28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/1

1.1

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών δεν αποτελεί μόνο αυτοσκοπό, αλλά και μία από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ που αφορούν την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή.

1.2

Ο ενδιάμεσος απολογισμός του χάρτη πορείας για την ισότητα διεξάγεται σε πλαίσιο οικονομικής κρίσης. Θα πρέπει να εξετασθεί ο αντίκτυπος και οι επιπτώσεις της κρίσης στις γυναίκες και τους άνδρες, δεδομένης της διακριτής θέσης που κατέχουν στην κοινωνία.

1.3

Η ισότητα πρέπει να αποτελεί μέρος όλων των πολιτικών, ιδίως των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών απασχόλησης, και πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξάλειψη των φραγμών που εμποδίζουν την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή των γυναικών και των ανδρών στην αγορά εργασίας.

1.4

Για τη διασφάλιση και τη βελτίωση της οικονομικής ανεξαρτησίας των γυναικών, πρέπει να βελτιωθεί η ποιότητα και η ποσότητα της γυναικείας απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης των αυτοαπασχολούμενων γυναικών. Πρέπει να καταπολεμηθεί ο κίνδυνος επισφάλειας που αντιμετωπίζουν και να προωθηθεί ο ισότιμος καταμερισμός των οικογενειακών και των οικιακών καθηκόντων.

1.5

Η μισθολογική ανισότητα έχει διαρθρωτικά αίτια: υποτίμηση των παραδοσιακά «γυναικείων» ικανοτήτων, επαγγελματικός και κλαδικός διαχωρισμός, επισφαλείς θέσεις εργασίας, διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας κλπ. Η νομοθεσία και οι συλλογικές συμβάσεις είναι αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση της μισθολογικής ανισότητας, αλλά είναι αναγκαία η συμμετοχή όλων των οικονομικών και κοινωνικών φορέων σε αυτήν την προσπάθεια.

1.6

Η μεγαλύτερη παρουσία γυναικών στον επιχειρηματικό και στον πολιτικό τομέα ενισχύει την ισότητα, την οικονομική τους ανεξαρτησία, την υπέρβαση των στερεοτύπων για το φύλο και την προώθηση των γυναικών στη λήψη αποφάσεων.

1.7

Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον κοινωνικό αποκλεισμό και στη φτώχεια. Η εξατομίκευση των κοινωνικών δικαιωμάτων, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ο συνυπολογισμός των περιόδων διακοπής της επαγγελματικής δραστηριότητας ή μειωμένης ημερήσιας απασχόλησης για λόγους υγείας αποτελούν μέτρα που βελτιώνουν την κοινωνική προστασία και μειώνουν τον κίνδυνο φτώχειας του πληθυσμού.

1.8

Ο συνδυασμός της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της ισότητας και τη βελτίωση της απασχόλησης των γυναικών· αυτό προϋποθέτει δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες ποιότητας και βελτίωση των ήδη υπαρχουσών μητρικών, πατρικών και γονεϊκών αδειών. Πρέπει να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη συνυπευθυνότητα όλων των κοινωνικών φορέων σχετικά με την ισότιμη κατανομή των οικιακών και των γονεϊκών καθηκόντων.

1.9

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία την προώθηση της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στη λήψη αποφάσεων. Προς τούτο τα κράτη μέλη πρέπει να ενισχύσουν τη δέσμευσή τους θέτοντας σαφείς στόχους και θεσπίζοντας αποτελεσματικά μέτρα (θετική δράση, σχέδια ισότητας κλπ).

1.10

Ενώπιον της επίμονης παρουσίας των φαινομένων βίας με βάση το φύλο και εμπορίας ανθρώπων, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να εφαρμόζεται η ισχύουσα νομοθεσία, κρίνει δε αναγκαία την κατάρτιση εθνικών σχεδίων δράσης που θα συντονίζονται από μια συνολική ευρωπαϊκή στρατηγική, καθώς και την υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων.

1.11

Για την καταπολέμηση των στερεοτύπων των φύλων, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη την εκπαίδευση της κοινωνίας με βάση μη σεξιστικά πρότυπα, την κατάρτιση τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, την ενθάρρυνση της παρουσίας γυναικών σε επιστημονικές και τεχνολογικές σπουδές, τη βελτίωση της αποτίμησης των παραδοσιακά «γυναικείων» επαγγελμάτων και την αποτροπή του σεξισμού στα μέσα επικοινωνίας.

1.12

Η εξωτερική και αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ πρέπει να αξιοποιηθεί για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών σε διεθνές επίπεδο, βελτιώνοντας τις ικανότητες και τη χειραφέτησή τους.

1.13

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη την πλήρη οριζόντια ενσωμάτωση της ανάλυσης της διάστασης του φύλου σε όλα τα πεδία δράσης της Επιτροπής και τη συνεκτίμηση αυτής της διάστασης στην κατάρτιση του προϋπολογισμού, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Προς τούτο απαιτούνται ανθρώπινοι πόροι με γνώσεις σε θέματα ισότητας, καθώς και δείκτες ανά φύλο που θα επιτρέπουν την απεικόνιση της κατάστασης των γυναικών και των ανδρών και την αξιολόγηση του βαθμού εφαρμογής του χάρτη πορείας για την ισότητα.

1.14

Στη νέα στρατηγική για την ισότητα που θα εφαρμοσθεί από το 2010, οι στόχοι δεν θα πρέπει να αποτελούν απλές συστάσεις της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη, αλλά οδηγίες υποχρεωτικής συμμόρφωσης με ποσοτικοποιημένους στόχους. Προς τούτο είναι αναγκαία η μεγαλύτερη πολιτική συμμετοχή σε κάθε επίπεδο. Η ΕΕ οφείλει να δώσει πρώτη το παράδειγμα, εξετάζοντας με προορατική ματιά το έργο που έχει συντελεστεί και αξιολογώντας τον αντίκτυπο της εφαρμογής.

2.1

Ο χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010 ανακλά τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προοδεύσει σε ζητήματα ισότητας σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Η ΕΟΚΕ προβαίνει στην αξιολόγησή του έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, αναλύοντας τον αντίκτυπο των μέτρων που υιοθετήθηκαν και τον βαθμό εφαρμογής τους και καταθέτοντας προτάσεις δράσης ενόψει της νέας στρατηγικής που θα πρέπει να ακολουθηθεί από το 2010 και μετά.

2.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη γενική δέσμευση της ΕΕ υπέρ της ισότητας: στη Συνθήκη της Ρώμης το 1957 με τη συμπερίληψη της αρχής της μισθολογικής ισότητας, στη Συνθήκη του Άμστερνταμ το 1997 μέσω μιας διττής προσέγγισης που συνδυάζει τον οριζόντιο χαρακτήρα με συγκεκριμένα μέτρα και στη Συνθήκη της Λισσαβώνας που περιλαμβάνει ρητή δέσμευση για την εξάλειψη των ανισοτήτων και την προαγωγή της ισότητας.

