(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία το Βέλγιο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, το Βέλγιο θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις 1 ως 3.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για το Βέλγιο δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος του Βελγίου όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος του Βελγίου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Στις 27 Απριλίου 2018 το Βέλγιο υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Το Βέλγιο υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει σταδιακή βελτίωση του ονομαστικού ισοζυγίου από έλλειμμα 1,0 % του ΑΕΠ το 2017 σε πλεόνασμα 0,1 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος, με τη μορφή ισοσκελισμένης δημοσιονομικής θέσης σε διαρθρωτικούς όρους, έχει προγραμματιστεί να επιτευχθεί έως το 2020. Ωστόσο, από τον εκ νέου υπολογισμό του διαρθρωτικού ισοζυγίου (6) προκύπτει ακόμη έλλειμμα 0,2 % το 2020. Ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ, μετά την κορύφωσή του σε σχεδόν 107 % του ΑΕΠ το 2014 και τη μείωσή του σε περίπου 103 % του ΑΕΠ το 2017, αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω σε 94,6 % μέχρι το 2021 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Ταυτόχρονα, δεν έχουν προσδιοριστεί τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προγραμματισμένων στόχων για το έλλειμμα από το 2019 και έπειτα, γεγονός που συμβάλλει στην προβλεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου το 2019 εάν δεν μεταβληθούν οι πολιτικές, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018.

(7)

Στις 23 Μαΐου 2018, η Επιτροπή συνέταξε έκθεση δυνάμει του άρθρου 126 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, διότι το Βέλγιο δεν πραγματοποίησε ικανοποιητική πρόοδο ως προς τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους το 2017. Μετά την αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων, δεδομένου ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν επαρκώς αξιόπιστα στοιχεία για να εξαχθεί συμπέρασμα σχετικά με την ύπαρξη σημαντικής απόκλισης στο Βέλγιο το 2017, καθώς και κατά το 2016 και το 2017 συνολικά, δεν κατέστη δυνατό η έκθεση να καταλήξει σε συμπέρασμα αν το κριτήριο του χρέους όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (7) έχει τηρηθεί ή όχι. Η Επιτροπή θα επανεκτιμήσει τη συμμόρφωση με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους βάσει των εκ των υστέρων στοιχείων για το 2018 που πρόκειται να κοινοποιηθούν την άνοιξη του 2019.

(8)

Στο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 αναφέρεται ότι η δημοσιονομική επίπτωση των μέτρων ασφαλείας που λήφθηκαν το 2017 είναι σημαντική και παρέχει επαρκή στοιχεία για την έκταση και τον χαρακτήρα αυτού του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους. Σύμφωνα με την Επιτροπή, το 2017 οι επιλέξιμες πρόσθετες δαπάνες για μέτρα που συνδέονται με την ασφάλεια ανήλθαν σε 0,02 % του ΑΕΠ. Οι διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 καλύπτουν αυτές τις πρόσθετες δαπάνες, διότι η σοβαρότητα της τρομοκρατικής απειλής συνιστά ασυνήθη περίσταση, ο αντίκτυπός της στα δημόσια οικονομικά του Βελγίου είναι σημαντικός και δεν θα διακυβευόταν η βιωσιμότητα με το να επιτραπεί προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Ως εκ τούτου, η απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου για το 2017 έχει μειωθεί, προκειμένου να ληφθεί υπόψη το εν λόγω πρόσθετο κόστος.

(9)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στο Βέλγιο να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (8) δεν θα υπερβεί το 1,6 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών του Βελγίου. Μετά την αξιολόγηση της έντασης της ανάκαμψης στο Βέλγιο, στην οποία προέβη η Επιτροπή στο πλαίσιο της γνωμοδότησής της όσον αφορά το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της χώρας για το 2018, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στις προκλήσεις βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει το Βέλγιο, δεν υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία ως προς το ζήτημα αυτό που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη δημοσιονομική προσαρμογή το 2018 προς την κατεύθυνση της επίτευξης του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, καθώς και κατά το 2017 και το 2018 συνολικά.

(10)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης του Βελγίου άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου κενού παραγωγής της τάξης του 0,4 %, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 1,8 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Εκ πρώτης όψεως, δεν προβλέπεται συμμόρφωση του Βελγίου με τον κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι τα αναγκαία μέτρα πρέπει να ληφθούν από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα ήταν συνετό να γίνει χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης.

(11)

Η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών εξακολουθεί να συνιστά πρόκληση. Οι μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος που θεσπίστηκαν το 2015 ήταν ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τη μακροπρόθεσμη γήρανση του πληθυσμού, αλλά η έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση επισημαίνει τη μεγαλύτερη από ό,τι αναμενόταν αύξηση των συνδεόμενων με τη δημογραφική γήρανση μακροπρόθεσμων δαπανών, αφενός για τις συντάξεις και αφετέρου για τη μακροχρόνια φροντίδα. Οι συνταξιοδοτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν κατά 2,9 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2070 σε σύγκριση με αύξηση κατά 1,3 εκατοστιαίες μονάδες το 2060 (και τη μείωση κατά 0,1 εκατοστιαία μονάδα του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην Ένωση) σε σχέση με το προηγούμενο επικαιροποιημένο πρόγραμμα. Από την άποψη αυτή, η πλήρης εφαρμογή του οδικού χάρτη μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων. Επιπλέον, οι δαπάνες για τη μακροχρόνια φροντίδα προβλέπεται να αυξηθούν, από το επίπεδο του 2,3 % του ΑΕΠ, που είναι ήδη πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης, σε 4,0 % του ΑΕΠ έως το 2070. Η μείωση του κατακερματισμού στην οργάνωση της μακροχρόνιας περίθαλψης, λόγω της κατανομής αρμοδιοτήτων σε διάφορα διοικητικά επίπεδα, είναι δυνατό να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των δαπανών στον τομέα αυτό.

(12)

Ο αποτελεσματικός δημοσιονομικός συντονισμός είναι απαραίτητος σε ένα ομοσπονδιακό κράτος μέλος, όπως το Βέλγιο, όπου μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων για τις δαπάνες έχει ανατεθεί σε φορείς διακυβέρνησης σε υπο-εθνικό επίπεδο. Προκειμένου να βελτιώσει τον εσωτερικό συντονισμό και να εφαρμόσει το δημοσιονομικό σκέλος της Συνθήκης για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην οικονομική και νομισματική ένωση (το «Δημοσιονομικό σύμφωνο»), η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι κυβερνήσεις των περιφερειών και κοινοτήτων του Βελγίου συνήψαν το 2013 συμφωνία συνεργασίας, με στόχο τον καθορισμό γενικών και επιμέρους πολυετών δημοσιονομικών πορειών που θα παρακολουθούνται από το Ανώτατο Συμβούλιο Οικονομικών. Επιτεύχθηκε συμφωνία σχετικά με τους επιμέρους δημοσιονομικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2020, το οποίο αποτελεί θετικό βήμα. Ωστόσο, εξακολουθεί να μην υπάρχει επίσημη συμφωνία σχετικά με τους ετήσιους δημοσιονομικούς στόχους σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την πρόβλεψη επαρκών ασφαλιστικών δικλείδων σχετικά με την ανεξαρτησία του Ανώτατου Συμβουλίου Οικονομικών.

(13)

Υπάρχει περιθώριο η συγκράτηση των δαπανών να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στη δημοσιονομική εξυγίανση. Οι συνολικές δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Παρά το μακροπρόθεσμο δυναμικό για τόνωση της ανάπτυξης που διαθέτουν, οι δημόσιες επενδύσεις είναι χαμηλές σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ιδίως σε σχέση με το σύνολο των δημόσιων δαπανών. Όχι μόνο είναι χαμηλό το κεφαλαιακό απόθεμα του Δημοσίου, αλλά έχει διαβρωθεί και η ποιότητα των δημοσίων υποδομών. Οι ανασκοπήσεις των δαπανών μπορούν να συμβάλλουν σε μια πιο έξυπνη κατανομή των δαπανών και να υποστηρίξουν τη φιλική προς την ανάπτυξη εξυγίανση. Σε περιφερειακό επίπεδο, μόνον η Φλάνδρα σχεδιάζει να εισαγάγει μια προσέγγιση ανασκόπησης των δαπανών στο πλαίσιο της διαδικασίας του προϋπολογισμού. Επιπλέον, επί του παρόντος κανένα επίπεδο διακυβέρνησης στο Βέλγιο δεν δεσμεύεται από εγχώριους κανόνες για τις δαπάνες, με εξαίρεση ένα ανώτατο όριο για τις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το γεγονός αυτό έρχεται σε αντίθεση με την όλο και μεγαλύτερη θέσπιση τέτοιων κανόνων σε ολόκληρη την Ένωση και αποτρέπει τη δημοσιονομική εξυγίανση που βασίζεται στις δαπάνες. Επιπρόσθετα, οι εισφορές στο βελγικό σύστημα εγγύησης καταθέσεων δεν επενδύονται σε ξεχωριστό χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων χαμηλού κινδύνου.

(14)

Η κατανομή χρέους και περιουσιακών στοιχείων στα βελγικά νοικοκυριά αποκαλύπτει ότι υπάρχουν ορισμένοι θύλακες τρωτότητας, παρά τη συνολική ευνοϊκή τους θέση όσον αφορά τον πλούτο. Η παρατεταμένη περίοδος αύξησης των τιμών των κατοικιών ταχύτερα από το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, σε συνδυασμό με συνεχείς αυξήσεις του χρέους των νοικοκυριών, έχει καταστήσει την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών πιο εύθραυστη. Τον Απρίλιο του 2018 εφαρμόστηκε μέτρο μακροπροληπτικού χαρακτήρα που εστιάζει κυρίως στην ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα, για να αντιμετωπιστεί η αύξηση των συστημικών κινδύνων που σχετίζονται με τον τομέα οικιστικών ακινήτων. Στο μέλλον, θα μπορούσε να βελτιωθεί το εθνικό πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων μακροπροληπτικού χαρακτήρα για να αυξηθεί η ικανότητα της μακροπροληπτικής αρχής να χρησιμοποιεί εγκαίρως μακροπροληπτικά μέσα. Επί του παρόντος, οι τιμές των κατοικιών φαίνεται να είναι ελαφρώς υπερτιμημένες.

(15)

Όπως αναφέρεται στη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ, η καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού είναι απαραίτητη για να εμποδίζονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και να προστατεύονται τα δημόσια οικονομικά. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Το προηγούμενο καθεστώς έκπτωσης πλασματικών τόκων που βασιζόταν στο απόθεμα ιδίων κεφαλαίων αντικαταστάθηκε από ένα επαυξητικό σύστημα. Το νέο σύστημα, το οποίο έχει το ίδιο επαυξητικό σενάριο αναφοράς με την έκπτωση φόρου για ανάπτυξη και επενδύσεις που προτείνεται στην κοινή βάση φορολογίας εταιρειών, θα περιορίζεται στα πρόσθετα ίδια κεφάλαια που υπολογίζονται με βάση έναν πενταετή μέσο όρο. Η αλλαγή αυτή έχει ως στόχο να συμβάλει στη δημοσιονομική ουδετερότητα της μεταρρύθμισης της εταιρικής φορολόγησης, με ταυτόχρονη εξέταση της δυνατότητας χρήσης του συστήματος στον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό και τον περαιτέρω μετριασμό του ζητήματος της μεροληπτικής μεταχείρισης μεταξύ χρεωστικών τίτλων και ιδίων κεφαλαίων. Αν και η απουσία ορισμένων ειδικών κανόνων απαγόρευσης των καταχρήσεων αποτελεί λόγο ανησυχίας, η μεταρρύθμιση του πλαισίου για την απαγόρευση των καταχρήσεων βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας. Η εξέλιξη αυτή συνιστά θετικό βήμα. Θα παρακολουθείται στενά, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι νέοι κανόνες καλύπτουν όλες τις σχετικές μορφές κατάχρησης. Με βάση τις πρόσφατες ανταλλαγές απόψεων, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει τον εποικοδομητικό της διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(16)

Η πρόσφατη οικονομική ανάπτυξη συνοδεύτηκε από άφθονες θέσεις εργασίας. Το 2017 η αύξηση της απασχόλησης ήταν εύρωστη και το ποσοστό ανεργίας είναι σήμερα κοντά στο επίπεδο προ κρίσης. Ωστόσο, όσον αφορά το ποσοστό απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20 έως 64 ετών (68,5 % το 2017), το Βέλγιο δεν βρίσκεται στον σωστό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ο οποίος ανέρχεται σε ποσοστό 73,2 %. Σημειώθηκε περιορισμένη πρόοδος όσον αφορά τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας των ομάδων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, καθώς η αεργία και η ανεργία είναι συγκεντρωμένες σε μεγάλο βαθμό στα άτομα με χαμηλή ειδίκευση, τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι αφενός οι διαρθρωτικοί παράγοντες και αφετέρου συγκεκριμένοι ανά ομάδα παράγοντες παρεμποδίζουν την ένταξη στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα, τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, που αντιπροσωπεύουν μεγάλο τμήμα του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αρνητικά αποτελέσματα στην αγορά εργασίας και, ως εκ τούτου, αποτελούν σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό για την αγορά εργασίας. Το 2016 το ποσοστό απασχόλησης όσων έχουν γεννηθεί εκτός ΕΕ ήταν 49,1 %, ποσοστό που είναι πάνω από 20 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για τους γηγενείς (το χάσμα ήταν ακόμη μεγαλύτερο για τις γυναίκες). Τα μέτρα ενεργοποίησης θα μπορούσαν να βοηθήσουν όσους προέρχονται από μη προνομιούχα περιβάλλοντα, αλλά υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα εν λόγω μέτρα δεν είναι εξίσου αποτελεσματικά για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Αν και έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα με σκοπό να συμβάλουν στην ενσωμάτωση των νεοαφιχθέντων και την αντιμετώπιση των διακρίσεων, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη συντονισμού μεταξύ των τομέων πολιτικής και των πολιτικών επιπέδων για την αντιμετώπιση της πρόκλησης που συνιστά η ένταξη των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών στην αγορά εργασίας. Εξακολουθούν να υφίστανται έντονες περιφερειακές διαφορές στις επιδόσεις της αγοράς εργασίας.

(17)

Παρά τις προσπάθειες για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, τα αντικίνητρα για εργασία εξακολουθούν να είναι υψηλά για ορισμένες ομάδες, π.χ. για τα μονομελή νοικοκυριά που λαμβάνουν τον μέσο μισθό και τα δεύτερα εργαζόμενα μέλη της οικογένειας. Παρά τα προηγούμενα μέτρα, η φορολογική επιβάρυνση για ένα μονομελές νοικοκυριό που λαμβάνει τον μέσο μισθό παρέμεινε μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση το 2016. Η παγίδα της ανεργίας για τους χαμηλόμισθους (67 % του μέσου μισθού για ένα μονομελές νοικοκυριό) είναι επίσης μία από τις υψηλότερες της Ένωσης. Εξακολουθούν να υφίστανται υψηλά φορολογικά αντικίνητρα για το δεύτερο εργαζόμενο μέλος της οικογένειας – κυρίως γυναίκες.

(18)

Το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση και καταδεικνύει σημαντικές αναντιστοιχίες δεξιοτήτων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων παραγόντων, με τη χαμηλή κινητικότητα και, ιδίως στη δίγλωσση περιφέρεια των Βρυξελλών, τις ανεπαρκείς γλωσσικές ικανότητες. Η συμμετοχή στη διά βίου μάθηση είναι χαμηλή. Η αύξηση των δεσμεύσεων εκ μέρους εργαζομένων και εργοδοτών για συνεχή διά βίου μάθηση είναι σημαντική, προκειμένου να μπορούν τα άτομα να διαχειρίζονται τις μεταβάσεις από μία θέση εργασίας σε μία άλλη.

(19)

Έχει σημειωθεί ορισμένη πρόοδος όσον αφορά τις ίσες ευκαιρίες συμμετοχής στην ποιοτική εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, καθώς η φλαμανδική και η γαλλόφωνη κοινότητα εφαρμόζουν σταδιακά σχολικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, παρά τις καλές επιδόσεις, κατά μέσον όρο, σε σύγκριση με τα διεθνή δεδομένα, οι μακροχρόνιες μεγάλες εκπαιδευτικές ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται. Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των μαθητών ηλικίας 15 ετών δείχνουν σημαντικές διακυμάνσεις που συνδέονται με το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και καθεστώς μετανάστη. Οι διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ της φλαμανδικής και της γαλλόφωνης κοινότητας, καθώς και η υποεκπροσώπηση των μειονεκτουσών ομάδων στα άτομα με τις καλύτερες επιδόσεις στις φυσικές επιστήμες, την ανάγνωση και τα μαθηματικά εγείρουν ανησυχίες. Οι μεγάλες διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ των σχολείων συμβαδίζει με τις άνισες εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Το ποσοστό των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι υψηλό. Ωστόσο διαπιστώνονται άνιση πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση, έλλειψη δεξιοτήτων και περιφερειακές ανισότητες. Το ποσοστό των πτυχιούχων στις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία και τα μαθηματικά είναι από τα χαμηλότερα στην Ένωση και οι ελλείψεις στους τομείς αυτούς θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη και την καινοτομία. Οι ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς εγείρουν ανησυχίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών προχωρούν με αργό ρυθμό. Είναι απαραίτητο να προσαρμοστεί η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Τόσο η φλαμανδική όσο και η γαλλόφωνη κοινότητα έχουν ξεκινήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις των εκπαιδευτικών τους συστημάτων. Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αυτών έχει προγραμματιστεί για την προσεχή δεκαετία και μετά από αυτή. Ωστόσο, στα τέλη του 2017, η Φλάνδρα έλαβε την απόφαση να αναβάλει κατά ένα έτος την έναρξη ισχύος βασικών μέτρων των εν λόγω μεταρρυθμίσεων. Ο αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων και των μέτρων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική εφαρμογή και παρακολούθησή τους.

(20)

Πραγματοποιήθηκαν περιορισμένες μόνο μεταρρυθμίσεις για να αντιμετωπιστεί το περιοριστικό κανονιστικό πλαίσιο στον τομέα των υπηρεσιών. Η Φλάνδρα κατάργησε τον νόμο περί σύστασης για επιλεγμένα επαγγέλματα του κλάδου της βιοτεχνίας. Παρ' όλα αυτά, το επίπεδο ρύθμισης παραμένει υψηλό σε ορισμένες επαγγελματικές υπηρεσίες. Ως εκ τούτου, ο ανταγωνισμός είναι υποτονικός στους τομείς αυτούς με χαμηλά ποσοστά νέων επιχειρήσεων που εισέρχονται στην αγορά. Στον κατασκευαστικό τομέα, επιβάλλονται οριζόντια συστήματα χορήγησης άδειας για την πρόσβαση στην αγορά του κατασκευαστικού κλάδου και οι οικοδομικές άδειες παραμένουν πολύπλοκες, παρά τα μέτρα που εγκρίθηκαν τα τελευταία έτη. Το ποσοστά διαρροής στον βελγικό κατασκευαστικό τομέα είναι σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ένωσης, γεγονός που ενδεχομένως καταδεικνύει ότι ο τομέας πλήττεται από ανεπαρκή ανταγωνισμό. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει επίσης την παράδοση σημαντικών έργων υποδομής. Υπάρχουν επίσης σημαντικοί περιορισμοί στον τομέα των σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών. Η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας της βελγικής οικονομίας είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας στον τομέα των υπηρεσιών. Οι κανονιστικοί περιορισμοί έχουν επίσης δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις για τους χρήστες των εν λόγω υπηρεσιών, ειδικά στον τομέα της μεταποίησης. Περισσότερες σε βάθος διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των βασικών τομέων υπηρεσιών θα μπορούσαν να συμβάλουν στην τόνωση της αύξησης της παραγωγικότητας, που είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της μελλοντικής ανάπτυξης, καθώς και τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

(21)

Έχει επίσης σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος στη βελτίωση της λειτουργίας του τομέα λιανικού εμπορίου. Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, οι κανονιστικοί περιορισμοί εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά τις επιδόσεις του τομέα και να αποθαρρύνουν τις επενδύσεις. Οι τιμές για πολλές κατηγορίες προϊόντων εξακολουθούν να είναι υψηλότερες σε σχέση με τις γειτονικές χώρες. Χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να καταστεί το επιχειρηματικό περιβάλλον ανταγωνιστικό και φιλικό προς τις επενδύσεις, ώστε να δοθεί στους καταναλωτές η δυνατότητα να επωφελούνται από μεγαλύτερη επιλογή προϊόντων και χαμηλότερες τιμές. Τον Απρίλιο του 2018 η Επιτροπή πρότεινε βέλτιστες πρακτικές για την καθοδήγηση των κρατών μελών όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις του τομέα του λιανικού εμπορίου.

(22)

Οι επιδόσεις όσον αφορά την επιχειρηματικότητα στο Βέλγιο παραμένουν χαμηλές, παρά ορισμένες μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια και τα πρόσφατα μέτρα των οποίων ο αντίκτυπος δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη. Ο δυναμισμός των επιχειρήσεων είναι χαμηλός, διότι το ποσοστό δημιουργίας επιχειρήσεων εξακολουθεί να είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ευρώπη, κατά πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης, συνοδευόμενο από χαμηλό ποσοστό καταστροφής. Επιπλέον, ο διοικητικός φόρτος για τις επιχειρήσεις παραμένει υψηλός και χαρακτηρίζεται από πολύπλοκες διαδικασίες και χαμηλό επίπεδο ασφάλειας δικαίου.

(23)

Το Βέλγιο έχει μέσες επιδόσεις στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες. Σε αντίθεση με την εν γένει θετική θέση σχετικά με την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας της χώρας, κατατάσσεται απλώς στον μέσο όρο όσον αφορά τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες. Η ομοσπονδιακή δομή του Βελγίου θέτει ειδικές προκλήσεις για την καθιέρωση συνεκτικών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε εθνικό επίπεδο. Διάφορα συστήματα που δεν είναι κατ' ανάγκη διαλειτουργικά συστήματα δημιουργούν απώλειες λόγω τριβών. Εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για το δικαστικό σύστημα, ιδίως όσον αφορά καθυστερήσεις στην εκδίκαση αγωγών, την ψηφιοποίηση καθώς και την αξιοπιστία, τη συγκρισιμότητα και την ομοιομορφία των στοιχείων για τα δικαστήρια. Η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την ψηφιοποίηση ορισμένων δικαστικών υπηρεσιών σε όλα τα δικαστήρια όπως η ηλεκτρονική θυρίδα (e-box) ή η ηλεκτρονική κατάθεση (e-deposit) έχουν καθυστερήσει σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, όσο το εν λόγω ενιαίο σύστημα κωδικοποίησης δεν εφαρμόζεται σε όλα τα δικαστήρια, η αξιοπιστία και η συγκρισιμότητα των στοιχείων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των δικαστικών διαδικασιών θα παραμένουν περιορισμένες.

(24)

Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, το βελγικό φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να είναι περίπλοκο. Η μεταρρύθμιση του φόρου εισοδήματος εταιρειών θα μειώσει τους εκ του νόμου προβλεπόμενους συντελεστές και θα συμβάλει στην απλοποίηση του συστήματος. Ωστόσο, πολλές εξαιρέσεις και στρεβλωτικά κίνητρα παραμένουν, όπως δείχνει η αυξανόμενη τάση στο συνολικό ποσό των φορολογικών ελαφρύνσεων. Η ευκαιρία για μετατόπιση της φορολογίας προς πιο φιλικές προς την ανάπτυξη βάσεις θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί περισσότερο. Τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους εξακολουθούν να είναι από τα χαμηλότερα στην Ένωση. Πράγματι, υπάρχουν πολλές δυνατότητες για πραγματικά «πράσινη» μετατόπιση της φορολογίας, που θα αντιμετωπίζει, μεταξύ άλλων, την ευνοϊκή μεταχείριση των εταιρικών αυτοκινήτων, τα οποία συντελούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

(25)

Σημειώθηκε περιορισμένη πρόοδος στην αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Η κινητικότητα πάσχει από ανεπαρκείς δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές, στρεβλωτικά φορολογικά κίνητρα και έλλειψη ανταγωνισμού στις υπηρεσίες μεταφορών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σοβαρή κυκλοφοριακή συμφόρηση και να τίθενται εμπόδια στην αύξηση της παραγωγικότητας. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση επιδεινώνεται χρόνο με το χρόνο, αποθαρρύνοντας τις ξένες επενδύσεις και προκαλώντας υψηλό κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Οι πιο επείγουσες προκλήσεις είναι η ολοκλήρωση και αναβάθμιση των υποδομών σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών, ιδίως εντός και γύρω από την Αμβέρσα και τις Βρυξέλλες. Υπάρχουν επίσης σημαντικοί περιορισμοί στον τομέα των σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών. Οι αρχές μπορούν να ενθαρρύνουν την πιο αποδοτική χρήση των υφιστάμενων υποδομών και τη μεταστροφή από τη χρήση μέσων ατομικής μεταφοράς προς πιο συλλογικές και εναλλακτικές λύσεις με χαμηλές εκπομπές.

(26)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής του Βελγίου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς το Βέλγιο τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στο Βέλγιο, αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(27)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (9) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Βουλγαρία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Βουλγαρία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Βουλγαρίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Βουλγαρίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Βουλγαρία παρουσιάζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Οι ευπάθειες του χρηματοπιστωτικού τομέα συνδυάζονται με υψηλό χρέος και μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον εταιρικό τομέα, σε συνθήκες ανεπαρκούς προσαρμογής της αγοράς εργασίας.

(3)

Στις 19 Απριλίου 2018, η Βουλγαρία υπέβαλε το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το Πρόγραμμα Σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως. Το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Βουλγαρίας για το 2018 περιλαμβάνει δεσμεύσεις τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα, και καλύπτει τις προκλήσεις που προσδιορίζονται στην έκθεση χώρας του 2018. Ειδικότερα, εξαγγέλλει μέτρα με στόχο να ενισχυθεί η τραπεζική και μη τραπεζική εποπτεία, να βελτιωθεί το πλαίσιο αφερεγγυότητας και να μειωθούν οι εναπομένουσες αδυναμίες, οι οποίες εντοπίστηκαν στις ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2016. Υπάρχουν επίσης μέτρα που έχουν ως στόχο να ενισχυθεί η είσπραξη των φόρων και να αντιμετωπιστεί η παραοικονομία, να βελτιωθεί η στοχοθέτηση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, να αυξηθεί η κοινωνική προστασία και να αντιμετωπιστούν διάφορες προκλήσεις στους τομείς της περίθαλψης και της εκπαίδευσης. Συνολικά, η αποτελεσματική εφαρμογή του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων για το 2018 θα υποστηρίξει τη διόρθωση των ανισορροπιών.

(4)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Βουλγαρία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο Πρόγραμμα Σύγκλισης του 2018, η κυβέρνηση, ξεκινώντας από ονομαστικό πλεόνασμα 0,9 % του ΑΕΠ το 2017, στοχεύει σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2018 και σε πλεόνασμα 0,3 % του ΑΕΠ το 2019, 0,5 % το 2020 και 0,2 % το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1 % του ΑΕΠ— προβλέπεται να εξακολουθήσει να τηρείται με ένα περιθώριο απόκλισης καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, ο δείκτης του χρέους γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σταδιακά από 25,4 % του ΑΕΠ το 2017 σε 19,4 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να διατηρήσει την πλεονασματική του θέση, αλλά να μειωθεί από 0,9 % του ΑΕΠ το 2017 σε 0,5 % του ΑΕΠ το 2018 και να διατηρηθεί το ίδιο επίπεδο το 2019. Επομένως, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να παραμείνει σε επίπεδο υψηλότερο από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο και για τα δύο έτη. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Βουλγαρία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(6)

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αυξηθεί η αποδοτικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής. Τα φορολογικά έσοδα και η φορολογική συμμόρφωση βελτιώνονται, αλλά περισσότερο ως αποτέλεσμα της βελτίωσης των οικονομικών προοπτικών και όχι της βελτίωσης όσον αφορά τη φορολογική διοίκηση και την είσπραξη των φόρων. Η αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών σε ορισμένους τομείς είναι πολύ χαμηλή. Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών είναι σημαντικές εν προκειμένω και οι τρέχουσες οικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκές για τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Οι οικονομικές επιδόσεις των κρατικών επιχειρήσεων είναι χαμηλές σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής, καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα, και αποτελούν επίσης πηγή αβεβαιότητας και κινδύνου για τα δημόσια οικονομικά, δεδομένου ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των επιχειρήσεων αυτών αντιπροσωπεύουν ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Συνολικά, η εταιρική διακυβέρνηση των κρατικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και δεν πληροί τα διεθνή πρότυπα. Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα αυτόν είναι πολύ σημαντικές για το επιχειρηματικό περιβάλλον.

(7)

Η ευρωστία του χρηματοπιστωτικού τομέα συνέχισε να βελτιώνεται παρά τις εναπομένουσες ευπάθειες. Τα μη εξυπηρετούμενα εταιρικά δάνεια εξακολουθούν να είναι υψηλά, αν και έχουν μειωθεί. Τα κεφαλαιακά αποθέματα είναι ικανοποιητικά, κατά μέσο όρο, παρέχοντας έτσι περιθώριο για την εξυγίανση των ισολογισμών. Έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση της εποπτείας του χρηματοπιστωτικού τομέα, αλλά ορισμένα σημαντικά μέτρα δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως. Ο μετριασμός των εναπομενόντων κινδύνων που συνδέονται με τα ανοίγματα με συνδεόμενα μέρη και η βελτίωση της αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων είναι καίριας σημασίας για την περαιτέρω ενίσχυση των ισολογισμών και την αύξηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών.

(8)

Η αναποτελεσματικότητα του πλαισίου αφερεγγυότητας επιβραδύνει τη μείωση του χρέους του ιδιωτικού τομέα και τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και το ποσοστό ανάκτησης χαμηλό. Ορισμένα στοιχεία ενός λειτουργικού πλαισίου εξακολουθούν να μην υπάρχουν, ιδίως κανόνες για την απαλλαγή από χρέη και για τη χορήγηση δεύτερης ευκαιρίας στους επιχειρηματίες σε εύλογο χρονικό διάστημα μετά την πτώχευση. Η έλλειψη συλλογής δεδομένων και κατάλληλων εργαλείων παρακολούθησης δεν επιτρέπει να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των παλαιότερων ή των νέων διαδικασιών, μεταξύ άλλων για την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων.

(9)

Τα επίπεδα αδήλωτης εργασίας παραμένουν υψηλά, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις για τα φορολογικά έσοδα, τις συνθήκες εργασίας και την επάρκεια του εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση. Η Βουλγαρία έχει λάβει ορισμένα πρόσφατα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της κατάστασης. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι μονοήμερες συμβάσεις στη γεωργία, η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών αρχών και των αρχών που είναι αρμόδιες για την εργασία και οι αυξημένες προσπάθειες για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις για τους εργαζομένους. Η αποτελεσματικότητά τους θα εξαρτηθεί από την ουσιαστική εφαρμογή των μέτρων. Η επιτάχυνση της μετάβασης στην επίσημη οικονομία είναι σημαντική για την επίτευξη ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και τη διασφάλιση δίκαιων συνθηκών εργασίας για όλους.

(10)

Η αγορά εργασίας βελτιώθηκε, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν. Το ποσοστό απασχόλησης έχει αγγίξει τα προ κρίσεως επίπεδα και το ποσοστό ανεργίας είναι κάτω του μέσου όρου της Ένωσης. Ωστόσο, οι θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας δεν είναι εξίσου επωφελείς για το σύνολο του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας. Οι μακροχρόνια άνεργοι, οι μη ενεργοί νέοι, οι Ρομά και τα άτομα που ζουν στις φτωχότερες περιφέρειες και τις αγροτικές περιοχές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες να εισέλθουν ή να επανενταχθούν στην απασχόληση. Η γήρανση και η συρρίκνωση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με το χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης ποσοστό δραστηριότητας, έχουν ως αποτέλεσμα ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων, αποδυναμώνοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας. Η ενισχυμένη εστίαση στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και της κατάρτισης θα ήταν επομένως δικαιολογημένη. Η συμμετοχή στην αγορά εργασίας και η απασχολησιμότητα θα μπορούσαν να ενισχυθούν με ένα μείγμα από αποτελεσματικά μέτρα ευαισθητοποίησης, ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας και κοινωνικές υπηρεσίες.

(11)

Η ανισότητα του εισοδήματος και η πρόσβαση στις υπηρεσίες (εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και στέγαση), καθώς και ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού εξακολουθούν να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Το 2016 τα δύο πέμπτα του πληθυσμού αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ το εισόδημα του πλουσιότερου 20 % των νοικοκυριών ήταν σχεδόν οκτώ φορές υψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20 %. Οι δαπάνες για την κοινωνική προστασία είναι χαμηλές, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος γενικού ελάχιστου εισοδήματος, η κάλυψη και η επάρκεια του οποίου είναι περιορισμένες, όπως και ο αντίκτυπός του στη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας. Λείπει ένας αντικειμενικός μηχανισμός για την επανεξέταση του επιπέδου των παροχών. Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις όσον αφορά την επάρκεια των παροχών κοινωνικής πρόνοιας και τις ελάχιστες συντάξεις, το σύστημα κοινωνικής προστασίας δεν παρέχει επαρκή επίπεδα στήριξης στις πλέον ευάλωτες ή μειονεκτούσες ομάδες, όπως είναι οι Ρομά, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών παραμένει αδύναμη και η ενοποίησή τους με τις υπηρεσίες για την αγορά εργασίας και άλλες υπηρεσίες είναι ελλιπής.

(12)

Ο κατώτατος μισθός έχει οριστεί χωρίς σαφή και διαφανή μηχανισμό και το ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό υπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία έξι χρόνια. Η έλλειψη ενός τέτοιου μηχανισμού μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των στόχων για στήριξη της απασχόλησης και της ανταγωνιστικότητας, με παράλληλη διασφάλιση του εισοδήματος των εργαζομένων. Επιπλέον, δημιουργεί αβεβαιότητα που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προβλεψιμότητα των συνθηκών για τις επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση έχει υποβάλει προτάσεις για τον μηχανισμό καθορισμού κατώτατου μισθού που θα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό. Ωστόσο, δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για το ζήτημα αυτό. Επίσης, η κυβέρνηση συμπεριέλαβε στις δημοσιονομικές προβλέψεις της αυξήσεις του κατώτατου μισθού έως το 2020. Το 2018 η Βουλγαρία κύρωσε τη σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τον καθορισμό των κατώτατων μισθών και ημερομισθίων. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να αποτελέσει καλή βάση για την καθιέρωση ενός αντικειμενικού μηχανισμού.

(13)

Η περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που οφείλεται στις χαμηλές δημόσιες δαπάνες, την άνιση κατανομή των περιορισμένων πόρων και τη χαμηλή κάλυψη ασφάλισης ασθένειας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Το χαμηλό επίπεδο δημόσιων δαπανών πρέπει να καλύπτεται από υψηλές ιδιωτικές δαπάνες, κυρίως με τη μορφή άμεσων πληρωμών. Το ποσοστό των Βουλγάρων χωρίς υγειονομική περίθαλψη είναι υψηλό σε σχέση με τα περισσότερα κράτη μέλη. Οι διαφορές σε περιφερειακό επίπεδο στην κατανομή των γιατρών και ο χαμηλός αριθμός νοσοκόμων εξακολουθούν να συνιστούν προβλήματα. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των γιατρών που φεύγουν από τη Βουλγαρία μειώθηκε πρόσφατα. Μέτρα όπως η εθνική στρατηγική για την υγεία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών.

(14)

Παρά τα πρόσφατα μέτρα για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα είναι χαμηλά και επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Τα παιδιά που προέρχονται από μειονεκτούσες οικογένειες, ιδίως των Ρομά, δεν απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες. Τα υψηλά επίπεδα πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου έχουν αρνητικές συνέπειες για τη μελλοντική απασχόληση και τις επιδόσεις στην αγορά εργασίας. Η παροχή εθνοτικά μικτών νηπιαγωγείων, σχολείων και τάξεων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την παροχή ποιοτικής κανονικής εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς. Η μεταρρύθμιση του προγράμματος σπουδών έχει ως στόχο να βελτιωθούν τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και οι ψηφιακές δεξιότητες. Ωστόσο, το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων εξακολουθεί να είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση και ποικίλλει μεταξύ των διαφόρων κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Παρά τα πρόσφατα μέτρα, η σημασία της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για την αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής. Η μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι υπό εξέλιξη, αλλά η αντιμετώπιση των ελλείψεων σε δεξιότητες αποτελεί πρόκληση, δεδομένης της ανισορροπίας στα προφίλ των πτυχιούχων ανά κλάδους. Η συμμετοχή στην εκπαίδευση των ενηλίκων είναι πολύ χαμηλή, παρά την ανάγκη για αναβάθμιση των δεξιοτήτων. Σε ένα πλαίσιο έντονης δημογραφικής γήρανσης των δασκάλων, έχει αρχίσει η εφαρμογή μέτρων για να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές ελλείψεις. Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, τα προγράμματα κατάρτισης των εκπαιδευτικών πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω.

(15)

Πολλά από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην εθνική στρατηγική για τις δημόσιες συμβάσεις έχουν τεθεί σε εφαρμογή. Ωστόσο, οι εθνικές αρχές πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Σύμφωνα με επαγγελματικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, το συνολικό τοπίο των δημόσιων συμβάσεων έχει ήδη αρχίσει να βελτιώνεται. Ωστόσο, η διαφάνεια και η διαφθορά εξακολουθούν να είναι ζητήματα που εμπνέουν ανησυχία. Η αυξημένη χρήση των απευθείας αναθέσεων και ο υψηλός αριθμός υποβολής μίας και μόνης προσφοράς θα μπορούσαν να παρεμποδίζουν σημαντικά τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του συστήματος. Η πρώτη ανεξάρτητη αξιολόγηση των νέων ελεγκτικών αρμοδιοτήτων του Οργανισμού Δημοσίων Συμβάσεων είναι σε εξέλιξη. Θα χρειαστούν τακτικές επικαιροποιήσεις για να εξασφαλιστεί η περαιτέρω βελτιστοποίηση των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων του Οργανισμού. Τα εναπομένοντα προβλήματα όσον αφορά τη διοικητική ικανότητα, μεταξύ άλλων στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, απαιτούν, αφενός, περαιτέρω προσπάθειες για την επαγγελματοποίηση και την τυποποίηση και, αφετέρου, σοβαρή συνεκτίμηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι κεντρικές αρχές προμηθειών. Η συγκέντρωση της ζήτησης θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και να οδηγήσει σε εξοικονόμηση στο σύστημα δημοσίων συμβάσεων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Η εξεύρεση λύσης για την πρόληψη των καθυστερήσεων που συνδέονται με σημαντικά δημόσια έργα χρειάζεται ακόμα να γίνει αντικείμενο περαιτέρω προβληματισμού.

(16)

Οι διαρθρωτικές ελλείψεις και ο μεγάλος κατακερματισμός στο σύστημα της έρευνας, της ανάπτυξης και καινοτομίας, περιορίζουν τη συμβολή της στην παραγωγικότητα και την ανάπτυξη. Τα τμήματα της αγοράς χαμηλότερης έντασης τεχνολογίας εξακολουθούν να κυριαρχούν στη μεταποιητική βιομηχανία και η καινοτομία είναι πολύ χαμηλή. Το επίπεδο των δημόσιων καθώς και των επιχειρηματικών δαπανών για την έρευνα και την ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Οι υποτονικές μεταρρυθμίσεις παρεμποδίζουν τη μετάβαση προς ένα προσανατολισμένο στην καινοτομία σύστημα. Αν και υπάρχουν πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, μόνο λίγα από αυτά παράγουν επιστημονικά αποτελέσματα υψηλής ποιότητας. Η εμπορική αξιοποίηση της έρευνας εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη αδυναμία. Το σύστημα χρηματοδότησης της έρευνας στερείται ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, διεθνούς αξιολόγησης, καθώς και βασισμένης στις επιδόσεις χρηματοδότησης των ερευνητικών ιδρυμάτων. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης είναι ελλιπής. Η εμβληματική πρωτοβουλία «Sofia Tech Park» εξακολουθεί να είναι αντιμέτωπη με ορισμένες προκλήσεις, όπως: αναποτελεσματική διακυβέρνηση, ασταθής διαχείριση, ανεπαρκής αξιοποίηση επιστημονικών υποδομών και έλλειψη μακροπρόθεσμης χρηματοδοτικής δέσμευσης εκ μέρους της κυβέρνησης. Ο διαρθρωτικός μετασχηματισμός, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική διακυβέρνηση και τη σταθερότητα του επιπέδου των δημόσιων πόρων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας μπορούν να μεγιστοποιήσουν τον αντίκτυπο στην παραγωγικότητα και την ανάπτυξη και να στηρίξουν τη μετάβαση της οικονομίας σε δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, σύμφωνα με τη στρατηγική για έξυπνη εξειδίκευση.

(17)

Το επιχειρηματικό περιβάλλον πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω. Αν και ορισμένες μεταρρυθμίσεις έχουν εγκριθεί, η εφαρμογή τους στην πράξη καθυστερεί. Οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να ανησυχούν για τη διαφθορά, τις θεσμικές ανεπάρκειες και την ανεπαρκή προσφορά εργασίας. Η πρόοδος στη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι αργή. Μεγαλύτερη διαφάνεια, σαφέστεροι κανόνες και μακροπρόθεσμη προοπτική θα μπορούσαν να είναι επωφελείς για τη διακυβέρνηση στον δημόσιο τομέα. Επιπλέον, ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου μπορεί να εξελιχθεί περαιτέρω, επικουρούμενος, κατά περίπτωση, από τις δημόσιες αρχές. Οι ελλείψεις στον τομέα των υποδομών αντικατοπτρίζονται στη χαμηλή αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του τομέα μεταφορών. Η αγορά των επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών πάσχει από έλλειψη πραγματικού ανταγωνισμού. Δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή καλά στοχευμένα και αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

(18)

Το 2017 η Βουλγαρία συνέχισε να καταβάλλει προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού της συστήματος και την αντιμετώπιση των ελλείψεων όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Η διεξαγωγή νέων εκλογών στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τον θετικό αντίκτυπο των συνταγματικών και νομοθετικών μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2015 και το 2016. Εγκρίθηκαν μεταρρυθμίσεις του ποινικού κώδικα με στόχο τη βελτίωση του διωκτικού συστήματος σε υψηλού επιπέδου υποθέσεις διαφθοράς και περαιτέρω μεταρρυθμίσεις είναι υπό εξέταση. Στις αρχές του 2018 ψηφίστηκε νόμος για τη σύσταση νέας ενοποιημένης αρχής καταπολέμησης της διαφθοράς, προκειμένου να ενισχυθεί η πρόληψη και η αποτροπή της διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου, η Επιτροπή συνεχίζει να παρακολουθεί τη δικαστική μεταρρύθμιση και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στη Βουλγαρία. Συνεπώς, οι τομείς αυτοί δεν καλύπτονται από τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις για τη Βουλγαρία, αλλά έχουν κρίσιμη σημασία για την ανάπτυξη θετικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος στη χώρα.

(19)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Βουλγαρίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Βουλγαρία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Βουλγαρία, αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(20)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και είναι της γνώμης (5) ότι η Βουλγαρία αναμένεται να συμμορφωθεί με το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης.

(21)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Οι συστάσεις που απηύθυνε σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 2 και 3 κατωτέρω,

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017 η Επιτροπή εξέδωσε την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή εξέδωσε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Τσεχική Δημοκρατία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Τσεχική Δημοκρατία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Τσεχικής Δημοκρατίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Τσεχικής Δημοκρατίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 30 Απριλίου 2018, η Τσεχική Δημοκρατία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όταν είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής των σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις στην οικεία συμφωνία εταιρικής σχέσης και στα σχετικά προγράμματα. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Τσεχική Δημοκρατία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 η κυβέρνηση σχεδιάζει την επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος σε ονομαστικούς όρους κατά την περίοδο 2018-2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1,0 % του ΑΕΠ — εξακολουθεί να τηρείται με ένα περιθώριο απόκλισης καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σταδιακά στο 29,9 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Οι κίνδυνοι όσον αφορά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων φαίνονται σε γενικές γραμμές ισορροπημένοι, ενώ αναμένεται ανάκαμψη των δημόσιων επενδύσεων και περαιτέρω αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να υποχωρήσει περίπου στο 0,9 % του ΑΕΠ το 2018 και στο 0,2 % του ΑΕΠ το 2019, παραμένοντας σε επίπεδο καλύτερο σε σχέση με τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Τσεχική Δημοκρατία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(6)

Η Τσεχική Δημοκρατία εξακολουθεί να εμφανίζει μέτριους κινδύνους για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα. Ενώ το κόστος της γήρανσης του πληθυσμού αποτελεί πρόκληση για την ιατροφαρμακευτική και τη μακροχρόνια περίθαλψη, οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Οι επικαιροποιημένες προβολές των δαπανών που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού δείχνουν αύξηση μεγαλύτερη από αυτήν που αναφέρεται στην έκθεση για τη δημογραφική γήρανση του 2015. Οι συνταξιοδοτικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν από το 8,2 % του ΑΕΠ το 2016 στο 10,9 % του ΑΕΠ το 2070. Η αναμενόμενη αυτή μεγαλύτερη αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών αντικατοπτρίζει κυρίως τον καθορισμό του ανώτατου νόμιμου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη. Πράγματι, η ευθυγράμμιση του προσδόκιμου ζωής με τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης δεν είναι αυτόματη· αντιθέτως, το ανώτατο όριο θα επανεξετάζεται κάθε πέντε έτη από την κυβέρνηση, με έναρξη από το 2019. Δεδομένου ότι επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια της κυβέρνησης, οι τρέχουσες προβολές των συνταξιοδοτικών δαπανών δεν λαμβάνουν υπόψη τις εν λόγω επανεξετάσεις της ηλικίας συνταξιοδότησης. Επιπλέον, η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων είναι πλέον πιο γενναιόδωρη, λαμβάνοντας υπόψη το 50 % της αύξησης των πραγματικών μισθών αντί του 33 % της αύξησης των πραγματικών μισθών που ίσχυε προηγουμένως. Ο αντίκτυπος των αλλαγών αυτών στις δαπάνες ανέρχεται σε 2 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2070. Οι περαιτέρω αλλαγές που είναι επί του παρόντος υπό συζήτηση, όπως η αύξηση του βασικού ποσού της σύνταξης και οι υψηλότερες συντάξεις για τους συνταξιούχους μεγαλύτερης ηλικίας, επιδεινώνουν επίσης τους δείκτες βιωσιμότητας. Όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μακροπρόθεσμα προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1,1 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, πάνω από την εκτιμώμενη μέση αύξηση κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες για την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν ενδείξεις μη αποδοτικής χρήσης των πόρων στη νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.

(7)

Ο νέος νόμος περί δημοσιονομικής ευθύνης που τέθηκε σε εφαρμογή στις αρχές του 2017 έχει ενισχύσει σημαντικά το δημοσιονομικό πλαίσιο της Τσεχικής Δημοκρατίας και ίδρυσε ανεξάρτητο δημοσιονομικό συμβούλιο. Ένα σχέδιο νόμου σχετικά με τους ανεξάρτητους λογιστικούς ελέγχους βρίσκεται επί του παρόντος στη διαδικασία διυπηρεσιακής υποβολής παρατηρήσεων και έχει ως στόχο να διευθετήσει την εκκρεμή μεταφορά της οδηγίας 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου στο εθνικό δίκαιο (5).

(8)

Η Εθνική Τράπεζα της Τσεχικής Δημοκρατίας μπορεί να καθορίζει μακροπροληπτικά όρια παροχής ενυπόθηκων δανείων, με χαρακτήρα σύστασης, αλλά οι εξουσίες της για την επιβολή κυρώσεων είναι περιορισμένες, διότι δεν διαθέτει επίσημη εξουσία επιβολής. Παρόλο που οι τσεχικές τράπεζες συμμορφώνονται με ορισμένα όρια σε συνολικό επίπεδο, δεν τηρούν πλήρως τις κατευθυντήριες γραμμές της Εθνικής Τράπεζας της Τσεχικής Δημοκρατίας του 2016. Τα δεσμευτικά νομοθετικά όρια είναι πιθανό να αυξήσουν το επίπεδο συμμόρφωσης των τσεχικών τραπεζών, διασφαλίζοντας τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη μείωση των κινδύνων για τους δανειολήπτες. Μια νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση του νόμου σχετικά με την Εθνική Τράπεζα της Τσεχικής Δημοκρατίας αναμένεται να συζητηθεί στο κοινοβούλιο το 2018.

(9)

Η Τσεχική Δημοκρατία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά τη βελτίωση της διαφάνειας και της αποδοτικότητας των δημόσιων συμβάσεων και την πρόληψη της διαφθοράς. Παρόλο που έχουν ληφθεί μέτρα για τη βελτίωση του πλαισίου που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις, το επίπεδο ανταγωνισμού εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας, καθώς σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των δημόσιων διαγωνισμών καταλήγει σε διαδικασία με μία και μόνη προσφορά. Ταυτόχρονα, η θέσπιση της υποχρεωτικής χρήσης ηλεκτρονικών διαδικασιών θα μπορούσε να αυξήσει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα. Οι τσεχικές αρχές έχουν επενδύσει στην κρατική πλατφόρμα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων («Εθνικό Ηλεκτρονικό Εργαλείο»), η οποία θα πρέπει να καταστεί ολοένα και πιο αξιόπιστη και φιλική προς τον χρήστη, συμπληρωματικά προς τις ιδιωτικές πλατφόρμες που εξυπηρετούν την τσεχική αγορά. Υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια για την άρση των διοικητικών εμποδίων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των συγκεντρωτικών και στρατηγικών δημόσιων συμβάσεων με σκοπό την καλύτερη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων. Τόσο οι κεντρικές όσο και οι τοπικές αρχές έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν στοχευμένες πρωτοβουλίες για την κατάρτιση προσωπικού που συμμετέχει σε διαδικασίες σύναψης συμβάσεων. Ωστόσο, η καθιέρωση μέτρων για κοινές προμήθειες και η απόκτηση εμπειρογνωσίας σε ορισμένους τομείς εξακολουθούν να αποτελούν μείζονες προκλήσεις. Επιπλέον, η διαφθορά και η δωροδοκία συνεχίζουν να προκαλούν ανησυχία στις επιχειρήσεις και το κοινό. Αν και έχουν θεσπιστεί αρκετές σημαντικές μεταρρυθμίσεις της στρατηγικής για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ορισμένοι τομείς εξακολουθούν να μην συμπεριλαμβάνονται.

(10)

Παρόλο που οι επιδόσεις της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης, έχουν θεσπιστεί σχετικά νομοθετικά μέτρα, ώστε να εξασφαλιστεί η αύξηση της προσβασιμότητας και της διαθεσιμότητας των υπηρεσιών αυτών. Ορισμένες πρωτοβουλίες μεγάλης κλίμακας αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2018, αλλά η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των αρχών να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού και να παράσχουν λύσεις φιλικές προς τον χρήστη.

(11)

Ορισμένες διοικητικές και κανονιστικές επιβαρύνσεις αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις. Αυτές οι επιβαρύνσεις αφορούν κυρίως τις οικοδομικές άδειες και τη φορολογική πολυπλοκότητα. Αναγνωρίζεται, ωστόσο, ότι οι αρχές ενέκριναν τροποποίηση του νόμου περί κατασκευών, που απλουστεύει τη διαδικασία χορήγησης οικοδομικών αδειών, συμπεριλαμβάνοντας την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην χωροταξική απόφαση ή στην κοινή χωροταξική και οικοδομική άδεια. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ασαφές κατά πόσον αυτό θα μπορούσε επίσης να εξορθολογίσει τις διαδικασίες για τα μεγάλα έργα υποδομών, δεδομένου ότι διάφορες άλλες άδειες δεν έχουν συμπεριληφθεί σε αυτό το σύστημα κοινής αδειοδότησης. Στο Κοινοβούλιο συζητείται επί του παρόντος η τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας που διέπει την κατασκευή υποδομών στον τομέα των μεταφορών. Αν και έχουν πραγματοποιηθεί αλλαγές στο φορολογικό σύστημα με σκοπό τη βελτίωση της είσπραξης των φόρων, η φορολογική νομοθεσία και οι φορολογικοί συντελεστές καταλαμβάνουν υψηλότερη θέση στον κατάλογο των ζητημάτων που προκαλούν ανησυχία ως προβληματικοί τομείς για την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η νέα κυβέρνηση έχει υποδείξει πιθανές αλλαγές προκειμένου να αυξήσει τη διαφάνεια και να απλουστεύσει το φορολογικό σύστημα, μεταξύ των οποίων τις συνεχιζόμενες εργασίες για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας περί φόρου εισοδήματος. Το κόστος συμμόρφωσης έχει αυξηθεί ελαφρώς και παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Αν και αποφέρει πρόσθετα φορολογικά έσοδα, η δήλωση ελέγχου φόρου προστιθεμένης αξίας έχει αυξήσει τον χρόνο που χρειάζεται για τη συμμόρφωση με τις φορολογικές απαιτήσεις. Παρά τη σημαντική μείωση των ωρών που απαιτούνταν για τη συμμόρφωση με τον φορολογικό κώδικα σε σύγκριση με το παρελθόν, η Τσεχική Δημοκρατία εξακολουθεί να βρίσκεται στα υψηλότερα όρια της κλίμακας. Επιπλέον, οι νέοι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ ενδέχεται να αυξήσουν την πολυπλοκότητα του συστήματος φόρου προστιθέμενης αξίας, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

(12)

Ενώ η τσεχική οικονομία μεταβαίνει προς δραστηριότητες μεγαλύτερης έντασης γνώσης, αρκετά εμπόδια εξακολουθούν να αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη ενός συστήματος έρευνας και καινοτομίας με καλές επιδόσεις. Η αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) οφείλεται κυρίως στις άμεσες ξένες επενδύσεις. Οι δαπάνες Ε&Α των εγχώριων επιχειρήσεων μειώθηκαν τα τελευταία δύο έτη. Παρά τις σημαντικές δημόσιες επενδύσεις στην Ε&Α, η Τσεχική Δημοκρατία υστερεί όσον αφορά την ποιότητα της δημόσιας επιστημονικής της βάσης. Λήφθηκαν μέτρα πολιτικής για να δημιουργηθούν δεσμοί μεταξύ των πανεπιστημίων και των επιχειρήσεων, καθώς και για να βελτιωθούν οι επιδόσεις της δημόσιας επιστημονικής βάσης, αλλά τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής είναι περιορισμένα, ενώ οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως. Επιπλέον, η διακυβέρνηση του συστήματος έρευνας και καινοτομίας παραμένει κατακερματισμένη.

