμακα και οι μικρότερες τουριστικές τοποθεσίες, οι απομονωμένοι προορισμοί, όπου οικογένειες και μικρότερες ομάδες μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια, έχουν γίνει πιο ελκυστικές. Για να επιβιώσει ο τουρισμός τα επόμενα 2-3 χρόνια, πρέπει να κατευθύνουμε τους τουρίστες μας στους δικούς μας προορισμούς·

26.

τονίζει ότι οι δαπάνες που οφείλονται στα προληπτικά μέτρα σχετικά με τη νόσο COVID-19 στις δημόσιες συγκοινωνίες θα μπορούσαν να εντάσσονται στις συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας, ώστε να αποφεύγεται η μεταφορά πρόσθετου υψηλού οικονομικού φόρτου στις αρμόδιες για τις μεταφορές αρχές, που συχνά είναι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης·

27.

υποστηρίζει την προοδευτική καθιέρωση της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να τονωθούν οι αφίξεις επισκεπτών από τρίτες χώρες και να ενθαρρυνθούν οι τουρίστες να ξαναέρθουν στην Ευρώπη·

28.

ευελπιστεί ότι, στο μέλλον, οποιαδήποτε απόφαση των εθνικών αρχών που αφορά απαγορεύσεις μετακινήσεων και προσωρινό κλείσιμο συνόρων θα κοινοποιείται εκ των προτέρων στις ευρωπαϊκές αρχές, καθώς και στις συνορεύουσες περιοχές, ώστε να βελτιωθεί ο συντονισμός και να εξασφαλιστεί η έγκαιρη πρόσβαση στην πληροφόρηση·

29.

υποστηρίζει αποφασιστικά το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη, προκειμένου να συμβάλει στην αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που προκάλεσε η πανδημία της νόσου COVID-19, να δρομολογήσει την ανάκαμψη στην Ευρώπη και να εξασφαλίσει διαφύλαξη και δημιουργία απασχόλησης·

Σχετικά με την ανάγκη ανάληψης δράσης ώστε να γίνει πιο βιώσιμος ο τουρισμός

30.

επισημαίνει ότι ο τουρισμός υπήρξε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες βιομηχανίες κατά τα τελευταία χρόνια· η ανάπτυξή του έφερε στο φως τις δυσχέρειες επίτευξης μιας ανάπτυξης με ισορροπία ως προς όλες τις πτυχές της βιωσιμότητας: οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική·

31.

επικροτεί τις ανακοινώσεις της Επιτροπής «Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο — ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό» (του 2010) και «Μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την τόνωση της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό» (του 2014)·

32.

επισημαίνει ότι ο τουρισμός βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπος με νέες προκλήσεις μεγάλης εμβέλειας στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί, όπως η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της συμφόρησης, η υπερβολική πίεση στις υποδομές και την κατανάλωση ύδατος και ενέργειας, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως και κατά προτεραιότητα, η απώλεια ταυτότητας και ο σεβασμός στην αυθεντικότητα των τοπικών κοινοτήτων·

33.

υποστηρίζει ότι ο τουρισμός μπορεί να αναδειχθεί σε υποδειγματική δραστηριότητα για τη βιώσιμη οικολογική μετάβαση που διακηρύσσει η Πράσινη Συμφωνία, για την πεποίθηση ότι η Ευρώπη θα καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος το 2050, για τις διαδικασίες οικονομικής προσαρμογής στην ψηφιακή εποχή και για την προώθηση της ισότητας και της κοινωνικής ένταξης· παροτρύνει δε θερμά τα όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να χρησιμοποιήσουν τα μέσα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων αυτών·

34.

αναγνωρίζει ότι οι στόχοι αυτοί θα επιτευχθούν μόνον εάν στηριχθεί σε μια στέρεη βάση, που να προσδιορίζει επακριβώς την εμβέλεια, τις υποχρεώσεις και τις συνέπειες που συνεπάγεται η δρομολόγηση μιας πραγματικής βιώσιμης ανάπτυξης για τη δραστηριότητα αυτή, με την ακλόνητη δέσμευση να εξασφαλιστεί η εφαρμογή της·

Σχετικά με τα μέσα μεταφοράς

35.

υπενθυμίζει ότι ο τουρισμός συνίσταται σε μια πολυσύνθετη αλυσίδα αξίας πολλών ενδιαφερομένων μερών, με άμεση σύνδεση με τις δραστηριότητες επιβατικών μεταφορών·

36.

υπενθυμίζει ότι απαιτείται πρόοδος στον τουριστικό κλάδο, ώσπου να επιτευχθεί να γίνει πραγματικότητα η κυκλική οικονομία στον τουρισμό·

37.

παρατηρεί ότι ο ΠΟΤ και το Διεθνές Φόρουμ Μεταφορών προβλέπουν αύξηση των ανθρακούχων εκπομπών που οφείλονται στις σχετιζόμενες με τον τουρισμό μεταφορές κατά περίπου 25 % έως το 2030·

38.

για όλους αυτούς τους λόγους, αναγνωρίζει την ανάγκη να αναζητηθεί και να εφαρμοστεί καλύτερη συνδεσιμότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών, να προκριθούν οι λύσεις που ρυπαίνουν λιγότερο και να διερευνηθούν τρόποι βελτίωσης της διατροπικότητας που να συνάδουν με τον τελικό στόχο της Πράσινης Συμφωνίας, εκφράζει δε την ικανοποίησή της για την στρατηγική βιώσιμης και έξυπνης κινητικότητας που θα εγκρίνει η Επιτροπή το 2020·

39.

προτρέπει ένθερμα τα κράτη μέλη της ΕΕ να ενώσουν τις προσπάθειές τους για να αντιμετωπίσουν επειγόντως την έλλειψη εναλλακτικών λύσεων βιώσιμης μεταφοράς και να επενδύσουν στην ανάπτυξη και ανάδειξη σιδηροδρομικών συνδέσεων μεγάλων αποστάσεων, ιδίως των νυχτερινών σιδηροδρομικών δρομολογίων, ώστε τα ταξίδια με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές να καταστούν πιο ελκυστική επιλογή·

40.

στηρίζει τη σύνδεση των δημόσιων ενισχύσεων προς τις αεροπορικές εταιρείες με δεσμεύσεις εκ μέρους τους ότι θα επιτύχουν στόχους μείωσης των ρυπογόνων εκπομπών·

41.

δηλώνει ότι η ίδια αυτή δέσμευση πρέπει να επιδιωχθεί στα διάφορα μεταφορικά μέσα, τόσο στις οδικές μεταφορές όσο και στις θαλάσσιες, με ιδιαίτερη έμφαση στα κρουαζιερόπλοια, λόγω των υψηλών τους περιβαλλοντικών επιπτώσεων·

42.

εκφράζει τη λύπη της που η στήριξη προς τα λεωφορεία και τον σιδηρόδρομο (καίρια μέσα για τις τοπικές και περιφερειακές μεταφορές) είναι μικρότερη απ’ ό,τι για τις αεροπορικές μεταφορές, γεγονός που ασκεί αυξημένες πιέσεις στη χρηματοδότηση των πιο βιώσιμων μεταφορικών μέσων, ζητά δε ισχυρή δέσμευση για την κλιμάκωση των ευκαιριών βιώσιμων μετακινήσεων μέσω σιδηροδρόμου σε όλη την Ευρώπη, υπενθυμίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ορίσει ως στόχο για το 2021 τη βελτίωση της συνδρομής των σιδηροδρόμων στον βιώσιμο τουρισμό στην ΕΕ·

43.

τονίζει ότι είναι σημαντικό, κατά την εφαρμογή των μελλοντικών μέτρων σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στις εναέριες και τις θαλάσσιες μεταφορές, τα οποία προβλέπονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στη νέα στρατηγική για τη βιώσιμη κινητικότητα, να διενεργηθεί αξιολόγηση του αντικτύπου τους στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ, η οικονομική και κοινωνική συνοχή των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εναέριες και τις θαλάσσιες μεταφορές, είτε πρόκειται για την κινητικότητα των πολιτών τους είτε για την ανάπτυξη της οικονομικής τους δραστηριότητας·

44.

τονίζει την ανάγκη χρηματοδοτικής στήριξης, ώστε οι φορείς εκμετάλλευσης δημόσιων συγκοινωνιών, που γνώρισαν δραστική μείωση των εισοδημάτων τους, να μπορέσουν να αναπτύξουν έναν πιο βιώσιμο στόλο μεταφορών, με οχήματα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών·

45.

δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να εργαστεί σε πρωτοβουλίες που θα συνδυάζουν σιδηροδρομικά ταξίδια με πολιτιστικές ανακαλύψεις και τουρισμό στο μετά την κρίση περιβάλλον, να αναπτύξει την πρωτοβουλία DiscoverEU και να συνεργαστεί στενά με εκπροσώπους των περιφερειών της ΕΕ για την προώθηση ευκαιριών σιδηροδρομικού τουρισμού κατά το ευρωπαϊκό έτος σιδηροδρόμων (2021) και μετά από αυτό·

46.

επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να αναγνωριστεί το δίκτυο EuroVelo (7) ως διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), δίπλα στα υφιστάμενα δίκτυα οδικών, σιδηροδρομικών και εσωτερικών πλωτών μεταφορών, καθώς αυτό θα συντελέσει σε πιο ασφαλείς, άμεσες, συνεκτικές και συνδεδεμένες ποδηλατικές υποδομές, για ποδηλάτες κάθε κατηγορίας, και θα δώσει σημαντική πρόσθετη ώθηση στον ποδηλατικό τουρισμό·

Σχετικά με τον αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον

47.

εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη ενδέχεται να μειώσει την ελκυστικότητα ή ακόμη και να θέσει σε κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης ορισμένων τουριστικών προορισμών, επαναλαμβάνει δε ότι είναι αποφασισμένη να αναλάβει δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής εγκαίρως και σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, με τη δέσμη πρωτοβουλιών και μέτρων πολιτικής που έχουν αναπτυχθεί στις γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών·

48.

υπενθυμίζει ότι η δράση αυτή θα έχει καίρια σημασία για πολλές παράκτιες και θαλάσσιες περιοχές —λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας—, για τα χιονοδρομικά κέντρα —που ζημιώνονται από την έλλειψη χιονιού— και για τις περιοχές που πλήττονται από δασικές πυρκαγιές, πλημμύρες ή θύελλες (8)·

49.

θεωρεί ότι ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ευρωπαϊκή φιλοδοξία της κυκλικής οικονομίας, και τονίζει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες πρέπει να συμμετέχουν στον προβληματισμό σχετικά με τους τρόπους επιτόπιας προώθησης του σχετικού προγράμματος·

50.

συνιστά η τουριστική βιομηχανία και οι μεταφορές να ενισχύσουν την προσφορά κλιματικά ουδέτερων προϊόντων, μέσω της χρήσης καθαρών πηγών ενέργειας, λιγότερο επιβλαβών χημικών ουσιών, λιγότερων πλαστικών, των διαδικασιών ανακύκλωσης όμβριων υδάτων και οικιακών λυμάτων (9) —που μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη ζήτηση πόσιμου ύδατος στα δίκτυα ύδρευσης—, καθώς και της ανακύκλωσης απορριμμάτων, και να χρησιμοποιούνται πιο συστηματικά τα συστήματα αυτά·

51.

τονίζει την ανάγκη μεγαλύτερης στήριξης του ποδηλατικού τουρισμού, ο οποίος αποφέρει οφέλη στις τοπικές οικονομίες, καθώς περιλαμβάνει επισκέψεις σε περιοχές όπου ο συνήθης τουρισμός δεν αναπτύσσεται και καθώς χρησιμοποιεί τοπικές επιχειρήσεις και υπηρεσίες· επιπλέον, οι αναγκαίες προς τούτο υποδομές είναι χρήσιμες και για τους κατοίκους των εν λόγω περιοχών, προσφέροντας καλύτερη συνδεσιμότητα, πράγμα που συντελεί στην εξασφάλιση μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των τοπικών κοινοτήτων·

52.

υποστηρίζει τη συνέχιση των εργασιών της ομάδας εργασίας «European Boat Industry» της Γενικής Διεύθυνσης Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας σχετικά με το τέλος του κύκλου ζωής των πλοίων, ώστε να εκπονήσει ενιαίο χάρτη πορείας της ΕΕ σε θέματα έρευνας και καινοτομίας για την αύξηση της ανακύκλωσης των υλικών κατασκευής πλοίων·

53.

τονίζει ότι είναι σημαντικό να ενθαρρυνθεί ο βιώσιμος παράκτιος θαλάσσιος τουρισμός, στον οποίο πρέπει να ενισχυθούν οι δραστηριότητες κατανόησης και διαφύλαξης του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Επίσης, εντοπίζει στη ναυσιπλοΐα, τα σπορ του αέρα και των κυμάτων, τις καταδύσεις και γενικά τα θαλάσσια σπορ μεγάλο δυναμικό για την επιστήμη, την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης, την ωκεανογραφία και την έρευνα για περιβαλλοντικά θέματα·

54.

τονίζει τη σημασία του τουρισμού για την αγροτική ανάπτυξη, η οποία θα πρέπει να μην νοείται πλέον αποκλειστικά ως γεωργική ανάπτυξη, αλλά να αρχίσει να θεωρείται ως κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη των λιγότερο ανεπτυγμένων αγροτικών περιοχών με περιθωριακές γεωργικές εκτάσεις χαμηλής παραγωγής, αλλά πολύ σημαντικές όσον αφορά την αξία τους για το περιβάλλον, το τοπίο και την προστασία της βιοποικιλότητας· συνεπώς τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα πρέπει να εντάξουν κατάλληλα τον τουρισμό —και τις ευκαιρίες που αυτός προσφέρει— στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», τη νέα κοινή γεωργική πολιτική και το δίκτυο Natura 2000, καθώς και στη μακροπρόθεσμη θεώρηση των αγροτικών περιοχών·

55.

θεωρεί σημαντικό να δοθεί ώθηση σε έναν πιο βιώσιμο τουρισμό, με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία για τον εκάστοτε τόπο, χάρη στην ενσωμάτωση προϊόντων μηδενικού χιλιομέτρου στην τουριστική προσφορά, καθώς επίσης και να αναδειχθούν οι φυσικοί και προστατευόμενοι χώροι και το δυναμικό του ουρανού ως τουριστικός πόρος (αστρονομικός τουρισμός)·

56.

επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται οι ψηφιακές τεχνολογίες που στηρίζονται στην 5G, στο διαδίκτυο των πραγμάτων, στην τεχνητή νοημοσύνη και στα μαζικά δεδομένα, για την παροχή καινοτόμων, βιώσιμων και κλιμακώσιμων υπηρεσιών έξυπνου τουρισμού, με υψηλή προστιθέμενη αξία, ικανών να εγκαινιάσουν νέα πρότυπα τουρισμού, πιο αποδοτικά, ευκολότερα προσβάσιμα και με λιγότερους αποκλεισμούς, που να διατίθενται σε όλες τις περιοχές, ιδίως δε στις αγροτικές περιοχές, καθώς επίσης και να υπάρχουν στις περιοχές αυτές τεχνολογίες των τηλεπικοινωνιών που να προσφέρουν κατάλληλη συνδεσιμότητα·

Σχετικά με τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο και την ανάγκη αποτροπής του ενδεχόμενου να θεωρείται πρόβλημα ο τουρισμός

57.

υπενθυμίζει ότι ο τουρισμός, και ιδίως ο υπερτουρισμός (υπέρβαση των ορίων φυσικής, οικολογικής, κοινωνικής, οικονομικής, ψυχολογικής ή πολιτικής ικανότητας των προορισμών (10)), όπως ακριβώς και όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες, έχει αντίκτυπο στο κοινωνικό περιβάλλον όπου αναπτύσσεται η δραστηριότητα·

58.

επισημαίνει την ανάγκη αποτροπής των δυσμενών επιπτώσεων του υπερτουρισμού, όπως αύξηση της συμφόρησης, πίεση επί των υποδομών, αύξηση της ζήτησης ενέργειας και ύδατος, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ζημίες σε ιστορικούς χώρους και μνημεία, απώλεια ταυτότητας και αυθεντικότητας και αύξηση του κόστους ζωής για τους κατοίκους της περιοχής, καθώς επίσης και αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ τους· φρονεί δε πως πρέπει να εξεταστούν επειγόντως από τα όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ μέτρα και πρωτοβουλίες για την αποφυγή του αρνητικού αντικτύπου του υπερτουρισμού·

59.

τονίζει ότι η προώθηση και ανάπτυξη του τουρισμού στις αγροτικές περιοχές μπορεί να αποτελέσει πηγή οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας πλούτου, που θα συντελέσει στην προσέλκυση πληθυσμού ή την ανάσχεση της μείωσης του πληθυσμού στις περιοχές που πλήττονται από πληθυσμιακή συρρίκνωση·

60.

συνιστά την εφαρμογή πολιτικών ώθησης και απόκτησης προσόντων, με αποδέκτες τις γυναίκες. Οι γυναίκες έχουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση των τουριστικών επιχειρήσεων και είναι οι κύριοι φορείς καταπολέμησης της πληθυσμιακής συρρίκνωσης. Η εξασφάλιση της απασχολησιμότητάς τους συνιστά εγγύηση για την εδραίωση του πληθυσμού στον τόπο. Αυτό σημαίνει αξιολόγηση των αναγκών τους, προσφορά εργαλείων απόκτησης προσόντων και ανταγωνιστικής βελτίωσης μέσω ειδικής κατάρτισης·

61.

τονίζει ότι ορισμένα μοντέλα τουρισμού που στηρίζονται στην εντατική χρήση χαμηλού κόστους μεταφορικών μέσων και τη μαζική μετακίνηση ταξιδιωτών ευνοούν τον υπερτουρισμό, ενώ παράλληλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες ανταλλαγής μεταξύ ομοτίμων μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε υπερβολική προβολή των προορισμών· απευθύνει λοιπόν έκκληση για τη διεξαγωγή συζητήσεων σχετικά με την ανάπτυξη και την ποιότητα του τουρισμού·

62.

αναγνωρίζει τη δήλωση της Βαρκελώνης του Δικτύου Ευρωπαϊκών Περιφερειών για έναν Βιώσιμο και Ανταγωνιστικό Τουρισμό (NECSTouR) «Οι καλύτεροι τόποι για να ζεις είναι οι καλύτεροι τόποι να επισκεφτείς» ως σημείο αναφοράς που αποδεικνύει ότι οι κλάδοι του τουρισμού και της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να συνεργαστούν στενά προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών και της πολιτιστικής κληρονομιάς·

63.

υπογραμμίζει ότι ο τουρισμός πρέπει να θεωρείται όχι ως πρόβλημα, αλλά ως μέρος της λύσης· ως εκ τούτου διαπιστώνει την ανάγκη να διατυπωθούν προτάσεις για νέες δράσεις, διαφορετικές από αυτές που ήδη αναπτύσσονται, και να δοθεί πιο αποφασιστική ώθηση σε όσες ήδη λειτουργούν· προς τούτο δε, κρίνει αναγκαίο να ρυθμιστούν οι νέοι τρόποι τουριστικής προσφοράς και οι πλατφόρμες συνεργατικής οικονομίας σύμφωνα με κριτήρια θεμιτού ανταγωνισμού, να ενισχυθούν τα συστήματα ελέγχου και επιθεώρησης, και να εξασφαλιστεί η ποιότητα και η νομιμότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών μέσα σε ένα ενιαίο πλαίσιο ελεύθερου επιχειρηματικού ανταγωνισμού, ενώ ταυτόχρονα θα διαφυλάσσεται η κληρονομιά, ο πολιτισμός, η ταυτότητα και η ποιότητα ζωής του μόνιμου πληθυσμού·

64.

υπό αυτή την έννοια, τονίζει τη χρησιμότητα της διάδοσης των ορθών πρακτικών, στρατηγικών και μεθοδολογιών βιώσιμου τουρισμού που αναπτύσσονται στα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα όπως: PANORAMED, MED Horizontal Projects, MITOMED+ ή WINTERMED, για να ενισχυθεί η «κεφαλαιοποίηση» και η αναπαραγωγιμότητά τους·

65.

συνεπώς, προτείνει να εξακολουθήσει να απονέμεται το Βραβείο Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας του έξυπνου τουρισμού·

Σχετικά με την ψηφιοποίηση και τα δεδομένα και με τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν για την καθιέρωση ενός συστήματος παρακολούθησης και ιχνηλασιμότητας των δράσεων

66.

επισημαίνει τις σημαντικές αλλαγές στους διαύλους διανομής και στον τρόπο κατανάλωσης τουρισμού, που προσέφεραν σε πολλές επιχειρήσεις τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στους πελάτες τους, αν και οι μικρές επιχειρήσεις δεν επωφελήθηκαν επαρκώς από τη δυνατότητα αυτή·

67.

τονίζει την πληροφόρηση ως πρώτη ύλη καίριας σημασίας για τον τουρισμό, που χρησιμοποιείται από τις πλέον ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες στον κλάδο·

68.

αναγνωρίζει τη σημασία της πρωτοβουλίας του ΠΟΤ Προς ένα στατιστικό πλαίσιο για την εκτίμηση της βιωσιμότητας του τουρισμού (11), συμπεριλαμβανομένων των τριών διαστάσεων της βιωσιμότητας: οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής·

69.

υπογραμμίζει ότι το επίπεδο λεπτομέρειας και η ποιότητα των δεδομένων, η ερμηνεία τους και η σωστή τους χρήση θα έχουν άμεση επίδραση στην αποτελεσματικότητα των πολιτικών δράσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης της νόσου COVID-19 και για την αναζήτηση μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης·

70.

ανησυχεί για την απουσία εναρμόνισης και τον κατακερματισμό των δεδομένων σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο του τουρισμού, γεγονός που υπονομεύει τη λήψη συστημικών αποφάσεων για τη στήριξη των κλάδων του τουρισμού και των μεταφορών·

71.

τονίζει ότι τα επίσημα δεδομένα δεν έχουν προετοιμαστεί με τρόπο που να παράγουν πληροφορία αρκετά γρήγορα ώστε να αντιμετωπιστεί η σημερινή κατάσταση, και ως εκ τούτου οι περιφέρειες και οι δήμοι χρειάστηκε να εφαρμόσουν άλλους μηχανισμούς μέτρησης, που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στα επίσημα δεδομένα·

72.

χαιρετίζει την επίτευξη συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις πλατφόρμες της συνεργατικής οικονομίας (12), τον Μάρτιο του 2020, όσον αφορά τη δημοσίευση καίριων δεδομένων σχετικά με τα τουριστικά καταλύματα, προτρέπει δε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει ταυτόχρονα δείκτες για τον προσδιορισμό στρατηγικών ανάκτησης που να μπορούν να ωφελήσουν τον τουριστικό κλάδο·

73.

υπενθυμίζει πως οι πλατφόρμες συνεργατικής οικονομίας οδηγούν στην αύξηση του τοπικού κόστους της στέγης, αλλάζοντας τον σκοπό των εγκαταστάσεων από την εξυπηρέτηση των κατοίκων στην εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών. Παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι πλατφόρμες συνεργατικής οικονομίας δεν αποτελούν απλό πάροχο ενημέρωσης. Για αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να νομοθετήσει προκειμένου να δώσει τη δυνατότητα στις τοπικές και περιφερειακές αρχές να ρυθμίζουν τις δραστηριότητες των εν λόγω πλατφορμών στην επικράτειά τους, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωσή τους με τους ίδιους διοικητικούς κανόνες αναφορικά με την θερινή ενοικίαση που διέπουν τους πιο παραδοσιακούς φορείς·

74.

επισημαίνει την ανάγκη θέσπισης τυποποιημένων εργαλείων που να δίνουν κατευθύνσεις στους δήμους, τις περιφέρειες και τον επιχειρηματικό τομέα κατά την αναζήτηση πιο βιώσιμων πολιτικών, ενταγμένων στο νέο ευρωπαϊκό στατιστικό πρόγραμμα, που να ενισχύουν την παρακολούθηση του τουρισμού σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, ενώ τονίζει την ανάγκη διευκόλυνσης της πρόσβασης στα δεδομένα, βελτίωσης της επικαιροποίησής τους και της διασύνδεσής τους και παροχής εναρμονισμένου συστήματος χαρτογράφησης·

75.

συνιστά να οριστεί ένα νομικό πλαίσιο για την παραγωγή και δημοσίευση δορυφορικών λογαριασμών τουρισμού στο κάθε κράτος μέλος της ΕΕ·

76.

τάσσεται υπέρ της βελτίωσης της συλλογής δεδομένων, σε επίπεδο NUTS 3, όσον αφορά τον αριθμό των τουριστών και εκδρομέων, άλλες νέες λύσεις διαμονής και τα μεταφορικά μέσα, με ανάλυση των στατιστικών διαμονής ανά περιφέρεια και ανά κύριους τοπικούς προορισμούς·

77.

συνιστά την καθιέρωση —στις στατιστικές μετρήσεις των υδάτων, του αέρα και της ενέργειας— ενός συστήματος μέτρησης, με στόχο την παρακολούθηση της κατανάλωσης ύδατος και των εκπομπών ρύπων που οφείλονται στον τουρισμό, συμπεριλαμβανομένης της τουριστικής βιομηχανίας και των χαρακτηριστικών της προϊόντων·

78.

προτρέπει τη Eurostat να συνεχίσει να διερευνά τα μαζικά δεδομένα ως πηγή δεδομένων για τις στατιστικές περί τουρισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που σχετίζονται με την απόκτηση των δεδομένων, την ανεξαρτησία, την αξιοπιστία, την πρόσβαση, την ποιότητα και τη διαθεσιμότητά τους συν τω χρόνω·

79.

ζητά να αναλυθεί το φαινόμενο του υπερτουρισμού μέσω της συμπερίληψης ποιοτικών δεδομένων σχετικά με τη στάση των κατοίκων έναντι του τουρισμού, στις μελέτες για τα εισοδήματα και τις συνθήκες ζωής, στις ταχείες εκτιμήσεις για τον αντίκτυπο του τουρισμού και στην έκθεση «Ποιότητα ζωής στις ευρωπαϊκές πόλεις» που εκπονεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή·

80.

συνιστά να εξακολουθήσουν να διενεργούνται δράσεις που θα αξιοποιούν και θα βελτιστοποιούν το πλούσιο έργο που έχει εκπονήσει τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως το Ευρωπαϊκό Σύστημα Τουριστικών Δεικτών (ETIS), η πλατφόρμα στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης (S3 Platform) (13) με αντικείμενο «ψηφιοποίηση και ασφάλεια για τον τουρισμό» ή το Tourism of Tomorrow Lab (εργαστήρι ο τουρισμός του μέλλοντος)·

81.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συμπεριλάβουν στο προσεχές ευρωπαϊκό στατιστικό πρόγραμμα συστήματα και εργαλεία παρακολούθησης περισσότερο προσανατολισμένα προς την ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών των δήμων και των περιφερειών, τα οποία να επιτρέπουν την δέουσα ιχνηλασιμότητα των εφαρμοζόμενων τουριστικών πολιτικών·

Σχετικά με την ανάγκη εκ νέου αναγνώρισης του τουρισμού ως θεμελιώδους πολιτικής της ΕΕ, σύμφωνα με την προσφορά του και το δυναμικό ανάπτυξης, και με μεγαλύτερη δέσμευση υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης

82.

εκδηλώνει την επιθυμία η τρέχουσα κρίση να αποτελέσει προειδοποίηση που θα ωθήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει μια πιο φιλόδοξη τουριστική πολιτική για την Ευρώπη σε περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο·

83.

χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διοργανώσει ευρωπαϊκή διάσκεψη για τον τουρισμό, προκειμένου να εκπονηθεί χάρτης πορείας για το 2050 προς ένα ευρωπαϊκό τουριστικό οικοσύστημα βιώσιμο, καινοτόμο και ανθεκτικό («ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τον τουρισμό 2050»)·

84.

δηλώνει διατεθειμένη να διοργανώσει διάσκεψη των ενδιαφερομένων μερών, στην οποία θα συμμετάσχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, για ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με τους τρόπους ανάκαμψης που επέλεξαν οι διάφοροι τουριστικοί προορισμοί και με τη μορφή που θα λάβει ο τουρισμός της ΕΕ στο μέλλον·

85.

είναι πεπεισμένη ότι η Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ενώσει τις προσπάθειές της με την ΕτΠ για την αναζήτηση μιας ισχυρής τουριστικής πολιτικής για την ΕΕ·

86.

προτείνει τη διεξαγωγή κοινής συνεδρίασης της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της επιτροπής «Φυσικοί πόροι» της ΕτΠ, προκειμένου να συσκεφθούν σχετικά με το μέλλον της τουριστικής πολιτικής στην ΕΕ μετά την κρίση της νόσου COVID-19 και σε συνάρτηση με τις συζητήσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2021-2027·

87.

αναμένει με ενδιαφέρον την ανάπτυξη στενής συνεργασίας με την ομάδα για τον τουρισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ζητά να κληθεί να συμμετάσχει πλήρως στις εργασίες της εν λόγω ομάδας, ώστε να μεταφέρει στις συζητήσεις της τη φωνή του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου·

88.

επαναλαμβάνει ότι έχει μεγάλη σημασία τα κράτη μέλη και οι περιφερειακές αρχές τους να συμπεριλάβουν τις προτεραιότητες του τουρισμού στα επιχειρησιακά τους προγράμματα για μετά το 2020, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για έργα τουριστικού ενδιαφέροντος·

89.

επισημαίνει ότι η πρόσβαση στον υφιστάμενο μηχανισμό χρηματοδότησης δεν είναι εύκολη για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τους τουριστικούς προορισμούς, και προτείνει τη δημιουργία συγκεκριμένων μέσων (ενιαία θυρίδα ή διαδικτυακό εργαλείο), σε σύνδεση με τις διαχειριστικές αρχές των ευρωπαϊκών ταμείων, που θα διευκολύνουν την υποβολή αίτησης και τη διεκπεραίωση·

90.

συνιστά την ενίσχυση της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με τον ΠΟΤ, μέσω ενός μνημονίου συνεννόησης και της ανάπτυξης κοινών σχεδίων δράσης·

91.

ζητά από το Συμβούλιο να συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές της στις ομάδες εργασίας και τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου που αφορούν τον τουρισμό·

92.

θέτει ζήτημα διαμόρφωσης ενός νέου ευρωπαϊκού πλαισίου βιώσιμου τουρισμού, στο ίδιο πνεύμα με την Πράσινη Συμφωνία και την Ατζέντα του 2030 των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο να τηρεί τις στρατηγικές που δρομολογούνται στις περιφέρειες προς αυτή την κατεύθυνση και να ενσωματώνει τις διάφορες πολιτικές που αναπτύσσει και πρόκειται να αναπτύξει η ΕΕ επί του θέματος, όπως: στήριξη για ψηφιοποίηση του κλάδου, ενίσχυση των έξυπνων τουριστικών προορισμών, απαλλαγή της δραστηριότητας από τις ανθρακούχες εκπομπές, προώθηση της κυκλικής οικονομίας, ώθηση στον προσπελάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς τουρισμό, ανάσχεση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της υπαίθρου, βελτίωση της συμμετοχικής διακυβέρνησης και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα·

93.

ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας γενικής διεύθυνσης αποκλειστικά επιφορτισμένης με τον βιώσιμο τουρισμό, καθώς και να μεταφέρει το ίδιο ενδιαφέρον στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να εξετάσει κι εκείνο το ενδεχόμενο δημιουργίας ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής επικεντρωμένης στη βιωσιμότητα του τουρισμού.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) https://www.e-unwto.org/doi/epdf/10.18111/wtobarometereng.2020.18.1.4

(2) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020XC0320(03)

(3) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020PC0139

(4) https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/factsheet/2020_mff_reacteu_en.pdf

(5) https://reopen.europa.eu/el

(6) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1587137448000&uri=CELEX:52020DC0112

(7) Ευρωπαϊκό δίκτυο δεκαεπτά (17) ποδηλατοδρόμων μεγάλων αποστάσεων που διασχίζουν και συνδέουν όλη την ήπειρο.

(8) https://www.europarl.europa.eu/thinktank/el/document.html?reference=EPRS_BRI%282017%29603932.