2.3

Σε διεθνές επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προσυπογράψει την Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου και τους Στόχους της Χιλιετίας, καθώς και τη Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW), που θέτει τη γυναίκα στο κέντρο της συζήτησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

2.4

Παρά το ευρύ αυτό ρυθμιστικό πλαίσιο, δεν έχουν επιτευχθεί οι προβλεπόμενοι στόχοι και οι ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών διατηρούνται. Δεν έχει δε σημειωθεί ουσιαστική αλλαγή ως προς την ισότητα των φύλων σε κανέναν από τους έξι τομείς προτεραιότητας της πολιτικής δράσης, που προβλέπονται στον χάρτη πορείας για την ισότητα 2006-2010. Πρέπει, συνεπώς, να τεθεί το ερώτημα αν όντως υπάρχει πολιτική βούληση να επιτευχθούν αυτές οι αλλαγές. Η ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων, βασικού παράγοντα της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της νέας στρατηγικής για τη δράση της ΕΕ έως το 2020.

2.5

Η αξιολόγηση του χάρτη πορείας για την ισότητα 2006-2010 πραγματοποιείται σε πλαίσιο οικονομικής κρίσης και είναι αναγκαίο να αναλυθούν οι συνέπειές του για τις γυναίκες, δεδομένης της διακριτής θέσης τους στην αγορά εργασίας και στις κρατικές πολιτικές κοινωνικών δαπανών, ιδίως όσον αφορά τις δαπάνες κοινωνικών υπηρεσιών, που είναι εκείνες που επηρεάζουν περισσότερο τις γυναίκες.

2.6

Η κρίση έπληξε πρώτα τα παραδοσιακά «ανδρικά» επαγγέλματα (οικοδομές, μεταφορές, βιομηχανία) και επεκτάθηκε μεταγενέστερα σε κλάδους με μεγαλύτερη παρουσία γυναικών (τραπεζικές υπηρεσίες, εμπόριο κλπ.). Κατά συνέπεια, σε πολλές περιπτώσεις το οικογενειακό εισόδημα περιορίσθηκε αποκλειστικά στον μισθό των γυναικών, συνήθως χαμηλότερο από αυτόν των ανδρών, καθώς οι γυναίκες απασχολούνται ως επί το πλείστον στον τομέα των υπηρεσιών, με συμβάσεις μερικής ή προσωρινής απασχόλησης ή στην παραοικονομία. Όλα αυτά είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία, μειώνοντας την ιδιωτική κατανάλωση και εμποδίζοντας έτσι την ανάκαμψη.

2.7

Η κρίση επηρεάζει επίσης την κοινωνική πολιτική: οι γυναίκες λαμβάνουν χαμηλότερα επιδόματα ανεργίας για μικρότερη διάρκεια, λόγω της συχνά μειονεκτικής θέσης που κατέχουν στην αγορά εργασίας. Επίσης, περιορίζεται η παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών όπως η περίθαλψη, η υγεία, η παιδεία ή οι κοινωνικές υπηρεσίες, ακριβώς τη στιγμή που οι οικογένειες και ιδίως οι γυναίκες τις έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Δεδομένου ότι πρόκειται για τομείς που απασχολούν κυρίως γυναίκες, ο περιορισμός αυτών των υπηρεσιών θα έχει και πάλι αρνητικές συνέπειες για την απασχόληση των γυναικών.

2.8

Τα μέτρα κατά της κρίσης δεν μπορούν να είναι ουδέτερα ως προς το φύλο και, για όσον καιρό είναι απαραίτητο, οι πολιτικές για την οικονομική ανάκαμψη, καθώς και τα τρέχοντα προγράμματα των διαρθρωτικών ταμείων, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη διαφορετική θέση των ανδρών και των γυναικών στην κοινωνία.

2.9

Η ισότητα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα όχι μόνο για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης και τη μετέπειτα ανάκαμψη, αλλά και για την αντιμετώπιση των δημογραφικών και των οικονομικών προκλήσεων που πλήττουν το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και έχουν επιπτώσεις στις γυναίκες και την οικονομική τους ανεξαρτησία.

1.

Επίτευξη της οικονομικής ανεξαρτησίας επί ίσοις όροις για τις γυναίκες και τους άνδρες

2.

Συνδυασμός της επαγγελματικής, της ιδιωτικής και της οικογενειακής ζωής

3.

Ίση εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων

4.

Εξάλειψη όλων των μορφών βίας με βάση το φύλο

5.

Εξάλειψη των στερεοτύπων των φύλων

6.

Προώθηση της ισότητας των φύλων στις εξωτερικές και αναπτυξιακές πολιτικές

3.1.1.1

Είναι ακόμα πολυάριθμες οι χώρες που δεν έχουν επιτύχει τον στόχο της απασχόλησης του 60 % των γυναικών που θέτει η στρατηγική της Λισσαβώνας. Ενώ οι άνδρες εμφανίζουν ποσοστό απασχόλησης 70,9 %, οι γυναίκες φτάνουν μόνο στο 58,8 % (1) και μετά την ηλικία των 55 ετών απασχολούνται σε ποσοστό 36,8 % έναντι 55 % των ανδρών. Οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από την ανεργία, αν και στην πορεία της κρίσης το χάσμα μικραίνει (9,8 % των γυναικών είναι άνεργες, έναντι του 9,6 % των ανδρών).

3.1.1.2

Πέραν της ποσότητας, είναι αναγκαίο να βελτιωθεί και η ποιότητα της απασχόλησης των γυναικών, καθώς υπερεκπροσωπούνται σε χαμηλά αμειβόμενους τομείς και σε δυνητικώς πιο επισφαλή επαγγέλματα. Η μερική απασχόληση αποτελεί πρωτίστως γυναικείο φαινόμενο (31,5 % των γυναικών έναντι 8,3 % των ανδρών), ενώ το 14,3 % των απασχολούμενων γυναικών εργάζονται εποχιακά. Για τις δε μητέρες, το ποσοστό απασχόλησης μειώνεται κατά περισσότερες από δέκα μονάδες, πράγμα που αποδεικνύει τον άνισο καταμερισμό των οικογενειακών καθηκόντων και την ελλιπή υποδομή φροντίδας των παιδιών.

3.1.1.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να αναλυθούν ταυτόχρονα ο δείκτης ανεργίας και ο δείκτης διακοπής της επαγγελματικής δραστηριότητας για οικογενειακούς λόγους (2). Οι γυναίκες, επειδή αναλαμβάνουν τη φροντίδα της οικογένειας, συχνά δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθούν «άνεργες» και έτσι η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας μετατρέπεται σε συγκαλυμμένη ανεργία.

3.1.1.4

Επιβάλλεται μια πολυτομεακή προσέγγιση που θα επιτρέπει την επικούρηση των πολιτικών απασχόλησης με άλλα κοινωνικά και εκπαιδευτικά μέτρα, όπως κατάρτιση που εξαλείφει τα στερεότυπα στην εργασία, δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες ποιότητας που διασφαλίζουν τη φροντίδα των εξαρτημένων μελών και εκστρατείες ευαισθητοποίησης για τον καταμερισμό των οικιακών εργασιών μεταξύ γυναικών και ανδρών.