(13)

Η ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς αποκλεισμούς είναι πρωταρχικής σημασίας λόγω της αυξανόμενης συμφόρησης στην τσεχική αγορά εργασίας. Οι εκπαιδευτικές επιδόσεις εξακολουθούν να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των μαθητών. Τα μέτρα για μια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως, ιδίως για τα παιδιά Ρομά. Οι ελλείψεις καταρτισμένων εκπαιδευτικών, σε συνδυασμό με τις δημογραφικές προβολές, υποδεικνύουν ότι θα μπορούσε να καταστεί πιο δύσκολη η πρόσληψη και η διατήρηση εκπαιδευτικών. Το σχεδιαζόμενο νέο σύστημα σταδιοδρομίας των εκπαιδευτικών, που θα συνέδεε τη συνεχή επαγγελματική εξέλιξη, τη σταδιοδρομία και τους μισθούς, δεν εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο. Οι μισθοί των εκπαιδευτικών παραμένουν χαμηλοί σε σύγκριση με τους μισθούς άλλων εργαζομένων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά προβλέπονται περαιτέρω αυξήσεις μισθών κατά τα επόμενα έτη. Ως εκ τούτου, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού εξακολουθεί να είναι σχετικά μη ελκυστικό για τους ταλαντούχους νέους. Τέλος, η επιτυχία της μεταρρύθμισης για τον περιορισμό των αποκλεισμών στην εκπαίδευση (που θεσπίστηκε το 2016 με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου) θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα επαρκούς και βιώσιμης εθνικής χρηματοδότησης, την περαιτέρω κατάρτιση των εκπαιδευτικών και του βοηθητικού εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού όσον αφορά τα οφέλη της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς.

(14)

Η Τσεχική Δημοκρατία καταγράφει υψηλές επιδόσεις στην αγορά εργασίας. Η απασχόληση αυξήθηκε σταθερά τα τελευταία έξι έτη και η ανεργία έχει μειωθεί σημαντικά. Παρ' όλα αυτά, το δυναμικό των γυναικών, των ατόμων χαμηλής ειδίκευσης και των ατόμων με αναπηρία εξακολουθεί να μην αξιοποιείται επαρκώς. Υπό το πρίσμα των ελλείψεων εργατικού δυναμικού, υπάρχει σαφές περιθώριο για την αύξηση της συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας. Το χάσμα απασχόλησης και οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων εξακολουθούν να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα παρά τα πρόσφατα μέτρα που κατέστησαν πιο ευέλικτη τη γονική άδεια και αύξησαν τον αριθμό των εγκαταστάσεων παιδικής φροντίδας. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών συνεχίζει να είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών. Η μητρότητα εξακολουθεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, γεγονός που συνδέεται με τη χαμηλή διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτής παιδικής φροντίδας, τις γονικές άδειες μεγάλης διάρκειας, την περιορισμένη χρήση ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας και την έλλειψη εγκαταστάσεων μακροχρόνιας περίθαλψης. Το 2016, μόλις το 4,7 % των παιδιών ηλικίας κάτω των τριών ετών βρισκόταν σε επίσημες δομές παιδικής φροντίδας. Παρόλο που αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό του πληθυσμού, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων χαμηλής ειδίκευσης είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ατόμων μεσαίας και υψηλής ειδίκευσης. Ομοίως, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία είναι κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης, παρά το πρωτοφανές χαμηλό γενικό ποσοστό ανεργίας και τις ελλείψεις στην αγορά εργασίας. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο για να αξιοποιηθεί το ανεκμετάλλευτο δυναμικό των ατόμων με αναπηρία. Λόγω περιορισμένης ικανότητας, οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης αδυνατούν επί του παρόντος να παράσχουν εξατομικευμένη, συνεχή στήριξη στα άτομα που αναζητούν εργασία. Η αύξηση της ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης να προσεγγίζουν και να ενεργοποιούν αυτές τις ομάδες, σε συνδυασμό με αποτελεσματικές και καλά στοχευμένες ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, καθώς και με εξατομικευμένες υπηρεσίες, θα συμβάλει στην αύξηση της συμμετοχής των εν λόγω ομάδων. Οι πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων (που θα καλύπτουν και τις ψηφιακές δεξιότητες) θα μπορούσαν να βελτιώσουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας.

(15)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Τσεχικής Δημοκρατίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και το εθνικό πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Τσεχική Δημοκρατία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Τσεχική Δημοκρατία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(16)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και είναι της γνώμης (6) ότι η Τσεχική Δημοκρατία αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Δανία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Δανία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Δανίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Δανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 24 Απριλίου 2018, η Δανία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Δανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει να επιτύχει ονομαστικό έλλειμμα ύψους 0,7 % του ΑΕΠ το 2018 και να εξακολουθήσει να εκπληρώνει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο για διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 0,5 % του ΑΕΠ καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος έως το 2025. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο 35,6 % το 2018 και να συνεχίσει να μειώνεται έως ότου φθάσει στο 34,2 % το 2020, προτού αυξηθεί σχεδόν σε 40 % έως το 2025. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να εμφανίσει πλεόνασμα της τάξης του 0,3 % του ΑΕΠ το 2018 και της τάξης του 0,9 % του ΑΕΠ το 2019, ελαφρώς πάνω από τον στόχο του προγράμματος σύγκλισης για το 2018 και πάνω από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Δανία αναμένεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(6)

Η εξασφάλιση προσφοράς εργατικού δυναμικού σε περιόδους δημογραφικών αλλαγών και η αντιμετώπιση των εμφανιζόμενων ελλείψεων εργατικού δυναμικού σε ορισμένους τομείς αποτελεί προϋπόθεση για βιώσιμη ανάπτυξη στη Δανία. Μεταρρυθμίσεις για την αύξηση των ποσοστών συμμετοχής και ολοκλήρωσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και μέτρα για την καλύτερη ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, είναι πιθανό να αυξήσουν την προσφορά ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, μέτρα για την καλύτερη ένταξη ομάδων περιθωριοποιημένων και μειονεκτούντων ατόμων στην αγορά εργασίας θα ήταν επωφελή στο πλαίσιο αυτό. Αυτό ισχύει για νέους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, άτομα με μειωμένη ικανότητα εργασίας και άτομα με αναπηρία, καθώς και άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Τα πρόσφατα μέτρα για την ένταξη στην εργασία ξεκίνησαν με βραδείς ρυθμούς, αλλά φαίνεται να βελτιώνουν την κατάσταση για τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες. Η ενσωμάτωση των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών στο εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει βασική πρόκληση, με αποτέλεσμα χαμηλότερες εκπαιδευτικές επιδόσεις, κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με άλλα παιδιά.

(7)

Η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας είναι θεμελιώδους σημασίας προκειμένου να στηριχθεί η οικονομική ανάπτυξη, να διατηρηθεί το σχετικά υψηλό επίπεδο κοινωνικής πρόνοιας στη Δανία και να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας. Παρόλο που το επίπεδο παραγωγικότητας της Δανίας είναι υψηλό σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη, η αύξηση της παραγωγικότητας ακολουθεί πτωτική πορεία επί μεγάλο χρονικό διάστημα και υπάρχει ευρύ φάσμα ενδεχόμενων εμποδίων στην αύξηση της παραγωγικότητας (τα οποία επίσης προσδιορίζονται από το συμβούλιο παραγωγικότητας και την αρχή ανταγωνισμού της Δανίας). Ιδίως οι υπηρεσίες με εγχώριο προσανατολισμό χαρακτηρίζονται από βραδύτητα όσον αφορά την παραγωγικότητα, στους τομείς στους οποίους η κυβέρνηση έλαβε περιορισμένα μόνον μέτρα το 2017 για να αυξηθεί ο ανταγωνισμός και ορισμένα τμήματα των οποίων, όπως οι τράπεζες ενυπόθηκης πίστης, δεν είναι εκτεθειμένα στον διεθνή ανταγωνισμό. Ο ανεπαρκής ανταγωνισμός σε διάφορους τομείς παροχής υπηρεσιών με εγχώριο προσανατολισμό (π.χ. στους τομείς του λιανικού εμπορίου, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της διανομής υπηρεσιών κοινής ωφελείας, των μεταφορών και της χονδρικής πώλησης φαρμακευτικών προϊόντων), εξακολουθεί να επιβαρύνει την παραγωγικότητα, τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

(8)

Μετά από αρκετά έτη σημαντικών αυξήσεων στις τιμές των κατοικιών, εμφανίζονται κίνδυνοι υπερτίμησης, ιδίως στις μεγαλύτερες αστικές περιοχές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου εξέδωσε προειδοποίηση σε οκτώ χώρες της Ένωσης, μεταξύ των οποίων και στη Δανία, υποδεικνύοντας μεσοπρόθεσμες αδυναμίες του τομέα των οικιστικών ακινήτων λόγω της αύξησης των τιμών των κατοικιών, σε συνδυασμό με το υψηλό χρέος των νοικοκυριών. Τα νοικοκυριά συνέχισαν να μειώνουν το χρέος τους το 2017, το οποίο ωστόσο παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην Ένωση (ως ποσοστό του ΑΕΠ) και υπερβαίνει το επίπεδο που δικαιολογείται από τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη και τα προληπτικά όρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής. Επιπλέον, η αναλογία των ενυπόθηκων δανείων με πολύ υψηλό δείκτη δανείου-εισοδήματος αυξάνεται σταθερά από το 2013, ιδίως μέσα και γύρω από την Κοπεγχάγη. Οι αρχές της Δανίας έχουν εγκρίνει διάφορα νέα μακροπροληπτικά μέτρα για να περιορίσουν περαιτέρω την παρακινδυνευμένη δανειοληψία (με ισχύ από το 2018 και το 2020) και προέβησαν σε μεταρρύθμιση του φόρου ακίνητης περιουσίας (με ισχύ από το 2021) με σκοπό την αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισορροπιών στις τιμές των κατοικιών. Παρ' όλα αυτά, ο συνδυασμός πολύ υψηλών δεικτών δανείου-εισοδήματος, υψηλού χρέους με υψηλή ευαισθησία επιτοκίου και ενδεχομένως υπερβολικών τιμών των κατοικιών αυξάνει τον κίνδυνο διόρθωσης των τιμών η οποία θα μπορούσε να πλήξει την πραγματική οικονομία και τον τραπεζικό τομέα.

(9)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Δανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Δανία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Δανία, αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(10)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και είναι της γνώμης (5) ότι η Δανία αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

1.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Γερμανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Γερμανία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις κατωτέρω συστάσεις 1 και 2.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Γερμανία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Γερμανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Γερμανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γερμανία παρουσιάζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, το σταθερά υψηλό πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχει διασυνοριακό αντίκτυπο και αντανακλά το υποτονικό επίπεδο των επενδύσεων σε σχέση με την αποταμίευση τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Το πλεόνασμα, το οποίο σε μεγάλο βαθμό είναι με τρίτες χώρες, έχει περιοριστεί ελαφρώς από το 2016 και αναμένεται να μειωθεί σταδιακά λόγω ανάκαμψης της εσωτερικής ζήτησης κατά τα επόμενα έτη, ενώ παράλληλα θα παραμείνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα κατά την περίοδο που καλύπτουν οι προβλέψεις. Μολονότι επί του παρόντος σημειώνεται μετατόπιση προς την ανάπτυξη με βάση την εγχώρια ζήτηση, τόσο η κατανάλωση όσο και οι επενδύσεις παραμένουν συγκρατημένες ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρά τις ευνοϊκές κυκλικές και χρηματοδοτικές συνθήκες και τις ανάγκες επενδύσεων σε υποδομές, για τις οποίες υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια. Αν και έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα για την ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων, οι προσπάθειες αυτές δεν έχουν ακόμη οδηγήσει σε βιώσιμη ανοδική τάση των δημόσιων επενδύσεων ως ποσοστού του ΑΕΠ. Επίσης περιορισμένη υπήρξε και η πρόοδος που σημειώθηκε όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων σε άλλους τομείς.

(4)

Η Γερμανία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 30 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 19 Απριλίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

(7)

Οι πραγματικές δημόσιες επενδύσεις αυξήθηκαν σημαντικά κατά την περίοδο 2015-2017. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την ενίσχυση των επενδύσεων. Οι δημόσιες επενδύσεις ανακάμπτουν αλλά η αύξηση, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι ακόμα περιορισμένη, και εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική καθυστέρηση σε επίπεδο δήμων, η οποία εκτιμάται σε 4 % του ΑΕΠ. Το κεφαλαιακό απόθεμα του Δημοσίου συνεχίζει να μειώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ, λόγω των αρνητικών καθαρών επενδύσεων σε επίπεδο δήμων (περίπου 6 δισεκατ. EUR ετησίως κατά την περίοδο 2010-2016). Για την κάλυψη της υστέρησης των επενδύσεων σε επίπεδο δήμων θα απαιτηθούν πρόσθετες ετήσιες δημόσιες επενδύσεις ύψους 0,3 % του ΑΕΠ κατά την επόμενη δεκαετία. Οι επενδύσεις ως ποσοστό του κεφαλαιακού αποθέματος τους δημοσίου και οι δημόσιες επενδύσεις ως ποσοστό των δημοσίων δαπανών είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Το 2017 άρχισε η λειτουργία του οργανισμού που συστάθηκε για τη στήριξη των δημόσιων επενδύσεων σε επίπεδο δήμων, αλλά απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αντιμετώπιση της υστέρησης των επενδύσεων. Σε συνδυασμό με την ευνοϊκή δημοσιονομική θέση προκύπτει ότι υπάρχουν περιθώρια για αύξηση των επενδύσεων σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, ιδίως σε επίπεδο περιφερειών και δήμων.

(8)

Οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση παρέμειναν στο 4,2 % του ΑΕΠ το 2016, κάτω από τον μέσο όρο του 4,7 % στην Ένωση. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση και την έρευνα παρέμειναν στο 9,0 % του ΑΕΠ το 2016, υπολειπόμενες του εθνικού στόχου του 10 %. Αυτή η διαφορά αντιστοιχεί σε εκτιμώμενο επενδυτικό κενό ύψους περίπου 33 δισ. EUR. Ενώ οι δαπάνες για την εκπαίδευση αυξήθηκαν σε πραγματικούς όρους, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική υστέρηση των επενδύσεων. Ταυτόχρονα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προκλήσεις όπως η αύξηση του αριθμού των μαθητών, η έλλειψη εκπαιδευτικών και η περαιτέρω επέκταση της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας θα απαιτηθεί η κατάλληλη δημόσια χρηματοδότηση. Οι πρόσθετες δαπάνες για την εκπαίδευση, καθώς και για την έρευνα και την καινοτομία, είναι ζωτικής σημασίας για τη δυνητική ανάπτυξη της Γερμανίας.

(9)

Η ψηφιοποίηση της γερμανικής οικονομίας προχωρά με αργούς ρυθμούς και η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις. Είναι προφανές το ψηφιακό χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών όσον αφορά την κάλυψη για ταχεία πρόσβαση (πρόσβαση επόμενης γενιάς έως και 30 Mbit) στο διαδίκτυο (μόλις 54 % στις αγροτικές περιοχές). Η Γερμανία υστερεί στην ανάπτυξη ευρυζωνικών δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας (> 100 Mbit). Μόνο ένα μικρό ποσοστό του εδάφους της Γερμανίας (7,3 %) καλύπτεται από δίκτυα πρόσβασης που βασίζονται σε οπτικές ίνες, σε σύγκριση με ποσοστό 26,8 % κατά μέσο όρο στην Ένωση. Αντιθέτως, η αναβάθμιση των υφιστάμενων δικτύων χάλκινων καλωδίων («διανυσμάτωση») εξακολούθησε να είναι η κυρίαρχη τεχνολογική λύση που επιλέγει ο κατεστημένος φορέας εκμετάλλευσης. Πολλές υπηρεσίες εξαρτώνται από τη συνδεσιμότητα πολύ υψηλής ταχύτητας και το 2017 25,3 % των γερμανικών επιχειρήσεων έκριναν ότι οι συνδέσεις τους είναι υπερβολικά αργές για τις πραγματικές επιχειρηματικές τους ανάγκες. Η έλλειψη της εν λόγω συνδεσιμότητας συνιστά ανασταλτικό παράγοντα για τις επενδύσεις, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες βρίσκονται σε αγροτικές και ημιαγροτικές περιοχές. Οι επιδόσεις στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες και στην ηλεκτρονική υγεία υπολείπονται επίσης του μέσου όρου της Ένωση.

(10)

Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη αυξάνονται και η Γερμανία προσεγγίζει την επίτευξη του στόχου της για την ένταση την έρευνας και ανάπτυξης σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Ωστόσο, οι επενδύσεις συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στις μεγάλες επιχειρήσεις και στον μεταποιητικό τομέα υψηλής και μεσαίας τεχνολογίας, ενώ η συμβολή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων υποχωρεί. Έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα προκειμένου να ενισχυθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα, ιδίως μέσω της προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια. Ωστόσο, η γερμανική αγορά επιχειρηματικών κεφαλαίων εξακολουθεί να είναι λιγότερο ανεπτυγμένη από τις αγορές άλλων πρωτοπόρων χωρών στον τομέα της καινοτομίας διεθνώς.

(11)

Παρά τις ορισμένες βελτιώσεις που επήλθαν τα τελευταία έτη, το φορολογικό σύστημα της Γερμανίας παραμένει μη αποδοτικό, ιδίως διότι είναι πολύπλοκο και στρεβλώνει τη λήψη αποφάσεων, π.χ. σχετικά με τις επενδύσεις, τη χρηματοδότηση και τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Η Γερμανία δίνει σχετικά μεγάλη έμφαση στην άμεση φορολογία για την αύξηση των εσόδων και υπάρχει περιθώριο για μείωση της στρεβλωτικής άμεσης φορολογίας ή για στροφή προς λιγότερο στρεβλωτικούς φόρους στην ακίνητη περιουσία, την κληρονομία και την κατανάλωση. Το επίπεδο φόρων και κοινωνικών εισφορών επί του εισοδήματος από απασχόληση ήταν το έκτο υψηλότερο στην Ένωση το 2015. Το κόστος του κεφαλαίου και ο πραγματικός μέσος συντελεστής φορολόγησης εταιρειών, που διαφέρουν μεταξύ των περιφερειών, είναι από τα υψηλότερα στην Ένωση (28,2 % ως εθνικό συγκεντρωτικό μέγεθος, σε σύγκριση με μέσο όρο 20,9 % στην Ένωση). Λόγω της αλληλεπίδρασης μεταξύ του φόρου εισοδήματος εταιρειών, των τοπικών εμπορικών φόρων και της εισφοράς αλληλεγγύης, το σύστημα φορολόγησης των εταιρειών είναι σύνθετο, συνεπάγεται υψηλό κόστος των φορολογικών υπηρεσιών και στρεβλώνει το επίπεδο και την τοποθεσία των επενδύσεων. Επιπλέον, ο φόρος εισοδήματος εταιρειών στρεβλώνει τις αποφάσεις χρηματοδότησης, με μια μεροληπτική μεταχείριση υπέρ της χρηματοδότησης με δανειακά κεφάλαια. Αυτή η μεροληπτική μεταχείριση είναι η έβδομη υψηλότερη στην Ένωση. Η μείωση του κόστους κεφαλαίου επί των ιδίων κεφαλαίων θα μπορούσε να ενισχύσει τις ιδιωτικές επενδύσεις και τη σχετικά ανεπαρκώς ανεπτυγμένη αγορά επιχειρηματικών κεφαλαίων. Επιπλέον, οι διατάξεις για η μεταφορά των ζημιών εξακολουθούν να είναι σχετικά αυστηρές, περιορίζοντας το ποσό στο 60 % του φορολογητέου εισοδήματος για ένα συγκεκριμένο έτος.

(12)

Η νομοθεσία στη Γερμανία εξακολουθεί να είναι πολύ περιοριστική, ιδίως όσον αφορά τις επιχειρηματικές υπηρεσίες, τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα και τις διοικητικές διατυπώσεις για τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών. Οι βασικοί περιορισμοί αφορούν, μεταξύ άλλων, τη νομική μορφή και την εταιρική συμμετοχή. Τα ποσοστά διαρροής σε βασικούς τομείς επιχειρηματικών υπηρεσιών, όπως είναι οι νομικές, οι λογιστικές και οι αρχιτεκτονικές δραστηριότητες, καθώς και οι δραστηριότητες των μηχανικών, είναι κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης, ενώ οι ακαθάριστοι λειτουργικοί συντελεστές σε αυτούς τους τομείς είναι πάνω από τον μέσο όρο, γεγονός που υποδηλώνει μείωση των ανταγωνιστικών πιέσεων. Λόγω του ρόλου των υπηρεσιών ως ενδιάμεσων εισροών, η λιγότερο περιοριστική ρύθμιση των υπηρεσιών αυξάνει την παραγωγικότητα στις βιομηχανίες έντασης υπηρεσιών επομένου σταδίου.

(13)

Οι επιδόσεις της Γερμανίας στην αγορά εργασίας ήταν ιδιαίτερα υψηλές. Η ανεργία μειώθηκε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 3,6 % το τέταρτο τρίμηνο του 2017 και η απασχόληση έφθασε στο 79,8 %. Το ποσοστό ανεργίας των νέων (6,8 % το 2017) είναι από τα χαμηλότερα στην Ένωση. Η Γερμανία αντιμετωπίζει αυξανόμενη έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ενώ το δυναμικό ορισμένων ομάδων για την αγορά εργασίας εξακολουθεί να μην χρησιμοποιείται επαρκώς. Το ποσοστό των ατόμων που εργάζονται με σχέση μερικής απασχόλησης, ιδίως οι γυναίκες, καθώς και τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και τα άτομα που εκτελούν καθήκοντα παροχής φροντίδας, είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Για τις γυναίκες, στους βασικούς παράγοντες περιλαμβάνονται τα αντικίνητρα για εργασία πέραν του ωραρίου, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών παιδικών σταθμών και ολοήμερων σχολείων. Οι ειδικοί φορολογικοί κανόνες, ιδίως για τα δεύτερα εργαζόμενα μέλη της οικογένειας και τους χαμηλόμισθους, και οι επιπτώσεις εγκλωβισμού που έχει το κατώτατο όριο αμοιβής ύψους 450 EUR το οποίο ισχύει για τις θέσεις μικροαπασχόλησης (mini-jobs) δημιούργησαν περαιτέρω αντικίνητρα για εργασία πέραν του ωραρίου. Η Γερμανία έχει μία από τις υψηλότερες φορολογικές επιβαρύνσεις για τους χαμηλόμισθους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι γυναίκες. Το υψηλό ποσοστό των γυναικών που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης συνοδεύεται από ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ των φύλων στην εργασία μερικής απασχόλησης στην Ένωση (37,5 % έναντι μέσου όρου της Ένωσης 23,1 %). Αυτό συμβάλλει στην ύπαρξη πολύ μεγάλου μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων στη Γερμανία.

(14)

Η αύξηση των ονομαστικών μισθών παρέμεινε συγκρατημένη το 2017, στο 2,4 %, παρά τα άνευ προηγουμένου χαμηλά ποσοστά ανεργίας και το υψηλό ποσοστό κενών θέσεων εργασίας. Αυτό το σχετικά χαμηλό ποσοστό οφείλεται εν μέρει στην αργή αύξηση της παραγωγικότητας στον τομέα των υπηρεσιών, τη χαμηλή κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις σε ορισμένους τομείς και τη μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας. Η αντίδραση στην αύξηση του πληθωρισμού ήταν περιορισμένη και η αύξηση των πραγματικών μισθών μειώθηκε από 1,8 % το 2016 στο 0,7 % το 2017. Οι συλλογικές συμβάσεις από τις αρχές του 2018 μπορεί να οδηγήσουν σε ορισμένη επιτάχυνση των μισθολογικών αυξήσεων· αξίζει να παρακολουθούνται οι εξελίξεις στον τομέα αυτό. Το ποσοστό των χαμηλόμισθων παραμένει υψηλό και υπάρχει περιθώριο για αυξήσεις του αριθμού των ωρών εργασίας σε χαμηλότερα δεκατημόρια αμοιβών. Η αύξηση της μετανάστευσης δεν εμπόδισε την αύξηση των μισθών στα τμήματα του πληθυσμού που λαμβάνουν χαμηλότερες αποδοχές. Η εισαγωγή του νομοθετικά κατοχυρωμένου γενικού κατώτατου μισθού το 2015, και η επακόλουθη αύξησή του το 2017, οδήγησαν σε μισθολογικές αυξήσεις στο κατώτατο σημείο της κατανομής. Επιπλέον των μισθολογικών αυξήσεων, στον τρέχοντα γύρο των μισθολογικών διαπραγματεύσεων οι κοινωνικοί εταίροι εστιάζουν στην ελαστικότητα του χρόνου εργασίας.

(15)

Η Γερμανία διαθέτει σε γενικές γραμμές στέρεο σύστημα κοινωνικής προστασίας. Ωστόσο, ο κίνδυνος της φτώχειας για το σύνολο του πληθυσμού αυξανόταν σταθερά έως το 2015, έως ότου η τάση αντιστράφηκε ελαφρώς το 2016. Η εισοδηματική ανισότητα άρχισε επίσης να φθίνει το 2015, παρουσιάζοντας ελαφρά μείωση στον λόγο πεμπτημορίων εισοδήματος (S80/S20) χάρη στη βελτίωση του εισοδήματος των φτωχότερων νοικοκυριών. Η πρόσφατη βελτίωση της φτώχειας των εργαζομένων το 2016 ήταν επίσης περιορισμένη και ωφέλησε μόνο τους άνδρες.

(16)

Η Γερμανία μπορεί να βελτιώσει την παραμονή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας, πράξη που θα ενίσχυε το εισόδημα γήρατος, θα τόνωνε τη δυνητική παραγωγή, θα συνέβαλε στην προσαρμογή σε μια περιορισμένη αγορά εργασίας και θα μείωνε την ανάγκη προληπτικής αποταμίευσης για τα γηρατειά. Οι κίνδυνοι για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα είναι επί του παρόντος χαμηλοί, σε μεγάλο βαθμό λόγω του σχετικά υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος. Ωστόσο, η Γερμανία αναμένεται να σημειώσει μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις των συνταξιοδοτικών δαπανών στην Ένωση έως το 2070, σύμφωνα με την έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση. Ο κίνδυνος της φτώχειας στην τρίτη ηλικία (δηλαδή άνω των 65), που ανερχόταν σε 17,6 % το 2016, ήταν υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ένωσης που είναι 14,7 %. Η μελλοντική επιδείνωση της επάρκειας των συντάξεων στον εκ του νόμου προβλεπόμενο πρώτο πυλώνα αναμένεται να αυξήσει τον κίνδυνο φτώχειας στην τρίτη ηλικία, ιδίως για τους χαμηλόμισθους, τα άτομα με άτυπες συμβάσεις και όσους έχουν χρονικά διαστήματα εκτός αγοράς εργασίας στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ένωση. Ταυτόχρονα, ενώ το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων ηλικίας 60 έως 64 ετών (58,4 % το 2017) συγκαταλεγόταν στα υψηλότερα στην Ένωση, το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων ηλικίας 65 έως 69 ετών ήταν στο μεσαίο ένα τρίτο των κρατών μελών (16,1 %).

(17)

Το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο εξακολουθεί να αποτελεί κατεξοχήν καθοριστικό παράγοντα για τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και την ένταξη στην αγορά εργασίας. Στην επιστήμη, συνεισφέρει σε διαφορά επιδόσεων τριών ετών σχολικής φοίτησης μεταξύ των χαμηλότερων και των υψηλότερων κοινωνικών τεταρτημορίων σύμφωνα με το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών το 2015. Τα εθνικά στοιχεία επιβεβαιώνουν τη σημαντική συσχέτιση επίσης για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Υφίστανται ιδιαίτερες προκλήσεις για τους μαθητές και σπουδαστές που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Σε σύγκριση με τους γηγενείς μαθητές και σπουδαστές, έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να σημειώσουν χαμηλές επιδόσεις σε βασικές δεξιότητες και να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο ή να αποχωρήσουν από το πανεπιστήμιο. Επίσης το δυναμικό των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών για την αγορά εργασίας δεν αξιοποιείται πλήρως. Το 2017 το ποσοστό απασχόλησης των υπηκόων τρίτων χωρών (20-64 ετών) ήταν πάνω από 27 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό για τους Γερμανούς υπηκόους (σχεδόν 32 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερο στην περίπτωση των γυναικών υπηκόων τρίτων χωρών). Η συμμετοχή των εργαζομένων στην εκπαίδευση ενηλίκων προβληματίζει σχετικά τις μελλοντικές επιδόσεις τους στην αγορά εργασίας, ιδίως όσον αφορά τους 7,5 εκατομμύρια ενήλικες με χαμηλή ειδίκευση που δεν διαθέτουν βασικές δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής.

(18)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Γερμανία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Γερμανία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(19)

Λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα αξιολόγηση, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (7) ότι η Γερμανία αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(20)

Με βάση την εμπεριστατωμένη επισκόπηση της Επιτροπής και την παρούσα αξιολόγηση, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 και 2 κατωτέρω,

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Εσθονία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Εσθονία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις συστάσεις κατωτέρω, και ιδίως στη σύσταση 1.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Εσθονία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Εσθονίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Εσθονίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Εσθονία δεν εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες.

(4)

Στις 26 Απριλίου 2018, η Εσθονία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Εσθονία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η κυβέρνηση προβλέπει να μεταβεί από έλλειμμα γενικής κυβέρνησης 0,3 % του ΑΕΠ το 2017 σε πλεόνασμα 0,2 % του ΑΕΠ το 2018, 0,5 % του ΑΕΠ το 2019 και στη συνέχεια να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος της είναι διαρθρωτικό έλλειμμα της τάξης του 0,5 % του ΑΕΠ. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, το εκ νέου υπολογισθέν (6) διαρθρωτικό έλλειμμα προβλέπεται να ανέλθει στο 0,8 % του ΑΕΠ το 2018, στο 0,4 % του ΑΕΠ το 2019 και στη συνέχεια να διατηρηθεί ένα μικρό έλλειμμα. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ προβλέπεται να παραμείνει σε επίπεδο χαμηλότερο του 9 % του ΑΕΠ το 2018 και το 2019, και να μειωθεί σε 5,3 % του ΑΕΠ μέχρι το 2022. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευνοϊκό. Οι κίνδυνοι όσον αφορά τις παραδοχές για την απόδοση των εσόδων αφορούν κυρίως ορισμένα από τα μέτρα που δεν έχουν προσδιοριστεί επακριβώς, και που επηρεάζουν όλα τα έτη της προγραμματικής περιόδου.

(7)

Για το 2018, συνιστάται στην Εσθονία να παραμείνει στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Αυτό συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) ύψους 6,1 %, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,2 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, υπάρχει κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2018. Το 2019, λαμβάνοντας υπόψη ότι το προβλεπόμενο κενό παραγωγής της Εσθονίας θα ανέλθει σε 2,7 % του ΑΕΠ και η προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ θα είναι χαμηλότερη από τον εκτιμώμενο δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 4,1 %, σύμφωνα με την απαιτούμενη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, και με την παραδοχή αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και για τα έτη 2018 και 2019 λαμβανόμενα από κοινού. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Εσθονία πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση το 2018 και το 2019.

(8)

Η παροχή ενός επαρκούς κοινωνικού διχτυού ασφαλείας μέσω της καλύτερης παροχής υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για την Εσθονία. Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας της Εσθονίας (περίπου 16 % του ΑΕΠ) είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (περίπου 28 % του ΑΕΠ). Ο αντίκτυπος των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας βελτιώνεται αλλά παραμένει χαμηλός και κάτω από το μέσο όρο της Ένωσης. Η Εσθονία έχει ακόμη υψηλό ποσοστό κινδύνου φτώχειας, ειδικά για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα νοικοκυριά ανέργων και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ιδίως για όσα ζουν μόνα. Η εισοδηματική ανισότητα, ανερχόμενη σε 5,6 % το 2016, εξακολουθεί να είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ένωσης (5,2 % το 2016) παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις. Λαμβάνονται ορισμένα μέτρα για τη χορήγηση επαρκών οικογενειακών παροχών για μεγαλύτερες οικογένειες, γεγονός που οδήγησε σε περαιτέρω μείωση της σχετικής φτώχειας μεταξύ των παιδιών. Το επίπεδο των παροχών ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος αυξήθηκε, ενώ παράλληλα δόθηκαν κίνητρα για επιστροφή στην εργασία. Η καταβολή επιδόματος ύψους 115 EUR σε άτομα με χαμηλές συντάξεις και άτομα που ζουν μόνα ήταν το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του πολύ υψηλού ποσοστού κινδύνου φτώχειας της ομάδας αυτής. Το χάσμα μεταξύ των ατόμων με αναπηρίες που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού και εκείνων που δεν έχουν αναπηρίες (20,9 % το 2016) ήταν επίσης υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης (10,1 %). Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού. Ο αντίκτυπος της υπό εξέλιξη διοικητικής μεταρρύθμισης για την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, απομένει να αποδειχθεί.

(9)

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, που ανέρχεται σε 25,3 %, εξακολουθεί να είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ένωση παρόλο που εμφανίζει μείωση. Η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής βελτιώνεται χάρη στις πρόσφατες αλλαγές του συστήματος γονικής άδειας και επιδομάτων. Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να δώσουν στις γυναίκες κίνητρα να επιστρέψουν στην εργασία τους νωρίτερα, πράγμα που θα συμβάλει στη μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων της Εσθονίας. Οι αλλαγές θα εφαρμοστούν μεταξύ του 2018 και του 2020. Η πρόταση για το δεύτερο στάδιο της μεταρρύθμισης για τη γονική άδεια βρίσκεται σήμερα υπό εξέταση. Σε αυτό το πλαίσιο και εκτός αυτού έχει ιδιαίτερη σημασία η συνέχιση της συνεργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους και η ενίσχυση του ρόλου τους, λαμβανομένων υπόψη των πολύ χαμηλών ποσοστών συμμετοχής. Οι τροποποιήσεις του νόμου περί ισότητας των φύλων για τη βελτίωση της μισθολογικής διαφάνειας δεν έχουν ακόμη ψηφιστεί και, μετά την έγκρισή τους θα ισχύουν μόνο για τους οργανισμούς του δημοσίου τομέα. Το εργαλείο για την ανάλυση των μισθολογικών διαφορών μεταξύ των δύο φύλων δεν αναμένεται να έχει αναπτυχθεί πριν από το 2019.

(10)

Η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας της Εσθονίας συνδέεται με τις μέτριες επιδόσεις στον τομέα της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Οι εσθονικές εταιρείες που ανέπτυξαν ερευνητικές δραστηριότητες το 2016 αντιστοιχούσαν σε ποσοστό χαμηλότερο του 0,5 %, με αποτέλεσμα η ένταση της Ε&Α να μην υπερβαίνει το 0,7 % του ΑΕΠ — δηλαδή μόλις το ήμισυ του μέσου όρου της Ένωσης που είναι 1,3 %. Επιπλέον, πολλοί δείκτες που μετρούν την καινοτομία — όπως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που δημιουργούν νέα προϊόντα και διαδικασίες ή οι ενδοεπιχειρησιακές καινοτομίες — παρουσιάζουν σημαντική μείωση κατά τα τελευταία έτη. Ενώ η οικονομία διαθέτει ορισμένες δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας και έντασης γνώσης, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες έντασης Ε&Α, οι σχέσεις μεταξύ επιστήμης και επιχειρήσεων, και η καινοτομία και η τεχνολογική ικανότητα των επιχειρήσεων παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Οι δαπάνες του δημόσιου τομέα για έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία ήταν κατά κανόνα πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Ωστόσο, η ανεπαρκής ιεράρχηση των προτεραιοτήτων στη δημόσια έρευνα δημιουργεί προκλήσεις. Η Εσθονία έχει θεσπίσει διάφορα μέτρα για την τόνωση των επιδόσεων της οικονομίας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, αλλά η μεγιστοποίηση του αντίκτυπού τους αποτελεί πρόκληση.

(11)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Εσθονίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Εσθονία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Εσθονία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(12)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ιρλανδία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Ιρλανδία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις κατωτέρω συστάσεις, και ιδίως στις συστάσεις (1) και (2).

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Ιρλανδία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Ιρλανδίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ιρλανδίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 7Μαρτίου 2018. Με βάση την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ιρλανδία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, καθώς και οι υψηλές καθαρές εξωτερικές υποχρεώσεις, συνιστούν ευπάθειες. Ωστόσο, οι βελτιώσεις που πραγματοποιήθηκαν ήταν σημαντικές. Η έντονη αύξηση της παραγωγικότητας κατά τα προηγούμενα έτη είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την επίτευξη θετικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με συνέπεια την ταχεία μείωση του υψηλού αποθέματος καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων. Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη εξακολουθεί να στηρίζει την απομόχλευση στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, το ιδιωτικό χρέος παραμένει υψηλό, μολονότι η έντονη επίδραση των δραστηριοτήτων των πολυεθνικών επιχειρήσεων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση του εταιρικού χρέους, ενώ το χρέος των νοικοκυριών συνάδει, κατά τα φαινόμενα, σε γενικές γραμμές με τα θεμελιώδη μεγέθη. Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να συνεχίσει την καθοδική του πορεία και το έλλειμμα πλησιάζει σε ισοσκελισμένο επίπεδο. Οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, μολονότι από ενδεχομένως υποτιμημένα επίπεδα, γεγονός που ενισχύει επίσης τα οικονομικά των νοικοκυριών. Οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί επαρκώς και η κερδοφορία τους βελτιώνεται σταδιακά. Το απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων, παρόλο που διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, συνεχίζει να μειώνεται. Έχει αναληφθεί δράση πολιτικής για την αντιμετώπιση αυτών των ευπαθειών, αλλά για ορισμένα μέτρα θα απαιτηθεί χρόνος έως ότου επιτευχθούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

(4)

Στις 18 Απριλίου 2018 η Ιρλανδία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και στις 30 Απριλίου 2018 το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Ιρλανδία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό έλλειμμα θα υποχωρήσει ελαφρώς στο 0,2 % του ΑΕΠ το 2018 και εν συνεχεία θα βελτιώνεται σταδιακά έως ότου μετατραπεί σε πλεόνασμα ύψους 0,4 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ— αναμένεται να επιτευχθεί από το 2019 και μετά. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας, ο δείκτης του χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο 66 % το 2018 και εν συνεχεία να μειωθεί στο 58,7 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Συγχρόνως, δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί επαρκώς τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προβλεπόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2019 και μετά.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ιρλανδία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 2,4 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, το Συμβούλιο ανέφερε ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η επίτευξη δημοσιονομικού προσανατολισμού που να συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της εν εξελίξει ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών της Ιρλανδίας. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από τη συνιστώμενη δημοσιονομική προσαρμογή το 2018, καθώς και για τα έτη 2017 και 2018 λαμβανόμενα από κοινού.

(8)

Το 2019, η Ιρλανδία αναμένεται να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό της στόχο. Αυτό συνάδει με ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) που δεν υπερβαίνει το 5,3 % (7), ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή της τάξης του 0,1 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να εμφανίσει έλλειμμα της τάξης του 0,4 % του ΑΕΠ το 2019, υπερβαίνοντας τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Η Ιρλανδία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2018 και με τον κανόνα για το χρέος το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Ιρλανδία πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το 2018, ενώ για το 2019 προβλέπεται ότι θα συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Λαμβανομένης υπόψη της διαφοράς μεταξύ των μετρήσεων του ΑΕΠ και της εγχώριας παραγωγής στην Ιρλανδία και των συναφών επιπτώσεων στον δείκτη χρέους προς ΑΕΠ, των τρεχουσών κυκλικών συνθηκών στην Ιρλανδία και των αυξημένων εξωτερικών κινδύνων, η χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης θα ήταν συνετή.

(9)

Τα δημόσια οικονομικά έχουν βελτιωθεί περαιτέρω, χάρη στην ισχυρή αύξηση της παραγωγής, αλλά παραμένουν οι κίνδυνοι αστάθειας των εσόδων, και υπάρχει περιθώριο για να καταστούν τα έσοδα πιο ανθεκτικά στις οικονομικές διακυμάνσεις και τους δυσμενείς κλυδωνισμούς. Ο περιορισμός του εύρους και του αριθμού των φορολογικών δαπανών και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης θα βελτιώσει τη σταθερότητα των εσόδων σε συνθήκες οικονομικής αστάθειας. Ωστόσο, ορισμένα από τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα επικεντρώθηκαν σε περικοπές και μειώσεις και φαίνεται ότι έχουν αυξήσει περαιτέρω την εξάρτηση από ιδιαίτερα φιλοκυκλικές πηγές εσόδων. Επιπλέον, η Ιρλανδία έχει περισσότερες δυνατότητες να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο το φορολογικό της σύστημα μπορεί να στηρίξει τους περιβαλλοντικούς στόχους.

(10)

Όπως αναφέρεται στη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ του 2018, η καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων είναι απαραίτητη για να εμποδίζονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και να προστατεύονται τα δημόσια οικονομικά. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Τα υψηλά επίπεδα των πληρωμών δικαιωμάτων και μερισμάτων ως ποσοστό του ΑΕΠ υποδηλώνουν ότι οι ιρλανδικοί φορολογικοί κανόνες χρησιμοποιούνται από εταιρείες που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Η περιορισμένη εφαρμογή της παρακράτησης φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων (δηλ. από κατοίκους της Ένωσης προς κατοίκους τρίτων χωρών) πληρωμών δικαιωμάτων και μερισμάτων από εταιρείες με έδρα στην Ιρλανδία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή της φορολόγησης αυτών των καταβολών, εάν δεν υπόκεινται επίσης σε φορολογία στη δικαιοδοσία του αποδέκτη τους. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν ορισμένες διατάξεις στις διμερείς φορολογικές συνθήκες μεταξύ Ιρλανδίας και ορισμένων άλλων χωρών για να παρακάμπτουν τον νέο κανόνα περί φορολογικής κατοικίας που θεσπίστηκε στην Ιρλανδία το 2015 και δικαιολογείται περαιτέρω ανάλυση αυτού του ζητήματος. Το αποτέλεσμα της διαβούλευσης που διενήργησε η Ιρλανδία μετά την ανεξάρτητη επανεξέταση του κώδικα φορολογίας εταιρειών θα είναι σημαντικό για τον σχεδιασμό των φορολογικών μεταρρυθμίσεων που έχουν εξαγγελθεί. Η Επιτροπή λαμβάνει υπό σημείωση τα πρόσφατα θετικά μέτρα που έχουν εξαγγελθεί ή θεσπιστεί (δηλ. μέτρα για την αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού στο εσωτερικό της χώρας· πιθανά αμυντικά μέτρα κατά των καταχωρισμένων στον κατάλογο μη συνεργάσιμων περιοχών δικαιοδοσίας). Με βάση τις πρόσφατες ανταλλαγές πληροφοριών, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό της διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(11)

Οι κίνδυνοι για τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα που σχετίζονται με το κόστος της γήρανσης του πληθυσμού εξακολουθούν να υφίστανται. Η Ιρλανδία εισήγαγε ορισμένα σημαντικά μέτρα αποδοτικότητας, όπως μια συμφωνία με τη φαρμακευτική βιομηχανία για την εξοικονόμηση δαπανών, ένα σύστημα δημοσιονομικής διαχείρισης και τη χρηματοδότηση βάσει των δραστηριοτήτων. Επίσης, έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα για να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Ωστόσο, το ιρλανδικό σύστημα υγείας είναι δαπανηρό και αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, οι οποίες επιδεινώνονται από την ταχεία γήρανση του πληθυσμού. Επιπλέον, οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης και φροντίδας σε επίπεδο τοπικής κοινότητας δεν έχουν ακόμη τη δυνατότητα να ανακουφίσουν την αυξανόμενη πίεση στη δυναμικότητα και στις δαπάνες στο πλαίσιο της νοσοκομειακής περίθαλψης. Η σχεδιαζόμενη κίνηση προς την κατεύθυνση της καθολικής υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να υποστηρίζεται από κατάρτιση πολυετούς προυπολογισμού και καλύτερο έλεγχο των δαπανών. Επιπλέον, πρέπει να βασιστεί στα πορίσματα μιας διεξοδικής επανεξέτασης των δαπανών όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του τομέα της υγείας. Επιπλέον, θα πρέπει να εξεταστεί η ενίσχυση του ρόλου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης ως ρυθμιστή της εισαγωγής στα υπερβολικά επιβαρυμένα νοσοκομεία της Ιρλανδίας. Παρά το ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων για τη συγκράτηση των δημόσιων δαπανών για τις συντάξεις, το συνολικό έλλειμμα του συνταξιοδοτικού συστήματος αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά σε μακροπρόθεσμη βάση. Η έγκαιρη εφαρμογή του χάρτη πορείας που έχει παρουσιαστεί για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι καίριας σημασίας για την ενίσχυση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος της Ιρλανδίας.

(12)

Τα έτη χαμηλών επενδύσεων που ακολούθησαν την οικονομική κατάρρευση έχουν επίπτωση στην ύπαρξη κατάλληλων υποδομών στους τομείς των μεταφορών, της καθαρής ενέργειας, των υπηρεσιών ύδρευσης, της στέγασης και των τηλεπικοινωνιών. Επίμονες ελλείψεις στην πλευρά της προσφοράς, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση, εξακολουθούν να τροφοδοτούν τις αυξήσεις τιμών των ακινήτων. Παρόλο που οι τιμές δεν φαίνονταν υπερτιμημένες το 2016, η οικονομική προσιτότητα αποτελεί λόγο ανησυχίας. Εάν δεν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, οι περιορισμοί στην προσφορά στέγης θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία ανισορροπιών. Σε συνδυασμό με τον χωροταξικό σχεδιασμό, η βελτίωση των υποδομών είναι κρίσιμος παράγων για την κατάλληλη ανταπόκριση της προσφοράς στέγης, την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ισόρροπη περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε υποδομές στους τομείς της καθαρής ενέργειας, των καθαρών δημόσιων συγκοινωνιών και της ύδρευσης, καθώς και η ένταση των προσπαθειών στον τομέα της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και της κυκλικής οικονομίας θα είναι ουσιαστικής σημασίας για να επιτύχει η Ιρλανδία τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και ανθεκτική από περιβαλλοντική άποψη. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2018-2027 και το Εθνικό Πλαίσιο Προγραμματισμού, που αποτελούν μέρος της «στρατηγικής για την Ιρλανδία του 2040», θα αποτελέσουν ισχυρά μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση, όταν εγκριθούν και εφαρμοστούν σε στενή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

(13)

Οι τρέχουσες προσπάθειες μετριασμού της κλιματικής αλλαγής δεν θα επιτρέψουν στην Ιρλανδία να επιτύχει τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για το κλίμα σε εθνικό επίπεδο. Περιορισμένη πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά την απεξάρτηση βασικών τμημάτων της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές, κυρίως στη γεωργία, τις οδικές μεταφορές και τον τομέα της κατοικίας. Αυτό θα καταστήσει απαραίτητο για την Ιρλανδία να χρησιμοποιήσει τις διαθέσιμες δυνατότητες ευελιξίας για να συμμορφωθεί με την απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών, όπως αγορά δικαιωμάτων από άλλα κράτη μέλη. Οι εθνικές προβλέψεις, που δημοσιεύθηκαν το 2017, καταδεικνύουν την κλίμακα των πρόσθετων προσπαθειών που απαιτούνται: οι εκπομπές βάσει της απόφασης επιμερισμού των προσπαθειών (η οποία καθορίζει δεσμευτικούς ετήσιους στόχους για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου για τα κράτη μέλη και για την περίοδο 2013-2020) αναμένεται να αυξηθούν μέχρι το 2025, πριν σταθεροποιηθούν σε επίπεδο ελαφρώς κατώτερο σε σχέση με τις εκπομπές του 2005, με βάση τις υφιστάμενες πολιτικές. Η Ιρλανδία πρόσφατα θέσπισε εθνικό σχέδιο μετριασμού των επιπτώσεων που περιλαμβάνει έναν χάρτη πορείας προς μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και ένα συνεκτικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων προκλήσεων στον τομέα της ενέργειας. Ως έχει, ωστόσο, το σχέδιο προσφέρει λίγα συγκεκριμένα νέα μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων. Το Εθνικό Πλαίσιο Προγραμματισμού έχει επίσης μια συνιστώσα για το κλίμα, ως αναγνώριση του γεγονότος ότι ο επαρκής χωροταξικός σχεδιασμός θα είναι κρίσιμος παράγων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, δεδομένου ότι ο πληθυσμός παρουσιάζει τόσο μεγάλη διασπορά και η Ιρλανδία διαθέτει μικρό αριθμό μεγάλων αστικών περιοχών, οι οποίες αντιμετωπίζουν όλες σοβαρά προβλήματα συμφόρησης και δημόσιων συγκοινωνιών. Τέλος, το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2018-2027 και η ουσιαστική εφαρμογή του θα διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην απεξάρτηση της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Το σχέδιο θα καθορίσει όντως την έκταση στην οποία κινητοποιούνται πρόσθετα μέσα για την απεξάρτηση του τομέα της ενέργειας από τις ανθρακούχες εκπομπές, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών και την ενεργειακή απόδοση.

(14)

Η διασφάλιση της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς παραμένει πρόκληση στην Ιρλανδία. Η ανεργία μειώθηκε σε 6,7 % το 2017, αλλά ορισμένες ομάδες εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό αποκομμένες από την αγορά εργασίας και θύματα κοινωνικού αποκλεισμού. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και φορολογίας είναι πολύ αποτελεσματικά ως προς τον περιορισμό της φτώχειας και των ανισοτήτων, και η Ιρλανδία έχει λάβει μέτρα παροχής κινήτρων υπέρ της απασχόλησης με την προοδευτική κατάργηση των παροχών και των συμπληρωματικών πληρωμών. Το σταθερά υψηλό ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην Ιρλανδία συνδέεται με το υψηλό ποσοστό των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας (σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της Ένωσης και το υψηλότερο στην Ένωση — 18,2 % έναντι 10,5 % το 2016). Αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό στα μονογονεϊκά νοικοκυριά. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των ατόμων που δεν εργάζονται στην Ιρλανδία είναι οικονομικά μη ενεργά. Τα ποσοστά τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και των παιδιών που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκαν ελαφρώς το 2016, αλλά παραμένουν υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ένωσης. Ως εκ τούτου, η Ιρλανδία πρέπει να ολοκληρώσει την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τα νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο, μεταξύ άλλων με τη βελτίωση της ολοκληρωμένης στήριξης των ατόμων που είναι περισσότερο απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας. Η παροχή κοινωνικής στέγασης απαιτεί συνεχή προσοχή ώστε να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι και να καλυφθεί η υψηλή ζήτηση.

(15)

Η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, ολοήμερη και ποιοτική παιδική φροντίδα εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, το κόστος της παιδικής φροντίδας στην Ιρλανδία — σε σχέση με τους μισθούς — ήταν, το 2015, το υψηλότερο στην Ένωση για τους μόνους γονείς και το δεύτερο υψηλότερο στην Ένωσης για τα ζευγάρια. Το υψηλό κόστος της παιδικής φροντίδας μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για την πρόσβαση σε αμειβόμενη απασχόληση, ιδίως στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων των μονογονεϊκών νοικοκυριών. Αυτό έχει αρνητικές συνέπειες στο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών, που ανήλθε το 2016 σε 65,4 %, κοντά στον μέσο όρο της Ένωσης. Ένα σχέδιο νόμου για το ενιαίο σύστημα οικονομικά προσιτής παιδικής φροντίδας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί στο Κοινοβούλιο. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή έχουν ήδη καταστεί εμφανείς. Έχει επίσης προωθηθεί η ποιότητα της παροχής παιδικής φροντίδας, ιδίως μέσω πρωτοβουλιών για τη διασφάλιση άρτιων επαγγελματικών προσόντων του προσωπικού.

(16)

Οι διαφορές μεταξύ των ποσοστών απασχόλησης εργαζομένων χαμηλής, μεσαίας και υψηλής ειδίκευσης ήταν μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση το 2016 και το ποσοστό απασχόλησης του εργατικού δυναμικού με χαμηλή ειδίκευση είναι κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το αντίστοιχο πριν από την οικονομική κρίση. Συνέπεια αυτού, λόγω και της αλλαγής οικονομικής δραστηριότητας, είναι ότι οι αναντιστοιχίες και ελλείψεις δεξιοτήτων γίνονται όλο και πιο εμφανείς σε αρκετούς τομείς. Αυτό καθιστά επιτακτικότερη την ανάγκη να επιταχυνθεί η εφαρμογή πολιτικών και μέτρων για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση. Η Ιρλανδία έχει, ιδίως, χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στη διά βίου μάθηση μεταξύ των ατόμων χαμηλής ειδίκευσης που έχουν απασχόληση, γεγονός που τα καθιστά ευάλωτα στις αλλαγές της ζήτησης εργατικού δυναμικού. Η Ιρλανδία έχει γενικά ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα ψηφιακών δεξιοτήτων στην Ένωση, γεγονός που έρχεται σε έντονη αντίθεση με το υψηλό ποσοστό των πτυχιούχων φυσικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών που αποφοιτούν από το ιρλανδικό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Ιρλανδία έχει επίσης ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στην Ένωση.