(9) https://ec.europa.eu/environment/emas/takeagreenstep/pdf/BEMP-5.7-FINAL.pdf

(10) Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εκατόν πέντε (105) προορισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινδυνεύουν από υπερβολικό τουρισμό. Βλ. εδώ: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/629184/IPOL_STU(2018)629184_EN.pdf

(11) https://www.unwto.org/Measuring-Sustainability-Tourism

(12) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/IP_20_194

(13) https://s3platform.jrc.ec.europa.eu/tourism

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/16

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Στρατηγική της ΕΕ για την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών»

(2021/C 37/03)

Εισηγητής:

ο κ. Enda STENSON (IE/EA), μέλος του κομητειακού συμβουλίου του Leitrim

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

σημειώνει ότι οι αγροτικές και οι ενδιάμεσες περιοχές αντιπροσωπεύουν το 88 % της επικράτειας της ΕΕ· σε αυτές ζει το 55 % του πληθυσμού της, παράγεται το 43 % της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας και βρίσκεται το 56 % των θέσεων εργασίας. Σημειώνει επίσης ότι οι αγροτικές περιοχές δεν είναι ομοιογενείς, αλλά ορισμένες από αυτές πλήττονται από σημαντικές δημογραφικές προκλήσεις (μείωση του πληθυσμού, προβλήματα γήρανσης κ.λπ.) που παρεμποδίζουν την οικονομική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Συνεπώς, η ανάπτυξη της υπαίθρου είναι εξαιρετικά σημαντική για την Επιτροπή των Περιφερειών και αποτελεί ζωτικό εργαλείο για την επίτευξη του στόχου της εδαφικής συνοχής που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας·

υπογραμμίζει ότι το νέο μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές θα πρέπει να μετατραπεί σε συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο: το αγροτικό θεματολόγιο. Το αγροτικό θεματολόγιο θα πρέπει να προτείνει μια σειρά ολοκληρωμένων πολιτικών που θα διευκολύνουν τις αγροτικές κοινότητες και θα τους δίνουν τη δυνατότητα να μετατρέπουν τις προκλήσεις σε πλεονεκτήματα· στις προκλήσεις αυτές περιλαμβάνονται η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, η κλιματική αλλαγή, η ψηφιοποίηση, η ενεργός διαχείριση των φυσικών πόρων, η βιώσιμη κινητικότητα και οι δίκαιες ευκαιρίες εργασίας και εισοδήματος, η εναλλαγή των γενεών, η ένταξη νέων μεταναστών και η κοινωνική καινοτομία·

επισημαίνει ότι το αγροτικό θεματολόγιο πρέπει:

—	να διασφαλίσει ότι οι αμοιβαία επωφελείς αγροτικές-αστικές συνδέσεις ενσωματώνονται σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ, σύμφωνα με τους στόχους της εδαφικής συνοχής και μέσω της αξιοποίησης των ισχυρών αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των αγροτικών και των αστικών περιοχών,

—

να διαφοροποιήσει τα σημεία εισόδου και να ενσωματώσει τα αγροτικά ζητήματα σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ. Οι ανάγκες των αγροτικών περιοχών υπερβαίνουν κατά πολύ τις δυνατότητες που μπορεί να επιτύχει η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης· ωστόσο, η χρηματοδότηση που προσφέρει σήμερα η ΕΕ είναι ελλιπής τόσο ως προς την ποσότητα όσο και ως προς την ποιότητα,

—

να εναρμονίσει τους διάφορους κανονισμούς και να εντάξει εκ νέου το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων, προκειμένου να ενθαρρυνθούν και να διευκολυνθούν έργα που χρηματοδοτούνται από πολλές πηγές σε αγροτικές περιοχές, χωρίς να συνδέονται απαραίτητα με τη γεωργία,

—	να διασφαλίσει την παρακολούθηση των δαπανών της ΕΕ με τη χρήση της προσέγγισης «αγροτικής θωράκισης»,

—	να επανεξετάσει την τυπολογία πόλης-υπαίθρου για να βελτιωθεί η στόχευση της στήριξης,

—

να ενισχύσει τον ρόλο του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου στην ανάπτυξη και τη διακυβέρνηση των αγροτικών πολιτικών. Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των ομάδων τοπικής δράσης στην υλοποίηση αυτής της διακυβέρνησης λόγω της αρμοδιότητάς τους να εκπροσωπούν την περιοχή και να εφαρμόζουν αναπτυξιακές πολιτικές προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των ερημωμένων περιοχών που αντιμετωπίζουν δημογραφικό κίνδυνο, επιδιώκοντας τη συμμετοχή των αγροτικών φορέων και των πολιτών μέσω πρωτοβουλιών από τη βάση στην κορυφή όπως οι LEADER/CLLD,

—	να καταπολεμήσει τον αποπληθυσμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό, μεταξύ άλλων, μέσω της προώθησης της πρωτοβουλίας για τα έξυπνα χωριά, της βιοοικονομίας, της κοινωνικής καινοτομίας και της γεφύρωσης του ψηφιακού χάσματος·

υπογραμμίζει ότι ο στόχος της διαμόρφωσης ενός πραγματικού θεματολογίου για την αναζωογόνηση της υπαίθρου πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής: στήριξη των βιώσιμων και δυναμικών αγροτικών κοινοτήτων, στήριξη των επιχειρήσεων, της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της απασχόλησης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, ενίσχυση της αστικής ανάπτυξης που να ανταποκρίνεται στις τοπικές δημογραφικές πραγματικότητες, βελτίωση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών (υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, δικαιοσύνη …) και της συνδεσιμότητας των υποδομών, βιώσιμη χρήση των πόρων, μεγιστοποίηση του δυναμικού του αγροτικού τουρισμού σε ένα υγιές και ποικιλόμορφο φυσικό τοπίο και αξιοποίηση της δημιουργικότητας και του πολιτιστικού δυναμικού των αγροτικών περιοχών·

επισημαίνει πως η πολιτισμική και η βιολογική πολυμορφία είναι στενά συνδεδεμένες σε όλη την Ευρώπη και μαζί αποτελούν τη μοναδική ταυτότητα των περιφερειών, η δε ενίσχυση της σύνδεσής τους έχει τεράστιο δυναμικό όσον αφορά την επίτευξη των στόχων αειφορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απαιτείται βαθύτερη κατανόηση, καθώς η παραδοσιακή οικολογική γνώση δεν συμπεριλαμβάνεται στις στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης και τις οδηγίες για τη φύση. Είναι αναγκαία προκειμένου να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ ανθρώπου και φύσης μέσω της έννοιας της βιοπολιτιστικής πολυμορφίας, ως ουσιαστικού στοιχείου της ταυτότητας. Το πλούσιο φυσικό κεφάλαιο των ευρωπαϊκών περιφερειών είναι θεμελιώδους σημασίας για την οικονομία και συνεισφέρει ουσιαστικά στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και βιοποικιλότητας της ΕΕ. Υπάρχουν πολυάριθμοι σύνδεσμοι μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων και της γης τους, της πλούσιας παραδοσιακής οικολογικής γνώσης και των φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών. Αυτά τα στοιχεία συναντώνται παντού στην Ευρώπη ακόμα και σήμερα, ωστόσο χρειάζονται μεγαλύτερη σύνδεση και αναγνώριση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας·

επισημαίνει ότι η τρέχουσα κρίση λόγω της πανδημίας έχει αποκαλύψει και εντείνει τις συνέπειες μιας σειράς μακροχρόνιων απειλών που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές, και έχει επιτείνει την επείγουσα ανάγκη για αγροτική αναζωογόνηση στις περιφέρειες ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αγροτικές περιοχές και οι πόλεις και τα χωριά της υπαίθρου έχουν αποδεκατιστεί, μεταξύ άλλων, από τη μείωση της ζήτησης για γεωργικά προϊόντα λόγω της παύσης λειτουργίας των κλάδων του τουρισμού και της φιλοξενίας, από την αδυναμία προμήθειας κρίσιμης εποχικής εργασίας, την έντονη κοινωνική απομόνωση και τη συγκριτικά υψηλότερη ευπάθεια στην πανδημία λόγω των περιορισμένων υπηρεσιών που παρέχονται στα μικρά περιφερειακά νοσοκομεία·

σημειώνει ότι, μακροπρόθεσμα, λόγω της πανδημίας μπορούν να μεταβληθούν τα πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής, οι συνήθειες τηλεργασίας, η σημασία της ποιότητας ζωής και οι μορφές κινητικότητας, με ενδεχόμενο αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων ευκαιριών για βιώσιμη ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές ιδιαίτερα σε αυτές που βρίσκονται σε μικρή απόσταση και διαθέτουν καλές συνδέσεις με τα μητροπολιτικά κέντρα. Η επαναξιολόγηση της μετεγκατάστασης των αλυσίδων παραγωγής θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες σε ορισμένες αγροτικές περιοχές·

σημειώνει ότι οι αγροτικές περιοχές της ΕΕ διαθέτουν μεγάλο δυναμικό για εξεύρεση λύσεων στις τρέχουσες και τις αναδυόμενες προκλήσεις. Οι αγροτικές περιοχές συνεισφέρουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ανταποκρινόμενες στην κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας και στην οικονομική ύφεση, προβλέποντας μέτρα για τον μετριασμό των αερίων του θερμοκηπίου και την παγίδευση (καταβόθρες), για τους βιοτόπους και για οικονομικές ευκαιρίες μέσω της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχοντας επίγνωση ότι εκεί που πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη μείωση της ρύπανσης από αέρια του θερμοκηπίου είναι στις αστικές περιοχές·

επισημαίνει, στο πνεύμα της εδαφικής συνοχής και της ισορροπίας πόλης-υπαίθρου, ότι είναι σημαντικό όλες οι ευρωπαϊκές πολιτικές και οι ευρωπαϊκοί πόροι να διασφαλίζουν την τήρηση των ακόλουθων αρχών:

—	Ισότιμες συνθήκες διαβίωσης μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, οι οποίες θα πρέπει να συμπεριληφθούν ως βασική αρχή σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές.

—	Ισότητα δικαιωμάτων για όλους, είτε πρόκειται για κατοίκους αστικών, είτε αγροτικών περιοχών (βλ. Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων).

—	Ίση μεταχείριση, όσον αφορά τα μέσα και τις πρακτικές, όλων των παραγόντων και των περιοχών, ιδίως όσον αφορά την αξιοποίηση της ανταλλαγής εμπειριών και κοινών δεξιοτήτων για να αντισταθμιστούν οι ιδιαιτερότητες των αγροτικών περιοχών·

Χρηματοδότηση της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης

10.

ζητεί να ληφθούν καλύτερα υπόψη οι αγροτικές περιοχές κατά την επόμενη περίοδο προγραμματισμού, αυξάνοντας το επίπεδο του ΕΓΤΑΑ και διασφαλίζοντας ότι όλες οι πολιτικές της ΕΕ δίνουν τη δέουσα προσοχή στην αγροτική ανάπτυξη με ευρύ τρόπο, και όχι μόνο εστιάζοντας σε ζητήματα που σχετίζονται με τη γεωργία·

11.

ζητεί αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την αγροτική ανάπτυξη, δεδομένης της σημασίας των αγροτικών περιοχών στην Ευρώπη. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η νέα κατανομή του ΠΔΠ είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, και η ΕτΠ ζητεί να αντιστραφεί η κατάσταση αυτή και να αυξηθεί η χρηματοδότηση της υπαίθρου, ιδίως για την περίοδο 2023-2027· ταυτόχρονα, ζητεί τη χρήση των νέων ταμείων και προγραμμάτων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σε μαζική κλίμακα για την αγροτική ανάπτυξη, καθώς οι αγροτικές περιοχές συγκαταλέγονται στις ευπαθέστερες·

12.

απορρίπτει την ιδέα της αύξησης της συγχρηματοδότησης για τον δεύτερο πυλώνα της ΚΓΠ, καθώς κάτι τέτοιο θα συνιστούσε μειονέκτημα για τους φτωχότερους γεωργούς και τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και αγροτικές περιοχές·

13.

προτείνει τη μεταφορά ποσοστού έως 15 % των πόρων από τον πυλώνα 1 στον πυλώνα 2 της ΚΓΠ χωρίς συγχρηματοδότηση, μαζί με ένα πρόσθετο 15 % για τα μέτρα για το περιβάλλον και το κλίμα και 2 % για τους νέους γεωργούς·

14.

ζητεί να διαφοροποιηθούν τα σημεία εισόδου και να ενσωματωθούν τα αγροτικά ζητήματα σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ. Όλες οι διαρθρωτικές πολιτικές θα πρέπει να καταστήσουν την αγροτική ανάπτυξη έναν από τους πρωταρχικούς στόχους τους, σύμφωνα με τον στόχο της εδαφικής συνοχής που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας·

15.

ζητεί τη σύσταση, στο πλαίσιο του νέου ΠΔΠ, ενός Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης ειδικά αφιερωμένου στις αγροτικές περιοχές·

16.

ζητεί να αναπτυχθούν περαιτέρω και να προσαρμοστούν τα χρηματοδοτικά μέσα σε έργα μικρής κλίμακας, ενδεχομένως μέσω της δημιουργίας «τραπεζών αγροτικής ανάπτυξης», που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ενδιάμεσοι μεταξύ δανειοδοτικών οργανισμών και δανειοληπτών·

17.

ζητεί μεγαλύτερη εναρμόνιση μεταξύ του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και άλλων ευρωπαϊκών ταμείων, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», για την υλοποίηση της αειφόρου ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές. Οι συνέργειες αυτές θα επιτρέψουν σε φορείς της υπαίθρου να αντιμετωπίσουν καλύτερα οριζόντια θέματα, να βελτιώσουν τη συνεργασία και την ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές·

18.

ενθαρρύνει την απλούστευση των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων και ζητεί επίσης την απλούστευση της υποβολής εκθέσεων και της παρακολούθησης των προγραμμάτων, ιδίως χάρη στις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας·

Ενίσχυση του ρόλου του τοπικού και του περιφερειακού επιπέδου στη διακυβέρνηση των αγροτικών πολιτικών

19.

σημειώνει ότι η νομοθετική πρόταση για τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ τείνει να περιθωριοποιεί ή ακόμη να θέτει σε κίνδυνο τον ρόλο και την αυτονομία των ευρωπαϊκών περιφερειών στη διαχείριση της ΚΓΠ, παρέχοντάς τους απλώς την αρμοδιότητα να εφαρμόζουν μέτρα που θεσπίζονται σε εθνικό επίπεδο·

20.

τάσσεται υπέρ μιας μελλοντικής ΚΓΠ που θα διατηρεί άμεση σχέση με τις αγροτικές περιοχές μέσω του ενεργού ρόλου των περιφερειών της ΕΕ, οι οποίες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών για την αγροτική ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο·

21.

απευθύνει έκκληση για ευελιξία όσον αφορά τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και την εισαγωγή προγραμμάτων αναζωογόνησης της υπαίθρου και των χωριών, ώστε να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Επιπλέον, πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη αναγνώριση των τοπικών και των περιφερειακών στρατηγικών για την αγροτική ανάπτυξη, και οι στρατηγικές αυτές πρέπει να ενσωματωθούν στα εθνικά πλαίσια σχεδιασμού. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να ενεργούν ως μεσάζοντες καινοτομίας στις τοπικές κοινότητες·

Συρρίκνωση του πληθυσμού

22.

σημειώνει την ανησυχητική τάση αποπληθυσμού στην ύπαιθρο, η οποία, με την εξέλιξη της γεωργίας, συγκεντρώνει τη δημιουργία θέσεων εργασίας, κυρίως γύρω από τα αστικά κέντρα, με συνακόλουθη μείωση της παροχής υπηρεσιών στις αγροτικές περιοχές·

23.

ενθαρρύνει τη θέσπιση κριτηρίων για τον καθορισμό των αγροτικών περιοχών που εντάσσονται στα NUTS3 και αντιμετωπίζουν προβλήματα συρρίκνωσης του πληθυσμού, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό και να περιοριστούν οι υφιστάμενες ανισορροπίες·

24.

θεωρεί, ωστόσο, ότι ο αποπληθυσμός απαιτεί νέους τρόπους θεώρησης της αγροτικής ανάπτυξης, οι οποίοι θα εκλαμβάνουν τη συρρίκνωση όχι ως επιβάρυνση, αλλά ως πιθανή θετική ευκαιρία·

25.

πιστεύει ότι η αποδοχή της συρρίκνωσης μπορεί να συμβάλει στον αναπροσανατολισμό των αγροτικών πολιτικών και των επενδυτικών αποφάσεων για την εκ νέου ανάπτυξη σε μια πιο οικολογική βάση και σε μικρότερη κλίμακα, να προσφέρει νέα καινοτόμα ανοίγματα και να εκσυγχρονίσει τη διακυβέρνηση και τις δημόσιες υπηρεσίες μέσω πιο ολιστικών, προορατικών και τοποκεντρικών στρατηγικών·

26.

ενθαρρύνει τη χρήση της τηλεργασίας και της ψηφιοποίησης, της ψηφιακής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Πιστεύει ότι η κινητή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, κατάρτιση και εργασία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας πανδημίας δείχνουν το δυναμικό του τι θα μπορούσε να επιτευχθεί στις αγροτικές περιοχές εάν ήταν διαθέσιμες οι υπηρεσίες·

27.

πιστεύει ότι η αποδοχή της τάσης συρρίκνωσης του πληθυσμού της υπαίθρου και της εγκατάλειψης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων απαιτεί τον σχεδιασμό αγροτικών πολιτικών και στρατηγικών που αποσκοπούν στα εξής: στην αύξηση της ανθεκτικότητας των εγκαταλελειμμένων περιοχών στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η διάβρωση, οι πλημμύρες ή οι μεγάλες πυρκαγιές, στην εντονότερη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και στην προώθηση της διατήρησης της φύσης και του τοπίου· θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι η προώθηση του δασικού τομέα και η στήριξη των δασικών κοινοτήτων προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες·

28.

εκφράζει την ανάγκη να προβληθεί θετικά ο αγροτικός τρόπος ζωής και να καταπολεμηθεί η πολιτιστική και κοινωνική ηγεμονία του αστικού τρόπου ζωής, προκειμένου να εξαλειφθούν τα στερεότυπα και να βελτιωθεί η εικόνα και η φήμη των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τους δημογραφικούς κινδύνους, ούτως ώστε να διαμορφωθεί θετικό κλίμα υπέρ των εδαφών αυτών· επίσης, ενθαρρύνει το εδαφικό μάρκετινγκ: οι αγροτικές περιοχές πρέπει να βελτιώσουν την εικόνα τους και να προωθήσουν την καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων που επιλέγουν να ζήσουν σε αυτές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη της περιφερειακής εκπροσώπησης, των πολιτικών υποδοχής και της καλύτερης επικοινωνίας σχετικά με τις προσφορές θέσεων εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των λύσεων τηλεργασίας και τηλεκατάρτισης, που είναι διαθέσιμες στην περιοχή·

29.

πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις ανάγκες των νέων ώστε να ενθαρρυνθούν να παραμείνουν στις αγροτικές περιοχές, παρέχοντάς τους τις επιθυμητές επιλογές εκπαίδευσης και κατάρτισης και αναβάθμισης/απόκτησης νέων δεξιοτήτων που προσφέρονται σε τοπικό επίπεδο, ώστε να μην είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο για να σπουδάσουν (μεταξύ άλλων μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όταν χρειάζεται)· επίσης, πρέπει να θεσπιστούν μέτρα που θα επιτρέψουν στους νέους, μετά την εκπαίδευσή τους, να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους·

30.

ζητεί τον εκσυγχρονισμό της προσφοράς επαγγελματικής κατάρτισης και αναβάθμισης/απόκτησης νέων δεξιοτήτων στις αγροτικές περιοχές και την προσαρμογή των γενικών όρων ανταγωνισμού στις ανάγκες των τοπικών επιχειρήσεων. Επίσης, ζητεί να χρηματοδοτηθεί περαιτέρω μέσω του ΕΚΤ η επαγγελματική κατάρτιση στις αγροτικές περιοχές·

31.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να είναι πιο προορατικά στην ενθάρρυνση και την διευκόλυνση της εγκατάστασης των γυναικών στην ύπαιθρο, μέσω της προώθησης δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην ευκολότερη επίτευξη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (1), όπως η παροχή περισσότερων υπηρεσιών φροντίδας και μέριμνας για παιδιά και εξαρτώμενα συγγενικά μέλη·

Πράσινη ανάπτυξη

32.

αναγνωρίζει ότι οι αγροτικές περιοχές οφείλουν να αδράξουν τις ευκαιρίες για την ανάπτυξη τοπικών οικοσυστημάτων ενέργειας και τροφίμων και για ισχυρότερη αγροτική/αστική ολοκλήρωση·

33.

θεωρεί απαραίτητο να ενισχυθεί η συμμετοχή και η ηγετική θέση των γυναικών στις ομάδες τοπικής δράσης και στα δίκτυα αγροτικής ανάπτυξης, και να αναγνωριστεί ο ρόλος των γυναικών ως καθοριστικού παράγοντα για την εδαφική, οικονομική και κοινωνική διάρθρωση των αγροτικών περιοχών·

34.

χαιρετίζει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», και θεωρεί ότι τούτες μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να αποτρέψουν την οικονομική διαρροή από τις αγροτικές περιοχές. Οι επενδύσεις είναι απαραίτητες για την αξιοποίηση των βιώσιμων έργων, που πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων και προσανατολίζονται σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας τα οποία αξιοποιούν τις αλυσίδες εφοδιασμού, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και μειώνοντας το αποτύπωμα άνθρακα.

35.

υποστηρίζει μια τριπλά βιώσιμη ΚΓΠ, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, η οποία μέσω των περιβαλλοντικών προτύπων της, να μπορεί να λειτουργεί ως πρόσθετο εργαλείο για την υλοποίηση της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα και η οποία να είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας·

36.

συνιστά οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι και οι δασοκόμοι να εκπαιδεύονται και να χρηματοδοτούνται για τον εντοπισμό ευκαιριών στη βιώσιμη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και στις επιλογές μάρκετινγκ των προϊόντων τους διότι οι παραγωγικές δραστηριότητές τους είναι συμπληρωματικές προς στους κλάδους της ενέργειας, του τουρισμού, της αποθήκευσης άνθρακα και των τοπικών οικοσυστημάτων. Η σύσταση συνεταιρισμών για τον συνασπισμό των μικρών παραγωγών σε όλους τους κλάδους θα πρέπει να λάβει μεγαλύτερη στήριξη·

Ψηφιακή συνδεσιμότητα

37.

σημειώνει ότι μεγάλο μέρος των επενδύσεων αυτών έχει επικεντρωθεί σε πυκνοκατοικημένες περιοχές· όμως, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις επενδύσεις σε αγροτικές περιοχές, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τούτες διαθέτουν επαρκείς υποδομές ψηφιακής συνδεσιμότητας, για παράδειγμα κόμβους ψηφιακής καινοτομίας που διευκολύνουν την τηλεκπαίδευση, την τηλεργασία, επιχειρηματικούς χώρους και παροχή κατάρτισης για τη χρήση νέων τεχνολογιών που συμβάλλουν, για παράδειγμα, στην προώθηση και εμπορία τοπικών προϊόντων·

38.

τονίζει ότι τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών υψηλής ταχύτητας είναι κρίσιμης σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ανάπτυξη της υπαίθρου, και πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την εξασφάλιση της ίδιας ικανότητας για όλες τις περιφέρειες, σύμφωνα με τους στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη του 2020·

39.

ζητεί ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με προϋπολογισμό ύψους 560 δισεκατομμυρίων ευρώ, να επενδύσει σε περισσότερη και καλύτερη συνδεσιμότητα και να επικεντρωθεί στη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών·

40.

ζητεί:

—	να αναγνωριστούν η πρόσβαση στο διαδίκτυο ως δημόσιο δικαίωμα σε επίπεδο ΕΕ και η ανάγκη επίσπευσης της ανάπτυξης του διαδικτύου υψηλής ταχύτητας στις αγροτικές περιοχές,

—	να στηριχθεί η πρόσβαση σε χρηματοδότηση για επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα για έργα μικρής κλίμακας,

—	να αναγνωριστεί η ανάγκη ψηφιοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών, να προσφέρεται κατάρτιση για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες όσον αφορά τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και να προσαρμόζεται η διδασκαλία στο στοχευόμενο κοινό,

—	να ληφθούν μέτρα για την προώθηση της κατάρτισης, της ευαισθητοποίησης και της ανάπτυξης των ΤΠΕ για τις ΜΜΕ,

—	να διευκολυνθούν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών διαδικτύου να προσφέρουν πλήρη κάλυψη της περιοχής·

Πρόσβαση σε υπηρεσίες

41.

επισημαίνει ότι οι αγροτικές κοινότητες έχουν δικαίωμα σε στοιχειώδους επιπέδου υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες υγείας (υπηρεσίες παθολόγων), η δυνατότητα πρόσβασης σε ταχυδρομικές υπηρεσίες, σε τραπεζικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες σε αγροτικές περιοχές, πολιτική συμμετοχή καθώς και στις τέχνες και τον πολιτισμό·

42.

επισημαίνει την αλληλοσύνδεση μεταξύ της έλλειψης ψηφιακών υποδομών και της έλλειψης πρόσβασης σε υπηρεσίες, και καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την αρμονική προσβασιμότητα για όλους, καθώς και για τις επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους σε αγροτικές περιοχές. Μπορούν να αναπτυχθούν κόμβοι πολλαπλών χρήσεων, όπως τηλεκπαίδευση, τηλεργασία, κατάρτιση, κέντρα υγείας και ηλεκτρονικής υγείας, καφενεία, ταχυδρομεία, χώροι δημιουργίας, κινητά fab labs (εργαστήρια σχεδιασμού και κατασκευής) και κοινοτικά κέντρα·

43.

επισημαίνει την ανάγκη για βιώσιμα/καινοτόμα συστήματα μεταφορών που θα επιτρέπουν την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, δεδομένου ότι τα μέσα μεταφοράς μπορεί να θεωρηθούν τρόπος επέκτασης των βασικών δημόσιων υπηρεσιών από μεγαλύτερους δήμους σε μικρότερους αγροτικούς δήμους·

Ποιότητα ζωής

44.

επισημαίνει ότι η οικονομική ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων απασχόλησης είναι σημαντικές αλλά πρέπει να συμπληρωθούν, μεταξύ άλλων, με επαρκή παροχή ποιοτικών υπηρεσιών, στέγαση, εκπαίδευση και κατάρτιση, δια βίου μάθηση και συστήματα υγείας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αγροτικές περιοχές δεν είναι μόνο βιώσιμες αλλά και ελκυστικοί τόποι διαβίωσης·

45.

επικροτεί την ανάπτυξη διαλειτουργικών υποδομών δεδομένων σύμφωνα με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα δεδομένα της 19ης Φεβρουαρίου 2020,η οποία εξαγγέλλει τη δημιουργία ειδικών χώρων δεδομένων (π.χ. χώρος δεδομένων κινητικότητας, χώρος πράσινων δεδομένων, χώρος γεωργικών δεδομένων, χώρος διοικητικών δεδομένων, χώρος δεδομένων υγείας, χώρος δεδομένων υγείας). Αυτό θα βασίζεται στις υποδομές χωρικών δεδομένων στην Ευρώπη στο πλαίσιο της οδηγίας 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2)(Inspire) ως εγκάρσιο στοιχείο, διασφαλίζοντας έτσι την παροχή δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών στις αγροτικές περιοχές με βιώσιμο και αποτελεσματικό τρόπο·

46.

ζητεί τη θέσπιση ενός καινοτόμου σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της έλλειψης μεταφορικής συνδεσιμότητας στις αγροτικές, ορεινές, τις νησιωτικές και τις εξόχως απόκεντρες περιοχές· ενθαρρύνει τη βιώσιμη κινητικότητα για όλους, με την προώθηση της ανάπτυξης νέων, καθαρών και εναλλακτικών τρόπων μεταφοράς για ανθρώπους και αγαθά (ηλεκτρικά οχήματα ή οχήματα υδρογόνου, κοινή χρήση αυτοκινήτων και συνεπιβατισμός καθώς και συνδυασμός διαφόρων ειδών υπηρεσιών για τη μείωση του κόστους — μεταφορές κατά παραγγελία)·

47.

τάσσεται υπέρ της προώθησης της διαδημοτικής συνεργασίας, μέσω των «συμβάσεων αμοιβαιότητας μεταξύ πόλεων και υπαίθρου», οι οποίες αναγνωρίζουν την ποικιλομορφία των αγροτικών περιοχών και επιδιώκουν την προώθηση των δεσμών μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών·

48.

τονίζει ότι αυτού του είδους η προσέγγιση χωροταξικού σχεδιασμού απαιτεί ευρύτερες στρατηγικές που να αναγνωρίζουν τη σημασία ενός πολυκεντρικού αστικού δικτύου για την ανάπτυξη περιοχών που συνδέονται με αυτές τις μητροπολιτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των γειτονικών μικρών και μεσαίων πόλεων. Στόχος είναι να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, με την προώθηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων σε τομείς όπως το περιβάλλον και η ενεργειακή μετάβαση, η οικονομική ανάπτυξη, η ποιότητα των υπηρεσιών και η διοικητική οργάνωση, καθώς και να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών όσον αφορά τους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης·

49.

χαιρετίζει τα αποτελέσματα του έργου SIMRA (3) (Social Innovation in Marginalised Rural Areas/Κοινωνική καινοτομία σε περιθωριοποιημένες αγροτικές περιοχές), το οποίο έχει αποδείξει ότι η κοινωνική καινοτομία μπορεί να αποτελέσει ζωτικό συστατικό για την αντιμετώπιση αγροτικών προκλήσεων, όπως η αποδημία, η διαφοροποίηση των αγροτικών επιχειρήσεων, η αλλαγή του κλίματος, η αλλαγή του τρόπου ζωής και η αναδιάρθρωση των αγροτικών οικονομιών·

50.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τις στοχευμένες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης της κοινωνικής καινοτομίας, και ζητεί να εφαρμοστεί η εν λόγω βελτίωση για όλα τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ)·

Έξυπνες αγροτικές περιοχές και χωριά

51.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Δράση της ΕΕ για τα έξυπνα χωριά», η οποία αποτελεί ένα πρώτο βήμα αναγνώρισης ότι χρειάζονται στοχευμένες δράσεις για τη στήριξη της αναζωογόνησης των αγροτικών περιοχών ως βιώσιμων χώρων διαβίωσης, σπουδών και εργασίας· τούτο, όμως, δεν αρκεί·

52.

σημειώνει ότι με τη γνωμοδότησή της για τα «Έξυπνα χωριά», η ΕτΠ ζητεί η ατζέντα αυτή να ενσωματωθεί σε ευκαιρίες πολιτικής και χρηματοδότησης. Δεν πρόκειται μόνο για την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών αλλά και για την εξεύρεση έξυπνων τρόπων για την ανάπτυξη της παροχής ενέργειας, υπηρεσιών στις κοινότητες και μιας νέας πραγματικής επανάστασης ως προς τον τρόπο ενσωμάτωσης ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων στις αγροτικές περιοχές·

53.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμη εργαλείων του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΔΑΑ) σχετικά με τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης που μπορούν να εφαρμόσουν τα κράτη μέλη για τη στήριξη των έξυπνων χωριών και, επομένως, της κοινωνικής καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων των εξής: συνεργασία (ιδίως το LEADER), ανταλλαγή γνώσεων, δίκτυα της ΚΓΠ, εγκατάσταση νέων επιχειρηματιών και ίδρυση αγροτικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων, επενδύσεις κ.λπ. Ωστόσο, έχει τονίσει ότι υπάρχει επίσης ανάγκη για πιο ευέλικτα μέτρα στήριξης της καινοτομίας σε μη γεωργικές δραστηριότητες, ολοκληρωμένες και λειτουργικές, για την πρωτογενή δραστηριότητα που να επιτρέπουν την προώθηση της βιοοικονομίας και την αξιοποίηση της περιοχής· αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο την προώθηση της σύστασης νέων επιχειρήσεων, αλλά και τη δυνατότητα προώθησης της επιχειρηματικής ανάπτυξης εκτός του γεωργικού τομέα, η οποία θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο άρθρο 69 του κανονισμού για τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ·

54.

ζητεί οι μεσαίου μεγέθους αγροτικές πόλεις να έχουν επίσης πρόσβαση σε αστική χρηματοδότηση· επισημαίνει ότι οι πόλεις αυτές είναι ζωτικής σημασίας για τις αγροτικές περιοχές αλλά, συχνά, αποκλείονται από τα προγράμματα λόγω του μεγέθους τους·

55.

επισημαίνει τον θετικό ρόλο του μελλοντικού προγράμματος LEADER και των πολυταμειακών πρωτοβουλιών τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων (CLLD) και άλλων πρωτοβουλιών από τη βάση στην κορυφή·

56.

τονίζει ότι οι αγροτικές περιοχές αποτελούνται από τους πολίτες και τις κοινότητές τους, καθώς και από το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Η ΕτΠ πιστεύει ότι, με ενωσιακές πολιτικές ενεργού διαχείρισης και διαφύλαξης του αγροτικού περιβάλλοντος και τη σχετική επεξεργασία όλων των προγραμμάτων και των πολιτικών, θα μπορούσαν να επιτευχθούν περισσότερα για να εξασφαλιστεί ότι οι αγροτικές περιοχές αποτελούν εξαιρετικούς τόπους διαβίωσης, εργασίας, παραγωγής και δημιουργίας οικογένειας.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) ΕΕ C 225 της 27.7.2012, σ. 174 και ΕΕ C 207 της 30.6.2017, σ. 57.

(2) Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαρτίου 2007, για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Inspire) (ΕΕ L 108 της 25.4.2007, σ. 1).

(3) http://www.simra-h2020.eu/

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/22

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Από το αγρόκτημα στο τραπέζι: η τοπική και περιφερειακή διάσταση»

(2021/C 37/04)

Εισηγητής:

ο κ. Guido MILANA (IT/PES), δημοτικός σύμβουλος Olevano Romano (Ρώμη)

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

χαιρετίζει θερμά τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (εφεξής η «στρατηγική»), η οποία μαζί με τη «Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030» (1), βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (2) και είναι απολύτως αναγκαία για να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Επισημαίνει ότι οι εν λόγω δύο στρατηγικές πρέπει να συνδυαστούν πλήρως προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις των συστημάτων τροφίμων στο κλίμα, το βιώσιμο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα μέσω της βελτίωσης της υγείας του εδάφους, της διατήρησης των επικονιαστών και της χρήσης των βιολογικών πόρων με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων και των οικοσυστημάτων και με ταυτόχρονο μέλημα την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων. Οι προαναφερθείσες στρατηγικές πρέπει επίσης να συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος της απερήμωσης των αγροτικών περιοχών. Θεωρεί δε ότι η επισιτιστική αυτάρκεια της ΕΕ αποτελεί εξίσου στρατηγικό ζήτημα και συνεπάγεται τη διατήρηση της παραγωγικής της ικανότητας, κάτι που καθιστά αναγκαία την επαρκή υποστήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ·

τονίζει την ανάγκη ύπαρξης συνοχής μεταξύ των διαφόρων τομέων που σχετίζονται με τα προϊόντα διατροφής, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η δασοκομία, η αλιεία και οι θαλάσσιες υποθέσεις, αφενός, και των πολιτικών στους τομείς του περιβάλλοντος, της ενέργειας και της υγείας, των καταναλωτών, της παραγωγής, της απασχόλησης, της αγροτικής ανάπτυξης και των δασικών πολιτικών, αφετέρου, μέσω της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, ούτως ώστε η λήψη συντονισμένων μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο να μπορεί να προωθήσει, και όχι να παρεμποδίσει, την υλοποίηση της στρατηγικής για την επίτευξη φιλόδοξων και κοινών μεταρρυθμιστικών στόχων. Η συμβολή τόσο των τοπικών όσο και των αγροτικών κοινοτήτων πρέπει να αναγνωριστεί καλύτερα και να ενσωματωθεί στις πολιτικές. Η ανασύνδεση της πολιτισμικής ταυτότητας των περιφερειών με τα οικοσυστήματα είναι απολύτως αναγκαία.

υπογραμμίζει ότι η πανδημία COVID-19 κατέστησε εξαιρετικά προφανείς τις σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ της υγείας, των οικοσυστημάτων, των αλυσίδων εφοδιασμού, των προτύπων κατανάλωσης και των ορίων του πλανήτη μας. Η σημερινή πανδημία δεν είναι παρά ένα παράδειγμα. Η αυξανόμενη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και νέοι επιβλαβείς οργανισμοί μάς υπενθυμίζουν διαρκώς ότι το σύστημα τροφίμων μας απειλείται και πρέπει να καταστεί περισσότερο βιώσιμο και ανθεκτικό προκειμένου να είναι σε θέση να λειτουργεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και να εφοδιάζει τους πολίτες με υγιεινά τρόφιμα σε επαρκείς ποσότητες και σε προσιτές τιμές·

επισημαίνει ότι η βιώσιμη γεωργία δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί, εάν η ΕΕ συνεχίσει, αφενός, να εισάγει γεωργικά προϊόντα που δεν συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής και σε χαμηλές τιμές που ανταγωνίζονται αθέμιτα τις ευρωπαϊκές αλυσίδες παραγωγής και, αφετέρου, να εξάγει τα πλεονάσματά της σε τιμές κάτω από το ευρωπαϊκό κόστος παραγωγής. Ζητεί την επείγουσα θέσπιση νέων, πιο δίκαιων και περισσότερο αλληλέγγυων, πολυμερών κανόνων προκειμένου οι παραγωγοί της ΕΕ να μην βρίσκονται σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεών τους. Ευελπιστεί ότι αυτή η νέα προσέγγιση θα στραφεί προς την ενίσχυση τόσο των οικονομικών προοπτικών των παραγωγών όσο και των δεσμών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, καθώς και προς την υποστήριξη διαφοροποιημένων και εναλλακτικών ή συμπληρωματικών συστημάτων τροφίμων έναντι των συμβατικών συστημάτων παραγωγής. Προσβλέπει δε σε δικαιότερη ανακατανομή της παραγόμενης αξίας, με στόχο την καλύτερη ανταμοιβή των παραγωγών που παρέχουν ποιοτικά δημόσια αγαθά και υπηρεσίες οικοσυστήματος·

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει με συνεπή τρόπο τους υφιστάμενους δείκτες (π.χ. το σύνολο δεικτών για τους ΣΒΑ) για την παρακολούθηση της προόδου που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη του στόχου της ενοποίησης της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, των οικοσυστημικών υπηρεσιών και των δίκαιων οικονομικών προοπτικών για τους αγρότες και τους λοιπούς εργαζομένους σε διάφορες τομεακές πολιτικές. Η θέσπιση νέων δεικτών κρίνεται σκόπιμη μόνον για τους τομείς οι οποίοι δεν καλύπτονται επαρκώς μέχρι σήμερα. Προκρίνει δε την ενεργό συμμετοχή όλων των συντελεστών του συστήματος τροφίμων στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εφαρμογής της στρατηγικής·

προσβλέπει στην αναγνώριση και την υποστήριξη του ρόλου των δήμων και των περιφερειών ως σημαντικών συντελεστών της επισιτιστικής μετάβασης. Μεταξύ των λοιπών καθηκόντων της, η ΕτΠ αποτελεί δεξαμενή γνώσεων σχετικών με τις πρακτικές των ευρωπαϊκών δήμων και περιφερειών και μπορεί, ως εκ τούτου, να καταστεί σημαντικός παράγοντας διαμεσολάβησης στην επικοινωνία και την αμοιβαία μάθηση μεταξύ των διαφόρων διοικητικών επιπέδων. Στο πλαίσιο της εφαρμογής και της χάραξης της μελλοντικής κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), είναι απολύτως αναγκαίο οι ευρωπαϊκές περιφέρειες να είναι σε θέση να συνεχίσουν να επιτελούν τη λειτουργία τους ως διαχειριστικές αρχές, προκειμένου να υποστηρίξουν τις μεταβάσεις που προβλέπονται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην κάθε εδαφική επικράτεια και να διασφαλίσουν ότι τα μελλοντικά στρατηγικά σχέδια ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες. Εν προκειμένω, θα είναι θεμελιώδους σημασία η περιφερειοποίηση του πρώτου πυλώνα στα στρατηγικά σχέδια, ούτως ώστε να μπορεί να γίνει διαχείριση των οικολογικών προγραμμάτων ως σημαντικών μέσων που θα συνοδεύουν την υλοποίηση της στρατηγικής, κατά τρόπο σύμφωνο με τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε περιφέρειας·

Στήριξη των παραγωγών, προώθηση βραχειών και διαφανών αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων

συνιστά την προσεκτικότερη παρακολούθηση των τάσεων συγκέντρωσης γαιών προς όφελος της γεωργικής βιομηχανίας, της αύξησης της τιμής της γης, της εγκατάλειψης γης σε περιθωριακές ζώνες και της επακόλουθης απώλειας γεωργικών εκτάσεων που υφίστανται οι μικροί και μεσαίοι καλλιεργητές και οι νέοι γεωργοί. Προκρίνει, ως εκ τούτου, την τροποποίηση των υφιστάμενων μέσων της ΚΓΠ —όπως, λόγου χάρη, ένα σημαντικό ανώτατο όριο των άμεσων ενισχύσεων ανά εκμετάλλευση— με μέλημα τη διευκόλυνση της πρόσβασης των τοπικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων μικρού και μεσαίου μεγέθους και των νέων οικολόγων-αγροτών σε γεωργικές εκτάσεις, είτε μεμονωμένα είτε συλλογικά, με παράλληλη αποφυγή της μείωσης του αριθμού των ενεργών γεωργών. Επίσης, συνιστά τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ οικονομίας και οικολογίας στο πλαίσιο της ΚΓΠ και ενθαρρύνει τη χρήση ανακτώμενων υδάτων για την άρδευση ζωνών με λειψυδρία, καθώς και την προώθηση της αγροδασοκομίας·

συγχαίρει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μέριμνά της να ενισχύσει τη βιολογική καλλιέργεια και για την πρόθεσή της να της διαθέσει, μετά από εκτίμηση αντικτύπου, τουλάχιστον το 25 % της γεωργικής γης της ΕΕ έως το 2030, και τη σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας· προτρέπει δε την Επιτροπή να αξιολογήσει και άλλα συστήματα γεωργίας και παραγωγής με παρεμφερή περιβαλλοντικά οφέλη. Εν προκειμένω, συνιστά την εξέταση και την υποστήριξη του ρόλου των τοπικών και των περιφερειακών εδαφικών πολιτικών ως μέσου διαφύλαξης και αύξησης των εκτάσεων βιολογικής παραγωγής που σχετίζονται με μια ολοκληρωμένη γεωργία ακριβείας η οποία μεριμνά για την εξοικονόμηση των περιβαλλοντικών πόρων, με τη βοήθεια προγραμμάτων όπως οι τοπικές πολιτικές στον τομέα των τροφίμων (συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων βιοπεριοχών, των οικοπεριφερειών, των βιοπεριφερειών (3) κ.ά.) και οι διαδικασίες κατάρτισης. Ευελπιστεί ότι η μετάβαση, στο πλαίσιο της ΚΓΠ, θα συμβαδίζει με την εξέλιξη της κατανάλωσης οικολογικών προϊόντων. Ζητεί, επιπλέον, τη λήψη μέτρων εστιασμένων στη διάρθρωση ολόκληρου του βιολογικού τομέα, και όχι μόνο στην ανάπτυξη της παραγωγής, με στόχο να διαφυλαχθεί η προστιθέμενη αξία που συνδέεται με αυτή τη μέθοδο παραγωγής και μεταποίησης σε διάφορες τοπικές οντότητες. Επίσης, ζητεί να δοθούν κίνητρα για τον εξοπλισμό των δικτύων υδροδότησης με μέλημα την τροφοδότηση των παραγωγών βιολογικών προϊόντων με νερό συμβατό προς τη νομοθεσία·

συνιστά να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων και να αναγνωριστεί η ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών συστημάτων παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των εναλλακτικών συστημάτων παραγωγής που αποσκοπούν στην ενίσχυση τοπικών και περιφερειακών μορφών παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας, βασισμένων στη διατροφική αξία, την καλή διαβίωση των ζώων και την περιβαλλοντική ευεξία. Προκρίνει τη θέσπιση ευρωπαϊκού πλαισίου για την προώθηση και την ενίσχυση των βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού, βάσει καινοτόμων και επιτυχημένων τοπικών πρακτικών. Ζητεί να διευκολυνθεί η στήριξη συλλογικών τοπικών έργων, στα οποία συμμετέχουν μεταποιητές, τοπικές αρχές, γεωργικές και δασικές εκμεταλλεύσεις, τοπικοί έμποροι και καταναλωτές, ενόψει της ανάπτυξης τοπικού εφοδιασμού τροφίμων. Ζητεί, επιπλέον, να υποστηριχθεί η διαφοροποίηση της τοπικής και περιφερειακής παραγωγής και μεταποίησης, η ανάπτυξη νέων τομέων (π.χ. φυτικές πρωτεΐνες, ιδίως ψυχανθή και τομείς ποιότητας, όπως οι μικροί σαρκώδεις καρποί, οι ξηροί καρποί με κέλυφος κ.λπ.), συμπεριλαμβανομένης επίσης της αξιοποίησης των δευτερευουσών αλυσίδων που σχετίζονται με τα υποπροϊόντα και τα απορρίμματα, με στόχο τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στα διάφορα στάδια της αλυσίδας τροφίμων, εξετάζοντας παράλληλα τη δυνατότητα καθιέρωσης πιστοποίησης που θα καλύπτει τη βιώσιμη παραγωγή και θα περιλαμβάνει επίσης τη διαχείριση των υδάτων και του εδάφους· επισημαίνει, επ’ αυτού, ότι οι έννοιες του «τοπικού» και του «περιφερειακού» θα πρέπει να εξετάζονται με γνώμονα το εκάστοτε προϊόν. Ως βασικές αρχές θα πρέπει να τεθούν το χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του προϊόντος, η πρόληψη των περιττών μεταφορών και η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών·

10.