3.1.1.5

Η Επιτροπή πρέπει να ενσωματώνει και να προωθεί την ισότητα σε όλα τα προγράμματά της (όπως συμβαίνει με το πρόγραμμα PROGRESS). Τα διαρθρωτικά ταμεία αποτελούν ιδανικό πλαίσιο διότι εκθέτουν τον βαθμό συμμόρφωσης των χωρών και επιτρέπουν την ετήσια αξιολόγηση του αντικτύπου ανά φύλο των εν λόγω μέτρων ανά χώρα και την επιβολή κατάλληλων μέτρων και κυρώσεων για όσους δεν διασφαλίζουν επαρκώς την ποσοτική και ποιοτική γυναικεία απασχόληση.

3.1.2.1

Η επίτευξη της μισθολογικής ισότητας είναι απαραίτητη για την επίτευξη της ισότητας. Παρόλα αυτά, και παρά τη νομοθετική πρόοδο, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ γυναικών και ανδρών φτάνει το 17,4 %, ενώ αυξάνεται στο 30 % για τις γυναίκες άνω των 50 ετών.

3.1.2.2

Η μισθολογική ανισότητα έχει διαρθρωτικά αίτια: διαχωρισμός των φύλων και απασχόληση των γυναικών σε χαμηλής αποτίμησης οικονομικούς τομείς και σε χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα, μεγαλύτερη παρουσία στην παραοικονομία και σε επισφαλείς θέσεις εργασίας επαγγέλματα και επιπλέον, διακοπή ή μείωση της επαγγελματικής δραστηριότητας για οικογενειακούς λόγους. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά το μισθολογικό επίπεδο.

3.1.2.3

Η ΕΟΚΕ (3) συνιστά κάθε κράτος μέλος να επανεξετάσει τις διατάξεις του όσον αφορά τις συνθήκες πρόσληψης και αμοιβών, για την αποτροπή των άμεσων και έμμεσων διακρίσεων κατά των γυναικών.

3.1.2.4

Η νομοθεσία πρέπει να περιλαμβάνει μηχανισμούς ελέγχου με τους οποίους θα εντοπίζονται οι διακρίσεις λόγω φύλου και να προωθήσει διαφανή συστήματα επαγγελματικής ταξινόμησης που θα εκτιμούν και θα ανταμείβουν ισότιμα τους τίτλους, την εμπειρία και τις προοπτικές όλου του προσωπικού.

3.1.2.5

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις αποτελούν κατάλληλο μέσο για την καθιέρωση συστημάτων αξιολόγησης των θέσεων εργασίας χωρίς διακρίσεις βάσει φύλου, την παροχή εκπαιδευτικών αδειών για την επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών, την παροχή άδειας για οικογενειακούς λόγους, την καθιέρωση ευέλικτου χρόνου εργασίας κλπ., μέτρων που θα περιορίζουν τις μισθολογικές διαφορές.

3.1.3.1

Ακόμη και όταν διαθέτουν υψηλό επίπεδο προσόντων, οι γυναίκες αποτελούν ακόμα μειονότητα σε θέσεις ευθύνης στις επιχειρήσεις. Η Επιτροπή ενέταξε την ισότητα στο πλαίσιο κοινωνικής ευθύνης των εταιρειών, διεύρυνε τις κρατικές ενισχύσεις για τις νέες επιχειρήσεις των γυναικών (κανονισμός ΕΚ 800/2008) και στήριξε το Δίκτυο Γυναικών Επιχειρηματιών. Το εν λόγω δίκτυο θα πρέπει να περιλαμβάνει, πέραν των κυβερνήσεων και των επισήμων θεσμών, σχετικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ώστε να αξιοποιηθεί το όφελος που προσφέρει η ανταλλαγή εμπειριών και βελτίστων πρακτικών.

3.1.3.2

Συνιστάται να εφαρμοστούν οι συστάσεις του προγράμματος δράσης της ΕΕ για την επιχειρηματικότητα ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των επιχειρήσεων που ιδρύονται από γυναίκες, με μέτρα όπως η καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση και τον δανεισμό, η ανάπτυξη επιχειρηματικών δικτύων οργάνωσης και παροχής συμβουλών, η κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση και μετεκπαίδευση, η προώθηση βέλτιστων πρακτικών κλπ.

3.1.4.1

Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον κοινωνικό αποκλεισμό και στη φτώχεια. Η μειονεκτική θέση που κατέχουν στην αγορά εργασίας και η εξάρτησή τους από στα συστήματα κοινωνικής προστασίας αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτήν την κατάσταση.

3.1.4.2

Πρέπει να εξισωθούν οι συνθήκες πρόσβασης στην κοινωνική προστασία για γυναίκες και άνδρες. Η μείωση του ημερήσιου χρόνου εργασίας για οικογενειακούς λόγους, η χρήση των μητρικών και/ή γονικών αδειών για την φροντίδα των παιδιών, η μερική ή προσωρινή απασχόληση, οι μισθολογικοί διαχωρισμοί και διακρίσεις, αποτελούν στοιχεία που μειώνουν το μέγεθος και τη διάρκεια των μελλοντικών κοινωνικών παροχών που θα λάβουν οι γυναίκες, ιδίως όσον αφορά το επίδομα ανεργίας και τη σύνταξη. Για τη μερική άμβλυνση αυτής της κατάστασης ανισότητας είναι απαραίτητη, μεταξύ άλλων, η αναγνώριση του χρόνου μη αμειβόμενης εργασίας καθώς και των περιόδων μειωμένης εργασίας και διακοπής της επαγγελματικής δραστηριότητας για οικογενειακούς λόγους ως συντάξιμου χρόνου πλήρους απασχόλησης.

3.1.4.3

Το δημόσιο σύστημα κοινωνικής προστασίας πρέπει να εγγυάται ένα αξιοπρεπές εισόδημα που θα περιορίζει τον κίνδυνο φτώχειας, ενώ θα δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις ηλικιωμένες γυναίκες, τις χήρες που λαμβάνουν σύνταξη δικαιοδόχων και τις μονογονεϊκές οικογένειες με επικεφαλής γυναίκες.

3.1.4.4

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά συστήματα ορισμένων χωρών, καθώς οι όροι των μελλοντικών συντάξεων καθορίζονται βάσει των ατομικών εισοδημάτων και του προσδόκιμου ζωής, πράγμα που τιμωρεί ιδιαίτερα τις γυναίκες.

3.1.4.5

Το 2010 εορτάζεται το Ευρωπαϊκό έτος καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, το οποίο συμπίπτει με τη λήξη της στρατηγικής της Λισσαβώνας και της εφαρμογής της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού. Η νέα στρατηγική ΕΕ 2020 πρέπει να ορίσει συγκεκριμένους στόχους και αποτελεσματικότερα μέτρα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, για την καταπολέμηση της φτώχειας ιδίως όσον αφορά τις γυναίκες.