(17)

Η αύξηση της παραγωγικότητας στην Ιρλανδία οφείλεται κυρίως στις πολυεθνικές εταιρείες. Η διαφορά επιδόσεων ως προς την παραγωγικότητα μεταξύ των εν λόγω επιχειρήσεων και των ιρλανδικών εγχώριων επιχειρήσεων — ως επί το πλείστον μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων — αυξάνεται. Η μεγάλη διεθνής κινητικότητα ορισμένων από τις πολυεθνικές εταιρείες και οι τρέχουσες αβεβαιότητες μπορεί να θέσουν μακροπρόθεσμα σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της ιρλανδικής οικονομίας. Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι οι επιχειρήσεις ιρλανδικής ιδιοκτησίας αντλούν περιορισμένα έμμεσα και άμεσα οφέλη όσον αφορά την αύξηση της παραγωγικότητας, την καινοτομία και τις εξαγωγικές επιδόσεις από τις δραστηριότητες των πολυεθνικών εταιρειών στην Ιρλανδία. Ωστόσο, οι ιρλανδικές εταιρείες που καταβάλλουν προσπάθειες για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) όντως επωφελούνται έμμεσα από τις πολυεθνικές εταιρείες. Η παροχή κινήτρων από τον δημόσιο τομέα για Ε&Α και για αύξηση της διαθεσιμότητας ειδικευμένων εργαζομένων στις ιρλανδικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα προωθούσε τη διάδοση νέων τεχνολογιών στις εν λόγω επιχειρήσεις. Επιπλέον, και όπως επανειλημμένως ανέφερε το ιρλανδικό Εθνικό Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας, η εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των ιρλανδικών επιχειρήσεων απαιτεί τον περιορισμό της αύξησης ορισμένων εισροών και των δικαστικών εξόδων ειδικότερα. Η ύπαρξη φραγμών στην αγορά νομικών υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, δεδομένου ότι παρεμποδίζει τον ανταγωνισμό και αυξάνει το κόστος για τους αποδέκτες των υπηρεσιών. Οι φραγμοί αυτοί πλήττουν κυρίως τις μικρές επιχειρήσεις, καθώς αυξάνουν το κόστος των δικαστικών διαδικασιών. Δεν έχουν ακόμη θεσπιστεί κανονισμοί εφαρμογής για τον νέο νόμο ρύθμισης των νομικών υπηρεσιών. Οι δημόσιες διαβουλεύσεις, οι οποίες αποτελούν προαπαιτούμενο για την εφαρμογή της νομοθεσίας, σημειώνουν σημαντικές καθυστερήσεις.

(18)

Αν και ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Ιρλανδίας ακολουθεί πορεία σταθερής ανάκαμψης, ζητήματα από το παρελθόν εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα. Μολονότι η Ιρλανδία εξακολούθησε να σημειώνει πρόοδο ως προς τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η αναλογία τους προς τα συνολικά ακαθάριστα δάνεια (11,2 % τον Σεπτέμβριο του 2017) παραμένει μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Η υπερχρέωση, η συγκέντρωση της αγοράς και η αυξημένη αβεβαιότητα σε ορισμένους εξαγωγικούς τομείς αποτελούν τροχοπέδη για τη ζήτηση δανείων από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, η οποία παραμένει υποτονική. Είναι ζωτικής σημασίας να μειωθούν οι μακροχρόνια καθυστερούμενες οφειλές, εκ των οποίων εκείνες που παρουσιάζουν καθυστέρηση άνω των δύο ετών αντιπροσωπεύουν περίπου το 60 % του συνόλου των καθυστερούμενων ενυπόθηκων δανείων το 2017. Η μείωση των μακροχρόνια καθυστερούμενων οφειλών θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υπερχρέωσης, η οποία μειώνει τα κίνητρα για τις επιχειρήσεις, και ιδίως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, να κατευθύνουν τα δάνεια σε περισσότερο παραγωγικές χρήσεις. Μολονότι η έκθεση του τέταρτου τριμήνου του 2017 σχετικά με τις καθυστερούμενες οφειλές ενυπόθηκων δανείων και τις κατασχέσεις σημείωσε ότι περίπου το 87 % των αναδιαρθρωμένων ενυπόθηκων δανείων πληροί τους διακανονισμούς, η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας υπογράμμισε ότι οι αναδιαρθρώσεις που προβλέπουν προσωρινή μείωση των πληρωμών είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στον κίνδυνο νέας αθέτησης. Η βιωσιμότητα των κατασχέσεων και των διαγραφών, ως έσχατων λύσεων, θα μπορούσε να βελτιωθεί και να συμπληρωθεί από ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας των καταναλωτών που θα διασφαλίζει τις θετικές εξελίξεις στις πωλήσεις δανείων στη δευτερογενή αγορά και τη βιωσιμότητα των λύσεων αναδιάρθρωσης δανείων.

(19)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2018, η Επιτροπή διενήργησε εμπεριστατωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ιρλανδίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί στην Ιρλανδία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ιρλανδία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(20)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση (1) κατωτέρω.

(21)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018. Οι συστάσεις που διατυπώθηκαν βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις (1) έως (3) κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ισπανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Ισπανία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις συστάσεις 1 έως 3 κατωτέρω.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Ισπανία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Ισπανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ισπανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ισπανία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, η μεγάλη συσσώρευση εξωτερικού και εσωτερικού χρέους, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, σε ένα πλαίσιο υψηλής ανεργίας, εξακολουθούν να συνιστούν ευπάθειες με διασυνοριακό αντίκτυπο. Η εξωτερική επανεξισορρόπηση συνεχίζεται, χάρη στα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που καταγράφονται από το 2013, τα οποία υποστηρίζονται από διαρθρωτικές βελτιώσεις στις εμπορικές επιδόσεις. Ωστόσο, οι καθαρές εξωτερικές υποχρεώσεις παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Πρόοδος σημειώνεται επίσης όσον αφορά τη μείωση του χρέους του ιδιωτικού τομέα, χάρη στις ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης, όμως υφίστανται ακόμη ανάγκες απομόχλευσης. Ο υγιέστερος χρηματοπιστωτικός τομέας στηρίζει την οικονομική δραστηριότητα. Παρά τη μεγάλη αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται με αργό ρυθμό. Το ποσοστό ανεργίας συνεχίζει να μειώνεται με γρήγορο ρυθμό, αλλά παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ ο υψηλός βαθμός κατακερματισμού της αγοράς εργασίας εμποδίζει την ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Μετά την ισχυρή μεταρρυθμιστική δυναμική μεταξύ 2012 και 2015, η πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων έχει περιοριστεί. Η παρούσα οικονομική κατάσταση προσφέρει το κατάλληλο παράθυρο ευκαιρίας για την αντιμετώπιση των εκκρεμών αναγκών μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να καταστεί η ισπανική οικονομία πιο ανθεκτική και να ενισχυθεί η αύξηση της παραγωγικότητας.

(4)

Η Ισπανία υπάγεται επί του παρόντος στο διορθωτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η Ισπανία σχεδιάζει να διορθώσει το υπερβολικό έλλειμμα έως το 2018, ευθυγραμμιζόμενη με την απόφαση (ΕΕ) 2017/984 του Συμβουλίου, με την οποία ειδοποιείται η Ισπανία να λάβει μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος τα οποία κρίνονται αναγκαία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος (5). Το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να εξακολουθήσει να βελτιώνεται και να φθάσει σε πλεόνασμα ύψους 0,1 % του ΑΕΠ το 2021. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 ενσωματώνει όλα τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο προϋπολογισμού που υποβλήθηκε στο κοινοβούλιο στις 3 Απριλίου 2018, καθώς και τα πρόσθετα μέτρα που εξαγγέλθηκαν στα τέλη Απριλίου του 2018. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος για ισοσκελισμένη δημοσιονομική θέση σε διαρθρωτικούς όρους δεν προβλέπεται να επιτευχθεί εντός του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος σταθερότητας για το 2018. Το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ θα ανέλθει σε 97,0 % το 2018, 95,2 % το 2019 και 89,1 % το 2021. Οι μακροοικονομικές παραδοχές του προγράμματος σταθερότητας για το 2018 είναι ευλογοφανείς. Συνολικά, η σχεδιαζόμενη επίτευξη των στόχων για το ονομαστικό έλλειμμα εξακολουθεί να στηρίζεται στις ισχυρές οικονομικές προοπτικές και στη χαμηλότερη αύξηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση με την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ. Οι κίνδυνοι όσον αφορά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων συνδέονται αφενός με την ισχυρότερη αύξηση των εσόδων και τις πιο περιορισμένες αυξήσεις των δαπανών σε σχέση με τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, και αφετέρου με την πιθανή επέλευση περαιτέρω ενδεχόμενων υποχρεώσεων.

(5)

Στην απόφαση (ΕΕ) 2017/984, το Συμβούλιο ζήτησε από την Ισπανία να θέσει τέλος στην κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος έως το 2018, ιδίως δε να μειώσει το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης στο 4,6 % του ΑΕΠ το 2016, στο 3,1 % του ΑΕΠ το 2017 και στο 2,2 % του ΑΕΠ το 2018. Η βελτίωση αυτή του ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης θεωρήθηκε ότι συνάδει με επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,4 % του ΑΕΠ το 2016 και βελτίωσή του κατά 0,5 % του ΑΕΠ το 2017 και το 2018, βάσει των επικαιροποιημένων εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2016. Η Ισπανία πέτυχε ονομαστικό έλλειμμα 3,1 % του ΑΕΠ το 2017, όπως απαιτείται στην απόφαση (ΕΕ) 2017/984 του Συμβουλίου. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το ονομαστικό έλλειμμα αναμένεται να υποχωρήσει στο 2,6 % του ΑΕΠ το 2018, δηλαδή 0,4 % του ΑΕΠ πάνω από τον στόχο για το ονομαστικό έλλειμμα στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 και τον στόχο που καθόρισε το Συμβούλιο. Σε σύγκριση με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, οι εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής δείχνει επιβράδυνση της ανάπτυξης των δημόσιων εσόδων και κάπως υψηλότερες δαπάνες. Στις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να επιδεινωθεί κατά 0,3 % του ΑΕΠ το 2018, στο πλαίσιο μέτρων που αυξάνουν το έλλειμμα και περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2018, που διαβιβάστηκε στο κοινοβούλιο στις 3 Απριλίου 2018, και να βελτιωθεί μόνον ελαφρά το 2019. Ως εκ τούτου, η δημοσιονομική προσπάθεια το 2018, καθώς και σωρευτικά την περίοδο 2016-2018, δεν αναμένεται να είναι εξασφαλισμένη. Ενώ η οικονομική ανάπτυξη στηρίζει τη μείωση του ελλείμματος, δεν χρησιμοποιείται για τη διαρθρωτική ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, στη γνώμη της για το επικαιροποιημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ισπανίας για το 2018, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνο με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το υπερβολικό έλλειμμα θα διορθωθεί εγκαίρως, αλλά είναι επεκτατικό.

(6)

Για το 2019, εάν επιτευχθεί έγκαιρη και σταθερή διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, η Ισπανία θα υπαχθεί στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ισπανίας που υπερβαίνει το 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου θετικού κενού παραγωγής της τάξης του 2,3 % του ΑΕΠ, οι ονομαστικές καθαρές πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες (6) αναμένεται να μειωθούν κατά τουλάχιστον 0,3 % το 2019, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1,0 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η αχρησιμοποίητη παραγωγική ικανότητα στην οικονομία είναι υποτιμημένη. Το 2019, η Ισπανία αναμένεται να καταγράψει ακόμα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ένωση, το οποίο θα συγκρατήσει τις πιέσεις επί των μισθών, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα, και, κατά συνέπεια, ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει αρκετά κάτω από το 2 %. Αυτή η κατάσταση καταδεικνύει την υποτονικότητα που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει την αγορά εργασίας. Επιπλέον, έστω και αν η εκ μέρους της Επιτροπής αξιολόγηση της ευλογοφάνειας του κενού παραγωγής δεν υποσκελίζει τις εκτιμήσεις ως προς το κενό παραγωγής με βάση την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία ως μη ευλογοφανείς, καταδεικνύει ένα μάλλον ευρύ φάσμα ευλογοφανών εκτιμήσεων ως προς το κενό παραγωγής για την Ισπανία. Σε αυτή τη βάση, φαίνεται σκόπιμη η ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,65 % του ΑΕΠ, που αντιστοιχεί σε μέγιστο ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 0,6 %. Βάσει των εαρινών προβλέψεων του 2018 της Επιτροπής, με την παραδοχή αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή το 2019. Επιπλέον, η Ισπανία δεν προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις σχετικά με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Ισπανία πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το 2018 και ότι από το 2019 πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα ήταν συνετό να γίνει χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης.

(7)

Επιπλέον, στην απόφαση (ΕΕ) 2017/984, το Συμβούλιο ζήτησε επίσης από την Ισπανία να λάβει μέτρα για τη βελτίωση του δημοσιονομικού πλαισίου της, με σκοπό να αυξηθεί ο αυτοματισμός των μηχανισμών πρόληψης και διόρθωσης των αποκλίσεων από τους δημοσιονομικούς στόχους και να ενισχυθεί η συμβολή στη δημοσιονομική εξυγίανση του κανόνα για τις δαπάνες που προβλέπει ο νόμος περί σταθερότητας. Ωστόσο, το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 δεν αναφέρει σχέδια για την ενίσχυση του εγχώριου κανόνα για τις δαπάνες. Επίσης, δεν αναφέρει μέτρα για τη νομοθετική αύξηση του αυτοματισμού των διορθωτικών και προληπτικών μηχανισμών. Το Συμβούλιο ζήτησε επίσης από την Ισπανία να λάβει μέτρα για να βελτιώσει το πλαίσιο της πολιτικής της για τις δημόσιες συμβάσεις. Η Ισπανία σημείωσε πρόοδο με την έγκριση του νέου νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις τον Νοέμβριο του 2017. Ωστόσο, η νέα νομοθεσία μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων, μόνο αν εφαρμοστεί με γρήγορο και φιλόδοξο τρόπο, μέσω της δημιουργίας νέας δομής διακυβέρνησης και της βελτίωσης των μηχανισμών ελέγχου των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Ειδικότερα, η επικείμενη εθνική στρατηγική για τις δημόσιες προμήθειες θα πρέπει να προσδιορίζει τους εκ των προτέρων και εκ των υστέρων ελέγχους που πρέπει να διενεργούνται από τις νέες δομές. Τον Ιούνιο του 2017, η κυβέρνηση ανέθεσε στην ανεξάρτητη δημοσιονομική αρχή να προβεί σε επανεξέταση των δαπανών σχετικά με επιλεγμένες επιχορηγήσεις του δημοσίου τομέα. Η Επιτροπή παρακολουθεί την εφαρμογή της επανεξέτασης, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2019.

(8)

Στις 27 Απριλίου 2018 η Ισπανία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(9)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(10)

Η απασχόληση συνέχισε να αυξάνεται με σταθερό ρυθμό στην Ισπανία. Την αύξηση αυτή στηρίζουν οι επιπτώσεις των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας και η συγκράτηση των μισθών. Το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να μειώνεται, αλλά παραμένει πολύ πάνω από τα επίπεδα προ κρίσης της χώρας και συγκαταλέγεται στα υψηλότερα στην Ένωση. Αυτή η κατάσταση συνεπάγεται σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό δεξιοτήτων, ιδίως για τους άνεργους νέους. Το ποσοστό των ανέργων που έχουν μείνει χωρίς εργασία για περισσότερο από έναν χρόνο μειώνεται, αλλά εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 44,5 % του συνόλου των ανέργων. Η Ισπανία ανέλαβε δέσμη πολιτικών πρωτοβουλιών για την επέκταση της εξατομικευμένης στήριξης στους μακροχρόνια ανέργους και την παροχή βοήθειας στους νέους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και να βελτιώσουν την απασχολησιμότητά τους, ιδίως μέσω της αύξησης του αριθμού των δικαιούχων των «Εγγυήσεων για τη Νεολαία». Η αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών εξαρτάται επίσης από την ικανότητα των περιφερειακών δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και των κοινωνικών υπηρεσιών να παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη στα άτομα που αναζητούν εργασία, η οποία βελτιώνεται αλλά με αργούς ρυθμούς. Επίσης, υπάρχουν περιθώρια για μεγαλύτερη συνεργασία με τους εργοδότες, ιδίως μέσω της αύξησης του ποσοστού των κενών θέσεων εργασίας τις οποίες διαχειρίζονται οι υπηρεσίες απασχόλησης και της καλύτερης κατάρτισης του προφίλ και αντιστοίχισης των δεξιοτήτων των ατόμων που αναζητούν εργασία με τις ανάγκες των εργοδοτών. Ταυτόχρονα, οι προσπάθειες να βελτιωθεί ο συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών απασχόλησης και των κοινωνικών υπηρεσιών, στον οποί σημειώθηκε κάποια πρόοδος το 2017, θα πρέπει να διατηρηθούν.

(11)

Το ποσοστό των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση και περιλαμβάνει ως επί το πλείστον νέους και εργαζομένους χαμηλής ειδίκευσης. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου είναι συχνά βραχυπρόθεσμες και σπάνια χρησιμεύουν ως εφαλτήριο για τη σύναψη σύμβασης αορίστου χρόνου. Η εκτεταμένη χρήση τους, μεταξύ άλλων στους τομείς με μικρότερη εποχική ή συγκυριακή δραστηριότητα, μπορεί να αποτελεί εμπόδιο για την ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας και συχνά συνδέεται με χαμηλότερα δικαιώματα για κοινωνικές παροχές και υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Ενώ οι συμβάσεις αορίστου χρόνου έχουν αυξηθεί ως ποσοστό της καθαρής αύξηση της απασχόλησης τα τελευταία δύο έτη, απαιτείται περαιτέρω δράση για την παροχή κινήτρων όσον αφορά τη μετατροπή των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου. Το σύστημα των κινήτρων για προσλήψεις παραμένει κατακερματισμένο και δεν στοχεύει με αποτελεσματικό τρόπο στην προώθηση της απασχόλησης αορίστου χρόνου. Η Ισπανία ενέκρινε σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησης από την απασχόληση ορισμένου χρόνου στον δημόσιο τομέα, αλλά η εφαρμογή του έχει μόλις αρχίσει και πρέπει να επιταχυνθεί προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 8 % που έχει οριστεί για το 2019. Η βελτίωση της ικανότητας των επιθεωρήσεων εργασίας και της αποτελεσματικότητας στην καταπολέμηση της κατάχρησης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση όσων μετατρέπονται σε συμβάσεις αορίστου χρόνου, αλλά δεν φαίνεται να αποθαρρύνεται η συνέχιση της εκτεταμένης χρήσης τους από τους εργοδότες. Η τριμερής στρογγυλή τράπεζα που συστάθηκε στις αρχές του 2017 για να συζητήσει την ποιότητα της απασχόλησης δεν έχει ακόμη διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις. Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό των πολιτικών έχει αυξηθεί πρόσφατα, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση.

(12)

Η οικονομική ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων εργασίας, συμβάλλουν στη μείωση του ποσοστού των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, ο οποίος ωστόσο εξακολουθεί να υπερβαίνει τον μέσο όρο της Ένωσης, καθώς και εισοδηματική ανισότητα. Η φτώχεια των εργαζομένων αποτελεί πηγή ανησυχίας, ιδίως μεταξύ των νοικοκυριών με μέλη που απασχολούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή μερικής απασχόλησης. Το ποσοστό παιδικής φτώχειας, αν και μειώνεται, παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ο αντίκτυπος των κοινωνικών μεταβιβάσεων, εκτός των συντάξεων, στη μείωση της φτώχειας είναι κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης και βαίνει μειούμενος. Τα συστήματα εγγυημένου εισοδήματος χαρακτηρίζονται από μεγάλες διαφορές στις προϋποθέσεις πρόσβασης στις διάφορες περιφέρειες και από τον κατακερματισμό των περισσότερων του ενός εθνικών συστημάτων, που απευθύνονται σε διαφορετικές ομάδες ατόμων που αναζητούν εργασία και αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης από διαφορετικές διοικήσεις. Ως εκ τούτου, ορισμένοι άποροι που χρήζουν βοήθειας δεν λαμβάνουν στήριξη. Δεν έχει συμφωνηθεί ακόμη σχέδιο δράσης σε συνέχεια της πρόσφατης μελέτης για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εθνικών και των περιφερειακών συστημάτων εγγυημένου εισοδήματος. Η εισαγωγή ενός συστήματος ενιαίας κοινωνικής κάρτας θα καταστήσει τις χορηγούμενες κοινωνικές παροχές πιο διαφανείς και θα διευκολύνει τη συμμετοχή στα σχετικά μέτρα ενεργοποίησης, παρότι δεν θα αντιμετωπίσει άμεσα τις αδυναμίες των υφιστάμενων συστημάτων. Η αποτελεσματικότητα των οικογενειακών παροχών είναι επίσης χαμηλή και η κάλυψη άνιση. Το ισπανικό συνταξιοδοτικό σύστημα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, οι οποίοι, κατά συνέπεια, αντιμετωπίζουν σημαντικά μικρότερο κίνδυνο φτώχειας σε σύγκριση με τις νεότερες γενιές. Σε σχέση με τους μισθούς, οι τρέχουσες συντάξεις είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Από τις προβλέψεις της επικείμενης έκθεσης του 2018 για τη δημογραφική γήρανση και της έκθεσης για την επάρκεια των συντάξεων (8) προκύπτει ότι οι μεταρρυθμίσεις του 2011 και του 2013 συνέβαλαν στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας και της σχετικής επάρκειας του συνταξιοδοτικού συστήματος μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, οι αυξήσεις των συντάξεων και η αναβολή του συντελεστή βιωσιμότητας που προτάθηκε κατά τη διαδικασία έγκρισης του σχεδίου προϋπολογισμού του 2018 θέτουν υπό αμφισβήτηση τη δέσμευση για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αυτών. Ταυτόχρονα, τα εν λόγω μέτρα δεν καταπολεμούν τη βασική πρόκληση για την επάρκεια του εισοδήματος των μελλοντικών συνταξιούχων, η οποία συνδέεται μάλλον με τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας.

(13)

Η αντιμετώπιση των αδυναμιών στην ικανότητα καινοτομίας των ισπανικών επιχειρήσεων θα μπορούσε να βελτιώσει την παραγωγικότητά τους. Οι επιδόσεις στην καινοτομία και η αύξηση της παραγωγικότητας εμποδίζονται από τα παρατεταμένα χαμηλά επίπεδα επενδύσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη, λόγω των οποίων είναι λίαν απίθανο να επιτευχθεί ο εθνικός στόχος έντασης της έρευνας και ανάπτυξης ύψους 2 %, σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Η τάση αυτή ενισχύεται από το χαμηλό και μειούμενο ποσοστό εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για την έρευνα και την ανάπτυξη. Αν και η διακυβέρνηση της εθνικής πολιτικής για την έρευνα και την καινοτομία εξορθολογίζεται, εν μέρει μέσω του νέου κρατικού οργανισμού για την έρευνα, ο εθνικός-περιφερειακός συντονισμός κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των πολιτικών εξακολουθεί να είναι περιορισμένος. Η ανάπτυξη νοοτροπίας αξιολόγησης, ώστε να αξιολογείται συστηματικά η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων και των πολιτικών στήριξης θα καταστήσει δυνατή την εκμάθηση του τρόπου χάραξης πολιτικών και θα δημιουργήσει συνέργειες σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης.

(14)

Η περιορισμένη ικανότητα καινοτομίας των ισπανικών επιχειρήσεων εξηγείται επίσης από τις αναντιστοιχίες δεξιοτήτων, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά το μακροπρόθεσμο δυναμικό για την αύξηση της παραγωγικότητας. Τα ανεπαρκή προσόντα και η εργασιακή υπερειδίκευση είναι ευρέως διαδεδομένα στην Ισπανία. Τα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, παρότι έχουν βελτιωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Σε συνδυασμό με τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, ποικίλλουν πολύ ανάμεσα στις περιφέρειες και ενδέχεται να επηρεάζουν την ισότητα των ευκαιριών. Τα στοχευμένα προγράμματα για την αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων είχαν μέχρι σήμερα περιορισμένα αποτελέσματα. Το εθνικό κοινωνικό και πολιτικό σύμφωνο για την εκπαίδευση, που στοχεύει στη σε βάθος μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων. Εν τω μεταξύ, η επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών αναμένεται να υποστηριχθεί από τη μείωση της προσωρινής απασχόλησης και την αύξηση των πόρων για την εκπαίδευσή τους. Ταυτόχρονα, οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδίως, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση κατάλληλων, σταθερών θέσεων εργασίας στην αγορά εργασίας. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ εκπαίδευσης και επιχειρήσεων θα μπορούσε να τονώσει την πρόσβαση των νέων πτυχιούχων στην αγορά εργασίας, παρέχοντας ταυτόχρονα στις επιχειρήσεις τις δεξιότητες που απαιτούνται για να ενισχύσουν την ικανότητά τους για καινοτομία. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόταση για μια νέα εθνική ψηφιακή στρατηγική αναγνωρίζει την ανάγκη να βελτιωθούν οι ψηφιακές δεξιότητες. Οι προκλήσεις αφορούν τον χαμηλό αριθμό ειδικών στις τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών, καθώς και την προώθηση του ρόλου του εκπαιδευτικού συστήματος στην ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Η επανακατάρτιση των εργαζομένων στον τομέα των ψηφιακών δεξιοτήτων θα έδινε επίσης στις ισπανικές εταιρείες τη δυνατότητα να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε μια όλο και περισσότερο ψηφιοποιημένη οικονομία.

(15)

Οι ρυθμιστικές διαφορές στο επιχειρηματικό περιβάλλον διαδραματίζουν επίσης ρόλο στη διατήρηση του περιορισμένου ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας. Στο σημερινό πλαίσιο, οι ρυθμιστικές διαφορές και οι περιορισμοί του επιχειρηματικού περιβάλλοντος συμβάλλουν στη διατήρηση των υψηλών προσαυξήσεων, μειώνοντας τη γεωγραφική κινητικότητα επιχειρήσεων και εργαζομένων και περιορίζοντας την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο νόμος για την ενότητα της αγοράς, που είχε ως στόχο να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, έχει εφαρμοστεί μόνο εν μέρει. Η παρακολούθηση της εφαρμογής του εν λόγω νόμου σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο πρέπει να βελτιωθεί και ο ρόλος των τομεακών διασκέψεων να ενισχυθεί. Ο συγκεκριμένος νόμος καθιέρωσε την αρχή ότι η συμμόρφωση με ορισμένες απαιτήσεις σε ένα τμήμα της επικράτειας θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την επικράτεια. Το Συνταγματικό Δικαστήριο, σε διάφορες αποφάσεις που δημοσιεύθηκαν το 2017, έκρινε ότι η αρχή αυτή είναι άκυρη λόγω της έλλειψης κοινών ή ισοδύναμων ελάχιστων προτύπων για την πρόσβαση σε μια οικονομική δραστηριότητα ή την άσκηση αυτής. Υπό το πρίσμα των εν λόγω αποφάσεων, η θέσπιση συνεκτικών κοινών ή ισοδύναμων προτύπων σε όλη την επικράτεια της ΕΕ θα μπορούσε να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων του νόμου αυτού. Επιπλέον, η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης πρέπει να βελτιωθεί σε όλα τα στάδια υλοποίησης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι δυσμενείς επιπτώσεις του κατακερματισμού όσον αφορά τις επιχειρήσεις. Το έργο της επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η οποία συστάθηκε για να διασφαλιστεί ότι η νομοθεσία εναρμονίζεται με το κεκτημένο της Ένωσης σχετικά με τις υπηρεσίες, θα πρέπει να επιταχυνθεί. Οι περιορισμοί που επηρεάζουν ορισμένα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα, όπως είναι οι πολιτικοί μηχανικοί και οι αρχιτέκτονες, επισημάνθηκαν επίσης στη «Δέσμη μέτρων για τις υπηρεσίες» τον Ιανουάριο του 2017, και μέχρι σήμερα δεν έχουν ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπισή τους.

(16)

Γενικότερα, η βελτίωση της ποιότητας των θεσμών θα μπορούσε να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στην ισπανική οικονομία και να αυξήσει τα οφέλη των μέτρων που λαμβάνονται για την αύξηση της παραγωγικότητας. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη διαφάνεια της χρηματοδότησης των κομμάτων, καθώς και τη γνωστοποίηση περιουσιακών στοιχείων και τις συγκρούσεις συμφερόντων. Το επιχειρηματικό περιβάλλον επωφελήθηκε επίσης από την πρόοδο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, μολονότι εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα σε αυτόν τον τομέα. Οι αντιλήψεις των πολιτών και των επιχειρήσεων για την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος έχουν επίσης βελτιωθεί. Είναι υπό εξέλιξη προσπάθειες με στόχο να αυξηθεί περισσότερο η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος, οι οποίες πρέπει να συνεχιστούν. Παρόλο που έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος σε αυτό το ευρύ θέμα, η πρόκληση να προωθηθεί η εμπιστοσύνη στους θεσμούς σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης εξακολουθεί να υφίσταται.

(17)

Η περαιτέρω βελτίωση των υποδομών στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και των υδάτων θα μπορούσε να προαγάγει την εδαφική συνοχή, την καλύτερη ενσωμάτωση στην κοινή αγορά και την αύξηση της παραγωγικότητας. Οι διασυνοριακές συνδέσεις στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, καθώς και οι υποδομές ύδρευσης, αντιμετωπίζουν επενδυτικά κενά. Θα μπορούσε να γίνει καλύτερη χρήση των επιβατικών και εμπορευματικών σιδηροδρομικών υποδομών. Τα διαφορετικά εύρη τροχιάς που συνυπάρχουν στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για τη βελτίωση των σιδηροδρομικών συνδέσεων, παρόλο που πρόσφατα ολοκληρώθηκαν νέα τμήματα στα οποία χρησιμοποιείται το διεθνώς διαδεδομένο κανονικό εύρος τροχιάς. Διαπιστώνονται επίσης ελλείψεις στις εμπορευματικές σιδηροδρομικές συνδέσεις μεταξύ των κύριων λιμένων στις ακτές του Ατλαντικού και της Μεσογείου και των εσωτερικών βιομηχανικών περιοχών. Η ανεπαρκής συνδεσιμότητα θέτει επίσης εμπόδια στην περαιτέρω ολοκλήρωση στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου της Ένωσης. Οι περαιτέρω επενδύσεις σε υποδομές είναι αναγκαία για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων, π.χ. για την επεξεργασία των λυμάτων, τη μείωση των διαρροών στα δίκτυα και τη βελτίωση της υδροδότησης. Αυτή η εξέλιξη θα αποφέρει περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη στην Ισπανία.

(18)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ισπανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί στην Ισπανία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ισπανία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(19)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη (9) του αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(20)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις κατωτέρω συστάσεις 1 έως 3,

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Γαλλία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Γαλλία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις συστάσεις κατωτέρω, και ιδίως στις συστάσεις 1 και 2.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Γαλλία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Γαλλίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Γαλλίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Με βάση την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γαλλία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, οι ευπάθειες απορρέουν από το υψηλό δημόσιο χρέος και τη χαμηλή δυναμική της ανταγωνιστικότητας σε συνθήκες χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας. Ο κίνδυνος δυσμενών επιπτώσεων στη γαλλική οικονομία και, δεδομένου του μεγέθους της, μετάδοσης αρνητικών δευτερογενών αποτελεσμάτων στην οικονομική και νομισματική ένωση, είναι ιδιαίτερα σοβαρός.

(4)

Στις 25 Απριλίου 2018 η Γαλλία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Μετά την έγκαιρη και σταθερή διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος και την απόφαση (ΕΕ) 2018/924 του Συμβουλίου (6) για την κατάργηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, η Γαλλία υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει σταδιακή βελτίωση του ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης από – 2,6 % του ΑΕΠ το 2017 σε + 0,3 % του ΑΕΠ το 2022. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —διαρθρωτικό έλλειμμα 0,4 % του ΑΕΠ— δεν αναμένεται να επιτευχθεί κατά την περίοδο που καλύπτει το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, ο δείκτης του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει από το 97,0 % του ΑΕΠ το 2017 στο 89,2 % το 2022. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Ταυτόχρονα, δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί επαρκώς τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προβλεπόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2019 και μετά.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στη Γαλλία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών (7) δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 1,2 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, σημειώθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο της επίτευξης δημοσιονομικού προσανατολισμού που συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Μετά την αξιολόγηση της έντασης της ανάκαμψης στη Γαλλία, στην οποία προέβη η Επιτροπή στο πλαίσιο της γνώμης της όσον αφορά το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της χώρας για το 2018, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στις προκλήσεις βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει η Γαλλία, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία ως προς το ζήτημα αυτό που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2018.

(8)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Γαλλίας άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου κενού παραγωγής της τάξης του 0,6 %, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 1,4 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018 με την παραδοχή αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και για τα έτη 2018 και 2019 λαμβανόμενα από κοινού. Εκ πρώτης όψεως, δεν προβλέπεται συμμόρφωση της Γαλλίας με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι τα αναγκαία μέτρα θα πρέπει να ληφθούν από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα αποτελούσε συνετή πράξη η χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης.

(9)

Το επίπεδο των δημόσιων δαπανών στη Γαλλία είναι το υψηλότερο στην Ένωση. Ο δείκτης δαπανών προβλέπεται να ανέλθει στο 56,0 % του ΑΕΠ το 2018, δηλαδή να υπερβεί κατά 10,6 εκατοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο της Ένωσης. Η στρατηγική εξυγίανσης κατά τα τελευταία έτη ευνοήθηκε κυρίως από τη μείωση των επιτοκίων και τις περικοπές των δημοσίων επενδύσεων, αλλά θεωρείται απίθανο να διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, και η μείωση των παραγωγικών δημόσιων επενδύσεων θα μπορούσε να αποβεί εις βάρος του οικονομικού δυναμικού στο μέλλον. Οι προσπάθειες επανεξέτασης των δαπανών από το 2014 δεν απέδωσαν σημαντική εξοικονόμηση πόρων και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας ήταν περιορισμένη λόγω της έλλειψης κατάλληλων μέτρων παρακολούθησης και της ανεπαρκούς πολιτικής ευθύνης. Η πλέον πρόσφατη στρατηγική επανεξέτασης των δαπανών έχει εγκαταλειφθεί και θα αντικατασταθεί από τη «δημόσια δράση 2022» (Action Publique 2022), οι αρχές της οποίας καθορίζονται στην εντολή που έδωσε η κυβέρνηση τον Οκτώβριο του 2017. Η επιτροπή της δημόσιας δράσης 2022 (Comité Action Publique 2022) πρόκειται να καταρτίσει έκθεση πριν από το καλοκαίρι του 2018 και να αναλύσει ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν. Ωστόσο, δεν έχουν προταθεί ακόμη σαφώς προσδιορισμένα μέτρα και οι νέες εξοικονομήσεις πόρων στο πλαίσιο αυτό δεν αναμένεται να επιτευχθούν πριν από το 2020. Η ταχεία εφαρμογή των μέτρων εξοικονόμησης δαπανών θα συνέβαλλε θετικά στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των τρεχουσών αναγκών δημοσιονομικής εξυγίανσης σε βραχυπρόθεσμη έως μεσοπρόθεσμη βάση.

(10)

Επί του παρόντος, στη Γαλλία συνυπάρχουν 37 διαφορετικά συνταξιοδοτικά συστήματα. Αφορούν διαφορετικές ομάδες εργαζομένων και λειτουργούν σύμφωνα με διαφορετικά σύνολα κανόνων. Η σταδιακή ενοποίηση των κανόνων θα βελτιώσει τη διαφάνεια του συστήματος, θα συμβάλει στη δικαιότερη κατανομή των βαρών μεταξύ των γενεών και θα διευκολύνει την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Η εναρμόνιση των κανόνων υπολογισμού θα συμβάλει επίσης στη βελτίωση του ελέγχου των δημοσίων δαπανών. Ενώ οι μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος που έχουν ήδη θεσπιστεί αναμένεται να μειώσουν μακροπρόθεσμα το ποσοστό των δημόσιων δαπανών για συντάξεις, ένα απλούστερο και αποτελεσματικότερο συνταξιοδοτικό σύστημα θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη εξοικονόμηση πόρων και θα συμβάλει μεσοπρόθεσμα στον μετριασμό κινδύνων για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της La Fondation pour la recherche sur les administrations et les politiques publiques (iFRAP), η εναρμόνιση των διαφόρων συνταξιοδοτικών συστημάτων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξοικονόμηση δημοσίων δαπανών άνω των 5 δισεκ. EUR μέχρι το 2022.

(11)

Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από 10,4 % το 2015 σε 9,4 % το 2017 και προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω κατά τα επόμενα έτη, ενώ το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε σε 70,6 % το 2017. Ωστόσο, οι συνθήκες της αγοράς εργασίας για τους νέους, τους εργαζομένους χαμηλής ειδίκευσης και τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών (πρώτη και δεύτερη γενιά) παραμένουν σχετικά πιο δύσκολες. Το 2017, μόνο το 55,6 % των ατόμων που έχουν γεννηθεί εκτός της ΕΕ (ηλικίας 20-64 ετών) είχαν απασχόληση, ποσοστό χαμηλότερο κατά 17,0 εκατοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό απασχόλησης όσων έχουν γεννηθεί στη Γαλλία. Οι κάτοικοι των πιο μειονεκτικών περιοχών (Quartiers de la politique de la ville), συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αγορά εργασίας. Παρά την πολιτική δράση, ο αντίκτυπος του κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου και των μεταναστευτικών καταβολών στις εκπαιδευτικές επιδόσεις είναι συγκριτικά υψηλός και εμποδίζει την ένταξη στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις στην αγορά εργασίας. Τα αποτελεσματικά ενεργητικά μέτρα για τη στήριξη της απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της γλωσσικής κατάρτισης, της εντατικής παροχής συμβουλών και της βοήθειας στο στάδιο της πρόληψης, καθώς και η πιο αποφασιστική δράση κατά των πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις, έχουν καθοριστική σημασία για την προώθηση των ίσων ευκαιριών στην αγορά εργασίας.

(12)

Ο νόμος του 2016 για την εργασία, που εκσυγχρονίζει τον κοινωνικό διάλογο και εξασφαλίζει τις επαγγελματικές σταδιοδρομίες, αποσκοπεί στη βελτίωση της ικανότητας των επιχειρήσεων να προσαρμόζονται στους οικονομικούς κύκλους και στη μείωση του ποσοστού των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Είναι γεγονός ότι περισσότερα άτομα προσλαμβάνονται με συμβάσεις αορίστου χρόνου, αλλά ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και πρέπει να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η μετάβαση σε μορφές απασχόλησης αορίστου χρόνου. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί η εφαρμογή του εν εξελίξει φιλόδοξου προγράμματος μεταρρυθμίσεων, το οποίο περιλαμβάνει την προσφάτως εγκριθείσα μεταρρύθμιση του εργατικού δικαίου, την προγραμματισθείσα αναθεώρηση του συστήματος επιδομάτων ανεργίας και τη μεταρρύθμιση του συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος μαθητείας.

(13)

Η σταδιακή εφαρμογή των μέτρων για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα κόστους της Γαλλίας από το 2013 μέχρι σήμερα, αλλά οι σωρευμένες ζημίες του παρελθόντος δεν έχουν ακόμη ανακτηθεί πλήρως. Στο επίπεδο του μέσου μισθού, το 2016 η Γαλλία εξακολουθούσε να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εργοδοτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης ως ποσοστό του συνολικού κόστους εργασίας στην Ένωση. Τα υφιστάμενα μέτρα πολιτικής για τη μείωση του κόστους εργασίας αναμένεται να εδραιωθούν και να ενισχυθούν περαιτέρω από το 2019, με την εξαγγελθείσα μετατροπή της έκπτωσης φόρου για την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση (CICE) σε γενικευμένη μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους εργοδότες και την εισαγωγή περαιτέρω εκπτώσεων για τους χαμηλότερους μισθούς προκειμένου να ενθαρρυνθεί η απασχόληση των εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης.

(14)

Από το 2013, ο κατώτατος μισθός στη Γαλλία διαμορφώνεται σύμφωνα με τους κανόνες τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, χωρίς αυξήσεις ad hoc. Ως εκ τούτου, αυξήθηκε με βραδύτερους ρυθμούς από τους μισθούς αναφοράς (1,23 % το 2017, σε σύγκριση με το 1,31 % για τον μέσο μισθό), σε ένα πλαίσιο χαμηλού πληθωρισμού και συγκρατημένης αύξησης των μισθών. Ενώ ο κατώτατος μισθός, σε σύγκριση με τον μέσο μισθό, είναι υψηλός σε διεθνείς όρους, το κόστος εργασίας σε επίπεδο κατώτατου μισθού έχει μειωθεί αισθητά χάρη σε μειώσεις των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Οι μειώσεις αυτές θα εντατικοποιηθούν και θα καταστούν μόνιμες το 2019. Μολονότι η τιμαριθμική αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού είναι σημαντική για τη διατήρηση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, ο τρέχων μηχανισμός (μοναδικός στην Ένωση) μπορεί να περιορίσει την προσαρμογή των μισθών στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις για την ανταγωνιστικότητα. Μια ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων αξιολογεί ετησίως τον κατώτατο μισθό και διατυπώνει μη δεσμευτικές γνώμες για την εξέλιξή του. Το 2017, η ομάδα συνέστησε την αναθεώρηση του κανόνα τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, για παράδειγμα με τον περιορισμό της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής μόνο στον πληθωρισμό.

(15)

Το σημερινό βασικό σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης δεν στηρίζει επαρκώς την ένταξη στην αγορά εργασίας, ιδίως διότι σημαντικό ποσοστό σπουδαστών προσανατολίζεται σε επαγγελματικές σταδιοδρομίες με περιορισμένες προοπτικές απασχόλησης. Επιπλέον, οι Γάλλοι σπουδαστές που ακολουθούν μαθήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης έχουν πολύ χαμηλότερες εκπαιδευτικές επιδόσεις από τον μέσο όρο της Ένωσης, ενώ οι σπουδαστές γενικής εκπαίδευσης έχουν πολύ καλύτερες επιδόσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, τα μέτρα για την προώθηση της μαθητείας, που συνδέονται με καλύτερες προοπτικές απασχόλησης, παράλληλα με μέτρα για τη βελτίωση των σχολικών αποτελεσμάτων, είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη στήριξη της απασχόλησης των νέων και την προώθηση της ισότητας των ευκαιριών. Ταυτόχρονα, η βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με χαμηλή ειδίκευση και όσων αναζητούν εργασία σε συνεχή κατάρτιση, καθώς και η προώθηση της απόκτησης υψηλότερων προσόντων, σε συνδυασμό με την κατάλληλη καθοδήγηση όσον αφορά την κατάρτιση, αποτελούν θέματα καθοριστικής σημασίας. Αφού έλαβε υπόψη αυτές τις προκλήσεις, και ιδίως την ανάγκη να βελτιωθεί η διαχείριση του συστήματος, να διασφαλιστεί η σύνδεση με την αγορά εργασίας, η ποιότητα και η πρόσβαση στην κατάρτιση και να διευκολυνθούν οι αναγκαίες αλλαγές στην αγορά εργασίας, η κυβέρνηση παρουσίασε στις 27 Απριλίου 2018 σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του συστήματος μαθητείας και συνεχούς επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Επιπλέον, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2018 επιβεβαιώνει την πρόθεση εφαρμογής ενός επενδυτικού σχεδίου ύψους 14 δισεκ. EUR για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανοίγει τον δρόμο για μια συμπληρωματική μεταρρύθμιση της αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης που παρέχεται στο σχολείο.

(16)

Σε γενικές γραμμές, το σύστημα κοινωνικής προστασίας έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Οι εισοδηματικές ανισότητες μετά τις μεταβιβάσεις είναι κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης και, παρά μια πρόσφατη αύξηση, ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού εξακολουθεί να είναι σχετικά χαμηλός. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες, ιδίως οι μονογονεϊκές οικογένειες, τα άτομα που έχουν γεννηθεί εκτός της Ένωσης και οι πολίτες που ζουν σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας. Η πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση για τα άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχίες. Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις κοινωνικής στέγασης σε ορισμένες περιοχές.

(17)

Παρά τις εν εξελίξει μεταρρυθμίσεις για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και τη στήριξη των παραγωγικών επενδύσεων, το γαλλικό φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας και οι φορολογικές δαπάνες, οι αναποτελεσματικοί φόροι και οι φόροι επί της παραγωγής αποτελούν εμπόδια για την εύρυθμη λειτουργία του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Ο μεγάλος αριθμός των φορολογικών δαπανών (πιστώσεις φόρου, απαλλαγές, μειώσεις φόρων) προκαλεί πρόσθετη επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις, και ιδίως τις ΜΜΕ, λόγω του αυξημένου κόστους συμμόρφωσης και της φορολογικής αβεβαιότητας. Επίσης δημιουργεί πρόσθετες δαπάνες ελέγχου για τη φορολογική διοίκηση. Οι φορολογικές δαπάνες θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο σε αριθμό και σε αξία σύμφωνα με τον νόμο για τον προϋπολογισμό του 2018 και αναμένεται να ανέλθουν σε 99,8 δισεκ. EUR το 2018 (4,2 % του ΑΕΠ), έναντι 93 δισεκ. EUR το 2017. Επιπλέον, εντοπίστηκαν περίπου 192 φόροι που αποφέρουν χαμηλά έσοδα (λιγότερο από 150 εκατ. EUR ετησίως), αλλά ελάχιστοι μόνο έχουν καταργηθεί από το 2014 (8). Τέλος, η Γαλλία χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλούς φόρους επί της παραγωγής σε επίπεδο Ένωσης (9) (3,1 % του ΑΕΠ το 2016) οι οποίοι συνίστανται κυρίως σε φόρους κεφαλαίου και φόρους επί της εργασίας που επιβάλλονται στις επιχειρήσεις λόγω της συμμετοχής τους στην παραγωγική διαδικασία, ανεξάρτητα από τις οικονομικές τους επιδόσεις.

(18)

Οι εμπορικές υπηρεσίες αντιπροσώπευαν ποσοστό άνω του 50 % της προστιθέμενης αξίας, το 40 % της απασχόλησης και το 20 % της προστιθέμενης αξίας της βιομηχανίας μεταποίησης επί του συνόλου των εξαγωγών το 2016. Ωστόσο, ενώ ο ανταγωνισμός στην αγορά υπηρεσιών έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την οικονομία, εξακολουθεί να προσκρούει στις κανονιστικές απαιτήσεις και τις διοικητικές επιβαρύνσεις, οι οποίες παρεμποδίζουν επίσης το δυναμικό ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Εάν είναι επαρκώς φιλόδοξες και εφαρμοστούν πλήρως, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα των υπηρεσιών θα μπορούσαν να έχουν πολύ θετικό οικονομικό αντίκτυπο. Όσον αφορά την ιεράρχηση των προσπαθειών μεταρρύθμισης, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη η οικονομική σημασία και οι επιδόσεις των επιμέρους κλάδων. Σύμφωνα με μια προσέγγιση βάσει δεικτών για τον προσδιορισμό των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να υλοποιηθούν κατά προτεραιότητα στους τομείς των υπηρεσιών, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε ορισμένες υπηρεσίες προς επιχειρήσεις (δραστηριότητες αρχιτεκτόνων και μηχανικών, νομικές και λογιστικές δραστηριότητες, διοικητικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υποστήριξης), το λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες στέγασης, εστίασης και υγείας. Στον συγκεκριμένο τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο νόμος για την ανάπτυξη, την απασχόληση και τις ίσες οικονομικές ευκαιρίες (νόμος «Macron»), της 6ης Αυγούστου 2015, χαλάρωσε τους περιορισμούς σε μικρό αριθμό επαγγελμάτων, κυρίως τα νομικά επαγγέλματα. Υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στις επαγγελματικές υπηρεσίες. Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να έχουν ως στόχο συγκεκριμένους φραγμούς εισόδου και άσκησης δραστηριοτήτων [π.χ. αποκλειστικές δραστηριότητες, περιορισμοί δικαιωμάτων ψήφου τους, περιορισμοί στη συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο, πολυτομεακοί περιορισμοί και περιορισμοί κλειστού αριθμού («numerus clausus»)], οι οποίοι θεωρούνται αδικαιολόγητοι. Οι μεταρρυθμίσεις για να αντιμετωπιστούν τα βασικά εμπόδια στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μέτρα για την εξάλειψη των επιδράσεων κατωφλίου που συνδέονται με κριτήρια μεγέθους σε διάφορους κανονισμούς και τη μείωση του διοικητικού φόρτου των επιχειρήσεων. Τέλος, η βελτίωση της κάλυψης της Γαλλίας με ταχείες ευρυζωνικές συνδέσεις θα ενισχύσει την ικανότητά της να επωφεληθεί από την ψηφιακή οικονομία.

(19)

Σύμφωνα με τον πίνακα αποτελεσμάτων στον τομέα της καινοτομίας, οι επιδόσεις της Γαλλίας στον τομέα αυτόν παραμένουν χαμηλότερες από εκείνες των πρωτοπόρων της καινοτομίας της Ένωσης, παρά το σχετικά υψηλό επίπεδο δημόσιας στήριξης. Ειδικότερα, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων καθεστώτων στήριξης, συμπεριλαμβανομένων των πιστώσεων φόρου για έρευνα και ανάπτυξη (Crédit d'Impôt Recherche) θα τονώσει περισσότερο τα αποτελέσματα της καινοτομίας. Σε αυτό το πλαίσιο, τα αποτελέσματα των εν εξελίξει αξιολογήσεων πρέπει να μεταφράζονται σε βελτιώσεις στον σχεδιασμό της δημόσιας στήριξης για την καινοτομία. Η μεταφορά γνώσης μεταξύ του δημόσιου ερευνητικού τομέα και των επιχειρήσεων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και αυτό περιορίζει την εμπορική εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ένωσης, οι επιδόσεις της Γαλλίας είναι χαμηλές όσον αφορά συνδημοσιεύσεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και δημόσιες δραστηριότητες Ε&Α που χρηματοδοτούνται από επιχειρήσεις. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για την ενίσχυση των μηχανισμών μεταφοράς μεταξύ της πανεπιστημιακής κοινότητας και της βιομηχανίας μέσω της απλούστευσης της έρευνας στο πλαίσιο εταιρικών σχέσεων και της παροχής κινήτρων για μεγαλύτερη κινητικότητα των ερευνητών.

(20)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Γαλλίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Γαλλία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Γαλλία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(21)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (10) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(22)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 3 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη της τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε και την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Κροατία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Κροατία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Κροατίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Κροατίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κροατία συνεχίζει να εμφανίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, μολονότι μειούμενες. Οι ευπάθειες συνδέονται με τα, ακόμη υψηλά, επίπεδα δημόσιου, ιδιωτικού και εξωτερικού χρέους σε μεγάλο βαθμό εκφρασμένου σε ξένο νόμισμα στο σύνολό του. Το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει υψηλό, ιδίως για τις μη χρηματοδοτικές εταιρείες. Το αναπτυξιακό δυναμικό της Κροατίας εξακολουθεί να είναι μην επαρκεί για διαρκή προσαρμογή, γενικά δε σημειώθηκε μικρή πρόοδος στην εφαρμογή μέτρων πολιτικής για την αντιμετώπιση του χρόνια χαμηλού ποσοστού χρησιμοποίησης του εργατικού δυναμικού και της χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας. Η ανταγωνιστικότητα και οι επενδύσεις εξακολουθούν να παρεμποδίζονται από περιοριστικά επιχειρηματικό περιβάλλον, ο δε κατακερματισμός της δημόσιας διοίκησης επιβαρύνει την αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών.

(3)

Στις 26 Απριλίου 2018, η Κροατία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Κροατία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Ξεκινώντας από πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης 0,8 % του ΑΕΠ το 2017, το πρόγραμμα σύγκλισης του 2018 προβλέπει μείωση του ονομαστικού ισοζυγίου σε έλλειμμα της τάξης του 0,5 % του ΑΕΠ το 2018 και στη συνέχεια σταδιακή βελτίωση, ώστε το 2021 να επιτευχθεί πλεόνασμα ύψους 0,5 % του ΑΕΠ. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1,75 % του ΑΕΠ— σχεδιάζεται να συνεχίσει να υπερκαλύπτεται καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, ο δείκτης του χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί από 78,0 % του ΑΕΠ το 2017 σε 75,1 % του ΑΕΠ το 2018 και να συνεχίσει να μειώνεται φτάνοντας το 65,9 % έως το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευλογοφανές. Ωστόσο, οι προγραμματισμένοι δημοσιονομικοί στόχοι φαίνονται επιφυλακτικοί. Στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης υπολογιζόταν σε 0,7 % και 0,8 % του ΑΕΠ για το 2018 και το 2019, αντιστοίχως.