αναγνωρίζει ότι η παρασκευή, η μεταποίηση, η λιανική πώληση, η συσκευασία και η μεταφορά των τροφίμων ευθύνονται για την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη ρύπανση του εδάφους και των υδάτων και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και έχουν εκτεταμένο αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα. Προσβλέπει, ως εκ τούτου, στην αξιοποίηση των υποπροϊόντων με μέλημα ένα πρότυπο κυκλικής οικονομίας· θεωρεί δε επιτακτική ανάγκη, ακριβώς όπως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

α)

μείωση της συνολικής χρήσης και του κινδύνου από τα χημικά φυτοφάρμακα κατά 50 % και της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων (4) κατά 50 % έως το 2030, διασφαλίζοντας ότι προσφέρονται στους γεωργούς πραγματικές εναλλακτικές λύσεις που δεν θα περιορίζουν την παραγωγικότητά τους τόσο για τα φυτοφάρμακα όσο και για τις μεθόδους καλλιέργειας, παρέχοντας περισσότερους πόρους για έρευνα στον εν λόγω τομέα και επιταχύνοντας την πρόσβαση τους στην αγορά·

β)	μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών τουλάχιστον κατά 50 %, χωρίς να επέλθει υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους·

γ)	μείωση της χρήσης λιπασμάτων τουλάχιστον κατά 20 % έως το 2030·

δ)	μείωση των πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων στην ΕΕ για τα εκτρεφόμενα ζώα και τις υδατοκαλλιέργειες κατά 50 % έως το 2030.

ε)

συνέχιση της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τις οποίες ευθύνονται ο γεωργικός τομέας και οι χρήσεις της γης, ιδίως υποξειδίου του αζώτου και μεθανίου —το οποίο προέρχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την κτηνοτροφία, καθώς και από τη χρήση των ελωδών εκτάσεων για γεωργικούς σκοπούς—, συμβάλλοντας δεόντως στη διαδικασία που προβλέπεται από την ενωσιακή νομοθεσία για το κλίμα. Προς το σκοπό αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύσει, το συντομότερο δυνατόν, ένα σχέδιο για το κλίμα με ορίζοντα το 2030, προκειμένου να αυξήσει τον στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως 50 ή 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 (5), εφαρμόζοντας ένα άρτιο σχέδιο υποστηριζόμενο από επαρκή οικονομικά μέσα·

στ)	αύξηση των ευρωπαϊκών χορτολιβαδικών εκτάσεων για την παραγωγή πρωτεϊνούχων ζωοτροφών στην Ευρώπη, με μείωση της ποσότητας εισαγόμενων ζωοτροφών και πρωτεϊνών που δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα για το κλίμα και το περιβάλλον·

11.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του μελλοντικού έργου της, να διενεργήσει εκτιμήσεις αντικτύπου σχετικές με τον τρόπο καθορισμού αριθμητικών στόχων. Οι χώρες, οι οποίες κάνουν χρήση μεγάλων ποσοτήτων αντιβιοτικών, χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων και χημικών λιπασμάτων, κρίνεται σημαντικό να ενθαρρύνονται να μειώσουν τη χρήση τους περισσότερο απ’ ό,τι οι χώρες με ήδη χαμηλά ποσοστά χρήσης·

12.

προκρίνει τη διενέργεια διαφανών και κοινοποιήσιμων εκτιμήσεων αντικτύπου με σκοπό την παρακολούθηση των στόχων που επιτυγχάνονται μεσοπρόθεσμα και την επαναδιαπραγμάτευση των απαιτούμενων προσαρμογών σε συνεννόηση με τα κράτη μέλη, τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και τους παράγοντες της γεωργικής βιομηχανίας·

13.

συνιστά τη θέσπιση αυστηρότερων μέτρων για την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των πρακτικών εντατικής βιομηχανικής εκμετάλλευσης. Ζητεί να καταστεί υποχρεωτική σε επίπεδο ΕΕ η επίσημα πιστοποιημένη επισήμανση της καλής διαβίωσης των ζώων που προβλέπεται στη στρατηγική. Συνιστά τη σαφή και υποχρεωτική επισήμανση του τρόπου εκτροφής, η οποία θα καλύπτει τον κύκλο ζωής του ζώου, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους παραγωγούς να έχουν την αναγνώριση των πρακτικών τους και στους καταναλωτές να επιλέγουν τα προϊόντα σύμφωνα με τις επιθυμίες τους. Προτείνει τη σταδιακή και προγραμματισμένη μείωση της εκτροφής ζώων σε κλωβούς σε ολόκληρη την ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω της επιβολής ορίων πυκνότητας εκτρεφόμενων ζώων στις εν λόγω γεωργικές εκμεταλλεύσεις και της υποστήριξης της εκτατικής υδατοκαλλιέργειας. Ζητεί δε να τεθεί ένα ανώτατο όριο πυκνότητας ζώων στην εκμετάλλευση ως προϋπόθεση για την πρόσβαση στις ενισχύσεις της ΚΓΠ και να ενισχυθούν οι προϋποθέσεις της ΚΓΠ σχετικά με τους κανόνες για την καλή διαβίωση των ζώων·

14.

ζητεί τα νέα οικολογικά προγράμματα να παρέχουν δίκαιη, υποχρεωτική, αποτελεσματική και ολοένα και πιο σημαντική ροή χρηματοδότησης για την προώθηση βιώσιμων μεθόδων παραγωγής που βελτιώνουν, μεταξύ άλλων, σημαντικά την παγίδευση διοξειδίου του άνθρακα (ανθρακοδεσμευτική γεωργία) από πλευράς γεωργών και δασοκαλλιεργητών, καθώς και τη βιοποικιλότητα. Υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι τα γεωργοπεριβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ αποδείχθηκαν μακράν το αποτελεσματικότερο μέτρο για τον οικολογικό προσανατολισμό της ΚΓΠ —τούτο σχετίζεται με την προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή» που χρησιμοποιείται για τον καθορισμό των εν λόγω μέτρων σε περίπτωση περιφερειακής διαχείρισης. Ως εκ τούτου, αιτείται την αξιοποίηση των δυνατοτήτων ανακατανομής πόρων από τον πρώτο στον δεύτερο πυλώνα της ΚΓΠ, καθώς και τη συμμετοχή των περιφερειακών αρχών στη διαμόρφωση των οικολογικών καθεστώτων τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να διασφαλιστεί μεγαλύτερη συνοχή και συμπληρωματικότητα μεταξύ των οικολογικών καθεστώτων και των γεωργοπεριβαλλοντικών και κλιματικών μέτρων και να συνεκτιμηθούν καλύτερα οι ανάγκες των εκάστοτε περιοχών. Εξάλλου, συνιστά τη στήριξη μεθόδων εκτατικής κτηνοτροφίας με χαμηλότερο οικολογικό αντίκτυπο. Ενόψει της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής εξισορρόπησης της βιωσιμότητας, οι αγρότες πρέπει να επιτρέπεται να αποζημιώνονται για τυχόν πρόσθετες δαπάνες που συνεπάγεται η αγροτική παραγωγή, μέσω ενωσιακών και εθνικών κονδυλίων·

15.

κρίνει αναγκαίο, παράλληλα με τις αλλαγές στον γεωργικό τομέα, να επιταχυνθεί και η μετάβαση στη βιώσιμη ιχθυοπαραγωγή· συνιστά τη θέσπιση μέτρων για την προστασία και την ενίσχυση των αλιέων μικρής κλίμακας, όπως εκείνοι που εργάζονται με βιώσιμο τρόπο στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, καθώς και για την καταπολέμηση της εντατικής εκτροφής ζώων σε κλωβούς και των φαινομένων παράνομης βιομηχανικής αλιείας και υπεραλίευσης, συμπεριλαμβανομένων επίσης καταλληλότερων μέτρων για την αναθεώρηση της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑλΠ) και τις εμπορικές συμφωνίες·

16.

προσβλέπει στην κατάρτιση προτάσεων για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και τη δημιουργία ενός δικτύου περιοχών στις οποίες θα απαγορεύεται κάθε μορφή αλιείας για επαρκές χρονικό διάστημα, με στόχο την αποτελεσματικότερη επίτευξη των στόχων εξισορρόπησης της χρήσης των αλιευτικών πόρων και της ικανότητας της θάλασσας να τους αναπαράγει. Ζητεί, επιπλέον, να στραφούν οι προσπάθειες προς την αποτελεσματικότερη εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης της αλιείας στις πλέον ευαίσθητες από περιβαλλοντική άποψη περιοχές·

Διατροφικό περιβάλλον, καταπολέμηση της παχυσαρκίας, προώθηση της υπεύθυνης και συνετής κατανάλωσης υπενθυμίζει τη σημασία των διατροφικών επιλογών και συνηθειών των καταναλωτών ως θεμελιώδους παράγοντα αλλαγής του συστήματος τροφίμων

17.

υπενθυμίζει τη σημασία των διατροφικών επιλογών και συνηθειών των καταναλωτών ως θεμελιώδους παράγοντα αλλαγής του συστήματος τροφίμων· επικροτεί την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διευκολύνει τη μετάβαση σε μια υγιεινή και βιώσιμη διατροφή, σύμφωνα με το στόχο 12 του Θεματολογίου του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη (6). Προτρέπει, συνεπώς, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει μια δέσμη συνεκτικών μέτρων εστιασμένων στην προώθηση της μεσογειακής διατροφής, που θεωρείται αποδεδειγμένα υγιεινή, καθώς και προγραμμάτων υγιεινής διατροφής, με αυξημένη πρόσληψη τροφίμων φυτικής προέλευσης και ορθή και υπεύθυνη κατανάλωση κρέατος, λιπαρών και σακχάρων·

18.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθορίσει καταλληλότερα συστήματα διατροφικής επισήμανσης των προϊόντων, εναρμονισμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και βασισμένα στα πλέον πρόσφατα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας· επίσης, της προτείνει να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων σχετικών με τη διατροφική αξία των τροφίμων και να θέσει σε εφαρμογή ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επισήμανσης των τροφίμων. Για να προαχθεί η συνειδητή κατανάλωση, θα πρέπει να τεθεί ως στόχος να παρέχονται διαφανείς, πλήρεις και σαφείς πληροφορίες σχετικά με τη διατροφική ποιότητα, λαμβάνοντας υπόψη την προέλευση των προϊόντων, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των μεταφορών και τις μεθόδους παραγωγής·

19.

τονίζει, επιπλέον, ότι είναι σημαντική η υπέρβαση των μέτρων ενημερωτικής επισήμανσης, με τη βοήθεια εκπαιδευτικών δράσεων, κινήτρων και διαρθρωτικών μέτρων που ωθούν προς υπεύθυνη κατανάλωση με κριτικό πνεύμα και προάγουν ένα διατροφικό περιβάλλον υγιές και ευπρόσιτο σε όλους· προκρίνει, ως εκ τούτου, ενημερωτικές εκστρατείες και εκπαιδευτικά προγράμματα με αντικείμενο την υγιεινή διατροφή και την εκτεταμένη κατανάλωση φυτικών συστατικών και ινών· υποστηρίζει την καθιέρωση φορολογικών κινήτρων για την ενθάρρυνση των καταναλωτών να επιλέγουν μια υγιεινή και βιώσιμη διατροφή· συνιστά επίσης τη θέσπιση μέτρων με σκοπό την αποθάρρυνση της βιομηχανίας γεωργικών ειδών διατροφής να διαθέσει στην αγορά και να διαφημίζει ανθυγιεινά τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας, με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, αλάτι και κορεσμένα λιπαρά·

20.

υποστηρίζει τη λήψη μέτρων που διασφαλίζουν ότι η τιμή των τροφίμων αντικατοπτρίζει το πραγματικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους κόστος, καθώς και ότι το εισόδημα των πρωτογενών παραγωγών θα είναι ανάλογο της εργασίας τους. Προτρέπει ως εκ τούτου, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συζητήσει με τα κράτη μέλη το ενδεχόμενο λήψης μέτρων, με σκοπό τόσο τον περιορισμό της αγοραστικής δύναμης των βιομηχανιών μεταποίησης και των εμπόρων λιανικής πώλησης όσο και την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των πρωτογενών παραγωγών, λόγω της επιστημονικά αποδεδειγμένης βλαπτικότητας για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Η ΕτΠ θεωρεί ότι είναι αποδεκτό η εξασφάλιση δίκαιης τιμής για τα προϊόντα να επιφέρει υψηλότερη τιμή για τους καταναλωτές (7)·

21.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταστήσει το δικαίωμα στην τροφή έναν από τους βασικούς άξονες εφαρμογής της στρατηγικής· συνιστά τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές προς την κατεύθυνση βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων (π.χ. μέσω της παροχής οικονομικής στήριξης), αλλά και μακροπρόθεσμων μέτρων (διαρθρωτικές κοινωνικές πολιτικές) εστιασμένων στην προώθηση της πρόσβασης των πιο ευάλωτων ομάδων σε ένα περισσότερο βιώσιμο σύστημα υγιεινών τροφίμων, συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του υποσιτισμού· ζητεί την κατάρτιση ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για μετά το 2020 με σκοπό την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας. Υπογραμμίζει ότι η οικονομική προσιτότητα των υγιεινών τροφίμων θα πρέπει να υποστηρίζεται κατά προτίμηση από άμεσες κοινωνικές πολιτικές και μέτρα, διασφαλίζοντας παράλληλα δίκαιες τιμές των προϊόντων για τους γεωργούς και τους λοιπούς εργαζόμενους του κλάδου.

Βιώσιμες δημόσιες προμήθειες, δημόσιες προμήθειες οικολογικών τροφίμων και εκπαιδευτικά προγράμματα

22.

προτείνει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον ρόλο των οικολογικών δημόσιων προμηθειών και των δημόσιων προμηθειών οικολογικών τροφίμων ως μέσου τόσο προαγωγής της υγιεινής και βιώσιμης διατροφής όσο και ενίσχυσης και προώθησης μιας τοπικής και βασισμένης στις περιφερειακές ιδιαιτερότητες γεωργίας, με την εξασφάλιση μεριδίων της αγοράς στους τοπικούς και τους περιφερειακούς παραγωγούς (8)·

23.

ζητεί τη θέσπιση πιο ελαστικών κριτηρίων για τη συμπερίληψη τοπικών και περιφερειακών προϊόντων στις δημόσιες συμβάσεις, ιδίως με την εφαρμογή της αρχής του μηδενικού χιλιομέτρου στα κυλικεία των σχολείων. Τάσσεται επίσης υπέρ της υιοθέτησης αποτελεσματικού συστήματος παροχής συμβουλών ή απλοποιημένης ενωσιακής καθοδήγησης με στόχο τη σαφή διευκρίνιση στις δημόσιες αρχές του τρόπου θέσπισης κριτηρίων για την περαιτέρω ενίσχυση της βιωσιμότητας·

24.

υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προσπάθεια να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη και τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να εφαρμόζουν εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία με θέμα τη γεωργία, τη διατροφή, το περιβάλλον και το κλίμα. Θεωρεί πράγματι ότι έχει ζωτική σημασία να ενθαρρυνθεί η κατανάλωση με κριτικό πνεύμα και να προαχθεί η εκπαίδευση των νέων γενεών και των πιο ευάλωτων ομάδων στους τομείς της γεωργίας, της γαστρονομικής παράδοσης και της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

Μείωση και πρόληψη της σπατάλης τροφίμων, προώθηση μιας κυκλικής οικονομίας

25.

ευελπιστεί ότι το εν λόγω όργανο θα διατηρήσει την προσήλωσή του στον δεσμευτικό στόχο που αποσκοπεί στη μείωση κατά το ήμισυ της σπατάλης τροφίμων έως το 2030, βάσει των έργου που επιτελείται σε συνεργασία με την πλατφόρμα της ΕΕ για την απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει μεγάλη προσοχή και στήριξη στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, δεδομένου ότι είναι πολύ σημαντικό, για να αυξηθεί η κυκλικότητα των οικονομιών τους, να βελτιωθεί η διαχείριση, η ανακύκλωση και η αξιοποίηση των αποβλήτων και των υποπροϊόντων από τους τομείς των γεωργικών προϊόντων διατροφής και της αλιείας·

26.

συνιστά να γίνει μια συνολική επισκόπηση της τροφικής αλυσίδας, με τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων τόσο ανάντη (πρωτογενής παραγωγή), κατά τη διαδικασία επεξεργασίας, όσο και κατά τη μεταφορά και την εμπορία των ειδών διατροφής, καθώς και κατά την κατανάλωση, τόσο εντός όσο και εκτός νοικοκυριών. Προτείνει να ενθαρρυνθούν τα σουπερμάρκετ να αποθηκεύουν αποτελεσματικότερα τα προϊόντα τους και να προβλεφθούν μέτρα φορολόγησης των σουπερμάρκετ σε περίπτωση αναποτελεσματικής χρήσης των πλεονασμάτων τροφίμων. Επιπλέον, επικροτεί την πρωτοβουλία ορισμένων κρατών μελών όσον αφορά τις υποχρεωτικές δωρεές πλεονάζοντος αποθέματος·

27.

ζητεί να παρέχονται πιο ενδεδειγμένες πληροφορίες ως προς την αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης στις ετικέτες των προϊόντων διατροφής, μέσω αξιολόγησης τόσο της ημερομηνίας «ανάλωσης κατά προτίμηση» όσο και της ημερομηνίας «μη εδωδιμότητας»· θεωρεί δε σημαντικές τις εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών που αποσκοπούν στην εμπέδωση της ενάρετης συμπεριφοράς όσον αφορά τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων· συνιστά επίσης μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή εστιασμένη στην απόκτηση γνώσης και στην ενίσχυση των καινοτομιών και των ορθών πρακτικών που κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλές αστικές περιοχές και περιφέρειες·

28.

τάσσεται υπέρ της λήψης μέτρων για την προώθηση της διάδοσης μοντέλων παραγωγής βασισμένων σε διάφορες μορφές «μηδενικών αποβλήτων», επαναχρησιμοποίησης και κυκλικής οικονομίας καθ’ όλο το μήκος της αλυσίδας, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των πλαστικών. Τονίζει ότι οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν ισχυρό μέσο, με τη βοήθεια του οποίου οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να θέτουν πρότυπα και να κατευθύνουν την αγορά προς πιο βιώσιμα και τοπικά προϊόντα και υπηρεσίες. Προτείνει μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, σε συνδυασμό με προγράμματα για την προώθηση ενάρετων δράσεων κυκλικότητας απευθυνόμενων σε αστικές, περιαστικές, αγροτικές και εξόχως απόκεντρες περιοχές (9).

Διεθνές εμπόριο, αλληλεγγύη και βιώσιμη ανάπτυξη σε τρίτες χώρες

29.

θεωρεί αναγκαίο να ακολουθείται συνολική προσέγγιση για τη μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα γεωργικών προϊόντων διατροφής μέσω της συνεργασίας με τρίτες χώρες και των διεθνών εμπορικών πολιτικών. Τονίζει ότι η ΕΕ, ως ο μεγαλύτερος εισαγωγέας και εξαγωγέας τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αυξήσει την εξάρτησή της έναντι τρίτων χωρών και έχει, μέχρι στιγμής, αναπτύξει μια εμπορική πολιτική που έρχεται σε αντίθεση με τους κοινωνικούς και τους περιβαλλοντικούς της στόχους. Συν τοις άλλοις, προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναζητήσει ενεργά λύσεις στο θέμα αυτό, ιδίως όσον αφορά τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου γεωργικών προϊόντων, την εξέλιξη των τιμών στις αγορές της ΕΕ και τις διεθνείς αγορές, καθώς και τη βιώσιμη ισορροπία μεταξύ ζήτησης και παραγωγής κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων·

30.

επιμένει ότι οι εμπορικές συμφωνίες πρέπει να αξιολογούνται με γνώμονα τον στόχο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να βασίζονται στην έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης· ζητεί την ενίσχυση των κεφαλαίων για τη βιώσιμη διαχείριση των δασών και την καταπολέμηση της αποψίλωσης, την καλή μεταχείριση των ζώων και την αποτροπή της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (10)·

31.

φρονεί ότι μια εμπορική πολιτική που δεν εξασφαλίζει ότι οι εξωτερικές αγορές οφείλουν να πληρούν τα υψηλά ευρωπαϊκά πρότυπα βιωσιμότητας και ασφάλειας των τροφίμων μπορεί να υπονομεύσει σημαντικά την εσωτερική αγορά και να θέσει σε κίνδυνο τον αγροτικό τομέα. Θεωρεί ότι οι ευρωπαϊκές εμπορικές συμφωνίες συμβάλλουν στη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής αγοράς, τη διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας των Ευρωπαίων αγροτών και την εξασφάλιση δίκαιης ανταμοιβής τους. Ζητεί να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις με τις τρίτες χώρες για την αυστηρή αμοιβαιότητα των προτύπων παραγωγής με την αντιστοίχιση της νομοθεσίας περί φυτοπροστασίας και περιβάλλοντος και, κατά περίπτωση, με την ανάδειξη τοπικών «προϊόντων φυσικής ωρίμανσης». Επίσης, προτείνει να ενισχυθεί ο έλεγχος των προϊόντων κατά την είσοδό τους στην κοινή ευρωπαϊκή αγορά και τάσσεται υπέρ της καθιέρωσης συνοριακού φόρου άνθρακα που θα εμποδίζει τις εταιρείες της ΕΕ να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες με λιγότερο αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα.

Διαχείριση, υλοποίηση, παρακολούθηση

32.

συνιστά τη σταθερή προσήλωση της μελλοντικής ΚΓΠ, της ΚΑλΠ, των επιχειρησιακών προγραμμάτων και των εθνικών στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ στους στόχους που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ιδίως στο πλαίσιο των στρατηγικών «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και «Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030». Εν προκειμένω, ζητεί να συμπεριληφθούν στον κανονισμό ΚΓΠ κοινοί ποσοτικοποιήσιμοι και μετρήσιμοι ευρωπαϊκοί στόχοι για τα εθνικά στρατηγικά σχέδια που προβλέπονται στον εν λόγω κανονισμό. Προτείνει να προβλεφθούν σαφείς δείκτες αντικτύπου για τον καθορισμό στόχων και την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων. Ζητεί να αναλάβουν οι περιφέρειες πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαχείριση των στρατηγικών σχεδίων, ιδίως όσον αφορά τον δεύτερο πυλώνα. Ευελπιστεί δε ότι τα σχέδια για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ θα συνεχίσουν να διαπνέονται από μια τοπική και περιφερειακή λογική·

33.

εκφράζει την απογοήτευσή της επειδή, στη θέση στην οποία κατέληξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούλιο, το μερίδιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της περιόδου 2021-2027 που αναλογεί στην ΚΓΠ μειώθηκε κατά 6,4 % σε σχέση με την τρέχουσα περίοδο. Οι φιλόδοξοι στόχοι για την οικολογική μεταστροφή της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής πρέπει να συμβαδίζουν με έναν φιλόδοξο προϋπολογισμό για την ΚΓΠ και, ιδίως, για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Εκφράζει, επιπλέον, τη λύπη της καθότι οι προσπάθειες ανασυγκρότησης της ΚΓΠ σε μια πολιτική με εντονότερο προσανατολισμό προς το γενικό συμφέρον, τη βιωσιμότητα και την προστασία των πόρων δεν αντικατοπτρίζονται ακόμη σαφέστερα στους προταθέντες κανονισμούς, καθώς και επειδή οι προσεγγίσεις που έχουν υιοθετηθεί θα αποφέρουν αποτελέσματα με σημαντική καθυστέρηση λόγω των μακροχρόνιων μεταβατικών περιόδων·

34.

επιδοκιμάζει την πρόθεση συμπερίληψης όλων των συντελεστών του συστήματος τροφίμων —μη εξαιρουμένων των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών και των περιφερειακών αρχών— στην εφαρμογή και την παρακολούθηση της στρατηγικής· κρίνει αναγκαίο να θεσπίσει η στρατηγική οριζόντια και πολυεπίπεδα συστήματα διακυβέρνησης, ικανά να συμβάλουν στην οριζόντια λειτουργία των συναρμόδιων γενικών διευθύνσεων της Ευρωπαϊκή Επιτροπής·

35.

προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθιερώσει στενή συνεργασία, όχι μόνο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, κατά την εφαρμογή και την παρακολούθηση αμφοτέρων των στρατηγικών.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) COM(2020) 380 final.

(2) COM(2019) 640 final.

(3) Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η Βιοπεριφέρεια της Βαυαρίας 2012 που αποσκοπεί στην επίτευξη ποσοστού βιολογικών εκτάσεων ανερχόμενου σε 30 % έως το 2030 (Πηγή: The Role of Local and Regional Authorities in making food systems more sustainable [Ο ρόλος των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη βελτίωση της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων), μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΕτΠ].

(4) Πρόκειται για φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν δραστικές ουσίες οι οποίες πληρούν τα κριτήρια διαχωρισμού που ορίζονται στα σημεία 3.6.2. έως 3.6.5 και 3.8.2 του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 309 της 24.11.2009, σ. 1) ή προσδιορίζονται ως υποψήφιες για υποκατάσταση σύμφωνα με τα κριτήρια του σημείου 4 του εν λόγω παραρτήματος.

(5) Το ίδιο αίτημα διατυπώθηκε επίσης στη γνωμοδότηση με θέμα Ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα: καθορισμός του πλαισίου για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας [COR-2020/01361 — εισηγητής: Juan Moreno Bonilla (PPE/ES)] (ΕΕ C 324 της 1.10.2020, σ. 58).

(6) ΣΒΑ 12: Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή.

(7) Βλέπε, παραδείγματος χάρη, Willet, W., et al. (2019). Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems [Η τροφή στην ανθρωπόκαινο εποχή: επιτροπή EAT-Lancet για υγιεινή διατροφή στο πλαίσιο βιώσιμων συστημάτων τροφίμων]. The Lancet Commissions, 393 (1170), σ. 447-492. Βλέπε επίσης Howard, P. et al. Βλέπε, επίσης, Howard, P. et al. Global Meat: Social and Environmental Consequences of the Expanding Meat Industry [Συνολική παραγωγή κρέατος: κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες της επέκτασης της βιομηχανίας κρέατος]. MIT Press, 2019.

(8) Υπενθυμίζει και τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, το σημείο 19 του ψηφίσματος για τα βιώσιμα τρόφιμα (ΕΕ C 313 της 22.9.2015, σ. 5) που εγκρίθηκε κατά την 113η σύνοδο ολομέλειας του Ιουλίου 2015, το οποίο «συνιστά στα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετέχουν στη βιώσιμη παραγωγή και την υπεύθυνη κατανάλωση […] να ενημερώνονται σχετικά με τις δυνατότητες συμπερίληψης κριτηρίων αειφορίας στις προκηρύξεις τους […]».

(9) Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η πόλη του Μάριμπορ στη Σλοβενία, όπου αναπτύσσονται συνέργειες μεταξύ της πόλης και του αγροτικού περιβάλλοντος μέσω της μετατροπής των οργανικών αποβλήτων σε λίπασμα (πηγή: The Role of Local and Regional Authorities in making food systems more sustainable/Ο ρόλος των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη βελτίωση της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων), μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΕτΠ).

(10) Το ίδιο αίτημα διατυπώθηκε επίσης στη γνωμοδότηση με θέμα Εντατικοποίηση της δράσης της ΕΕ για την προστασία και την αποκατάσταση των δασών του πλανήτη [COR-2019/04601 — εισηγητής: Roby Biwer (PSE/LU)] (ΕΕ C 324 της 1.10.2020, σ. 48).

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/28

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης»

(2021/C 37/05)

Εισηγητής:

ο κ. Elio DI RUPO (BE/PES), πρόεδρος της κυβέρνησης της Βαλονίας

Έγγραφο αναφοράς:

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης

COM(2020) 55 final

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 5 Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους την ανακοίνωσή της σχετικά με την «Επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης» και διότι γίνεται άνοιγμα προς την υποδεικνυόμενη μεταρρύθμιση των οικονομικών και δημοσιονομικών κανόνων·

επιδοκιμάζει επίσης το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε στις 20 Μαρτίου την πρότασή της να χρησιμοποιήσει — για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωζώνης — τη γενική ρήτρα διαφυγής που προβλέπεται ήδη στο ισχύον Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), για την ενίσχυση των έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων προς αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19·

θεωρεί ότι αυτή η ρήτρα διαφυγής πρέπει να παραμείνει σε ισχύ εφόσον οι οικονομικές και δημοσιονομικές συνέπειες της κρίσης λόγω της COVID-19, τόσο ως προς τα ελλείμματα όσο και από την άποψη των χρεών των κρατών μελών, δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστές· η ίδια λογική πρέπει να διέπει επίσης την προοδευτική κατάργηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί παρά σε ένα σταθεροποιημένο μακροοικονομικό πλαίσιο και κατόπιν κατ’ αντιμωλίαν συζήτησης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συμβουλίου Υπουργών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·

υπογραμμίζει, εξάλλου, ότι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πανδημία ενδέχεται να επιμείνει κατά τα επόμενα δύο χρόνια και ότι η ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων ή φαρμάκων φαίνεται εφικτή μόλις εντός του έτους 2021·

επισημαίνει επίσης ότι, πέραν του κοινωνικοοικονομικού αντικτύπου της πανδημίας COVID-19, το οικονομικό και χρηματοπιστωτικό πλαίσιο έχει αλλάξει ριζικά μετά την τελευταία μεταρρύθμιση του ΣΣΑ το 2013. Μάλιστα τα επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα ενώ το πραγματικό κόστος του δημοσίου χρέους είναι αρνητικό για πολλές χώρες, τη στιγμή που έφτανε το 3 % κατά μέσο όρο για την ευρωζώνη στο ξεκίνημα της δεκαετίας·

θεωρεί, συνεπώς, ότι η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει μια νέα, ολοκληρωμένη και σε βάθος εξέταση της κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος και να αναθεωρήσει το σχέδιο «επανεξέτασης της οικονομικής διακυβέρνησης»·

υπογραμμίζει ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης έχει μείζονες συνέπειες σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και ειδικότερα στις τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις που είναι υπεύθυνες για σχεδόν το ένα τρίτο των δημόσιων δαπανών και για πάνω από το ήμισυ των δημόσιων επενδύσεων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών (1)·

πιστεύει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και τα άλλα στοιχεία του ισχύοντος ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης έχουν επί του παρόντος τέσσερα μεγάλα μειονεκτήματα: i) φιλοκυκλικές επιπτώσεις: ένα κράτος μέλος που βρίσκεται σε ύφεση μπορεί να αναγκαστεί να μειώσει τις δαπάνες του, με τον κίνδυνο περαιτέρω επιδείνωσης της ύφεσης που διέρχεται, παρά την ευελιξία που παρουσιάζεται στην ερμηνευτική ανακοίνωση του 2015 (2) όσον αφορά την οικονομική συγκυρία και η οποία είναι ανεπαρκής. Αυτή η φιλοκυκλικότητα έγινε ιδιαιτέρως αισθητή στις δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες έπαιξαν πολύ συχνά τον ρόλο μιας μεταβλητής προς αναπροσαρμογή των πολιτικών λιτότητας· ii) πολυπλοκότητα: οι πολλαπλοί στόχοι, η ευελιξία, οι εξαιρέσεις, οι ρήτρες διαφυγής και οι διαφορές των περιστάσεων, που πρέπει όλα να ληφθούν υπόψη, έχουν οδηγήσει σε ένα υπερβολικά περίπλοκο και υπερβολικά τεχνικό πλαίσιο, βασισμένο επιπλέον σε δείκτες που δεν είναι άμεσα ορατοί, όπως το διαρθρωτικό έλλειμμα και το παραγωγικό κενό· iii) έλλειψη αποτελεσματικότητας: ενώ τα υπερβολικά ελλείμματα σχεδόν εξαφανίστηκαν το 2018, οι τάσεις ως προς το χρέος ήταν πολύ λιγότερο ευνοϊκές, ακόμη και πριν από τη δημοσιονομική επίπτωση της πανδημικής κρίσης το 2020. Ο αριθμός των κρατών μελών που υπερβαίνουν το όριο του 60 % αυξήθηκε από 9 το 2008 σε 14 το 2018 (3). Η επιβολή οικονομικών κυρώσεων δεν είναι αξιόπιστη καθώς θα ήταν αντιπαραγωγική· iv) έλλειψη διαφάνειας και νομιμότητας: η πολυπλοκότητα και η τεχνικότητα του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης το καθιστούν αδιαφανές. Ούτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ούτε οι τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις, ούτε η κοινωνία των πολιτών και άλλοι ενδιαφερόμενοι συμμετέχουν πραγματικά σε αυτό. Επιπλέον, το ισχύον πλαίσιο δεν δημιουργεί συσχέτιση μεταξύ των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων σε επίπεδο διακυβέρνησης κατά την εφαρμογή του ΣΣΑ και αναγνωρίζει μόνο μια εθνική συλλογική ευθύνη, ανεξάρτητα από την δημοσιονομική διαχείριση που γίνεται στα διάφορα επίπεδα. Αυτές οι διαρθρωτικές αδυναμίες στο ισχύον πλαίσιο που συνδέονται με τις ανεπιθύμητες συνέπειές του και την έλλειψη αποτελεσματικότητάς του υπονόμευσαν σοβαρά τη νομιμοποίησή του, ιδίως στα κράτη που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση της ευρωζώνης και υπόκεινται σε μέτρα πολλαπλής συμμόρφωσης, ενισχύοντας έτσι την απόρριψη της ΕΕ και τη φυγή προς τα πολιτικά άκρα·

τονίζει, σύμφωνα με τα πορίσματα της ανακοίνωσης της Επιτροπής, ότι οι μεταρρυθμίσεις του «εξάπτυχου» (δέσμη οικονομικής διακυβέρνησης) και του «δίπτυχου» (δεύτερη δέσμη οικονομικής διακυβέρνησης) έχουν οδηγήσει σε στενότερο συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών στην ευρωζώνη. Το ενισχυμένο πλαίσιο εποπτείας χρησίμευσε στα κράτη μέλη ως βάση για την εξυγίανση των δημοσιονομικών τους δομών, παρότι η Ένωση εξακολουθούσε, πριν από την εμφάνιση της πανδημίας COVID-19, να εμφανίζει πολύ σημαντικές εδαφικές και κοινωνικές ανισορροπίες·

10.