3.1.5.1

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη μια νέα στρατηγική υγείας που θα περιλαμβάνει τις διαφορετικές ανάγκες ανδρών και γυναικών σε ζητήματα υγείας και τονίζει την απουσία πρόβλεψης συγκεκριμένων δράσεων προς αυτήν την κατεύθυνση. Για αυτόν το λόγο είναι απαραίτητη η πρόοδος της έρευνας για την υγεία των γυναικών και τις ασθένειες που τις πλήττουν.

3.1.5.2

Η γήρανση του πληθυσμού και η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας θα αυξήσουν μελλοντικά τη μακροπρόθεσμη ζήτηση υπηρεσιών πρόνοιας. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν δημόσιες υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες ποιότητας, καθώς η απουσία τους έχει αρνητικές συνέπειες ιδίως στις γυναίκες, δεδομένου ότι αυτές στελεχώνουν συνήθως τα επαγγέλματα πρόνοιας.

3.1.6.1

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην πολιτική μετανάστευσης και ασύλου. Οι μετανάστριες και οι γυναίκες εθνοτικών μειονοτήτων πρέπει να τυγχάνουν μεγαλύτερης προσοχής, καθώς οι ανισότητες τις επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό και βρίσκονται σε πιο ευάλωτη κατάσταση, ιδίως σε περίοδο οικονομικής κρίσης (4).

3.1.6.2

Η αύξηση της γυναικείας μετανάστευσης συνδέεται άμεσα με τη ζήτηση εργατικού δυναμικού στον κλάδο των οικιακών υπηρεσιών και της φροντίδας, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη κοινωνικών υποδομών. Σημαντικός αριθμός γυναικών μεταναστών απασχολούνται σε αυτούς τους τομείς, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από άτυπες και επισφαλείς σχέσεις εργασίας. Πρέπει να «επαγγελματικοποιηθούν» και να ρυθμισθούν αυτά τα επαγγέλματα, καθώς και να ενισχυθεί η απόκτηση επαγγελματικών προσόντων για τη βελτίωση της εργασιακής ένταξης των γυναικών μεταναστών.

3.2.1

Όσον αφορά τη γυναικεία απασχόληση επετεύχθησαν οι ποσοστώσεις της στρατηγικής της Λισσαβώνας, μολονότι δεν επιτεύχθηκαν οι στόχοι της Βαρκελώνης για τις υποδομές παιδικής φροντίδας (κάλυψη 33 % για παιδιά κάτω των 3 ετών και 90 % για παιδιά 3 με 6 ετών). Είναι επιτακτική η ύπαρξη υποδομών υπηρεσιών φύλαξης και φροντίδας, με ικανοποιητικό αριθμό θέσεων και ευέλικτη προσφορά που θα εξασφαλίζει εξατομικευμένες και ποιοτικές υπηρεσίες: υποδομές υποδοχής πέραν των ωρών εργασίας, για τις περιόδους διακοπών, με κυλικεία και με ειδικευμένα κέντρα ανάλογα με το βαθμό εξάρτησης. Οι επενδύσεις σε κοινωνικές υπηρεσίες δεν έχουν θετικές συνέπειες μόνο για την οικονομία και ειδικότερα για την απασχόληση, αλλά διαθέτουν μεγάλη κοινωνική χρησιμότητα.

3.2.2

Η φροντίδα παιδιών και εξαρτώμενων ατόμων απαιτεί ευέλικτα ωράρια, επιβάλλει δε την αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας και την προσαρμογή του στις οικογενειακές και εργασιακές ανάγκες έτσι ώστε να καταστεί ισότιμα προσβάσιμος σε γυναίκες και άνδρες.

3.2.3

Σημαντικό μέρος των γυναικών χρησιμοποιούν την μερική απασχόληση ως μέσο συνδυασμού του επαγγελματικού με τον οικογενειακό βίο, λόγω της ανεπάρκειας των υποδομών φροντίδας. Ωστόσο, η υπερεκπροσώπηση των γυναικών στη μερική απασχόληση δεν οφείλεται μόνο σε οικογενειακούς λόγους αλλά στο γεγονός ότι συχνά είναι ο μόνος τρόπος πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας (5).

3.2.4

Όσον αφορά τις άδειες, επιβάλλεται η εξίσωση των ατομικών δικαιωμάτων μεταξύ γυναικών και ανδρών, ανεξαρτήτως σχέσης εργασίας (αυτοαπασχολούμενοι, ορισμένου χρόνου, αορίστου χρόνου …). Προς τούτο η ΕΟΚΕ κρίνει θετικά τη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εργατικών Ενώσεων, της Businesseurope, του ΕΚΔΕ και της UEAPME για τη διεύρυνση της γονικής άδειας (6) αν και θεωρεί αναγκαία την περαιτέρω πρόοδο προς την κατεύθυνση της πλήρους εξίσωσης. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής για τη βελτίωση της προστασίας των εγκύων εργαζομένων των λεχώνων και των εργαζόμενων μητέρων που θηλάζουν ενώ συμφωνεί πως πρέπει να διασφαλισθεί ελάχιστη άδεια 18 εβδομάδων (7).

3.2.5

Θα πρέπει να ληφθεί σαφής θέση υπέρ της συνυπευθυνότητας όλων των κοινωνικών φορέων που σχετίζονται με τα οικιακά και οικογενειακά καθήκοντα, που ως επί το πλείστον ασκούνται από γυναίκες, ούτως ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το ανθρώπινο κεφάλαιο. Κρίνεται απαραίτητη μια εκστρατεία υπέρ του καταμερισμού των οικιακών και οικογενειακών εργασιών, που βρίσκονται στη βάση της ανισότητας, καθώς και η επανεκτίμηση αυτού του είδους εργασιών.

3.3.1

Απαιτείται αποφασιστικότερη δέσμευση για την επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στη λήψη αποφάσεων (8) στον οικονομικό, πολιτικό, επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα, καθώς η θέση των γυναικών δεν έχει μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια. Προς τούτο χρειάζεται να τεθούν σαφείς στόχοι και προθεσμίες εκπλήρωσής των, καθώς και συγκεκριμένες πολιτικές και αποτελεσματικά μέτρα (θετική δράση, σχέδια ισότητας, ειδική κατάρτιση, ποσοστώσεις συμμετοχής, εκστρατείες ευαισθητοποίησης κλπ.).

3.3.2

Η ισότητα ανδρών και γυναικών στην πολιτική πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Στις εκλογές του Ιουνίου 2009 οι γυναίκες κατέλαβαν το 35 % των εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενώ στην Επιτροπή οι γυναίκες είναι 10, έναντι 17 ανδρών. Στα εθνικά κοινοβούλια αποτελούν το 24 %, ενώ το 25 % των υπουργικών θώκων των εθνικών κυβερνήσεων καταλαμβάνεται από γυναίκες (9). Στην ΕΟΚΕ αυτή τη στιγμή το 23,6 % των μελών είναι γυναίκες, έναντι 76,4 % ανδρών, ενώ σε επίπεδο διοικητικών θέσεων (διευθυντές, υποδιευθυντές, γενικοί γραμματείς) οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόλις το 16,7 % έναντι του 83,3 % των ανδρών. Η ισότιμη αντιπροσώπευση ανδρών και γυναικών πρέπει να αποτελέσει κύρια προτεραιότητα για την επίτευξη της ισότητας σε όλα τα επίπεδα.