(6)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε την Κροατία να παραμείνει στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό της στόχο το 2018. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να είναι – 0,3 % του ΑΕΠ το 2018 και – 0,6 % του ΑΕΠ το 2019, εξακολουθώντας να υπερβαίνει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Η Κροατία προβλέπεται ότι θα συμμορφωθεί με τον κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Κροατία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(7)

Η προγραμματισμένη θέσπιση της βασικής νομοθεσίας για τη βελτίωση του δημοσιονομικού πλαισίου της Κροατίας έχει καθυστερήσει πολύ. Οι αδυναμίες στον σχεδιασμό του αριθμητικού δημοσιονομικού κανόνα τον καθιστούν αλυσιτελή για τη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής, ενώ ο ρόλος της επιτροπής δημοσιονομικής πολιτικής ως ανεξάρτητου φορέα εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής. Η Κροατία εξακολουθεί να έχει υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους και να είναι εκτεθειμένη σε συναλλαγματικούς κινδύνους, κάτι που σημαίνει ότι οι πρακτικές υγιούς διαχείρισης του χρέους εξακολουθούν να έχουν ζωτική σημασία. Το 2017, η λειτουργία διαχείρισης του χρέους ενισχύθηκε και χαράχθηκε στρατηγική διαχείρισης του χρέους, η οποία χρειάζεται τακτικές επικαιροποιήσεις. Η εισαγωγή φόρου ακίνητης περιουσίας, ο οποίος έχει ήδη νομοθετηθεί, αναβλήθηκε χωρίς καμία ένδειξη για το εάν και πότε θα τεθεί σε εφαρμογή. Η Κροατία εξακολουθεί συνεπώς να έχει χαμηλά έσοδα από περιοδική φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας. Η περιοδική φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας θα ανοίξει τον δρόμο για μια εν γένει πιο φιλοαναπτυξιακή είσπραξη δημοσίων εσόδων, διασφαλίζοντας παράλληλα σταθερή και προβλέψιμη πηγή εσόδων για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.

(8)

Η κροατική αγορά εργασίας συνέχισε να ανακάμπτει το 2017. Ωστόσο τα ποσοστά απασχόλησης και συμμετοχής στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να υπολείπονται σημαντικά του μέσου όρου της Ένωσης, γεγονός το οποίο περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης. Μέχρι σήμερα, η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 62 έτη για τις γυναίκες και τα 65 έτη για τους άνδρες. Η σύγκλιση και η αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης συντελείται βραδέως: τα δύο φύλα θα φθάσουν την ηλικία συνταξιοδότησης των 67 ετών μόλις το 2038. Επιπλέον, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι έχουν πολλές και διάφορες δυνατότητες πρόωρης συνταξιοδότησης και το συνταξιοδοτικό σύστημα περιλαμβάνει σειρά ειδικών συνταξιοδοτικών καθεστώτων που παρέχουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Οι ευθύνες φροντίδας που επωμίζονται οι γυναίκες συμβάλλει περαιτέρω στη χαμηλή συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας. Τούτο οδηγεί σε χαμηλή μέση διάρκεια του εργασιακού βίου και συνεπάγεται χαμηλό επίπεδο επάρκειας των συντάξεων, τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον, καθώς και κινδύνους φτώχειας στην τρίτη ηλικία. Τα εξαγγελθέντα μέτρα για να ενθαρρυνθεί η παράταση του επαγγελματικού βίου δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή.

(9)

Μολονότι έχει δημιουργηθεί η δομή κοινωνικού διαλόγου στην Κροατία, η πραγματική αλληλεπίδραση μεταξύ των αρχών και των ενδιαφερόμενων φορέων κατά τη διαδικασία χάραξης πολιτικής είναι περιορισμένη και ως επί το πλείστον περιορίζεται σε γραπτές παρατηρήσεις επί των μέτρων που προτείνει η κυβέρνηση. Επιπλέον, ο κατακερματισμός των συνδικαλιστικών οργανώσεων περιορίζει την εν γένει ικανότητα συμμετοχής τους στον κοινωνικό διάλογο.

(10)

Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, το ποσοστό του πληθυσμού που διατρέχει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού εξακολουθεί να είναι υψηλό, με σημαντικές εδαφικές διαφορές μεταξύ των περιοχών της χώρας. Ιδιαίτερα πλήττονται οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με χαμηλές δεξιότητες και τα άτομα με αναπηρίες. Το σύστημα κοινωνικής προστασίας παρουσιάζει ελλείψεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την αμεροληψία. Οι κοινωνικές παροχές έχουν περιορισμένη ικανότητα μείωσης της φτώχειας. Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των θεσμών και η χαμηλότερη δημοσιονομική ικανότητα των φτωχότερων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης οδηγεί σε άνιση κατανομή των κοινωνικών παροχών.

(11)

Η Κροατία έχει χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσον όρο της Ένωσης όσον αφορά την επένδυση στην εκπαίδευση, την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, τις βασικές δεξιότητες, το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τη διασύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας. Η Κροατία έχει δρομολογήσει την εφαρμογή αρκετών μεταρρυθμίσεων που περιγράφονται στη στρατηγική για την εκπαίδευση, την επιστήμη και την τεχνολογία. Η μεταρρύθμιση της σχολικής διδακτέας ύλης είναι πιθανό να έχει θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα της εκπαίδευσης της Κροατίας, εφόσον εφαρμοστεί πλήρως και με συνέπεια σε σχέση με τις άλλες δράσεις που προβλέπονται στη στρατηγική. Η διασύνδεση των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας φαίνεται περιορισμένη, όπως υποδηλώνει το γεγονός ότι το ήμισυ και πλέον των εγγεγραμμένων ανέργων είναι απόφοιτοι επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Απαιτείται καλύτερος συντονισμός μεταξύ των δημόσιων αρχών και των εργοδοτών, προκειμένου να βελτιωθεί ο εντοπισμός των αναγκών σε δεξιότητες. Το σύστημα εκπαίδευσης ενηλίκων, που επιδιώκει να υποβοηθήσει την ένταξη στην αγορά εργασίας, χαρακτηρίζεται από μεγάλο και άνισα κατανεμημένο αριθμό παρόχων ανά τη χώρα και από εκπαιδευτικά προγράμματα που δεν αξιολογούνται επαρκώς. Η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων και στα εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρονται ως μέρος των ενεργών μέτρων πολιτικής για την αγορά εργασίας είναι σε επικίνδυνα χαμηλό επίπεδο.

(12)

Ο εδαφικός κατακερματισμός της δημόσιας διοίκησης της Κροατίας και η ευρεία κατανομή αρμοδιοτήτων στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης αποτελούν τροχοπέδη για την αποδοτικότητα της παροχής δημοσίων υπηρεσιών και των δημόσιων δαπανών. Πολλές μικρές τοπικές μονάδες δεν διαθέτουν επαρκείς οικονομικές και διοικητικές ικανότητες για την εκτέλεση των αποκεντρωμένων λειτουργιών. Οι δείκτες αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης δείχνουν ότι οι επιδόσεις είναι κάτω από τον μέσον όρο της Ένωσης, γεγονός που παρακωλύει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών και την αποδοτικότερη χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων. Η προγραμματισμένη μείωση του αριθμού των τοπικών υπηρεσιών της κεντρικής διοίκησης και ο εξορθολογισμός του συστήματος των κρατικών οργανισμών αναβλήθηκαν εκ νέου. Η έλλειψη συνοχής με τα πλαίσια καθορισμού των μισθών στη δημόσια διοίκηση και τις δημόσιες υπηρεσίες παρεμποδίζει την ισότητα της μεταχείρισης και τον κυβερνητικό έλεγχο επί των μισθολογικών δαπανών του δημόσιου τομέα Η προγραμματισμένη λήψη νομοθετικών μέτρων για την περαιτέρω εναρμόνισή τους αναβλήθηκε για τα μέσα του 2018. Οι αρχές έχουν κάνει τα πρώτα βήματα για την ενοποίηση ορισμένων λειτουργιών μεταξύ νοσοκομείων, προκειμένου να βελτιωθεί η αποδοτικότητα της παροχής υπηρεσιών και της πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ωστόσο, το αναποτελεσματικό μοντέλο χρηματοδότησης του συστήματος υγείας οδηγεί σε συσσώρευση χρεών, ιδίως όσον αφορά την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη.

(13)

Οι κρατικές επιχειρήσεις διατηρούν σημαντική παρουσία στην οικονομία. Τα μέτρα για τη βελτίωση της διαχείρισής τους έχουν προχωρήσει με αργούς ρυθμούς, ενώ συνεχίζουν να λειτουργούν σε χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας και κερδοφορίας. Έχει εκδοθεί νέα νομοθεσία για τη διαχείριση και διάθεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων.

(14)

Τον Νοέμβριο του 2017 ολοκληρώθηκε η επανεξέταση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού της κροατικής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης από ανεξάρτητους ελεγκτές. Δεδομένης της σημασίας της τράπεζας για την υλοποίηση των χρηματοδοτικών μέσων της Ένωσης και του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, καθώς και της αυξανόμενης δέσμευσής της για άμεση δανειοδότηση, τα πορίσματα της επανεξέτασης θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση του εποπτικού και κανονιστικού πλαισίου και της διακυβέρνησης της τράπεζας.

(15)

Ο διοικητικός φόρτος και οι φορολογικές επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων εξακολουθούν να επηρεάζουν δυσμενώς το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η μείωση του διοικητικού φόρτου είναι σταθερή αλλά με συγκρατημένο ρυθμό. Η μείωση των επιβαρύνσεων υπέρ τρίτων είναι περιορισμένη και η διαφάνεια χαμηλή, δεδομένου ότι ούτε πραγματοποιείται τακτική ενημέρωση του μητρώου ούτε διενεργούνται εκτιμήσεις επιπτώσεων των σχεδιαζόμενων περικοπών.

(16)

Το σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς για την περίοδο 2017 — 2018 πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της στρατηγικής για την καταπολέμηση της διαφθοράς την περίοδο 2015 — 2020. Εξακολουθούν να απαιτούνται βελτιώσεις σε διάφορα βασικά στοιχεία, ιδίως όσον αφορά τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων και συγκρούσεων συμφερόντων, τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τους τρόπους αναφοράς παραβάσεων και τον αποτελεσματικό έλεγχο των κινδύνων στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος παραμένει ευάλωτος στη διαφθορά λόγω του μεγάλου ποσοστού «in house» αναθέσεων από κρατικούς φορείς.

(17)

Οι περιοριστικές ρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, και ιδίως ο μεγάλος αριθμός υπερβολικά κατοχυρωμένων νομοθετικά επαγγελμάτων, αποτελούν εμπόδιο στον ανταγωνισμό. Ο περιορισμός της κατοχύρωσης είναι βραδύς, δεδομένης της σθεναρής αντίστασης από ομάδες συμφερόντων.

(18)

Οι μακρές δικαστικές διαδικασίες και οι σημαντικές καθυστερήσεις εξακολουθούν να αποτελούν τροχοπέδη για την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και, ως εκ τούτου, για το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η παρατηρούμενη μείωση των εκκρεμών υποθέσεων οφείλεται κυρίως στη μείωση της εισροής νέων υποθέσεων και όχι στην ταχύτερη επίλυση των υποθέσεων. Παρά τις βελτιώσεις, οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες στις νομικές διαφορές και τις διαδικασίες αφερεγγυότητας εξακολουθούν να μην αξιοποιούνται επαρκώς.

(19)

Καταβάλλονται ορισμένες στοχευμένες προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος επιστήμης και καινοτομίας μέσω της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης της Κροατίας. Οι αρμοδιότητες για την πολιτική υπέρ της επιστήμης και της καινοτομίας δείχνουν έλλειψη συντονισμού, γεγονός που αποδυναμώνει την εφαρμογή της στρατηγικής για την εν λόγω πολιτική. Ομοίως, τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια έχουν εξαιρετικά κατακερματισμένες δομές διακυβέρνησης και αυστηρούς διοικητικούς κανόνες. Η συνεργασία μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων είναι χαμηλή. Δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση της επίπτωσης των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, κάτι που αποτρέπει την κατάλληλη ιεράρχηση. Το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα μπορούσε να επωφεληθεί από κίνητρα που θα ενθαρρύνουν την ποιότητα και τη διασύνδεση με την αγορά εργασίας.

(20)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Κροατίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Κροατία κατά τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Κροατία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(21)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και είναι της γνώμης (5) ότι η Κροατία αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(22)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της εν λόγω αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης του 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις (1) έως (4) κατωτέρω.

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ιταλία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Ιταλία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις 1 έως 4.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Ιταλία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Ιταλίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ιταλίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ιταλία αντιμετωπίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Πιο συγκεκριμένα, το υψηλό δημόσιο χρέος και η παρατεταμένη υποτονική δυναμική της παραγωγικότητας συνεπάγονται κινδύνους με διασυνοριακό αντίκτυπο, σε ένα πλαίσιο υψηλού αλλά μειούμενου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων και πολύ υψηλής, αν και μειούμενης, ανεργίας. Η ανάγκη να αναληφθεί δράση για να μειωθεί ο κίνδυνος δυσμενών επιπτώσεων για την ιταλική οικονομία και για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, δεδομένου του μεγέθους και του διασυνοριακού ενδιαφέροντος της ιταλικής οικονομίας, είναι ιδιαίτερα σημαντική.

(4)

Στις 16 Μαΐου 2018 η Ιταλία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Ιταλία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 που υπέβαλε η απερχόμενη κυβέρνηση βασίζεται σε ένα σενάριο τάσεων με την παραδοχή της αμετάβλητης νομοθεσίας. Οι ιταλικές αρχές προβλέπουν βελτίωση του ονομαστικού ελλείμματος από 2,3 % του ΑΕΠ το 2017 σε 1,6 % το 2018 και 0,8 % το 2019, και σε γενικές γραμμές ισοσκελισμένη δημοσιονομική θέση έως το 2020. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος, με τη μορφή ισοσκελισμένης δημοσιονομικής θέσης σε διαρθρωτικούς όρους, έχει προγραμματιστεί να επιτευχθεί έως το 2020 και να διατηρηθεί το 2021, ενώ το εκ νέου υπολογισθέν (6) διαρθρωτικό ισοζύγιο δίνει ως αποτέλεσμα ένα μικρό διαρθρωτικό έλλειμμα (0,2 % του ΑΕΠ) και για τα δύο έτη. Αφού μειώθηκε ελαφρώς το 2017 (σε 131,8 % του ΑΕΠ, από 132,0 % το 2016), ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ προβλέπεται στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 να μειωθεί κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ σε 130,8 % το 2018, φθάνοντας το 122,0 % το 2021, χάρη επίσης στα προβλεπόμενα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις ύψους 0,3 % ανά έτος κατά την περίοδο 2018-20. Ωστόσο, υπάρχει σοβαρή υστέρηση όσον αφορά την επίτευξη των στόχων σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις κατά τα τελευταία έτη. Με βάση την παραδοχή της αμετάβλητης πολιτικής, οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018 προβλέπουν χαμηλότερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ και υψηλότερο έλλειμμα για το 2019 από ό, τι στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018. Πράγματι, οι προβλέψεις της Επιτροπής δεν ενσωματώνουν αύξηση του ΦΠΑ (0,7 % του ΑΕΠ) που νομοθετήθηκε ως «ρήτρα διασφάλισης» για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων το 2019.

(7)

Στις 23 Μαΐου 2018, η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση η οποία καταρτίσθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, λόγω της εκ πρώτης όψεως μη συμμόρφωσης της Ιταλίας με τον κανόνα για το χρέος το 2016 και το 2017. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα, μετά την αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων, ότι επί του παρόντος θα πρέπει να θεωρείται ότι πληρούται το κριτήριο του χρέους όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/97 (7) του Συμβουλίου και ότι επομένως δεν είναι δικαιολογημένη η έναρξη διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, λαμβανομένης ιδίως υπόψη της εκ των υστέρων συμμόρφωσης της Ιταλίας με το προληπτικό σκέλος το 2017. Η Επιτροπή θα επανεκτιμήσει τη συμμόρφωση με βάση τα εκ των υστέρων στοιχεία για το 2018 που πρόκειται να κοινοποιηθούν την άνοιξη του 2019.

(8)

Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 αναφέρει ότι η δημοσιονομική επίπτωση της έκτακτης εισροής προσφύγων και της προστασίας έναντι σεισμικών κινδύνων είναι σημαντική και παρέχει επαρκή στοιχεία για την έκταση και τη φύση αυτού του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιλέξιμες πρόσθετες δαπάνες ανήλθαν το 2017 στο 0,16 % του ΑΕΠ για την έκτακτη εισροή προσφύγων και στο 0,19 % του ΑΕΠ για την προστασία έναντι σεισμικών κινδύνων. Οι διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 καλύπτουν αυτές τις πρόσθετες δαπάνες, διότι η εισροή προσφύγων και οι σεισμικοί κίνδυνοι συνιστούν ασυνήθεις περιστάσεις, ο αντίκτυπός τους στα δημόσια οικονομικά της Ιταλίας είναι σημαντικός και δεν θα διακυβευόταν η βιωσιμότητα με το να επιτραπεί προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την κατεύθυνση της επίτευξης του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Ως εκ τούτου, η απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου για το 2017 έχει μειωθεί, προκειμένου να ληφθεί υπόψη το εν λόγω πρόσθετο κόστος.

(9)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ιταλία να διασφαλίσει ονομαστικό ρυθμό μείωσης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (8) κατά τουλάχιστον 0,2 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Μετά την αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με την ένταση της ανάκαμψης στην Ιταλία, η οποία έλαβε ταυτόχρονα δεόντως υπόψη τις προκλήσεις βιωσιμότητας και διενεργήθηκε στο πλαίσιο της γνωμοδότησης της Επιτροπής για το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ιταλίας για το 2018, απαιτείται δημοσιονομική διαρθρωτική προσπάθεια ύψους τουλάχιστον 0,3 % του ΑΕΠ για το 2018, χωρίς κανένα πρόσθετο περιθώριο απόκλισης για ένα έτος. Αυτό αντιστοιχεί σε ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών που δεν θα υπερβαίνει το 0,5 %. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη στη συνολική αξιολόγηση, με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2018.

(10)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ιταλίας άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου κενού παραγωγής ύψους 0,5 %, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 0,1 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον πίνακα απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Η Ιταλία εκ πρώτης όψεως δεν προβλέπεται να συμμορφωθεί με τον κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Εξάλλου, σε ποσοστό περίπου 130 % του ΑΕΠ, ο υψηλός δείκτης δημόσιου χρέους της Ιταλίας συνεπάγεται ότι σημαντικοί πόροι προορίζονται για την κάλυψη του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους, εις βάρος κονδυλίων που προωθούν περισσότερο την ανάπτυξη, όπως για την εκπαίδευση, την καινοτομία και τις υποδομές. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι τα αναγκαία μέτρα πρέπει να ληφθούν από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα ήταν συνετό να γίνει χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης.

(11)

Οι δαπάνες για συντάξεις γήρατος της Ιταλίας, που αντιστοιχούν σε ποσοστό περίπου 15 % του ΑΕΠ, είναι σήμερα μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Οι έμμεσες υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη γήρανση του πληθυσμού περιορίστηκαν με τις παρελθούσες συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Ιταλίας, επίσης με τη σταδιακή προσαρμογή της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, οι προϋπολογισμοί τόσο του 2017 όσο και του 2018 περιλάμβαναν διατάξεις οι οποίες αντέστρεψαν εν μέρει τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Η Ιταλία έχει μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών από τον μέσο όρο της Ένωσης. Αυτό προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω συν τω χρόνω, επιδεινώνοντας την αναλογία εξάρτησης των ηλικιωμένων της Ιταλίας. Ως εκ τούτου, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν μεσοπρόθεσμα. Το υψηλό μερίδιο των συντάξεων γήρατος στις δημόσιες δαπάνες περιορίζει επίσης τις άλλες κοινωνικές δαπάνες, μεταξύ άλλων για την καταπολέμηση της φτώχειας, και τις δαπάνες που ευνοούν την ανάπτυξη σε τομείς όπως η εκπαίδευση, της οποίας το μερίδιο στις δαπάνες χαρακτηρίζεται από πτωτική τάση από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τηρώντας τις αρχές της δίκαιης μεταχείρισης και της αναλογικότητας, θα μπορούσε να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση πόρων με παρέμβαση στα υψηλά συνταξιοδοτικά δικαιώματα που δεν αντιστοιχούν σε ανάλογες εισφορές.

(12)

Το φορολογικό σύστημα της Ιταλίας επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τους τομείς του κεφαλαίου και της εργασίας, πράγμα που έχει δυσμενείς συνέπειες για την οικονομική μεγέθυνση. Παρά την πρόσφατη επέκταση στοχοθετημένων φορολογικών κινήτρων, η φορολογική επιβάρυνση για τους συντελεστές παραγωγής εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση, πράγμα που αποθαρρύνει τις επενδύσεις και την απασχόληση. Υπάρχει περιθώριο να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, μέσω στροφής προς φορολογικές βάσεις λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη, όπως οι φόροι επί των ακινήτων και της κατανάλωσης. Ο περιοδικός φόρος ακίνητης περιουσίας για την πρώτη κατοικία καταργήθηκε το 2015, μεταξύ άλλων και για τα πλουσιότερα νοικοκυριά. Επιπλέον, οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων είναι σε μεγάλο βαθμό παρωχημένες και ακόμη εκκρεμεί η μεταρρύθμιση για την ευθυγράμμισή τους με τις τρέχουσες αξίες της αγοράς. Ο αριθμός και το μέγεθος των φορολογικών δαπανών, ιδίως όσον αφορά τους μειωμένους συντελεστές του φόρου προστιθέμενης αξίας, είναι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και έχει αναβληθεί περαιτέρω ο εξορθολογισμός τους παρά το γεγονός ότι απαιτείται από την εθνική νομοθεσία. Υπάρχει επίσης περιθώριο να μειωθεί ο φόρτος για τις φορολογικά συνεπείς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, μέσω της μείωσης της πολυπλοκότητας του φορολογικού κώδικα και της αύξησης του συνολικού επιπέδου φορολογικής συμμόρφωσης. Η επέκταση της υποχρεωτικής έκδοσης ηλεκτρονικών τιμολογίων σε όλες τις συναλλαγές του ιδιωτικού τομέα από το 2019 αποτελεί θετικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Ωστόσο, αυξήθηκαν τα νόμιμα κατώτατα όρια για πληρωμές σε μετρητά, πράγμα το οποίο θα μπορούσε να αποθαρρύνει τη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών, των οποίων η υποχρεωτική φύση μπορεί να βελτιώσει τη φορολογική συμμόρφωση. Το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας εκτιμά ότι η παραοικονομία ανέρχεται σε περίπου 12,6 % του ΑΕΠ το 2015, αλλά δεν έχει σχεδιαστεί καμία στρατηγική δράση για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Περίπου το 15,9 % της συνολικής απασχόλησης είναι εν όλω ή εν μέρει αδήλωτο, ενώ το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε σχεδόν 50 % σε ορισμένους τομείς.

(13)

Οι επενδύσεις μειώθηκαν δραστικά κατά τη διάρκεια της κρίσης και δεν έχουν ακόμα επανέλθει στα επίπεδα του 2007. Παρά την αύξησή τους το 2017, το επίπεδο των επενδύσεων εξακολουθεί να είναι χαμηλό σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ένωσης. Οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι ιδιαίτερα χαμηλές, επειδή παρεμποδίζονται από διαρθρωτικούς παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται το λιγότερο ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον, οι χρηματοοικονομικοί περιορισμοί που σχετίζονται με λιγότερο ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές, η μειωμένη χορήγηση τραπεζικών δανείων και η έλλειψη ατόμων με υψηλά προσόντα, λόγω, μεταξύ άλλων, της διαρροής εγκεφάλων και της περιορισμένης δια βίου μάθησης. Τα άυλα στοιχεία ενεργητικού, όπως η έρευνα και ανάπτυξη, η καινοτομία και η εκπαίδευση των εργαζομένων, έχουν ζωτική σημασία για την παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη και μπορούν εν μέρει να αιτιολογούν τις διαφορές στο επίπεδο παραγωγικότητας των διαφόρων χωρών. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε τέτοια περιουσιακά στοιχεία παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Αυτό οφείλεται στον μεγάλο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων, την έλλειψη εξειδίκευσης της Ιταλίας σε τομείς έντασης γνώσης, την περιορισμένη ψηφιοποίηση και τις περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες. Ταυτόχρονα, οι συνολικές δημόσιες δαπάνες στην έρευνα και ανάπτυξη έχουν μειωθεί. Η χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τραπεζικό τομέα, και ο δανεισμός παραμένει υποτονικός παρά το γεγονός ότι οι δαπάνες χρηματοδότησης βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Επίσης, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών όσον αφορά τις επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη, στην υιοθέτηση των πρόσφατων κινήτρων πολιτικής για καινοτόμες επιχειρήσεις και στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Με βάση την τρέχουσα αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των διαφόρων βιομηχανικών μέτρων που τέθηκαν σε εφαρμογή στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών «χρηματοδότηση για την ανάπτυξη» και «βιομηχανία/επιχειρήσεις 4.0», θα ήταν σκόπιμο να θεσπιστεί ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο πολιτικής προκειμένου να συνεχιστούν οι επενδύσεις που μπορούν να ενισχύσουν τους διάφορους παράγοντες που στηρίζουν την καινοτομία (π.χ. διαθεσιμότητα πιστώσεων, ισχυρή ερευνητική βάση, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και κατάλληλες δεξιότητες). Κρίνεται επίσης σκόπιμο να ληφθούν υπόψη οι υφιστάμενες διαφορές μεταξύ των περιφερειακών βιομηχανικών και εκπαιδευτικών συστημάτων.

(14)

Η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος της Ιταλίας έχει λίγο μόνο βελτιωθεί κατά τα τελευταία έτη και η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας, ιδίως στους ανώτερους βαθμούς δικαιοδοσίας. Φερ' ειπείν, το 2016, ο χρόνος που χρειαζόταν για την εκδίκαση κατ' αντιδικία αστικών και εμπορικών υποθέσεων εξακολουθούσε να είναι από τους υψηλότερους στην Ένωση σε όλες τις βαθμίδες. Ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων συνέχισε να αυξάνεται στο Ακυρωτικό Δικαστήριο (Corte suprema di Cassazione), όπου εξακολουθεί να είναι από τους μεγαλύτερους στην Ένωση κατά κεφαλή. Ένας σημαντικός εξουσιοδοτικός νόμος για τον εξορθολογισμό των κανόνων πολιτικής δικονομίας και για την ενίσχυση της αποτροπής καταχρηστικών αγωγών εκκρεμεί στο ιταλικό Κοινοβούλιο εδώ και δύο έτη. Επιπλέον, από τα μέτρα που έχουν θεσπιστεί για τον περιορισμό των διαφορών και την ενίσχυση της δικονομικής πειθαρχίας, η απλουστευμένη διαδικασία (rito sommario) δεν εφαρμόζεται αυτομάτως στα εφετεία, και η χρήση του φίλτρου του απαραδέκτου για τις εφέσεις εξακολουθεί να είναι μη συνεκτική και περιορισμένη στα δευτεροβάθμια δικαστήρια και, ως εκ τούτου, δεν επιφέρει την αναμενόμενη μείωση των εισερχόμενων υποθέσεων. Αντίθετα, το 2016 ο αριθμός των εισερχόμενων αστικών υποθέσεων αυξήθηκε τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό, επίσης εξαιτίας των σταθερά αυξανόμενων ποσοστών εφέσεων. Ένα αυξανόμενο ποσοστό προσφυγών στο Ακυρωτικό Δικαστήριο χαρακτηρίσθηκε απαράδεκτο κατά το 2016, επιβεβαιώνοντας την πρόσφατη ανοδική τάση. Η ικανότητα του Ακυρωτικού Δικαστηρίου να αντιμετωπίζει τις εισερχόμενες υποθέσεις του επηρεάστηκε αρνητικά στο πλαίσιο της σημαντικής αύξησης εισερχόμενων μη ποινικών υποθέσεων κυρίως λόγω των φορολογικών υποθέσεων, πράγμα που θα μπορούσε να υπονομεύσει τον ρόλο του. Η κατάλληλη εφαρμογή των διαδικαστικών κανόνων, μεταξύ άλλων κατά της κατάχρησης της αντιδικίας, θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην ορθή και αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης.

(15)

Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί μείζονα πρόκληση για το επιχειρηματικό περιβάλλον της Ιταλίας και τις δημόσιες συμβάσεις. Η Ιταλία βελτίωσε το πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς με την αναθεώρηση των διατάξεων περί παραγραφής, τη διεύρυνση της προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος ώστε να καλύπτει και τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα και την καλύτερη ευθυγράμμιση της αξιόποινης πράξης της διαφθοράς μεταξύ ιδιωτών με τα διεθνή πρότυπα. Ενώ η εγκριθείσα μεταρρύθμιση των διατάξεων για την παραγραφή δεν σταματά τις προθεσμίες παραγραφής μετά την καταδίκη σε πρώτο βαθμό, σύμφωνα με τις συστάσεις της ομάδας κρατών κατά της διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης, μπορεί να μειώσει τα περιθώρια για καταχρηστικές διαδικασίες ενώπιον της ποινικής δικαιοσύνης ως παρελκυστική τακτική από δικηγόρους σε ανώτερο βαθμό δικαιοδοσίας. Ως εκ τούτου, μπορεί να ελαφρύνει το μακροχρόνιο πρόβλημα ότι οι υποθέσεις διαφθοράς παραγράφονται μετά την έκδοση καταδικαστικών αποφάσεων από πρωτοβάθμια δικαστήρια. Η καταστολή της διαφθοράς θα μπορούσε να βελτιωθεί με την αύξηση της αποτελεσματικότητας της ποινικής δικαιοσύνης. Το 2014 η Ιταλία είχε τον μεγαλύτερο αριθμό εισερχόμενων και εκκρεμών ποινικών υποθέσεων στην Ένωση σε δεύτερο και τρίτο βαθμό, πράγμα που οφείλεται επίσης σε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά προσφυγών στο ακυρωτικό δικαστήριο. Το αποτέλεσμα ήταν μια από τις μεγαλύτερες διάρκειες ποινικής δίκης. Η παροχή κινήτρων για τις ταχείες διαδικασίες και η αποθάρρυνση των καταχρήσεων των δικαστικών διαδικασιών θα μπορούσε να συμβάλει στο να καταστεί πιο αποτελεσματική η ποινική δικαιοσύνη και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Επιπλέον, η εθνική αρχή καταπολέμησης της διαφθοράς έχει καίριο ρόλο στην εφαρμογή του νέου πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς.

(16)

Η αύξηση της ποιότητας της ιταλικής δημόσιας διοίκησης θα έχει θετικό αντίκτυπο στο επιχειρηματικό περιβάλλον και τις επενδύσεις, καθώς και στην ικανότητα των επιχειρήσεων να εκμεταλλεύονται ευκαιρίες καινοτομίας. Η μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ των περιφερειών όσον αφορά την ανταπόκριση των φορολογικών διοικήσεων έναντι των επιχειρήσεων δείχνει ότι οι επιχειρηματίες σε συγκεκριμένες περιοχές αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια κατά την άσκηση των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων. Το 2015 εκδόθηκε ένας ολοκληρωμένος εξουσιοδοτικός νόμος για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, με τη δυνατότητα να βελτιώσει την αποδοτικότητα προς όφελος της οικονομίας. Έως το τέλος του 2017, η εφαρμογή της μεταρρύθμισης είχε ολοκληρωθεί και τώρα απαιτείται η επιβολή της, ιδίως στις περιοχές με τις χαμηλότερες επιδόσεις. Όσον αφορά τις κρατικές επιχειρήσεις, η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην καλύτερη ευθυγράμμιση μεταξύ των κανόνων περί κρατικών επιχειρήσεων και των κανόνων περί ιδιωτικών επιχειρήσεων. Οι δεδηλωμένοι στόχοι είναι: ο εξορθολογισμός των επιχειρήσεων κρατικής ιδιοκτησίας μέσω συγχωνεύσεων, εξυγίανσης των μη κερδοφόρων επιχειρήσεων και ιδιωτικοποιήσεων· η αύξηση της αποτελεσματικότητας των υπόλοιπων επιχειρήσεων· και η αποφυγή του μελλοντικού πολλαπλασιασμού των μη αναγκαίων κρατικών επιχειρήσεων. Η εφαρμογή του νέου πλαισίου είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη αυτών των στόχων. Επιπλέον, οι τοπικές δημόσιες υπηρεσίες είναι προστατευμένες από τον ανταγωνισμό (εντός και έναντι της αγοράς), πράγμα που έχει αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών και οδηγεί σε έλλειψη ικανοποίησης των καταναλωτών. Η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης του 2015 προέβλεπε επίσης ένα νέο πλαίσιο για τη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των τοπικών δημόσιων υπηρεσιών. Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 2016, το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε αντισυνταγματική τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για την έκδοση ορισμένων νομοθετικών διαταγμάτων, μεταξύ άλλων και του διατάγματος για τις τοπικές δημόσιες υπηρεσίες. Δεδομένου ότι η προθεσμία του εν λόγω διατάγματος έληξε τον Νοέμβριο του 2016, μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία είναι αναγκαία.

(17)

Οι βελτιώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον θα διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα, ενώ οι καλύτεροι όροι-πλαίσιο για τον ανταγωνισμό θα ευνοήσουν την αποτελεσματικότερη κατανομή των πόρων και την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο ετήσιος νόμος περί ανταγωνισμού του 2015 εγκρίθηκε στα τέλη Αυγούστου 2017 και πρέπει να εφαρμόζεται ορθά. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά εμπόδια για τον ανταγωνισμό σε ορισμένους τομείς, όπως οι επαγγελματικές υπηρεσίες, οι τοπικές δημόσιες μεταφορές, ο τομέας των σιδηροδρόμων και ο τομέας του λιανικού εμπορίου. Η αύξηση των ανταγωνιστικών διαδικασιών για την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων υπηρεσιών και παραχωρήσεων για την πρόσβαση σε δημόσια αγαθά θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα των υπηρεσιών. Στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, τα οφέλη της πρόσφατης μεταρρύθμισης θα εξαρτηθούν από την έγκαιρη ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης, τη συνεπή εφαρμογή των σχεδίων για τις ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις και τη συγκέντρωση και την πραγματική ενεργοποίηση του κεντρικού φορέα συγκέντρωσης για τον συντονισμό των πολιτικών (Cabina di regia per gli appalti pubblici).

(18)

Η εμπιστοσύνη των αγορών στις ιταλικές τράπεζες έχει αυξηθεί λόγω των μέτρων που συμφωνήθηκαν το 2017 για την αντιμετώπιση πολλών αδύναμων τραπεζών. Χάρη στη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και την εποπτική πίεση, σημειώθηκε πρόοδος σε ό, τι αφορά τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά το κληροδοτημένο απόθεμα παραμένει υψηλό. Αυτό περιορίζει την κερδοφορία των τραπεζών και την ικανότητά τους για εσωτερική δημιουργία κεφαλαίων. Ο ρυθμός με τον οποίο εκποιούνται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που περιλαμβάνει την εμβάθυνση της δευτερογενούς αγοράς για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα πρέπει να διατηρηθεί προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και η χορήγηση πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία. Θα πρέπει επίσης να υποστηριχθεί η περαιτέρω αναδιάρθρωση και εξυγίανση του ισολογισμού, μεταξύ άλλων για τις μικρές τράπεζες και τις τράπεζες δεύτερης σειράς. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της διαρθρωτικά χαμηλής κερδοφορίας των τραπεζών μέσω διεξοδικής μείωσης του κόστους και βελτιστοποίησης του επιχειρηματικού μοντέλου.

(19)

Ενώ οι διάφορες μεταρρυθμίσεις της εταιρικής διακυβέρνησης είναι σε εξέλιξη, η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων των μεγάλων αλλά και των μικρών συνεταιριστικών τραπεζών θα είναι ευνοϊκή για τη συνολική υγεία του τραπεζικού τομέα. Τα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων εξακολουθούν να μη συμβάλλουν επαρκώς στην ταχεία επεξεργασία και αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η έγκαιρη έκδοση και εφαρμογή των αναγκαίων νομοθετικών μέτρων για την μεταρρύθμιση του πλαισίου αφερεγγυότητας θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών. Τα μέτρα που θεσπίστηκαν το 2016 για την επίσπευση της αναγκαστικής εκτέλεσης εμπράγματων ασφαλειών από τις τράπεζες δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί. Το πλαίσιο για την εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση εμπράγματων εξασφαλίσεων εξακολουθεί να μην εφαρμόζεται πλήρως στα νοικοκυριά και μέχρι πρόσφατα δεν εφαρμοζόταν στις επιχειρήσεις.

(20)

Παρά την πρόοδο λόγω διαφόρων μέτρων πολιτικής που έχουν εγκριθεί κατά τα τελευταία έτη, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τις επενδύσεις και τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων εξακολουθεί ως επί το πλείστον να βασίζεται στις τράπεζες, ενώ οι κεφαλαιαγορές είναι λιγότερο ανεπτυγμένες σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ένωσης. Το μερίδιο της χρηματοδότησης από ίδια κεφάλαια μεταξύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα χαμηλό, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης. Η εισαγωγή της «έκπτωσης για το μετοχικό κεφάλαιο» ήταν μια σημαντική μεταρρύθμιση, αλλά το επιτόκιο αναφοράς μειώθηκε στη συνέχεια, εξουδετερώνοντας τα ευεργετικά της αποτελέσματα. Η ενίσχυση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση με βάση την αγορά για τις επιχειρήσεις θα αποτελέσει ουσιαστικό συστατικό για τη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων με σκοπό τη στήριξη των επενδύσεων και της ανάπτυξης

(21)

Οι θεσμικοί φορείς της αγοράς εργασίας έχουν μεταρρυθμιστεί ουσιαστικά κατά τα τελευταία έτη. Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας εξακολουθούν να βελτιώνονται, καθώς η απασχόληση σε όρους αριθμού εργαζομένων αυξήθηκε κατά 1,2 % το 2017 σε πάνω από 23 εκατομμύρια άτομα, επιστρέφοντας στα προ της κρίσης επίπεδα. Το ποσοστό απασχόλησης (των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών) αυξήθηκε σε πάνω από 62 % το προηγούμενο έτος, αν και σε μεγάλο βαθμό βασίζεται σε θέσεις προσωρινής απασχόλησης. Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να είναι αισθητά χαμηλότερο από το μέσο όρο της Ένωσης. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 11,2 % το 2017, αλλά ο συνολικός αριθμός δεδουλευμένων ωρών εξακολουθεί να είναι σημαντικά χαμηλότερος σε σχέση με πριν από την ύφεση. Παρά τις βελτιώσεις, η μακροχρόνια ανεργία και η ανεργία των νέων εξακολουθούν να είναι υψηλές, πράγμα που δημιουργεί κινδύνους για την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη. Ανερχόμενο σε 20,1 % το 2017, το ποσοστό των νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση, με μεγάλες και επίμονες διαφορές μεταξύ των περιφερειών.

(22)

Οι διαπραγματεύσεως σε επίπεδο επιχειρήσεων ή σε εδαφικό επίπεδο εξακολουθεί να είναι περιορισμένες, λόγω, μεταξύ άλλων, της εξάπλωσης των μικρών επιχειρήσεων στην Ιταλία. Αυτό μπορεί να εμποδίσει την ταχεία προσαρμογή των μισθών στις τοπικές οικονομικές συνθήκες. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2018, η Confindustria και οι τρεις μεγάλες ιταλικές συνδικαλιστικές οργανώσεις (Cgil, Cisl και Uil) υπέγραψαν συμφωνία-πλαίσιο που τονίζει το ρόλο των δευτεροβάθμιων διαπραγματεύσεων, αυξάνοντας την ασφάλεια δικαίου μέσω της θέσπισης σαφέστερων κανόνων για την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων στις διαπραγματεύσεις. Οι φορολογικές εκπτώσεις για μισθολογικές αυξήσεις που συνδέονται με την παραγωγικότητα και καθορίζονται από δευτεροβάθμιες συμφωνίες ενισχύθηκαν το 2017, αλλά η αποτελεσματικότητά τους είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Ενώ ο συνολικός αριθμός των συλλογικών συμβάσεων έχει αυξηθεί, μικρό μόνο ποσοστό αυτών υπογράφονται από τις κύριες συνδικαλιστικές οργανώσεις και ενώσεις εργοδοτών.

(23)

Η μεταρρύθμιση των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας που παρουσίασε ο νόμος για την απασχόληση σημείωσε μικρή πρόοδο το 2017. Η κατάρτιση και η επανειδίκευση είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, αν ληφθεί υπόψη η αυξημένη ευελιξία στην ιταλική αγορά εργασίας και το αυξανόμενο μερίδιο των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου. Δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί γενικά δεσμευτικά πρότυπα υπηρεσιών και οι υπηρεσίες απασχόλησης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν έλλειψη προσωπικού και ανεπαρκή παρακολούθηση, αν και ο νέος νόμος περί προϋπολογισμού για το 2018 διέθεσε στις περιφέρειες επιπλέον χρηματοδοτικούς και ανθρώπινους πόρους για τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης. Η αύξηση του αριθμού των μελών του προσωπικού και η εξασφάλιση ότι διαθέτουν επαρκή προσόντα για την παροχή υπηρεσιών απασχόλησης και κοινωνικών υπηρεσιών, είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την ορθή εφαρμογή του καθεστώτος που θεσπίστηκε το 2018 για την καταπολέμηση της φτώχειας και για τις «Εγγυήσεις για τη νεολαία», που αποσκοπούν στην έγκαιρη παροχή κατάλληλης προσφοράς εργασίας ή κατάρτισης στους νέους που χρήζουν βοηθείας.

(24)

Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, παρότι αυξάνεται, εξακολουθεί να είναι από τα χαμηλότερα στην Ένωση. Ο αντίκτυπος των πρόσφατων μέτρων, που επικεντρώνονται στην καταβολή μετρητών ανά γέννηση τέκνου χωρίς έλεγχο των πόρων διαβίωσης, δεν έχει αξιολογηθεί από τις ιταλικές αρχές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι εν λόγω μεταβιβάσεις μετρητών δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικές για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, δεν είναι πιθανό να οδηγήσουν σε αύξηση του ρυθμού των γεννήσεων, που παραμένει στάσιμος σε πολύ χαμηλά επίπεδα κατά τα τελευταία 20 έτη. Δεν υπάρχει μια συνολική στρατηγική για το συνδυασμό της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής. Οι ελλείψεις αυτές αντικατοπτρίζονται από την έλλειψη σχεδιασμού της γονικής άδειας με ισόρροπη συμμετοχή των φύλων, ελαστικές εργασιακές ρυθμίσεις και ανεπαρκή παροχή κατάλληλων, οικονομικά προσιτών και ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας παιδιών και άλλων υπηρεσιών οικογενειακής φροντίδας.

(25)

Η θέσπιση μέτρων για την αύξηση του ανθρώπινου κεφαλαίου και των δεξιοτήτων θα συμβάλει στη βελτίωση της απασχολησιμότητας και την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών της αγοράς εργασίας. Η συνολική ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης στην Ιταλία παρουσιάζει βελτίωση, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες περιφερειακές διαφορές. Το ποσοστό των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς πτυχίο παραμένει πάνω από το μέσο όρο της Ένωσης, ιδίως στους μαθητές που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό (30,1 % σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης που είναι 19,4 %). Η εφαρμογή της σχολικής μεταρρύθμισης είναι σε μεγάλο βαθμό σε καλό δρόμο, και η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση βελτιώνονται. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, που υποχρηματοδοτείται σοβαρά με δημόσιες δαπάνες που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 0,4 % του ΑΕΠ, χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης των σπουδών και παρατεταμένες περιόδους σπουδών. Κατά συνέπεια, το μορφωτικό επίπεδο είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ένωση (26,9 % του πληθυσμού ηλικίας 30 έως 34 ετών). Το ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων σε προγράμματα μάθησης αυξάνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση, ιδίως για ενηλίκους με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων. Η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η επανειδίκευση θα πρέπει να ενισχυθούν, ενώ οι εργοδότες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να παρέχουν περισσότερες ευκαιρίες μάθησης για το εργατικό δυναμικό. Η εφαρμογή της ολοκληρωμένης εθνικής «στρατηγικής για τις δεξιότητες» που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2017 θα είναι καίριας σημασίας.

(26)

Σε αντίθεση με την τάση που επικρατεί στην Ένωση, το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού συνέχισε να αυξάνεται και, ανερχόμενο σε 30 % το 2016, ήταν αρκετά πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Αυτό αφορά ιδίως τα παιδιά, τους εργαζόμενους με συμβάσεις προσωρινής εργασίας και τους μετανάστες. Η εισοδηματική ανισότητα είναι υψηλή και αυξάνεται. Το 2016, το εισόδημα του πλουσιότερου 20 % των νοικοκυριών ήταν 6,3 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο του φτωχότερου 20 % του πληθυσμού. Το ποσοστό αυτό είναι ακόμη υψηλότερο για τα άτομα σε ηλικία εργασίας, δεδομένου ότι δεν περιλαμβάνεται η αναδιανεμητική επίπτωση των συντάξεων. Η θέσπιση ενός νέου μόνιμου συστήματος για την αντιμετώπιση της φτώχειας (Reddito di Inclusione) αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου στον τομέα των κοινωνικών πολιτικών. Σχεδιασμένο ως καθολική μεταβίβαση για άτομα, που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις σχετικά με τη φτώχεια, το πρόγραμμα αναμένεται να αυξήσει τον τρέχοντα χαμηλό αντίκτυπο των κοινωνικών παροχών στη μείωση της φτώχειας. Το σύστημα βασίζεται σε στέρεους μηχανισμούς διακυβέρνησης και θα υπόκειται σε συστηματική αξιολόγηση. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το σύστημα προβλέπει επίσης σημαντική ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών της χώρας που προς το παρόν πάσχουν από έλλειψη προσωπικού. Η στενότερη συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών υπηρεσιών και των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, καθώς και η διάθεση επαρκών πόρων θα έχει καθοριστική σημασία για την ομαλή εφαρμογή της μεταρρύθμισης. Το πρόγραμμα ενσωματώνει το προηγούμενο σύστημα ενίσχυσης των ανέργων (ASDI), ως ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση του εξορθολογισμού των κοινωνικών δαπανών. Το σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης της Ιταλίας παρέχει καθολική κάλυψη και η υγεία του πληθυσμού, είναι καλό συνολικά· ωστόσο, οι αναφερόμενες από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους μη καλυπτόμενες ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι υψηλές, και εξακολουθούν να υφίστανται διαφορές μεταξύ των περιφερειών όσον αφορά την οργάνωση και την ποιότητα της παρεχόμενης περίθαλψης. Η Ιταλία κατέβαλε ορισμένες προσπάθειες για την εξασφάλιση κατάλληλης πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους, μεταξύ άλλων με την αναθεώρηση και επέκταση της δέσμης ελάχιστων νόμιμων παροχών των υπηρεσιών περίθαλψης.

(27)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ιταλίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Ιταλία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ιταλία, αλλά και το βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(28)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη (9) του αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(29)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018. Οι συστάσεις που απηύθυνε σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 4 κατωτέρω.

1.

2.

3.

4.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Κύπρος θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις 1, 3 και 5.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Κύπρο δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Κύπρου όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις της κάθε χώρας που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Κύπρου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος εμφανίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, η χώρα είναι σημαντικό να αντιμετωπίσει τη μεγάλη σώρευση ανισορροπιών με τη μορφή υπερβολικού ιδιωτικού, δημόσιου και εξωτερικού χρέους, και το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

(4)

Η Κύπρος υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 19 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 30 Απριλίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Κύπρος επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση θέτει ως στόχο την επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος σε ονομαστικούς όρους ύψους 1,7 % του ΑΕΠ το 2018 και ελαφρά χαμηλότερου του 2,0 % του ΑΕΠ κατά την περίοδο που καλύπτει το πρόγραμμα. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος, με τη μορφή ισοσκελισμένης δημοσιονομικής θέσης σε διαρθρωτικούς όρους, έχει προγραμματιστεί να επιτευχθεί στη διάρκεια της περιόδου 2018-2021. Έπειτα από τη μείωσή του σε περίπου 97,5 % του ΑΕΠ το 2017, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί σε 105,6 % το 2018, ενώ στη συνέχεια προβλέπεται να εμφανίσει σταθερή μείωση, υποχωρώντας στο 88 % μέχρι το 2021, σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευλογοφανές. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις μακροοικονομικές παραδοχές που παρουσιάζονται στο πρόγραμμα σταθερότητας αφορούν το ενδεχόμενο αρνητικών εξελίξεων, συνδέονται δε κυρίως με το μεγάλο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στην Κύπρο να διατηρήσει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2018. Αυτό συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) ύψους 1,9 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,4 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να εμφανίσει πλεόνασμα της τάξης του 0,8 % του ΑΕΠ το 2018 και 0,5 % του ΑΕΠ το 2019, υπερβαίνοντας έτσι τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Η Κύπρος προβλέπεται να συμμορφωθεί με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2018 και τον κανόνα για το χρέος το 2019. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Κύπρος προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις των δαπανών θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, ιδίως ενόψει πιθανών μελλοντικών κινδύνων για την ευρωστία των εσόδων.

(8)

Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες στους τομείς των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, της ποιότητας των κανονιστικών ρυθμίσεων και της κινητικότητας του προσωπικού, η αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και έχει αντίκτυπο στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Εξακολουθούν να είναι σε εκκρεμότητα οι βασικές νομοθετικές προτάσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για νομοσχέδια σχετικά με τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι αδυναμίες που υπάρχουν στο πλαίσιο διακυβέρνησης για τις κρατικές οντότητες θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη δημιουργία υπό αίρεση υποχρεώσεων του δημοσίου και να υπονομεύσουν την επενδυτική ικανότητα σε βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Η συγκράτηση του μισθολογικού κόστους στον δημόσιο τομέα έχει επισημανθεί ως σημαντική συνιστώσα της δημοσιονομικής εξυγίανσης στην Κύπρο. Ωστόσο, η ισχύουσα συλλογική σύμβαση η οποία περιορίζει την αύξηση των μισθών στον δημόσιο τομέα λήγει το 2018 και εξακολουθεί να μην υπάρχει μια μονιμότερη λύση.

(9)

Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2017 εγκρίθηκε μια εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς και ψηφίστηκε το σχετικό σχέδιο δράσης. Ο υφιστάμενος φορέας καταπολέμησης της διαφθοράς εξακολουθεί να μη διαθέτει επαρκείς πόρους, αλλά η κυβέρνηση μελετά τη δημιουργία ενός νέου ανεξάρτητου οργανισμού. Διάφορες νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως τα σχέδια νόμων για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, τις ομάδες συμφερόντων και τη δήλωση περιουσιακών στοιχείων, είναι επί του παρόντος υπό κοινοβουλευτικό έλεγχο και, εφόσον εγκριθούν, θα συμβάλουν επίσης στην ενίσχυση του εθνικού πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς.

(10)

Όπως αναφέρεται στη σύσταση του 2018 για τη ζώνη του ευρώ, η καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, τη δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και την προστασία των δημόσιων οικονομικών. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών καθιστούν αναγκαία την ανάληψη συντονισμένων ενεργειών σε επίπεδο εθνικών πολιτικών για τη συμπλήρωση της ενωσιακής νομοθεσίας. Τα υψηλά επίπεδα των πληρωμών μερισμάτων και τόκων (σε σχέση με το ΑΕΠ) υποδηλώνουν ότι οι φορολογικοί κανόνες της Κύπρου χρησιμοποιούνται από εταιρείες που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Η μη παρακράτηση φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων (δηλ. από κατοίκους της Ένωσης σε κατοίκους τρίτων χωρών) πληρωμών μερισμάτων, τόκων και, σε πολλές περιπτώσεις, δικαιωμάτων από εταιρείες με έδρα στην Κύπρο προς κατοίκους τρίτων χωρών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή των φόρων επί αυτών των πληρωμών, εάν δεν υπόκεινται σε φορολογία ούτε στη δικαιοδοσία του αποδέκτη τους. Η απουσία αυτών των φόρων, σε συνδυασμό με τους κανόνες περί φορολογικής κατοικίας των νομικών προσώπων, ενδέχεται να διευκολύνει τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Τα καθεστώτα έκπτωσης πλασματικών τόκων, καίτοι συμβάλλουν στη μείωση της μεροληπτικής μεταχείρισης μεταξύ χρεωστικών τίτλων και ιδίων κεφαλαίων, μπορεί να χρησιμοποιούνται και για σκοπούς φοροαποφυγής, εάν δεν υπάρχουν αποτελεσματικοί αντικαταχρηστικοί κανόνες. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τα πρόσφατα θετικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν ή θεσπίστηκαν (δηλ. την εξαγγελθείσα αναθεώρηση των κανόνων περί φορολογικής κατοικίας νομικών προσώπων, τις σχεδιαζόμενες αλλαγές των διατάξεων περί ενδοομιλικής τιμολόγησης). Με βάση πρόσφατες ανταλλαγές απόψεων, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(11)

Οι αναποτελεσματικότητες του δικαστικού συστήματος εξακολουθούν να επηρεάζουν την ταχεία εκδίκαση των αστικών και εμπορικών υποθέσεων. Οι επαχθείς αστικές διαδικασίες και η ανεπαρκής εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων αποθαρρύνουν τις τράπεζες να χρησιμοποιούν τα πλαίσια αφερεγγυότητας και αναγκαστικών πλειστηριασμών ώστε να μειώσουν τον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους. Έχει ξεκινήσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των πλέον κρίσιμων προβλημάτων στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, ιδίως της περιορισμένης ψηφιοποίησης των δικαστηρίων και της έλλειψης διά βίου κατάρτισης για δικαστές.

(12)

Η χρήση των νέων πλαισίων αφερεγγυότητας και αναγκαστικών πλειστηριασμών παραμένει περιορισμένη, πράγμα που υπονομεύει τις προσπάθειες για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συγκροτήθηκε μια ομάδα εργασίας ενδιαφερόμενων φορέων προκειμένου να εξετάσει την εφαρμογή και τις επιδόσεις των πλαισίων. Λήφθηκαν ορισμένα διοικητικά μέτρα για τη μείωση των καθυστερήσεων στην έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας. Ωστόσο, ο όγκος καθυστερήσεων συνεχίζει να είναι μεγάλος και εξακολουθεί να μην έχει δοθεί διαρθρωτική λύση για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών του συστήματος συναλλαγών επί ακινήτων (δηλαδή έκδοση και μεταβίβαση τίτλων ιδιοκτησίας).