χαιρετίζει την επιτυχία των κοινωνικών υποχρεώσεων που εξέδωσε η Επιτροπή στις 17 Οκτωβρίου 2020 με στόχο την χρηματοδότηση προσωρινής στήριξης ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE) που θα διατίθεται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 υπό τη μορφή δανείων στα κράτη μέλη τα οποία καλούνται να κινητοποιήσουν σημαντικά χρηματοδοτικά μέσα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της έξαρσης του κορονοϊού στην επικράτειά τους. Η ΕτΠ θεωρεί ότι, εφόσον το πρόγραμμα SURE έχει μακροχρόνιο θετικό αντίκτυπο, θα μπορούσε να προετοιμάσει το έδαφος για τη θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Αντασφάλισης Ανεργίας·

Δείκτες

11.

επιμένει ότι οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις καθώς και οι πολίτες πρέπει να μπορούν να κατανοήσουν σαφώς τους κανόνες που θα εφαρμοστούν. Για τον σκοπό αυτό, οι ισχύοντες κανόνες πρέπει να βασίζονται σε άμεσα επαληθεύσιμους δείκτες και να ενσωματώνουν αντικυκλική σταθεροποίηση, απαλλαγμένοι από τις διακυμάνσεις της οικονομικής συγκυρίας·

12.

θεωρεί, εξάλλου, ότι η οικονομική διακυβέρνηση πρέπει να στηρίζεται σε μια ισορροπία ανάμεσα σε δείκτες συνδεόμενους με τη δημοσιονομική πειθαρχία και σε μη δημοσιονομικούς δείκτες. Ως εκ τούτου, φρονεί ότι, στο ίδιο πνεύμα με τη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών (ΔΜΑ), η οποία περιλαμβάνει πιο ποικίλους δείκτες, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού ανεργίας, μια μεταρρυθμισμένη οικονομική διακυβέρνηση θα πρέπει να συνυπολογίζει την αυξημένη ανάγκη δημόσιων επενδύσεων και δαπανών που απαιτούνται (4) για να στηρίξουν τη μετάβαση στους καίριους κλάδους της υγείας, της διατροφής, των μεταφορών, της θερμικής ανακαίνισης των κτιρίων, της ενέργειας και της ψηφιοποίησης, ένα μέρος των οποίων θα πρέπει να καλυφθεί από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, συμπληρωματικά προς την ιδιωτική και την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Σε αυτά προστίθενται οι πιέσεις στις δημόσιες δαπάνες για την προσαρμογή της οικονομίας στην τρέχουσα κλιματική αλλαγή ή την αντιστάθμιση του κοινωνικού αντικτύπου από την αύξηση της φορολόγησης του άνθρακα·

13.

συμμερίζεται επίσης την κριτική στην επιστροφή στη χρήση του δείκτη «ονομαστικού προϊόντος», δηλαδή του δυναμικού «παραγωγής» που μπορεί να υλοποιηθεί με την πλήρη αξιοποίηση του αποθέματος παραγωγικού κεφαλαίου και της προσφοράς εργασίας χωρίς πληθωριστικές πιέσεις. Στην πραγματικότητα, η έννοια αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ούτε την ενέργεια ως παράγοντα παραγωγής, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου επιτάχυνσης της απαξίωσης του παραγωγικού κεφαλαίου λόγω περιορισμών στη χρήση ανθρακούχων μορφών ενέργειας, ούτε τα φυσικά όρια της ανάπτυξης της ανθρώπινης δραστηριότητας·

14.

ζητεί επίσης επανεξισορρόπηση όσον αφορά το συνυπολογισμό των εσόδων. Πράγματι, η μείωση των δαπανών στον κοινωνικό και τον εκπαιδευτικό τομέα και στον τομέα της υγείας συχνά θεωρείται ως ο ευκολότερος τρόπος για τη μείωση του χρέους βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, οι συντονισμένες δημοσιονομικές πολιτικές και μέτρα κατά της φορολογικής απάτης μπορούν να ελαφρύνουν σημαντικά τους δημόσιους προϋπολογισμούς. Οι παράνομες στρατηγικές αποφυγής του ΦΠΑ αποτελούν από μόνες τους απώλεια 147 δισ. ευρώ ετησίως (5), ενώ το άθροισμα των ελλειμμάτων όλων των κρατών μελών της ΕΕ το 2018 ανήλθε σε 109 δισεκατομμύρια ευρώ·

15.

επισημαίνει την ανάγκη καλύτερου συντονισμού των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών προκειμένου να μειωθούν οι κυκλικές αποκλίσεις και οι διαφορές όσον αφορά τη σύγκλιση. Για τον ίδιο λόγο, στηρίζει επίσης την πρόθεση της Επιτροπής για διόρθωση των ανισορροπιών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τα πλεονάσματα και τα ελλείμματα. Τα κράτη μέλη που διαθέτουν πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών οφείλουν να υλοποιήσουν πιο επεκτατικές πολιτικές με στόχο την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης, ενώ τα κράτη με δομικές ανισορροπίες λόγω χαμηλής παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας οφείλουν να εντείνουν τις επενδύσεις τους με στόχο να εκσυγχρονίσουν τις παραγωγικές τους διαδικασίες. Όλα τα κράτη μέλη χρειάζεται επίσης να αυξήσουν τις επενδύσεις στους τομείς της κατάρτισης, της έρευνας και της ανάπτυξης, οι οποίες επί του παρόντος εξακολουθούν να μην επαρκούν για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας·

16.

προτείνει εκ νέου να επεκταθεί η ΔΜΑ σε βοηθητικούς δείκτες που επικεντρώνονται στις περιφερειακές ανισότητες· πιστεύει ότι θα μπορούσε να λαμβάνει περισσότερο υπόψη την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών, που καλύπτουν όχι μόνο την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και κοινωνικά, οικονομικά και σχετικά με τη διακυβέρνηση κριτήρια·

Δημόσιες επενδύσεις και χρυσός κανόνας

17.

πιστεύει ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης είναι εν μέρει υπεύθυνο για την απότομη πτώση των δημοσίων επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν μετά από την κρίση της ευρωζώνης, καθώς δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τη διάκριση μεταξύ των τρεχουσών δαπανών και των επενδυτικών δαπανών. Μεταξύ του 2009 και του 2018, οι συνολικές δημόσιες επενδύσεις στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 20 % ως ποσοστό του ΑΕγχΠ. Οι επενδύσεις από τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 25 % και κατά 40 % ή περισσότερο σε πολλά από τα κράτη μέλη που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση (6)·

18.

υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο έχει διαπιστώσει ότι κράτη με υψηλό ποσοστό δημόσιων επενδύσεων τείνουν να το μειώνουν σημαντικά κατά τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) (7) και ότι η ίδια η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το δημοσιονομικό πλαίσιο δεν εμπόδισε τη μείωση των επενδύσεων ούτε έκανε τα δημόσια οικονομικά πιο ευνοϊκά για την ανάπτυξη, καθώς και ότι ούτε η «ρήτρα επενδύσεων» του ΣΣΑ ούτε η διάταξη της συνθήκης που ορίζει πως η Επιτροπή πρέπει να συνεκτιμά επίσης εάν το δημόσιο έλλειμμα υπερβαίνει τις δημόσιες επενδυτικές δαπάνες […] προκειμένου να αξιολογήσει εάν πληρούνται ή όχι οι προϋποθέσεις έναρξης διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (άρθρο 126 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ) δεν φαίνεται να είχαν σημαντικό αντίκτυπο (8)·

19.

υπογραμμίζει ότι στη γνωμοδότησή της για την ερμηνευτική ανακοίνωση του 2015 σχετικά με το θέμα (9), η ΕτΠ είχε ήδη εκτιμήσει ότι η υφιστάμενη ευελιξία εντός του ΣΣΑ ήταν υπερβολικά περιοριστική και περιορισμένη με αποτέλεσμα να μην έχει πραγματικά ευεργετικά αποτελέσματα στις δημόσιες επενδύσεις·

20.

πιστεύει ότι οι στοχευμένες και υψηλής ποιότητας δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες στηρίζονται σε μια αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου και μια ορθή οικονομική ανάλυση της σχέσης κόστους-οφέλους των δημόσιων δαπανών, πρέπει να είναι αντικυκλικές ούτως ώστε να ωφελούν τις μελλοντικές γενιές. Στο τρέχον πλαίσιο των έκτακτων αναγκών δημόσιων δαπανών, η αποθάρρυνση της χρηματοδότησης των δημόσιων επενδύσεων από το έλλειμμα μπορεί να δημιουργήσει κίνητρο για υποεπενδύσεις, εις βάρος των μελλοντικών γενεών·

21.

υπενθυμίζει ότι η ΕτΠ υποστηρίζει σταθερά ότι δεν πρέπει να συνυπολογίζονται οι δημόσιες δαπάνες που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές για τη συγχρηματοδότηση των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων στις δαπάνες που καθορίζονται στο ΣΣΑ ως εθνικές ή συναφείς διαρθρωτικές δαπάνες. Πράγματι, αυτές οι δαπάνες είναι, εξ ορισμού, επενδύσεις γενικού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, το μοχλευτικό αποτέλεσμα των οποίων έχει αποδειχθεί όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη·

22.

θεωρεί ότι η καθιέρωση, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης, ενός «χρυσού κανόνα των δημοσίων επενδύσεων» μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για να δοθεί τέλος στις δυσμενείς επιδράσεις των τρεχόντων δημοσιονομικών κανόνων, εξαιρώντας μακροπρόθεσμα τις καθαρές δημόσιες επενδύσεις από τους υπολογισμούς ελλείμματος στο πλαίσιο του ΣΣΑ, κάτι που θα καταστήσει δυνατή όχι μόνο τη διατήρησή τους σε περιόδους κρίσης, αλλά και την αποθάρρυνση, μέσω κυρώσεων, των υπερβολικών υποεπενδύσεων (αρνητικές καθαρές δημόσιες επενδύσεις) από τις οποίες πάσχουν ορισμένα κράτη μέλη. Το εν λόγω μέτρο θα μπορούσε να εφαρμοστεί κατά προτεραιότητα στις δημόσιες επενδύσεις σε έργα που στοχεύουν στην ενθάρρυνση της μετάβασης σε μια βιώσιμη από περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική άποψη κοινωνία, όπως ορίζεται στους ΣΒΑ και στην πράσινη συμφωνία, δεδομένου ότι αυτές οι επενδύσεις αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερα σημαντικές όχι μόνο στο πλαίσιο της ανάκαμψης από την κρίση της νόσου COVID-19, αλλά και για τη διασφάλιση της ευημερίας και της ποιότητας ζωής των μελλοντικών γενεών. Η ΕτΠ τάσσεται επίσης υπέρ των επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο και δεξιότητες για τη διευκόλυνση της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, κατάλληλα εξοπλισμένη για την ψηφιακή εποχή·

23.

καλεί την Επιτροπή, αφού διατυπώσει εκ νέου τις προτάσεις της, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική και δημοσιονομική ζημία λόγω της νόσου COVID-19, να παρουσιάσει λευκή βίβλο για την αναμόρφωση της οικονομικής διακυβέρνησης βάσει της πιθανής θέσπισης ενός τέτοιου χρυσού κανόνα. Η Επιτροπή θα πρέπει στην αξιολόγησή της να εξετάσει τη θέσπιση και άλλων μέσων, όπως ενός κανόνα δαπανών (10), ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη την τάση οικονομικής ανάπτυξης και το επίπεδο του χρέους και θα επιβάλλει όριο στην ετήσια αύξηση των συνολικών δημόσιων δαπανών και θα μπορεί να συμβάλλει στη διασφάλιση της δημόσιας εμπιστοσύνης μέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας, της μείωσης του διοικητικού φόρτου και της εξεύρεσης ισορροπίας μεταξύ της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της διαφύλαξης επαρκούς ικανότητας για δημόσιες επενδύσεις.

Ευρωπαϊκό Εξάμηνο

24.

υπενθυμίζει ότι η οικονομική διακυβέρνηση, η οποία εφαρμόζεται στην πράξη μέσω του κύκλου συντονισμού του Ευρωπαϊκού εξαμήνου, πάσχει από έλλειψη αποτελεσματικότητας όσον αφορά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Υπογραμμίζει επίσης ότι το εύρος των μεταρρυθμίσεων που εξετάζονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου δεν έχει καθοριστεί ποτέ σε ευρωπαϊκά νομικά κείμενα, ιδίως όσον αφορά τη σημασία τους και την προστιθέμενη αξία τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θεωρεί ότι αυτή η έλλειψη ορισμού περιορίζει τις πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται σε εθνικό επίπεδο και των ενωσιακών πολιτικών (νομοθεσία και δημοσιονομικός προγραμματισμός) και εγείρει ζήτημα επικουρικότητας. Συμφωνεί δε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, θα πρέπει στο μέλλον να δοθεί έμφαση στην περιβαλλοντική διάσταση της κοινωνικής, οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση των κρατών μελών·

25.

επαναλαμβάνει ότι ένας από τους κύριους λόγους αυτής της περιορισμένης αποτελεσματικότητας είναι η ανεπαρκής συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών ως εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, παρότι το 36 % όλων των συστάσεων ανά χώρα απευθύνεται άμεσα σε τοπικές και περιφερειακές αρχές και το 83 % αυτών έχουν εδαφική διάσταση (11)·

26.

είναι πεπεισμένη ότι η πρότασή της για έναν κώδικα δεοντολογίας για τη συμμετοχή τοπικών και περιφερειακών αρχών στο Ευρωπαϊκό εξάμηνο (12) εξακολουθεί να είναι σε θέση να αποκαταστήσει αυτήν την έλλειψη αποτελεσματικότητας, λαμβάνοντας καλύτερα υπόψη τις τοπικές και περιφερειακές πραγματικότητες, καθώς και ότι η εφαρμογή της παραμένει απαραίτητη, πολλώ δε μάλλον δεδομένου ότι, από το 2019, το Ευρωπαϊκό εξάμηνο παρείχε κατευθυντήριες γραμμές για την πολιτική συνοχής, η διαχείριση των οποίων είναι επιμερισμένη μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης·

27.

ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει τον προβληματισμό σχετικά με τη διοικητική ικανότητα και τη δημοσιονομική αποκέντρωση στα κράτη μέλη, με στόχο, σύμφωνα με τα συντάγματα των κρατών μελών και την αρχή της επικουρικότητας, να ελέγχει εάν τα καθήκοντα που ανατίθενται στις τοπικές και περιφερειακές αρχές ευθυγραμμίζονται με τους ανθρώπινους, τεχνικούς και οικονομικούς πόρους που έχουν στη διάθεσή τους·

Διαφάνεια και δημοκρατική νομιμοποίηση

28.

πιστεύει ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση του ευρωπαϊκού συστήματος οικονομικής διακυβέρνησης είναι πολύ αδύναμη και ότι αυτό θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την ίδια την οικονομική διακυβέρνηση, αλλά και το ευρωπαϊκό εγχείρημα στο σύνολό του·

29.

επικροτεί τη συμπερίληψη του τομέα της προστασίας του κλίματος στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και αναμένει ότι θα παρέχει σαφή παρακολούθηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων για την προστασία του κλίματος, ούτως ώστε να καταστεί πιο απτή η πρόοδος σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων του Εξαμήνου·

30.

εφιστά την προσοχή της Επιτροπής και των συννομοθετών στο γεγονός ότι η καλύτερη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στο Ευρωπαϊκό εξάμηνο μέσω ενός κώδικα δεοντολογίας θα οδηγούσε επίσης σε καλύτερη αντιπροσωπευτικότητα των αποφάσεων και καλύτερη νομιμοποίηση του εξαμήνου, και, ως εκ τούτου, της οικονομικής διακυβέρνησης, γενικότερα·

31.

υποστηρίζει μια μεταρρύθμιση της Ευρωομάδας, το καθεστώς της οποίας πρέπει να επισημοποιηθεί και να επικαιροποιηθεί με στόχο την επίτευξη μιας ενιαίας προεδρίας, την ενίσχυση της λογοδοσίας έναντι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τη μεγαλύτερη διαφάνεια των εργασιών της, αρχής γενομένης από τη δημοσίευση όλων των πρακτικών με λεπτομερή τρόπο·

32.

υπενθυμίζει στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το μέλλον της ΕΕ τηνπεποίθησή της ότι το πρόβλημα του ελλείμματος δημοκρατικής νομιμοποίησης, από το οποίο υποφέρει η ΕΕ και η οικονομική διακυβέρνησή της, μπορεί να επιλυθεί μόνο εάν οι Ευρωπαίοι πολίτες πειστούν ότι μέσω αυτής απαντώνται όλοι οι μείζονες προβληματισμοί τους. Τα κοινωνικά πρότυπα, η απασχόληση, η προστασία του περιβάλλοντος, οι πτυχές της βιωσιμότητας σύμφωνα με τους ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών και η καταπολέμηση των ανισοτήτων δεν μπορούν να θεωρηθούν δευτερεύουσες αξίες σε σχέση με τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές επιταγές. Συνεπώς, η ΕτΠ υποστηρίζει πως η Διάσκεψη για το Μέλλον της ΕΕ πρέπει να μπορεί να συζητήσει τις αλλαγές στην οικονομική διακυβέρνηση που επέφερε η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

33.

θεωρεί ότι πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλονται προσπάθειες για την αντιμετώπιση των δυσκολιών στη ζώνη του ευρώ με την αποκατάσταση των υγιών δημόσιων οικονομικών, τη δημιουργία ενός εύρωστου τραπεζικού συστήματος, την πρόοδο προς μία Φορολογική Ένωση και την ενθάρρυνση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης·

Οικονομική διακυβέρνηση και πανδημική κρίση

34.

υπογραμμίζει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης της πανδημίας της COVID-19 που πλήττει σοβαρά την Ευρώπη, δεδομένης της σημαντικής ευθύνης τους όσον αφορά την υγεία, την κοινωνική προστασία και την υποστήριξη της οικονομίας. Στην Ιταλία και την Ισπανία, δύο από τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές είναι επίσης υπεύθυνες για περισσότερο από το 90 % των δαπανών για την υγεία (13). Ενώ πολλά στοιχεία δαπανών παρουσιάζουν απότομες αυξήσεις, τα έσοδα των τοπικών και περιφερειακών κυβερνήσεων μειώνονται και σημαδεύονται από την άνευ προηγουμένου επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό έχει μείζονα αντίκτυπο στην ισοσκέλιση του προϋπολογισμού πόλεων και περιφερειών και κατά συνέπεια στην ισοσκέλιση του προϋπολογισμού των κρατών μελών·

35.

υπενθυμίζει ότι σε πολλά κράτη μέλη οι τοπικές και περιφερειακές αρχές υπόκεινται σε αυστηρούς εθνικούς δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν την αύξηση των δαπανών τους και τις αναγκάζουν να εξισορροπήσουν ή να περιορίσουν το έλλειμμα ή/και το χρέος τους σε συχνά πολύ χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με αυτά των κρατών·

36.

καλεί την Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη να μην υποτιμήσουν τον κίνδυνο επιδείνωσης των περιφερειακών αποκλίσεων που δημιουργεί η κρίση λόγω COVID-19, για τρεις βασικούς λόγους: i) οι επιπτώσεις στην υγεία είναι έντονα τοπικές, ορισμένες περιφέρειες ή πόλεις πλήττονται δυσανάλογα λόγω του αριθμού των περιπτώσεων και είναι λιγότερο ή περισσότερο ικανές να αντεπεξέλθουν· ii) πέρα από τον άμεσο αντίκτυπο της έκτακτης ανάγκης στις περιοχές που έχουν πληγεί σκληρότερα, η παράταση ή αυστηροποίηση των προληπτικών μέτρων θα εντείνει την οικονομική επιβράδυνση και, κατά συνέπεια, τη χρηματοοικονομική δυσχέρεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων που συνιστούν έναν από τους βασικούς πυλώνες πολλών περιφερειακών οικονομικών, καθώς και των τοπικών και περιφερειακών αρχών· iii) ορισμένοι οικονομικοί τομείς (π.χ. τουρισμός) επηρεάζονται δυσανάλογα και, επομένως, ο οικονομικός αντίκτυπος στο υποεθνικό επίπεδο θα εξαρτηθεί από τις τοπικές και περιφερειακές ειδικεύσεις ανά κλάδο και από την έκθεση σε παγκόσμιες αλυσίδες αξίας·

37.

καλεί συνεπώς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταρτίσουν σαφή χάρτη πορείας μαζί με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, προκειμένου να τους παράσχουν βοήθεια ώστε να επιτύχουν πάλι βιώσιμους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, λαμβάνοντας υπόψη τον ασύμμετρο αντίκτυπο της συνεχιζόμενης πανδημίας και ότι η ανάκαμψη θα πρέπει να είναι βιώσιμη όχι μόνον από περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη αλλά και από οικονομική·

38.

πιστεύει ότι η τρέχουσα κατάσταση αναδεικνύει το πραγματικό κόστος των πολιτικών λιτότητας που ακολούθησαν την κρίση της ευρωζώνης, ιδίως όσον αφορά την υποεπένδυση σε βασικές δημόσιες υπηρεσίες. Η λιτότητα δεν μπορεί για άλλη μια φορά να είναι η απάντηση σε αυτήν τη νέα κρίση. Οι στρατηγικές ανάκαμψης θα πρέπει να περιλαμβάνουν φιλόδοξα σχέδια δημόσιων επενδύσεων, με στόχο την ενεργοποίηση οικολογικά και κοινωνικοοικονομικά βιώσιμης ανάκαμψης σε περιφέρειες και πόλεις της ΕΕ·

39.

είναι πεπεισμένη ότι μετά από την πανδημική κρίση, περισσότερο από ποτέ, το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο πρέπει να επανεξεταστεί ώστε να μην καταστούν για άλλη μια φορά οι δημόσιες επενδύσεις και οι δημόσιες υπηρεσίες η μεταβλητή αναπροσαρμογής για μελλοντικά προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) Στοιχεία 2018. Eurostat, κωδικοί δεδομένων: TEC00023 και TEC00022.

(2) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2015) — Ανακοίνωση: Αξιοποίηση στο έπακρο της ελαστικότητας στο πλαίσιο των υφιστάμενων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, COM(2015) 12 final

(3) Eurostat, κωδικός δεδομένων: TEINA225.

(4) Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απαιτούνται 260 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος (περίπου 1,7 % του ΑΕγχΠ της Ένωσης).

(5) COM (2019) 8 final — Προς μια πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων στη φορολογική πολιτική της ΕΕ, σ. 5.

(6) Eurostat, κωδικός δεδομένων: TEC00022.

(7) Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (2019) — Αξιολόγηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ με έμφαση στη νομοθεσία του εξάπτυχου και του δίπτυχου, σ. 76.

(8) COM(2020) 55 final, σ. 10.

(9) ΕτΠ — Γνωμοδότηση: Αξιοποίηση στο έπακρο της ευελιξίας στο πλαίσιο των υφιστάμενων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης — Εισηγήτρια: Olga Zrihen (BE/PES), εγκρίθηκε στις 9/7/2015 (ΕΕ C 313 της 22.9.2015, σ. 22).

(10) Οφέλη και μειονεκτήματα ενός «κανόνα δαπανών», καθώς και ενός «χρυσού κανόνα», στο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ. Μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/645732/IPOL_STU(2020)645732_EN.pdf

(11) ΕτΠ Εδαφική ανάλυση σχετικά με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις.

(12) ΕτΠ Γνωμοδότηση: Βελτίωση της διακυβέρνησης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου: ένας κώδικας δεοντολογίας για τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών — Εισηγητής: Rob Jonkman (NL/ECR), εγκρίθηκε στις 11 Μαΐου 2017 (ΕΕ C 306 της 15.9.2017, σ. 24).

(13) ΟΟΣΑ (2020) — Covid-19 and Inter-governmental Fiscal Relations: Early responses and main lessons from the financial crisis (Η νόσος COVID-19 και οι διακρατικές φορολογικές σχέσεις: Αρχικές απαντήσεις και κύρια διδάγματα από τη χρηματοπιστωτική κρίση), COM-CTPA-ECO-GOV-CFE(2020)2.

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/33

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ευκαιρίες και συνέργειες της προληπτικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για την προώθηση της βιωσιμότητας και της ποιότητας ζωής στις περιφέρειες και τους δήμους: ποιο είναι το απαιτούμενο πλαίσιο προϋποθέσεων;»

(2021/C 37/06)

Εισηγητής:	ο κ. Markku MARKKULA (FI/EPP), πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Έσποο
Έγγραφο αναφοράς:	Αίτηση γνωμοδότησης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ [άρθρο 41 στοιχείο β) σημείο i) του Εσωτερικού Κανονισμού]

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Η επίσπευση της δράσης λόγω της παγκόσμιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης

τονίζει ότι η πολιτική ηγεσία πρέπει να προσεγγίσει την κλιματική αλλαγή ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης και παγκόσμια απειλή που χρήζει συλλογικής αντιμετώπισης με κοινές δραστηριότητες και πρότυπα, αίροντας τα στεγανά και τα εμπόδια. Η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει ενεργά στην προσπάθεια μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία και μια ανθεκτικότερη κοινωνία, έτσι ώστε να διασφαλιστούν ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης και η εφαρμογή σαφών, αξιόπιστων και ισοδύναμων διαδικασιών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο·

υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό οι δήμοι και οι περιφέρειες να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο, ενώνοντας τις δυνάμεις τους με την τοπική και διεθνή βιομηχανία με σκοπό την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της μέσω της επιδίωξης ολοένα και πιο φιλόδοξων και ρεαλιστικών στόχων. Επίσης, τονίζει ότι είναι σημαντικό να επιταχυνθεί η δράση σε όλες τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ, να αυξηθεί η χρηματοδότηση της προσαρμογής στην αλλαγή, να αναπτυχθούν από κοινού κατάλληλες μέθοδοι και μέσα προσαρμογής, να ενισχυθεί η διασυνοριακή συνεργασία και οι ανταλλαγές εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών, καθώς και να ενισχυθούν οι ικανότητες ανθεκτικότητας και προσαρμογής, οι λύσεις που βασίζονται στη φύση και οι ευκαιρίες καινοτομίας·

αναγνωρίζει ότι περίπου 800 περιφερειακές κυβερνήσεις σε 17 κράτη μέλη έχουν κηρύξει κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δηλαδή οι πολιτικοί ηγέτες των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε περιοχές όπου ζει περίπου το 40 % των κατοίκων της ΕΕ έχουν υπογραμμίσει, έχουν επισήμως αποδεχθεί και έχουν κηρύξει τη σοβαρή κατάσταση παγκόσμιας κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Αυτό αποτελεί σημαντικό στήριγμα στην προσπάθεια ανάληψης ενεργού ηγεσίας με σκοπό μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη τονίζοντας μια προοπτική από τη βάση προς την κορυφή (1)·

τονίζει ότι η πανδημία COVID-19 έχει καταστήσει το ζήτημα της έγκαιρης και συντονισμένης δράσης ακόμη πιο επείγον. Η σημερινή εμπειρία της πανδημίας έχει αναδείξει την ανάγκη καλύτερης θωράκισης των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων με σκοπό την επίλυση διαταραχών μεγάλης κλίμακας, καθώς απρόβλεπτες κρίσεις προκαλούν σύνθετους κινδύνους ιδίως στις λιγότερο διαφοροποιημένες οικονομίες·

τονίζει ότι οι πολιτικές της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της πρέπει να ενσωματωθούν καλύτερα τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και στις δραστηριότητες των πολιτών στα διάφορα πεδία πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα, δηλαδή: το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ), την απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών (ESD) και τη χρήση γης, την αλλαγή στη χρήση γης και τις δασοκομικές δραστηριότητες (LULUCF). Για να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει την απαλλαγή των δραστηριοτήτων από τις ανθρακούχες εκπομπές σε όλους τους τομείς. Οι δήμοι και οι περιφέρειες, σε συνεργασία με τη βιομηχανία, έχουν την πρωταρχική ευθύνη στη λήψη απόφασης επιμερισμού των προσπαθειών, ιδίως όσον αφορά τη θέρμανση, την ψύξη, τη χρήση γης και τις μεταφορές·

Η σύνδεση των υποεθνικών αρχών με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος

θεωρεί ότι οι υποεθνικές αρχές πρέπει να συμμετάσχουν καίρια στην επίδειξη παγκοσμίως μεγαλύτερης φιλοδοξίας ως προς το κλίμα και ότι οι πολιτικές προσαρμογής θα πρέπει να συντείνουν καθοριστικά στην τοπική αναγωγή των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Επίσης, η ΕΕ πρέπει να παρέχει κίνητρα στους δήμους για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης·

ζητεί να αναγνωριστεί επίσημα στη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος η σημασία του υποεθνικού επιπέδου, να προαχθεί ενεργά η συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στις πολιτικές προσαρμογής και μετριασμού και να προταθεί στα συμβαλλόμενα μέρη να θέσουν φιλόδοξους στόχους. Επισημαίνει την τοπική συνεισφορά με τη μορφή υποβαλλόμενων εθελοντικών τοπικών αξιολογήσεων, στις οποίες επισημαίνεται ότι οι πόλεις είναι το επίπεδο στο οποίο συντελείται σημαντικό έργο και στο οποίο διερευνώνται καλύτερα οι συνέργειες και οι διασυνδέσεις μεταξύ των διαφόρων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης·

θεωρεί ότι η διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (COP-26) αποτελεί κρίσιμο ορόσημο για την εδραίωση της ΕΕ στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα και τονίζει ότι οι τρέχουσες δραστηριότητες και δεσμεύσεις των δήμων και των περιφερειών πρέπει να τύχουν προσοχής και προβολής στην COP-26. Η ΕτΠ δηλώνει πρόθυμη να υποστηρίξει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στη συνεργασία τους με τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος με σκοπό την περαιτέρω προβολή και την αναγνώριση των υποεθνικών αρχών στη διεθνή διπλωματία και τις αντίστοιχες δραστηριότητες υπέρ του κλίματος. Εν προκειμένω, υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με διεθνείς κοινότητες και οργανώσεις δικτύων όπως οι Τοπικές Αρχές για την Αειφορία (ICLEI), η Under2Coalition, η Regions4, η Συμμαχία για το Κλίμα (Climate Alliance) και οι Ηνωμένες Πόλεις και Τοπικές Αρχές (UCLG)·

Προς μια στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ με μεγαλύτερη επιρροή, βασισμένη σε νέες γνώσεις, μάθηση και καινοτομίες

επικροτεί το σχέδιο για μια νέα, πιο φιλόδοξη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βάσει του οποίου η προσαρμογή αυτή ανάγεται σε μία πιο υψηλή φιλοδοξία της ΕΕ για το κλίμα ενόψει του 2030 και του 2050· τούτο δε μέσω της βελτίωσης των γνώσεων, του καλύτερου σχεδιασμού, της επίσπευσης της δράσης και της αναγνώρισης της ανάγκης άσκησης πολιτικών προσαρμογής σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα. Τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των ζητημάτων που άπτονται της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους τομείς πολιτικής. Συν τοις άλλοις, παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει τη νέα στρατηγική προσαρμογής της ΕΕ με σαφείς στόχους και δείκτες σύμφωνα με τις αρχές της ενεργού επικουρικότητας και της αναλογικότητας·

10.

θεωρεί ότι, για την υποστήριξη των μέτρων που λαμβάνουν παγκοσμίως οι υποεθνικές αρχές υπέρ των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει πρώτη η ΕΕ να δώσει το παράδειγμα. Αυτό συνίσταται και στη συνεργασία με δυνητικούς εταίρους εκτός της ΕΕ με βάση τις ενωσιακές αξίες·

11.

επισημαίνει την ανάγκη ύπαρξης ενός πανευρωπαϊκού συστήματος προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μιας λειτουργικής δομής πολυεπίπεδης διαχείρισης με σαφείς αρμοδιότητες, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η ανάληψη δράσης. Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν αποτελεσματικοί τοπικοί και περιφερειακοί μηχανισμοί προσαρμογής και μετριασμού με τη χρήση κοινών δικτύων μεταξύ του δημόσιου, του ιδιωτικού τομέα και τρίτων και την ενίσχυση των γνώσεων, των ικανοτήτων και των χρηματοδοτικών πόρων·

12.

υπογραμμίζει τη σημασία των λύσεων που βασίζονται στη φύση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθότι η εφαρμογή τους προσφέρει ευκαιρίες για την αντιμετώπιση αλληλένδετων κρίσεων για το κλίμα, τη φύση και την υγεία, προσπορίζοντας τόσο κοινωνικά όσο και οικολογικά οφέλη και προάγοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση μπορούν επίσης να αποτελέσουν σημαντικό μέσο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και των φιλοδοξιών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, ιδίως όσον αφορά την αξιοποίηση των συνεργειών μεταξύ των διαφόρων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και της δράσης για το κλίμα·

13.

τονίζει ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα απαιτήσει σημαντικό μετασχηματισμό και ότι θα πρέπει να ενσωματωθεί ως διατομεακή προτεραιότητα στον χωροταξικό σχεδιασμό και την αντίστοιχη διαχείριση — οι πολιτικές προσαρμογής έχουν σημαντική επίδραση στον τομέα της υγείας και στην κοινωνική δικαιοσύνη·

14.

σημειώνει ότι η ετοιμότητα σε τοπικό επίπεδο που αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή διαφέρει τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι κλιματικοί κίνδυνοι δεν περιλαμβάνονται επί του παρόντος εκτενώς στον συνολικό σχεδιασμό διαχείρισης κινδύνων και ετοιμότητας των δήμων·

15.

υπογραμμίζει ότι, για την ευόδωσή της, κάθε δράση για το κλίμα —συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής στην αλλαγή του— πρέπει να βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις και καινοτομίες και να εξαρτάται πλήρως από την αποδοχή των πολιτών. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές αποτελούν τα διοικητικά επίπεδα που τυγχάνουν της μεγαλύτερης εμπιστοσύνης, καθότι γνωρίζουν καλύτερα τι χρειάζεται και πώς να ικανοποιούν αποτελεσματικά τις ανάγκες και τις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών·

16.

προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν την προαγωγή των εξής:

α.	της βιωσιμότητας ως «νέας κανονικότητας» για όλες τις κοινότητες, τις επιχειρήσεις και τα άτομα·

β.	της βιωσιμότητας, του ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα, της κυκλικής οικονομίας και της ανθεκτικότητας ως κατευθυντήριων αρχών σε όλες τις λήψεις αποφάσεων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, μη εξαιρουμένων των διαδικασιών κατάρτισης προϋπολογισμού·

γ.	του σχεδιασμού και της δράσης με επίκεντρο τη βιωσιμότητα και με βάση τη συνεργασία, τις γνώσεις και τις ορθές πρακτικές·

δ.	της έρευνας βιωσιμότητας και των κοινών δραστηριοτήτων —πολυεπιστημονικού και διεπιστημονικού χαρακτήρα— για την ενίσχυση της τεχνογνωσίας και του πλουραλισμού της·

ε.	της ψηφιακής συνδεσιμότητας για όλους τους πολίτες με επαρκείς δεξιότητες ως διατομεακό στοιχείο-εχέγγυο του οικολογικού και ψηφιακού μετασχηματισμού·

στ.	των τρόπων ενσωμάτωσης όλων αυτών των στοιχείων σε όλες τις μαθησιακές λύσεις στην ΕΕ· και

ζ.	της χρηματοδότησης του έργου των δήμων και των περιφερειών όσον αφορά την αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και την απόκτηση νέων·

17.

τάσσεται υπέρ της μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα μέσω της ελαχιστοποίησης των οικολογικών επιπτώσεων των προϊόντων, των υπηρεσιών και των οργανισμών. Ζητεί επίσης να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο θετικό ανθρακικό αποτύπωμα με την ανάδειξη της θετικής επίδρασης στη βιωσιμότητα που μπορούν να έχουν στο μέλλον τα προϊόντα, οι υπηρεσίες ή οι οργανισμοί·

18.

υποστηρίζει την ανάπτυξη τοπικών επιστημονικών πλατφορμών για την κλιματική αλλαγή (που υφίστανται ήδη σε διάφορες περιοχές και διαδραματίζουν τον ρόλο «τοπικής Διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή») με στόχο την ενθάρρυνση της συνεργασίας με επιστήμονες και τη στήριξη των αποφάσεων των τοπικά εκλεγμένων αξιωματούχων·

19.

υπογραμμίζει ότι η προσωπική, κοινοτική και περιφερειακή θωράκιση αποτελεί βασικό παράγοντα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Επίσης, τονίζει τη σημασία της ευαισθητοποίησης των ατόμων, της μάθησης, της ανάπτυξης ικανοτήτων και προσεγγίσεων με σκοπό την προαγωγή μιας νοοτροπίας της διαπεριφερειακής και διεθνικής συνεργασίας και, κατ’ επέκταση, της δυνατότητας λειτουργίας ουσιαστικά σε παγκόσμιο επίπεδο·

20.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εισαγάγει ή και να ενισχύσει τη χρήση πανευρωπαϊκών μέσων συνεργασίας με σκοπό την από κοινού εξεύρεση νέων λύσεων στα ζητήματα του κλίματος. Επίσης, εισηγείται να συγκροτηθούν ψηφιακές εικονικές ομάδες καθοδήγησης και εποπτείας μεταξύ ομοτίμων με σκοπό την προαγωγή μιας νέας, καινοτόμου, περιφερειακής και τοπικής βιώσιμης ανάπτυξης. Οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι πρόθυμοι να χρησιμεύσουν ως εργαστήρια για την ανάπτυξη νέων λύσεων στις ποικίλες ανάγκες του κάθε τόπου ανά την ΕΕ·

21.

τονίζει τη χρησιμότητα του δικτύου των ζωντανών εργαστηρίων τόσο για τη γεφύρωση του «χάσματος προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και του μετριασμού της» όσο και για την ενίσχυση της καινοτομίας υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης·

22.

υπογραμμίζει τη σημασία της γεωργίας και της δασοκομίας (ΚΓΠ) για την παγκόσμια πολιτική για το κλίμα, καθότι συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας και στην πρόκριση ρηξικέλευθων λύσεων στις αγροτικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», πρέπει να ενσωματωθούν στην ΚΓΠ, τερματίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη σύνδεση μεταξύ των επιδοτήσεων και του μεγέθους της γεωργικής έκτασης και αντ’ αυτού συνδεόντάς τες με την τήρηση υψηλών και δεσμευτικών προτύπων για την προστασία του κλίματος, τη βιοποικιλότητα, τη χρήση φυτοφαρμάκων και την καλή διαβίωση των ζώων, τη σύντμηση των αλυσίδων εφοδιασμού και την προαγωγή της τοπικής παραγωγής·

23.

επισημαίνει τις θετικές συνέργειες μεταξύ των πολιτικών για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των πολιτικών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής σε αυτήν ως θεμελιώδεις πυλώνες στους οποίους βασίζεται ο παγκόσμιος αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής·

24.

επισημαίνει τη σημασία της χρήσης προληπτικών συστημάτων πληροφοριών, όπως το Galileo και το Copernicus, σε εκτιμήσεις κινδύνων και επικινδυνότητας που βασίζονται στην κοινότητα. Τούτο απαιτεί πιο συστηματικές και ολοκληρωμένες λύσεις τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα για την εξόρυξη και επεξεργασία δεδομένων, όπως η χρήση δορυφόρων και αισθητήρων με εργαλεία υποβοηθούμενα από το σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) με σκοπό τον εντοπισμό των τρωτών σημείων που ενέχουν διάφορους κινδύνους σχετικούς με το κλίμα· ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τα διαθέσιμα δεδομένα και τις υπηρεσίες, ιδίως εκείνα που προσφέρει η υπηρεσία κλιματικής αλλαγής Copernicus (C3S)·

25.

επισημαίνει την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας, δεδομένου ότι αποτελεί ζωτικής σημασίας συνιστώσα της βιώσιμης και ανθεκτικής ανάπτυξης, για την παροχή σχετικών πληροφοριών σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους και τα σχετικά μέτρα προσαρμογής: δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί στον τομέα αυτόν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινό Κέντρο Ερευνών και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για τη διερεύνηση δράσεων με στόχο την προσέγγιση αυτών των τεχνολογιών με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές·

26.

επισημαίνει ότι πρέπει να αναγνωριστεί η προσαρμογή ως σημαντικός πυλώνας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθότι αυτή αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ. Επιπροσθέτως, επικροτεί τον προταθέντα ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα ως έναν τρόπο διαμόρφωσης ενός γενικού πλαισίου τόσο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής όσο και για την προσαρμογή σε αυτήν·

Μεγαλύτερη συμμετοχή των δήμων και των περιφερειών στις πολιτικές προσαρμογής

27.

επισημαίνει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι φορείς καινοτομίας και πρωτοπόροι στη δράση για το κλίμα και την προσαρμογή, και συχνά συμμετέχουν σε έργα έρευνας και καινοτομίας, όπως αυτά υπό τον «Ορίζοντα 2020» και τον «Ορίζοντα Ευρώπη», έχοντας έτσι τη δυνατότητα να ενεργούν ως πρεσβευτές σε θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε ολόκληρη την Ευρώπη και να προωθούν τη διακρατική συνεργασία μεταξύ υποεθνικών επιπέδων στα της αντιμετώπισης των κλιματικών ζητημάτων·

28.

σημειώνει ότι οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης είναι αρμόδιες για περισσότερο από το 70 % των μέτρων περιορισμού της κλιματικής αλλαγής και έως το 90 % των μέτρων προσαρμογής σε αυτήν. Παρατηρεί δε ότι καμία πολιτική προσαρμογής δεν θα αποφέρει αποτελέσματα, εάν δεν συνεκτιμηθούν σε αυτήν οι ανάγκες, οι απόψεις και η ειδημοσύνη των δήμων και των περιφερειών. Επίσης, επισημαίνει ότι, ανά την ΕΕ, εκτιμάται ότι περίπου το 40 % των πόλεων με περισσότερους από 150 000 κατοίκους έχουν υιοθετήσει σχέδια προσαρμογής (2)·

29.

οι ψηφιακές εφαρμογές μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στη συνδρομή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών ούτως ώστε να υλοποιήσουν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και τους στόχους για το κλίμα, ή να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Ως εκ τούτου, πρέπει πάντα να εξετάζονται βιώσιμες ψηφιακές λύσεις όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό αυτής και να ανταλλάσσονται παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών, με παράλληλο έλεγχο της πραγματικής αποτελεσματικότητας των ψηφιακών λύσεων·

30.

παρατηρεί ότι, καθώς το κλίμα μεταβάλλεται, οι πιο ορατές επιπτώσεις στην Ευρώπη και παγκοσμίως προξενούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες, οι πλημμύρες, η λειψυδρία, οι δασικές πυρκαγιές και οι ασθένειες με σημαντικές ανθρώπινες απώλειες, οικονομικές ζημίες καθώς και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη. Επίσης, παρατηρεί ότι η εγκατάλειψη της υπαίθρου, η αδυναμία χρήσης γόνιμων εδαφών και η απώλεια της βιοποικιλότητας προξενούν κοινωνικοοικονομικές δυσχέρειες και εξελίσσονται σε ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα με τεράστιες συνέπειες στην Ευρώπη (3)·

31.

τονίζει την καίρια σημασία των δύο αποστολών με επίκεντρο το κλίμα, της «Κλιματικά ανθεκτικής Ευρώπης» και των «Εκατό κλιματικά ουδέτερων πόλεων έως το 2030». Επιθυμεί να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενθάρρυνση της υποβολής αιτήσεων και υποψηφιοτήτων από κοινότητες, δήμους και περιφέρειες απ’ όλο το γεωγραφικό, κοινωνικό και οικονομικό φάσμα της ΕΕ και είναι έτοιμη να αναπτύξει μέσω των αποστολών, του συμφώνου των Δημάρχων και άλλων δράσεων, ένα πλαίσιο εφαρμογής για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας·

32.

συνιστά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος —από κοινού με διάφορες οργανώσεις ειδημόνων όπως το Κοινό Κέντρο Ερευνών, η σύμπραξη για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή του Αστικού θεματολογίου (4) και το σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια (5)— να παρέχει τακτική ενημέρωση ως προς τις επιστημονικές γνώσεις και να προβάλλει συγκεκριμένα έργα σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τις επιπτώσεις της και την τρωτότητα των κύριων βιογεωγραφικών περιοχών της Ευρώπης·

33.

υπογραμμίζει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής είναι ανομοιογενής και ότι οι τοπικοί παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά στην επιλογή της εκάστοτε ορθής πολιτικής. Τα σωστά μέτρα προσαρμογής εξαρτώνται από συγκεκριμένα τρωτά σημεία, για παράδειγμα στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, στα νησιά, στις ορεινές περιοχές, στις παράκτιες περιοχές της ΕΕ ή στην Αρκτική·

34.

ζητεί τη λήψη επειγόντων μέτρων για την Αρκτική, όπου οι χειμερινές θερμοκρασίες είναι ήδη κατά 2,5 oC υψηλότερες από τις θερμοκρασίες που είχαν καταγραφεί την προβιομηχανική εποχή, γεγονός που σημαίνει ότι ο θαλάσσιος πάγος και το χιόνι λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς όπως αποδείχθηκε πιο πρόσφατα π.χ. από την αποστολή MOSAiC. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην αυξημένη ευαισθησία της Αρκτικής, η οποία αναφέρεται ως «πολική ενίσχυση»·

35.

επισημαίνει τον εξαιρετικό πλούτο της μεσογειακής φύσης και την ιδιαίτερη ευαισθησία της στις φυσικές καταστροφές, την κλιματική αλλαγή και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Απαιτούνται συγκεκριμένες δράσεις για την αύξηση της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων, ιδίως για την προστασία της βιοποικιλότητας·

36.

τονίζει ότι η κλιματική αλλαγή συνδέεται στενά με κοινωνικοοικονομικές αλλαγές όπως η αστικοποίηση. Επισημαίνει δε ότι οι αστικές περιοχές της Ευρώπης, όπου ζουν τα τρία τέταρτα του πληθυσμού, αντιμετωπίζουν κλιματικές προκλήσεις που χρήζουν ειδικών λύσεων και της συνδρομής της ΕΕ και των κρατών μελών (6). Επίσης, επισημαίνει τη σημασία των αγροτικών και των περιαστικών περιοχών, όπου ορισμένες φορές είναι ακόμη πιο δύσκολο να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων, και άρα ζητεί να βρεθούν και εκεί κατάλληλες λύσεις·

37.

επισημαίνει ότι ο πολυεπίπεδος διάλογος για την ενέργεια και το κλίμα μπορεί να καταστεί σημαντικό βοήθημα επίτευξης της αποτελεσματικής κάθετης σύζευξης και ευρείας συνεκτίμησης των πολιτικών προσαρμογής, κάτι που θα μπορούσε να διευρυνθεί ώστε να αφορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας·

38.

τονίζει τη μεγάλη σημασία τόσο του συμφώνου των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια και παρόμοιων πρωτοβουλιών στην προσέγγιση των πολιτικών προσαρμογής με τους δήμους και τις περιφέρειες όσο και των συμβαλλομένων του εν λόγω συμφώνου στην εφαρμογή των σχεδίων δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια και το κλίμα·

39.

επισημαίνει τη σημασία της ενίσχυσης της χρήσης, της επέκτασης και της υιοθέτησης ρηξικέλευθων ψηφιακών τεχνολογιών που ωφελούν τις ικανότητες ενσωμάτωσης και τη συνοχή με στόχο μια στρατηγική «έξυπνης περιοχής». Η τεχνολογία πέμπτης γενιάς (5G), το Διαδίκτυο των αντικειμένων και η ανάλυση δεδομένων, ως παραδείγματα αυτών των τεχνολογιών, θα πρέπει να θεωρούνται καταλύτες του ψηφιακού και οικολογικού μετασχηματισμού των περιφερειών και των δήμων, και ιδίως θα πρέπει να θεωρούνται ανατρεπτική τεχνολογία στην παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, την ενεργειακή απόδοση, την προαγωγή του πολιτισμού και του τουρισμού και την κοινωνική και εδαφική συνοχή·

40.

υπογραμμίζει τη συμβολή των ενεργειακών συστημάτων στην προσαρμογή και τους μεταξύ τους δεσμούς, όπως ορίζεται στην ανακοίνωση με θέμα τη στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος (7), και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει περαιτέρω τους δεσμούς αυτούς στη συνέχεια που θα δοθεί στην εν λόγω ανακοίνωση·

41.

τονίζει τη σημασία της επέκτασης των ευρωπαϊκών συμπράξεων μεταξύ των δήμων και των περιφερειών βάσει των εννοιών της «έξυπνης εξειδίκευσης». Επίσης, η ΕτΠ συνιστά την ενίσχυση του ρόλου των δήμων και των περιφερειών στην Πλατφόρμα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (8) και επιθυμεί να εμβαθύνει τη συνεργασία της ιδίως με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, την Κοινότητα γνώσης και καινοτομίας για το κλίμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας, καθώς και το Κοινό Κέντρο Ερευνών·

42.

τονίζει την ανάγκη βελτίωσης των ικανοτήτων υλοποίησης των δήμων και των περιφερειών και τη σημασία της ύπαρξης επαρκούς και καταρτισμένου προσωπικού. Ιδίως σε δημοτικό επίπεδο, πρέπει να παρέχεται συστηματικά το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για τον συντονισμό των πολυάριθμων τομέων εργασίας και αρμοδιοτήτων που συνδέονται με την υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και των στόχων της δράσης για το κλίμα·

Χρηματοδότηση και γενικοί κανόνες

43.

44.

τονίζει ότι θα απαιτηθεί ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, προκειμένου το διοξείδιο του άνθρακα να καταστεί διαφανές μέρος του οικονομικού συστήματος και να προωθηθεί η μετάβαση προς την ουδετερότητα ως προς τις ανθρακούχες εκπομπές. Αυτό θα δημιουργήσει νέους ισότιμους όρους ανταγωνισμού για βιώσιμη δράση και αποτελεί βασικό εργαλείο για να καταστεί το σύστημα διοξειδίου του άνθρακα διαφανές σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους κλάδους·

45.

συμφωνεί με το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη θέσπιση ενός καθαρού προϋπολογισμού για τα αέρια θερμοκηπίου της ΕΕ των 27 με βάση τους πλέον πρόσφατους επιστημονικούς υπολογισμούς που χρησιμοποιεί η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), ο οποίος θα αντιστοιχεί στο δίκαιο μερίδιο της ΕΕ στις εναπομένουσες παγκόσμιες εκπομπές σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και θα καθοδηγεί την πορεία της προς τον εκμηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050·

46.

προτρέπει την ΕΕ να ηγηθεί εμφατικά παγκοσμίως της προσπάθειας ανάπτυξης των αναγκαίων συστημάτων τιμολόγησης και κατάρτισης προϋπολογισμού για το διοξείδιο του άνθρακα έως το 2030 και να διαπραγματευτεί επί συναφών στοιχείων με τους διεθνείς εμπορικούς εταίρους της·

47.

προτείνει να προωθηθούν μακροπρόθεσμες χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ επενδύσεις σε υποδομές σχετικές με την προσαρμογή. Υπογραμμίζει δε ότι είναι σημαντικό να υπάρχουν κατάλληλες ευκαιρίες χρηματοδότησης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε όλα τα διοικητικά επίπεδα, να διερευνηθούν πιθανές νέες επιλογές για τις υφιστάμενες υποδομές, καθώς και να αναζητηθούν νέες και ρηξικέλευθες λύσεις·

48.

συνιστά στις ενωσιακές αρχές και τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να εξασφαλίσουν σταθερή και συστηματική δημόσια χρηματοδότηση για την προσαρμογή (π.χ. για τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και διάσωσης και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη). Η προληπτική προσαρμογή προϋποθέτει γενναίες επενδύσεις σε υποδομές και μέσα διάσωσης που ενσωματώνουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της σε γενικά μέτρα βιωσιμότητας·

49.

επικροτεί την εξαγγελία των πράσινων ομολόγων για τη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι οι δημόσιοι πόροι ενδέχεται να μην επαρκούν για την αντιμετώπιση όλων των αναγκών προσαρμογής και ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση των προσπαθειών προσαρμογής. Είναι σημαντικό τα κριτήρια ταξινόμησης για αυτό που θεωρείται βιώσιμο και ασφαλές και η διαχείριση αυτού να σχεδιάζονται κατά τρόπο που να μην δημιουργούν διοικητικό φόρτο για όσους επιθυμούν να πραγματοποιήσουν βιώσιμες επενδύσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν οι πτυχές αυτές υπερβαίνουν την ισχύουσα ενωσιακή και εθνική νομοθεσία·

50.

αναγνωρίζει ότι το νέο πλαίσιο 2021-2027 θα επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό σε μια εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της καινοτομίας και σε μια πιο πράσινη Ευρώπη απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ζητεί να ενισχυθεί ο ρόλος της ΕτΠ στην καθοδήγηση της χρήσης του συνδυασμού μέσων για περιφερειακές επενδύσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της. Τούτο περιλαμβάνει την υποστήριξη στρατηγικών υπό τοπική καθοδήγηση και την παροχή ισχύος στις τοπικές αρχές να διαχειρίζονται ενωσιακά, εθνικά, περιφερειακά και τοπικά κονδύλια. Τονίζει ότι τα ευρωπαϊκά προγράμματα πρέπει να προωθούν τη δημιουργία και την ανταλλαγή καλών λύσεων για το κλίμα προς όφελος των δήμων διαφόρων μεγεθών·

51.

υπογραμμίζει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες και τα προβλήματα των πολιτών και είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικών με την ενωσιακή και την εθνική νομοθεσία. Η ΕτΠ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναθέτουν επίσης στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές τη διαχείριση των διαφόρων κονδυλίων και χρηματοδοτικών μέσων, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας·

52.

επισημαίνει το νέο επίπεδο δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για την αύξηση του μεριδίου της στη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έως το 2025 και την ανάπτυξη του χάρτη πορείας της για το κλίμα (9). Επιπλέον, επιδοκιμάζει τη θέσπιση του Συστήματος εκτίμησης των κινδύνων λόγω κλίματος (CRA) της ΕΤΕπ με σκοπό τη συστηματική στάθμιση των φυσικών κλιματικών κινδύνων·

53.

επισημαίνει την ανάγκη να συνδεθεί στενά η ανάπτυξη της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή με τις αρχές που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει τους δήμους και τις περιφέρειες ως ισότιμους εταίρους στο πλαίσιο αυτό και να αντιμετωπίσει καλύτερα το χάσμα μεταξύ των τοπικών στρατηγικών προσαρμογής από τη βάση προς την κορυφή και των εθνικών στρατηγικών προσαρμογής·

Καλύτερη συνεκτικότητα και δράση σε ολόκληρη την Ευρώπη

54.

επισημαίνει ότι οι στόχοι του συμφώνου για το κλίμα βασίζονται στην ενεργό επικουρικότητα και την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση: η ΕτΠ είναι έτοιμη να παράσχει την πολιτική της στήριξη στην εφαρμογή του εν λόγω συμφώνου (10) και να το προωθήσει σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της Ευρώπης. Εν προκειμένω, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει τα μέτρα προσαρμογής ως μία από τις παρεμβάσεις για την επίτευξη αυτής της σημαντικής πρωτοβουλίας·

55.

τονίζει τις δυνατότητες του Ευρωπαϊκού συμφώνου για το κλίμα, αφενός, ως καινοτόμου εργαλείου για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και, αφετέρου, ως μιας πρωτοβουλίας «επιστέγασμα» για την τόνωση της θέσπισης τοπικών συμφώνων για το κλίμα σε ολόκληρη της ΕΕ και για τη διευκόλυνση της χρήσης βέλτιστων πρακτικών, μεταξύ άλλων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·

56.

επαναλαμβάνει τη σημασία της σύζευξης των πολιτικών προσαρμογής με τις υποδομές κάθε τόπου και τον σχεδιασμό και τη διαχείριση του τοπίου (11) — εν προκειμένω θα πρέπει οι δήμοι και οι περιφέρειες να καταβάλουν σύντονη προσπάθεια·

57.

επικροτεί την πρόταση για ένα φιλόδοξο σχέδιο κλιματικών στόχων για το 2030 και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει και σε αυτό μέτρα και στόχους προσαρμογής·

58.

επισημαίνει ότι διάφορες πρωτοβουλίες, όπως οι διάλογοι με τους πολίτες, οι αξιολογήσεις εδαφικού αντικτύπου, οι πολυεπίπεδοι διάλογοι για την ενέργεια και το κλίμα και το δίκτυο RegHub, καθώς και η Ευρωπαϊκή αστική πρωτοβουλία για την πολιτική συνοχής μετά το 2020, μπορούν να υποστηρίξουν τόσο την αξιολόγηση του έργου της προσαρμογής όσο και τον καθορισμό στρατηγικού θεματολογίου, με τη συμμετοχή όσων επηρεάζονται άμεσα από την κλιματική αλλαγή και τα μέτρα προσαρμογής·

59.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το κύμα ανακαινίσεων, ως μακρόπνοης πρωτοβουλίας που εντείνει τις προσπάθειες της ΕΕ σε έναν από τους βασικούς τομείς για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω τον ρόλο της ανακαίνισης των κτιρίων για την ενίσχυση των στόχων προσαρμογής και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του δομημένου περιβάλλοντος·

60.

επισημαίνει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στους πολίτες ποικίλλει ανάλογα με την κοινωνική και οικονομική τους ευπάθεια, την ηλικία και το φύλο τους. Συνεπώς, η κοινωνική πτυχή των πολιτικών προσαρμογής θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στη νέα στρατηγική της ΕΕ, βάσει του επιτόπιου έργου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (12)·

61.

επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη καταρτίζουν επί του παρόντος διάφορα επικαλυπτόμενα σχέδια και στρατηγικές, όπως οι στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, οι εθνικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές και οι στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και άλλες τομεακές πολιτικές όπως η βιοποικιλότητα, η δασοκομία, η γεωργία και η διαχείριση της γης. Τούτο ενδέχεται να προκαλέσει σύγχυση στους δήμους και τις περιφέρειες και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει το συνολικό πλαίσιο, προτιμώντας μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση·

62.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συστήσει θερμά στα κράτη μέλη τη συμμετοχή των υποεθνικών κυβερνήσεων στην κατάρτιση των στρατηγικών προσαρμογής τους και στην προώθηση της εκπόνησης των τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών, καθώς και μιας περιφερειακής κατανομής των στρατηγικών αυτών. Για τον σκοπό αυτό, η ΕτΠ δηλώνει έτοιμη να διοργανώσει πολυεπίπεδους διαλόγους για την ενέργεια και το κλίμα.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) https://climateemergencydeclaration.org/climate-emergency-declarations-cover-15-million-citizens/

(2) Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, [COM(2018) 738 final].

(3) https://www.eea.europa.eu/themes/climate-change-adaptation

(4) https://ec.europa.eu/futurium/en/climate-adaptation

(5) https://www.simfonodimarxon.eu/

(6) https://www.simfonodimarxon.eu/el/

(7) COM(2020) 299 final.

(8) https://climate-adapt.eea.europa.eu/

(9) https://www.eib.org/en/about/partners/cso/consultations/item/cb-roadmap-stakeholder-engagement.htm

(10) Βλέπε τη γνωμοδότηση 1360/2020 με θέμα «Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα» (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 99) του Rafał Trzaskowski (PL/EPP), διαθέσιμη εδώ: https://cor.europa.eu/EL/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opId=CDR-1360-2020

(11) https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/adaptation/what/docs/swd_2013_137_en.pdf

(12) https://www.eea.europa.eu/publications/unequal-exposure-and-unequal-impacts

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/40

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στις περιφέρειες: αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας»

(2021/C 37/07)

Εισηγητής:	ο κ. Andries GRYFFROY ((BE/EA), αιρετό μέλος περιφερειακής συνέλευσης: Φλαμανδικό Κοινοβούλιο.
Έγγραφα αναφοράς:	Αίτηση γνωμοδότησης της Προεδρίας [άρθρο 41 στοιχείο β) σημείο i) του Εσωτερικού Κανονισμού]

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ο σχεδιασμός της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας σε όλα τα επίπεδα ως βασικού μέσου για την πράσινη ανάκαμψη προς μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη

επισημαίνει ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), ποσοστό άνω του 70 % των μέτρων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και έως και το 90 % των μέτρων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή λαμβάνονται από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), και ότι οι ΟΤΑ εφαρμόζουν το 70 % του συνόλου της νομοθεσίας της ΕΕ, ένα ποσοστό που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο των δημόσιων δαπανών και στα δύο τρίτα των δημόσιων επενδύσεων. Συνεπώς, οι στόχοι της επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και της ενίσχυσης της θωράκισης κάθε τόπου πρέπει να επιδιωχθούν τόσο σε συνεργασία με τους ΟΤΑ όσο και με την υποστήριξή τους·

υπογραμμίζει ότι η Πράσινη Συμφωνία αποτελεί βασικό μέσο της ΕΕ τόσο για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, την πλήρη εφαρμογή της Ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) όσο και για τη φιλόδοξη συμβολή της στο Παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020 (1)· τονίζει ότι είναι σημαντικό να εγκριθούν ανανεωμένοι στόχοι για το 2030 ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη να παραμείνει αρκετά κάτω από τους 2 oC σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής και να συνεχιστούν οι προσπάθειες συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 oC, όπως προβλέπεται στη Συμφωνία του Παρισιού. Τονίζει ότι οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το προνόμιο κάθε κράτους μέλους να καθορίζει το ενεργειακό του μείγμα με σεβασμό των ιδιαιτεροτήτων του και του πλαισίου του και σύμφωνα με την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας. Υπενθυμίζει ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες και ότι οι ευρείες συνέπειές της στην υγεία, στο περιβάλλον, καθώς και στις οικονομίες — οι οποίες διαφέρουν από περιφέρεια σε περιφέρεια— χρήζουν άμεσης δράσης και σύντονης προσπάθειας, έτσι ώστε τα προβλήματα να μετατραπούν σε ευκαιρίες·

επισημαίνει τις μοναδικές ευκαιρίες που προσφέρει η Πράσινη Συμφωνία για την προώθηση βιώσιμων, αποδοτικών ως προς τη χρήση των πόρων και καινοτόμων λύσεων για την τοπική και περιφερειακή βιώσιμη ανάπτυξη. Μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση μιας πιο βιώσιμης, ανταγωνιστικής και ανθεκτικής οικονομίας στην Ευρώπη και να αποτελέσει πηγή έμπνευσης, να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο και να αποτελέσει ένα παγκόσμιο μοντέλο για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και της πράσινης ανάκαμψης·

πιστεύει ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιτυχής εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας, οι προσπάθειες πρέπει να σχεδιάζονται σύμφωνα με μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή και να κατανέμονται δίκαια μεταξύ των περιοχών της ΕΕ, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, παρέχοντας παράλληλα την απαραίτητη ευελιξία για τη διασφάλιση της οικονομικής αποδοτικότητάς τους·

επισημαίνει ότι η κρίση COVID-19 έχει αποδείξει την τρωτότητα των κοινωνιών μας και την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς τους έναντι οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών κλυδωνισμών· επιβεβαιώνει τη σημασία του νέου Μέσου Ανάκαμψης της ΕΕ στη στήριξη της ανάκαμψης της ΕΕ, ενώ παράλληλα ανοίγει το δρόμο για μια πιο πράσινη και δίκαιη μετάβαση και ένα πιο βιώσιμο μέλλον·

ζητεί την αναγνώριση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης για την αποτελεσματική σύνδεση των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας με μια πράσινη ανάκαμψη στην Ευρώπη· υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο το ευρύ φάσμα θεμάτων που περιλαμβάνεται στην Πράσινη Συμφωνία προσφέρει γόνιμο έδαφος για την ενσωμάτωση νέων και υφιστάμενων σχεδίων σε όλους τους τομείς, για τον σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων όπου θα συνεκτιμώνται οι ανάγκες και η προστιθέμενη αξία του τοπικού πλαισίου και συμπληρώνει τις εθνικές προσπάθειες, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας·

υπογραμμίζει ότι τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας αποτελούν μοναδική ευκαιρία για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Οι δράσεις αυτές πρέπει να υποστηρίζονται από κατάλληλα ρυθμιστικά πλαίσια και πόρους, με την πλήρη συμμετοχή των ΟΤΑ στον καθορισμό και την εφαρμογή των σχεδίων και με την παροχή σε αυτές άμεσης πρόσβασης σε κονδύλια της ΕΕ·

υπενθυμίζει την ανάλυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος που καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η μη βέλτιστη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ πολύ συχνά οφείλεται στον αναποτελεσματικό συντονισμό των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών. Τούτο επιδεινώνεται από την έλλειψη διοικητικής ικανότητας, την ανεπαρκή χρηματοδότηση, την έλλειψη γνώσεων και δεδομένων, τους ανεπαρκείς μηχανισμούς διασφάλισης της συμμόρφωσης με τους κανόνες και τη μη σύνδεση των πολιτικών· ζητεί, επομένως, τη συστηματική ενίσχυση της κάθετης σύνδεσης προκειμένου να αντιμετωπιστεί η έλλειψη φιλοδοξίας, να ευθυγραμμιστούν τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής και οι προτεραιότητες επενδύσεων, να περιοριστούν οι αλληλοεπικαλύψεις των μέτρων, οι αντιφατικές ή αποσυνδεδεμένες διεργασίες, καθώς και να καλυφθούν τα κενά στην υφιστάμενη πολιτική και νομοθεσία (2)·

υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο, ενώ ενθαρρύνεται θερμά ένας συνεχής διάλογος —στον κανονισμό για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης— μεταξύ των κρατών μελών και των ΟΤΑ, εμπειρίες όπως τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) έχουν δείξει ότι μια διαρθρωμένη διαδικασία συμμετοχής των ΟΤΑ και διαβούλευσης σε όλα τα διοικητικά επίπεδα δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί (3). Θεωρεί ότι αυτός ο πολυεπίπεδος διάλογος για την ενέργεια και το κλίμα θα πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω και να επεκταθεί σε όλους τους τομείς της Πράσινης Συμφωνίας, προκειμένου να διασφαλιστεί το απαραίτητο επίπεδο συνεκτικότητας για την επαρκή μόχλευση πόρων, δεσμεύσεων και σχεδίων. Βασιζόμενη στις εμπειρίες από τους πολυεπίπεδους διαλόγους για το κλίμα και την ενέργεια, επανέλαβε την προθυμία της να προβεί στη δημιουργία μόνιμης πολυεπίπεδης πλατφόρμας διεξαγωγής πολυεπίπεδου διαλόγου για την Πράσινη Συμφωνία· τονίζει ότι πρέπει να ακολουθηθεί μια προσέγγιση από τη βάση στην κορυφή και να επιδιωχθεί η διενέργεια υποχρεωτικών διαβουλεύσεων με τους ΟΤΑ για την ανάπτυξη των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ενσωμάτωση των πολιτικών της Πράσινης Συμφωνίας με συντονισμένο και αποτελεσματικό τρόπο (4)· καλεί δε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιοποιήσει την πείρα εφαρμογής που έχει αποκτηθεί και μέσω του δικτύου περιφερειακών κόμβων της ΕτΠ·

10.

τονίζει ότι η στρατηγική συμβολή που παρέχουν οι ΟΤΑ είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της ενσωμάτωσης της αρχής του «μη βλάπτειν», έτσι ώστε να αναδειχθεί η Πράσινη Συμφωνία σε βιώσιμη και δίκαιη κινητήρια δύναμη που δημιουργεί θέσεις εργασίας σύμφωνα με τις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες· εκφράζει την ικανοποίησή της για το σχέδιο του νέου Χάρτη της Λειψίας, στον οποίο τονίζεται η μετασχηματιστική δύναμη των ΟΤΑ για την υιοθέτηση ολοκληρωμένων διαδικασιών πολεοδομικού σχεδιασμού που θα συντονίζονται μέσω ολοκληρωμένων, ειδικών ανά τόπο, πολυεπίπεδων και συμμετοχικών προσεγγίσεων, όπως οι ολοκληρωμένες εδαφικές επενδύσεις· καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιδείξει μεγαλύτερη πολιτική δέσμευση στο Αστικό θεματολόγιο της ΕΕ, και να το ενσωματώσει στην Πράσινη Συμφωνία και τις ψηφιακές πρωτοβουλίες (5)·

11.

τονίζει ότι οι ΟΤΑ είναι οι πλέον κατάλληλοι για να κινητοποιήσουν τις κοινότητές τους, να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές και να υλοποιήσουν φιλόδοξες και έγκαιρες δράσεις, ενεργώντας όχι μόνο ως διαχειριστές αλλά και ως πάροχοι υπηρεσιών. Μπορούν να υιοθετήσουν ολιστικές τοπικές πράσινες συμφωνίες, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές τοπικές οικονομικές, κοινωνικές, γεωγραφικές και περιβαλλοντικές συνθήκες·

12.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν τη δυνατότητα στους ΟΤΑ να λειτουργήσουν ως βασικοί εταίροι στην πορεία της ΕΕ προς την κλιματική ουδετερότητα, υποστηρίζοντας την τοπική και περιφερειακή δέσμευση για την ανάπτυξη τοπικών πράσινων συμφωνιών, όπως αυτή που εξαγγέλθηκε στο «μήνυμα του Μανχάιμ», και για την εφαρμογή τόσο τοπικών συμβάσεων για το κλίμα όσο και συμφώνων για το κλίμα (6), τα οποία θα σχεδιάζονται σε συνεργασία με τους πολίτες και τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, της βιομηχανίας, και των κλάδων της έρευνας και της καινοτομίας·

13.

προτείνει να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δρομολόγηση ενός ευρωπαϊκού περιφερειακού πίνακα αποτελεσμάτων που θα περιλαμβάνει σαφείς, στοχευμένους και φιλικούς προς τον χρήστη δείκτες, με στόχο τη μέτρηση και την παρακολούθηση των επιπτώσεων της Πράσινης Συμφωνία σε επίπεδο περιφερειών (NUTS 2), σε συντονισμό με το σύστημα παρακολούθησης που προβλέπεται στο 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Δεδομένου ότι οι περιφέρειες της ΕΕ ξεκινούν από πολύ διαφορετικές αφετηρίες και ακολουθούν ποικίλες αναπτυξιακές πορείες, ο πίνακας αποτελεσμάτων θα καταστήσει δυνατή την παροχή στοιχείων σχετικών με την πρόοδο στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας, τον εντοπισμό πιθανών εμποδίων, την πρόταση λύσεων για τις περιοχές που υστερούν και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών από τους πρωτοπόρους. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών θα μπορούσε να παράσχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών μεθοδολογική υποστήριξη για την ανάπτυξη ενός τέτοιου πίνακα αποτελεσμάτων, ευθυγραμμιζόμενο με σχετικές οργανώσεις και όργανα όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος·

14.

επικροτεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση του ευρωπαϊκού συμφώνου για το κλίμα με στόχο τη συμμετοχή των πολιτών και των κοινοτήτων τους στον σχεδιασμό συγκεκριμένων δράσεων επιτόπου για το κλίμα και το περιβάλλον· επαναλαμβάνει ότι οι ΟΤΑ είναι έτοιμοι να συνεργαστούν με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στο πλαίσιο του συμφώνου για το κλίμα στην από κοινού επιδίωξη των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας και την υλοποίηση των ΣΒΑ του ΟΗΕ (7)· θεωρεί ότι οι δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων θα πρέπει να συνδέονται με το εκάστοτε μέσο χρηματοδότησης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα σχέδια και οι δράσεις που σχεδιάζονται από τους δήμους και τις περιφέρειες θα μπορούν να υλοποιούνται·

Παροχή παγκόσμιων λύσεων με την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο

15.

τονίζει ότι η Πράσινη Συμφωνία θα επιτύχει να δημιουργήσει μια ισχυρότερη, πιο βιώσιμη και συμμετοχική Ευρώπη, μόνον εφόσον εξασφαλίσει οριζόντια και κάθετη ολοκλήρωση σε όλα τα διοικητικά επίπεδα και εφόσον οι πολίτες συνταχθούν με την ενεργειακή μετάβαση· καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τον ρόλο των ΟΤΑ ως των κυριότερων συμμάχων τους σε αυτή τη διαδικασία, όχι μόνο ως εταίρων υλοποίησης, αλλά και μέσω της διαδικασίας καθορισμού του κανονιστικού, φορολογικού και δημοσιονομικού πλαισίου μας σε όλα τα επίπεδα, σύμφωνα με ένα (πραγματικό) σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης·

16.

υπογραμμίζει ότι, επειδή οι ΟΤΑ βρίσκονται στην προνομιακή θέση της άμεσης συνεργασίας με τους πολίτες και προαγάγουν την αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτών προς πιο βιώσιμα πρότυπα κατανάλωσης, έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν βιώσιμες λύσεις, να λειτουργούν ως ανοικτά εργαστήρια δοκιμής νέων ιδεών και γνώσεων (8) και να προωθούν την επιλογή φιλόδοξων αλλά ρεαλιστικών στόχων, ενσωματώνοντάς τους στα μέτρα, τις υπηρεσίες και τις προτεραιότητες της κοινότητας που εκπροσωπούν· υπογραμμίζει την ευθύνη των ΟΤΑ να εφαρμόζουν τα σχετικά με την κλιματική αλλαγή μέτρα, καθώς και την ανάγκη ενίσχυσης της επικοινωνίας και της αγωγής στα του κλίματος ως απαραίτητων βοηθημάτων ενημέρωσης και ενδυνάμωσης των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτήν την προσπάθεια. Επίσης, τονίζει πώς η αύξηση του στόχου για το 2030 δεν θα πρέπει να αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα, αλλά μάλλον να καθιστά δυνατή και να διευκολύνει την ανάληψη αποτελεσματικής κλιματικής δράσης·

17.

στο πλαίσιο της προετοιμασίας της COP26, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τονίσει τον σαφή ρόλο και τη συμβολή των τοπικά και περιφερειακά καθορισμένων συνεισφορών εντός των αναθεωρημένων εθνικά καθορισμένων συνεισφορών της ΕΕ με βάση τη συμφωνία του Παρισιού και, γενικότερα, να προωθήσει ενεργά τη συνεχή αναγνώριση και την άμεση συμμετοχή των υποεθνικών αρχών στην εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού και στις διαδικασίες της UNFCCC·

18.

επισημαίνει ότι οι ΟΤΑ έχουν κεντρικό ρόλο στη βελτίωση της συμμόρφωσης με τους ΣΒΑ, ιδίως με τους στόχους 11 και 17· υπενθυμίζει ότι η Έκθεση του 2019 για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης (9) ορίζει ότι το κλίμα, η βιοποικιλότητα, η κυκλική οικονομία και η σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου μεταξύ χωρών και περιφερειών αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ΕΕ όσον αφορά την επίτευξη των ΣΒΑ· συνιστά θερμά τη διαμόρφωση εναρμονισμένου πλαισίου, και καλεί την ΕΕ να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, πρωτοστατώντας —τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο— στην υλοποίηση των ΣΒΑ·

19.

επαναλαμβάνει τη σημασία της συνεχούς συμμετοχής των ΟΤΑ σε κάθε στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού της ανάκαμψης και της ανθεκτικότητας, και συγκεκριμένα: στον καθορισμό προτεραιοτήτων, τη διαμόρφωση των σχεδίων, την κατανομή των πόρων και τον καθορισμό των επενδύσεων· καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να βασίζονται συνεχώς στη στήριξη και τις γνώσεις της ΕτΠ και της ομάδας εργασίας της για την Πράσινη Συμφωνία σε τοπικό επίπεδο, έτσι ώστε να δοθεί ώθηση στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και της αποτελεσματικής ανάκαμψης·

Σύνδεση και αναζήτηση συνεργιών για την επιτάχυνση της εφαρμογής μέσω συστηματικών προσεγγίσεων

20.

προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο σύστημα τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα. Η μεταβολή του κλίματος απαιτεί νέες επενδύσεις —ιδίως στον ιδιωτικό τομέα— για λόγους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μετριασμού της. Στην προσπάθεια να προσελκυστούν οι απαιτούμενες επενδύσεις, πρέπει η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα να καθορίζεται σε προβλέψιμο και κατάλληλο επίπεδο. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να σχεδιαστεί κατά τρόπο που να ενθαρρύνει τον ενεργειακό τομέα και άλλες εταιρείες να διαδραματίσουν ισχυρό ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων και στη δημιουργία νέων λύσεων με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα· τονίζει ότι χρειάζεται ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα προκειμένου το διοξείδιο του άνθρακα να καταστεί διαφανές μέρος του οικονομικού συστήματος και να προωθηθεί η μετάβαση προς την ουδετερότητα ως προς τις ανθρακούχες εκπομπές. Το σύστημα θα πρέπει να σχεδιαστεί κατά τρόπο που να ενθαρρύνει τον ενεργειακό τομέα και άλλες εταιρείες να δημιουργήσουν νέες λύσεις με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Αυτό θα δημιουργήσει νέους ίσους όρους ανταγωνισμού για βιώσιμη δράση και αποτελεί βασικό μέσο για να καταστεί το CO2 διαφανές τμήμα της μετάβασης σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους κλάδους. Προτρέπει την ΕΕ να ηγηθεί εμφατικά της παγκόσμιας προσπάθειας για την ανάπτυξη έως το 2030 του απαραίτητου συστήματος και να διαπραγματευτεί επί συναφών στοιχείων με τους διεθνείς εμπορικούς εταίρους της·

21.

22.

θεωρεί ότι οι ΟΤΑ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για την πράσινη ανάκαμψη· τονίζει ότι οι ΟΤΑ ενσωματώνουν ήδη τους ΣΒΑ στα τοπικά σχέδια και τις περιφερειακές στρατηγικές τους (10), με αποτέλεσμα να μπορούν να χρησιμεύσουν ως ουσιαστική αφετηρία για μια οικονομικά αποδοτική εφαρμογή των τοπικών και των περιφερειακών πράσινων συμφωνιών, συνδέοντας πολλαπλά τομεακά σχέδια και στρατηγικές και αναπτύσσοντας επαρκείς δείκτες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του αντικτύπου·

23.

επισημαίνει την ανάγκη εξορθολογισμού και σύνδεσης των πολυάριθμων υφιστάμενων ενωσιακά χρηματοδοτούμενων πρωτοβουλιών σε τοπικό επίπεδο και συμβολής στην υλοποίηση των ΣΒΑ και της Συμφωνίας του Παρισιού, με έμφαση σε έναν ή περισσότερους τομείς (όπως το σύμφωνο των Δημάρχων, το σύμφωνο οικολογικών πόλεων, το Δίκτυο Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας για τις Έξυπνες Πόλεις, οι Εκατό κλιματικά ουδέτερες πόλεις και η Πρόκληση των ευφυών πόλεων, καθώς και άλλες πρωτοβουλίες που δεν χρηματοδοτούνται άμεσα από την ΕΕ όπως ο συνασπισμός Under2)· καλεί, επίσης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε σαφή επισκόπηση του πεδίου εφαρμογής και των χαρακτηριστικών των υφιστάμενων —ενωσιακά χρηματοδοτούμενων— πρωτοβουλιών που συνδέονται με την Πράσινη Συμφωνία και αφορούν ειδικά τους ΟΤΑ, έτσι ώστε αυτοί να καθοδηγούνται καλύτερα στις επιλογές τους·

24.

θεωρεί ότι η εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας θα απαιτήσει ευέλικτες και καινοτόμες λύσεις και νέα επιχειρηματικά μοντέλα προκειμένου να τροποποιηθούν οι τοπικές και οι περιφερειακές υποδομές και τα αντίστοιχα οικοσυστήματα παροχής υπηρεσιών με τρόπο που να εξυπηρετεί μια κοινωνία μετά τον άνθρακα, στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται η έξυπνη ψηφιακή τεχνολογία και οι πράσινες και οι γαλάζιες υποδομές, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων χώρων μας, τη στήριξη της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και τη στήριξη της δημόσιας υγείας και της ποιότητας ζωής· εκφράζει την ικανοποίησή της για τις προτεραιότητες που προσδιορίστηκαν, αλλά υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθούν οι μεταξύ τους διασυνδέσεις, να ενισχυθεί ο πλουραλισμός της παραγωγής, η οικονομική αποδοτικότητα και να δοθεί προτεραιότητα σε εκείνες με μεγαλύτερο δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας, προκειμένου η Πράσινη Συμφωνία να προωθήσει την ανάκαμψη, μεταξύ άλλων, μέσω των εξής:

—	κύμα ανακαινίσεων για ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, καθώς και απαλλαγή της θέρμανσης και της ψύξης από τις ανθρακούχες εκπομπές·

—	μη ρυπογόνες μετακινήσεις και μεταφορές·

—	κυκλική οικονομία και βιώσιμα αγροδιατροφικά συστήματα·

—	βιοποικιλότητα και διαχείριση οικοσυστημάτων·

—	λύσεις βασισμένες στη φύση και οικολογικός προσανατολισμός των πόλεων·

—	φιλοδοξία της ΕΕ για μηδενική ρύπανση·

—	ψηφιοποίηση·

—	πολιτικές για την υγεία και το περιβάλλον·

—	πολιτική ανθεκτικότητας που ενσωματώνει τις πολιτικές συνοχής, αγροτικής ανάπτυξης, υγείας και περιβάλλοντος·

—

ενθάρρυνση της ταχείας και συνεκτικής μεταφοράς της δέσμης μέτρων για την καθαρή ενέργεια στην εθνική νομοθεσία και της ταχείας έγκρισης του νόμου της ΕΕ για το κλίμα για την προσαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια στον αυξημένο στόχο της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή για το 2030 στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα το 2050·

—	μετάβαση σε μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία·

—	βιώσιμη και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση που προωθεί τον άμεσο έλεγχο από τους πολίτες και την πρόσβαση όλων σε ασφαλή και οικονομικά προσιτή ενέργεια·

25.

επισημαίνει ότι η Πράσινη Συμφωνία παρέχει την ευκαιρία για μια πιο συστηματική προσέγγιση με σκοπό τόσο να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση των ενεργειακών συστημάτων και η τομεακή ζεύξη, καθώς και η υλοποίηση της έξυπνης τομεακής ενοποίησης και εξειδίκευσης, όσο και να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια, να προστατευτούν η υγεία και το περιβάλλον και να προωθηθούν η ανάπτυξη, η καινοτομία και η βιομηχανική ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο· στο πλαίσιο αυτό, τονίζει ότι η ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να υλοποιηθεί σύμφωνα με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση η οποία θα αντιμετωπίζει τις πτυχές που σχετίζονται με την ενέργεια από κοινού με τις κοινωνικές, βιομηχανικές, εδαφικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές πτυχές με τη συνεκτίμηση των ιδιαιτεροτήτων της κάθε περιφέρειας και ιδίως των πλέον ευάλωτων, όπως οι περιφέρειες υψηλής έντασης άνθρακα και ανθρακούχων εκπομπών, τα νησιά και οι εξόχως απόκεντρες περιοχές·

26.

υπενθυμίζει ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις περιφέρειες με απομονωμένα ενεργειακά συστήματα, με μεγάλες δυνατότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για τις οποίες δεν υπάρχουν ακόμη καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις που να επιτρέπουν τη διασύνδεση·

27.

επαναλαμβάνει ότι, ενώ η καινοτομία μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη μιας πιο βιώσιμης και ανθεκτικής ΕΕ, ένα ευρύ φάσμα τεχνικών λύσεων για μια οικονομικά αποδοτική και κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη είναι ήδη διαθέσιμο στην αγορά και πρέπει να αξιοποιηθεί — για παράδειγμα, μελέτες δείχνουν ότι, με τις υφιστάμενες τεχνολογίες, έως και το 86 % των εκπομπών CO2 (11) μπορεί να μειωθεί σε ένα διασυνδεδεμένο ενεργειακό σύστημα· επίσης, ζητεί να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την έρευνα και την ανάπτυξη στον τομέα αυτό· επισημαίνει δε ότι αυτές οι λύσεις και οι βέλτιστες πρακτικές θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες για τους ΟΤΑ μέσω του συμφώνου για το κλίμα, προκειμένου να προωθηθεί η διομότιμη μάθηση και η ανά την ΕΕ συνεργασία·

28.

υπογραμμίζει ότι οι ΟΤΑ αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια που σχετίζονται τόσο με την έλλειψη οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, όσο και με τις υφιστάμενες πολιτικές, τη νομοθεσία και τις οργανωτικές δομές. Τα συνεκτικά, σταθερά και προβλέψιμα ρυθμιστικά πλαίσια, η απλούστευση των μηχανισμών που σχετίζονται με την προετοιμασία των έργων, την ανάπτυξη ικανοτήτων και την εξατομικευμένη τεχνική βοήθεια θα βοηθήσουν τους ΟΤΑ να εξασφαλίσουν επενδύσεις σε φιλόδοξα έργα και να αναπτύξουν έργα με δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης·

Επιτάχυνση της πράσινης ανάκαμψης της Ευρώπης με την παροχή κατάλληλων πολιτικών εντολών και χρηματοδότησης για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας στην πράξη

29.

θεωρεί ότι η ανάκαμψη μετά την κρίση COVID-19 αποτελεί πρόκληση η οποία πρέπει να απαντηθεί με μια συστηματική στρατηγική για επενδύσεις, στήριξη και προώθηση μιας πιο βιώσιμης πορείας για την Ευρώπη, και ιδίως με τολμηρή δράση των ΟΤΑ για τον μετριασμό των δυσμενών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης· είναι πεπεισμένη ότι το μέσο ανάκαμψης της ΕΕ (12), και ιδίως η διάθεση του 37 % του προϋπολογισμού του ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και ο πιο φιλόδοξος στόχος υποστήριξης μέσω του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου δράσεων που σχετίζονται με το κλίμα, θα οδηγήσουν την ΕΕ στον σωστό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της για το κλίμα·

30.

επικροτεί τη δυνατότητα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης να στηρίξει την προσπάθεια των εργαζομένων να αποκτούν νέες δεξιότητες, αφενός, μέσω της προσφοράς περισσότερων ευκαιριών εκπαίδευσης, επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και, αφετέρου, μέσω της υποστήριξης της δημιουργίας νέων οικονομικών ευκαιριών και παράλληλα της εμπέδωσης της κοινωνικής δικαιοσύνης και θωράκισης, ιδίως σε ευάλωτες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με ανεπαρκώς πολυσυλλεκτική δομή παραγωγής· τονίζει τη σημασία της προώθησης των δεξιοτήτων των εργαζομένων που σχετίζονται με την Πράσινη Συμφωνία στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου δεξιοτήτων για τη βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανθεκτικότητα, με βάση το σύμφωνο δεξιοτήτων της ΕΕ και τις ευρωπαϊκές εταιρικές σχέσεις δεξιοτήτων και της ενίσχυσης της δημόσιας εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για την προώθηση της αλλαγής συμπεριφοράς προς πιο βιώσιμες συνήθειες που μειώνουν τις περιβαλλοντικό επιπτώσεις·

31.

ζητεί η χρηματοδότηση να συνδεθεί με την πολιτική συνοχής της περιόδου 2021-2027 για την ενίσχυση των επιχειρησιακών προγραμμάτων και τον οικολογικό προσανατολισμό αυτών των οικονομιών· τονίζει τη σημασία του ΕΤΠΑ και του νέου μέσου ανάκαμψης για την προώθηση των βιώσιμων μετακινήσεων, της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές καθώς και των εναλλακτικών πηγών ενέργειας·

32.

καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να εφαρμόσουν τις αρχές της εταιρικής σχέσης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, μια ισχυρή τοπική και περιφερειακή διάσταση και την παροχή υποχρεωτικής συμμετοχής των ΟΤΑ στην ανάπτυξη των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (13), ενώ παράλληλα να προσφέρουν μια διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς, προσβάσιμη και διαφανή σε όλα τα επίπεδα·

33.

καλεί τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν καλύτερα δημοσιονομικά πλαίσια και να καταργήσουν επειγόντως τις επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα, προκειμένου να διαμορφωθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να ενθαρρυνθεί η αλλαγή συμπεριφοράς και να δημιουργηθούν πόροι για τη στήριξη μιας δίκαιης μετάβασης· υπογραμμίζει ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα για βιώσιμη μετάβαση που θα προάγει την κοινωνική και οικονομική συνοχή·

34.

θεωρεί ότι, ενώ οι ΟΤΑ έχουν περιορισμένη ικανότητα να έχουν έσοδα για τον προϋπολογισμό τους μέσω τοπικών φόρων και τελών, είναι υπεύθυνοι για το 65 % των δημόσιων επενδύσεων που σχετίζονται με το κλίμα και το περιβάλλον. Επίσης, κατά τα προσεχή έτη, θα συνεχίσουν να υφίστανται τον αντίκτυπο της κρίσης COVID-19 στα οικονομικά και τη λειτουργία τους. Επομένως, ζητεί να δοθεί άμεση πρόσβαση σε χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό επίπεδο και για συντονισμό των προγραμμάτων σε όλα τα διοικητικά επίπεδα και, ειδικότερα, σε επενδυτικά σχέδια για τη στήριξη της Πράσινης Συμφωνίας και των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας·

35.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της για μείωση της γραφειοκρατίας και απλούστευση των μηχανισμών που σχετίζονται με την προετοιμασία των έργων και τη συμμετοχή στις πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ικανοτήτων στους ΟΤΑ· επίσης, επικροτεί τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας με σκοπό την αντιμετώπιση ζητημάτων βιωσιμότητας και καινοτομίας·

36.

αναγνωρίζει την κατάρτιση του προϋπολογισμού με οικολογικά κριτήρια (14) ως αποτελεσματικό μέσο χάραξης δημοσιονομικής πολιτικής που θα συμβάλει στην αξιολόγηση και την προώθηση βελτιώσεων όσον αφορά την ευθυγράμμιση των εθνικών και υποεθνικών δαπανών (15), των διαδικασιών εσόδων και της κατανομής των πόρων με τους στόχους για το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη·

37.

τονίζει τη σημασία της συμμετοχής των ΟΤΑ στον ορισμό της ταξινομίας της ΕΕ για τον καλύτερο προσδιορισμό των επενδύσεων που σέβονται το κλίμα και τη βιωσιμότητα. Τα κριτήρια και η μέθοδος ταξινομίας πρέπει να συντείνουν στη ενίσχυση της βιωσιμότητας των επενδύσεων, χωρίς να διογκώνεται ο διοικητικός φόρτος και να αποθαρρύνονται οι επενδυτές. Οι ΟΤΑ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια όσον αφορά την απόκτηση της απαραίτητης ειδημοσύνης στην ανάπτυξη έργων με δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης και την πρόσβαση σε επενδύσεις μεσαίας και μεγάλης κλίμακας (16)·

38.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη σταδιακή αύξηση της χρηματοδότησης που διατίθεται για την κλιματική δράση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ως την κλιματική τράπεζα της ΕΕ· επαναλαμβάνει το αίτημά της προς την ΕΤΕπ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκολύνουν την υπαγωγή των ΟΤΑ στα προγράμματα, καθώς και να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ελκυστικών για τις τράπεζες έργων —συμπεριλαμβανομένων έργων μικρότερης κλίμακας— και τη συγκέντρωση έργων με στόχο τη δημιουργία των απαιτούμενων οικονομιών κλίμακας·

39.

υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθεί η ικανότητα των ΟΤΑ να προσελκύουν και να κινητοποιούν ιδιωτική χρηματοδότηση με τη βοήθεια μέσων όπως τα πράσινα ομόλογα, τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια και οι μηχανισμοί συγκέντρωσης χρηματοδότησης για την τόνωση της πράσινης ανάκαμψης· χαιρετίζει την αποστολή του Ευρωπαϊκού μηχανισμού για τις πόλεις, η οποία συνίσταται στη δημιουργία σημαντικού αγωγού επενδυτικών έργων στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των ΟΤΑ προκειμένου να αποκτούν πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς μηχανισμούς όπως τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία και η Βοήθεια για την ανάπτυξη έργων του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων 2020»· ενθαρρύνει την κλιμάκωση και την αναπαραγωγή των πρωτοβουλιών «υπηρεσίας μίας στάσης» που μπορούν να παρέχουν τεχνικές αξιολογήσεις, υποστήριξη των διαδικασιών υποβολής προσφορών και πληροφορίες σχετικά με τις επιλογές χρηματοδότησης για τις τοπικές και τους ΟΤΑ· ενθαρρύνει τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τον περαιτέρω συνδυασμό των ΕΔΕΤ με άλλα προγράμματα, όπως το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»·

40.

τονίζει την ανάγκη να κατευθυνθεί η χρηματοδοτική στήριξη στην έρευνα και την καινοτομία ως απάντηση στις διαπιστωμένες τοπικές ανάγκες και χαιρετίζει την πρόσφατη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για την Πράσινη Συμφωνία ως μέρος του προγράμματος «Ορίζων 2020» με στόχο τη στήριξη των πόλεων και των περιφερειών· υπογραμμίζει την ανάγκη για καινοτομία και τεχνολογία που να παρέχουν τις απαραίτητες και κατάλληλες πληροφορίες για καλύτερο σχεδιασμό, λήψη αποφάσεων και διαχείριση· τονίζει τη σημασία των πρακτικών πράσινων δημόσιων συμβάσεων για την ενσωμάτωση της βιώσιμης καινοτομίας, των τεχνολογιών και των υπηρεσιών·

Αξιολόγηση του αντικτύπου και παρακολούθηση των αποτελεσμάτων για την ενίσχυση της μελλοντικής δράσης σε όλα τα επίπεδα

41.

τονίζει την ανάγκη θέσπισης ενός συνόλου δεικτών για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση της προόδου της Πράσινης Συμφωνίας όσον αφορά τη νομοθεσία, τις πολιτικές και τη χρηματοδότηση σε περιφερειακό, μητροπολιτικό και τοπικό επίπεδο· προτείνει την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού περιφερειακού πίνακα αποτελεσμάτων που θα περιλαμβάνει σαφείς, στοχευμένους και φιλικούς προς τον χρήστη δείκτες, με στόχο τη μέτρηση και την παρακολούθηση της επίδρασης της Πράσινης Συμφωνίας ως μέσου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τον σαφή καθορισμό κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών δεικτών για τη μέτρηση των επιπτώσεων των πολυάριθμων αναδυόμενων τοπικών Πράσινων Συμφωνιών, την επισκόπηση των συμπληρωματικών πολιτικών και μέτρων, την καταγραφή της πρόσβασης στις πηγές χρηματοδότησης και τις χρηματοδοτικές ροές σε περιφερειακό και υποεθνικό επίπεδο, καθώς και τη συμβολή στην επαναξιολόγηση, τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των μέτρων που λαμβάνονται για την επίτευξη των στόχων της πράσινης ανάκαμψης, της κλιματικής ουδετερότητας και της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης·

42.

υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική και ουσιαστική παρακολούθηση της προόδου μέσω ενός ευρωπαϊκού περιφερειακού πίνακα αποτελεσμάτων εξαρτάται από τις κατάλληλες πολιτικές εντολές και τη συνεχή και συνεκτική συμβολή των ΟΤΑ στη διαμόρφωση, την ανάπτυξη και την εκτέλεση αυτών των σχεδίων, καθιστώντας δυνατή μια πραγματικά οικονομικά αποδοτική προσέγγιση των συμπληρωματικών δράσεων σε όλα τα επίπεδα· επισημαίνει ότι οι ΟΤΑ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά τη συλλογή δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των μη συνεκτικών ρυθμιστικών πλαισίων, και της έλλειψης εντολών, ικανοτήτων και πόρων. Συνεπώς, κρίνει απαραίτητο να ευθυγραμμιστούν, να συνδεθούν και να εξορθολογιστούν τα πλαίσια παρακολούθησης και οι δείκτες των υφιστάμενων συναφών πρωτοβουλιών, με σκοπό να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη των προσπαθειών και να αξιοποιηθούν οι ήδη υπάρχουσες μέθοδοι και προσεγγίσεις·

43.

ζητεί να χρησιμοποιείται μια συνεκτική βάση αναφοράς για την παρακολούθηση των επιπτώσεων των δράσεων και των μέτρων, η οποία θα βασίζεται σε αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα και θα είναι προσανατολισμένη στην παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την υλοποίηση των ΣΒΑ και της Συμφωνίας του Παρισιού· υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο διεθνή πρότυπα (όπως το TC 268 για τις βιώσιμες πόλεις και κοινότητες) και τα δεδομένα που συγκεντρώνονται μέσω των διαστημικών τεχνολογιών μπορούν να συμβάλουν στην παρακολούθηση των επιδόσεων και να εμπνεύσουν έναν τέτοιο περιφερειακό πίνακα αποτελεσμάτων·

44.

επισημαίνει ότι ο ευρωπαϊκός περιφερειακός πίνακας αποτελεσμάτων θα χρησιμεύσει ως βοήθημα γνώσης και θα συμβάλει στην παρουσίαση των ποικίλων αναγκών και του πλαισίου για τους ΟΤΑ σε ολόκληρη την Ευρώπη, στηρίζοντας τον εντοπισμό και την αναπαραγωγή βέλτιστων πρακτικών σύμφωνα με κοινά, διαφανή κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων πιλοτικών δράσεων έτοιμων για χρηματοδότηση σε τοπικό και υποεθνικό επίπεδο·

45.

τονίζει ότι ο ευρωπαϊκός περιφερειακός πίνακας αποτελεσμάτων θα πρέπει επίσης να στηρίζει την παρακολούθηση των σχεδίων ανάκαμψης σε ευάλωτες περιοχές όπως οι ορεινές, οι νησιωτικές και οι εξόχως απόκεντρες καθώς και οι λιγότερο αναπτυγμένες ή αυτές με λιγότερο πολυσυλλεκτική παραγωγή· επαναλαμβάνει το αίτημά της για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου κλιματικής ουδετερότητας, το οποίο θα συμβάλλει τόσο στην εκπλήρωση των εθνικών υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων όσον αφορά τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης όσο και στη χαρτογράφηση και την εποπτεία αυτών των τρωτών σημείων, μαζί με έναν ανανεωμένο έλεγχο δεξιοτήτων της ΕΕ στο πλαίσιο του πανοράματος δεξιοτήτων της ΕΕ. Στόχος είναι, αφενός, η ευθυγράμμιση της διαμόρφωσης βιώσιμων πολιτικών με την ανάπτυξη δεξιοτήτων για ανθεκτικές στο μέλλον θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας στις πλέον ευάλωτες και λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες ή σε αυτές με λιγότερο πολυσυλλεκτική παραγωγή και, αφετέρου, η διευκόλυνση της αποτελεσματικής ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, με βάση τους υφιστάμενους σύνθετους δείκτες και κάθε άλλο δείκτη που θα προσδιοριστεί (17)·

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) Δήμοι και περιφέρειες με βιοποικιλότητα μετά το 2020 στη 15η διάσκεψη των μερών της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα (COP15) και στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 (COR-2020-00539) (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 20).

(2) Προς ένα όγδοο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (COR-2018-01672) (ΕΕ C 168 της 16.5.2019, σ. 27).

(3) Μια αξιολόγηση σε επίπεδο ΕΕ των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα.

(4) Εφαρμογή της δέσμης μέτρων «Καθαρή ενέργεια»: τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) ως μέσο τοπικής και εδαφικής διαχείρισης του κλίματος και της ενεργού και παθητικής ενέργειας (COR-2019-00618) (ΕΕ C 39 της 5.2.2020, σ. 33).

(5) Ανανέωση του Χάρτη της Λειψίας για τις βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις (COR-2019-04829) (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 119).

(6) Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα (COR-2020-01360) (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 99).

(7) Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα (COR-2020-01360) (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 99).

(8) Προς ένα όγδοοο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (COR-2018-01672) (ΕΕ C 168 της 16.5.2019, σ. 27).

(9) https://www.sustainabledevelopment.report/

(10) Ως παραδείγματα στρατηγικών, μπορούν να αναφερθούν αυτές του Μάλμε, του Μανχάιμ και της Περιφέρειας της Βαλονίας.

(11) Heat Roadmap Europe 2050 scenario compared to 1990 (Χάρτης πορείας για τα επίπεδα θερμότητας στην Ευρώπη — Σενάριο για το 2050 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990), Quantifying the Impact of Low-carbon Heating and Cooling Roadmaps (EN) (Ποσοτικοποίηση του αντικτύπου των χαρτών πορείας για τη θέρμανση και την ψύξη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα).

(12) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_940

(13) Σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη από την πανδημία της νόσου COVID 19: Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης (COR-2020-03381) (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 160).

(14) http://www.oecd.org/environment/green-budgeting/OECD-Green-Budgeting-Framework-Highlights.pdf

(15) EcoBudget

(16) Εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού μέσω μιας καινοτόμου και βιώσιμης ενεργειακής μετάβασης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο (COR-2019-00617) (ΕΕ C 39 της 5.2.2020, σ. 72).

(17) Καθαρός πλανήτης για όλους — Ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία (COR-2018-05736) (ΕΕ C 404 της 29.11.2019, σ. 58).

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/47

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας μέσω νέων ψηφιακών μέσων»

(2021/C 37/08)

Εισηγητής:

ο κ. Rait PIHELGAS (EE/Renew Europe), πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της Järva

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι χώρες και οι δημόσιες αρχές σε όλα τα επίπεδα αντιμετωπίζουν ολοένα και πιο πολύπλοκες και πρωτοφανείς προκλήσεις όπως παγκοσμιοποίηση, οικονομική ανάπτυξη, αντίκτυπος της τεχνολογίας, κλιματική αλλαγή, δημογραφικές μεταβολές, ασφάλεια, παραπληροφόρηση, ζητήματα υγείας και ριζοσπαστικοποίηση·

χαιρετίζει την πολιτική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή» και την έκκληση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. von der Leyen για προώθηση της μετάβασης σε έναν ψηφιακό κόσμο με βάση τα πλεονεκτήματα και τις αξίες της Ευρώπης· υποστηρίζει την πολιτική προτεραιότητα «Μια νέα ώθηση για την ευρωπαϊκή δημοκρατία» και εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προωθήσει τη μεγαλύτερη δημοκρατική συμμετοχή και τη διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ·

επικροτεί τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να στηρίξει την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στη νέα της πρόταση για ένα πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 και τη διάθεση 8,2 δισεκατ. ευρώ για το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» (1)·

υποστηρίζει την πρόταση που διατύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της θέσης του που εγκρίθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2020 σχετικά με τη διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης με την οποία ζητεί να συμπεριληφθεί ο «ψηφιακός μετασχηματισμός» ως πολιτική προτεραιότητα στη διάσκεψη· συμμερίζεται τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η συμμετοχή των πολιτών στη διάσκεψη και στις διαβουλεύσεις «θα πρέπει να οργανωθεί με τη χρήση των πλέον αποτελεσματικών, καινοτόμων και κατάλληλων πλατφορμών, συμπεριλαμβανομένων διαδικτυακών εργαλείων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι κάθε πολίτης να μπορεί να εκφραστεί»· τονίζει ότι η διάσκεψη θα πρέπει να αποτελέσει χώρο δοκιμών για την ανάπτυξη μιας μορφής διαρθρωμένου και μόνιμου διαλόγου με τους πολίτες για ενωσιακά θέματα, ο οποίος θα πρέπει να βασίζεται σε σημαντικό βαθμό σε ψηφιακά μέσα και καινοτόμες διαδικασίες, ιδίως λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας COVID-19·

επαναλαμβάνει τις σχετικές θέσεις που εξέφρασε σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της:

—

Στη γνωμοδότηση με θέμα «Η τοπική και περιφερειακή προοπτική για την προώθηση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα με τη βοήθεια ψηφιακών λύσεων», η οποία εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ στις 30 Νοεμβρίου 2017 (2), η ΕτΠ θεωρεί την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης ως έναν τρόπο για την παροχή καλύτερων υπηρεσιών στους πολίτες, και επισημαίνει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα. Καλεί τον δημόσιο τομέα να υιοθετήσει μια πολιτική καινοτομίας με βάση τις ανάγκες των χρηστών, και να επιτρέψει σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες χωρίς διακρίσεις· τονίζει επίσης την ανάγκη για συνεργασία και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των αρχών και σε διασυνοριακό επίπεδο.

—

Στη γνωμοδότηση με θέμα «Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020», η οποία εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ στις 11 Οκτωβρίου 2016 (3), η ΕτΠ επιδοκιμάζει την αρχή του «εξ ορισμού ψηφιακού χαρακτήρα», σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες διοικήσεις θα πρέπει να καθιερώσουν την παροχή υπηρεσιών με ψηφιακά μέσα, και υπογραμμίζει ότι χρειάζονται μακροπρόθεσμες προσπάθειες για να ενισχυθεί η ψηφιακή συμμετοχή, έτσι ώστε περισσότερα άτομα να αποκτήσουν πρόσβαση στις υποδομές και τις απαιτούμενες δεξιότητες και να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση. Η ΕτΠ επισημαίνει ότι οι διαφανείς διοικήσεις, οι οποίες παρέχουν δεδομένα και υπηρεσίες κατά τρόπο ανοικτό και ασφαλή, είναι καίριας σημασίας για τη μεγαλύτερη διαφάνεια και αποτελεσματικότητα, αλλά επισημαίνει ταυτόχρονα την ανάγκη ύπαρξης υψηλού επιπέδου προστασίας για ορισμένα είδη πληροφοριών και δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η ΕτΠ υποστηρίζει επίσης την αρχή του «εξ ορισμού διασυνοριακού χαρακτήρα» για την προσφορά ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών από τις δημόσιες διοικήσεις, και σημειώνει ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, καλούνται να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στον προσδιορισμό και την ανάπτυξη συναφών, αποτελεσματικών και αδιάλειπτων διασυνοριακών υπηρεσιών.