3.3.3

Η πρόοδος στον τομέα της έρευνας στο δημόσιο τομέα είναι μικρή (το 39 % των εργαζομένων είναι γυναίκες) ενώ δεν υπάρχουν μεταβολές στον οικονομικό και χρηματοπιστωτικό τομέα (δεν υπάρχουν γυναίκες διοικητές κεντρικών τραπεζών, ενώ αποτελούν το 17 % των μελών των διοικητικών συμβουλίων τους και μόλις το 3 % των διοικητικών συμβουλίων των μεγάλων επιχειρήσεων).

3.4.1

Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών παραμένει σοβαρότατο πρόβλημα. Αποτελεί παγκόσμιο και συστημικό φαινόμενο που λαμβάνει πολλές μορφές και εκφάνσεις. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανησυχία της Επιτροπής ως προς τον αριθμό των γυναικών που πέφτουν θύματα βίας, το μέγεθος που έχει λάβει η εμπορία γυναικών και η πορνεία, ιδίως μεταξύ των μεταναστριών, και τις συνεχιζόμενες εγκληματικές ενέργειες που διαπράττονται στο όνομα της παράδοσης ή της θρησκείας (10).

3.4.2

Πρέπει να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα κοινωνικά, οικονομικά και νομικά μέτρα για τον περιορισμό και την εξάλειψη καταστάσεων που υποθάλπουν τη βία κατά των γυναικών όπως η έλλειψη υλικών πόρων, η οικονομική εξάρτηση, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, η διαιώνιση στερεοτύπων για τα φύλα, οι δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας κλπ.

3.4.3

Ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν οι μετανάστριες που τόσο λόγω της απομόνωσής τους από τον κοινωνικό περίγυρο όσο και λόγω του παράνομου καθεστώτος τους είναι ιδιαίτερα ευάλωτες. Η γλώσσα, οι κοινωνικοπολιτισμικές διαφορές ή η άγνοια ύπαρξης υποδομών στήριξης τις εμποδίζουν ενίοτε να ζητήσουν βοήθεια όταν πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται στην περίπτωση των μεταναστριών χωρίς επίσημα έγγραφα και χρήζει ειδικών μέτρων που θα εξαλείφουν τους φραγμούς και θα εγγυώνται τα δικαιώματά τους.

3.4.4

Απαιτούνται ειδικά προγράμματα (μαζί με τη συνέχιση των υπαρχόντων, όπως το πρόγραμμα Δάφνη) και μεγαλύτερη χρηματοδότηση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Πρέπει να καταρτισθούν εθνικά σχέδια δράσης στο πλαίσιο συντονισμένης στρατηγικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με συγκεκριμένα μέτρα και προθεσμίες που θα διασφαλίζουν την εφαρμογή τους. Πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τα κράτη μέλη η εφαρμογή της νομοθεσίας που ισχύει για την πρόληψη της βίας, την προστασία των θυμάτων και των ατόμων που κινδυνεύουν, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Επιπλέον, είναι απαραίτητοι δείκτες που θα παρέχουν λεπτομερή εικόνα για όλες τις πτυχές της βίας με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης και της εμπορίας ανθρώπων. Ενοποιημένες στατιστικές σε επίπεδο ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση ως προς το εν λόγω ζήτημα.

3.4.5

Δεδομένου του ανησυχητικού αριθμού πράξεων βίας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με βάση το φύλο, μεταξύ των νέων, κρίνεται θεμιτή η απόφαση της Επιτροπή να εντάξει την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου στις δραστηριότητες του προγράμματος Νεολαία σε δράση, ενώ κρίνεται απαραίτητο να συμπεριληφθεί η προώθηση της νοοτροπίας αποχής από τη χρήση βίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων όλων των ατόμων σε κάθε πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης για την παιδική και νεανική ηλικία.

3.5.1

Τα στερεότυπα των φύλων αποτελούν πολιτισμική ή κοινωνική στάση που προϋποθέτει την ύπαρξη «αρσενικών» και «θηλυκών» ρόλων και λειτουργιών και επηρεάζει την εκπαίδευση και τις επιλογές απασχόλησης, δημιουργώντας διαχωρισμούς στην αγορά εργασίας. Τα στερεότυπα θέτουν φραγμούς στην ισότητα και την πλήρη συμμετοχή των γυναικών και των ανδρών στη λήψη αποφάσεων.

3.5.2

Παρά το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης που επιτυγχάνουν, οι γυναίκες συνεχίζουν να συγκεντρώνονται σε παραδοσιακά «γυναικείους» οικονομικούς κλάδους (υγεία και κοινωνική πρόνοια, εκπαίδευση, εμπόριο, δημόσια διοίκηση, επιχειρηματικές υπηρεσίες, ξενοδοχεία και εστίαση κλπ.) και επαγγέλματα (πωλήτριες, οικιακές βοηθοί, υπηρεσίες φροντίδας, διοικητικό προσωπικό κλπ), σε χαμηλότερες κατηγορίες εργασίας, με μικρότερη πιθανότητα πρόσβασης σε καλύτερες θέσεις. Ο διαχωρισμός παραμένει σταθερός τα τελευταία χρόνια, καθώς η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης καταγράφεται σε κλάδους που ήδη γυναικοκρατούνταν.

3.5.3

Για την καταπολέμηση των στερεοτύπων των φύλων πρέπει:

3.6.1

Η Επιτροπή πρέπει να συνεχίσει να προωθεί τα δικαιώματα των γυναικών στη διεθνή σκηνή μέσω της εξωτερικής και αναπτυξιακής της πολιτικής. Πρέπει η διάσταση του φύλου να ενσωματωθεί σε κάθε πτυχή της συνεργασίας με συγκεκριμένα μέτρα για τις γυναίκες, που θα προωθούν τη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και την ικανότητα πρωτοβουλίας τους, καθώς και να καλλιεργηθεί η ικανότητα των αναπτυσσόμενων χωρών να προωθήσουν την ισότητα.

3.6.2

Είναι αναγκαία η ενσωμάτωση της διάστασης των φύλων στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) για την αντιμετώπιση κρίσης. Όσον αφορά την ανθρωπιστική βοήθεια (ECHO), η Επιτροπή θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες με παιδιά ή εξαρτώμενους συγγενείς σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και στις γυναίκες θύματα ανδρικής βίας σε περιόδους συγκρούσεων.