(13)

Το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει η βασική αδυναμία του τραπεζικού τομέα και επηρεάζει την προσφορά πιστώσεων. Οι τράπεζες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια κατά την άσκηση των αξιώσεών τους έναντι υπερήμερων οφειλετών και η ελλιπής πειθαρχία στην αποπληρωμή εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Κατά τη διάρκεια του 2017, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν, αν και με άνισο τρόπο μεταξύ των τραπεζών, ως αποτέλεσμα της αναδιάρθρωσης του χρέους μέσω διαγραφών χρέους και συμφωνιών ανταλλαγής χρέους με περιουσιακά στοιχεία. Εξακολουθούν να υπάρχουν αβεβαιότητες ως προς τη βιωσιμότητα των μεθοδεύσεων των τραπεζών για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεδομένου ότι οι νέες υπερημερίες και αναδιαρθρώσεις δανείων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και αυξάνεται η άμεση έκθεση των τραπεζών στην αγορά ακινήτων. Αυτοί οι παράγοντες υπογραμμίζουν την ανάγκη για ταχεία εφαρμογή μιας πιο ολοκληρωμένης στρατηγικής για την επιτάχυνση της εξυγίανσης των ισολογισμών των τραπεζών, με τη δέουσα προσοχή στις κοινωνικές επιπτώσεις για τις ευάλωτες ομάδες και με προσεκτικό σχεδιασμό κινήτρων για την ενίσχυση της πειθαρχίας στην αποπληρωμή. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, θεωρείται αναγκαία η τροποποίηση της νομοθεσίας για να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική εκτέλεση των απαιτήσεων και να διευκολυνθεί η πώληση δανείων, μεταξύ άλλων όσον αφορά την προστασία των δανειοληπτών και την καθιέρωση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Επιπλέον, η διακυβέρνηση και η διοικητική ικανότητα της εποπτείας των ασφαλιστικών και των συνταξιοδοτικών ταμείων παραμένει ανεπαρκής. Η κυβέρνηση προτίθεται να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού εντός του 2018.

(14)

Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη είχε ως αποτέλεσμα κάποια πρόοδο στους τομείς των στρατηγικών επενδύσεων, της επιχειρηματικότητας και της βελτίωσης της νομοθεσίας. Ωστόσο, άλλες σημαντικές μεταρρυθμίσεις έχουν τελματώσει, ιδίως όσον αφορά τη χορήγηση αδειών για την έγκριση επενδυτικών σχεδίων. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση έχει βελτιωθεί, χάρη σε ορισμένες βελτιώσεις όσον αφορά τις απαιτήσεις εξασφαλίσεων, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις. Τα μέτρα χρηματοδοτικής στήριξης βασίζονται κυρίως σε επιχορηγήσεις. Οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, όπως τα επιχειρηματικά κεφάλαια, η χρηματοδότηση με μέσα μετοχικού κεφαλαίου ή η συμμετοχική χρηματοδότηση, παραμένουν περιθωριακές για τις κυπριακές επιχειρήσεις. Οι προσπάθειες ιδιωτικοποίησης με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων για την ενίσχυση της παραγωγικότητας, έχουν σε πολλές περιπτώσεις ανασταλεί και λίγα μόνο προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων προχωρούν σταδιακά (π.χ. λιμένας της Λάρνακας).

(15)

Η απασχόληση σημειώνει αύξηση και η ανεργία υποχωρεί με ταχείς ρυθμούς, μολονότι παραμένει σε υψηλά επίπεδα μεταξύ των νέων και των μακροχρόνια ανέργων. Συνεχίζονται οι προσπάθειες για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης. Πάντως, η παροχή υπηρεσιών στους εργοδότες, η κατηγοριοποίηση των πελατών, η εξατομικευμένη καθοδήγηση και ενεργοποίηση, μεταξύ άλλων και για τους αποδέκτες ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Το ποσοστό των νέων (15-24 ετών) εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης παραμένει από τα υψηλότερα στην Ένωση. Τα μέτρα για την προσέγγιση των νέων και την έγκαιρη και την κατάλληλα προσαρμοσμένη παροχή βοήθειας σε αυτούς είναι περιορισμένα, όπως επιβεβαιώνεται από τους χαμηλούς αριθμούς στα αντίστοιχα συστήματα ενεργοποίησης.

(16)

Ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού τομέα έχει προχωρήσει, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. Στις πρόσφατες θετικές εξελίξεις περιλαμβάνεται η διεξοδική αναθεώρηση των σχολικών προγραμμάτων και η εφαρμογή ενός νέου συστήματος διορισμού για τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικές δαπάνες της Κύπρου είναι υψηλότερες από τον μέσο όρο της Ένωσης, γεγονός που καταδεικνύει την ισχυρή προσήλωση της χώρας στον στόχο της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της διά βίου μάθησης. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικές επιδόσεις παραμένουν ανεπαρκείς και η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, αν και βρίσκεται πολύ κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης, έχει αυξηθεί σημαντικά. Η συμμετοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι χαμηλή, η μεταρρύθμιση του συστήματος αξιολόγησης των εκπαιδευτικών παραμένει σε εκκρεμότητα, ενώ μεγάλο ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εξακολουθεί να εργάζεται σε επαγγέλματα που δεν απαιτούν πανεπιστημιακό πτυχίο.

(17)

Η Κύπρος σημείωσε σημαντική πρόοδο στον τομέα του συστήματος υγείας με τη θέσπιση νομοθεσίας για τη δημιουργία του νέου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το νέο σύστημα αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης, στην καθολική ιατροφαρμακευτική κάλυψη, τη μείωση του επιπέδου των άμεσων πληρωμών από τους ασθενείς και την αύξηση της αποδοτικότητας της παρεχόμενης περίθαλψης στον δημόσιο τομέα. Πριν το σύστημα καταστεί πλήρως λειτουργικό το 2020, υπάρχουν μείζονες προκλήσεις υλοποίησης και επενδυτικές ανάγκες. Πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την αποτροπή ενδεχόμενων υπερβάσεων του κόστους, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των παρόχων υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, την καθιέρωση ηλεκτρονικών υπηρεσιών στον τομέα της υγείας και τη δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων. Το επίπεδο των παροχών μακροχρόνιας περίθαλψης είναι χαμηλό και εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

(18)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Κύπρου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Κύπρο κατά τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Κύπρο, αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(19)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (7) ότι η Κύπρος αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(20)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της παρούσας αξιολόγησης, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στα σημεία 1 έως 5 κατωτέρω,

1.

2.

3.

4.

5.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017 η Επιτροπή εξέδωσε την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη της τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή εξέδωσε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Λετονία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Λετονία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις, ιδίως δε στις συστάσεις 1 και 2.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Λετονία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Λετονίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Λετονίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Στις 11 Απριλίου 2018 η Λετονία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και στις 16 Απριλίου 2018 το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Λετονία υπόκειται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει επιδείνωση του ονομαστικού ισοζυγίου από έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ το 2017 σε έλλειμμα 0,9 % του ΑΕΠ το 2018 και το 2019 και στη συνέχεια βελτίωση σε 0,4 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021. Η πορεία αυτή αναμένεται να είναι συνεπής προς τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο για διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1 % του ΑΕΠ και τις επιτρεπόμενες αποκλίσεις βάσει της μεταρρύθμισης των συντάξεων και της ρήτρας διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το εκ νέου υπολογισθέν (6) έλλειμμα του διαρθρωτικού ισοζυγίου εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από – 1,2 % του ΑΕΠ το 2017 σε – 1,7 % του ΑΕΠ το 2018 και ότι στη συνέχεια θα μειωθεί στο – 1,5 % του ΑΕΠ το 2019. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, ο δείκτης του χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί από 40,1 % του ΑΕΠ το 2017 σε 36 % του ΑΕΠ μέχρι το 2021. Οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ του προγράμματος σταθερότητας του 2018 φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για το 2018 και ευλογοφανείς για το 2019, σε σύγκριση με τις προβλέψεις της Επιτροπής. Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τη δημοσιονομική κατάσταση παραμένουν, λόγω της αισιόδοξης πρόβλεψης για την απόδοση των μέτρων βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017 το Συμβούλιο συνέστησε στη Λετονία να εκπληρώσει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό της στόχο για το 2018 λαμβάνοντας υπόψη τα περιθώρια που συνδέονται με την υλοποίηση της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τις οποίες έχει χορηγηθεί προσωρινή απόκλιση. Τούτο συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (7) ύψους 6,0 % το 2018, που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,3 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2018. Ωστόσο, λόγω του καλύτερου από το αναμενόμενο αποτελέσματος για το 2017, ο κίνδυνος αυτός μπορεί να είναι χαμηλότερος το 2018. Ταυτόχρονα, το εργαλείο ευλογοφάνειας με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018 δείχνει ότι υπάρχει υψηλός βαθμός αβεβαιότητας που περιβάλλει την εκτίμηση του κενού παραγωγής για τη Λετονία βάσει της κοινής μεθοδολογίας. Εάν επιβεβαιωθούν, τα στοιχεία αυτά θα ληφθούν υπόψη στην εκ των υστέρων αξιολόγηση για το 2018, την άνοιξη του 2019.

(8)

Το 2019 η Λετονία θα πρέπει να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο της, λαμβάνοντας υπόψη το προσωρινό περιθώριο που συνδέεται με την υλοποίηση της διαρθρωτικής μεταρρύθμισης στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης το οποίο εγκρίθηκε για την περίοδο 2017-2019. Τούτο συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 4,3 % το 2019, που αντιστοιχεί σε απαιτούμενη βελτίωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,4 % του ΑΕΠ. Με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής (άνοιξη 2018), υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή τόσο το 2019 όσο και το σύνολο της διετίας 2018 και 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι θα πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα από το 2018 προς συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(9)

Η εισοδηματική ανισότητα στη Λετονία είναι υψηλή. Ο λόγος του εισοδήματος του πλουσιότερου 20 % των νοικοκυριών προς το εισόδημα του φτωχότερου 20 % ήταν 6,3 το 2017, από τους υψηλότερους στην Ένωση, καθώς η αναδιανομή του εισοδήματος μέσω του συστήματος φορολογίας-παροχών είναι χαμηλότερη. Το φορολογικό σύστημα της Λετονίας έχει αναδιοργανωθεί και η προοδευτικότητα του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων έχει ενισχυθεί· ωστόσο, η φορολογική επιβάρυνση για τους χαμηλόμισθους εξακολουθεί να είναι υψηλή και αποθαρρύνει την επίσημη απασχόληση. Η φορολογική μεταρρύθμιση είναι περιορισμένη σε ό,τι αφορά τη μετατόπιση της φορολογίας προς πηγές λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη και την επίτευξη του διακηρυγμένου στόχου πολιτικής ο οποίος συνίσταται στην αύξηση του μεριδίου των φορολογικών εσόδων στο ΑΕΠ. Το χαμηλό μερίδιο των φορολογικών εσόδων στο ΑΕΠ περιορίζει τους πόρους για τη βιώσιμη παροχή δημόσιων υπηρεσιών και κοινωνικής ένταξης. Οι δυνατότητες εσόδων από τη φορολόγηση ακινήτων και κεφαλαίου δεν αξιοποιούνται επαρκώς σε σχέση με άλλες χώρες της Ένωσης. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η φορολογική συμμόρφωση εξακολουθεί να συνιστά σοβαρή πρόκληση.

(10)

Οι αδυναμίες στο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας αντικατοπτρίζονται στο υψηλό ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού και υποδηλώνουν την ύπαρξη προκλήσεων όσον αφορά το ελάχιστο εισόδημα, τις συντάξεις και την ένταξη των ατόμων με αναπηρία. Τα ποσοστά φτώχειας μεταξύ των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων έχουν αυξηθεί κατά τα τελευταία έτη και είναι από τα υψηλότερα στην Ένωση. Η μεταρρύθμιση σχετικά με το ελάχιστο εισόδημα, που εξαγγέλθηκε το 2014, δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τα φτωχότερα νοικοκυριά. Η επάρκεια των παροχών κοινωνικής πρόνοιας αυξήθηκε απλώς ελαφρώς και εξακολουθεί να είναι χαμηλή. Οι ελάχιστες συντάξεις γήρατος δεν έχουν αυξηθεί από το 2006. Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν σοβαρή στέρηση στέγασης είναι από τα υψηλότερα στην Ένωση ενώ η κοινωνική στέγη σπανίζει.

(11)

Η αγορά εργασίας συρρικνώνεται λόγω των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων και της μετανάστευσης. Ενώ η αύξηση της απασχόλησης περιορίζεται λόγω της μείωσης της προσφοράς εργατικού δυναμικού, οι ευκαιρίες απασχόλησης ποικίλλουν ανάλογα με την περιφέρεια και το επίπεδο δεξιοτήτων. Η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, με στόχο την ευθυγράμμιση της εκπαίδευσης με τις σύγχρονες απαιτήσεις δεξιοτήτων, έχει σημειώσει πρόοδο. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την πλήρη εφαρμογή της μεταρρύθμισης και την αύξηση της συμμετοχής τόσο για την αρχική όσο και για τη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Έχει ξεκινήσει η εφαρμογή της νέας προσέγγισης μάθησης στον χώρο εργασίας, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των επιχειρήσεων. Ωστόσο, λίγοι σπουδαστές είναι εγγεγραμμένοι στο σύστημα αυτό. Η συμμετοχή των ενηλίκων στη μάθηση έχει αυξηθεί απλώς ελαφρώς ενώ η συμμετοχή των ανέργων σε ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας είναι χαμηλότερη απ' ό,τι στα περισσότερα κράτη μέλη. Τούτο αποτελεί πηγή ανησυχίας, δεδομένης της υψηλής ανεργίας μεταξύ των ανειδίκευτων. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων είναι σημαντική για την ενίσχυση της συμμετοχής τους.

(12)

Στο σύστημα υγείας συντελούνται μεταρρυθμίσεις. Η αύξηση της χρηματοδότησης για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αναμένεται να αποτελέσει απάντηση σε ορισμένους περιορισμούς πρόσβασης που συνδέονται με τα ετήσια όρια παροχών και τους μεγάλους χρόνους αναμονής. Ωστόσο, η δημόσια χρηματοδότηση για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσον όρο της Ένωσης και δεν έχουν ακόμη ληφθεί μέτρα αύξησης της αποδοτικότητας, συμπεριλαμβανομένων αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης, εξορθολογισμού του νοσοκομειακού τομέα, ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και στοχευμένης διαχείρισης της ποιότητας. Τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας είναι σχετικά πενιχρά και η έγκαιρη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας. Οι υψηλές άμεσες πληρωμές από τους ασθενείς και η κατανομή των υπηρεσιών υγείας σε δύο κατηγορίες («πλήρεις» και «ελάχιστες») κινδυνεύουν να περιορίσουν την πρόσβαση για ορισμένες ομάδες και να οδηγήσουν σε βλαβερές συνέπειες για την υγεία.

(13)

Οι αδυναμίες στην ποιότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων και η χαμηλή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης είναι επιζήμιες για το επιχειρηματικό περιβάλλον. Το 2017 η κυβέρνηση ενέκρινε φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για μεγαλύτερη ευελιξία και περισσότερο επαγγελματισμό στον δημόσιο τομέα, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας μέσω μειώσεων του προσωπικού και κεντρικής διαχείρισης των λειτουργιών υποστήριξης, ενισχύοντας τις πληρωμές βάσει επιδόσεων και αυξάνοντας τη διαφάνεια. Το σχέδιο αυτό, ωστόσο, περιορίζεται στην κεντρική διοίκηση, μολονότι σημαντική βελτίωση της αποδοτικότητας θα μπορούσε επίσης να επιτευχθεί σε επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο της οικονομίας, συντονίζονται σε επίπεδο κυβέρνησης. Ενώ οι εταιρείες που ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση υπόκεινται σε κεντρικό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης, οι λιμένες και οι επιχειρήσεις που ανήκουν σε δήμους παραμένουν εκτός του εν λόγω μηχανισμού.

(14)

Η διαφθορά εξακολουθεί να υπονομεύει το επιχειρηματικό περιβάλλον της Λετονίας, ενώ η πρόληψη της σύγκρουσης συμφερόντων εξακολουθεί να είναι άκαμπτη και τυπολατρική. Η καθυστέρηση στην εκπόνηση νομοθεσίας σχετικά με την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος είναι επιζήμια για την υποχρέωση λογοδοσίας και την αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης. Η ρύθμιση της διαδικασίας αφερεγγυότητας έχει ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, περιορίζοντας τις δυνατότητες καταχρήσεων. Ωστόσο το Δικαστικό Συμβούλιο ενθάρρυνε τη διερεύνηση κατηγοριών για καταχρήσεις του συστήματος αφερεγγυότητας κατά το παρελθόν, με την επανεξέταση ορισμένων υποθέσεων. Το Δικαστικό Συμβούλιο συνέστησε τη βελτίωση της αξιολόγησης των επαγγελματικών προσόντων των δικαστών και την επανεξέταση των προβλεπόμενων πειθαρχικών μέτρων.

(15)

Οι λετονικές τράπεζες που εξυπηρετούν πελάτες που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι, είναι εκτεθειμένες σε υψηλό κίνδυνο εμπλοκής σε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τούτο δημιουργεί προκλήσεις για την ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μπορεί να βλάψει τη φήμη του αλλά και να επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη. Πρόσφατα ενισχύθηκε το πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες· θα απαιτηθούν συνεχείς προσπάθειες για να επιτευχθεί βιώσιμη βελτίωση. Η Λετονία θέσπισε πρόσφατα νόμο που αποσκοπεί στον σημαντικό περιορισμό της έκθεσης του λετονικού χρηματοπιστωτικού τομέα σε κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τα βασικά στοιχεία είναι η ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και υπηρεσιών επιβολής του νόμου και ο περιορισμός των συναλλαγών με εικονικές επιχειρήσεις. Οι συνέπειες του νόμου, καθώς και η αποτελεσματικότητά του, θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο παρακολούθησης.

(16)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λετονίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Λετονία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Λετονία, αλλά και το βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε επίπεδο Ένωσης κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(17)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (8) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017 η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Λιθουανία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Λιθουανία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις κατωτέρω συστάσεις, και ιδίως στη σύσταση 1.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Λιθουανία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Λιθουανίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Λιθουανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Η Λιθουανία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 26 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 30 Απριλίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Λιθουανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει να διατηρήσει ονομαστικό πλεόνασμα ύψους 0,6 % του ΑΕΠ από το 2018 έως το 2020, πριν από την προβλεπόμενη μείωσή του στο 0,3 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 1 % του ΑΕΠ— σχεδιάζεται να τηρηθεί καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Το 2016 και το 2017, εγκρίθηκε επίσης για τη Λιθουανία προσωρινή απόκλιση λόγω της εφαρμογής της συστημικής συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι εν λόγω αποκλίσεις μεταφέρονται για περίοδο τριών ετών. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει από το 39,7 % του ΑΕΠ το 2017 στο 35,3 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές. Συγχρόνως, δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί επαρκώς τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προβλεπόμενων στόχων για το πλεόνασμα από το 2019 και μετά.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στη Λιθουανία για το 2017 να παραμείνει στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο της το 2018, λαμβανομένων υπόψη των περιθωρίων που συνδέονται με την υλοποίηση της συστημικής συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τις οποίες έχει χορηγηθεί προσωρινή απόκλιση. Αυτό συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) ύψους 6,4 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου της τάξης του 0,6 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το διαρθρωτικό έλλειμμα της Λιθουανίας προβλέπεται να ανέλθει στο 0,7 % του ΑΕΠ το 2018 και στο 0,6 % του ΑΕΠ το 2019. Επομένως, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να παραμείνει σε επίπεδο υψηλότερο από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο και για τα δύο έτη. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Λιθουανία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(8)

Τα έσοδα από τους περιβαλλοντικούς φόρους και τους περιοδικούς φόρους ακίνητης περιουσίας παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Η Λιθουανία προέβη σε μεταρρύθμιση του οικείου συστήματος φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας, με την οποία εισάγεται ένα στοιχείο προοδευτικότητας στο σύστημα, και κατάργησε τις απαλλαγές από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης για τον άνθρακα και τον οπτάνθρακα που χρησιμοποιούνται για θέρμανση. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο διεύρυνσης της φορολογικής βάσης σε πηγές που είναι λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη. Αν και η Λιθουανία έχει σημειώσει πρόοδο τα τελευταία έτη όσον αφορά τη βελτίωση της είσπραξης των φόρων, η υστέρηση των εσόδων από την είσπραξη του φόρου προστιθεμένης αξίας εξακολουθεί να είναι από τις μεγαλύτερες στην Ένωση. Η Λιθουανία λαμβάνει περαιτέρω μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης και τα προσφάτως εφαρμοσθέντα μέτρα φαίνεται να έχουν θετικά πρώτα αποτελέσματα. Η περαιτέρω ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης θα αυξήσει τα έσοδα του προϋπολογισμού και θα συμβάλει στη βελτίωση του δίκαιου χαρακτήρα του φορολογικού συστήματος.

(9)

Με την καθιέρωση νέας μεθόδου τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συντάξεων το 2018, η οποία συνδέει τις συντάξεις με την αύξηση του μισθολογικού κόστους, οι δημόσιες συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται να παραμείνουν σταθερές έως το 2040. Έτσι θα διασφαλιστεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος της Λιθουανίας. Ωστόσο, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση του δείκτη παροχών, δεδομένου ότι το συνολικό μισθολογικό κόστος προβλέπεται να αυξηθεί με βραδύτερο ρυθμό απ' ό,τι οι μισθοί λόγω της ταχείας συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας. Το γεγονός αυτό προκαλεί ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια των συντάξεων, οι οποίες είναι ήδη από τις χαμηλότερες στην Ένωση. Επίσης, δεν είναι σαφές το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη η εν λόγω μεταρρύθμιση, καθώς η κυβέρνηση έχει τη νομική υποχρέωση να προτείνει μέτρα σε περίπτωση μείωσης του ποσοστού αναπλήρωσης. Εάν το ποσοστό αναπλήρωσης παραμείνει αμετάβλητο, οι συνολικές συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθούν κατά σχεδόν 45 % έως το τέλος της δεκαετίας του 2040, ασκώντας πιέσεις στα δημόσια οικονομικά. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να αποσαφηνιστούν οι νομικές αβεβαιότητες σε σχέση με τη συνταξιοδοτική νομοθεσία και να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, με παράλληλη αντιμετώπιση της χαμηλής του επάρκειας.

(10)

Αυξάνεται ταχέως η στενότητα της αγοράς εργασίας λόγω της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και λόγω των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων και της μετανάστευσης, που έχουν ήδη προκαλέσει ελλείψεις δεξιοτήτων. Μια τέτοια κατάσταση απαιτεί ένα σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης ικανό να παρέχει κατάλληλες δεξιότητες σε όλους. Αν και οι μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν το προηγούμενο έτος κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, είναι σημαντικό η Λιθουανία να τις εφαρμόσει για να βελτιώσει τα αποτελέσματα του οικείου συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι κανόνες χρηματοδότησης και πιστοποίησης που ισχύουν για την τριτοβάθμια εκπαίδευση της Λιθουανίας συμβάλλουν στην αύξηση του αριθμού των ατόμων που έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά ταυτόχρονα εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την ποιότητα, τον κατακερματισμό και τη συνάφειά της με την αγορά εργασίας. Η εν εξελίξει ενοποίηση των πανεπιστημίων, εάν συνοδευτεί από αλλαγές στους κανόνες πιστοποίησης και χρηματοδότησης, αναμένεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων. Επιπλέον, οι συνεχείς δημογραφικές πιέσεις έχουν επηρεάσει την αποδοτικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος και καθιστούν πιο επιτακτική την ανάγκη να παρέχεται ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση. Για να αντιμετωπιστούν οι κάτω του μέσου όρου επιδόσεις των μαθητών της Λιθουανίας στις βασικές δεξιότητες, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις στην αρχική κατάρτιση, τη σταδιοδρομία και τις συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών, σε συνδυασμό με άλλες μεταρρυθμίσεις επικεντρωμένες στην ποιότητα.

(11)

Η χαμηλή συμμετοχή των ενηλίκων στη μάθηση στη Λιθουανία δείχνει ότι η εκπαίδευση των ενηλίκων εξακολουθεί να είναι ανεπαρκώς ανεπτυγμένη και δεν επιτρέπει στην οικονομία να αποκομίσει οφέλη από την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, την καινοτομία και την καλύτερη ενσωμάτωση των μειονεκτουσών ομάδων στην αγορά εργασίας (π.χ. των μεγαλύτερων σε ηλικία, των άνεργων ή των οικονομικά μη ενεργών ενηλίκων). Παρά τις επενδύσεις σε υποδομές, το περιεχόμενο των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι συχνά παρωχημένο, ενώ θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη ευθυγράμμιση με τις ανάγκες των τοπικών και περιφερειακών αγορών εργασίας. Η μάθηση στον χώρο της εργασίας βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και θα μπορούσε να επεκταθεί. Τα ενεργητικά μέτρα πολιτικής για την αγορά εργασίας περιλαμβάνουν ευρύτερη προσφορά κατάρτισης, αλλά η προσφορά αυτή θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις και τα πρόσφατα μέτρα στον συγκεκριμένο τομέα δεν είχαν σημαντικά αποτελέσματα μέχρι στιγμής. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων είναι σημαντική για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή τους.

(12)

Εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά τα αποτελέσματα στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης· τα προβλήματα αυτά έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την ποιότητα ζωής. Η παροχή υπηρεσιών υγείας εξακολουθεί να έχει ως επίκεντρο τα νοσοκομεία σε υπερβολικό βαθμό, αφήνοντας περιθώρια για περαιτέρω ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Ο περαιτέρω εξορθολογισμός των πόρων σε συνδυασμό με μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας τόσο της νοσοκομειακής όσο και της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι καθοριστικής σημασίας για να καταστεί η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη πιο αποτελεσματική. Οι πολιτικές για την πρόληψη των ασθενειών και την προαγωγή της υγείας αναμένεται να περιορίσουν τις επικίνδυνες συμπεριφορές πιο δραστικά και γρήγορα. Ωστόσο, η κλίμακα των εν λόγω πολιτικών εξακολουθεί να είναι μικρή, ενώ η διατομεακή συνεργασία δεν έχει αναπτυχθεί κατάλληλα και η λογοδοσία για τα αποτελέσματα δεν έχει ενσωματωθεί επαρκώς σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο υψηλός βαθμός εξάρτησης από τις άμεσες πληρωμές από τους ασθενείς, το χαμηλό επίπεδο των δαπανών για την υγεία και η μη αποδοτική κατανομή των πόρων περιορίζουν την αποδοτικότητα του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

(13)

Το υψηλό ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σε συνδυασμό με τη μεγάλη εισοδηματική ανισότητα, εξακολουθούν να αποτελούν μείζονες προκλήσεις για τη Λιθουανία, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Επίσης, απειλούν την κοινωνική συνοχή και θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη μετανάστευση στο εξωτερικό. Παρά τη συνεχή οικονομική ανάπτυξη, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, τα παιδιά, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι άνεργοι αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Η διορθωτική ισχύς του λιθουανικού συστήματος φορολογίας και παροχών είναι από τις χαμηλότερες στην Ένωση. Παρότι έχουν ληφθεί ορισμένα σημαντικά αρχικά μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας, η χώρα έχει ακόμη να διανύσει πολύ δρόμο μέχρι τη σύγκλιση με τους μέσους όρους της Ένωσης όσον αφορά τη φτώχεια και την εισοδηματική ανισότητα. Η σχετικά υψηλή φορολογική επιβάρυνση των ατόμων με χαμηλό εισόδημα μπορεί να περιορίσει το κίνητρό τους για εργασία και να αυξήσει τον κίνδυνο της φτώχειας και των ανισοτήτων. Τα επίπεδα φτώχειας και ανισότητας θα μπορούσαν να μειωθούν με την παροχή κινήτρων για συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδίως των ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και των ατόμων με χαμηλό εισόδημα, και με την αύξηση της διορθωτικής ισχύος του συστήματος φορολογίας και παροχών σε συνδυασμό με καλύτερη είσπραξη των φόρων. Τα εν λόγω μέτρα θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν την κοινωνική δικαιοσύνη.

(14)

Μετά από μια περίοδο υποτονικότητας από το 2012, η παραγωγικότητα παρουσίασε ανάκαμψη το 2017, με αποτέλεσμα να αμβλυνθούν οι πιέσεις στην ανταγωνιστικότητα κόστους. Ωστόσο, η βελτίωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον ιδιωτικό τομέα. Σημειώθηκε περιορισμένη μόνο πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημόσιων επενδύσεων. Ειδικότερα, η αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών Ε&Α και η συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και του επιστημονικού κόσμου παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Επιπλέον, οι δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της Ε&Α μειώθηκαν σημαντικά το 2016. Ο κατακερματισμός του συντονισμού και της διακυβέρνησης της πολιτικής για την έρευνα και την καινοτομία οδηγεί σε αναποτελεσματικότητα και εμποδίζει τις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη των διαφόρων καθεστώτων στήριξης. Η περαιτέρω πρόοδος στο πλαίσιο της εν εξελίξει μεταρρύθμισης της οργάνωσης και της χρηματοδότησης του τομέα της δημόσιας έρευνας αναμένεται να συμβάλει στην καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.

(15)

Η Λιθουανία έχει πραγματοποιήσει πρόοδο όσον αφορά την ενίσχυση του πλαισίου πρόληψης της διαφθοράς, θεσπίζοντας νομοθεσία για τις ομάδες συμφερόντων και την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος για τους εργαζομένους τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, η εφαρμογή της νομοθεσίας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Η διαφθορά στον τομέα της υγείας συνεχίζει να προκαλεί ανησυχία, παρά τα αξιέπαινα αποτελέσματα του προγράμματος «καθαρά χέρια» της κυβέρνησης.

(16)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λιθουανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Λιθουανία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Λιθουανία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(17)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (7) ότι η Λιθουανία αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης,

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη της τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή εξέδωσε και την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία το Λουξεμβούργο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, το Λουξεμβούργο θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις 1 και 2.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για το Λουξεμβούργο δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε εν μέρει η πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος του Λουξεμβούργου ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Στις 30 Απριλίου 2018, το Λουξεμβούργο υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να κάνει χρήση της εν λόγω διάταξης σε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα μέτρα που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Το Λουξεμβούργο υπόκειται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 η κυβέρνηση σχεδιάζει μείωση του ονομαστικού πλεονάσματος από 1,5 % του ΑΕΠ το 2017 στο 1,1 % του ΑΕΠ το 2018 και στη συνέχεια σχεδόν σταθερή αύξηση, έως ότου επιτευχθεί πλεόνασμα ύψους 2,4 % του ΑΕΠ το 2022. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ— εξακολουθεί να τηρείται με ένα περιθώριο απόκλισης καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, ο δείκτης χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει αρκετά κάτω από το 60 % του ΑΕΠ, που είναι η τιμή αναφοράς της Συνθήκης. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευνοϊκό για την περίοδο μέχρι το 2020 και ευλογοφανές για την μετέπειτα περίοδο. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις του 2018 της Επιτροπής, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να καταγράψει πλεόνασμα της τάξης του 0,8 % του ΑΕΠ το 2018 και 0,3 % του ΑΕΠ το 2019, ήτοι χαμηλότερο, ιδίως για το 2019, σε σχέση με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, αλλά πάνω από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι το Λουξεμβούργο προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019.

(7)

Η οικονομία του Λουξεμβούργου εξακολουθεί να αναπτύσσεται με εύρωστο τρόπο και έχει καλύτερες επιδόσεις από τον μέσον όρο της ζώνης του ευρώ από την παγκόσμια ύφεση του 2009 και μετά. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας παραμένει η βασική κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη και εξακολουθεί να είναι υγιής και αποδοτικός. Τούτο μεταφράζεται σε σημαντικά πλεονάσματα τόσο στο ισοζύγιο υπηρεσιών όσο και στο συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η σχετική συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ανήλθε σε 61 % κατά μέσον όρο για την περίοδο 2013-2016, παρά τα επανειλημμένα αρνητικά εμπορικά ισοζύγια. Το Λουξεμβούργο είναι καθαρός δανειστής στην αλλοδαπή και, στο τέλος του 2016, το ακαθάριστο σύνολο απαιτήσεων και υποχρεώσεων έναντι του εξωτερικού ανήλθε σε 10,5 τρισεκατομμύρια EUR. Οι εθνικές αρχές έχουν λάβει περαιτέρω μακροπροληπτικά μέτρα και μέτρα εποπτείας, ενώ οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί προσαρμόζονται στο μεταβαλλόμενο εθνικό και ενωσιακό πλαίσιο πολιτικής.

(8)

Όπως αναφέρθηκε και στη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ, η καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού έχει καίρια σημασία για την πρόληψη στρεβλώσεων του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, τη δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και την προστασία των δημόσιων οικονομικών. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση εθνικών πολιτικών προς συμπλήρωση της νομοθεσίας της Ένωσης. Παρά το μέγεθος του χρηματοπιστωτικού τομέα του Λουξεμβούργου, το υψηλό επίπεδο πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων ως ποσοστό του ΑΕΠ υποδηλώνει ότι οι φορολογικοί κανόνες της χώρας χρησιμοποιούνται από εταιρείες που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Η πλειονότητα των ξένων άμεσων επενδύσεων κατέχονται από «οντότητες ειδικού σκοπού». Η μη παρακράτηση φόρου επί εξερχομένων πληρωμών δικαιωμάτων και τόκων (που πραγματοποιούν δηλαδή μόνιμοι κάτοικοι της Ένωσης προς μόνιμους κατοίκους τρίτων χωρών) και η απαλλαγή από την παρακράτηση φόρου επί πληρωμών μερισμάτων, υπό ορισμένους όρους, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή των φόρων επί αυτών των πληρωμών, εάν δεν υπόκεινται ούτε σε φορολογία στην περιοχή δικαιοδοσίας στην οποία υπάγεται ο αποδέκτης τους. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τα θετικά μέτρα που έλαβε το Λουξεμβούργο (π.χ. την έγκριση φορολογικού καθεστώτος ευνοϊκού προς τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που ευθυγραμμίζεται προς τους διεθνείς κανόνες). Βασιζόμενη στις πρόσφατες ανταλλαγές απόψεων με τις αρχές του Λουξεμβούργου, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(9)

Οι αρχές του Λουξεμβούργου επιδιώκουν εδώ και αρκετές δεκαετίες να διαφοροποιήσουν την οικονομία, αναπτύσσοντας επιλεγμένους τομείς, όπως τον κλάδο των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών και τον τομέα του διαστήματος. Δεδομένου του υψηλού κόστους εργασίας στη χώρα, δραστηριότητες με υψηλότερη προστιθέμενη αξία προσφέρουν τη δυνατότητα αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η επιτυχής διαφοροποίηση της οικονομίας του Λουξεμβούργου εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τους τομείς που επηρεάζονται λιγότερο από τα επίπεδα του κόστους εργασίας. Αυτοί βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην έρευνα και την καινοτομία, οι οποίες τείνουν να χαρακτηρίζονται από υψηλή ένταση τεχνολογίας και γνώσης. Η εν λόγω στρατηγική ενισχύθηκε πρόσφατα. Υλοποιούνται μεγάλα δημόσια επενδυτικά έργα, μεταξύ άλλων στον τομέα της Ε & Α, και λαμβάνονται μέτρα, μεταξύ άλλων ρύθμισης της αγοράς, για την ανάπτυξη αυτών των τομέων προτεραιότητας. Μεταξύ 2000 και 2016, το Λουξεμβούργο έχει πενταπλασιάσει τις δημόσιες δαπάνες Ε & Α, οι οποίες φθάνουν το 0,60 % του ΑΕΠ. Οι επενδύσεις αυτές οδήγησαν το Λουξεμβούργο στην ταχεία δημιουργία δημόσιου συστήματος έρευνας που λειτουργεί εύρυθμα. Ωστόσο, ενώ οι δημόσιες επενδύσεις στην Ε & Α είναι πάνω από τον μέσον όρο της ζώνης του ευρώ, οι ιδιωτικές επενδύσεις σε Ε & Α και οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας, όπως μετρώνται με βάση τον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας, συνέχισαν να μειώνονται. Η διάρθρωση της οικονομίας του Λουξεμβούργου εξηγεί εν μέρει τη, συγκριτικά σε διεθνές επίπεδο, χαμηλότερη ένταση της επιχειρηματικής Ε & Α, διότι οι τομείς που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ του Λουξεμβούργου —δηλαδή οι υπηρεσίες και ιδίως ο χρηματοπιστωτικός τομέας— κατά παράδοση επενδύουν λιγότερο στην Ε & Α. Ωστόσο, η τάση αυτή είναι πιο έντονη στο Λουξεμβούργο σε σύγκριση με τον μέσον όρο της Ένωσης και η ένταση της επιχειρηματικής Ε & Α μειώθηκε σε 0,64 % του ΑΕΠ το 2016, από 1,5 % του ΑΕΠ το 2000. Η πτωτική τάση των ιδιωτικών επενδύσεων δείχνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια στον τομέα αυτό. Υποδηλώνει επίσης την έλλειψη αξιοποίησης των δημοσίων προσπαθειών Ε & Α για επιχειρηματικές επενδύσεις. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση των δημόσιων ερευνητικών ικανοτήτων θα πρέπει να ενσωματωθεί καλύτερα σε μια συνολική προσέγγιση του οικοσυστήματος της καινοτομίας. Το 2017 εκδόθηκε νέος νόμος για την ανανέωση των καθεστώτων ενισχύσεων για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, διευρύνοντας έτσι το πεδίο της διαθέσιμης δημόσιας ενίσχυσης.

(10)

Το Λουξεμβούργο αναμένεται να μην εκπληρώσει τον στόχο του 2020 για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η ατμοσφαιρική ρύπανση και η κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά τις ώρες αιχμής αποτελούν σοβαρά προβλήματα για τη χώρα αυτή, οξύνοντας τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το 2015, το ήμισυ και πλέον των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προήλθε από τον τομέα των μεταφορών. Η χαμηλή φορολόγηση των καυσίμων κίνησης, ο μεγάλος αριθμός εταιρικών αυτοκινήτων και το υψηλό επίπεδο των τιμών των κατοικιών περιλαμβάνονται μεταξύ των κύριων παραγόντων που αυξάνουν τη χρήση του αυτοκινήτου και τον αριθμό των διασυνοριακών εργαζομένων. Οι συντελεστές φορολογίας των καυσίμων κίνησης είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση και αποτελούν κίνητρο για την αύξηση της κατανάλωσης καυσίμων, περιλαμβανομένων των διασυνοριακών πωλήσεων. Ωστόσο, με πρόσφατα μέτρα, ενθαρρύνθηκε η ανάπτυξη πιο βιώσιμης κινητικότητας, ιδίως μέσω της φορολογικής μεταρρύθμισης του 2016, αλλά και μέσω σημαντικών επενδύσεων στις δημόσιες μεταφορές. Οι πιο επείγουσες προκλήσεις είναι κυρίως η ολοκλήρωση και η αναβάθμιση των σιδηροδρομικών υποδομών.

(11)

Το Λουξεμβούργο εμμένει στη δέσμευσή του να μειώσει τους κανονιστικούς περιορισμούς στον τομέα των επιχειρηματικών υπηρεσιών. Πρόσφατα έχουν εξαγγελθεί μέτρα, ιδίως για τα επαγγέλματα του αρχιτέκτονα και του μηχανικού, και πρόσθετες μεταρρυθμίσεις για την περαιτέρω μείωση των περιορισμών σε αυτά τα δύο επαγγέλματα. Επιπλέον, με το πολυνομοσχέδιο του Μαρτίου 2017, θεσπίστηκαν μέτρα διοικητικής απλούστευσης (που καθιστούν δυνατή την οριζόντια εξέταση των διοικητικών διαδικασιών). Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά κανονιστικά εμπόδια στον τομέα των επιχειρηματικών υπηρεσιών. Η έλλειψη ειδικής διαδικασίας για την αξιολόγηση της ισοδυναμίας των απαιτήσεων επαγγελματικής ασφάλισης, που να επιτρέπει την ισοδύναμη ασφαλιστική κάλυψη από τους παρόχους υπηρεσιών από άλλα κράτη μέλη, μπορεί να αποτελεί πηγή περιορισμών. Το επάγγελμα του δικηγόρου θίγεται ιδιαίτερα από κανονιστικές ρυθμίσεις που είναι εξαιρετικά περιοριστικές σε σύγκριση με τον μέσον όρο της Ένωση. Το ευρύ πεδίο των δραστηριοτήτων περιορισμένης πρόσβασης επηρεάζει την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε νομικά θέματα από δικηγόρους ή άλλους παρόχους υπηρεσιών, ειδικότερα για τις διαδικτυακές υπηρεσίες. Άλλοι περιορισμοί περιλαμβάνουν απαιτήσεις σχετικά με τη νομική μορφή και τη συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο, κανόνες περί ασυμβιβάστου, ενώ υφίστανται και πολυτομεακοί περιορισμοί.

(12)

Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες αναφορικά με την μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών δεδομένης της προβλεπόμενης αύξησης των δαπανών που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού. Στο Λουξεμβούργο προβλέπεται μεγάλη αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού των ηλικιωμένων εξαρτώμενων ατόμων έως το 2070 και, σύμφωνα με τις προβλέψεις του 2016 της Γενικής Επιθεώρησης Κοινωνικής Ασφάλισης, το συνταξιοδοτικό σύστημα θα αρχίσει έως το 2023 να καταγράφει αρνητικό ισοζύγιο. Εν τούτοις, τα παρελθόντα και τρέχοντα πλεονάσματα του συνταξιοδοτικού συστήματος διατηρούνται και τα συσσωρευμένα αποθεματικά αναμένεται να συντηρήσουν τη βιωσιμότητα του συστήματος για ακόμα μια 20ετία. Σύμφωνα με την έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση, οι δαπάνες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού αναμένεται να αυξηθούν κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μεταξύ του 2016 και του 2070, υπερβαίνοντας τα όρια βιωσιμότητας, ιδίως λόγω των συντάξεων (8,9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ). Οι δαπάνες για τη μακροχρόνια φροντίδα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες μεταξύ των κρατών μελών. Παρά τη μεταρρύθμιση του 2017, οι δαπάνες αυτές αναμένεται να αυξηθούν κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2070 σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

(13)

Το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό και απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για τη βελτίωση της απασχολησιμότητάς τους και των ευκαιριών τους στην αγορά εργασίας. Τούτο είναι επίσης σημαντικό ώστε να διασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Τα καθεστώτα πρόωρης συνταξιοδότησης, που ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να παύσουν να απασχολούνται, εξακολουθούν να είναι διαδεδομένα: το 59,2 % των νέων συντάξεων αφορούν πρόωρη συνταξιοδότηση. Τον Δεκέμβριο του 2017 ψηφίστηκε νόμος που καταργεί ένα πρόγραμμα πρόωρης συνταξιοδότησης, αλλά ο καθαρός αντίκτυπος επί της μέσης πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης και επί των δαπανών είναι αβέβαιος, δεδομένου ότι χαλαρώνει τις προϋποθέσεις όσον αφορά άλλα καθεστώτα πρόωρης συνταξιοδότησης. Τα πενιχρά αυτά αποτελέσματα στην αγορά εργασίας μπορούν επίσης να αποδοθούν, εν μέρει, στα οικονομικά αντικίνητρα για εργασία, τα οποία είναι σχετικά υψηλά για την εν λόγω ομάδα. Η ενθάρρυνση της απασχόλησης των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων απαιτεί συνολική στρατηγική που θα περιλαμβάνει μέτρα που θα βοηθούν τους εργαζομένους να παραμείνουν εν ενεργεία επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το «σύμφωνο ηλικίας», ένα σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2014, με στόχο να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 150 εργαζομένους να προσλαμβάνουν και να διατηρούν σε θέσεις εργασίας εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, μέσω μέτρων διαχείρισης της ηλικίας, εξακολουθεί να εκκρεμεί στο Κοινοβούλιο. Όσον αφορά την εκπαίδευση, το Λουξεμβούργο πρέπει να αντιμετωπίσει τον ισχυρό αντίκτυπο που έχει η κοινωνικοοικονομική προέλευση των σπουδαστών στις εκπαιδευτικές τους επιδόσεις. Κάτι τέτοιο είναι επίσης σημαντικό ώστε να υπάρξει ανταπόκριση στην έντονη ζήτηση για ιδιαίτερα εξειδικευμένες δεξιότητες.

(14)

Οι τιμές των ακινήτων εξακολούθησαν να αυξάνονται. Τούτο ενδέχεται να υπονομεύσει την ικανότητα του Λουξεμβούργου να προσελκύει και να διατηρεί ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, μεγάλο ποσοστό του οποίου είναι αλλοδαποί. Οι πιέσεις στις τιμές κατοικίας προκύπτουν από μια θεμελιώδη αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Από την πλευρά της προσφοράς, η ανεπαρκής διαθεσιμότητα γης και η έλλειψη κινήτρων ώστε οι ιδιώτες ιδιοκτήτες να πωλούν οικόπεδα ή κτίρια φαίνεται να παρακωλύουν τη δημιουργία νέων κατοικιών. Πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες ώστε να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις σε κατοικίες, με την αύξηση των κινήτρων για την προώθηση των πωλήσεων ακινήτων, τη βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών για τη χορήγηση οικοδομικών αδειών και την παροχή οικονομικά προσιτής κοινωνικής στέγης. Η πρόσφατα εγκριθείσα μεταρρύθμιση της φορολογίας επί των κεφαλαιακών κερδών από πωλήσεις ακινήτων και η επικαιροποίηση του προγράμματος κοινωνικής στέγης δεν αναμένεται να αυξήσουν την προσφορά κατοικιών, δεδομένου ότι συνεχίζεται η τάση αύξησης των τιμών. Από την πλευρά της ζήτησης, η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού και της απασχόλησης ωθεί τις τιμές προς τα πάνω. Η κατάσταση της αγοράς στέγης επιδεινώνει και το πρόβλημα της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ρύπανσης. Επιπλέον, η αύξηση των τιμών των κατοικιών έχει επιπτώσεις στο χρέος των νοικοκυριών, εγείροντας ανησυχίες ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους των νοικοκυριών. Το χρέος των νοικοκυριών αυξήθηκε ταχύτατα τα τελευταία 10 χρόνια και εκτιμάται ότι έφθασε το 165 % του διαθέσιμου εισοδήματος το 2016, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον πληθωρισμό των τιμών ακινήτων, καθώς το 80 % του χρέους των νοικοκυριών προκύπτει από ενυπόθηκα δάνεια. Ωστόσο, το Λουξεμβούργο έχει ήδη λάβει σχετικά μακροπροληπτικά μέτρα με σκοπό να μειώσει σημαντικά τους δυνητικούς κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Επίσης, με βάση τις προτάσεις της εθνικής επιτροπής συστημικών κινδύνων, η κυβέρνηση παρουσίασε πρόσφατα νομοσχέδιο που διαμορφώνει ένα πλαίσιο για μέτρα βασιζόμενα στους δανειολήπτες, με σκοπό να αποφευχθεί η συσσώρευση ευπάθειας από τα νοικοκυριά. Ωστόσο, το νομοσχέδιο αυτό δεν έχει ακόμη εγκριθεί από το Κοινοβούλιο.

(15)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής του Λουξεμβούργου και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς το Λουξεμβούργο κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στο Λουξεμβούργο, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους ενωσιακούς κανόνες και τις κατευθύνσεις, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(16)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (6) ότι το Λουξεμβούργο αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης,

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ουγγαρία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Ουγγαρία δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Ουγγαρίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (2), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ουγγαρίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 30 Απριλίου 2018, η Ουγγαρία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Ουγγαρία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Στο πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει επιδείνωση του ονομαστικού ελλείμματος από 2,0 % το 2017 σε 2,4 % το 2018 και σταδιακή βελτίωση στη συνέχεια σε 0,5 % του ΑΕΠ έως το 2022. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα 1,5 % του ΑΕΠ— σχεδιάζεται να επιτευχθεί έως το 2020. Με βάση το εκ νέου υπολογισθέν διαρθρωτικό ισοζύγιο (4), ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος αναμένεται να επιτευχθεί έως το 2022. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σταδιακά σε επίπεδο ελαφρώς κάτω από το 60 % έως τα τέλη του 2022. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευνοϊκό, γεγονός που δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους για την υλοποίηση των στόχων για το έλλειμμα.

(6)

Το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 αναφέρει ότι η δημοσιονομική επίπτωση των μέτρων ασφαλείας που ελήφθησαν το 2017 είναι σημαντική και παρέχει επαρκή στοιχεία για την έκταση και τη φύση αυτού του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιλέξιμες πρόσθετες δαπάνες ανήλθαν το 2017 σε 0,17 % του ΑΕΠ για τα μέτρα ασφαλείας. Οι διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 καλύπτουν αυτές τις πρόσθετες δαπάνες, διότι η σοβαρότητα της τρομοκρατικής απειλής συνιστά ασυνήθη περίσταση, ο αντίκτυπός της στα δημόσια οικονομικά της Ουγγαρίας είναι σημαντικός και δεν θα διακυβευόταν η βιωσιμότητα με το να επιτραπεί προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Ως εκ τούτου, η απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου για το 2017 έχει μειωθεί, προκειμένου να ληφθεί υπόψη το εν λόγω πρόσθετο κόστος.

(7)

Στις 12 Ιουλίου 2016, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ουγγαρία να επιτύχει ετήσια δημοσιονομική προσαρμογή 0,6 % του ΑΕΠ για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2017 εκτός εάν ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος μπορούσε να επιτευχθεί με μικρότερη προσπάθεια. Με βάση τα απολογιστικά στοιχεία για το 2017 διαπιστώθηκε ότι η Ουγγαρία παρουσιάζει σημαντική απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97, η Επιτροπή εξέδωσε προειδοποίηση προς την Ουγγαρία, στις 23 Μαΐου 2018, ότι το 2017 παρατηρήθηκε σημαντική απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Στις 22 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε μεταγενέστερη σύσταση (5) με την οποία επιβεβαιώνει την ανάγκη η Ουγγαρία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) δεν θα υπερβεί το 2,8 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος απόκλισης από τη συνιστώμενη προσπάθεια.

(8)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ουγγαρίας άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου κενού παραγωγής της τάξης του 2,3 %, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 3,9 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,75 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι θα χρειαστούν σημαντικά περαιτέρω μέτρα από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, λαμβανομένης υπόψη της έντονης επιδείνωσης των δημοσιονομικών προοπτικών, σύμφωνα με τη σύσταση που απευθύνθηκε στην Ουγγαρία στις 22 Ιουνίου 2018 με σκοπό τη διόρθωση της σημαντικής παρατηρηθείσας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου.

(9)

Το συνολικό ποσοστό απασχόλησης έχει βελτιωθεί σημαντικά και η ευνοϊκή οικονομική τάση προσφέρει τη δυνατότητα επανένταξης ιδίως ανέργων στην αγορά εργασίας. Το χάσμα απασχόλησης μεταξύ των δύο φύλων είναι ευρύ, ιδίως στην ηλικιακή ομάδα των 25-39 ετών, το οποίο μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από την περιορισμένη προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας. Το ποσοστό συμμετοχής παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών σε υπηρεσίες παιδικής φροντίδας βρίσκεται πολύ κάτω από τον στόχο της Βαρκελώνης και τον μέσο όρο της Ένωσης. Μολονότι το πρόγραμμα δημοσίων έργων παραμένει η κύρια ενεργητική πολιτική για την αγορά εργασίας, η σημαντική μείωση του αριθμού των συμμετεχόντων σε αυτό αποτελεί θετική εξέλιξη. Ωστόσο, το πρόγραμμα εξακολουθεί να μην είναι επαρκώς στοχευμένο και η αποτελεσματικότητά του όσον αφορά την επανένταξη των συμμετεχόντων στην ανοικτή αγορά εργασίας συνεχίζει να είναι περιορισμένη, λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης στην αγορά εργασίας. Οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας που επικεντρώνονται περισσότερο στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς.

(10)

Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε σε 26,3 % το 2016, αλλά παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Τα παιδιά, σε γενικές γραμμές, είναι περισσότερο εκτεθειμένα στη φτώχεια απ' ό,τι άλλες ηλικιακές ομάδες. Το επίπεδο των παροχών ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος είναι κάτω από το 50 % του ορίου φτώχειας για ένα μόνο νοικοκυριό, με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται μεταξύ των χαμηλότερων στην ΕΕ. Η επάρκεια των επιδομάτων ανεργίας είναι πολύ χαμηλή: η μέγιστη διάρκεια των 3 μηνών κατατάσσεται ως η μικρότερη στην ΕΕ και αντιπροσωπεύει μόνο περίπου το ένα τέταρτο του μέσου χρόνου που χρειάζονται οι άνεργοι για να βρουν εργασία. Επιπλέον, τα επίπεδα πληρωμών είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην ΕΕ.

(11)

Οι ουγγρικές δομές και διαδικασίες κοινωνικού διαλόγου εξακολουθούν να είναι ανεπαρκώς ανεπτυγμένες και δεν επιτρέπουν την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη και την εφαρμογή πολιτικών. Οι ανεπάρκειες όσον αφορά τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων και η περιορισμένη διαφάνεια έχουν επιπτώσεις στη βάση τεκμηρίωσης και στην ποιότητα της χάραξης πολιτικής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αβεβαιότητα για τους επενδυτές και να επιβραδύνεται η σύγκλιση.