—

Γνωμοδότηση με θέμα «Ένα νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη», η οποία εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ στις 7 Δεκεμβρίου 2016 (4), η ΕτΠ ζητεί να υλοποιηθούν επενδύσεις στις ψηφιακές δεξιότητες και στην κατάρτιση και θεωρεί ότι η ψηφιοποίηση αποτελεί ευκαιρία για την αντιμετώπιση πολλών προκλήσεων στον τομέα της εκπαίδευσης·

τονίζει ότι το κίνητρο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό δεν πρέπει να είναι η τεχνολογία, αλλά αντίθετα, οι αλλαγές πρέπει να βασίζονται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των πολιτών, για την κάλυψη των οποίων θα πρέπει να αναπτυχθούν πιο διαφανείς, συμμετοχικές, φιλικές προς τον χρήστη, ασφαλείς και οικονομικά αποδοτικές λύσεις. Αυτό συνεπάγεται ότι οι νέες προκλήσεις απαιτούν αλλαγές και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, η εφαρμογή των οποίων εξαρτάται κυρίως από την ικανότητα εντοπισμού αυτών των αναγκών και την ετοιμότητα υλοποίησης των πλέον κατάλληλων αλλαγών. Σε μια σύγχρονη δημοκρατία δεν επαρκεί η τακτική άσκηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, αλλά είναι απαραίτητη και η συνεχής συμμετοχή των μελών της κοινωνίας, των ενδιαφερόμενων μερών και των οργανισμών. Η ένταξη και η συμμετοχή οδηγούν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων, ενισχύουν τη δημοκρατία, την αίσθηση του ανήκειν και την προθυμία των πολιτών να συμβάλουν στην ανάπτυξη της περιφέρειας·

επισημαίνει ότι, η παραδοσιακή σχέση μεταξύ πολιτών και πολιτικών αλλάζει σημαντικά, αναπτύσσεται παράλληλα μια νέα ψηφιακή πολιτική σκηνή, στο πλαίσιο της οποίας τα νέα ψηφιακά μέσα θα μπορούν να συμβάλουν στην αναζήτηση νέων λύσεων και αντιδράσεων σε προκλήσεις, στην προώθηση της καινοτομίας και της οικονομικής ανάπτυξης, στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών, στην αύξηση της συμμετοχής των πολιτών, στη βελτίωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και στη συμπλήρωση και την ενίσχυση της δημοκρατίας·

πιστεύει ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες θα πρέπει να εξελιχθούν περαιτέρω, να προσαρμοστούν στις αλλαγές και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που παρέχουν τα νέα ψηφιακά μέσα και τα εργαλεία ΤΠΕ, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ποιότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, να προωθήσουν τη συμμετοχή, την επικοινωνία, τον διάλογο και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και στην πολιτική, να βελτιώσουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία και να ενισχύσουν τη νομιμότητα του δημοκρατικού μας συστήματος·

θεωρεί ότι η εφαρμογή ηλεκτρονικών λύσεων στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για την αποτελεσματική παροχή δημόσιων υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους πολίτες. Η συμπλήρωση ηλεκτρονικών εντύπων ήδη εξοικονομεί χρόνο για τους πολίτες, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους υπαλλήλους να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και προσοχή σε άλλα διοικητικά καθήκοντα. Επιπλέον, οι διάφορες ψηφιακές εφαρμογές επιτρέπουν στα μέλη της κοινότητας να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να παρακολουθούν τις διοικητικές εξελίξεις στην τοπική τους αρχή σε πραγματικό χρόνο.

10.

υποστηρίζει ότι ο «ψηφιακός μετασχηματισμός» πραγματοποιείται καλύτερα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο διακυβέρνησης και διοίκησης· επαναλαμβάνει ότι η υιοθέτηση νέων ψηφιακών μέσων παρέχει νέες δυνατότητες διαβούλευσης και συμμετοχής και καθιστά δυνατή την παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών, την ανάλυση των αντιδράσεων του κοινού, την πρόσβαση σε απομακρυσμένες περιοχές, την προσέγγιση των πιο ευάλωτων πολιτών, τη συλλογή των ικανοτήτων, των γνώσεων και της εμπειρογνωμοσύνης των πολιτών για την από κοινού διαμόρφωση πολιτικής, η οποία θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους·

11.

ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να υλοποιήσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό και να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό των ψηφιακών μέσων για την περαιτέρω διευκόλυνση της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία χάραξης πολιτικής και στη λήψη αποφάσεων. Εν προκειμένω, θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα νέα ψηφιακά μέσα, να ενισχυθεί η διαφάνεια, η συμμετοχικότητα και η δυνατότητα ανταπόκρισης της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και, τέλος, να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη και ο διάλογος που απαιτούνται για τη χρηστή διακυβέρνηση. Αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων·

12.

υπογραμμίζει τη σημασία της συνεκτίμησης και της παρακολούθησης της συμβολής των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων· επισημαίνει ότι η έλλειψη διαφάνειας εκ μέρους των φορέων λήψης αποφάσεων οδηγεί σε απογοήτευση και δυσπιστία, και επισημαίνει ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών στις αρχές είναι θεμελιώδης σημασίας για μια λειτουργική τοπική δημοκρατία·

13.

τονίζει ότι η συμμετοχή των πολιτών θα πρέπει να βασίζεται στην αποτελεσματική και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώσεις· πιστεύει ότι το ψηφιακό χάσμα πρέπει να αμβλυνθεί και τα άτομα να αποκτούν γνώσεις μέσω της εκπαίδευσης και της ενημέρωσης. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων και του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης, δίνοντας προτεραιότητα σε προγράμματα ψηφιακής κατάρτισης για όλες τις ηλικιακές ομάδες με ιδιαίτερη εστίαση στους ηλικιωμένους και άλλες ευάλωτες ή περιθωριοποιημένες ομάδες, καθώς και στην επέκταση της προσφοράς κατάρτισης σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές·

14.

τονίζει την ανάγκη συμμετοχής των νέων στον δημόσιο βίο· επισημαίνει ότι η νέα ψηφιακή γενιά διαθέτει τις απαραίτητες δεξιότητες τόσο στον τομέα της τεχνολογίας όσο και στα μέσα ενημέρωσης· θεωρεί ότι η χρήση νέων ψηφιακών μέσων στις πολιτικές διαδικασίες και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της δέσμευσης και της συμμετοχής τους·

15.

εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι απαιτητικός ως προς τους πόρους· καλεί όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και διοίκησης να διαθέσουν επαρκείς δημοσιονομικούς και ανθρώπινους πόρους, καθώς και να προσφέρουν ευκαιρίες κατάρτισης, για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, ιδίως στις απομακρυσμένες, τις αγροτικές και τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές, προκειμένου να παρέχονται προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές υποδομές υψηλής ταχύτητας σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων. Επαναλαμβάνει ότι «ο όρος “ψηφιακή συνοχή” αποτελεί σημαντική πρόσθετη διάσταση της παραδοσιακής έννοιας της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής που ορίζεται στη Συνθήκη ΕΕ» (5)·

16.

υπογραμμίζει ότι τα ψηφιακά μέσα βασίζονται στη χρήση των δεδομένων, η οποία είναι δυνατή μέσω της συλλογής και της παραγωγής δεδομένων· ζητεί, εν προκειμένω, το σεβασμό του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα και την προστασία των δεδομένων. Θα πρέπει να ζητούνται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία μόνον όσα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα είναι συναφή και αναγκαία για τον εκάστοτε συγκεκριμένο σκοπό. Η προστασία και η ασφάλεια των δικτυακών τόπων και των ψηφιακών υπηρεσιών θα πρέπει να προωθούνται και οι πολίτες θα πρέπει να ενημερώνονται επαρκώς για ό,τι συμβαίνει με τα δεδομένα τους και για τα σχετικά μέτρα ασφαλείας που λαμβάνονται, καθώς και σχετικά με τα αποτελεσματικά μέσα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων καταπάτησης των εν λόγω δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου ενός ισχυρού ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου, προκειμένου να αποφεύγεται η δυσπιστία και η δυσαρέσκεια εκ μέρους των πολιτών. Υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης κατά τρόπο που να παραμένει ανθρωποκεντρική και να χρησιμοποιείται για την προαγωγή της έξυπνης ιθαγένειας και της ανοικτής διακυβέρνησης, ενισχύοντας έτσι τη δημοκρατία·

17.

προειδοποιεί ότι οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν τη διάδοση της παραπληροφόρησης, των ψευδών πληροφοριών και της ρητορικής μίσους, γεγονός που μπορεί να υπονομεύσει τη δημοκρατία και την εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς· ζητεί ισχυρότερη δέσμευση όσον αφορά την ανάπτυξη των ψηφιακών μέσων και ενθαρρύνει τους τοπικούς φορείς χάραξης πολιτικής να χρησιμοποιούν τα υφιστάμενα ψηφιακά εργαλεία, τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τα μέσα επικοινωνίας για να επικοινωνούν και να συμμετέχουν σε θετικό διάλογο με τους πολίτες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη·

18.

θεωρεί σημαντικό οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές να χρησιμοποιούν τους κατάλληλους δικούς τους ψηφιακούς διαύλους για να επικοινωνούν με τους πολίτες κατά τρόπο πιο διαδραστικό και ταχύτερο και με στόχο να εξασφαλίζουν πως οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι αξιόπιστες και ανταποκρίνονται στις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες·

19.

πιστεύει ότι, πέρα από τις βαθιές επιπτώσεις της ψηφιοποίησης, μεταξύ άλλων, στην κοινωνική ζωή των ατόμων και στον κόσμο της εργασίας, στην εκπαίδευση ή στον πολιτισμό, η κρίση COVID-19 έχει αναδείξει τη σημασία των τεκμηριωμένων και επικαιροποιημένων πληροφοριών και της σημασίας των διαύλων επικοινωνίας που τις διαδίδουν. Έχει επίσης καταστεί σαφές ότι θα πρέπει να δίνεται στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και στους πολίτες η δυνατότητα να επικοινωνούν, και ότι θα πρέπει να διατίθενται τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ψευδών πληροφοριών. Τα εργαλεία αυτά θα πρέπει να εφαρμόζονται πάντα κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ευνοείται η πλήρης άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης·

20.

ζητεί να δοθεί προσοχή στην ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες·

21.

σημειώνει ότι η νέα «ψηφιακή γενιά» είναι μία από τις ομάδες στόχους για την παραπληροφόρηση και τη ρητορική μίσους· θεωρεί ότι η ιδιαιτέρως εντατική χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, η έλλειψη κριτικού γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης, ιδίως των ατόμων με χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο, σε συνδυασμό με τις ομοιογενείς «φούσκες πληροφοριών» (θάλαμοι αντήχησης) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθιστούν τους νεότερους χρήστες πιο ευάλωτους σε πολιτικές χειραγώγησης· τονίζει την ανάγκη χρήσης ψηφιακών τεχνολογικών εργαλείων τα οποία δεν είναι μόνο φιλικά προς τον χρήστη αλλά και κατανοητά και ελκυστικά, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την παρουσίασή τους, και προσαρμοσμένα στις κοινωνικές και τις ψηφιακές δεξιότητες των νέων με στόχο την ενίσχυση της κριτικής επίγνωσης όσον αφορά τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που συνδέονται με τα νέα μέσα επικοινωνίας και την ψηφιακή τεχνολογία·

22.

θεωρεί ότι η κρίση COVID-19 ανέδειξε τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η τηλεργασία· ενθαρρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να εξετάσουν τρόπους για την επέκταση των δικών τους κανόνων σχετικά με την τηλεργασία·

23.

επαναλαμβάνει την έκκλησή της για στενή συνεργασία και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, προκειμένου να αξιοποιηθεί καλύτερα και να αναπτυχθεί περαιτέρω ο ψηφιακός μετασχηματισμός των πόλεων και των κοινοτήτων· εξαίρει τον μεγάλο αριθμό εθνικών, περιφερειακών και τοπικών προτύπων που δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο τα ψηφιακά εργαλεία θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τη συμμετοχική δημοκρατία·

24.

σημειώνει ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογικών λύσεων δυσχεραίνεται περαιτέρω από την έλλειψη των αναγκαίων γνώσεων και δεξιοτήτων στις δημόσιες αρχές, οι οποίες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη χρήση των ψηφιακών μέσων. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να καταγραφούν πρώτα οι υφιστάμενες ψηφιακές δεξιότητες των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, να εντοπιστούν οι τεχνολογικές ελλείψεις στις μεμονωμένες αρχές και, στη συνέχεια, να προσδιοριστούν οι αντίστοιχες ανάγκες, διασφαλίζοντας ότι γίνεται διάκριση μεταξύ της διαδικασίας και των τεχνικών λύσεων. Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλιστεί η συμβατότητα (διαλειτουργικότητα) μεταξύ των διαφόρων συνόλων δεδομένων και των βάσεων δεδομένων.

25.

τονίζει τη σημασία των διαδικτυακών εργαλείων για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης εταιρικών σχέσεων μεταξύ των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην ΕΕ, καθώς και μεταξύ αυτών και των χωρών εταίρων τους· πιστεύει ότι μια επικαιροποιημένη ευρωπαϊκή διαδικτυακή πύλη για την αποκεντρωμένη συνεργασία θα προσφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία, καθώς θα στηρίζει τη σύναψη επαφών και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών· εκφράζει την προθυμία της να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάπτυξη ενός τέτοιου είδους ψηφιακού εργαλείου·

26.

αναμένει ότι η εισαγωγή διαφόρων ψηφιακών λύσεων από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικές, εφάπαξ επενδυτικές ανάγκες, θα αποτελέσει μέρος των συνολικών εκτιμήσεων για τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού·

27.

υποστηρίζει το έγγραφο θέσης της ACTE (Association Civic Tech Europe) του Μαρτίου 2020, σύμφωνα με το οποίο «η πολυμορφία των επιχειρηματικών μοντέλων στον τομέα των τεχνολογιών για τον πολίτη αποτελεί το κλειδί για ταχείες λύσεις με επίκεντρο τον πολίτη και στη σωστή κλίμακα», και συμμερίζεται την ανησυχία ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχουν πάντοτε εύκολη πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία, καθότι αναπτύσσονται συχνά με τη μορφή πλατφορμών λογισμικού ως υπηρεσία (SaaS) (6), οι οποίες είναι συνδρομητικές·

28.

είναι διατεθειμένη να προτείνει η ίδια μέτρα που θα αποσκοπούν στην ενθάρρυνση και την επιβράβευση των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, με στόχο την ισχυρότερη προάσπιση εκ μέρους τους των αρχών της ανοικτής και συμμετοχικής διακυβέρνησης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσε μελλοντικά να αναπτυχθεί ένα νέο κριτήριο ποιότητας βάσει του οποίου θα μετράται η δημοκρατικότητα των κοινοτήτων και θα ανταλλάσσονται βέλτιστες πρακτικές·

29.

ζητεί τη διάθεση χρηματοδοτικών πόρων σε ολόκληρη την Ευρώπη για τη βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων και του γραμματισμού των πολιτών στα μέσα ενημέρωσης μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων κατάρτισης για τις διάφορες σχολικές βαθμίδες, καθώς και για τους υπαλλήλους και τα αιρετά μέλη των τοπικών και των περιφερειακών αρχών για τη βελτίωση των δεξιοτήτων και των γνώσεών τους σχετικά με τις δυνατότητες χρήσης και εφαρμογής σύγχρονων ψηφιακών λύσεων·

30.

συνιστά στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να δώσουν προτεραιότητα στην εισαγωγή ψηφιακών εργαλείων σε όλα τα ταμεία και τα προγράμματα·

31.

ζητεί τη χρηματοδότηση ψηφιακών εκπαιδευτικών εργαλείων και εξοπλισμού ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική ψηφιακή μάθηση και διδασκαλία σε ολόκληρη την Ευρώπη·

32.

συνιστά, εφόσον κριθεί αναγκαίο, την αναθεώρηση των κριτηρίων επιλεξιμότητας, ούτως ώστε οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές να εισαγάγουν νέες ψηφιακές λύσεις και πλατφόρμες με πιο εύκολο και οικονομικά προσιτό τρόπο, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε χρηματοδοτικούς πόρους της ΕΕ για τις πλατφόρμες SaaS.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) Ο προϋπολογισμός της ΕΕ τροφοδοτεί το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη [COM(2020) 442 final.

(2) COR-2017-03529-00-00-AC-TRA-EN.docx (ΕΕ C 164 της 8.5.2018, σ. 34).

(3) COR-2016-02882-00-01-AC-TRA-EN.docx (ΕΕ C 88 της 21.3.2017, σ. 54).

(4) COR-2016-04094-00-01-AC-TRA-EN.docx (ΕΕ C 185 της 9.6.2017, σ. 29).

(5) Γνωμοδότηση της ΕτΠ με θέμα «Ψηφιακή Ευρώπη για όλους: υλοποίηση έξυπνων και χωρίς αποκλεισμούς λύσεων στην πράξη» (COR-2019-03332) (ΕΕ C 39 της 5.2.2020, σ. 83).

(6) Έγγραφο θέσης, ACTE (Association Civic Tech Europe), Μάρτιος 2020.

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/51

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Προκλήσεις για τις δημόσιες μεταφορές στις πόλεις και τις μητροπολιτικές περιοχές»

(2021/C 37/09)

Εισηγητής:

ο κ. Adam STRUZIK (PL/EPP) Περιφερειάρχης Μαζοβίας

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

επισημαίνει την ανάγκη μείωσης του εξωτερικού κόστους των μεταφορών με σκοπό την εξάλειψη των ανθρακούχων εκπομπών από τις μεταφορές. Οι μεταφορές ευθύνονται για περίπου το ένα τέταρτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Ταυτόχρονα, ορισμένοι τρόποι μεταφοράς έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής και στην ανθρώπινη υγεία, με αποτέλεσμα την ατμοσφαιρική ρύπανση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση, τον θόρυβο, τα ατυχήματα και τη δυσμενή χρήση του χώρου·

τονίζει την ανάγκη μετάβασης σε βιώσιμους τρόπους μεταφοράς προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλή ποιότητα ζωής στις πόλεις και να καταστούν πιο προσβάσιμες, καθαρές και ανταγωνιστικές·

επισημαίνει ότι ο κατακερματισμός των αστικών λειτουργιών με τη μορφή της προαστικοποίησης και της άτακτης αστικής εξάπλωσης αποτελεί μείζονα απειλή για τη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων και των περιφερειών. Οι τάσεις αυτές δεν οδηγούν μόνο στην υποβάθμιση του χώρου και στη μείωση των αγροτικών, πράσινων και υπαίθριων εκτάσεων, αλλά και σε αύξηση του εξωτερικού κόστους της εγκατάστασης και των συναφών ροών κυκλοφορίας, που βαρύνουν κυρίως τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές·

Οι προκλήσεις για την αστική κινητικότητα που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη Στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα (1)

επισημαίνει ότι η αυξανόμενη πυκνότητα της κυκλοφορίας αυτοκινήτων στις πόλεις και τις μητροπολιτικές περιοχές οδηγεί σε αύξηση του εξωτερικού κόστους με τη μορφή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της απώλειας χρόνου, κάτι που συνακόλουθα επηρεάζει αρνητικά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Κατά συνέπεια, οι δημόσιες τοπικές συγκοινωνίες θα πρέπει να καταστούν ένας από τους κύριους παρόχους αστικής κινητικότητας. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να υποστηριχθούν διάφορες μορφές ενεργητικής κινητικότητας, όπως η ποδηλασία και το περπάτημα, έτσι ώστε να αυξηθεί η βιωσιμότητα της αστικής κινητικότητας·

εφιστά την προσοχή στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μητροπολιτικές περιοχές με την ευρύτερη έννοια και επισημαίνει ότι ο χαρακτήρας των μητροπολιτικών περιοχών αναγκάζει τους κατοίκους σε μαζικών καθημερινών μετακινήσεων των εργαζομένων προς τους αστικούς πυρήνες. Αυτό καθιστά την πρόσβαση σε φιλικές προς το περιβάλλον και οικονομικά αποδοτικές δημόσιες μεταφορές μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των μητροπολιτικών περιοχών (2)·

επισημαίνει ότι το σύστημα μεταφορών θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ολοκληρωμένο σύστημα. Η αυξανόμενη σημασία της κινητικότητας ως υπηρεσίας και η ανάγκη για καινοτόμες μορφές διαχείρισης και οργάνωσης των μεταφορών θα πρέπει να ωθήσουν τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να συνδυάσουν δημόσιες και ατομικές μεταφορές (ιδίως όσον αφορά πεζούς και ποδήλατα και νέες μορφές μεταφορών με μικρά ηλεκτρικά οχήματα) στον χωροταξικό σχεδιασμό και στα σχέδια μεταφορών τους·

σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η επιδίωξη της ΕΕ να έχει επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το έτος 2050 αποτελούν φιλόδοξους μεν, αλλά και απολύτως απαραίτητους στόχους για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Προκειμένου οι πόλεις και οι μητροπολιτικές περιοχές να επιτύχουν αυτούς τους στόχους, οι πολιτικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με βάση τις εννοιολογικές και οργανωτικές προσπάθειες και την ευαισθητοποίηση, και πρέπει να διατίθενται οι απαραίτητοι χρηματοδοτικοί πόροι για την επίτευξη των στόχων αυτών·

συνιστά τη συλλογή δεδομένων που καταδεικνύουν τις ροές των μετακινήσεων στις μητροπολιτικές περιοχές, έτσι ώστε να σχηματιστεί μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης της κυκλοφορίας, να σχεδιαστούν πιο εξατομικευμένα μέτρα, να αναπτυχθούν τεκμηριωμένα σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας (ΣΒΑΚ) και να διοχετευτούν επενδύσεις από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής και πέραν αυτών με πιο στοχευμένο τρόπο·

τονίζει ότι μία από τις αιτίες των προβλημάτων αστικής κινητικότητας είναι η ανεπαρκής χρηματοδότηση για υποδομές αστικών δημόσιων μεταφορών και μη μηχανοκίνητης κινητικότητας. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές και οι εταιρείες δημόσιων συγκοινωνιών χρειάζονται πρόσθετη χρηματοδότηση, η οποία πρέπει να χρησιμοποιείται με συνέπεια για την αύξηση του μεριδίου των εναλλακτικών και βιώσιμων τρόπων μεταφοράς και όχι των μεμονωμένων οδικών μεταφορών·

10.

υπογραμμίζει ότι η πολιτική δημόσιων μεταφορών πρέπει να είναι μέρος μιας ευρύτερης κοινωνικής πολιτικής. Θα πρέπει να αποφευχθεί το ενδεχόμενο το εξωτερικό κόστος των δημόσιων μεταφορών, όπως η ηχορύπανση, η ρύπανση, οι απαλλοτριώσεις, τα έργα υποδομής κ.λπ., να επηρεάζουν άνισα τα πλέον ευάλωτα κοινωνικά άτομα. Επιπλέον, πρέπει να εξασφαλιστεί πρόσβαση σε όλους επί ίσοις όροις όσον αφορά τον καθορισμό των τιμών των εισιτηρίων ή τη συνδεσιμότητα, έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής όλων·

Προώθηση βιώσιμων επιλογών με προτίμηση στις βιώσιμες μεταφορές στην πορεία προς την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

11.

επισημαίνει ότι, εκεί όπου σήμερα, στον αστικό σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση ευνοείται η κυκλοφορία των ιδιωτικών αυτοκινήτων, οι συνθήκες θα πρέπει να αλλάξουν, προκειμένου να προωθηθούν πιο βιώσιμοι και αποτελεσματικότεροι τρόποι μεταφοράς. Ωστόσο, οι τρέχουσες συνήθειες οφείλονται στη διαθεσιμότητα και την ελκυστικότητα των διαφόρων τρόπων μεταφοράς και η πλειονότητα της κοινωνίας είναι ευέλικτη στις σχετικές αποφάσεις της· Εάν οι δημόσιες μεταφορές καταστούν ελκυστικότερες όσον αφορά την τιμολόγηση, τη διαθεσιμότητα και τη συχνότητα των δρομολογίων τους, καθώς και ως προς τη συνέχεια των μεταφορικών συνδέσεων, θα αποτελέσουν μια ουσιαστική εναλλακτική λύση στη χρήση Ι.Χ. αυτοκινήτων.

12.

τονίζει τη σημασία της δημιουργίας μιας σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις πόλεις και τις περιφέρειες με σκοπό την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και την εξεύρεση καινοτόμων λύσεων στις δημόσιες μεταφορές. Επ’ αυτού, ζητεί να θεσπιστεί ένα ευνοϊκό για τις επιχειρήσεις κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο θα παρέχει κίνητρα για την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και θα δημιουργήσει μια ανταγωνιστική αγορά·

13.

τονίζει τη σημασία των αποτελεσματικών και βιώσιμων δημόσιων μεταφορών πέραν των διοικητικών ορίων των πόλεων, ιδίως για τους καθημερινά μετακινούμενους εργαζομένους, τους ηλικιωμένους και τους νέους. Η καλή συνεργασία και διοίκηση των δημόσιων αρχών σε μητροπολιτικό επίπεδο είναι ζητούμενο ιδιαίτερης σημασίας από την άποψη αυτή·

14.

επισημαίνει ότι η μεταβολή των κοινωνικών συνηθειών προς ένα υψηλότερο ποσοστό λιγότερο ρυπογόνων τρόπων μεταφοράς προϋποθέτει την ευαισθητοποίηση των χρηστών και κυρίως την ύπαρξη πραγματικών επιλογών·

15.

επισημαίνει ότι το επόμενο βήμα είναι η ενσυνείδητη προτίμηση για φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν χώροι φιλικοί προς τους πεζούς και τους ποδηλάτες, καθώς και να δοθεί προτεραιότητα στις «ήπιες μορφές μετακινήσεων» και στις δημόσιες συγκοινωνίες όσον αφορά την προσβασιμότητα και την ελκυστικότητα των διαδρομών και της οργάνωσης των μεταφορών. Ωστόσο, μια τέτοια αλλαγή απαιτεί τον συντονισμό των χωροταξικών και αστικών πολιτικών, των πολιτικών μεταφορών, καθώς και πολυεπίπεδη συνεργασία πέραν των διοικητικών ορίων, προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος για εναλλακτικές λύσεις στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων·

16.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή —σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη— να αποσαφηνίσει τους επενδυτικούς στόχους για την ανάπτυξη των δημόσιων μεταφορών. Υπάρχει αρνητική τάση σύνδεσης των επενδύσεων στις δημόσιες μεταφορές με την επέκταση και την αύξηση της μεταφορικής ικανότητας του οδικού δικτύου. Αντίθετα, θα πρέπει να δοθεί σαφής προτεραιότητα στις δημόσιες και τις συλλογικές μεταφορές σε όλες τις μορφές τους. Στις περιπτώσεις που οι σιδηροδρομικές μεταφορές δεν είναι εφικτές, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στα συστήματα ταχείας συγκοινωνίας λεωφορείων (BRT/Bus Rapid Transit) και στις λωρίδες για οχήματα με πολλούς επιβάτες (HOV/High Occupancy Vehicle). Οι κατάλληλες ρυθμίσεις ελέγχου και η νομοθεσία θα πρέπει να περιορίζουν τις πρακτικές αυτές που αντιβαίνουν στους στόχους μιας βιώσιμης πολιτικής μεταφορών·

17.

επισημαίνει ότι οι πραγματικά φιλικοί προς το περιβάλλον τρόποι μεταφοράς είναι όσοι, όχι μόνον συνεπάγονται μειωμένες εκπομπές ρύπων, αλλά εξοικονομούν χώρο, χρόνο και ενέργεια. Εκτός από το περπάτημα και την ποδηλασία, υπάρχουν και οι σιδηροδρομικές μεταφορές και η ταχεία συγκοινωνία λεωφορείων (BRT) αλλά και οι λωρίδες για οχήματα με πολλούς επιβάτες (HOV)· Ως εκ τούτου, ο προαστιακός σιδηρόδρομος, το μετρό, το τραμ, τα λεωφορεία χαμηλών εκπομπών, ιδίως η ταχεία συγκοινωνία λεωφορείων, θα πρέπει να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των δημόσιων μεταφορών στις μητροπολιτικές περιοχές και στις μεγαλύτερες πόλεις·

Η κινητικότητα και οι δημόσιες μεταφορές βασικό καθήκον των τοπικών και των περιφερειακών αρχών

18.

υπενθυμίζει ότι σημαντικό μέρος της κυκλοφορίας οφείλεται στο γεγονός ότι δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες στον τόπο κατοικίας των ανθρώπων. Ως εκ τούτου, στόχος της πολιτικής θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της προσβασιμότητας όλων των αγαθών και υπηρεσιών, ιδίως της υγείας, της εκπαίδευσης, του αθλητισμού, του πολιτισμού και της κοινωνικής στήριξης, και όχι η κινητικότητα ως αυτοσκοπός· επισημαίνει, ταυτόχρονα, ότι οι αλλαγές στο χώρο είναι μακροπρόθεσμες, ότι υποστηρίζουν τις λειτουργικές συνδέσεις πόλεων — επαρχίας με την αποφυγή της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της υπαίθρου, και ότι πρέπει να ληφθούν ειδικά διορθωτικά μέτρα και στο σύστημα μεταφορών·

19.

θεωρεί ότι ο βασικός στόχος του χωροταξικού σχεδιασμού και της πολιτικής μεταφορών θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής κάλυψης των αναγκών με την ελάχιστη δυνατή ζήτηση για κυκλοφορία. Ο δεύτερος στόχος είναι ο εξορθολογισμός του όγκου των μεταφορών, ιδίως μέσω ενός εύλογου μείγματος μεταφορών, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί, κατά το δυνατόν, το εξωτερικό κόστος των μεταφορών που επιβαρύνει τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Υπογραμμίζει επίσης ότι η διεύρυνση της τηλεργασίας, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, θα μπορούσε να προσφέρει ευκαιρίες στις αγροτικές περιοχές, παρέχοντας στους εργαζομένους μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή του τόπου διαμονής τους·

20.

σημειώνει τη νέα τάση περιορισμού των καθημερινών αναγκαίων μετακινήσεων σε μεγάλες αποστάσεις λόγω της διάδοσης της τηλεργασίας κατά την πανδημία COVID-19. Επισημαίνει δε ότι η τάση αυτή θα μπορούσε να είναι μακροχρόνια σε συνδυασμό με την εφαρμογή ιδεών όπως η «πόλη των 15 λεπτών»·

21.

υπενθυμίζει ότι στα δίκτυα δημόσιων μεταφορών θα πρέπει να συνεκτιμηθούν το συντομότερο δυνατόν οι νέες οικιστικές εξελίξεις και οι αναδυόμενες οικιστικές δομές. Επίσης, θα πρέπει να παρέχεται πρόσβαση σε πρώιμο στάδιο, διότι όταν οι άνθρωποι αποκτούν αυτοκίνητο, συνηθίζουν να το χρησιμοποιούν. Όσοι διαμένουν δε σε νέα συγκροτήματα κατοικιών πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίες ήδη από τους πρώτους ενοίκους·

22.

τονίζει την ανάγκη περιορισμού της προαστικοποίησης, η οποία εξελίσσεται ραγδαία στις περιφερειακές αστικές περιοχές έως μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης. Όσο πιο εκτεταμένη είναι η εκάστοτε περιοχή, τόσο εντονότερο είναι το πρόβλημα. Συνεπώς, είναι σημαντικό να επιστρέψουμε σε μια οικιστική δομή με βάση την πύκνωση δικτύου και ένα δίκτυο κέντρων όπου οι καίριες λειτουργίες θα παρέχονται σε χωροταξικά κέντρα κατάλληλης κλίμακας και θα συνδέονται με ένα αποτελεσματικό δίκτυο μεταφορών. Είναι επίσης σημαντικό να σχεδιαστεί νέα οικιστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με τους κόμβους των δημόσιων μεταφορών·

23.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει χρηματοδότηση όχι μόνο για νέες επενδύσεις στην οργάνωση των αστικών μεταφορών, αλλά και για τη μετατροπή παρωχημένων και αναποτελεσματικών λύσεων. Οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει να στοχεύουν κυρίως στον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρομικών συστημάτων, την ασφάλεια και την ψηφιοποίηση των σιδηροδρόμων, δημιουργώντας έτσι ταχύτερα, ασφαλέστερα και πιο εξυπηρετικά συστήματα μεταφορών. Παράλληλα, στις προτεινόμενες επενδύσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται πτυχές όπως οι διαδρομές χωρίς κίνδυνο συγκρούσεων για αυτοκίνητα στις πόλεις, πραγματικές αστικές οδοί που να επιτρέπουν την αποδοτικότερη χρήση του χώρου, μείωση των μεταφορικών αναγκών, αύξηση του μεριδίου των αποδοτικών τρόπων μεταφοράς στο μείγμα μεταφορών και μείωση του εξωτερικού κόστους των μεταφορών. Τέτοια μέτρα, αφενός, ευνοούν την επιλογή υπέρ των μαζικών μέσων μεταφοράς και των εναλλακτικών στα αυτοκίνητα Ι.Χ. μέσων μεταφοράς και, αφετέρου, μειώνουν την ψευδαίσθηση ότι οι μετακινήσεις από τα προάστια με αυτοκίνητο είναι απλές και φθηνές, δεδομένου ότι το εξωτερικό κόστος τους βαρύνει στην πραγματικότητα τους κατοίκους της πόλης·

Ένα κατάλληλο μείγμα μεταφορών και εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση των περιφερειών από την ΕΕ

24.

θεωρεί ότι θα πρέπει να διερευνηθούν δυνατότητες ενίσχυσης των επενδύσεων στη βιώσιμη κινητικότητα, για παράδειγμα μέσω του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Είναι επίσης σημαντικό να αυξηθεί η κινητικότητα μέσω επενδύσεων σε υποδομές που βελτιώνουν την πρόσβαση και δίνουν προτεραιότητα σε αστικούς ή διευρωπαϊκούς κόμβους μεταφορών (ΔΕΔ-Μ)·

25.

θεωρεί θεμελιώδη πρόκληση την αύξηση του μεριδίου των μετακινήσεων με λιγότερο ρυπογόνα μέσα μεταφοράς, δηλαδή με εκείνα που χρειάζονται λιγότερη ενέργεια και χώρο. Ως εκ τούτου, οι βιώσιμοι και καινοτόμοι τρόποι μετακινήσεων μπορούν να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος των μεταρρυθμίσεων που προτείνονται μέσω των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνει κατάλληλη χρήση των διαφόρων τρόπων μεταφοράς προκειμένου, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη και να ελαχιστοποιηθεί το κόστος για την κοινωνία·

26.

ζητεί να ολοκληρωθούν οι εργασίες για την εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους των μεταφορών, ούτως ώστε οι χρήστες να λαμβάνουν επίσης υπόψη την ευημερία της κοινωνίας κατά την επιλογή των μέσων μεταφοράς. Αυτό ισχύει ιδίως για τη συνεκτίμηση του πραγματικού κόστους των οδικών μεταφορών, το οποίο, επί του παρόντος, υποτιμάται σημαντικά. Μια καλύτερη ισορροπία εν προκειμένω θα προωθήσει σημαντικά την αυξημένη χρήση μέσων με το χαμηλότερο εξωτερικό κόστος όπως οι σιδηροδρομικές μεταφορές και η ταχεία συγκοινωνία λεωφορείων (BRT), οι οποίες θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για τις δημόσιες μεταφορές στις μητροπολιτικές περιοχές·

27.

τονίζει ότι η ανταγωνιστικότητα κόστους των δημόσιων μεταφορών πρέπει να διασφαλίζεται από την άποψη των επιβατών. Δεδομένου ότι οι μεταφορές με αυτοκίνητο αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή εξωτερικού κόστους, η ελκυστικότητα των δημόσιων μεταφορών θα πρέπει να διασφαλίζεται με επαρκώς υψηλό επίπεδο δημόσιας χρηματοδότησης, η οποία θα χρηματοδοτείται εν μέρει από τα έσοδα εσωτερίκευσης του κόστους των επιμέρους οδικών μεταφορών·

28.

τονίζει ότι οι σιδηρόδρομοι, ως η ραχοκοκαλιά των μετακινήσεων στην περιφέρεια, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη συνοχή του εκάστοτε τόπου. Ζητεί την ενίσχυση των επενδύσεων σε αστικούς σιδηροδρομικούς κόμβους, την καλύτερη σύζευξή τους με το δίκτυο ΔΕΔ-Μ, τη βελτίωση των διασυνοριακών συνδέσεων και την ανάπτυξη της υποδομής του «τελευταίου χιλιομέτρου» για την καλύτερη ενσωμάτωση των σιδηροδρόμων στις αλυσίδες αστικών και προαστιακών συγκοινωνιών (3).

29.

τονίζει την ανάγκη να υποστηριχθούν και άλλα βιώσιμα μέσα δημόσιων μεταφορών, όπως τα λεωφορεία χαμηλών εκπομπών, ως τρόπος για την αποσυμφόρηση των πόλεων, τη μείωση των εκπομπών και την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να δοθούν οικονομικά κίνητρα για την ανανέωση του στόλου, την υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών και για επενδύσεις σε υποδομές (για παράδειγμα, λεωφορειολωρίδες και λωρίδες για οχήματα με πολλούς επιβάτες [HOV] σε μητροπολιτικές περιοχές, συγκοινωνιακοί κόμβοι που διευκολύνουν τις ανταποκρίσεις, στάσεις επιβίβασης και αποβίβασης, αποτρεπτική στάθμευση κ.λπ.).

30.

ζητεί μεγαλύτερο μερίδιο της χρηματοδότησης των αστικών δημόσιων μεταφορών από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη», το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ταχύτερη απορρόφηση και μεγαλύτερο αντίκτυπο της χρηματοδότησης σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο. Τα κονδύλια αυτά θα είναι καίριας σημασίας για την εφαρμογή επιχειρησιακών και τεχνικών λύσεων σε αστικό επίπεδο και για την εξασφάλιση βιώσιμων και φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων·

31.