4.1

Η ανάλυση της διάστασης του φύλου θα πρέπει να ενσωματωθεί οριζόντια σε όλους τους τομείς δράσης της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένων των προϋπολογισμών, με αξιολόγηση της προόδου σε ζητήματα ισότητας εντός της ίδιας της δομής της. Προς τούτο απαιτούνται ανθρώπινοι πόροι με ειδίκευση στην ισότητα των φύλων και ενιαίοι δείκτες που θα επιτρέπουν την απεικόνιση της κατάστασης των γυναικών.

4.2

Η Επιτροπή πρέπει να διατηρεί ανοιχτό και μόνιμο διάλογο με τις οργανώσεις των γυναικών, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για την καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων ανισότητας.

4.3

Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να καλέσει όλες τις υπηρεσίες της να χρησιμοποιούν μη σεξιστική γλώσσα σε όλα τα έγγραφα, τα επίσημα κείμενα, τη διερμηνεία όλων των γλωσσών και τις ιστοσελίδες.

5.1

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών πρέπει να προσεγγισθεί σφαιρικά. Οι κοινοτικές πολιτικές δεν πρέπει να έχουν ως στόχο μόνο την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών σε όλους τους τομείς, την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων ή τη βελτίωση της παιδικής ευημερίας, μεταξύ άλλων, αλλά πρέπει τα μέτρα τους να προσανατολίζονται σαφώς προς τον περιορισμό των ανισοτήτων στον καταμερισμό των οικογενειακών, των γονεϊκών και των οικιακών καθηκόντων ειδικά μεταξύ γυναικών και ανδρών, αλλά και μεταξύ όλων των κοινωνικών φορέων γενικότερα.

5.2

Η Επιτροπή πρέπει κατά προτεραιότητα να ενσωματώσει οριζόντια την ισότητα των φύλων σε όλους τους τομείς, τις επιτροπές, τις μονάδες, τα μέτρα, τις πολιτικές και τις διευθύνσεις της. Το φύλο δεν αποτελεί ζήτημα αποκλειστικής αρμοδιότητας της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων.

5.3

Απαιτούνται ειδικοί σε ζητήματα φύλου που θα διαθέτουν επαρκή κατάρτιση και εφόδια για να ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση, τις γνώσεις και την ικανότητα του ευρωπαϊκού προσωπικού σε ζητήματα ισότητας. Είναι αναγκαίο η Eurostat να προβεί στον διαχωρισμό των στατιστικών της ανά φύλο, βελτιώνοντας τις ήδη υπάρχουσες μεθόδους της και εισάγοντας νέους δείκτες που θα μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε καλύτερα την πραγματικότητα των γυναικών, παρέχοντας έτσι συνολική εικόνα της κατάστασης στην ΕΕ.

5.4

Θα πρέπει να εισαχθεί η διάσταση του φύλου στους προϋπολογισμούς της ΕΕ και κάθε κράτους μέλους. Απαιτούνται επίσης μελέτες για την αξιολόγηση του αντίκτυπου της δημόσιας δράσης για τις γυναίκες και τους άνδρες.

5.5

Τα διαρθρωτικά ταμεία παρέχουν ένα εξαιρετικό πλαίσιο προκειμένου τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν την ισότητα των φύλων στα επιχειρησιακά τους προγράμματα και στα διάφορα στάδια της εφαρμογής τους, πραγματοποιώντας επιπλέον ανάλυση του αντικτύπου κατά φύλο σε κάθε τομέα προτεραιότητας ή πεδίο δράσης των εν λόγω προγραμμάτων. Απαιτείται μεγαλύτερος συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των διαρθρωτικών ταμείων και των οργανισμών ισότητας κάθε χώρας για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων.

5.6

Η Επιτροπή πρέπει να φροντίσει για την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας, παρουσιάζοντας παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών και επιβάλλοντας κυρώσεις στα κράτη μέλη που δεν σέβονται την αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Πρέπει να εποπτεύει και να αξιολογεί την ισότητα των φύλων σε κάθε πολιτική και σε κάθε διεύθυνσή της. Προς τούτο απαιτείται μέθοδος αξιολόγησης που θα επιτρέπει την παρατήρηση και την εκτίμηση του βαθμού επίτευξης των τεθέντων στόχων, των επιτευγμάτων ή των οπισθοδρομήσεων, καθώς και δημιουργία μονάδας αξιολόγησης που θα εποπτεύει και θα αξιολογεί συστηματικά τη δράση των επιμέρους κρατών μέσω των δεικτών που ήδη προβλέπει ο χάρτης για την ισότητα.

5.7

Σε περίπτωση αλλαγών στον νέο χάρτη συνιστούμε την τροποποίηση του πρώτου τομέα προτεραιότητας με την υποδιαίρεσή του, καθώς θίγει διαφορετικές προβληματικές (απασχόληση, υγεία, μετανάστευση), για τις οποίες απαιτούνται διαφορετικά μέσα παρέμβασης. Επιπλέον, συνιστάται η προσθήκη ενός νέου τομέα «Γυναίκες και περιβάλλον», καθώς οι γυναίκες διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη, δεδομένης της ιδιαίτερης προσοχής που αποδίδουν στην ποιότητα και τη βιωσιμότητα της ζωής για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές (11).

5.8

Η ΕΟΚΕ τονίζει τον σημαντικό ρόλο των κοινωνικών εταίρων στην προώθηση της ισότητας μέσω του κοινωνικού διαλόγου και της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Καλό παράδειγμα τούτου αποτελεί το Πλαίσιο δράσης για την ισότητα γυναικών και ανδρών του 2005.

5.9

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα θα πρέπει να διαδραματίσει καίριο ρόλο όσον αφορά τη βελτίωση της διακυβέρνησης και την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με την ευαισθητοποίηση και την ισότητα. Θα πρέπει να υπάρξει επαγρύπνηση και να διασφαλισθεί ότι όλες οι πολιτικές θα περιλαμβάνουν και θα καλλιεργούν την ισότητα καθώς και την πιο υπεύθυνη και πιο συνεκτική σε ζητήματα φύλου συμμετοχή των πολιτών, καθώς και πολιτική συμμετοχή.

5.10

Τα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη καθώς και οι δημογραφικές αλλαγές δεν πρέπει να επηρεάσουν το στόχο της ισότητας και να τον θέσουν στο παρασκήνιο.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/8

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) ζητεί να συμπεριληφθεί στην επικείμενη στρατηγική ΕΕ 2020 στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση και στην Κοινωνική Ατζέντα ειδικό τμήμα για την αναπηρία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνεκτίμηση και ο καλύτερος συντονισμός αυτού του θέματος σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές.

1.2

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η συμπερίληψη κριτηρίων που ενισχύουν τις πολιτικές για την αναπηρία στη μελλοντική στρατηγική ΕΕ 2020 θα αποβεί οικονομικά επωφελής για το σύνολο της κοινωνίας, πέρα από την πρόοδο που θα σημειωθεί από την άποψη της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της εξάλειψης των διακρίσεων.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη την υιοθέτηση ενός «Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Αναπηρία», το οποίο θα θέσει τις βάσεις μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για αυτό το θέμα, συντρέχοντας με τη μελλοντική στρατηγική της Επιτροπής για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λισσαβώνας και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (και του πρωτοκόλλου της), η οποία πρέπει να κυρωθεί το συντομότερο δυνατό από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη.