(12)

Έχουν εφαρμοστεί μέτρα για τη βελτίωση του φορολογικού συστήματος, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα προβλήματα. Η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας, αν και μειώνεται, εξακολουθεί να είναι υψηλή σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ένωσης, ιδίως για ορισμένες ομάδες χαμηλού εισοδήματος. Η συνολική πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη ύπαρξη στρεβλωτικών τομεακών φόρων, εξακολουθεί να αποτελεί αδυναμία. Απαιτούνται μέτρα κατά των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων για να εμποδίζονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και να προστατεύονται τα δημόσια οικονομικά. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Στην Ουγγαρία σημειώνονται σχετικά υψηλές εισροές και εκροές κεφαλαίων μέσω οντοτήτων ειδικού σκοπού, που είναι αποσυνδεδεμένες από την πραγματική οικονομία. Η μη παρακράτηση φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων (από κατοίκους της Ένωσης προς κατοίκους τρίτων χωρών) πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων από εταιρείες με έδρα στην Ουγγαρία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή της φορολόγησης αυτών των καταβολών, εάν δεν υπόκεινται επίσης σε φορολογία στη δικαιοδοσία του αποδέκτη τους. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η Ουγγαρία αναγνωρίζει ότι οι εξερχόμενες πληρωμές μπορεί να οδηγήσουν σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό σε περίπτωση κατάχρησής τους. Με βάση τις πρόσφατες ανταλλαγές πληροφοριών, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό της διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(13)

Τα κανονιστικά εμπόδια στον τομέα των υπηρεσιών, και ιδίως στο λιανικό εμπόριο, έχουν επιπτώσεις στις επιδόσεις του τομέα και παρεμποδίζουν την αποτελεσματική ανακατανομή των πόρων, την παραγωγικότητα και την καινοτομία. Υπάρχει η συνεχής τάση να ανατίθενται ορισμένες υπηρεσίες σε κρατικές επιχειρήσεις που έχουν δημιουργηθεί ειδικά για τον σκοπό αυτόν, σε βάρος του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του νομοθετικού πλαισίου αποτελεί επίσης πρόβλημα, ιδίως στον τομέα του λιανικού εμπορίου, ο οποίος τα τελευταία έτη βρίσκεται αντιμέτωπος με συχνές αλλαγές των κανονιστικών ρυθμίσεων. Δεδομένου ότι οι προτεινόμενες κανονιστικές ρυθμίσεις συχνά προσαρμόζονται με βάση τον κύκλο εργασιών ή το εμβαδόν, επηρεάζουν κυρίως τις ξένες αλυσίδες λιανικής πώλησης. Έτσι αυξάνεται η αβεβαιότητα των επιχειρήσεων και μπορεί να αποθαρρύνονται οι επενδύσεις. Είναι αναγκαία η ύπαρξη σταθερού κανονιστικού περιβάλλοντος που ευνοεί τον ανταγωνισμό. Η περιοριστική ρύθμιση επαγγελμάτων παραμένει σε υψηλά επίπεδα στην Ουγγαρία, ιδίως όσον αφορά βασικά επαγγέλματα όπως οι λογιστικές και νομικές υπηρεσίες.

(14)

Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες όσον αφορά την πρόληψη και τη δίωξη της διαφθοράς. Σύμφωνα με διάφορους δείκτες, η έκθεση της Ουγγαρίας στη διαφθορά φαίνεται να έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη και οι κίνδυνοι διαφθοράς θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας. Η λειτουργία της εισαγγελικής αρχής έχει ζωτική σημασία για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και, ενώ τα μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς μικρής κλίμακας φαίνεται να έχουν εφαρμοστεί με κάποια επιτυχία, δεν δίνεται αρκετή έμφαση στην έναρξη ερευνών σε υποθέσεις υψηλού επιπέδου. Η περιορισμένη διαφάνεια και οι περιορισμοί όσον αφορά την πρόσβαση στην πληροφόρηση εμποδίζουν περαιτέρω την εφαρμογή μέτρων για την πρόληψη της διαφθοράς. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, αλλά υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού στις διαδικασίες διαγωνισμών. Ένα από τα μέτρα για να επιτευχθεί αυτό θα ήταν να επιτραπεί η πρόσβαση του κοινού στα δεδομένα που αποκτώνται από το σύστημα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων.

(15)

Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες είναι πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης, ιδίως για τα παιδιά που προέρχονται από μειονεκτικό κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Οι μαθητές κατευθύνονται πρόωρα σε διάφορους τύπους σχολείων, με τεράστιες διαφορές στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και τις διαδρομές απασχόλησης. Τα μειονεκτούντα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών Ρομά, τείνουν να συγκεντρώνονται σε επαγγελματικές σχολές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που χαρακτηρίζονται από χαμηλότερα επίπεδα βασικών δεξιοτήτων και υψηλότερα ποσοστά σχολικής διαρροής, και τα άτομα που τελειώνουν αυτά τα σχολεία έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερες αποδοχές. Το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου αυξήθηκε σε 12,4 % κατά μέσο όρο και είναι ιδιαίτερα υψηλό μεταξύ των παιδιών Ρομά. Οι εν λόγω προκλήσεις είναι ιδιαίτερα πιεστικές στο πλαίσιο της ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης. Η μείωση των υποψηφίων και τα υψηλά ποσοστά διαρροής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα περιορίσουν περαιτέρω τα ποσοστά πτυχιούχων σε μια περίοδο κατά την οποία η ζήτηση για εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης αυξάνεται.

(16)

Παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες να βελτιωθεί η δημόσια υγεία, εξακολουθούν να διαπιστώνονται πενιχρά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας, που επιδεινώνονται από τους ανθυγιεινούς τρόπους ζωής, με αρνητικό αντίκτυπο στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Τα χαμηλά επίπεδα δαπανών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε συνδυασμό με τη μη αποδοτική κατανομή των πόρων, περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του ουγγρικού συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον υψηλό βαθμό εξάρτησης από τις άμεσες πληρωμές από τους ασθενείς, έχει αρνητικές επιπτώσεις από την άποψη της ισότητας στην έγκαιρη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, προληπτική και θεραπευτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καλής ποιότητας. Η έλλειψη εργαζομένων στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης εμποδίζει επίσης την πρόσβαση σε περίθαλψη, παρόλο που οι πρόσφατες μισθολογικές αυξήσεις έχουν αμβλύνει αυτό το πρόβλημα. Οι τρέχουσες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες εστιάζονται στην καταπολέμηση της υπερβολικής χρήσης των υπηρεσιών νοσοκομειακής περίθαλψης, η κύρια αιτία της οποίας είναι ότι οι πάροχοι πρωτοβάθμιας περίθαλψης δεν διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα για να λειτουργούν ως ρυθμιστές. Ο περαιτέρω εξορθολογισμός της χρήσης των νοσοκομειακών πόρων, σε συνδυασμό με στοχευμένες επενδύσεις για την ενίσχυση των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, θα καταστήσουν δυνατή τη μείωση των διαφορών όσον αφορά την πρόσβαση σε περίθαλψη, θα οδηγήσουν σε αύξηση της αποδοτικότητας και θα βελτιώσουν ουσιαστικά τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας.

(17)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ουγγαρίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Ουγγαρία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Ουγγαρία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(18)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και η γνώμη (7) του αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Μάλτα δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (2) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Μάλτα θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις κατωτέρω συστάσεις, και ιδίως στη σύσταση 1. Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Μάλτα δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Μάλτας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Μάλτας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 13 Απριλίου 2018, η Μάλτα υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Μάλτα υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει να διατηρήσει πλεόνασμα σε ονομαστικούς όρους κατά την περίοδο 2018-2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος — ισοσκελισμένη δημοσιονομική θέση σε σχέση με το ΑΕΠ — εξακολουθεί να τηρείται με θετικό περιθώριο απόκλισης καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει κάτω από την τιμή αναφοράς του 60 % του ΑΕΠ που ορίζεται στη Συνθήκη και να μειωθεί σταδιακά από 50,8 % του ΑΕΠ το 2017 σε 36 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευλογοφανές για την περίοδο 2018-2019 και ευνοϊκό για την περίοδο 2020-2021. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να εμφανίσει πλεόνασμα ύψους 0,6 % του ΑΕΠ το 2018 και 1,1 % του ΑΕΠ το 2019, υπερβαίνοντας έτσι τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Μάλτα προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης το 2018 και το 2019. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις όσον αφορά τις δαπάνες θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, ιδίως ενόψει πιθανών μελλοντικών κινδύνων για την ευρωστία των εσόδων.

(6)

Όπως αναφέρεται στη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ του 2018, η καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού είναι απαραίτητη για να εμποδίζονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και να προστατεύονται τα δημόσια οικονομικά. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Η μη παρακράτηση φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων (από κατοίκους της Ένωσης προς κατοίκους τρίτων χωρών) πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων από εταιρείες με έδρα στη Μάλτα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή της φορολόγησης αυτών των καταβολών, εάν δεν υπόκεινται επίσης σε φορολογία στη δικαιοδοσία του αποδέκτη τους. Ενώ το νέο καθεστώς έκπτωσης πλασματικών τόκων της Μάλτας θα συμβάλει στη μείωση της μεροληπτικής μεταχείρισης μεταξύ χρεωστικών τίτλων και ιδίων κεφαλαίων, οι ανεπαρκείς κανόνες κατά των καταχρήσεων, σε συνδυασμό με τον σχετικά υψηλό φορολογικό συντελεστή και ένα καθεστώς βάσει μετοχών, μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες για φοροαποφυγή. Η ύπαρξη ορισμένων διατάξεων σε διμερείς φορολογικές συμβάσεις μεταξύ της Μάλτας και άλλων κρατών μελών, σε συνδυασμό με το φορολογικό σύστημα της Μάλτας, όπου μια εταιρεία που είναι μόνιμη κάτοικος, αλλά δεν έχει την έδρα της στη Μάλτα, φορολογείται με βάση την πηγή και τα εμβάσματα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από εταιρείες για να επιδίδονται σε πρακτικές φοροαποφυγής. Η Επιτροπή σημειώνει τη δέσμευση της Μάλτας να καταπολεμήσει τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό των φορολογουμένων. Με βάση τις πρόσφατες ανταλλαγές πληροφοριών, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό της διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(7)

Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών της Μάλτας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Αυτό οφείλεται πλήρως στις δημοσιονομικές επιπτώσεις των δαπανών που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού, όπως αυτές για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τη μακροχρόνια φροντίδα και τις συντάξεις. Το συνταξιοδοτικό σύστημα αντιμετωπίζει τη διπλή πρόκληση της επίτευξης βιωσιμότητας με παράλληλη διασφάλιση επαρκών εισοδημάτων συνταξιοδότησης. Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών δαπανών έχουν βελτιωθεί, κυρίως χάρη σε μια πιο θετική αξιολόγηση του μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού της Μάλτας. Ωστόσο, τα μέτρα που θεσπίστηκαν στον προϋπολογισμό του 2016 είχαν περιορισμένο μόνο αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, η οποία, ως εκ τούτου, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Επιπλέον, παρά την εφαρμογή μέτρων για τη βελτίωση της επάρκειας των συντάξεων, το άνοιγμα της ψαλίδας κάλυψης μεταξύ των δύο φύλων στις συντάξεις εξακολουθεί να είναι υψηλό. Οι επιδόσεις του συστήματος υγείας έχουν βελτιωθεί και οι χρόνοι αναμονής μειώνονται. Επιπλέον, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την αναδιανομή των πόρων και των δραστηριοτήτων από τη νοσοκομειακή στην πρωτοβάθμια περίθαλψη. Το θεσμικό περιβάλλον της παροχής πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ασκεί πιέσεις στην παροχή τόσο νοσοκομειακής όσο και επείγουσας περίθαλψης. Η νοσοκομειακή και η πρωτοβάθμια περίθαλψη δεν είναι καλά συντονισμένες και η επείγουσα περίθαλψη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται αναποτελεσματικά. Η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, επίσης σε επίπεδο προϋπολογισμού. Έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης στο σύστημα μακροχρόνιας περίθαλψης, όπως η παροχή κινήτρων για περίθαλψη σε επίπεδο κοινότητας και κατ' οίκον περίθαλψη.

(8)

Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση της διασυνοριακής συνεργασίας. Ωστόσο, η Αρχή Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών της Μάλτας συνεχίζει να φαίνεται ότι έχει ανεπαρκές προσωπικό και εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ικανότητά της να εποπτεύει ένα μεγάλο διασυνοριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδίως δε το μη τραπεζικό τμήμα του. Επιπλέον, ενώ ο τομέας των υπηρεσιών (ειδικότερα, ο κλάδος των διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών) έχει συμβάλει σημαντικά στη συνεχή οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αυτό μπορεί να δημιουργήσει προκλήσεις για την ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, πράγμα που απαιτεί ένα ισχυρό πλαίσιο καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η Μάλτα έχει πρόσφατα μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο την 4η οδηγία κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες· η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής της δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί. Επιπλέον, μετά τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, οι αρχές της Μάλτας υπέβαλαν πρόσφατα μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Μεταξύ άλλων ενεργειών, έχει συσταθεί εθνική συντονιστική επιτροπή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, η οποία απαρτίζεται από αντιπροσώπους της κυβέρνησης και άλλων αρμόδιων εθνικών αρχών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής και της αποτελεσματικής επιβολής του πρόσφατα υιοθετηθέντος ρυθμιστικού πλαισίου.

(9)

Στο πλαίσιο της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης και των μεταρρυθμίσεων υπέρ της γυναικείας απασχόλησης και της βελτίωσης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, τα αποτελέσματα της Μάλτας όσον αφορά την αγορά εργασίας βελτιώθηκαν περαιτέρω. Ωστόσο, τα μεγάλα χάσματα απασχόλησης μεταξύ των φύλων και η χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας των γυναικών ηλικίας άνω των τριάντα ετών και των ατόμων με αναπηρία εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Ο σχεδιασμός της άδειας πατρότητας και της γονικής άδειας παραμένει σχετικά ανεπαρκής, αλλά είναι σημαντικός για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων όσον αφορά τις ευθύνες φροντίδας και την αύξηση της υποστήριξης για τις γυναίκες στην εργασία. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων εξακολουθούν να υπάρχουν. Σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού της Μάλτας εξακολουθεί να έχει χαμηλό επίπεδο προσόντων, ενώ αυξάνεται η εξάρτηση από ξένο εργατικό δυναμικό για την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες. Οι πρωτοβουλίες πολιτικής που υλοποιούνται στους τομείς της αγοράς εργασίας, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής ένταξης αναμένεται να συνεχιστούν περαιτέρω, αλλά πρέπει να έχουν ως γνώμονα την παρακολούθηση και την αξιολόγηση βάσει αποτελεσμάτων.

(10)

Ανερχόμενο σε 18,6 % το 2017, το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου παραμένει το υψηλότερο στην Ένωση και εμφανίζει μικρή μόνο βελτίωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η Μάλτα έχει επίσης το υψηλότερο ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου για τα άτομα με αναπηρία, το οποίο βρίσκεται στο 50 %, διπλάσιο από το μέσο όρο της Ένωσης. Επιπλέον, τα μαθησιακά αποτελέσματα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, τον τύπο του σχολείου και την κατάσταση αναπηρίας. Το χάσμα των επιστημονικών επιδόσεων μεταξύ των σπουδαστών από τα σχολεία του κατώτατου επιπέδου σε σχέση με αυτούς από τα σχολεία με τις καλύτερες επιδόσεις είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση και 1,5 φορές ο μέσος όρος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Το ποσοστό των ατόμων με χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και την ανάγνωση είναι το τέταρτο υψηλότερο στην Ένωση. Χρειάζεται ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και τη μείωση των ανισοτήτων στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και των διαφορετικών τύπων σχολείων.

(11)

Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη έχει αυξήσει την πίεση στις υποδομές και τους φυσικούς πόρους. Ειδικότερα, ο τομέας των οδικών μεταφορών αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά τις υποδομές και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Οι ανεπαρκείς υποδομές μεταφορών και τα αυξανόμενα κόστη συμφόρησης αποτελούν εμπόδιο για τις επενδύσεις. Η αύξηση του αριθμού των οχημάτων και της κίνησης δημιουργεί αυξανόμενες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Αυτό μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί σημαντικό πυλώνα της οικονομίας της Μάλτας. Ως εκ τούτου, η ανάγκη να αντιμετωπιστεί το υφιστάμενο χάσμα υποδομών συμβαδίζει με την ανάγκη για καθαρές λύσεις στον τομέα των μεταφορών. Το 2016, η κυβέρνηση θέσπισε μια εθνική στρατηγική μεταφορών με ορίζοντα το 2050 και ένα επιχειρησιακό ρυθμιστικό σχέδιο για τις μεταφορές έως το 2025. Επίσης, ανακοίνωσε ένα σχέδιο 700 εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση του οδικού δικτύου. Από κοινού, τα μέτρα αυτά αναμένεται να μειώσουν το οικονομικό κόστος της συμφόρησης κατά λιγότερο από 20 %. Η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να επιδεινώσει τα υπάρχοντα σημεία συμφόρησης, ασκώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στους περιβαλλοντικούς πόρους. Επιπλέον, το σχέδιο δεν καθορίζει σαφή στόχο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές και δεν προτείνει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης για την εφαρμογή των μέτρων που αναφέρθηκαν (πέραν του πενταετούς κύκλου αναθεώρησης). Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να τεθούν στόχοι και να εφαρμοστούν μέτρα για την ουσιαστική μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές έως το 2025, με πρόβλεψη για την περιοδική παρακολούθηση της προόδου.

(12)

Οι προκλήσεις που δημιουργούνται από το μέγεθος της χώρας και από τον νησιωτικό χαρακτήρα της καθιστά ιδιαίτερα επιτακτική την ανάγκη για μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία. Οι έξυπνες επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της πίεσης στους εύθραυστους φυσικούς πόρους του νησιού. Για παράδειγμα, εάν δεν αντιμετωπιστούν, οι δυσκολίες διάθεσης των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα του περιβάλλοντος και την ελκυστικότητα της χώρας ως τουριστικού προορισμού. Ενώ η Μάλτα παρέμεινε στην κατώτερη ομάδα επιδόσεων οικοκαινοτομίας (26η στην Ένωση το 2016, από την 18η θέση το 2013, σύμφωνα με τον δείκτη οικοκαινοτομίας), έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει επενδύσεις για τη δημιουργία ή την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πόρων και της ενέργειας στον κλάδο των κατασκευών, καθώς και τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων και των υγρών λυμάτων. Ειδικότερα, απαιτούνται βελτιώσεις στη διαχείριση των αποβλήτων, παράλληλα με τις επενδύσεις σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης για τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων και την εφαρμογή ελέγχων για την πρόληψη των παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής ή της ρίψης στη θάλασσα των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων.

(13)

Το σύστημα δικαιοσύνης εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του και είναι απαραίτητο ένα ενισχυμένο νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς προκειμένου να διασφαλιστεί ένα επιχειρηματικό περιβάλλον υψηλής ποιότητας. Οι ανεπάρκειες διακυβέρνησης στο πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο επιχειρηματικό κλίμα και να επηρεάζουν αρνητικά τις επενδύσεις. Η αποτελεσματικότητα της Μάλτας για την καταπολέμηση της διαφθοράς πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, ιδίως όσον αφορά την έρευνα και τη δίωξη για διαφθορά. Η βελτίωση του πλαισίου διακυβέρνησης είναι αποφασιστικής σημασίας ώστε να διατηρηθεί η φήμη και η ελκυστικότητα της Μάλτας ως διεθνούς επενδυτικού προορισμού.

(14)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή διενήργησε εμπεριστατωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Μάλτας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Μάλτα τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Μάλτα αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους ενωσιακούς κανόνες και τις κατευθύνσεις, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(15)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (5) ότι η Μάλτα αναμένεται να συμμορφωθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης,

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη της τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε και την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία οι Κάτω Χώρες συγκαταλέγονται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, οι Κάτω Χώρες θα πρέπει να διασφαλίσουν την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις συστάσεις 1 έως 2 κατωτέρω.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τις Κάτω Χώρες δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε εν μέρει η πρόοδος των Κάτω Χωρών όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος των Κάτω Χωρών ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Κάτω Χώρες παρουσιάζουν μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, οι Κάτω Χώρες εμφανίζουν το μεγαλύτερο τριετές μέσο πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε σχέση με το ΑΕΠ μεταξύ των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ. Το πλεόνασμα συνεπάγεται μη βέλτιστη κατανομή των πόρων, πράγμα το οποίο σημαίνει ευκαιρίες για ενίσχυση της ανάπτυξης και της ευημερίας. Το ιδιωτικό χρέος είναι υψηλό, ειδικότερα το χρέος των νοικοκυριών για ενυπόθηκα δάνεια και το χρέος των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Η κατάσταση των οικονομικών των νοικοκυριών επιτείνει την ευπάθεια έναντι χρηματοοικονομικών κραδασμών.

(4)

Οι Κάτω Χώρες υπέβαλαν το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 30 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 26 Απριλίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Επί του παρόντος οι Κάτω Χώρες βρίσκονται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 η κυβέρνηση σχεδιάζει μείωση του πλεονάσματος γενικής κυβέρνησης από 1,1 % του ΑΕΠ το 2017 σε 0,3 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ— εξακολουθεί να τηρείται καθ' όλη την περίοδο του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, ο δείκτης του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί στο 44,0 % του ΑΕΠ το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευλογοφανές. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το διαρθρωτικό ισοζύγιο προβλέπεται να μεταβληθεί από πλεόνασμα 0,5 % του ΑΕΠ το 2017 σε έλλειμμα 0,1 % του ΑΕΠ το 2018 και 0,3 % του ΑΕΠ το 2019, υπερβαίνοντας έτσι τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο. Το χρέος γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει σε σταθερή πτωτική πορεία και κάτω από την τιμή αναφοράς της Συνθήκης. Σε γενικές γραμμές, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι οι Κάτω Χώρες αναμένεται να συμμορφωθούν με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019. Την ίδια στιγμή, χωρίς παρέκκλιση από τον μεσοπρόθεσμο στόχο, εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο για χρήση δημοσιονομικών και διαρθρωτικών πολιτικών προς αύξηση των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία.

(7)

Οι Κάτω Χώρες διαθέτουν αποτελεσματικό τομέα έρευνας και ανάπτυξης, ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα και η επιστημονική βάση της χώρας διακρίνονται από υψηλές επιδόσεις και συνιστούν στέρεη βάση για την τόνωση του δυναμικού καινοτομίας και μεγέθυνσης μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης. Εξαγγέλθηκαν σημαντικές πρόσθετες επενδύσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν ώστε να σταθεροποιηθεί η ένταση της δημόσιας και ιδιωτικής έρευνας και ανάπτυξης. Παραμένει αβέβαιο κατά πόσον οι Κάτω Χώρες θα επιτύχουν τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως όσον αφορά τις επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

(8)

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του μεγάλου χρέους των νοικοκυριών, σημαντική πρόκληση συνιστά η αγορά στέγης, όπου δυσκαμψίες και στρεβλωτικά κίνητρα που έχουν συσσωρευτεί επί δεκαετίες διαμορφώνουν συνήθειες όσον αφορά τη χρηματοδότηση στέγης και τις τομεακές αποταμιεύσεις. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχει ληφθεί σειρά μέτρων που εν μέρει αντιμετωπίζουν την κατάσταση αυτή. Το 2017 η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να επιταχύνει τον περιορισμό της έκπτωσης φόρου για τους τόκους ενυπόθηκων δανείων από το 2020. Ωστόσο, η απουσία μεσαίου τμήματος, που να λειτουργεί ικανοποιητικά, στην αγορά ενοικίασης ακινήτων ενθαρρύνει τα νοικοκυριά να αγοράζουν αντί να ενοικιάζουν, οδηγώντας σε υψηλούς δείκτες χρέους σε σχέση με το εισόδημα και χρηματοοικονομική ευπάθεια σε νεαρή ηλικία. Ο τομέας της κοινωνικής στέγης συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους στην Ένωση, χωρίς να καλύπτονται πάντα όσοι έχουν πραγματικά ανάγκη. Νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος μένουν σε κοινωνικές κατοικίες καθώς οι εταιρείες κοινωνικής στέγης δεν αυξάνουν τα ενοίκια όσο γρήγορα θα μπορούσαν εκ του νόμου. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μεν την πρόθεσή της να στηρίξει την προσφορά προσιτής στέγης στην ιδιωτική αγορά ενοικίασης, ωστόσο δεν έχουν εξαγγελθεί συγκεκριμένα σχέδια στήριξης.

(9)

Όπως αναφέρεται στη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ, η καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού είναι απαραίτητη για να εμποδίζονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, να εξασφαλίζεται η δίκαιη μεταχείριση των φορολογουμένων και να προστατεύονται τα δημόσια οικονομικά. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών καθιστούν αναγκαία την ανάληψη συντονισμένων ενεργειών σε επίπεδο εθνικών πολιτικών για τη συμπλήρωση της ενωσιακής νομοθεσίας. Το υψηλό επίπεδο πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων μέσω των Κάτω Χωρών υποδηλώνει ότι οι φορολογικοί κανόνες της χώρας χρησιμοποιούνται από εταιρείες που επιδίδονται σε επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Μεγάλο ποσοστό των ξένων άμεσων επενδύσεων διακρατείται από «οντότητες ειδικού σκοπού». Η μη παρακράτηση φόρου επί εξερχομένων πληρωμών δικαιωμάτων και τόκων (που πραγματοποιούν δηλαδή μόνιμοι κάτοικοι της Ένωσης προς μόνιμους κατοίκους τρίτων χωρών) μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη αποφυγή των φόρων επί αυτών των πληρωμών, εάν δεν υπόκεινται σε φορολογία ούτε στην περιοχή δικαιοδοσίας στην οποία υπάγεται ο αποδέκτης τους. Η απουσία ορισμένων κανόνων απαγόρευσης των καταχρήσεων, ιδίως στην περίπτωση των υβριδικών οντοτήτων, μπορεί επίσης να διευκολύνει τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η δέσμευση των Κάτω Χωρών να καταπολεμήσουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό, βάσει του προγράμματος μεταρρυθμίσεων στον τομέα της φορολογίας, το οποίο συμπεριλαμβάνει την παρακράτηση φόρων επί πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων σε περίπτωση κατάχρησης ή πληρωμών προς περιοχές δικαιοδοσίας με χαμηλή φορολογία, συνιστά θετικό βήμα για τη μείωση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, θα πρέπει δε να υλοποιηθεί γρήγορα και να παρακολουθείται εκ του σύνεγγυς. Βασιζόμενη στις πρόσφατες ανταλλαγές απόψεων με τις αρχές των Κάτω Χωρών, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον εποικοδομητικό διάλογο για την καταπολέμηση των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού των φορολογουμένων.

(10)

Παρά τη χαμηλή ανεργία και τα υψηλά ποσοστά κενών θέσεων εργασίας, η άνοδος των ονομαστικών μισθών ήταν μέτρια: 1,5 % το 2017. Το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο σε σχέση με το αναμενόμενο με βάση τον πληθωρισμό, την παραγωγικότητα και την ανεργία. Η μέτρια άνοδος των ονομαστικών μισθών μπορεί εν μέρει να συνδέεται με την αργή αύξηση της παραγωγικότητας, τη συνεχιζόμενη υποτονικότητα της αγοράς εργασίας και τον εντεινόμενο κατακερματισμό της αγοράς εργασίας. Το 2017, η κυβέρνηση θέσπισε διάφορα δημοσιονομικά μέτρα που μειώνουν τη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας και επιδιώκουν να αυξήσουν το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού των εργαζομένων. Η περαιτέρω τόνωση του καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών με τη δημιουργία προϋποθέσεων για την προώθηση της αύξησης των μισθών και η μεταρρύθμιση του δεύτερου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος, ώστε να καταστεί πιο διαφανής, να εξασφαλίζει δικαιότερη μεταχείριση των γενεών και να είναι πιο ανθεκτικός έναντι των κλυδωνισμών, θα στήριζαν την εγχώρια ζήτηση και θα συνέβαλαν στην επανεξισορρόπηση της ζώνης του ευρώ.

(11)

Η πρόσφατη αύξηση της απασχόλησης μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του αριθμού των ατόμων που απασχολούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων. Το υψηλό και αυξανόμενο ποσοστό συμβάσεων ορισμένου χρόνου, καθώς και η ραγδαία αύξηση της αυτοαπασχόλησης χωρίς μισθωτούς ερμηνεύονται από τις μεγάλες διαφορές που διαπιστώνονται στην ισχύουσα εργατική νομοθεσία, την προστασία των εργαζομένων, και τη φορολογική και ασφαλιστική νομοθεσία. Αν και έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα και, πρόσφατα, εξαγγέλθηκαν επιπλέον μέτρα, κάποιοι από τους παράγοντες αυτούς εξακολουθούν να δημιουργούν οικονομικά κίνητρα ώστε οι υπάλληλοι να αρχίσουν να εργάζονται ως αυτοαπασχολούμενοι ή να ευνοούν την πρόσληψή τους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Επιπλέον, η επιβολή μέτρων για την αντιμετώπιση της ψευδοαυτοαπασχόλησης έχει ανασταλεί μέχρι το 2020. Οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν συχνότερα χαμηλότερο επίπεδο ασφάλισης έναντι της αναπηρίας, της ανεργίας και του γήρατος. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει μακροπρόθεσμα τη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

(12)

Μολονότι η αγορά εργασίας λειτουργεί εν γένει ικανοποιητικά, υπάρχει ακόμη αναξιοποίητο εργατικό δυναμικό. Ειδικότερα, ο μεγάλος αριθμός ημιαπασχολούμενων γυναικών και η κατάσταση όσον αφορά την απασχόληση ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών παραμένει σημαντική πρόκληση. Το ποσοστό απασχόλησης των μεταναστών που έχουν γεννηθεί εκτός ΕΕ είναι κατά 20,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το ποσοστό των ατόμων που έχουν γεννηθεί στις Κάτω Χώρες, ενώ για τις γυναίκες που γεννήθηκαν εκτός ΕΕ η απόκλιση είναι ακόμη μεγαλύτερη.

(13)

Κατά τα τελευταία έτη η αύξηση του ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών οφείλεται εν μέρει σε μεγαλύτερη εξοικονόμηση στον δεύτερο πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος (υποχρεωτική συμπληρωματική ιδιωτική ασφάλιση), στην οποία συνέβαλε το κανονιστικό περιβάλλον. Ο κατάλληλος επιμερισμός του κόστους και των κινδύνων εντός και μεταξύ των γενεών, πέραν των εγκριθέντων κανόνων σχετικά με την τιμαριθμική αναπροσαρμογή και τα χρηματοδοτικά περιθώρια ασφαλείας (πλαίσιο χρηματοοικονομικής αξιολόγησης), αναμένεται να βοηθήσει τα νοικοκυριά να κατανέμουν τα οικονομικά τους μέσα με περισσότερο φιλικούς προς την ανάπτυξη τρόπους. Η κυβέρνηση επιβεβαίωσε την πρόθεσή της να προβεί σε ουσιαστική μεταρρύθμιση του δεύτερου συνταξιοδοτικού πυλώνα, προκειμένου να βελτιωθεί η κάλυψη και να δημιουργηθεί ένα σύστημα περισσότερο διαφανές και ευέλικτο και αναλογιστικά δικαιότερο. Όσον αφορά τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, από την έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση προκύπτει μέτριος κίνδυνος δημοσιονομικής βιωσιμότητας μακροπρόθεσμα, καθώς οι δαπάνες για μακροχρόνια φροντίδα προβλέπεται να αυξηθούν από 3,5 % σε 6,0 % του ΑΕΠ μέχρι το 2070.

(14)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής των Κάτω Χωρών και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τις Κάτω Χώρες κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνο τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στις Κάτω Χώρες, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους ενωσιακούς κανόνες και τις κατευθύνσεις, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(15)

Λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα αξιολόγηση, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και είναι της γνώμης (6) ότι οι Κάτω Χώρες αναμένεται να συμμορφωθούν με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(16)

Με βάση την εμπεριστατωμένη επισκόπηση της Επιτροπής και την παρούσα αξιολόγηση, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις που απηύθυνε σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 και 2 κατωτέρω,

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Αυστρία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (2) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, η Αυστρία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στις συστάσεις 1 έως 2 κατωτέρω.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Αυστρία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκαν η πρόοδος της Αυστρίας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Αυστρίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Η Αυστρία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 25 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 21 Μαρτίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις ελήφθησαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Αυστρία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό ισοζύγιο θα βελτιωθεί από έλλειμμα 0,7 % του ΑΕΠ το 2017 σε πλεόνασμα 0,4 % του ΑΕΠ το 2022. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ από το 2017— προβλέπεται να επιτευχθεί το 2019. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει σταδιακά από 78,1 % του ΑΕΠ το 2017 σε 62,2 % του ΑΕΠ το 2022. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευνοϊκό για το 2018 και ευλογοφανές στη συνέχεια. Οι κυριότεροι κίνδυνοι στους οποίους υπόκειται ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός προγραμματισμός είναι τα μέτρα πολιτικής κατά διακριτική ευχέρεια που προβλέπονται από το 2020, όπως η εξαγγελθείσα μεταρρύθμιση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, της οποίας οι καθαρές δημοσιονομικές επιπτώσεις δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί πλήρως.

(7)

Το πρόγραμμα σταθερότητας αναφέρει ότι ο δημοσιονομικός αντίκτυπος των έκτακτων ροών προσφύγων και των σχετικών μέτρων ασφαλείας είναι σημαντικός και παρέχει επαρκή στοιχεία σχετικά με την έκταση και τον χαρακτήρα αυτών των πρόσθετων δημοσιονομικών δαπανών. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιλέξιμες πρόσθετες δαπάνες ανήλθαν το 2017 σε 0,03 % του ΑΕΠ για την έκτακτη εισροή προσφύγων, ενώ δεν προέκυψαν περαιτέρω δαπάνες για τα μέτρα ασφαλείας. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 επιτρέπεται η ανάληψη των εν λόγω πρόσθετων δαπανών, καθότι η εισροή προσφύγων, καθώς και η σοβαρότητα της τρομοκρατικής απειλής συνιστούν ασυνήθεις περιστάσεις, ο αντίκτυπός τους στα δημόσια οικονομικά της Αυστρίας είναι σημαντικός και η βιωσιμότητα δεν διακυβεύεται αν επιτραπεί προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Ως εκ τούτου, η απαιτούμενη προσαρμογή για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου για το 2017 έχει μειωθεί προκειμένου να ληφθούν υπόψη πρόσθετες δαπάνες που αφορούν τους πρόσφυγες.

(8)

Στις 11 Ιουλίου 2017 το Συμβούλιο συνέστησε στην Αυστρία να διασφαλίσει ότι η απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2018 περιορίζεται στα περιθώρια που συνδέονται με τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της έκτακτης εισροής προσφύγων και των μέτρων ασφαλείας. Αυτό συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 3,3 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου της τάξης του 0,2 % του ΑΕΠ. Λαμβανομένων υπόψη των περιθωρίων που εγκρίθηκαν, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018 υπάρχει κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2018, καθώς και για τα έτη 2017 και 2018 λαμβανόμενα από κοινού.

(9)

Το 2019 η Αυστρία θα πρέπει να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο της, λαμβανομένου υπόψη του περιθωρίου που συνδέεται με ασυνήθεις περιστάσεις, για τις οποίες έχει εγκριθεί προσωρινή απόκλιση. Αυτό συνάδει με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 2,9 %, ποσοστό που αντιστοιχεί σε βελτίωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου της τάξης του 0,3 % του ΑΕΠ. Βάσει των εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2018, με την παραδοχή αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαιτούμενη τιμή το 2019, λόγω της απόκλισης για τα έτη 2018 και 2019 λαμβανόμενα από κοινού. Ταυτόχρονα, η Αυστρία προβλέπεται ότι θα απέχει κατά 0,1 % του ΑΕΠ από τον μεσοπρόθεσμο στόχο της το 2019. Επιπλέον, η Αυστρία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τον κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Αυστρία πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το 2018 και ότι το 2019 θα πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(10)

Σύμφωνα με την έκθεση του 2018 για τη δημογραφική γήρανση, η προβλεπόμενη αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών, καθώς και των δαπανών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας, υποδηλώνει μέτριο κίνδυνο για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Οι δημόσιες δαπάνες της Αυστρίας για συντάξεις υπερβαίνουν τον μέσο όρο της Ένωσης (13,8 % σε σύγκριση με 11,2 % του ΑΕΠ το 2016) και αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω μέχρι το 2070 (κατά 0,5 % σε σύγκριση με -0,2 % του ΑΕΠ). Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις έχουν επιτύχει να παράσχουν κίνητρα ώστε οι εργαζόμενοι να συνταξιοδοτούνται αργότερα. Ωστόσο, χωρίς αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης, η περαιτέρω συσσώρευση δικαιωμάτων για παροχές κατά τη διάρκεια της παρατεινόμενης εργασιακής ζωής δεν βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης των γυναικών (στα 60 έτη) είναι από τις χαμηλότερες στην Ένωση. Η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης των γυναικών θα προσαρμοστεί σταδιακά μόνο από το 2024, έτσι ώστε η εναρμόνιση με την νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης των ανδρών θα επιτευχθεί μόλις το 2033. Συνολικά, η αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης και ο περιορισμός της πρόωρης συνταξιοδότησης θα συμβάλουν στη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος σε ένα πλαίσιο δημογραφικής γήρανσης.

(11)

Οι δημόσιες δαπάνες για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη υπερβαίνουν τον μέσο όρο της Ένωσης (7 % σε σύγκριση με 6,8 % του ΑΕΠ το 2016) και αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης (κατά 1,3 % έναντι 0,9 % του ΑΕΠ), γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των δημόσιων δαπανών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο 8,3 % του ΑΕΠ έως το 2070. Οι δαπάνες για μακροχρόνια φροντίδα προβλέπεται να διπλασιαστούν, από 1,9 % του ΑΕΠ σε 3,8 % του ΑΕΠ έως το 2070. Η θέσπιση ανώτατων ορίων για τις δαπάνες μέσω του νόμου του 2017 για τη δημοσιονομική εξισορρόπηση και η μεταρρύθμιση με την οποία ενισχύεται η πρωτοβάθμια περίθαλψη και μειώνεται η εξάρτηση από τον νοσοκομειακό τομέα έχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν το θέμα της βιωσιμότητας. Ο επίμονα υψηλός αριθμός των οργανισμών ασφάλισης υγείας παρέχει μια ένδειξη για πιθανές περαιτέρω οικονομίες στον τομέα των δαπανών διακυβέρνησης και των διοικητικών δαπανών. Επιπλέον, οι αποτελεσματικότερες διαδικασίες δημόσιων προμηθειών (π.χ. υποβολή προσφορών σε επίπεδο Ένωσης, χρήση κριτηρίων ανάθεσης συμβάσεων που δεν συνδέονται με την τιμή και διαπεριφερειακή συγκέντρωση των προμηθειών) θα συνέβαλλαν στη βελτίωση της ποιότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας. Στον τομέα της μακροχρόνιας φροντίδας, τα πρόσφατα μέτρα πολιτικής, όπως η απόφαση να καταργηθεί η προσφυγή στην ιδιωτική περιουσία των φυσικών προσώπων για τη χρηματοδότηση της ενδονοσοκομειακής μακροχρόνιας φροντίδας, αναμένεται να αυξήσουν, αντί να συγκρατήσουν, τις δαπάνες.

(12)

Ο νόμος του 2017 για τη δημοσιονομική εξισορρόπηση συνέβαλε στον εξορθολογισμό των δημοσιονομικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων διακυβέρνησης, καθιερώνοντας χρηματοδότηση προσανατολισμένη στα καθήκοντα, απλουστεύοντας τη διανομή των διακυβερνητικών μεταβιβάσεων και αποδίδοντας έναν ίδιο πόρο στα ομόσπονδα κράτη. Ωστόσο, παρά τις εν λόγω μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, το δημοσιονομικό πλαίσιο εξακολουθεί να είναι αδιαφανές και η σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ των αρμοδιοτήτων για τις δαπάνες και για την είσπραξη των εσόδων εξακολουθεί να υφίσταται, παρέχοντας ασθενή κίνητρα για αύξηση της αποδοτικότητας σε υποεθνικό επίπεδο.

(13)

Παρά τη φορολογική μεταρρύθμιση του 2016, η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας παραμένει υψηλή και πρόκειται να αυξηθεί σταδιακά με την πάροδο του χρόνου εφόσον τα φορολογικά κλιμάκια δεν αναπροσαρμόζονται βάσει του πληθωρισμού. Τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα είχαν σχετικά μεγάλο όφελος από τη μεταρρύθμιση σε σύγκριση με τα άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα, και η φορολογική επιβάρυνση για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα παραμένει υψηλή. Η φορολογική μεταρρύθμιση ωφέλησε επίσης τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες. Πηγές εσόδων που κρίνονται λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη, όπως οι περιοδικοί φόροι επί της ακίνητης περιουσίας, φαίνεται να χρησιμοποιούνται ελλιπώς, κυρίως λόγω της φορολογικής βάσης που είναι σε μεγάλο βαθμό παρωχημένη. Τα έσοδα από περιοδικούς φόρους ακίνητης περιουσίας στην Αυστρία είναι χαμηλά και αντιστοιχούν σε ποσοστό 0,2 % του ΑΕΠ, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης που ανερχόταν σε 1,6 % του ΑΕΠ το 2016. Η μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από την εργασία προς λιγότερο επιζήμιες πηγές εσόδων θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

(14)

Η αγορά εργασίας έχει καλές επιδόσεις, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις για συγκεκριμένες ομάδες (π.χ. γυναίκες και άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών). Παρά το γενικά υψηλό ποσοστό απασχόλησης των γυναικών, τα αποτελέσματα της αγοράς εργασίας όσον αφορά την πλήρη απασχόληση παραμένουν μάλλον ανεπαρκή. Το ποσοστό μερικής απασχόλησης των γυναικών (ηλικίας 20-64), τα οποίο βρέθηκε στο 47,9 % το 2017, παραμένει από τα υψηλότερα στην Ένωση (μέσος όρος Ένωσης: 31,1 %). Τα ζητήματα που σχετίζονται με την πρόσβαση σε επίσημες δομές παιδικής φροντίδας, ιδίως εκτός των αστικών περιοχών, συμβάλλουν σε αυτό το αποτέλεσμα. Το υψηλό μερίδιο των γυναικών στην εργασία μερικής απασχόλησης, που ως επί το πλείστον οφείλεται στην ανάληψη από μέρους τους μη αμειβόμενων σημαντικών καθηκόντων, όπως η φροντίδα παιδιών και συγγενών, καθώς και οι χαμηλότερες ωριαίες αποδοχές, συμβάλλουν στο σταθερά υψηλό μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Το τελευταίο έχει άμεσο αντίκτυπο στη συσσώρευση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από τις γυναίκες, με αποτέλεσμα μεγάλο χάσμα στις συντάξεις.

(15)

Τα μαθησιακά αποτελέσματα για τους μειονεκτούντες μαθητές δεν έχουν βελτιωθεί. Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη διαφορά επιδόσεων μεταξύ των μαθητών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και των λοιπών μαθητών. Εθνικές εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2016 επιβεβαίωσαν ότι περίπου το ένα τέταρτο των μαθητών της 8ης τάξης δεν ανταποκρίνονται ή ανταποκρίνονται μερικώς μόνο στους εκπαιδευτικούς στόχους όσον αφορά τα Γερμανικά. Πρόσφατες διεθνείς εξετάσεις επιβεβαίωσαν επίσης την ύπαρξη διευρυνόμενου χάσματος στην ανάγνωση για όσους προέρχονται από χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον ή από οικογένειες μεταναστών. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα του 2012 και του 2015 του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA), το ποσοστό των μαθητών με χαμηλές επιδόσεις αυξήθηκε και στους τρεις βασικούς τομείς που εξετάζονται στο πλαίσιο της έρευνας, δηλαδή τα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις φυσικές επιστήμες. Οι μαθητές που έχουν γεννηθεί στην Αυστρία παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις από τους μετανάστες πρώτης γενιάς σε επίπεδο ισοδύναμο με σχεδόν τρία έτη σχολικής φοίτησης.

(16)

Αν και η παραγωγικότητα είναι υψηλή στην Αυστρία, η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν ισχνή τα τελευταία έτη, παρά τις σημαντικές προσπάθειες που κατέβαλε, όπως οι επενδύσεις σε Ε&Α και η βελτίωση του πλαισίου για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι υπόλοιποι μοχλοί για την υποστήριξη της αύξησης της παραγωγικότητας αφορούν την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων, τη μεγέθυνση των εταιρειών και τον ανταγωνισμό στον τομέα των υπηρεσιών. Η Αυστρία έχει σημαντικούς φραγμούς εισόδου και περιοριστικούς κανόνες σε ό, τι αφορά την παροχή επιχειρηματικών υπηρεσιών και τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ειδικές απαιτήσεις συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο, εκτεταμένες αποκλειστικές δραστηριότητες και διακλαδικοί περιορισμοί. Η συνέχιση των προσπαθειών για τη μείωση των επιβαρύνσεων και η προγραμματισμένη αξιολόγηση του αυστριακού νόμου περί άδειας ασκήσεως επαγγέλματος (Gewerbeordnung) αποτελούν σημαντικά μέσα για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού.

(17)

Η αύξηση του ανταγωνισμού στον τομέα των υπηρεσιών θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της Αυστρίας όσον αφορά τη διάδοση των ψηφιακών τεχνολογιών και ψηφιακών επιχειρηματικών μοντέλων, ιδίως μεταξύ των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων. Η ψηφιοποίηση των εν λόγω επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική στην Αυστρία, δεδομένου ότι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αυστριακής οικονομίας. Πρωτοβουλίες όπως η «KMU Digital» και «AT: net», καθώς και η υλοποίηση του Ψηφιακού Χάρτη Πορείας για την Αυστρία είναι βασικής σημασίας. Ένα περαιτέρω ζήτημα αφορά την επέκταση του μεγέθους επιχειρήσεων και ιδίως των εξαιρετικά καινοτόμων εταιρειών. Συμφόρηση παρατηρείται όσον αφορά τη χρηματοδότηση σε μεταγενέστερα στάδια, όπως η χρηματοδότηση με τη μορφή επιχειρηματικών κεφαλαίων και η πρόσβαση σε κεφαλαιαγορές για τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις ταχείας ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας για τη διάδοση νέων τεχνολογιών και επιχειρηματικών μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών, και, ως εκ τούτου, για την αύξηση της παραγωγικότητας.

(18)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Αυστρίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί στην Αυστρία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Αυστρία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(19)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη (5) του αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Πολωνία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Πολωνία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Πολωνίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (3), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Πολωνίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Στις 26 Απριλίου 2018 η Πολωνία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Πολωνία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, η κυβέρνηση προβλέπει σταδιακή βελτίωση του ονομαστικού ισοζυγίου από έλλειμμα 1,7 % του ΑΕΠ το 2017 σε 0,7 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος, έλλειμμα της τάξης του 1,0 % του ΑΕΠ σε διαρθρωτικές τιμές, δεν αναμένεται να επιτευχθεί έως το 2021, δηλαδή εντός του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος σύγκλισης. Το εκ νέου υπολογισθέν διαρθρωτικό ισοζύγιο (5) δείχνει έλλειμμα 1,3 % του ΑΕΠ το 2021. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης του 2018, ο δείκτης του χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί από 50,6 % του ΑΕΠ το 2017 σε 50,4 % του ΑΕΠ το 2018 και σε 46,0 % έως το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο βασίζονται αυτές οι δημοσιονομικές προβολές εγείρει επιφυλάξεις για το 2018, αλλά θεωρείται εύλογο για τη μετέπειτα περίοδο.

(6)

Στις 11 Ιουλίου 2017 το Συμβούλιο συνέστησε στην Πολωνία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) δεν θα υπερβεί το 3,7 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,5 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών της Πολωνίας. Η Επιτροπή προέβη σε ποιοτική εκτίμηση για την ένταση της ευρωστίας των οικονομικών συνθηκών στην Πολωνία, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στις προκλήσεις βιωσιμότητας. Βάσει των ανωτέρω, συνάγεται το συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την εν λόγω συνιστώμενη προσαρμογή το 2018.

(7)

Το 2019, ενόψει του προβλεπόμενου παραγωγικού κενού 1,5 % του ΑΕΠ της Πολωνίας, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 4,2 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την εν λόγω συνιστώμενη προσαρμογή το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι θα πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(8)

Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η Πολωνία θα βρεθεί αντιμέτωπη με πιέσεις στις δαπάνες σε διάφορους τομείς, ιδίως σε σχέση με τη γήρανση του πληθυσμού, για τις οποίες απαιτούνται νέοι μηχανισμοί ώστε να αξιολογηθούν η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών και να διευκολυνθεί η ανακατανομή των πόρων. Για τον σκοπό αυτό, η κυβέρνηση άρχισε τις εργασίες για τη μεταρρύθμιση της διαδικασίας του προϋπολογισμού, ιδίως την ενίσχυση του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου, και την ενσωμάτωση της επανεξέτασης των δαπανών στη δημοσιονομική διαδικασία. Η Πολωνία είναι το μόνο κράτος μέλος που δεν διαθέτει ούτε σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα πλήρως ανεξάρτητο δημοσιονομικό συμβούλιο, μολονότι οι υφιστάμενοι ανεξάρτητοι θεσμοί καλύπτουν ορισμένα από τα καθήκοντα που κατά κανόνα εκτελούν τα δημοσιονομικά συμβούλια. Η έκθεση χώρας του 2018 διαπιστώνει ότι η Πολωνία δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο όσον αφορά τον περιορισμό της εκτενούς χρήσης μειωμένων συντελεστών για τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Ωστόσο, το πολωνικό Υπουργείο Οικονομικών επεξεργάζεται την απλούστευση του τρόπου με τον οποίο οι εφαρμοστέοι συντελεστές αποδίδονται στα αγαθά και υπηρεσίες.

(9)

Οι επιδόσεις της πολωνικής αγοράς εργασίας υπήρξαν ιδιαίτερα υψηλές τα τελευταία έτη και τα ποσοστά απασχόλησης εξακολούθησαν να αυξάνονται. Ωστόσο, η συμμετοχή ορισμένων ομάδων στην αγορά εργασίας, ιδίως των γυναικών, των ατόμων χαμηλής ειδίκευσης και των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, έχει παραμείνει χαμηλή σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη. Μερικά πρόσφατα μέτρα πολιτικής είχαν ως συνέπεια να μειωθούν τα κίνητρα για την εργασία, ιδίως για τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους. Το πολωνικό σύστημα κοινωνικής προστασίας παρέχει ανεπαρκή κίνητρα για την ανάληψη εργασίας. Ενώ το επίδομα τέκνου έχει μειώσει τη φτώχεια και την ανισότητα, είχε ήδη αρνητικό αντίκτυπο στη συμμετοχή των γονέων, κυρίως των γυναικών, στην αγορά εργασίας, δεδομένου ότι το ύψος του και τα περιορισμένα εισοδηματικά κριτήρια αντισταθμίζουν τα κίνητρα για εργασία που είναι ενσωματωμένα σε άλλες κοινωνικές παροχές. Το γεγονός ότι το ποσοστό εγγραφής σε επίσημες δομές παιδικής φροντίδας για παιδιά κάτω των τριών ετών εξακολουθεί να είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση εμποδίζει ακόμα περισσότερο τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Η περιορισμένη στήριξη που διατίθεται σε πρόσωπα που παρέχουν μακροχρόνια φροντίδα δεν τους επιτρέπει να εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Η μείωση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης έχει ενθαρρύνει την έξοδο από την αγορά εργασίας ορισμένων εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Η μετανάστευση από τρίτες χώρες συμβάλλει στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης για εργατικό δυναμικό.

(10)

Μια συμπληρωματική λύση για την ενίσχυση τόσο της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό όσο και της ικανότητας της οικονομίας για καινοτομία είναι να εξοπλιστούν οι μαθητές και οι ενήλικες με τις κατάλληλες δεξιότητες και ικανότητες που στηρίζουν την απασχόληση σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Το ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση είναι πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ένωσης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με ορισμένες αδυναμίες στις ψηφιακές δεξιότητες, καθώς και στις δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής και αριθμητικής, ιδίως μεταξύ των ενηλίκων που δεν έχουν ακολουθήσει τριτοβάθμια εκπαίδευση, εμποδίζει τη δυνατότητα απασχόλησής τους. Δεν είναι ακόμη γνωστό κατά πόσον τα μέτρα πολιτικής που έχουν εισαχθεί πρόσφατα και εκείνα που προγραμματίζονται ακόμα, όπως οι μεταβολές στην οργάνωση της γενικής εκπαίδευσης, της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της ανώτερης εκπαίδευσης, θα έχουν κάποιο αντίκτυπο στα επίπεδα των δεξιοτήτων.

(11)

Η Πολωνία εξακολούθησε να λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της αγοράς εργασίας περιορίζοντας τη δυνατότητα καταχρηστικής προσφυγής στην προσωρινή απασχόληση, αυξάνοντας τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης σε ορισμένες τυπικές/άτυπες συμβάσεις εργασίας και εισάγοντας ελάχιστο ωρομίσθιο για ορισμένες από τις συμβάσεις αυτές. Ο αριθμός και το ποσοστό των συμβάσεων αορίστου χρόνου έχουν αυξηθεί από το τέλος του 2016 αλλά το μερίδιο των συμβάσεων ορισμένου χρόνου εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Ορισμένες περαιτέρω νομοθετικές αλλαγές που ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση του διττού χαρακτήρα της αγοράς εργασίας ενδέχεται να συμπεριληφθούν στον μεταρρυθμισμένο εργατικού κώδικα. Η κάλυψη κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων οι οποίοι είναι αυτοαπασχολούμενοι και έχουν ορισμένες άτυπες συμβάσεις αρχίζει να παρουσιάζεται ως πιθανό πρόβλημα, ιδίως από την άποψη της καταλληλότητας των μελλοντικών τους συντάξεων. Από το 2015 έχουν θεσπιστεί αρκετά μέτρα για τη βελτίωση της κάλυψης κοινωνικής προστασίας των αυτοαπασχολούμενων και εκείνων που απασχολούνται με άτυπες συμβάσεις.