ζητεί η στήριξη της αστικής κινητικότητας και η καλύτερη σύνδεσή της με τα περιαστικά και τα αγροτικά τμήματα των μητροπολιτικών περιοχών, με τη δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων δημόσιων μεταφορών που λειτουργούν εύρυθμα στο επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 να διοχετευτεί κυρίως μέσω των περιφερειακών αρχών και των επιχειρησιακών τους προγραμμάτων. Η πλούσια πείρα, οι γνώσεις και οι ικανότητες των περιφερειακών αρχών πρέπει να αξιοποιηθούν προκειμένου να εξασφαλιστεί μια συντονισμένη, αποτελεσματική και αποδοτική προσέγγιση·

32.

στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζει ότι οι βιώσιμες φιλικές προς το περιβάλλον δημόσιες μεταφορές πρέπει να είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του ειδικού στόχου για μια πιο πράσινη Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και μπλε επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων» («ΣΠ 2») στο πλαίσιο του κανονισμού για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής (ΕΤΠΑ-ΤΣ) — Πρόταση της Επιτροπής COM(2018) 372 final όπως τροποποιήθηκε από το COM(2020) 452 final· οι μεταφορές αυτές θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στη μείωση του θορύβου και θα βοηθήσουν σημαντικά τις μητροπολιτικές περιοχές στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας και της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα·

Ποιότητα των υπηρεσιών δημόσιων μεταφορών, πρόβλεψη καταστάσεων κρίσης και ασφάλεια σε περιπτώσεις απειλών, συμπεριλαμβανομένων των πανδημιών

33.

επισημαίνει ότι πρέπει να διασφαλιστούν υψηλά πρότυπα ποιότητας των δημόσιων μεταφορών, ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικές έναντι των ιδιωτικών οχημάτων. Από την άποψη αυτή, βασικοί παράγοντες είναι, μεταξύ άλλων, οι εξής: γεωγραφική προσβασιμότητα, δρομολόγια και συχνότητα, ακρίβεια και αξιοπιστία, ανταγωνιστικότητα όσον αφορά τον χρόνο μετακίνησης, άμεσες συνδέσεις ή ευκολία μετεπιβίβασης, καθώς και άνεση και ασφάλεια των μεταφορικών μέσων·

34.

επισημαίνει ότι, λόγω της κρίσιμης κατάστασης που προκάλεσε η πανδημία COVID-19, οι μητροπολιτικές περιοχές ενδέχεται να βιώσουν αντιστροφή της τάσης χρήσης των δημόσιων μέσων μεταφοράς. Οι πολίτες προτιμούν και πάλι το αυτοκίνητο και, σε πολλές περιπτώσεις, επιλέγουν να μετακινούνται μόνοι τους. Ταυτόχρονα, οι μητροπολιτικές περιοχές πρέπει να επενδύσουν σημαντικά ποσά στη λήψη προληπτικών μέτρων υγιεινής στα οχήματα των δημόσιων μεταφορών. Ωστόσο, οι υψηλότερες επενδύσεις δεν οδήγησαν σε αύξηση του αριθμού των επιβατών που χρησιμοποιούν τα δημόσια μέσα μεταφοράς και οι μητροπολιτικές περιοχές έχασαν μεγάλο μερίδιο από την τιμή των εισιτηρίων. Ταυτόχρονα, οι μητροπολιτικές περιοχές αντιμετωπίζουν σημαντική μείωση των περιφερειακών προϋπολογισμών τους λόγω έλλειψης χρηματοδότησης στον δημόσιο τομέα εξαιτίας της πανδημίας COVID-19. Ως εκ τούτου, οι προϋπολογισμοί των μητροπολιτικών περιοχών πρέπει να αντισταθμιστούν και πρέπει να μάθουμε και να αναπτύξουμε ανθεκτικά συστήματα δημόσιων μεταφορών, τα οποία θα μπορέσουν να αποτελέσουν αξιόλογη επιλογή σε περίπτωση επόμενης πιθανής κρίσης·

35.

ζητεί τη χρήση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την υποστήριξη της προσπάθειας των πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών να στραφούν στις απαλλαγμένες από ανθρακούχες εκπομπές δημόσιες μεταφορές·

36.

προτείνει τη διενέργεια από κοινού προσκλήσεων υποβολής προσφορών για δημόσιες συμβάσεις σε επίπεδο ΕΕ και για τα μικρά οικολογικά λεωφορεία, που χρησιμοποιούνται στη μεταφορά ιδίως ηλικιωμένων, αναπήρων και μαθητών, που χρειάζονται πιο εξατομικευμένες λύσεις. Αυτά τα μικρά λεωφορεία είναι μεν ακριβότερα ανά χιλιομετρικό επιβάτη απ’ ό,τι τα μεγαλύτερα οχήματα και έχουν μεγαλύτερο χρόνο απόσβεσης, αλλά είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για ένα εντελώς μη ρυπογόνο δημόσιο δίκτυο μεταφορών·

37.

επισημαίνει ότι η χωροταξική, οργανωτική και τιμολογιακή ολοκλήρωση των δημόσιων μεταφορών είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματικότητά τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις μητροπολιτικές περιοχές, τις περιφέρειες πρωτεύουσας και τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, όπου συνδυάζονται οι μετακινήσεις μεταξύ κατοικίας και εργασίας, οι αστικές, προαστιακές και τοπικές μεταφορές, καθώς και οι εθνικές και οι εναέριες μεταφορές, αλλά και σε αγροτικές περιοχές, όπου η συχνότητα των δρομολογίων στις δημόσιες μεταφορές ενίοτε είναι προβληματική. Η ολοκλήρωση συνίσταται στην ύπαρξη συστημάτων ενιαίου εισιτηρίου και καλύτερης διαλειτουργικότητας μεταξύ των διαφόρων δημόσιων οργανισμών συγκοινωνιών που δραστηριοποιούνται στην ίδια μητροπολιτική περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών σιδηροδρόμων. Η ενσωμάτωση αφορά επίσης τόσο τις «ήπιες μορφές μετακινήσεων», την εύκολη πρόσβαση ατόμων χωρίς μηχανοκίνητα οχήματα σε στάσεις δημόσιων συγκοινωνιών όσο και την πρόσβαση με ατομικά οχήματα σε σιδηροδρομικούς σταθμούς λιγότερο πυκνοδομημένων προαστίων·

38.

υπογραμμίζει ότι πρέπει επίσης να βελτιώσουμε τις εγκαταστάσεις των σιδηροδρομικών σταθμών και να δημιουργήσουμε έξυπνους συγκοινωνιακούς κόμβους (αποτελούμενους από κόμβους υλικοτεχνικής υποστήριξης) και εντευκτήρια που θα αποτελούν ένα ευχάριστο περιβάλλον τόσο για την αλλαγή των τρόπων μετακίνησης όσο και για τις ανθρώπινες συναναστροφές·

39.

εφιστά την προσοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ανάγκη να επιταχυνθεί η από κοινού ευρωπαϊκή δράση για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις δημόσιες μεταφορές, σε συνεργασία με τους φορείς δημόσιων μεταφορών. Τα ταξίδια με δημόσια μέσα μεταφοράς θα πρέπει να μπορούν να προγραμματίζονται και να εκτελούνται ευκολότερα χωρίς να χρειάζονται επισκέψεις σε δικτυακούς τόπους μεμονωμένων μεταφορέων·

40.

συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με τους φορείς δημόσιων μεταφορών, να θεσπίσει και να υιοθετήσει ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο που θα επιτρέπει την αποτελεσματική χρήση των δημόσιων μεταφορών στις ευρωπαϊκές πόλεις. Πρέπει να εξεταστούν διάφορες επιλογές οι οποίες θα είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα·

41.

εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στη δυνατότητα ανάπτυξης, σε συνεργασία με τους φορείς δημόσιων μεταφορών, ενός πανευρωπαϊκού πλαισίου για τον συνδυασμό των σιδηροδρομικών εισιτηρίων με εισιτήρια αστικών μεταφορών στις πόλεις αναχώρησης και προορισμού (π.χ. μέσω προσαύξησης). Έτσι, οι χρήστες θα επωφελούνται σημαντικά από μια ενιαία πλατφόρμα ή από ένα σύστημα κινητών εφαρμογών και αγοράς εισιτηρίου. Οι λύσεις αυτές εφαρμόζονται ήδη σε διάφορα κράτη μέλη και η εισαγωγή μιας τέτοιας δυνατότητας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα διευκολύνει τον προγραμματισμό ενός ταξιδιού·

42.

ζητεί μια θεμελιώδη λύση στο πρόβλημα των αδικαιολόγητα υψηλών τελών για τους μεταφορείς, και συνεπώς για τους επιβάτες, όταν διασχίζουν εθνικά σύνορα εντός της ΕΕ. Τα εν λόγω τέλη δεν πρέπει να υπερβαίνουν το πραγματικό τεχνικό κόστος της αλλαγής δικτύου, εφόσον προκύπτει τέτοιο κόστος. Διαφορετικά, θα πρέπει να καταργηθούν. Πρόκειται για ένα από τα προαπαιτούμενα για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρομικών μεταφορών μεγάλων αποστάσεων. Αυτό, με τη σειρά του, συμβάλλει στην αύξηση της χρήσης των δημόσιων μεταφορών σε πόλεις που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς·

43.

τονίζει την ανάγκη ανάπτυξης πανευρωπαϊκών προτύπων για την πρόληψη, τον εντοπισμό συγκεκριμένων απειλών, συμπεριλαμβανομένων των πανδημιών, και διαδικασιών για τη διασφάλιση της ασφαλούς κυκλοφορίας των προσώπων σε περίπτωση τέτοιων απειλών. Οι εν εξελίξει εργασίες σχετικά με τη Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα, η οποία αντικαθιστά τη Λευκή Βίβλο με τίτλο «Χάρτης πορείας για έναν Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Μεταφορών — Για ένα ανταγωνιστικό και ενεργειακά αποδοτικό σύστημα μεταφορών» (4), θα πρέπει να αξιοποιήσουν την εμπειρία και τα καλά παραδείγματα μέτρων που έχουν ληφθεί σε πολλές περιφέρειες και πόλεις της ΕΕ για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της COVID-19.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

(1) Διενεργείται δημόσια διαβούλευση για τη Στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης (περίοδος ανατροφοδότησης έως 23/9/2020) (αριθ. αναφ. Ares(2020)3438177 — 01/07/2020): https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12438-Sustainable-and-Smart-Mobility-Strategy.

(2) Γνωμοδότηση CDR 1896/2019 (ΕΕ C 79 της 10.3.2020, σ. 8).

(3) Γνωμοδότηση CDR 2633/2020 (ΕΕ C 440 της 18.12.2020, σ. 183).

(4) Διενεργείται δημόσια διαβούλευση για τη Στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης (περίοδος ανατροφοδότησης έως 23/9/2020) (αριθ. αναφ. Ares(2020)3438177 — 01/07/2020): https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12438-Sustainable-and-Smart-Mobility-Strategy.

2.2.2021

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 37/57

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ»

(2021/C 37/10)

Εισηγητής:

ο κ. Ángel Víctor TORRES PÉREZ (ES/PES) Πρόεδρος της περιφερειακής κυβέρνησης των Καναρίων Νήσων

Έγγραφο αναφοράς:

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσον αφορά την εφαρμογή της ανακοίνωσης της Επιτροπής για μια ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ

COM(2020) 104 final

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

υπενθυμίζει ότι οι εξόχως απόκεντρες περιοχές (ΕΑΠ), οι οποίες συνίστανται σε οκτώ νήσους και αρχιπελάγη, στην Καραϊβική, στον Ινδικό Ωκεανό και στον Ατλαντικό Ωκεανό, και μία απομονωμένη περιοχή στον Αμαζόνιο, περιλαμβάνουν έξι γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα (Γουιάνα, Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Μαγιότ, Ρεϊνιόν και Άγιος Μαρτίνος), δύο πορτογαλικές αυτόνομες περιφέρειες (Αζόρες και Μαδέρα) και μία ισπανική αυτόνομη κοινότητα (Κανάριοι Νήσοι)· οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από ορισμένα κοινά μόνιμα προβλήματα εξαιτίας της απόστασης, της απομόνωσης και της περιορισμένης έκτασής τους, τα οποία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξή τους·

χαιρετίζει τη δέσμευση που ανέλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) όσον αφορά τις εξόχως απόκεντρες περιοχές (ΕΑΠ), όπως αντικατοπτρίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 24ης Οκτωβρίου 2017 με τίτλο «Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ» (εφεξής «η ανακοίνωση»)· η δέσμευση επιβεβαιώνεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων του Απριλίου του 2018, με τα οποία ζητείται από την Επιτροπή να συνεχίσει τις εργασίες για τη θέσπιση ειδικών μέτρων για τις ΕΑΠ, σύμφωνα με το άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)·

χαιρετίζει την ενδιάμεση έκθεση (εφεξής η «έκθεση») του Μαρτίου του 2020, η οποία εξετάζει την πρόοδο που σημειώθηκε στην εφαρμογή της ανακοίνωσης·

εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της για το γεγονός ότι η έκθεση δεν αποτελεί εις βάθος αξιολόγηση της στρατηγικής για τις περιοχές αυτές, με αποτέλεσμα να μην αξιοποιηθεί η ευκαιρία για να διορθωθούν παραλείψεις σε ουσιαστικές πολιτικές για την ανάπτυξή των ΕΑΠ, όπως η πολιτική συνοχής και, ειδικότερα, ο πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων της ΕΕ·

αναγνωρίζει την ανάγκη προσαρμογής αυτής της στρατηγικής υπό το φως των σοβαρών συνεπειών της πανδημίας COVID-19, η οποία είχε εντονότερες επιπτώσεις στις περιοχές αυτές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και την εξωτερική συνδεσιμότητα και όπου η οικονομική ανάκαμψη αναμένεται να απαιτήσει περισσότερο χρόνο·

τονίζει, αφενός, την ανάγκη στήριξης του βιομηχανικού τομέα των ΕΑΠ υπό τις παρούσες συνθήκες και, αφετέρου, τον θεμελιώδη ρόλο ενός κατάλληλου ευρωπαϊκού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις και τα φορολογικά μέσα, προκειμένου να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να ενθαρρυνθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας σε αυτές τις περιοχές·

υπενθυμίζει ότι τα κοινωνικά ζητήματα βρίσκονται πάντα στο επίκεντρο των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ΕΑΠ, οι οποίες επιδεινώνονται από τις καταστροφικές επιπτώσεις της τρέχουσας κρίσης στις αγορές εργασίας τους, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη να τεθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση στο επίκεντρο κάθε στρατηγικής για τις περιοχές αυτές. Οι ΕΑΠ χρειάζονται μια νέα προσέγγιση που θα περιλαμβάνει ενισχυμένη κοινωνική διάσταση και προσδιορισμό συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση της τρέχουσας συγκυρίας·

εκτιμά τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεργαστεί με τις εξόχως απόκεντρες περιοχές· υπογραμμίζει τη σημασία της δέσμευσης αυτής για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εν λόγω περιοχές όσον αφορά την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19·

επισημαίνει τον ιδιαίτερα ευάλωτο χαρακτήρα τους, ο οποίος επιβαρύνθηκε σημαντικά στο πλαίσιο της πανδημίας, και υπογραμμίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί η κατάλληλη μεταχείριση των ΕΑΠ στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ, σύμφωνα με τις περιφερειακές πραγματικότητες και ανάγκες·

10.

τονίζει την ανάγκη προστασίας των συμφερόντων των ΕΑΠ κατά την ανάπτυξη της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, και ζητεί, στη μελλοντική συμφωνία της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο, να λαμβάνεται υπόψη ο αρνητικός αντίκτυπος του Brexit στις ΕΑΠ, διότι τούτες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες·

11.

επισημαίνει ότι, στο πλαίσιο της REACT-EU, τα χρηματοδοτούμενα έργα στις ΕΑΠ πρέπει να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις των κλάδων που έχουν πληγεί από την κρίση COVID-19, όπως π.χ. ο τουριστικός κλάδος, να ενισχύουν τις επενδύσεις σε κλάδους που σχετίζονται με τη συνδεσιμότητα —συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής—, με την πράσινη και τη γαλάζια οικονομία, και τις επενδύσεις σε δεξιότητες και ικανότητες που να επιτρέπουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την προσαρμογή στις αλλαγές που προκαλούνται από την πανδημία·

12.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση της Επιτροπής να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις εξόχως απόκεντρες περιοχές στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, λαμβάνοντας υπόψη την ευπάθειά τους στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, καθώς και τα εξαιρετικά πλεονεκτήματά τους, όπως η βιοποικιλότητα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και ελπίζει ότι θα θεσπιστούν ειδικά μέτρα για τον σκοπό αυτό·

13.

συνιστά να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών στόχων, αφενός, και του υψηλού κοινωνικού κόστους που ενδέχεται να επιφέρουν στις ΕΑΠ, αφετέρου, και ζητεί, στο πλαίσιο των διεθνών διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει την ιδιαιτερότητα των ΕΑΠ και να αποκλείσει τις πτήσεις μεταξύ ΕΑΠ και άλλων κρατών μελών της ΕΕ από το σύστημα εμπορίας εκπομπών· η απουσία παρεκκλίσεων για τις εν λόγω περιφέρειες στα σχέδια για την ένταξη τόσο των θαλάσσιων όσο και των αεροπορικών μεταφορών στο σύστημα εμπορίας εκπομπών θα έχει ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση·

14.

χαιρετίζει την ενισχυμένη εταιρική σχέση μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και της διάσκεψης των Προέδρων των ΕΑΠ, η οποία επέτρεψε έναν γόνιμο και διαρκή διάλογο, μέσω συγκεκριμένων πλατφορμών και ομάδων εργασίας που εντοπίζουν προβλήματα, παρέχουν λύσεις και χαράσσουν στρατηγικές για την προσαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών στις ΕΑΠ·

15.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση έχει καταστήσει δυνατή τη συμπερίληψη των ιδιαιτεροτήτων των ΕΑΠ σε μεγάλο μέρος των προτάσεων της Επιτροπής για την περίοδο 2021-2027·

16.

διαπιστώνει ότι, χάρη στα ευνοϊκά αποτελέσματα, απαιτείται να συνεχιστεί ο εντατικότερος και διαρκής διάλογος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ΕΑΠ κατά τις μελλοντικές εργασίες σχεδιασμού κατάλληλων πολιτικών που θα λαμβάνουν υπόψη την πραγματική κατάσταση στις ΕΑΠ·

17.

υπενθυμίζει τη σημασία της εφαρμογής της εξατομικευμένης μεταχείρισης που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της του 2017, δεδομένης της ευπάθειας αυτών των περιοχών σε διάφορους τομείς·

18.

υπενθυμίζει την ανάγκη να διατηρηθεί το χωριστό νομικό καθεστώς των ΕΑΠ στη διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, έτσι ώστε οι ΕΑΠ να συνεχίσουν να συμμετέχουν με δίκαιο και ισορροπημένο τρόπο στις εξελίξεις στην ΕΕ·

Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών

Γαλάζια οικονομία

19.

υπενθυμίζει ότι ο θαλάσσιος χώρος των ΕΑΠ αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την απασχόληση, την οικονομική δραστηριότητα και την ανάπτυξη, και θα πρέπει να προστατεύεται και να αξιοποιείται·

20.

επικροτεί τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Αξιοποίηση του δυναμικού των εξόχως απόκεντρων περιοχών για βιώσιμη γαλάζια ανάπτυξη» και τη συμπερίληψη των συμπερασμάτων της στην ανακοίνωση·

21.

υπενθυμίζει τη γνωμοδότησή της του Φεβρουαρίου 2018, στην οποία τονίζεται η ανάγκη να παράσχει η ΕΕ στις ΕΑΠ αυξημένη χρηματοδοτική στήριξη για δράσεις ανάπτυξης των θαλάσσιων και των ναυτιλιακών τους πόρων και για την υλοποίηση φιλόδοξων επενδύσεων, λαμβάνοντας υπόψη το δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας και προστασίας των οικοσυστημάτων·

22.

θεωρεί ότι η ανανέωση του αλιευτικού στόλου των ΕΑΠ εξακολουθεί να περιορίζεται από την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, και θεωρεί ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συνέπεια μεταξύ των αναθεωρημένων κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον κλάδο της αλιείας και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), ούτως ώστε η ανανέωση του αλιευτικού στόλου των ΕΑΠ να μπορεί να είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο του τελευταίου·

23.

υπενθυμίζει ότι τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2019 για τους ωκεανούς και τις θάλασσες ζητούν την προστασία των ΕΑΠ, δεδομένης της ευπάθειάς τους στην κλιματική αλλαγή, και τονίζουν τη σημασία της θαλάσσιας και της αλιευτικής πολιτικής για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων·

24.

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι τα αιτήματα των ΕΑΠ για αντιστάθμιση του πρόσθετου κόστους δεν ελήφθησαν υπόψη, και υποστηρίζει το αίτημα για προσαρμοσμένη και ευέλικτη εφαρμογή των ποσών και των λεπτομερειών εφαρμογής·

Γεωργία και αγροτική ανάπτυξη

25.

υπενθυμίζει ότι η γεωργία συνιστά ζωτικής σημασίας κλάδο για την οικονομία και την απασχόληση στις ΕΑΠ, όπως έχει αναγνωρίσει η ΕΕ με την καθιέρωση ειδικής μεταχείρισης μέσω του POSEI, και τονίζει τη συμβολή και την προστιθέμενη αξία του τομέα αυτού κατά τη διάρκεια της κρίσης της νόσου COVID-19, δεδομένου ότι συνέβαλε στη διασφάλιση της επισιτιστικής αυτάρκειας, ευνόησε τις βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού και ανταποκρίθηκε στην ισχυρή ζήτηση του πληθυσμού·

26.

τάσσεται υπέρ της διατήρησης των ειδικών παρεκκλίσεων για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές στον πρώτο πυλώνα της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), δηλαδή της αποσύνδεσης και του συστήματος μείωσης των ενισχύσεων·

27.

εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της για το γεγονός ότι, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), η πρόταση για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο προβλέπει μείωση της συγχρηματοδότησης για τις ΕΑΠ·

28.

σημειώνει ότι η κρίση της νόσου COVID-19 έχει προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα διανομής τροφίμων στις ΕΑΠ, τάσσεται κατά της μείωσης των κονδυλίων του προϋπολογισμού της ΚΓΠ για τις περιοχές αυτές κατά την επόμενη δημοσιονομική περίοδο, και ζητεί την επαναφορά των υφιστάμενων επιπέδων χρηματοδότησης του POSEΙ·

29.

υπενθυμίζει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι οι εμπορικές συμφωνίες που διαπραγματεύεται με τρίτες χώρες θα πρέπει να περιλαμβάνουν ειδικό κεφάλαιο για κάθε θέμα που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΕΑΠ·

30.

στηρίζει τις ΕΑΠ στο αίτημά τους, αφενός, για επέκταση μετά το 2020 του μηχανισμού σταθεροποίησης στις διμερείς συμφωνίες εισαγωγής μπανανών που έχουν συναφθεί με τις χώρες των Άνδεων και της Κεντρικής Αμερικής και, αφετέρου, για αυτόματη ενεργοποίηση του μηχανισμού όταν μία από τις χώρες αυτές υπερβαίνει το καθορισμένο όριο·

Βιοποικιλότητα

31.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Πράσινη Συμφωνία της Επιτροπής αναγνωρίζει τόσο την υψηλή αξία της μοναδικής βιοποικιλότητας των ΕΑΠ όσο και τις απειλές της κλιματικής αλλαγής ως έναν από τους κύριους παράγοντες απώλειας της βιοποικιλότητας·

32.

χαιρετίζει τη συμπερίληψη στο πρόγραμμα LIFE 2014-2020 ειδικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για τη διαφύλαξη, τη διατήρηση και την αξιοποίηση της βιοποικιλότητας και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στις ΕΑΠ·

Κυκλική οικονομία

33.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα μέτρα που λαμβάνει για την κυκλική οικονομία, να λάβει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ΕΑΠ, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την απομόνωση, τον απομακρυσμένο χαρακτήρα και την υψηλή πίεση που υφίστανται λόγω των οικονομικών τους μοντέλων που βασίζονται κυρίως στον τουρισμό·

34.

αναμένει ότι μια ειδική πλατφόρμα θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη προσαρμοσμένων μέτρων για τον έλεγχο της εισόδου και της εξόδου αποβλήτων στις ΕΑΠ, συμβάλλοντας στην ορθή διαχείριση των αποβλήτων και υποστηρίζοντας τον στόχο των εν λόγω περιφερειών να καταστούν περιφέρειες «μηδενικών αποβλήτων»·

35.

αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα και το υψηλό κόστος της διαχείρισης των αποβλήτων στις ΕΑΠ και την ανάγκη στήριξης των επενδύσεων σε υποδομές, μεταξύ άλλων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), ώστε να διευκολυνθεί η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία·

Κλιματική αλλαγή

36.

υποστηρίζει τη δέσμευση των ΕΑΠ στους στόχους της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, και υπενθυμίζει ότι οι περιοχές αυτές είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή·

37.

κατανοεί ότι οι φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας συνάδουν με όσα προβλέπονται στην ανακοίνωση, εκφράζει την ικανοποίησή της για την ειδική αναφορά, και αναμένει ότι η αναφορά αυτή θα δώσει ώθηση στη δίκαιη μετάβαση των ΕΑΠ σε μια ουδέτερη οικονομία·

38.

ζητεί να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται με συνολικό τρόπο κάθε μέτρο στον τομέα της μείωσης των ανθρακούχων εκπομπών, με στόχο την επίτευξη δίκαιης ισορροπίας μεταξύ της περιβαλλοντικής επιταγής, αφενός, και της ανάγκης για προσβασιμότητα των πολιτών και για τη διατήρηση της οικονομίας, αφετέρου·

39.

επισημαίνει την ανάγκη για καλύτερη εναρμόνιση των κριτηρίων επιλεξιμότητας του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και τη συμπερίληψη της πραγματικότητας των ΕΑΠ στο στρατηγικό μακρόπνοο όραμα της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·

Ενεργειακή μετάβαση

40.

επικροτεί τα μέτρα υπέρ των ΕΑΠ, όπως ορίζονται στην οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και την πρωτοβουλία καθαρής ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νησιά, και ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει τις προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή·

41.

υπενθυμίζει ότι οι ΕΑΠ είναι οι μόνες περιοχές που εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα, και διαθέτουν απομονωμένα ενεργειακά συστήματα που δεν μπορούν να διασυνδεθούν με τα ευρωπαϊκά δίκτυα· συνεπώς, εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» δεν προσαρμόζεται στην ιδιαίτερη αυτή κατάσταση· θεωρεί ότι οι ΕΑΠ θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης και να επωφεληθούν από τα μέτρα στήριξης της ενεργειακής μετάβασης προς τα καθαρά καύσιμα·

Έρευνα και καινοτομία

42.

εκτιμά τη δέσμευση της Επιτροπής έναντι των ΕΑΠ στον τομέα της καινοτομίας, προκειμένου να αναδειχθεί το δυναμικό τους ως εργαστηρίων δοκιμών για καινοτόμες λύσεις με μέλημα την πρόσβαση στην αριστεία και την ενίσχυση των αλυσίδων αξίας·

43.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την εφαρμογή μιας ειδικής δράσης συντονισμού και στήριξης στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος «Ορίζοντας 2020» για τις ΕΑΠ, και επισημαίνει την ανάγκη να ληφθούν υπόψη τα συμπεράσματα της προπαρασκευαστικής δράσης FORWARD κατά την κατάρτιση των μελλοντικών προγραμμάτων πλαίσιο για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία (ΕΑΚ), όπως εξαγγέλλεται στην ανακοίνωση·

Κοινωνικές υποθέσεις, απασχόληση, εκπαίδευση και κατάρτιση

44.

θεωρεί ότι η Επιτροπή θα πρέπει να συμπεριλάβει τις ΕΑΠ στις πρωτοβουλίες που θα υποβάλει στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, με σκοπό την προώθηση των ίσων ευκαιριών, την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τις δίκαιες συνθήκες εργασίας και την κοινωνική προστασία και ένταξη·

45.

τονίζει τον τεράστιο αντίκτυπο της κρίσης λόγω της πανδημίας COVID-19 στην απασχόληση στις ΕΑΠ, τη σημαντική αύξηση των επιπέδων φτώχειας, λόγω του περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας και της μείωσης του κύκλου εργασιών σε βασικούς τομείς, καθώς και την ανάγκη να συνεχιστεί η ενίσχυση των ειδικών εργαλείων για τη στήριξη της δημιουργίας νέων εξειδικευμένων τομέων δραστηριότητας και για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας σε παραδοσιακούς τομείς·

46.

ζητεί να ληφθούν μέτρα για την αύξηση της συμμετοχής των ΕΑΠ σε όλες τις δράσεις του προγράμματος Erasmus+, και να προωθηθούν οι ανταλλαγές συνεργασίας και κινητικότητας μεταξύ ατόμων και οργανώσεων σε αυτές τις περιοχές και σε τρίτες χώρες, και ιδίως στις γειτονικές τους χώρες·

47.

αναμένει από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση να επιδείξει την απαραίτητη ευελιξία για την παροχή ενισχύσεων, όταν μια μεγάλη αναδιάρθρωση έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία των περιφερειών αυτών·

Προσβασιμότητα με στόχο την ανταγωνιστικότητα, τη δραστηριοποίηση και την ενσωμάτωση στην ενιαία αγορά

48.

προειδοποιεί ότι η τρέχουσα κρίση είχε τεράστιο αντίκτυπο στην προσβασιμότητα των απομακρυσμένων αυτών περιοχών από αέρος και στην ανάγκη διατήρησης της συνδεσιμότητας σε επίπεδα πριν από την κρίση, διότι οι ΕΑΠ εξαρτώνται πλήρως από τις θαλάσσιες και τις εναέριες μεταφορές·

49.

ζητεί να ληφθούν υπόψη η μεγάλη απόσταση, η γεωγραφική απομόνωση και η γεωγραφική διασπορά των ΕΑΠ στον σχεδιασμό, την έγκριση και την εφαρμογή πολιτικών που αποσκοπούν στη μείωση του χάσματος όσον αφορά τη φυσική και την ψηφιακή προσβασιμότητα στην αγορά της ΕΕ και επίσης στο ενδοπεριφερειακό και διαπεριφερειακό επίπεδο·

50.

υπενθυμίζει ότι η δυνατότητα αεροπορικής πρόσβασης αποτελεί επίσης ουσιαστικό στοιχείο για την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού κλάδου, ο οποίος αποτελεί μείζονα κινητήρια δύναμη για πολλές από τις περιοχές αυτές και πλήττεται ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19· συνεπώς, καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη της την πτυχή αυτή κατά τον καθορισμό των πολιτικών που αποσκοπούν στη βελτίωση της φυσικής προσβασιμότητας των ΕΑΠ·

51.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την ολοκλήρωση της μελέτης σχετικά με τις ανάγκες συνδεσιμότητας των ΕΑΠ και για το γεγονός ότι η Επιτροπή έλαβε υπόψη το έλλειμμα και την εξάρτηση από τους λιμένες και τους αερολιμένες, προτείνοντας μέτρα στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ και του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη»· θεωρεί, ωστόσο, ότι τα μέτρα αυτά δεν επαρκούν και ότι η πολιτική μεταφορών πρέπει να ευθυγραμμιστεί με την πραγματικότητα των εξόχως απόκεντρων περιοχών·

52.

επισημαίνει τη σημασία των επενδύσεων για τον περιορισμό της συμφόρησης στους αστικούς κόμβους και για τη διευκόλυνση βιώσιμων επίγειων τρόπων μεταφοράς·

53.

θεωρεί σκόπιμο να εξεταστεί το ενδεχόμενο χορήγησης ενισχύσεων στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την ανάπτυξη των βασικών δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των υποβρύχιων καλωδίων, για τη σύνδεση των ΕΑΠ με τα κράτη μέλη στα οποία υπάγονται, μεταξύ τους και μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών·

Περιφερειακή ένταξη των ΕΑΠ στους γεωγραφικούς τους χώρους

54.

εφιστά την προσοχή της Επιτροπής στο γεγονός ότι η περιφερειακή ενσωμάτωση των ΕΑΠ στο γεωγραφικό τους περιβάλλον εξακολουθεί να αποτελεί στόχο προτεραιότητας, και ότι τα προγράμματα ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας αποτελούν βασικό μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου· συνεπώς, θεωρεί απαραίτητο να διατηρηθεί η χρηματοδοτική προσπάθεια για τα εν λόγω προγράμματα, καθώς και η επιχειρησιακή ανάπτυξη του νέου σκέλους ΕΑΠ, χωρίς ωστόσο να περιορίζεται η πρόσβαση των περιφερειών αυτών στις υπόλοιπες συνιστώσες και στα χρηματοδοτικά τους κονδύλια·

55.

εκφράζει τη λύπη της για τη μείωση του ποσοστού ενωσιακής συγχρηματοδότησης για τις ΕΑΠ στο πλαίσιο του κανονισμού για την Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία (ΕΕΣ-Interreg) για την περίοδο 2021-2027· τούτο αντίκειται στη στρατηγική σημασία που αποδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2004 στην ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης των εξόχως απόκεντρων περιοχών στο γεωγραφικό πεδίο τους·

56.

παροτρύνει την Επιτροπή να στηρίξει κοινά έργα στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ όλων των ΕΑΠ στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg·

57.

υπενθυμίζει στην Επιτροπή τη δέσμευσή της να θέσει σε εφαρμογή μια συγκεκριμένη, απλή και σαφή λύση που θα επιτρέπει τον κοινό προγραμματισμό του ΕΤΠΑ και των χρηματοπιστωτικών μέσων των γειτονικών τρίτων χωρών· εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η συγκεκριμένη λύση δεν έχει θεσπιστεί επίσημα, και προτρέπει την Επιτροπή να επιλύσει οριστικά το ζήτημα αυτό κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027·

Μετανάστευση

58.

τονίζει ότι οι ΕΑΠ, μεταξύ άλλων, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της εισόδου παράτυπων μεταναστών από τις γειτονικές τους περιοχές, και προειδοποιεί για τον μείζονα αντίκτυπο της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών σε όλες τις δημόσιες πολιτικές τους, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή μέτρων υποδοχής ή τη μέριμνα για τους ασυνόδευτους ανηλίκους·

59.

υπενθυμίζει τη δέσμευση της Επιτροπής να στηρίξει τις ΕΑΠ στη διαχείριση των μεταναστευτικών ζητημάτων με βιώσιμο τρόπο, και ζητεί να προβλεφθούν ειδικά μέτρα μέσω του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης για τη δημοσιονομική περίοδο 2021-2027·

Συμπεράσματα

60.

καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λαμβάνουν υπόψη τις ΕΑΠ τόσο στις συζητήσεις σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης όσο και κατά την ανάπτυξη των μελλοντικών ευρωπαϊκών πολιτικών, διασφαλίζοντας την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή του άρθρου 349 της ΣΛΕΕ.

Βρυξέλλες, 10 Δεκεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Απόστολος ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ

		ISSN 1977-0901
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης		C 37

Έκδοση στην ελληνική γλώσσα	Ανακοινώσεις και Πληροφορίες	64ό έτος 2 Φεβρουαρίου 2021

Περιεχόμενα		Σελίδα
	I Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις
	ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ
	Επιτροπή των Περιφερειών
	Interactio – Εξ αποστάσεως – 141η σύνοδος ολομέλειας της ΕτΠ, 8.12.2020 - 10.12.2020
2021/C 37/01	Ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα το Πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2021	1
	ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ
	Επιτροπή των Περιφερειών
	Interactio – Εξ αποστάσεως – 141η σύνοδος ολομέλειας της ΕτΠ, 8.12.2020 - 10.12.2020
2021/C 37/02	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Προς έναν πιο βιώσιμο τουρισμό για τους δήμους και τις περιφέρειες της ΕΕ	8
2021/C 37/03	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Στρατηγική της ΕΕ για την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών	16
2021/C 37/04	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Από το αγρόκτημα στο τραπέζι: η τοπική και περιφερειακή διάσταση	22
2021/C 37/05	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης	28
2021/C 37/06	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Ευκαιρίες και συνέργειες της προληπτικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για την προώθηση της βιωσιμότητας και της ποιότητας ζωής στις περιφέρειες και τους δήμους: ποιο είναι το απαιτούμενο πλαίσιο προϋποθέσεων;	33
2021/C 37/07	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στις περιφέρειες: αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας	40
2021/C 37/08	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας μέσω νέων ψηφιακών μέσων	47
2021/C 37/09	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Προκλήσεις για τις δημόσιες μεταφορές στις πόλεις και τις μητροπολιτικές περιοχές	51
2021/C 37/10	Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ	57