1.4

Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση για πολιτικές που ενθαρρύνουν την καινοτομία, βασίζονται σε στατιστικά δεδομένα και προβλέπουν σαφή μνεία των ΑμεΑ σε όλες τις σημαντικές ευρωπαϊκές και εθνικές στατιστικές.

1.5

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας αγοράς εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, ανοιχτής σε όλους, και επισημαίνει ότι οι πολιτικές απασχόλησης για τα ΑμεΑ πρέπει να καλύπτουν τη διαδικασία που συνδέεται με τη δια βίου απασχόληση (lifestreaming), με ιδιαίτερη εστίαση στην εκπαίδευση, στην πρόσληψη, στη διατήρηση της απασχόλησης και στην επαγγελματική επανένταξη. Οι πολιτικές για τους νέους με αναπηρία, όπως και οι πολιτικές παρέμβασης στις περιπτώσεις επίκτητης αναπηρίας, πρέπει να συγκαταλεχθούν στις προτεραιότητες της μελλοντικής στρατηγικής ΕΕ 2020 και της νέας στρατηγικής της Επιτροπής για τα ΑμεΑ.

1.6

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να δημοσιεύσει, το αργότερο εντός ενός έτους, έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας 2000/78 όσον αφορά την αναπηρία και την απασχόληση.

1.7

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η πρόσληψη σε ένα κανονικό εργασιακό περιβάλλον προϋποθέτει την ανάπτυξη κατάλληλων κοινωνικών υπηρεσιών και την παροχή κινήτρων· αναγνωρίζει επίσης τον σημαντικό ρόλο των επιχειρήσεων που απασχολούν κατά κύριο λόγο ΑμεΑ και, γενικότερα, των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας και των ΜΜΕ, που επίσης χρειάζονται υποστήριξη από τις κοινωνικές υπηρεσίες και κατάλληλα κίνητρα, χωρίς να λησμονεί και τη σημασία των κοινωνικών εταίρων σε αυτό το πεδίο.

1.8

Η ΕΟΚΕ ζητά πολιτικές ευαισθητοποίησης για την κατάρριψη των στερεοτύπων που υπάρχουν σήμερα έναντι των εργαζομένων με αναπηρία και υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και επικοινωνίας στην αποδοχή της διαφορετικότητας.

1.9

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι η προσβασιμότητα των ΑμεΑ δεν ωφελεί μόνο τα ίδια, αλλά το σύνολο της κοινωνίας και συνεπάγεται αύξηση της πελατείας των επιχειρήσεων.

1.10

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη σταδιακή εφαρμογή των μέτρων για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ, μέσω κοινών βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων (με συγκεκριμένη και οριστική προθεσμία για τη συμμόρφωση τόσο των νέων προϊόντων, υπηρεσιών και υποδομών όσο και των ήδη υπαρχόντων).

1.11

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της καθιέρωσης του θεσμού της «Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας καθολικής προσβασιμότητας».

1.12

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι πρέπει επειγόντως να προταθεί νομοθεσία για την ηλεκτρονική προσβασιμότητα (e-Accessibility), επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της υπέρ της αρχής του «καθολικού σχεδιασμού» και της ανάπτυξης προδιαγραφών προσβασιμότητας και ζητά να εκπονηθεί επί τούτου, πριν από το 2011, εντατικό σχέδιο δράσης και να δημιουργηθεί «ευρωπαϊκή κάρτα αναπηρίας», η οποία θα διευκολύνει την αμοιβαία αναγνώριση των δικαιωμάτων και τις διασυνοριακές μετακινήσεις των ΑμεΑ.

1.13

Η διάσταση του φύλου πρέπει απαραιτήτως να συνεκτιμάται στη χάραξη, την ανάπτυξη, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών για την αναπηρία, προκειμένου να τεθεί τέλος στην αφάνεια και στις πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία.

1.14

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία των κοινωνικών εταίρων για την εξασφάλιση δίκαιων και ευνοϊκών συνθηκών εργασίας των ΑμεΑ και ισότιμων όρων απασχόλησής τους με τους άλλους εργαζομένους.

1.15

Οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να εντάσσουν την οπτική της αναπηρίας σε όλες τις διατομεακές, τομεακές και εταιρικές δράσεις και διαπραγματεύσεις, ιδίως όταν αυτές αφορούν θέματα απασχόλησης, προσβασιμότητας και κοινωνικής προστασίας.

1.16

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την πλήρη προσήλωσή της στην αρχή «τίποτα για τα ΑμεΑ χωρίς τα ΑμεΑ» και δηλώνει ότι η αρχή αυτή πρέπει να εφαρμοστεί τόσο στη στρατηγική ΕΕ 2020 όσο και στα προγράμματα για ΑμεΑ που χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους.

1.17

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών και να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότησή της, διασφαλίζοντας την ανεξαρτησία και τη δυνατότητα συμμετοχής της στον σχεδιασμό των πολιτικών ή/και στην παροχή των κοινωνικών υπηρεσιών.

2.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την αίτηση της ισπανικής Προεδρίας να καταρτίσει γνωμοδότηση με θέμα Άτομα με αναπηρία: απασχόληση και σταδιακή εφαρμογή της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ. Στρατηγική της Λισσαβώνας μετά το 2010.

2.2

Η ΕΟΚΕ έχει υποστηρίξει σταθερά και οριζόντια στις γνωμοδοτήσεις της –με πρώτη την ειδική γνωμοδότηση πρωτοβουλίας για την Κοινωνική ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες, που υιοθετήθηκε τον Ιούλιο του 2002 (1) την ίση μεταχείριση και την εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) και των οικογενειών τους (2).

2.3

Τα ΑμεΑ αντιπροσωπεύουν πάνω από το 16 % του πληθυσμού της ΕΕ (τουλάχιστον 80 εκατομμύρια άτομα) (3) και το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να αυξάνεται εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού.

2.4

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προόδους που έχουν επιτευχθεί τόσο με τη νομοθεσία (4) όσο και με την εφαρμογή ευρωπαϊκών πολιτικών (5) και οι οποίες, σε συνδυασμό με τη Διακήρυξη της Μαδρίτης το 2002 (6), συνέβαλαν στη μεγαλύτερη κοινωνική ενσωμάτωση των ΑμεΑ στην ΕΕ. Υπάρχουν ωστόσο περιθώρια βελτίωσης, επειδή η πρόοδος ήταν τομεακού και κατακερματισμένου χαρακτήρα και δεν υποστηριζόταν από ενιαία στρατηγική, όπως επιβεβαιώθηκε από την ενδιάμεση αξιολόγηση του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης 2003-2010 (7) είναι άλλωστε απαραίτητο να ενισχυθούν και οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αρμόδιες για τις ευρωπαϊκές πολιτικές για τα ΑμεΑ.