(12)

Η μέση ηλικία συνταξιοδότησης έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αντικατοπτρίζει προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, όπως η κατάργηση των δυνατοτήτων πρόωρης συνταξιοδότησης και η σταδιακή αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης. Η συνέχιση της αύξησης της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα, καθώς και για να εξασφαλιστεί η επάρκεια και η δημοσιονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ωστόσο, η πρόσφατη μείωση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη για τις γυναίκες και στα 65 για τους άνδρες κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αντίθετα, η ηλικία συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών δικαστών τακτικών δικαστηρίων ευθυγραμμίστηκε στα 65 έτη σύμφωνα με το αίτημα της Επιτροπής. Το ειδικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τους αγρότες, που επιδοτείται με κόστος σχεδόν 1 % του ΑΕΠ, είναι ένας άλλος λόγος για τη χαμηλή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και την αφανή ανεργία στον τομέα της γεωργίας.

(13)

Καλύτερη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και αύξηση της αποτελεσματικότητάς της είναι απαραίτητες προκειμένου να βελτιωθούν τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας στην Πολωνία. Μη ικανοποιούμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης, όπως αναφέρονται από τα ίδια τα άτομα, συγκαταλέγονται μεταξύ των υψηλοτέρων στην Ένωση, ενώ οι χρόνοι αναμονής για ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις είναι ιδιαίτερα μεγάλοι. Ο αριθμός των νοσοκομειακών κλινών είναι σχετικά υψηλός αλλά δεν κατανέμονται με τον καλύτερο τρόπο από γεωγραφική άποψη. Η εξωνοσοκομειακή και η πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη είναι γενικά ανεπαρκείς, ενώ παρέχονται κίνητρα στους ιατρούς να παραπέμπουν τις διαγνωστικές εξετάσεις και τη θεραπεία σε εξειδικευμένους παρόχους. Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση, δεδομένου ότι το επίπεδο της δημόσιας χρηματοδότησης και ο αριθμός των ιατρών και νοσηλευτών σε ορισμένες ειδικότητες στην Πολωνία βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Το 2017 καταβλήθηκαν ορισμένες προσπάθειες για την αποτελεσματικότερη κατανομή των πόρων υγειονομικής περίθαλψης, αλλά τα αποτελέσματα αυτών των μέτρων δεν είναι ακόμη ορατά.

(14)

Η αύξηση της ικανότητας της οικονομίας για καινοτομία είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να μπορέσει η Πολωνία να κινηθεί ανοδικά στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας, διατηρώντας έτσι τη δυνατότητα βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αναληφθεί δράση πολιτικής σε πολλά μέτωπα σε μια σταδιακή διαδικασία πολλών ετών. Οι βασικοί σχετικοί τομείς πολιτικής περιλαμβάνουν την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στο κανονιστικό περιβάλλον, την παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις να δαπανούν σε Ε&Α, την ενίσχυση της επιστημονικής βάσης, μεταξύ άλλων μέσω μεταρρυθμίσεων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και την ενθάρρυνση μιας ισχυρής ροής γνώσεων και στενής συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων και των ερευνητικών ιδρυμάτων. Σ' αυτό το πλαίσιο, πρέπει επίσης να διασφαλιστούν ευνοϊκές συνθήκες για την εμπορική αξιοποίηση της έρευνας, η οποία πρέπει να αναπτυχθεί και να υποστηριχθεί από δημόσια χρηματοδότηση. Πολλά μέτρα πολιτικής έχουν ήδη εφαρμοστεί σ' αυτούς τους τομείς, ενώ προγραμματίζονται και άλλα ακόμη από την κυβέρνηση.

(15)

Ο ταχύς ρυθμός των αλλαγών στο κανονιστικό πλαίσιο και η περιορισμένη χρήση δημόσιων και κοινωνικών διαβουλεύσεων σε ορισμένους βασικούς νόμους δρουν ανασταλτικά στην ποιότητα της νομοθεσίας και αυξάνουν την αβεβαιότητα για τις επιχειρήσεις. Η διασφάλιση του κράτους δικαίου και της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας στο πλαίσιο αυτό. Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2017 η Επιτροπή παρουσίασε στο Συμβούλιο αιτιολογημένη πρόταση με την οποία διαπιστώνεται ότι υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης του κράτους δικαίου από την Πολωνία. Η ασφάλεια δικαίου και η εμπιστοσύνη στην ποιότητα και την προβλεψιμότητα των κανονιστικών, φορολογικών και άλλων πολιτικών και θεσμών είναι σημαντικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να καταστήσουν δυνατή την αύξηση των επενδύσεων. Αξιόπιστες εκ των προτέρων και εκ των υστέρων εκτιμήσεις επιπτώσεων, καθώς και καλά σχεδιασμένες και εκτελεσμένες κοινωνικές και δημόσιες διαβουλεύσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας, στον περιορισμό της ανάγκης για μεταγενέστερες τροποποιήσεις και, με τον τρόπο αυτό, στην αύξηση της προβλεψιμότητας του κανονιστικού περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούσαν επίσης να περιοριστούν οι πιθανές αρνητικές πτυχές της νέας νομοθεσίας βραχυπρόθεσμα, όπως για παράδειγμα η προσωρινή αύξηση του διοικητικού φόρτου λόγω μεταβολής των φορολογικών κανονισμών.

(16)

Το οδικό δίκτυο αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς χάρη στη χρηματοδότηση της Ένωσης, αλλά το ποσοστό θανατηφόρων τροχαίων εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ένωση. Επιπλέον, οι πόλεις αντιμετωπίζουν αυξανόμενα προβλήματα κινητικότητας, όπως η συμφόρηση και η ατμοσφαιρική ρύπανση που δημιουργούνται από την αύξηση του στόλου επιβατικών αυτοκινήτων και το μεγάλο ποσοστό των παλαιών αυτοκινήτων. Τα σημερινά κίνητρα για χρήση συλλογικών και ενεργών τρόπων μετακίνησης χαμηλών εκπομπών ρύπων είναι ανεπαρκή για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Η υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ σιδηροδρομικών έργων εξακολουθεί να παρεμποδίζεται σοβαρά, κυρίως λόγω της περιορισμένης ικανότητας του κατασκευαστικού τομέα και των θεσμικών αδυναμιών του διαχειριστή της υποδομής σιδηροδρόμων. Παρόλο που η κυβέρνηση σχεδιάζει να επικαιροποιήσει ένα σχετικό έγγραφο στρατηγικής, δεν υπάρχουν προς το παρόν επαρκείς πληροφορίες για ένα στρατηγικό όραμα όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των δικτύων μεταφορών σε όλους τους τρόπους μεταφοράς πέραν του 2023. Στο έγγραφο αυτό θα πρέπει να προσδιορίζονται και να κατανέμονται με σαφήνεια οι αντίστοιχοι ρόλοι τους. Επιπλέον, παρά τις επενδύσεις τα τελευταία χρόνια, εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες και ελλείψεις στα δίκτυα ενέργειας και στις υποδομές.

(17)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2018, η Επιτροπή διενήργησε εμπεριστατωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Πολωνίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Πολωνία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Πολωνία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(18)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λαμβάνει δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Πορτογαλία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Πορτογαλία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις κατωτέρω συστάσεις 1 ως 3.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για την Πορτογαλία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Πορτογαλίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Πορτογαλίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7 Μαρτίου 2018. Με βάση την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Πορτογαλία εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ειδικότερα, η μεγάλη συσσώρευση καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων καθώς και ιδιωτικού και δημόσιου χρέους και το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελούν ευπάθειες σε ένα πλαίσιο χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας. Απαιτείται σύνεση όσον αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και διατήρηση των οφελών ανταγωνιστικότητας για να διασφαλιστεί η προσαρμογή των καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων. Τα υψηλά επίπεδα των δεικτών ιδιωτικού χρέους εξακολουθούν να μειώνονται λόγω της ανάκαμψης της ονομαστικής ανάπτυξης και των ελαφρώς αρνητικών πιστωτικών ροών, ενώ ο δείκτης του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ προβλέπεται να εμφανίσει πτωτική τάση, σε ένα πλαίσιο διαρκών αναγκών απομόχλευσης. Οι παρεμβάσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα συνέβαλαν στη μείωση των κινδύνων για τη σταθερότητα, αν και οι τράπεζες εξακολουθούν να υφίστανται τις αρνητικές συνέπειες της χαμηλής κερδοφορίας και της μεγάλης συσσώρευσης μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία ωστόσο έχουν αρχίσει να μειώνονται. Η υψηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας έχει καίρια σημασία για τη βελτίωση των προοπτικών όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, την απομόχλευση και τη δυνητική ανάπτυξη. Η μείωση της ανεργίας συνεχίζεται με ταχείς ρυθμούς επί σειρά ετών. Εξακολουθούν να υπάρχουν κενά πολιτικής, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων που είχαν σχεδιαστεί για τη μείωση του αριθμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Θα πρέπει να παρακολουθείται η ψήφιση και εφαρμογή αρκετών σχεδίων μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της αγοράς εργασίας και των δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών.

(4)

Στις 27 Απριλίου 2018, η Πορτογαλία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως. Το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 προβλέπει σταθερή καθοδική πορεία του δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πορτογαλίας για το 2018 περιλαμβάνει δεσμεύσεις τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα, και καλύπτει τις προκλήσεις που προσδιορίζονται στην έκθεση χώρας του 2018. Ειδικότερα, εξαγγέλλει μέτρα στους τομείς των επαγγελματικών προσόντων και της καινοτομίας, τα οποία μπορούν να τονώσουν την παραγωγικότητα και να αναβαθμίσουν την αξία των πορτογαλικών εξαγωγών. Η στρατηγική που παρουσιάζεται για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συνδυασμό με τις ενέργειες για την προώθηση της κεφαλαιοποίησης των επιχειρήσεων μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του χρέους της πορτογαλικής οικονομίας και στην εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών. Συνολικά, η αποτελεσματική εφαρμογή των υποβληθέντων προγραμμάτων θα στηρίξει τη διόρθωση των ανισορροπιών.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Πορτογαλία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Στο οικείο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, η Πορτογαλία σχεδιάζει να επιτύχει ονομαστικό έλλειμμα ύψους 0,7 % του ΑΕΠ και 0,2 % του ΑΕΠ το 2018 και το 2019 αντίστοιχα, και περαιτέρω βελτίωση με πλεόνασμα ύψους 1,4 % του ΑΕΠ μέχρι το 2021. Στα εν λόγω σχέδια δεν περιλαμβάνονται οι πιθανές επιπτώσεις των μέτρων στήριξης των τραπεζών στην αύξηση του ελλείμματος από το 2019 και εξής. Η επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου —διαρθρωτικό πλεόνασμα ύψους 0,25 % του ΑΕΠ— σχεδιάζεται να επιτευχθεί έως το 2020. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ θα ανέλθει σε 122,2 % το 2018 και σε 118,4 % το 2019, που στη συνέχεια θα μειωθεί σε 107,3 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές για το 2018, αλλά ευνοϊκό για τα επόμενα έτη. Συγχρόνως, δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί επαρκώς τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προβλεπόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2018 και μετά.

(7)

Το πρόγραμμα σταθερότητας της Πορτογαλίας του 2018 δείχνει ότι οι δημοσιονομικές επιπτώσεις των μεγάλων δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν το 2017 ήταν σοβαρές και παρέχει επαρκείς αποδείξεις της έκτασης και της φύσης αυτού του πρόσθετου δημοσιονομικού κόστους. Ειδικότερα, το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 αναφέρει ότι ο προϋπολογισμός του 2018 περιλαμβάνει έκτακτες δαπάνες ύψους περίπου 0,07 % του ΑΕΠ σχετικά με προληπτικά μέτρα για την προστασία της εθνικής επικράτειας έναντι των δασικών πυρκαγιών. Το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 καθορίζει τις δαπάνες που συνδέονται με τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, που χαρακτηρίζονται ως έκτακτα μέτρα, καθώς και τις δαπάνες που συνδέονται με την πρόληψη. Λόγω του ολοκληρωμένου χαρακτήρα των εν λόγω δαπανών και της άμεσης σχέσης με τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές του 2017, η ειδική μεταχείριση των δαπανών πρόληψης των δασικών πυρκαγιών μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί εφαρμογή της ρήτρας «ασυνήθεις περιστάσεις». Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιλέξιμες πρόσθετες δαπάνες το 2018 ανέρχονται σε 0,07 % του ΑΕΠ για μέτρα πρόληψης. Οι διατάξεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 και του άρθρου 6 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 καλύπτουν αυτές τις πρόσθετες δαπάνες, διότι οι πρωτοφανούς κλίμακας δασικές πυρκαγιές συνιστούν ασυνήθεις περιστάσεις, ο αντίκτυπός τους στα δημόσια οικονομικά της Πορτογαλίας είναι σημαντικός και η βιωσιμότητα δεν διακυβεύεται αν επιτραπεί προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής προς την κατεύθυνση της επίτευξης του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Η τελική αξιολόγηση, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα επιλέξιμα ποσά, θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2019 βάσει των καταγεγραμμένων στοιχείων για το 2018 που θα παρασχεθούν από τις πορτογαλικές αρχές.

(8)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στην Πορτογαλία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) δεν θα υπερβεί το 0,1 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή τουλάχιστον 0,6 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο επίτευξης δημοσιονομικού προσανατολισμού που να συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης όσο και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Μετά την αξιολόγηση της έντασης της ανάκαμψης στην Πορτογαλία, στην οποία προέβη η Επιτροπή στο πλαίσιο της γνώμης της όσον αφορά το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της χώρας για το 2018, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στις προκλήσεις βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία, δεν υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία ως προς το ζήτημα αυτό που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη προσαρμογή το 2018, καθώς και για τα έτη 2017 και 2018 λαμβανόμενα από κοινού.

(9)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Πορτογαλίας άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου κενού παραγωγής της τάξης του 1,3 % του ΑΕΠ, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 0,7 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,6 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Με βάση την παραδοχή των αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Ταυτόχρονα, προβλέπεται ότι η Πορτογαλία θα συμμορφωθεί με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι τα αναγκαία μέτρα θα πρέπει να ληφθούν από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Θα αποτελούσε συνετή πράξη η χρήση τυχόν έκτακτων εσόδων για την περαιτέρω μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης.

(10)

Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους εξαρτάται από τη βιώσιμη δημοσιονομική εξυγίανση χάρη σε μια διαρθρωτική βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, που θα μπορέσει να επιτευχθεί μέσω της καλύτερης είσπραξης εσόδων και του ελέγχου των δαπανών. Για την ενίσχυση του ελέγχου των δαπανών, καθοριστικής σημασίας είναι η αποτελεσματική επιβολή του νόμου για τον έλεγχο των αναλήψεων υποχρεώσεων, η αυστηρή και έγκαιρη εφαρμογή του νόμου-πλαισίου για τον προϋπολογισμό και η συνέχιση της επανεξέτασης των δαπανών, καθώς και οι προσπάθειες εξορθολογισμού. Ο δημοσιονομικός προγραμματισμός και η εφαρμογή του εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική πρόκληση, ιδίως στον τομέα της υγείας, όπου οι καθυστερήσεις πληρωμών (καθυστερούμενες οφειλές) εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές, στοιχείο που επίσης υποδηλώνει αδυναμίες στις πρακτικές λογιστικού ελέγχου και διαχείρισης. Για μια βιώσιμη δημοσιονομική εξυγίανση, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι υψηλές και συνεχώς αυξανόμενες δαπάνες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Μεσοπρόθεσμα, οι υψηλότεροι δημοσιονομικοί κίνδυνοι που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού θεωρείται ότι θα συνδέονται κυρίως με το κόστος χρηματοδότησης των συντάξεων, ενώ οι δαπάνες που σχετίζονται με την υγεία θα ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση σε μακροπρόθεσμη βάση. Μέτρα για τη βελτίωση της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, σε συνδυασμό με μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση των δαπανών για την υγεία που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού, θα συνέβαλλαν στην αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων.

(11)

Στο ίδιο πνεύμα, ο έλεγχος των δαπανών, η διαχείριση του χρέους και η βελτίωση της συνολικής χρηματοοικονομικής βιωσιμότητάς των κρατικών επιχειρήσεων θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στη διαρθρωτική βελτίωση των δημόσιων οικονομικών. Παρά το γεγονός ότι τα συνολικά καθαρά έσοδά τους εξακολουθούν να είναι αρνητικά, τα επιχειρησιακά αποτελέσματα των κρατικών επιχειρήσεων έχουν εν γένει βελτιωθεί τα τελευταία έτη, εκτός από τον τομέα της υγείας, όπου παρουσιάζουν επιδείνωση. Το συνολικό μη ενοποιημένο χρέος των δημόσιων επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στη γενική κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι υψηλό, της τάξης του 18,3 % του ΑΕΠ στα τέλη του 2017. Έχουν δρομολογηθεί μέτρα για τη βελτίωση της παρακολούθησης των κρατικών επιχειρήσεων, αλλά ο αντίκτυπός τους δεν έχει γίνει ακόμα αισθητός. Το εν εξελίξει σχέδιο για τη διαχείριση του χρέους και την ανακεφαλαιοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων αναμένεται να μειώσει το χρέος και τις πληρωμές τόκων, αλλά τα θετικά κίνητρα θα μπορούσαν να ενισχυθούν με την εξασφάλιση ενός προβλέψιμου και διαφανούς πλαισίου δημοσιονομικών μεταβιβάσεων περιορισμένης κλίμακας.

(12)

Η ανάκαμψη της πορτογαλικής αγοράς εργασίας συνεχίζεται, συμβαδίζοντας με τις βελτιωμένες οικονομικές επιδόσεις. Η οικονομία πρόσθεσε πάνω από 150 000 θέσεις εργασίας το 2017 και το ποσοστό απασχόλησης (ατόμων ηλικίας 20-64 ετών) αυξήθηκε σε 73,4 % το 2017, επανερχόμενο στα προ της κρίσης επίπεδα. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά και έχει πλέον διαμορφωθεί σε επίπεδα χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας μειώθηκε επίσης με ταχύ ρυθμό, μολονότι εξακολουθεί να είναι σχετικά υψηλό. Εκτός από τις εν εξελίξει ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, τις απαλλαγές από την καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και τη χρήση από μέρους των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης ενός μοντέλου για την εξατομικευμένη στήριξη όσων αναζητούν εργασία, η Πορτογαλία εφαρμόζει επίσης υπηρεσίες ενιαίας εξυπηρέτησης για την απασχόληση το 2018. Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη διασφάλιση μιας ευρύτερης κάλυψης των μέτρων ενεργοποίησης. Περαιτέρω βελτίωση παρουσίασαν επίσης οι δείκτες της φτώχειας και της ανισότητας. Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν «κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού» προσεγγίζει περισσότερο τον μέσο όρο της Ένωσης και το μερίδιο εισοδήματος του φτωχότερου 20 % αυξήθηκε από το 2015 και μετά. Ωστόσο, το επίπεδο της εισοδηματικής ανισότητας εξακολουθεί να είναι υψηλό. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων (εξαιρουμένων των συντάξεων) για την έξοδο από τη φτώχεια είναι χαμηλή, η επάρκεια του συστήματος ελάχιστου εισοδήματος (μολονότι βελτιωμένη) παραμένει περιορισμένη και η εξασφάλιση οικονομικά προσιτής στέγης αποτελεί όλο και μεγαλύτερη πρόκληση για τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα.

(13)

Παρά τη σημαντική αύξηση του αριθμού των μόνιμων θέσεων εργασίας το 2017, το ποσοστό των προσωρινά απασχολούμενων παρέμεινε σταθερό στο 22 %, και εξακολουθεί να είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ένωση. Το 2017, περίπου το 82 % των προσωρινά απασχολούμενων βρίσκονταν στην κατάσταση αυτή παρά τη θέλησή τους. Ενώ αυξανόμενος αριθμός ατόμων μετακινείται από προσωρινές σε μόνιμες θέσεις απασχόλησης, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου παραμένουν ο κανόνας για τους ανέργους που αναζητούν εργασία. Επιπλέον, το (ήδη ευρύ) μισθολογικό χάσμα μεταξύ έκτακτων και μόνιμων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Τα μέτρα για την προώθηση της δημιουργίας μόνιμων θέσεων εργασίας (π.χ. Contrato-Emprego) και η απαλλαγή από την καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης σε αντάλλαγμα για την πρόσληψη ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες αποδείχθηκαν αποτελεσματικά αλλά είχαν περιορισμένη κάλυψη. Ορισμένες πτυχές της νομοθεσίας για την προστασία της απασχόλησης και οι επαχθείς δικαστικές διαδικασίες μπορεί να εξακολουθούν να αποθαρρύνουν τις προσλήψεις με συμβάσεις αορίστου χρόνου. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν προβλέπεται επανεξέταση του νομικού πλαισίου των απολύσεων. Η κυβέρνηση προγραμματίζει μέτρα για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της αγοράς εργασίας μέσω τριμερούς διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους.

(14)

Το γενικό επίπεδο δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού ενηλίκων εξακολουθεί να είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση και παρεμποδίζει το δυναμικό καινοτομίας και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Αυτό περιλαμβάνει τις ψηφιακές δεξιότητες: το 2017 μόνο το 50 % των πολιτών ηλικίας 16-74 ετών διέθετε βασικό ή ανώτερο του βασικού επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων (έναντι μέσου όρου 57 % της Ένωσης). Στο πλαίσιο αυτό έχουν δρομολογηθεί προγράμματα (ιδίως το πρόγραμμα Qualifica και η πρωτοβουλία εθνικών ψηφιακών δεξιοτήτων Incode 2030), αλλά η αποτελεσματικότητά τους όσον αφορά την αναβάθμιση βασικών δεξιοτήτων των εργαζομένων (αριθμητισμού, γραμματισμού και ψηφιακών δεξιοτήτων) και, τελικά, την αύξηση της παραγωγικότητας θα εξαρτηθεί από την κάλυψη και την ποιότητα της προσφερόμενης κατάρτισης, πέρα από την αναγνώριση των δεξιοτήτων. Μολονότι τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πρόσφατες αυξήσεις των κατώτατων μισθών (ανερχόμενες σωρευτικά σε αύξηση της τάξης του 18,3 % από το 2014) δεν έχουν επηρεάσει αρνητικά το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης, η σημαντική αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που καλύπτονται, σε ποσοστό έως 20,4 % κατά το τρίτο τρίμηνο του 2017, οδήγησε σε μεγαλύτερη συμπίεση των μισθών. Αυτό απειλεί να μειώσει τη διαφορά στους μισθούς λόγω δεξιοτήτων, ιδίως μεταξύ των εργαζομένων χαμηλής και μέσης ειδίκευσης, με αποτέλεσμα την μείωση των κινήτρων για τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης να επενδύσουν στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Η κυβέρνηση παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εξέλιξη των κατώτατων μισθών σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους.

(15)

Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου παραμένει υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ένωσης, αλλά παρουσιάζει μακροπρόθεσμα καθοδική τάση, εν μέρει χάρη στην εφαρμογή των μέτρων για την προώθηση της εκπαιδευτικής επιτυχίας και τη μείωση των ποσοστών εγκατάλειψης των σπουδών. Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα εξακολουθούν να βελτιώνονται, αλλά υπάρχουν ανησυχίες για έλλειψη ισότητας, καθώς τα ποσοστά των σπουδαστών με χαμηλές επιδόσεις παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υψηλότερων και των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών τεταρτημορίων. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ηλικίας 30-34 ετών) μειώθηκε από 34,6 % το 2016 σε 33,9 % το 2017, πολύ κάτω από τον εθνικό στόχο του 40 % έως το 2020. Παρά την υψηλή απασχολησιμότητα των αποφοίτων από τους κλάδους των επιστημών, της μηχανικής, της τεχνολογίας και μαθηματικών, υπάρχει χαμηλή διείσδυση των σπουδαστών στους τομείς αυτούς.

(16)

Παρά τις θετικές εξελίξεις του πορτογαλικού συστήματος έρευνας & καινοτομίας κατά τα τελευταία έτη, ιδίως όσον αφορά την ποσότητα και την ποιότητα των ανθρώπινων πόρων και την επιστημονική παραγωγή, εξακολουθούν εν γένει να υπάρχουν εμπόδια για δημιουργία του κατάλληλου κλίματος και των συνθηκών που θα διευκόλυναν την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και του επιχειρηματικού κόσμου. Συγκεκριμένα υπάρχουν φραγμοί για την μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας, την εμπορική εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της έρευνας, ενώ δεν φαίνεται να προσφέρονται σταδιοδρομίες στον τομέα της έρευνας που παρέχουν επαρκή κίνητρα στους ερευνητές να διερευνήσουν τις δυνατότητες της «επιχειρηματικής έρευνας» και τις ευκαιρίες για συνεργασία με τη βιομηχανία. Η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και σαφήνεια στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας στις σχέσεις μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και του επιχειρηματικού κόσμου θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του χρόνου εκτέλεσης των συμβατικών στόχων, στη χρηματική αποτίμηση των επιστημονικών γνώσεων, καθώς και των οικονομικών δυνατοτήτων τους.

(17)

Έχει τεθεί σε εφαρμογή μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ταχύτερη μείωση των μη αποδοτικών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό συνέβαλε στη μείωση της αναλογίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων από 17,2 % των ακαθάριστων δανείων στο τέλος του 2016 σε 13,3 % κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2017. Τα μη εξυπηρετούμενα εταιρικά δάνεια αποτελούν ιδιαίτερη πηγή ανησυχίας, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύουν περίπου τα δύο τρίτα του συνολικού αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων· το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων εταιρικών δανείων παραμένει υψηλό, καθώς φθάνει στο 25,2 % των ακαθάριστων δανείων. Η αντιμετώπιση του προβλήματος των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων είναι το κλειδί για την απελευθέρωση της προσφοράς πιστώσεων για νέες επενδύσεις και βιώσιμη ανάπτυξη. Ωστόσο, οι διαδικασίες για τις αφερέγγυες επιχειρήσεις και οι ισχνές δευτερογενείς αγορές για προβληματικά στοιχεία ενεργητικού εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τη μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μολονότι οι αυξήσεις κεφαλαίου, μαζί με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για τη μείωση του κόστους και ορισμένες πιο πρόσφατες θετικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, βελτιώνουν τις προοπτικές του χρηματοπιστωτικού τομέα, η κερδοφορία παραμένει χαμηλή, η έκθεση σε κινδύνους δημόσιου χρέους είναι μεγάλη και τα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας είναι περιορισμένα.

(18)

Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για την πορτογαλική οικονομία. Η εξασφάλιση σταθερής πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ιδίως σε ίδια κεφάλαια, θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πορτογαλικές επιχειρήσεις, η οποία οξύνεται περαιτέρω από τις πιέσεις απομόχλευσης. Σε σχετικούς όρους, οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης παραμένουν περιθωριακές. Τα τελευταία χρόνια, δρομολογήθηκαν νέα προγράμματα και πιστωτικές γραμμές, σε συνδυασμό με περαιτέρω απλουστεύσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αλλά υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης. Παράλληλα, αν και εμφανίζουν μείωση, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και εταιρικά χρέη, διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα και η βελτίωση της κατανομής των κεφαλαίων προς πιο παραγωγικές επιχειρήσεις θα ήταν επωφελής για το επενδυτικό περιβάλλον.

(19)

Παρά την πρόοδο στη θέσπιση μέτρων διοικητικής απλούστευσης για οριζόντια θέματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών και των επιχειρήσεων, τομεακά κανονιστικά και διοικητικά εμπόδια εξακολουθούν να αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις και την αποτελεσματική κατανομή των πόρων. Η αναμόρφωση των διαδικαστικών διαδικασιών με τη συντόμευση των προθεσμιών λήψης αποφάσεων, την κατ' εξαίρεση μόνο παρέκκλιση από την αρχή της σιωπηρής έγκρισης και την αντικατάσταση των συστημάτων χορήγησης άδειας που απαιτούν την υποβολή πληθώρας εγγράφων από «υπεύθυνες δηλώσεις», αποτελούν απόλυτα αναγκαίες τομεακές μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Οι διοικητικές επιβαρύνσεις στον κατασκευαστικό τομέα θα πρέπει να προσαρμοστούν ανάλογα με το πραγματικό κόστος. Παρόλο που ο ανταγωνισμός για τις δημόσιες συμβάσεις παραμένει περιορισμένος, ο αναθεωρημένος κώδικας δημόσιων συμβάσεων έχει ως στόχο να προωθήσει τη διαφάνεια, τον ανταγωνισμό και την καλύτερη διαχείριση των δημόσιων συμβάσεων. Η εφαρμογή των νέων κανόνων θα πρέπει να παρακολουθείται, περιλαμβανομένων των επιπτώσεων των αυστηρότερων κανόνων σχετικά με τη χρήση της απευθείας ανάθεσης. Παρόλο που το πορτογαλικό σύστημα δικαιοσύνης εξακολουθεί να βελτιώνει την αποτελεσματικότητά του, η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών σε διοικητικά δικαστήρια εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Επιπλέον, η διαφθορά και η έλλειψη διαφάνειας εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχίες στις επιχειρήσεις. Ενώ η πρόοδος συνεχίστηκε όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς, οι προσπάθειες βελτίωσης της νοοτροπίας ακεραιότητας στους δημόσιους οργανισμούς δεν έχουν αποδώσει μέχρι στιγμής ικανοποιητικά αποτελέσματα.

(20)

Οι κανονιστικές μεταρρυθμίσεις ήταν περιορισμένες αφότου άρχισε το πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής, καθώς παρατηρήθηκε παύση ή ορισμένες φορές ακόμη και αντιστροφή των μεταρρυθμίσεων που είχαν συμφωνηθεί στο πλαίσιο αυτό. Οι όμιλοι επιχειρήσεων απαγορεύεται να παρέχουν διάφορες επαγγελματικές υπηρεσίες. Οι εσωτερικοί κανονισμοί που διέπουν ορισμένες επαγγελματικές επιχειρηματικές υπηρεσίες, ιδίως τις νομικές υπηρεσίες, είναι λιγότερο φιλόδοξοι από τον νόμο-πλαίσιο σε ορισμένες πτυχές καθοριστικής σημασίας, όπως η νομική μορφή, η κατοχή μετοχικού κεφαλαίου, η διαχείριση, η διαφήμιση και οι πολυτομεακές πρακτικές. Η μεταρρύθμιση της αδειοδότησης και καταχώρισης των παρόχων κατασκευαστικών υπηρεσιών δεν συνοδεύτηκε παρά ελάχιστα από χαλάρωση των ελέγχων για υπηρεσίες εγκατάστασης και ελέγχου κτιρίων.

(21)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Πορτογαλίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς την Πορτογαλία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στην Πορτογαλία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(22)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(23)

Με βάση την εμπεριστατωμένη επισκόπηση της Επιτροπής και την παρούσα αξιολόγηση, το Συμβούλιο εξέτασε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Οι συστάσεις του βάσει του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 3 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Ρουμανία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(2)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Ρουμανία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Ρουμανίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (2), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Ρουμανίας προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)

Η Ρουμανία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 10 Μαΐου και το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 στις 14 Μαΐου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(4)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(5)

Η Ρουμανία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πρόγραμμα σύγκλισης του 2018, η κυβέρνηση προβλέπει ονομαστικό έλλειμμα 2,95 % του ΑΕΠ το 2018 και σταδιακή μείωσή του στη συνέχεια σε 1,45 % του ΑΕΠ έως το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος, διαρθρωτικό έλλειμμα της τάξης του 1 % του ΑΕΠ, δεν αναμένεται να επιτευχθεί έως το 2021, δηλαδή εντός του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος. Το εκ νέου υπολογισθέν διαρθρωτικό ισοζύγιο αναμένεται να φθάσει το -2,1 % το 2021. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να μείνει κάτω από το 40 % το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευνοϊκό. Επιπλέον, τα μέτρα που απαιτούνται για να υποστηριχθούν οι προγραμματιζόμενοι στόχοι για το έλλειμμα δεν έχουν προσδιοριστεί επαρκώς.

(6)

Στις 16 Ιουνίου 2017, το Συμβούλιο αποφάσισε σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφος 4 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΣΛΕΕ») ότι υπήρξε σημαντική παρατηρηθείσα απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο στόχο στη Ρουμανία το 2016. Λόγω της καθορισθείσας σημαντικής απόκλισης, στις 16 Ιουνίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στη Ρουμανία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (4) δεν θα υπερβεί το 3,3 % το 2017, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,5 % του ΑΕΠ. Στις 5 Δεκεμβρίου 2017, το Συμβούλιο διαπίστωσε ότι η Ρουμανία δεν είχε λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να ανταποκριθεί στη σύσταση του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 2017 και εξέδωσε αναθεωρημένη σύσταση. Στη νέα σύσταση, το Συμβούλιο κάλεσε τη Ρουμανία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 3,3 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,8 % του ΑΕΠ. Στις 22 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο (5) διαπίστωσε ότι η Ρουμανία δεν είχε λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να ανταποκριθεί στη σύσταση του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2017. Επιπλέον, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία για το 2017 διαπιστώθηκε ότι η Ρουμανία παρουσιάζει σημαντική απόκλιση από την προτεινόμενη προσαρμογή το 2017.

Σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97, η Επιτροπή εξέδωσε προειδοποίηση προς τη Ρουμανία, στις 23 Μαΐου 2018, ότι το 2017 είχε παρατηρηθεί σημαντική απόκλιση από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου. Στις 22 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο (6) εξέδωσε μεταγενέστερη σύσταση, με την οποία επιβεβαιώνει την ανάγκη η Ρουμανία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 3,3 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,8 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει ο κίνδυνος απόκλισης από την εν λόγω σύσταση το 2018.

(7)

Στις 22 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο συνέστησε στη Ρουμανία για το 2019 να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα υπερβεί το 5,1 %, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,8 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει ο κίνδυνος απόκλισης από την εν λόγω απαίτηση το 2019. Επιπλέον, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα ανέλθει σε 3,4 % και 3,8 % του ΑΕΠ για το 2018 και το 2019 αντίστοιχα, το οποίο υπερβαίνει την τιμή αναφοράς 3 % του ΑΕΠ που προβλέπει η Συνθήκη. Συνολικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι από το 2018 θα χρειαστούν σημαντικά περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλιστεί συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, λαμβανομένης υπόψη της έντονης επιδείνωσης των δημοσιονομικών προοπτικών, σύμφωνα με τη σύσταση που απευθύνθηκε στη Ρουμανία στις 22 Ιουνίου 2018 με σκοπό τη διόρθωση της παρατηρηθείσας σημαντικής απόκλισης από την πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου.

(8)

Ο δημοσιονομικός προγραμματισμός της Ρουμανίας τακτικά αγνοεί τις διατάξεις του δημοσιονομικού πλαισίου της, παρά την ανάγκη για υπεύθυνη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής. Ο νόμος περί δημοσιονομικής ευθύνης της Ρουμανίας μεταφέρει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο στο εθνικό δίκαιο. Οι κανόνες του έχουν σχεδιαστεί σωστά, αλλά συχνά παραβλέπονται στην πράξη. Το 2016, το διαρθρωτικό έλλειμμα αυξήθηκε πάνω από τον μεσοπρόθεσμο στόχο, παραβαίνοντας τον κανόνα περί ελλείμματος. Οι προϋπολογισμοί του 2017 και του 2018 έθεταν ως στόχο ονομαστικό έλλειμμα που πλησίαζε το 3 % του ΑΕΠ, πράγμα που υποδηλώνει επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου σε σχέση με τον κανόνα. Οι δύο τροπολογίες επί του προϋπολογισμού που πραγματοποιήθηκαν το 2017 δεν ήταν σύμφωνες με τους κανόνες που απαγορεύουν τις αυξήσεις των ανωτάτων ορίων του ονομαστικού και του πρωτογενούς ελλείμματος και τις αυξήσεις δαπανών προσωπικού και των συνολικών δημόσιων δαπανών κατά το τρέχον οικονομικό έτος αντίστοιχα. Επιπλέον, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 2017 η αναπροσαρμογή της δημοσιονομικής στρατηγικής διαβιβάστηκε στο Κοινοβούλιο πολύ μετά την προβλεπόμενη καταληκτική ημερομηνία και, ως εκ τούτου, δεν ήταν δυνατό να καθοριστεί πιο μακροπρόθεσμη προοπτική στον δημοσιονομικό προγραμματισμό.

(9)

Η φορολογική συμμόρφωση εξακολουθεί να είναι χαμηλή, ιδίως όσον αφορά τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Κατά το παρελθόν έτος, η Ρουμανία πραγματοποίησε ελάχιστη πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση της επαναλαμβανόμενης ειδικής για τη χώρα σύστασης σχετικά με την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης και είσπραξης των φόρων. Όσον αφορά τον φόρο προστιθεμένης αξίας, η διαφορά μεταξύ της θεωρητικά αναμενόμενης και της πραγματικής είσπραξης των εσόδων εξακολουθεί να είναι πολύ μεγάλη. Για τη βελτίωση της συμμόρφωσης, οι αρχές εισήγαγαν τμηματικές πληρωμές. Οι εν λόγω πληρωμές είναι προαιρετικές, εκτός για τις αφερέγγυες επιχειρήσεις και τους φορολογουμένους που έχουν σημαντικές εκκρεμείς υποχρεώσεις ως προς τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Ωστόσο, το μέτρο δεν έχει ακόμη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Η εισαγωγή ηλεκτρονικών ταμειακών μηχανών που συνδέονται με το σύστημα πληροφορικής της φορολογικής διοίκησης εξακολουθεί να εκκρεμεί.

(10)

Η υγεία του χρηματοπιστωτικού τομέα έχει βελτιωθεί περαιτέρω, αλλά ορισμένες εξελίξεις απαιτούν παρακολούθηση. Ο τραπεζικός τομέας παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα κεφαλαιοποίησης, ενώ βελτιώθηκε και η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού. Ωστόσο, αρκετές τρέχουσες νομοθετικές πρωτοβουλίες, οι οποίες ενέχουν τον κίνδυνο να επηρεάσουν αρνητικά τη διάθεση μη εξυπηρετούμενων δανείων, πιστώσεων και επενδύσεων, απαιτούν στενή παρακολούθηση. Η πρόσφατη μείωση στις συνεισφορές για τα προχρηματοδοτούμενα συνταξιοδοτικά ταμεία στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα μετρίασε τις βραχυπρόθεσμες δημοσιονομικές ανησυχίες, αλλά θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών.

(11)

Η αγορά εργασίας παρουσιάζει στενότητα λόγω της αύξησης της απασχόλησης παράλληλα με τη μείωση του εργατικού δυναμικού λόγω της δημογραφικής γήρανσης και της αποδημίας. Ταυτόχρονα, η Ρουμανία έχει ουσιαστικά αχρησιμοποίητο εργατικό δυναμικό και πολλές ομάδες, όπως οι νέοι, οι Ρομά, οι μακροχρόνια άνεργοι και τα άτομα με αναπηρίες, αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Κατά το παρελθόν έτος, η Ρουμανία σημείωσε μικρή πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση της ειδικής για τη χώρα σύστασης να ενισχύσει τις στοχοθετημένες πολιτικές ενεργοποίησης και τις ολοκληρωμένες δημόσιες υπηρεσίες, με ιδιαίτερη έμφαση στα άτομα που είναι περισσότερο απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας. Παρά την αύξηση των οικονομικών κινήτρων σε προγράμματα κινητικότητας, η συμμετοχή σε ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας παρέμεινε σε πολύ χαμηλά επίπεδα, και η διοικητική επιβάρυνση είναι μεγάλη. Τα προγράμματα δημόσιων έργων τοπικού ενδιαφέροντος συνέβαλαν ελάχιστα στην παροχή σχετικών δεξιοτήτων και στη στήριξη της μετάβασης σε κανονικές θέσεις απασχόλησης. Δεν υπάρχει ένα σύστημα διαχείρισης υποθέσεων για τους μακροχρόνια άνεργους και τους δικαιούχους κοινωνικής αρωγής. Η συνεργασία μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και των παρόχων κοινωνικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών και των εξωτερικών παρόχων, αντιστοίχως, υπήρξε περιορισμένη.

(12)

Ο κίνδυνος της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού είναι πολύ υψηλός. Οι οικογένειες με παιδιά, τα άτομα με αναπηρία, οι Ρομά και ο αγροτικός πληθυσμός έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Εξακολουθεί να υπάρχει υψηλή εισοδηματική ανισότητα, λόγω, μεταξύ άλλων, του μικρού αντικτύπου του συστήματος φορολογίας-παροχών στη μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων της αγοράς. Ο κοινωνικός δείκτης αναφοράς, ο οποίος αποτελεί σημείο αναφοράς κατά τον υπολογισμό των σημαντικότερων κοινωνικών παροχών, δεν έχει επικαιροποιηθεί από το 2008. Η νομοθεσία σχετικά με το ελάχιστο εισόδημα ένταξης που προβλεπόταν να τεθεί σε ισχύ το 2018, θα είχε αυξήσει την κάλυψη και την επάρκεια της κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο, η έναρξη ισχύος της αναβλήθηκε για περισσότερο από ένα έτος. Η μικρότερη ηλικία συνταξιοδότησης των γυναικών συνεπάγεται χαμηλότερα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, επιδεινώνοντας το φαινόμενο της φτώχειας των ηλικιωμένων και το χάσμα απασχόλησης μεταξύ των δύο φύλων.

(13)

Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων υπήρξε πολύ περιορισμένη. Οι απόψεις των κοινωνικών εταίρων συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη ακόμα και όταν αυτές συγκλίνουν. Το πλαίσιο συλλογικής διαπραγμάτευσης της Ρουμανίας δεν συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία του συστήματος εργασιακών σχέσεων. Ο κοινωνικός διάλογος χαρακτηρίζεται από χαμηλό επίπεδο συλλογικής διαπραγμάτευσης, ιδίως σε τομεακό επίπεδο, και από χαμηλή συμμετοχή των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων των εργοδοτών. Τα πολύ χαμηλά ποσοστά αντιπροσώπευσης και ο ασαφής ορισμός των τομέων είναι μεταξύ των βασικών εμποδίων για αποτελεσματικότερο κοινωνικό διάλογο. Οι νομοθετικές τροποποιήσεις για τη βελτίωση του πλαισίου έχουν σημειώσει ελάχιστη πρόοδο μέχρι στιγμής.

(14)

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ο κατώτατος μισθός έχει αυξηθεί επανειλημμένως με αυθαίρετο τρόπο. Από το 2015, ο καθαρός ελάχιστος μισθός αυξήθηκε κατά περισσότερο από 60 %. Το 2017, το 30 % περίπου των εργαζομένων έλαβε τον κατώτατο μισθό και αυτό συνεπάγεται μεγάλη συμπίεση της μισθολογικής κατανομής. Η πρόταση για τη δημιουργία ενός αντικειμενικού μηχανισμού αυξήσεων των κατώτατων μισθών εγκρίθηκε από τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά δεν εφαρμόστηκε από την κυβέρνηση.

(15)

Η προσφορά δεξιοτήτων δεν συμβαδίζει με τις ανάγκες της οικονομίας. Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο σε βασικές και ψηφιακές δεξιότητες έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και τη σύγκλιση. Η συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση είναι πολύ χαμηλή. Δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί ένας μηχανισμός για την αντιστοίχιση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας με τη ζήτηση δεξιοτήτων, ενώ η ικανότητα πρόβλεψης των μελλοντικών αναγκών σε δεξιότητες και η εκτίμηση των αναμενόμενων επιπτώσεων των νέων τεχνολογιών είναι περιορισμένες. Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση παραμένει δεύτερη επιλογή και δεν ευθυγραμμίζεται επαρκώς με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και τις περιφερειακές ή τομεακές στρατηγικές εξειδίκευσης.

(16)

Οι χαμηλές επιδόσεις του εκπαιδευτικού συστήματος συντελούν στην υψηλή ανισότητα ευκαιριών και περιορίζουν τις προοπτικές μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της Ρουμανίας. Η παροχή ποιοτικής κανονικής εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και η πρόσβαση σε αυτήν αποτελεί πρόκληση, ιδίως για τους Ρομά και τα παιδιά στις αγροτικές περιοχές. Η μέθοδος παρακολούθησης για την αντιμετώπιση του διαχωρισμού στα σχολεία πρέπει ακόμη να αναπτυχθεί. Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση μειώνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλό. Ένας μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης με σκοπό τον εντοπισμό παιδιών που κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το σχολείο βρίσκεται στο στάδιο ανάπτυξης, αλλά η εστίαση στην ποιότητα της εκπαίδευσης είναι ανεπαρκής. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί, η διασφάλιση της ποιότητας στη σχολική και ανώτερη εκπαίδευση αντιμετωπίζει προκλήσεις. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι πολύ χαμηλό. Η επένδυση στην εκπαίδευση είναι σχετικά χαμηλή, ενώ τα μειονεκτούντα σχολεία ιδίως δεν διαθέτουν την κατάλληλη στήριξη.

(17)

Η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού έχει βελτιωθεί, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τα πρότυπα της Ένωσης. Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη εξακολουθεί να είναι προβληματική, με αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη των παιδιών, την απασχολησιμότητα του εργατικού δυναμικού και την υγιή γήρανση. Η χαμηλή χρηματοδότηση και η αναποτελεσματική χρήση των πόρων περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, σε συνδυασμό με μια σημαντική έλλειψη ιατρών και νοσοκόμων. Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη περιορίζεται από το υψηλό ποσοστό άτυπων πληρωμών και τις αποστάσεις έως τις υποδομές υγείας. Η Ρουμανία σημείωσε κάποια πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα για να περιορίσει τις άτυπες πληρωμές, και εφαρμόζεται ένας μηχανισμός παρακολούθησης, αν και ο πραγματικός του αντίκτυπος δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί. Η εφαρμογή της ειδικής σύστασης για τη χώρα να στραφεί προς την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο μέχρι στιγμής. Η εν εξελίξει εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την υγεία δυσχεραίνεται λόγω της αλλαγής των προτεραιοτήτων και του ελλιπούς προγραμματισμού των επενδύσεων.

(18)

Ο στρατηγικός σχεδιασμός, η διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης και η εκτίμηση των κανονιστικών επιπτώσεων εξακολουθούν να μην λαμβάνονται επαρκώς υπόψη στον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των πολιτικών. Το γεγονός αυτό υπονομεύει την ποιότητα και την προβλεψιμότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων. Επιπλέον, οι συχνές αλλαγές στη νομοθεσία, όπως οι τροποποιήσεις του φορολογικού κώδικα, επηρεάζουν αρνητικά το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η συμμετοχή των ενδιαφερομένων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων είναι περιορισμένη και σπανίως γίνεται πραγματικός διάλογος, παρόλο που υπάρχουν οι σχετικές θεσμικές δομές. Ο μηχανισμός για την εξέταση των απόψεων των ενδιαφερόμενων φορέων σε δημόσιες διαβουλεύσεις δεν διασφαλίζει την κατάλληλη συνέχεια που πρέπει να δοθεί σε αυτές. Ένα συγκεκριμένο πρόσφατο παράδειγμα είναι ότι αγνοήθηκε μια πρόταση που είχε εγκριθεί από τους κοινωνικούς εταίρους όσον αφορά τη δημιουργία ενός αντικειμενικού μηχανισμού για την αύξηση του κατώτατου μισθού, που θα συνέβαλε στην υλοποίηση μιας ειδικής για τη χώρα σύστασης. Δεν επιτεύχθηκαν απτά αποτελέσματα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης. Η έκδοση της σχετικής νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων στη δημόσια διοίκηση καθυστέρησε. Η γενική γραμματεία της κυβέρνησης έχει περιορισμένο ρόλο στον έλεγχο της ποιότητας του σχεδιασμού των πολιτικών.

(19)

Η κακή ποιότητα των υποδομών, μεταξύ άλλων και στους τομείς των μεταφορών, των αποβλήτων και των λυμάτων, περιορίζει τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ρουμανίας. Οι δημόσιες επενδύσεις χαρακτηρίζονται από χαμηλή αποδοτικότητα, ιδίως στην προετοιμασία των έργων και τον καθορισμό προτεραιοτήτων. Η γενική κατάσταση και η αξιοπιστία των υποδομών οδικών, σιδηροδρομικών και πλωτών μεταφορών εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς ενώ η μεταρρύθμιση του τομέα των μεταφορών προχωρά με πολύ αργό ρυθμό. Η πρόοδος στη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των αποβλήτων είναι επίσης αργή, ενώ οι τομείς των στερεών αποβλήτων και των λυμάτων αντιμετωπίζουν προβλήματα. Το ρυθμιστικό σχέδιο των μεταφορών και το εθνικό σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων προορίζονται να παράσχουν έναν σταθερό χάρτη πορείας για επενδύσεις και να ενισχύσουν τη διοικητική ικανότητα στους τομείς, αλλά η εναρμόνιση της εκπόνησης σχεδίων με τον στρατηγικό σχεδιασμό υπήρξε μέχρι τώρα περιορισμένη. Η Ρουμανία σημείωσε ελάχιστη πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση μιας ειδικής για τη χώρα σύστασης σχετικά με την ενίσχυση της ιεράρχησης και της προετοιμασίας των έργων σε δημόσιες επενδύσεις.

(20)

Η αποτελεσματική και διαφανής σύναψη δημοσίων συμβάσεων παραμένει ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων πολιτικής στη Ρουμανία, συμπεριλαμβανομένων της αποδοτικότητας των δημοσίων δαπανών, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της προώθησης της καινοτομίας και της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Η Ρουμανία έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση της ειδικής για τη χώρα σύστασης σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής για τις δημόσιες συμβάσεις, αλλά το σχέδιο δεν εκτελείται ακόμη πλήρως. Ταυτόχρονα, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και η στρατηγική χρήση των δημόσιων συμβάσεων, ο αποτελεσματικός έλεγχος και ο έλεγχος της απάτης εξακολουθούν να παραμένουν προκλήσεις. Η βιωσιμότητα των λαμβανόμενων μέτρων και η μη αντιστρεψιμότητα των μεταρρυθμίσεων χρήζουν διαρκούς παρακολούθησης. Συγκεκριμένα οι μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές υγειονομικής περίθαλψης για τα περιφερειακά νοσοκομεία του Iași, Cluj και Craiova αντιμετωπίζουν προκλήσεις αποτελεσματικότητας και διαφάνειας που συνδέονται με τις δημόσιες συμβάσεις.

(21)

Οι κρατικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν καίριο ρόλο σε τομείς υποδομών ζωτικής σημασίας, όπως η ενέργεια και οι σιδηροδρομικές μεταφορές. Ωστόσο, η λειτουργική και οικονομική επίδοσή τους είναι ασθενέστερη από εκείνη των ομολόγων του ιδιωτικού τομέα. Η εταιρική διακυβέρνηση των κρατικών επιχειρήσεων έχει αποδυναμωθεί σημαντικά πρόσφατα, ανατρέποντας την πρόοδο που είχε σημειωθεί στις συστάσεις ανά χώρα του 2015 και του 2016. Η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας ήταν όχι μόνο διστακτική, αλλά υπήρξαν και προσπάθειες να αποκλειστούν ορισμένες εταιρείες από το πεδίο της. Επιπλέον, η δημοσίευση των οικονομικών δεδομένων για τις κρατικές επιχειρήσεις έχει καθυστερήσει. Ως εκ τούτου, βασικές προϋποθέσεις για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης των δημόσιων πόρων υποβαθμίζονται, γεγονός που προλειαίνει το έδαφος για στρέβλωση των επενδυτικών αποφάσεων. Τον Φεβρουάριο του 2018, το Συνταγματικό Δικαστήριο κάλεσε το Κοινοβούλιο να αναθεωρήσει τις ανωτέρω εξαιρέσεις.

(22)

Οι εξελίξεις καθ' όλη τη διάρκεια του παρελθόντος έτους έχουν δημιουργήσει μεγάλες αμφιβολίες ως προς τη μη αντιστρεψιμότητα και τη βιωσιμότητα της σημαντικής προόδου που μπορεί να σημειώσει η Ρουμανία όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματός της και την καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αμφισβητείται και ασκούνται πιέσεις στα δικαστικά όργανα και στο νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ενώ η πρόοδος όσον αφορά τις υπόλοιπες προκλήσεις καθυστερεί περαιτέρω. Η εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της διαφθοράς για την περίοδο 2016-2020 στο πλαίσιο της οποίας εκπονούνται περαιτέρω μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς προχωρεί σε τεχνικό επίπεδο, αλλά απαιτείται πιο απτή πολιτική στήριξη, δεδομένου ότι εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα διαφθοράς και διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου τομέα τα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων προκλήσεων για το επιχειρηματικό περιβάλλον.

(23)

Στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου, η Επιτροπή συνεχίζει να παρακολουθεί τη δικαστική μεταρρύθμιση και την καταπολέμηση της διαφθοράς στη Ρουμανία. Συνεπώς, οι τομείς αυτοί δεν καλύπτονται από τις συστάσεις ανά χώρα για τη Ρουμανία, αλλά έχουν κρίσιμη σημασία για την ανάπτυξη θετικού κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος στη χώρα.

(24)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή διενήργησε διεξοδική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Ρουμανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σύγκλισης του 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Ρουμανία κατά τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Ρουμανία αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(25)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Λήφθηκε δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Σλοβενία συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Σλοβενία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις συστάσεις κατωτέρω, και ιδίως στη σύσταση 1.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Σλοβενία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Σλοβενίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Σλοβενίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, η έκθεση περιλάμβανε εμπεριστατωμένη επισκόπηση δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν επίσης στις 7Μαρτίου 2018. Από την ανάλυσή της, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Σλοβενία δεν εμφανίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες.

(4)

Η Σλοβενία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 στις 13 Απριλίου 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 στις 26 Απριλίου 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Σλοβενία υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον μεταβατικό κανόνα για το χρέος. Το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 υποβλήθηκε από υπηρεσιακή κυβέρνηση και βασίζεται σε παραδοχή αμετάβλητης πολιτικής. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση αναμένει ότι το ονομαστικό πλεόνασμα θα βελτιωθεί σε 0,4 % του ΑΕΠ το 2018 και εν συνεχεία θα ανέλθει στο 0,9 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —που συνίσταται σε πλεόνασμα 0,25 % του ΑΕΠ— δεν προβλέπεται να επιτευχθεί έως το 2021 με βάση το σενάριο αμετάβλητης πολιτικής. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σε 69,3 % του ΑΕΠ το 2018 και να συνεχίσει να μειώνεται έως το 58,3 % του ΑΕΠ το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι ευλογοφανές.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στη Σλοβενία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) δεν θα υπερβεί το 0,6 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1,0 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει στην ενίσχυση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Σύμφωνα με την αξιολόγηση της έντασης της ανάκαμψης στη Σλοβενία, η οποία έλαβε ταυτόχρονα δεόντως υπόψη τις προκλήσεις βιωσιμότητας και διενεργήθηκε στο πλαίσιο της γνωμοδότησης της Επιτροπής για το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Σλοβενίας για το 2018, απαιτείται δημοσιονομική διαρθρωτική προσπάθεια ύψους τουλάχιστον 0,6 % του ΑΕΠ για το 2018, χωρίς κανένα πρόσθετο περιθώριο απόκλισης για ένα έτος. Αυτό αντιστοιχεί σε ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών που δεν υπερβαίνει το 1,5 %. Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω κατά τη συνολική αξιολόγηση, με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τη συνιστώμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου το 2018.

(8)

Το 2019, λόγω του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Σλοβενίας άνω του 60 % του ΑΕΠ και του προβλεπόμενου θετικού κενού παραγωγής της τάξης του 4,1 % του ΑΕΠ, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 2,2 %, σύμφωνα με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 1,0 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η αχρησιμοποίητη παραγωγική ικανότητα στην οικονομία είναι υποτιμημένη, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να φθάσει στο 2 % το 2019, η υποαπασχόληση υπερβαίνει το προ κρίσης επίπεδο και οι επενδύσεις ανακάμπτουν μετά από έντονη συρρίκνωση κατά τα έτη της κρίσης. Επιπλέον, το εργαλείο ευλογοφάνειας δείχνει επίσης τη μεγάλη αβεβαιότητα που περιβάλλει τις εκτιμήσεις ως προς το κενό παραγωγής με βάση την κοινή μεθοδολογία. Στη βάση αυτή, φαίνεται σκόπιμη μια ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,65 % του ΑΕΠ, που αντιστοιχεί σε μέγιστο ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 3,1 %. Σε περίπτωση αμετάβλητων πολιτικών, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, καθώς και το 2018 και το 2019 συνολικά. Η Σλοβενία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τον μεταβατικό κανόνα για το χρέος το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι τα αναγκαία μέτρα θα πρέπει να ληφθούν από το 2018 για τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(9)

Η κυβέρνηση έχει υποβάλει προτάσεις για μεταρρύθμιση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Το νομοσχέδιο περί υγειονομικής περίθαλψης και ασφάλισης υγείας, το οποίο αποτελεί το βασικό στοιχείο της μεταρρύθμισης και θα εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας μακροπρόθεσμα, τέθηκε προς διαβούλευση στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2017, αλλά δεν εγκρίθηκε πριν από τις εκλογές, με αποτέλεσμα οι προοπτικές έγκρισης να είναι πλέον αβέβαιες. Επί του παρόντος εκπονείται νομοσχέδιο για τη μακροχρόνια περίθαλψη με σκοπό να καταστεί η μακροχρόνια περίθαλψη νέος πυλώνας της κοινωνικής ασφάλισης, συμπληρωματικός των άλλων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κοινωνική μέριμνα και συνταξιοδοτική ασφάλιση). Δεν είναι σαφές πώς η Σλοβενία θα αυξήσει την οικονομική αποδοτικότητα, την προσβασιμότητα και την ποιότητα της περίθαλψης στο μέλλον. Το 2017 εγκρίθηκαν προτάσεις για την τροποποίηση του νόμου για τους ιατρούς, του νόμου για τις υπηρεσίες υγείας, του νόμου για τα δικαιώματα των ασθενών και του νόμου για τον καθορισμό μέτρων παρέμβασης με σκοπό να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα των δημόσιων ιδρυμάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και τώρα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή, προκειμένου να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα και η ποιότητα της περίθαλψης. Έχουν γίνει τα πρώτα βήματα για την εφαρμογή του εθνικού σχεδίου ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης 2016-2025. Σταδιακά καθιερώνονται εξωτερικά ιατρεία οικογενειακής ιατρικής, σχεδιάζεται η δημιουργία συστήματος αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας έως το 2020 και οι λύσεις ηλεκτρονικής υγείας θα βελτιώσουν την παρακολούθηση σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, τα οφέλη από τον καλύτερο συντονισμό των δημόσιων συμβάσεων στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αναμένεται να συμβάλουν στην αύξηση της οικονομικής αποδοτικότητας των συμβάσεων.

(10)

Τον Ιούλιο του 2017, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα ένα έγγραφο με τίτλο «Σημεία εκκίνησης για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος συνταξιοδότησης και ασφάλισης αναπηρίας στη Δημοκρατία της Σλοβενίας». Το έγγραφο αυτό περιγράφει διάφορα μέτρα με τα οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί η επάρκεια των συντάξεων, καθώς και ένα βιώσιμο και διαφανές συνταξιοδοτικό σύστημα. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για την έγκριση των εν λόγω μέτρων και, παρά τη συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και της κυβέρνησης για έγκριση της μεταρρύθμισης έως το 2020, η περίοδος σταδιακής εφαρμογής της μεταρρύθμισης δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις σε ό,τι αφορά τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και επάρκειας του συνταξιοδοτικού συστήματος με την αναπροσαρμογή της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης και με την προώθηση της συνταξιοδότησης σε μεγαλύτερη ηλικία· την ενίσχυση της κάλυψης των επικουρικών συνταξιοδοτικών καθεστώτων· την κατάλληλη αντιμετώπιση των αλλαγών σταδιοδρομίας και τη μείωση των κινδύνων φτώχειας των ηλικιωμένων.

(11)

Η οικονομική ανάπτυξη συνεχίστηκε, ενώ οι τάσεις στην αγορά εργασίας και οι κοινωνικές τάσεις βελτιώθηκαν περαιτέρω. Το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε, αλλά παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης όσον αφορά τους ηλικιωμένους, και ιδίως τις γυναίκες. Η απασχόληση συνέχισε να αυξάνεται και η ανεργία μειώθηκε περαιτέρω. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ελλείψεων εργατικού δυναμικού σε ορισμένα τεχνικά επαγγέλματα. Η μακροχρόνια ανεργία παραμένει πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα και εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ της συνολικής ανεργίας. Υπάρχουν ακόμη προκλήσεις, ιδίως για τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, δεδομένου ότι τα ποσοστά δραστηριότητας και απασχόλησής τους παραμένουν μεταξύ των χαμηλότερων στην Ένωση. Η κοινωνία της Σλοβενίας γηράσκει με ταχύ ρυθμό, γεγονός που σημαίνει ότι ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας και η προσφορά εργασίας συρρικνώνονται. Η κυβέρνηση, για να αντιμετωπίσει την τάση αυτή, εκπόνησε «στρατηγική ενεργού γήρανσης», αλλά δεν υφίστανται ακόμη συγκεκριμένα σχέδια δράσης.

(12)

Η γήρανση του πληθυσμού τονίζει την ανάγκη αύξησης της συμμετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων, η οποία μειώνεται συνεχώς από το 2010 και είναι ιδιαίτερα χαμηλή μεταξύ των εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Η βελτίωση των δεξιοτήτων μέσω της διά βίου μάθησης θα αυξήσει τις δυνατότητες απασχόλησης, ιδίως για τους εργαζομένους χαμηλής ειδίκευσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης βελτιώθηκε, αλλά παραμένει κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα και τον μέσο όρο της Ένωσης. Η αξιολόγηση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας δείχνει ότι τα περισσότερα προγράμματα έχουν καλές επιδόσεις, ωστόσο οι δαπάνες στον τομέα αυτόν και το ποσοστό συμμετοχής των ανέργων στα προγράμματα είναι περιορισμένα. Παρόλο που η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας του 2013 βοήθησε σαφώς ορισμένες ευπαθείς ομάδες να εισέλθουν στην αγορά εργασίας, η προσωρινή απασχόληση εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα.

(13)

Έχουν ληφθεί μέτρα για να βελτιωθούν οι δυνατότητες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων στη Σλοβενία και να τους παρασχεθούν εναλλακτικές λύσεις αντί των τραπεζικών πιστώσεων. Ωστόσο, η εξάρτηση από την τραπεζική πίστωση αποτελεί συνεχή πρόκληση χρηματοδότησης, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, για τις οποίες η πρόσβαση σε χρηματοδότηση εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη. Τα ισχύοντα μέτρα δεν είχαν ακόμη ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της χρηματοδότησης, ιδίως για τις καινοτόμες επιχειρήσεις. Υπάρχουν λίγες μόνο επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης στη Σλοβενία, οι οποίες δεν διαθέτουν επαρκή στήριξη για να επεκταθούν. Τα επιχειρηματικά κεφάλαια, ως μία μορφή χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια, αυξάνονται, αλλά από πολύ χαμηλά επίπεδα. Οι καινοτόμες εταιρείες θα ωφελούνταν επίσης από την αύξηση της αποδοτικότητας της δημόσιας έρευνας, η οποία επί του παρόντος παρεμποδίζεται από δυσκολίες όσον αφορά την προσέλκυση εγχώριων και ξένων ταλέντων και την έλλειψη χρηματοδότησης με βάση τις επιδόσεις. Το επίπεδο των ιδιωτικών επενδύσεων στη Σλοβενία παραμένει σχετικά χαμηλό σε σύγκριση με ομόλογες χώρες και χρήζει στοχευμένων προσπαθειών για την περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών που διαμορφώνουν το επενδυτικό πλαίσιο, ιδίως σε τομείς με μεγάλες δυνατότητες για αύξηση της παραγωγικότητας.

(14)

Η ανάπτυξη των επιχειρήσεων ανακόπτεται λόγω της ακόμη υψηλής κανονιστικής και διοικητικής επιβάρυνσης. Η γραφειοκρατία θεωρείται ένας από τους πιο προβληματικούς παράγοντες όσον αφορά την ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας στη Σλοβενία. Πρόκειται κυρίως για την αβεβαιότητα και την πολυπλοκότητα των φορολογικών διαδικασιών, αλλά δεν περιορίζεται στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς χρειάζεται ακόμη και ένα έτος περίπου για την εκδίκαση εμπορικών υποθέσεων. Η Σλοβενία δημιούργησε ένα εργαλείο που θα συμβάλει στη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης και σημειώνει πρόοδο ως προς την εφαρμογή του. Σημαντικό μέρος αυτής της εφαρμογής δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

(15)

Επίσης, η Σλοβενία μόλις άρχισε να αντιμετωπίζει την ιδιαίτερα περιοριστική νομοθεσία σε ορισμένους τομείς παροχής υπηρεσιών. Έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις για την απελευθέρωση των επαγγελματικών απαιτήσεων για τους αρχιτέκτονες και τους πολιτικούς μηχανικούς, ωστόσο άλλα ζητήματα που επισημάνθηκαν από τις υπηρεσίες της Επιτροπής παραμένουν ανεπίλυτα. Οι μεταρρυθμίσεις θα ωφελούσαν επίσης τις σλοβενικές μεταποιητικές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από ανταγωνιστικές εισροές υπηρεσιών.

(16)

Οι αποδοτικές δημόσιες συμβάσεις είναι βασικός παράγοντας για τον έλεγχο του κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας στον τομέα της υγείας στη Σλοβενία. Η επέκταση των κεντρικών δημόσιων συμβάσεων, καθώς και άλλες μορφές συγκέντρωσης των δημόσιων συμβάσεων όπως οι κοινές προμήθειες μεταξύ νοσοκομείων, είναι καίριας σημασίας για να διασφαλίζεται η ποιότητα των προμηθειών καινοτόμων προϊόντων σε ανταγωνιστικές τιμές.

(17)

Η Σλοβενία αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω της αναποτελεσματικότητας στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων είναι συγκριτικά χαμηλός, όπως προκύπτει από τον χαμηλό αριθμό προσφορών που υποβάλλονται ανά διαγωνισμό και από το υψηλό ποσοστό διαδικασιών με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη προκήρυξη. Οι διαδικασίες αυτές μειώνουν επίσης τη διαφάνεια. Η επαγγελματοποίηση των συμμετεχόντων σε δημόσιες συμβάσεις είναι χαμηλή και υπάρχουν ελάχιστες διασφαλίσεις κατά της διαφθοράς και της αθέμιτης σύμπραξης μεταξύ υποψηφίων. Ειδικότερα, η ανεξαρτησία της Εθνικής Επιτροπής Επανεξέτασης είναι περιορισμένη λόγω της διαδικασίας διορισμού των μελών της. Αν και οι αρχές εκτιμούν ότι το οικονομικό έγκλημα και η διαφθορά έχουν προξενήσει σοβαρές ζημίες τα τελευταία έτη, ορισμένες μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς εξακολουθούν να εκκρεμούν.

(18)

Η Σλοβενία εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, ιδίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Τα ήδη δημοσιευθέντα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων εφαρμόζονται με αργούς ρυθμούς. Η ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων θα αυξήσει τη βιωσιμότητα των εταιρειών μακροπρόθεσμα και θα μειώσει τους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά.

(19)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Σλοβενίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Σλοβενία κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Σλοβενία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(20)

Υπό το πρίσμα της εμπεριστατωμένης επισκόπησης της Επιτροπής και της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως αυτός διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22 Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Σλοβακία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημέρα η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018 το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Σλοβακία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις συστάσεις κατωτέρω, και ιδίως στη σύσταση 1.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Σλοβακία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Σλοβακίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Γερμανίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Στις 25 Απριλίου 2018 η Σλοβακία υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα λήφθηκαν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων («ΕΔΕΤ») για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει χρήση αυτής της διάταξης σε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με τη χρηστή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Η Σλοβακία υπόκειται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 η κυβέρνηση στοχεύει να βελτιώσει το ονομαστικό έλλειμμα σε 0,8 % του ΑΕΠ το 2018 και σταδιακά περαιτέρω σε 0,0 % του ΑΕΠ το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ— αναμένεται να επιτευχθεί το 2020. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, ο δείκτης χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σταδιακά από 49,3 % το 2018 σε 43,3 % έως το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβλέψεις είναι ευλογοφανές. Συγχρόνως, δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί πλήρως τα αναγκαία μέτρα στήριξης των προβλεπόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2019 και μετά. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει μια μη προσδιοριζόμενη κατηγορία δαπανών, η οποία ονομάζεται δημοσιονομικά αποθέματα, αντιπροσωπεύει μη αμελητέο ποσοστό (0,7 % του ΑΕΠ) και μπορεί να χρησιμοποιείται για ειδικές (ad hoc) πράξεις μειώνοντας, ως εκ τούτου, την προβλεψιμότητα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού.

(7)

Στις 11 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο συνέστησε στη Σλοβακία να διασφαλίσει ότι ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών (6) δεν θα υπερβεί το 2,9 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ετήσια διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,5 % του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε ότι η αξιολόγηση του σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος του 2018 και η επακόλουθη αξιολόγηση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2018 θα πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη τον στόχο να επιτευχθεί δημοσιονομικός προσανατολισμός που να συμβάλλει στην ενίσχυση της εν εξελίξει ανάκαμψης και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Μετά την εκτίμηση στην οποία προέβη η Επιτροπή για την ένταση της ανάκαμψης στη Σλοβακία, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στις προκλήσεις βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει, δεν υπάρχουν πρόσθετα στοιχεία ως προς το ζήτημα αυτό που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης από τη σύσταση αυτή το 2018.

(8)

Το 2019, ενόψει του κενού παραγωγής ύψους 1,2 % του ΑΕΠ που προβλέπεται να εμφανίσει η Σλοβακία, ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβεί το 4,1 %, ποσοστό που συνάδει με τη διαρθρωτική προσαρμογή ύψους 0,5 % του ΑΕΠ που προκύπτει από τον από κοινού συμφωνηθέντα πίνακα προσαρμογής απαιτήσεων στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σε περίπτωση μη αλλαγής των πολιτικών, η Σλοβακία θα διέτρεχε τον κίνδυνο σημαντικής απόκλισης από την απαίτηση αυτή το 2019, λόγω της συνολικής απόκλισης των ετών 2018 και 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι θα πρέπει να ληφθούν τα μέτρα από το 2018 ώστε να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τις διατάξεις του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(9)

Τα δημόσια οικονομικά της Σλοβακίας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν κινδύνους μακροπρόθεσμα. Οι δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης εξακολουθούν να υπονομεύουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών δεδομένου ότι η αύξηση της οικονομικής αποδοτικότητας της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στη Σλοβακία εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Μακροπρόθεσμα, οι δημόσιες δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1,2 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, πάνω από τη μέση εκτιμώμενη αύξηση κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες για την Ένωση. Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος εμφάνισε σταδιακή βελτίωση κυρίως λόγω της αυτόματης αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης, γεγονός που έχει μειώσει τις προβλεπόμενες αυξήσεις των δαπανών λόγω της γήρανσης του πληθυσμού μακροπρόθεσμα.

(10)

Μολονότι έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα για να βελτιωθεί η οικονομική αποδοτικότητα του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ιδίως μέσω της υλοποίησης της επανεξέτασης των δαπανών για την αξιοποίηση των πόρων, τα περιθώρια εξορθολογισμού της χρήσης των πόρων παραμένουν σημαντικά. Δεν υπάρχουν ενδείξεις προόδου ως προς τα σχέδια για μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης η οποία θα επέτρεπε τον εξορθολογισμό των υπηρεσιών, τη βελτίωση της διαχείρισης των νοσοκομειακών πόρων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος παροχής περίθαλψης. Η κατανάλωση νοσοκομειακών υπηρεσιών παραμένει υψηλή, με υψηλά ποσοστά νοσοκομειακής περίθαλψης για χρόνιες ασθένειες, και ποσοστά χορήγησης εξιτηρίων άνω του μέσου όρου της Ένωσης, σε συνδυασμό με σχετικά χαμηλά ποσοστά κάλυψης κλινών. Παρόλο που η ενίσχυση του τομέα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης μπορεί να ανακουφίσει τη σημαντική επιβάρυνση των νοσοκομείων, το σύστημα κατατρύχεται από έλλειψη ιατρών γενικής ιατρικής, η οποία επιδεινώνεται από την άνιση γεωγραφική κατανομή τους. Η ηλικιακή σύνθεση των ιατρών γενικής ιατρικής γεννά επίσης ανησυχίες όσον αφορά την κάλυψη των θέσεων αυτών στο μέλλον. Τέλος, βρίσκονται ακόμη σε φάση ανάπτυξης διάφορες ρυθμίσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητας του συστήματος υγείας, όπως η πλήρης καθιέρωση συστήματος πληρωμής βάσει ομοειδών διαγνωστικών ομάδων και η ουσιαστική έναρξη της εφαρμογής του συστήματος ηλεκτρονικών υπηρεσιών στον τομέα της υγείας. Οι ρυθμίσεις αυτές είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν περαιτέρω καθυστερήσεις και προβλήματα εφαρμογής στο μέλλον.

(11)

Τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται χάρη στην ταχεία οικονομική ανάπτυξη και καταβάλλονται προσπάθειες για αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης και για κάλυψη του υψηλού ελλείμματος φόρου προστιθέμενης αξίας που εμφανίζει η Σλοβακία. Ενώ αυξήθηκαν τα φορολογικά κίνητρα για την προώθηση της Ε&Α, η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας εξακολουθεί να μην αποφέρει σημαντικά έσοδα. Ένα κυλιόμενο πρόγραμμα επανεξετάσεων των δημόσιων δαπανών σε όλους τους βασικούς τομείς των δημόσιων δαπανών αποδεικνύεται αποτελεσματικό και αξιόπιστο εργαλείο για τη βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητας των κρατικών δαπανών.

(12)

Συνεχίζονται οι θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της απασχόλησης και ιστορικά χαμηλά επίπεδα ανεργίας. Ωστόσο, η μακροχρόνια ανεργία εξακολουθεί να είναι από τις υψηλότερες στην Ένωση και επηρεάζει ιδίως μειονεκτούσες ομάδες όπως τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης, οι νέοι και οι περιθωριοποιημένοι Ρομά. Ως αποτέλεσμα της βελτίωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας, σε ορισμένους τομείς της οικονομίας έχουν αρχίσει να παρατηρούνται ελλείψεις ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Οι περιφερειακές ανισότητες στην αγορά εργασίας είναι έντονες, καθώς υψηλότερα ποσοστά ανεργίας συγκεντρώνονται στην ανατολική Σλοβακία, ενώ οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού συγκεντρώνονται στο δυτικό τμήμα της χώρας. Η Σλοβακία, με στήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, έχει αρχίσει να εφαρμόζει το σχέδιο δράσης της για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Το σχέδιο αυτό εισάγει ιδίως εξατομικευμένες υπηρεσίες, κοινωνική συμβουλευτική και ένα νέο βασικό σύστημα καταγραφής προσόντων. Ωστόσο, η εφαρμογή του δεν είχε ακόμη ως αποτέλεσμα σημαντικές διαρθρωτικές βελτιώσεις. Εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στη συνεργασία με εταίρους από τον ιδιωτικό τομέα και μη κυβερνητικές οργανώσεις για τη μείωση του όγκου των συσσωρευμένων υποθέσεων στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, ενώ η εξατομικευμένη συμβουλευτική βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Επιπλέον, η χονδρική κατηγοριοποίηση των μακροχρόνια ανέργων δεν αποτελεί το καταλληλότερο εργαλείο για τη μεταγενέστερη υπαγωγή τους σε μέτρα ενεργοποίησης. Τα προγράμματα κατάρτισης και απόκτησης νέων προσόντων έχουν μεν ενισχυθεί, αλλά παραμένουν ανεπαρκή, ενώ η στόχευση των μακροχρόνια ανέργων και των μειονεκτουσών ομάδων από τέτοια προγράμματα παραμένει περιορισμένη. Επιπλέον, η συμμετοχή ενηλίκων στη μάθηση παραμένει πολύ χαμηλή και η εκπαίδευση δεύτερης ευκαιρίας για μειονεκτούσες ομάδες δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένη. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τις παροχές ανεργίας είναι αυστηρά και η διάρκεια των παροχών σύντομη, με αποτέλεσμα χαμηλή κάλυψη των βραχυχρόνια ανέργων που λαμβάνουν παροχές ανεργίας.

(13)

Οι διαφορές μεταξύ των φύλων ως προς την απασχόληση και τις αμοιβές είναι πολύ μεγαλύτερες από τον μέσο όρο της Ένωσης. Το χαμηλό ποσοστό απασχόλησης γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι άνδρες κάνουν σπανίως χρήση μακρών περιόδων γονικής άδειας, σε συνδυασμό με τον χαμηλό βαθμό υιοθέτησης ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων και την περιορισμένη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές υπηρεσίες παιδικής μέριμνας. Ιδίως για τα παιδιά ηλικίας κάτω των τριών ετών, τα ποσοστά εγγραφής σε υπηρεσίες παιδικής μέριμνας είναι εξαιρετικά χαμηλά.

(14)

Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν συμβάλλει επαρκώς στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της Σλοβακίας και κατατρύχεται από υποχρηματοδότηση σε όλα τα επίπεδα. Η ποιότητα των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, η συμμετοχή των Ρομά στην κανονική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και η αποτελεσματική ένταξη των σπουδαστών από κοινωνικοοικονομικά μειονεκτικά περιβάλλοντα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση συνιστούν πιεστικά ζητήματα. Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και το επίπεδο βασικών δεξιοτήτων παραμένουν ανεπαρκή σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα και επηρεάζονται έντονα από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των σπουδαστών. Η πρόωρη εγκατάλειψη της σχολικής εκπαίδευσης είναι περιορισμένη αλλά αυξάνεται, ενώ οι περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου είναι έντονες. Παρά τα σχέδια για αύξηση των μισθών των εκπαιδευτικών κατά 6 % ετησίως έως το 2020, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού εξακολουθεί να μην είναι ελκυστικό, εν μέρει λόγω της περιορισμένης αρχικής κατάρτισης και των περιορισμένων ευκαιριών επαγγελματικής εξέλιξης. Η εφαρμογή μέτρων για αύξηση της συμμετοχής των μαθητών Ρομά στην κανονική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς είναι ιδιαίτερα ελλιπής, λόγω ανεπαρκούς χρηματοδοτικής στήριξης και παρακολούθησης, καθώς και ανεπαρκούς κατάρτισης των διδασκόντων σχετικά με διαπολιτισμικά θέματα.

(15)

Η δημόσια διοίκηση εξακολουθεί να κατατρύχεται από αναποτελεσματικότητα και συμφορήσεις που προκαλούνται από την ελλιπή συνεργασία μεταξύ των υπουργείων και την ασθενή πολιτική ουδετερότητα της δημόσιας διοίκησης. Η εφαρμογή του νόμου περί δημόσιας διοίκησης πραγματοποιείται με αργούς ρυθμούς, αλλά η συμβολή του στη βελτίωση της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων απομένει να αποδειχθεί. Η ικανότητα και η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης όσον αφορά τη διαχείριση των κονδυλίων της Ένωσης είναι ακόμη περιορισμένες, ενώ τα ποσοστά εναλλαγής του προσωπικού παραμένουν υψηλά, εν μέρει εξαιτίας του πολιτικού κύκλου. Το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται, εντούτοις, με την ενίσχυση του συντονιστικού ρόλου του Γραφείου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης που λειτουργεί ως σταθεροποιητικός παράγοντας όσον αφορά τη συνέχεια και τη θεσμική εμπειρογνωσία στους φορείς υλοποίησης.

(16)

Τα ΕΔΕΤ διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση βασικών προκλήσεων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης και της απασχόλησης στη Σλοβακία. Το 2017, η Σλοβακία υπέστη απώλεια κονδυλίων ύψους 26 εκατ. EUR για χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας, κυρίως λόγω προβλημάτων στην εφαρμογή των κριτηρίων επιλεξιμότητας και στην επιλογή των αξιολογητών, όπως επιβεβαιώθηκε από τους ελέγχους που διενεργήθηκαν. Εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα για να επιταχυνθεί η εφαρμογή, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος απώλειας και άλλου μέρους των κονδυλίων. Ενώ το ποσοστό επιλογής των έργων έχει πλέον υπερβεί το ήμισυ του συνολικού κονδυλίου για την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, η εφαρμογή τους στην πράξη είχε ως αποτέλεσμα πληρωμές προς δικαιούχους που αντιστοιχούν σε μόλις 11 % του κονδυλίου.

(17)

Η χαμηλή αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης καθίσταται εμφανής και σε άλλους τομείς, όπως η ενέργεια και το περιβάλλον. Τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι πολύ περιορισμένα και η ποιότητα του αέρα παραμένει σχετικά χαμηλή. Η βιώσιμη διαχείριση των δασών αποτελεί όλο και μεγαλύτερη πρόκληση. Ο τομέας της ενέργειας κατατρύχεται από υπερβολικές ρυθμίσεις, ενώ οι πολιτικές για την ενέργεια δεν είναι πλήρως ευθυγραμμισμένες με τους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους της Ένωσης.

(18)

Η Σλοβακία έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα για να εξασφαλίσει την καλή λειτουργία του συστήματος δημόσιων συμβάσεων. Έχει καταβάλει προσπάθειες για να καθιερώσει ποιοτικά κριτήρια ανάθεσης. Υποχρεωτικά ηλεκτρονικά εργαλεία για τη διεξαγωγή των διαδικασιών ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων θα πρέπει να έχουν τεθεί σε εφαρμογή ως τον Οκτώβριο του 2018. Παρόλο που δεν είναι απόλυτα αποτελεσματικοί, διενεργήθηκαν ολοκληρωμένοι προκαταρκτικοί έλεγχοι σε όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται μέσω των ΕΔΕΤ. Ωστόσο, δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί ικανοποιητικές επιδόσεις στους τομείς των εσωτερικών ελέγχων, της διαφάνειας, της ψηφιοποίησης, της επαγγελματικοποίησης, καθώς και των στρατηγικών και περιβαλλοντικά βιώσιμων δημόσιων συμβάσεων. Η κατάσταση αυτή αποτυπώνεται στη βαθμολογία της Σλοβακίας όσον αφορά τις αντιανταγωνιστικές πρακτικές, η οποία παραμένει ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης, παρά την κάποια βελτίωση που έχει σημειωθεί. Επιπλέον, εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμένες μόνο ενδείξεις αποφασιστικότητας στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις θεωρούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στις δημόσιες συμβάσεις που διαχειρίζονται οι εθνικές αρχές.

(19)

Η διαφθορά, οι πολύπλοκες διοικητικές διαδικασίες, οι υπερβολικές και ταχέως μεταβαλλόμενες κανονιστικές ρυθμίσεις για τις επιχειρήσεις και οι ανησυχίες σχετικά με τη διακυβέρνηση πολλών ρυθμιστικών φορέων επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος της Σλοβακίας. Παρόλο που η Σλοβακία έχει χάσει έδαφος σε ορισμένες διεθνείς συγκρίσεις, έχει ωστόσο καθορίσει μια σειρά μέτρων για τη βελτίωση της ποιότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την τόνωση των επενδύσεων. Η Σλοβακία ενίσχυσε επίσης το πλαίσιο για την εκτίμηση των επιπτώσεων των κανονιστικών ρυθμίσεων και επέκτεινε τη χρήση του τα τελευταία έτη. Τέλος, εγκρίθηκε πρόσφατα η RIA (αξιολόγηση των επιπτώσεων του ρυθμιστικού πλαισίου) 2020, μια νέα στρατηγική για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Εξακολουθούν να υπάρχουν υψηλοί κανονιστικοί φραγμοί στον τομέα των επιχειρηματικών υπηρεσιών, όπου ο βαθμός περιοριστικότητας των κανονιστικών ρυθμίσεων είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ένωσης όσον αφορά τους αρχιτέκτονες, τους μηχανικούς, τους φοροτεχνικούς συμβούλους, τους δικηγόρους, τους συμβούλους σε θέματα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, τους κτηματομεσίτες και τους ξεναγούς. Συστάσεις για την αντιμετώπιση των κανονιστικών φραγμών διατυπώθηκαν στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 10ης Ιανουαρίου 2017 σχετικά με συστάσεις μεταρρύθμισης για την κανονιστική ρύθμιση των επαγγελματικών υπηρεσιών. Εντούτοις, η Σλοβακία δεν ανέφερε καμία πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση των εν λόγω περιορισμών.

(20)

Συνολικά, δεν έχει επιτευχθεί πρόοδος ως προς την εντατικοποίηση της καταπολέμησης της διαφθοράς. Η αίσθηση της διαφθοράς παραμένει έντονη, ενώ οι περιπτώσεις άσκησης διώξεων για σχετικά αδικήματα μειώθηκαν περαιτέρω. Η αίσθηση της διαφθοράς εντάθηκε ακόμη περισσότερο μετά τη δολοφονία ενός ερευνητή δημοσιογράφου και τις αποκαλύψεις του σχετικά με ευρύ φάσμα υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Το ποσοστό των υποθέσεων υψηλού επιπέδου στις οποίες ασκήθηκαν διώξεις είναι εξαιρετικά χαμηλό. Η έλλειψη λογοδοσίας στις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές δεν έχει αντιμετωπιστεί και παρεμποδίζει την πάταξη της διαφθοράς και τη διερεύνηση ευαίσθητων υποθέσεων διαφθοράς.

(21)

Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος, περιλαμβανομένης της ανεξαρτησίας του, παραμένει πρόκληση για τη Σλοβακία, παρά τις κάποιες βελτιώσεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του. Το ζήτημα της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος εξακολουθεί να εμπνέει ανησυχίες, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις διαδικασίες διορισμού των δικαστών σε όλες τις βαθμίδες του δικαστικού σώματος.

(22)

Παρόλο που η προώθηση της καινοτομίας μπορεί να προαγάγει την ανταγωνιστικότητα και να διευκολύνει τη μετάβαση σε μια οικονομία βασισμένη στη γνώση, η ικανότητα της Σλοβακίας για καινοτομία παραμένει μέτρια, καθώς η ένταση της επιχειρηματικής Ε&Α είναι πολύ χαμηλή (0,40 % του ΑΕΠ το 2016). Μολονότι η Σλοβακία διαθέτει σημαντικό μεταποιητικό τομέα μέσης/υψηλής τεχνολογίας, οι δεσπόζουσες πολυεθνικές εταιρείες έχουν επιδείξει μέχρι στιγμής περιορισμένο μόνο ενδιαφέρον για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων Ε&Α, ενώ το ποσοστό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων οι οποίες καινοτομούν ενδοεπιχειρησιακά ήταν πολύ χαμηλότερο στη Σλοβακία (13,9 %) από ό,τι στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά (28,8 %) το 2016.

(23)

Οι δημόσιες επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία σημείωσαν έντονη αύξηση μεταξύ 2009 και 2015 χάρη στη χρήση των ΕΔΕΤ. Λόγω ανεπαρκειών στο ερευνητικό περιβάλλον της Σλοβακίας, δεν έχει αξιοποιηθεί το πλήρες δυναμικό των εν λόγω επενδύσεων. Παρά τις ενισχυμένες αρμοδιότητες του Γραφείου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης όσον αφορά τον συντονισμό της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας, η εν γένει διακυβέρνηση της πολιτικής στον τομέα αυτόν είναι ασθενική. Οι μεταρρυθμίσεις αναβάλλονται τακτικά λόγω τόσο του κατακερματισμένου χαρακτήρα του συστήματος όσο και του ασθενικού πλαισίου διακυβέρνησης, στο οποίο οι αρμοδιότητες κατανέμονται μεταξύ διαφόρων υπουργείων και φορέων υλοποίησης, συχνά με ελλιπή συντονισμό. Τα μέτρα για την ενθάρρυνση της μεταφοράς γνώσης, την ενίσχυση των ερευνητικών ικανοτήτων στη βιομηχανία και τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και πανεπιστημίων, προχωρούν με πολύ βραδείς ρυθμούς.

(24)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Σλοβακίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Σλοβακία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Σλοβακία, αλλά και τον βαθμό συμμόρφωσής τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(25)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.

(1)

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Έλαβε δεόντως υπόψη τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Οι προτεραιότητες της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 22Νοεμβρίου 2017, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Φινλανδία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ. Η σύσταση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22 Μαρτίου 2018. Στις 14 Μαΐου 2018, το Συμβούλιο εξέδωσε τη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ (3) («σύσταση για τη ζώνη του ευρώ»).

(2)

Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ και λαμβανομένης υπόψη της στενής διασύνδεσης των οικονομιών της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η Φινλανδία θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της σύστασης για τη ζώνη του ευρώ, όπως αντικατοπτρίζεται στις συστάσεις κατωτέρω, και ιδίως στη σύσταση 3.

(3)

Η έκθεση χώρας του 2018 για τη Φινλανδία δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Φινλανδίας όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 11 Ιουλίου 2017 (4), η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις ανά χώρα που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Φινλανδίας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(4)

Στις 13 Απριλίου 2018 η Φινλανδία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(5)

Οι σχετικές συστάσεις ανά χώρα ελήφθησαν υπόψη στον προγραμματισμό των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο 2014-2020. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπου είναι αναγκαίο για τη στήριξη της εφαρμογής σχετικών συστάσεων του Συμβουλίου, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από ένα κράτος μέλος να επανεξετάσει και να προτείνει τροποποιήσεις του οικείου συμφώνου εταιρικής σχέσης και των σχετικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή έχει παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να κάνει χρήση της διάταξης αυτής σε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των μέτρων που συνδέουν την αποτελεσματικότητα των ΕΔΕΤ με την υγιή οικονομική διακυβέρνηση.

(6)

Επί του παρόντος η Φινλανδία υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και υπόκειται στον κανόνα για το χρέος. Στο πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, η κυβέρνηση σχεδιάζει ονομαστικό ισοζύγιο στο -0,6 % του ΑΕΠ το 2018, δηλ. αμετάβλητο σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το ισοζύγιο αναμένεται να βελτιωθεί το 2019 και στη συνέχεια να εμφανίσει μικρό πλεόνασμα το 2020 και το 2021. Ο μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός στόχος —διαρθρωτικό έλλειμμα 0,5 % του ΑΕΠ— υπερκαλύφθηκε το 2017. Ωστόσο, το εκ νέου υπολογισθέν διαρθρωτικό έλλειμμα (6) προβλέπεται ότι θα είναι οριακά μεγαλύτερο, στο 0,6 % του ΑΕΠ το 2018-2019 και θα μειωθεί στη συνέχεια. Ο δείκτης χρέους γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ κορυφώθηκε στο 63,6 % το 2015 και υποχώρησε στο 61,4 % το 2017. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018, ο δείκτης χρέους θα συνεχίσει να μειώνεται και θα φθάσει στο 56,7 % του ΑΕΠ το 2021. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές φαίνεται εν γένει εύλογο. Οι βασικοί κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προβλέψεις αφορούν το ενδεχόμενο το αρχικό κόστος της σχεδιαζόμενης μεταρρύθμισης των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να αποβεί μεγαλύτερο από το αναμενόμενο.

(7)

Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 υπενθυμίζει ότι το κόστος που αφορά την έκτακτη εισροή προσφύγων αυξήθηκε και ότι αυτή η δημοσιονομική επίπτωση υπήρξε σημαντική την περίοδο 2015-2016. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2017, το κόστος προβλεπόταν να μειωθεί κατά 0,15 % του ΑΕΠ το 2017. Το ποσοστό αυτό δεν επιβεβαιώθηκε στο πρόγραμμα σταθερότητας του 2018 και συνεπώς δεν ελήφθη υπόψη από την Επιτροπή. Πέραν τούτου, το 2017, εγκρίθηκε για τη Φινλανδία προσωρινή απόκλιση 0,5 % του ΑΕΠ από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, προκειμένου να ληφθούν υπόψη μείζονες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με θετικό αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, ιδίως η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2017 και το σύμφωνο ανταγωνιστικότητας. Το 2017, εγκρίθηκε επίσης για τη Φινλανδία προσωρινή απόκλιση κατά 0,1 % του ΑΕΠ ώστε να ληφθούν υπόψη οι εθνικές δαπάνες για επενδύσεις σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από την Ένωση. Όσον αφορά την τελευταία αυτή απόκλιση, ένα από τα κριτήρια επιλεξιμότητας είναι η μη μείωση των συνολικών δημόσιων επενδύσεων. Τα απολογιστικά στοιχεία για το 2017 έδειξαν μείωση των δημόσιων επενδύσεων το 2017 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι επενδύσεις που συνδέονται με κονδύλια της Ένωσης εκτιμάται ότι παρέμειναν σταθερές. Ως εκ τούτου, η Φινλανδία δεν θεωρείται πλέον επιλέξιμη για προσωρινή απόκλιση κατά 0,1 % του ΑΕΠ σε σχέση με τις εθνικές δαπάνες για επενδύσεις σε έργα που συγχρηματοδοτήθηκαν από την Ένωση το 2017. Οι εναπομένουσες προσωρινές αποκλίσεις από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου μεταφέρονται σε επόμενες χρήσεις ώστε να καλύψουν περίοδο τριών ετών. Ως εκ τούτου, οι προσωρινές αποκλίσεις βάσει της ρήτρας ασυνήθων περιστάσεων και της ρήτρας διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ανέρχονται στο 0,67 % του ΑΕΠ το 2018 και στο 0,5 % του ΑΕΠ το 2019.

(8)

Το Συμβούλιο συνέστησε στη Φινλανδία να διασφαλίσει ότι η απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2018 περιορίζεται στο περιθώριο που παρέχεται σε σχέση με τον δημοσιονομικό αντίκτυπο ασυνήθων περιστάσεων (το οποίο εγκρίθηκε το 2016), καθώς και τα περιθώρια που αφορούν την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων (που εγκρίθηκαν το 2017). Τούτο είναι σύμφωνο με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 1,9 % το 2018, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,1 % του ΑΕΠ. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2018, υπάρχει κίνδυνος κάποιας απόκλισης από την προτεινόμενη δημοσιονομική προσαρμογή το 2018. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα του καλύτερου από το αναμενόμενο αποτέλεσμα για το 2017, η απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο στόχο προβλέπεται επί του παρόντος ότι θα είναι μικρότερη από τα περιθώρια που εγκρίθηκαν σε σχέση με τη ρήτρα ασυνήθων περιστάσεων και τη ρήτρα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Εάν επιβεβαιωθεί, αυτό θα ληφθεί υπόψη στην εκ των υστέρων αξιολόγηση για το 2018.

(9)

Το 2019, με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2018, η Φινλανδία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2019 θα περιοριστεί στο περιθώριο που εγκρίθηκε σε σχέση με τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τις οποίες χορηγήθηκε προσωρινή απόκλιση το 2017. Τούτο είναι σύμφωνο με μέγιστο ονομαστικό ρυθμό αύξησης των καθαρών πρωτογενών δημόσιων δαπανών ύψους 2,9 %, ποσοστό που αντιστοιχεί σε επιτρεπόμενη επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,2 % του ΑΕΠ. Σε περίπτωση μη αλλαγής των πολιτικών, η Φινλανδία προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις για το 2019. Η Φινλανδία αναμένεται επίσης να συμμορφωθεί με την τιμή αναφοράς για τη μείωση του χρέους το 2018 και το 2019. Γενικά, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Φινλανδία πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση το 2018, και ότι το 2019 προβλέπεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(10)

Λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της μείωσης του εργατικού δυναμικού, οι δαπάνες για τις συντάξεις, την υγεία και τη μακροχρόνια περίθαλψη αναμένεται να αυξηθούν από 22 % το 2016 σε 24 % του ΑΕΠ μέχρι το 2030. Η διοικητική μεταρρύθμιση και η μεταρρύθμιση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, οι οποίες συζητούνται επί του παρόντος στο Κοινοβούλιο, αποβλέπουν στον περιορισμό της αύξησης των δαπανών στον τομέα αυτό. Άλλοι στόχοι είναι να εξασφαλιστεί ισότιμη πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και να μειωθεί ο χρόνος αναμονής για τους ασθενείς, ειδικά σε μειονεκτικές ή απομακρυσμένες περιοχές. Το ποσοστό των ιατρικών αναγκών που, κατά δήλωση των ενδιαφερομένων, δεν καλύπτονται σήμερα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Ειδικότερα, τα μη απασχολούμενα άτομα αντιμετωπίζουν δυσκολίες προκειμένου να λάβουν την ιατρική περίθαλψη που έχουν ανάγκη. Από το 2020, ένα νέο επίπεδο περιφερειακής δημόσιας διοίκησης —οι επαρχίες– θα αναλάβει την αρμοδιότητα για τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στη Φινλανδία. Η μεταρρύθμιση θα εξασφαλίσει τη συγκέντρωση πόρων ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματικότερη χρήση τους στο επίπεδο των επαρχιών. Η αύξηση της χρήσης ψηφιακών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών αναμένεται επίσης να αυξήσει την παραγωγικότητα. Τέλος, οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης θα παρέχονται τόσο από δημόσια όσο και από ιδιωτικά κέντρα κοινωνικών υπηρεσιών και κέντρα υγείας. Η δυνατότητα αυτή θα παρέχει στους ασθενείς μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής, ενώ ο ανταγωνισμός μεταξύ παρόχων υπηρεσιών αναμένεται να αποφέρει εξοικονόμηση κόστους. Η επίτευξη των φιλόδοξων αυτών στόχων θα εξαρτηθεί επίσης από τις επιλογές που θα γίνουν κατά το στάδιο υλοποίησης της μεταρρύθμισης.

(11)

Το ποσοστό απασχόλησης —74 % του συνόλου του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (20-64) το 2017— ήταν σχετικά χαμηλό στη Φινλανδία σε σχέση με τις υπόλοιπες Βόρειες Χώρες. Η συμμετοχή στην αγορά εργασίας ήταν επίσης χαμηλότερη, ιδίως για τις γυναίκες, τους άνδρες χαμηλής ειδίκευσης και τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Το ποσοστό διαρθρωτικής ανεργίας ήταν υψηλό: περίπου το 7,5 % του συνολικού εργατικού δυναμικού το 2017. Όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης, και παρά τα μέτρα που ελήφθησαν πρόσφατα από τις φινλανδικές αρχές, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη θέσπιση περισσότερων κινήτρων για την αποδοχή εργασίας και πιο ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας.

(12)

Οι παγίδες της αεργίας και της ανεργίας εξακολουθούν να εμποδίζουν μια πιο εκτεταμένη χρήση του εργατικού δυναμικού. Μια σημαντική παγίδα αεργίας δημιουργείται από το σύστημα παροχών και τον συνδυασμό των διάφορων ειδών επιδομάτων που αυτό προσφέρει. Οι παροχές κοινωνικής πρόνοιας και το επίδομα στέγασης αποτελούν ουσιαστική συνιστώσα της παγίδας αυτής. Αυτές και άλλες παροχές μειώνονται πολύ γρήγορα με την αύξηση του εισοδήματος, με κίνδυνο η ανάληψη επαγγελματικής δραστηριότητας να μην αποτελεί επαρκώς ελκυστική επιλογή. Η πολυπλοκότητα των κανόνων για τις παροχές, σε συνδυασμό με τις διοικητικές πρακτικές, θεωρείται ότι δημιουργεί σημαντικές παγίδες ανεργίας ή «γραφειοκρατικές παγίδες». Η αβεβαιότητα όσον αφορά το επίπεδο των παροχών και τον χρόνο που απαιτείται για την επαναφορά τους μειώνει την ελκυστικότητα της βραχυπρόθεσμης ή της μερικής απασχόλησης. Τέλος, παρά μια πρόσφατη ανάκαμψη της κατασκευής νέων κατοικιών, η έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης σε κέντρα ανάπτυξης θα μπορούσε να αποτελέσει περαιτέρω εμπόδιο στην κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Το πείραμα που έχει αρχίσει να διεξάγεται σχετικά με το βασικό εισόδημα, του οποίου τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται εντός του 2019, είναι πιθανό να παράσχει ορισμένες πληροφορίες για την αναθεώρηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Διερευνήθηκαν οι δυνατότητες μεταρρύθμισης του συστήματος γονικής άδειας ώστε να αυξηθεί το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία και να προωθηθεί η ισότητα των φύλων. Ένα μητρώο καταγραφής εισοδημάτων σε πραγματικό χρόνο, το οποίο βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της προετοιμασίας, θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων υπηρεσιών και την ομαλή εξισορρόπηση των παροχών με αποτελεσματικό τρόπο.

(13)

Οι πρακτικές καθορισμού των μισθών μεταβάλλονται και παρατηρείται μετάβαση προς διαπραγματεύσεις σε κλαδικό και τοπικό επίπεδο. Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν συχνά πολύ διαφορετικούς περιορισμούς, αναμένεται να καταστεί δυνατή η μεγαλύτερη διαφοροποίηση των μισθών μεταξύ επιχειρήσεων, ώστε οι αυξήσεις των πραγματικών μισθών να βρίσκονται σε αντιστοιχία με την αύξηση της παραγωγικότητας, στηρίζοντας παράλληλα την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων στον τομέα της απασχόλησης. Οι πλέον πρόσφατες μισθολογικές συμφωνίες που συνήφθησαν στα τέλη του 2017 και στις αρχές του 2018 παρέχουν στους οργανωμένους εργοδότες περισσότερες δυνατότητες να προβαίνουν σε τοπικές διαπραγματεύσεις. Οι εργοδότες που δεν ανήκουν σε κάποια οργάνωση εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ορισμένα εμπόδια. Έχουν παρατηρηθεί ορισμένα πρώτα θετικά αποτελέσματα, καθώς η τρέχουσα κατάσταση των πρόσφατων μισθολογικών διαπραγματεύσεων έχει γενικά ουδέτερο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα κόστους. Στην πράξη, παρά την απουσία επίσημου συντονισμού για τις μισθολογικές συμφωνίες, υπάρχουν ενδείξεις ότι διαμορφώνεται ένα φινλανδικό μοντέλο, βάσει του οποίου οι μισθολογικές αυξήσεις στον τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών συνδέονται με τις αυξήσεις στον τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών.

(14)

Καθώς η οικονομική δραστηριότητα και η απασχόληση επανέρχονται σταδιακά στα προ της κρίσης επίπεδα, η περιορισμένη απασχολησιμότητα των ανέργων και των οικονομικά μη ενεργών ατόμων ενδέχεται να συνιστά μείζον πρόβλημα, το οποίο θα μπορούσε να επιβραδύνει την ανάκαμψη της αγοράς εργασίας υπονομεύοντας έτσι τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα του φινλανδικού κράτους πρόνοιας. Η κατάσταση απαιτεί επαρκείς και ολοκληρωμένες υπηρεσίες ενεργοποίησης και επανένταξης για τους ανέργους και τους οικονομικά μη ενεργούς. Ταυτόχρονα, οι πόροι που διατίθενται για τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, ιδίως για δραστηριότητες παροχής συμβουλών, υπολείπονται του μέσου όρου της Ένωσης. Οι υπηρεσίες για τους ανέργους, ιδίως για τα άτομα με χαμηλότερες προοπτικές απασχόλησης, είναι διάσπαρτες μεταξύ πολλών διαφορετικών παρόχων. Η ενοποίηση ή ο καλύτερος συντονισμός τους θα συνέβαλλε στη δημιουργία μιας συνεχούς αλυσίδας υπηρεσιών (υπηρεσία μίας στάσης για τους άνεργους/οικονομικά μη ενεργούς). Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες ώστε να εξασφαλιστεί η επιστροφή των οικονομικά μη ενεργών ατόμων στην αγορά εργασίας, ιδίως εκείνων που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 25-49 ετών και των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Ο μεταναστευτικός πληθυσμός θα μπορούσε να αντισταθμίσει εν μέρει την παρούσα μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα ενσωματωθεί ικανοποιητικά στην αγορά εργασίας και στη φινλανδική κοινωνία. Τέλος, αυξάνονται οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, γεγονός που αντικατοπτρίζει τις εν εξελίξει διαρθρωτικές αλλαγές της οικονομίας, όπως η γήρανση του πληθυσμού. Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει την ανάγκη για συνεχείς επενδύσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων και στην επαγγελματική κατάρτιση, ώστε να καταστεί δυνατή η επαγγελματική κινητικότητα και να μειωθεί η αναντιστοιχία δεξιοτήτων.

(15)

Η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μέτρα υπέρ της επιχειρηματικότητας και των νεοσύστατων επιχειρήσεων και έχει επίσης αυξήσει τις δυνατότητες χορήγησης δανείων και εγγυήσεων εξαγωγών στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, επιτρέπεται τώρα στους ανέργους να συνεχίσουν να λαμβάνουν παροχές ανεργίας και κατά τους πρώτους μήνες από την έναρξη νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το καθεστώς αυτό είναι πολύ πιθανό να στεφθεί με επιτυχία εάν συνδυαστεί με την παροχή κατάρτισης και καθοδήγησης, αν και η σύντομη διάρκειά του μπορεί να περιορίσει τον αντίκτυπό του. Επίσης, εξακολουθούν να παρατηρούνται ορισμένες αδυναμίες στην κοινωνική προστασία των επιχειρηματιών και των αυτοαπασχολουμένων, ενώ ο κίνδυνος φτώχειας για τους αυτοαπασχολουμένους στη Φινλανδία είναι υψηλός σε σύγκριση με τους υπαλλήλους.

(16)

Το χρέος των νοικοκυριών παραμένει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα (67 % του ΑΕΠ το 2016). Το χρέος αυτό είναι κυρίως με κυμαινόμενο επιτόκιο, γεγονός που συνιστά κίνδυνο σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων μεσοπρόθεσμα. Η καταναλωτική πίστη αυξάνεται ραγδαία και όλο και μεγαλύτερο μέρος της δανειοδότησης του τύπου αυτού χορηγείται από ξένες τράπεζες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πλην των πιστωτικών ιδρυμάτων, εταιρείες μικροδανείων και δανειοδότηση μεταξύ ομοτίμων. Η φινλανδική Αρχή Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας έχει θεσπίσει σειρά μέτρων για τη συγκράτηση της αύξησης της δανειακής επιβάρυνσης των νοικοκυριών. Εντούτοις, δεν αναμένεται σύντομα ενεργητική απομόχλευση, δεδομένου μάλιστα ότι τα επιτόκια παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Η έλλειψη συνολικού πιστωτικού μητρώου (για τη συλλογή θετικών και αρνητικών πληροφοριών σχετικά με τους οφειλέτες) ενδέχεται να μην επιτρέπει στις τράπεζες να σχηματίζουν σαφή εικόνα του συνολικού χρέους των νοικοκυριών.

(17)

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2018, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Φινλανδίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2018 για τη χώρα. Επίσης αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2018 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Φινλανδία τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Φινλανδία, αλλά και τον βαθμό στον οποίο συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(18)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας για το 2018 και η γνώμη του (7) αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

1.

2.

3.