2.5

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τα τελευταία αποτελέσματα του Ευρωβαρομέτρου για το 2009 (8), όπου διαπιστώνεται έντονη αύξηση των αισθητών διακρίσεων για λόγους αναπηρίας (+8 % τον τελευταίο χρόνο, τουτέστιν 53 % το 2009 έναντι 45 % το 2008) και όπου πάνω από το 33 % των ΑμεΑ δηλώνει ότι αισθάνθηκε αντικείμενο αρνητικής διάκρισης κατά το 2009.

2.6

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η πρόοδος των πολιτικών για την αναπηρία οφείλει πολλά στο έργο της ευαισθητοποίησης και της πίεσης που επιτελείται από το ευρωπαϊκό κίνημα και τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ΑμεΑ, οι οποίες συσπειρώνονται γύρω από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ των Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum - EDF), καθώς και στην υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων.

2.7

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει στις χώρες που αποτελούν την τρόικα του Συμβουλίου ότι είναι σημαντικό να λάβουν υπόψη την παρούσα γνωμοδότηση κατά την άσκηση των Προεδριών τους.

3.6.1.1

Κατά την υιοθέτηση της στρατηγικής ΕΕ 2020 και της Κοινωνικής Ατζέντας, η ΕΟΚΕ ζητεί να βελτιωθεί η περιορισμένη αποτελεσματικότητα και ο συντονισμός της σημερινής στρατηγικής της Λισσαβώνας και της Ανανεωμένης Κοινωνικής Ατζέντας (12)· προς τούτο, πρέπει να περιληφθεί στις εν λόγω στρατηγικές ειδικό τμήμα για τα ΑμεΑ και τις οικογένειές τους, το οποίο πρέπει να καλύπτει, μεταξύ άλλων, την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κοινωνική ενσωμάτωση, την κοινωνική προστασία και την προσβασιμότητα, εξασφαλίζοντας τη συνεκτίμηση της αναπηρίας και στους τρεις κύριους άξονές τους (13).

3.6.1.2

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η ένταξη των πολιτικών για την αναπηρία στις αρμοδιότητες της ΕΕ με τη στρατηγική ΕΕ 2020 θα αποβεί οικονομικά επωφελής για το σύνολο της κοινωνίας, πέρα από την πρόοδο στο επίπεδο της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της εξάλειψης των διακρίσεων, όπως καταδείχθηκε από πρόσφατες αναλύσεις κόστους/οφέλους (14).

3.6.1.3

Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Αναπηρία πρέπει να συνάδει με τη μελλοντική στρατηγική της Επιτροπής για τα ΑμεΑ (15), η οποία θα αντικαταστήσει το σημερινό σχέδιο δράσης για τα άτομα με αναπηρία 2003-2010.

3.6.1.4

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση (ΕΣΑ) και η Ανοιχτή Μέθοδος Συντονισμού (ΑΜΣ) στους τομείς της κοινωνικής ενσωμάτωσης, της κοινωνικής προστασίας, των συντάξεων, της εκπαίδευσης, της νεολαίας και άλλους πρέπει να συνεχίσουν να περιλαμβάνουν και να βελτιώνουν τις αναφορές στην αναπηρία στις κατευθυντήριες γραμμές τους και τους κοινούς στόχους προς τα κράτη μέλη, ούτως ώστε το θέμα της αναπηρίας να αντανακλάται στα εθνικά σχέδια, να αυξηθεί η αναλυτική ικανότητα των κρατών μελών και να περιλαμβάνονται τα αποτελέσματα στις περιοδικές εκθέσεις.

3.6.1.5

Οι ευρωπαϊκές πολιτικές θα πρέπει να υποστηρίζουν την εξάλειψη κάθε ακραίας καταπάτησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων –και, ειδικότερα, του εγκλεισμού των ΑμεΑ σε μεγάλα, κλειστά ιδρύματα, της χωριστής τους εκπαίδευσης, της στέρησης της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας ή της βίας σε βάρος τους– και να συνεκτιμούν τις πρόσθετες διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία, όπως και τα άτομα με μεγάλη ανάγκη υποστήριξης (16).

3.6.1.6

Χρειαζόμαστε πολιτικές που ενθαρρύνουν την καινοτομία και βασίζονται σε στατιστικά στοιχεία. Το Σύμφωνο θα πρέπει να επιδιώξει δέσμευση για σαφή μνεία των ΑμεΑ σε κάθε σημαντικό στατιστικό μέσο (17), με εναρμονισμένες, ενημερωμένες και αξιόπιστες πηγές, δείκτες και μηχανισμούς, δημιουργώντας, μεταξύ άλλων, μια μόνιμη ενότητα για την αναπηρία, καθώς και μια ενότητα για την κοινωνική συμμετοχή των ΑμεΑ, στην έρευνα της Eurostat για το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό και συμπεριλαμβάνοντας ερωτήσεις για την αναπηρία στις γενικές ενότητες.

3.6.1.7

Η ΕΟΚΕ ζητά να συμπεριληφθεί στις «Κατευθυντήριες γραμμές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο», που πρόκειται να υιοθετηθούν από το Συμβούλιο της ΕΕ, μία κατευθυντήρια γραμμή για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, με βάση τη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.

3.6.2.1

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει πως, με τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισσαβώνας, καθιερώνονται νέες νομικές βάσεις. Υπενθυμίζει επίσης την αξία των άρθρων 10, 11 και 19, καθώς και των άρθρων 21 και 26 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τα οποία έχουν αξία Συνθήκης.

3.6.2.2

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία δημιουργεί νέες υποχρεώσεις για την ΕΕ. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ ζητά:

3.6.2.3

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την υποβολή της πρόσφατης πρότασης οδηγίας για την απαγόρευση των διακρίσεων πέραν του τομέα της απασχόλησης (21), αλλά επισημαίνει ότι δεν είναι επαρκώς προσαρμοσμένη στη Σύμβαση του ΟΗΕ. Η οδηγία αυτή, η οποία συζητείται επί του παρόντος στο Συμβούλιο, πρέπει να διασφαλίζει ότι η έννοια της διάκρισης αναγνωρίζει τη θετική μεταχείριση των ΑμεΑ σε ορισμένες περιπτώσεις· να προσδιορίζει το πεδίο εφαρμογής της στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της υγείας και της εκπαίδευσης, επισημαίνοντας ότι η χωριστή εκπαίδευση συνιστά αρνητική διάκριση· να καθιερώνει την καθολική εφαρμογή της προσβασιμότητας για τα ΑμεΑ· να επιβάλλει εύλογες προσαρμογές σε όλους τους τομείς και να προβλέπει δημόσια κίνητρα για την υλοποίησή τους· η προσβασιμότητα πρέπει να καλύπτει όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που προσφέρονται στο κοινό· τέλος, η οδηγία θα πρέπει να συγκεκριμενοποιήσει περισσότερο τις υποχρεώσεις της ΕΕ όσον αφορά την υλοποίηση, με άμεση εφαρμογή στις νέες οικοδομές και ρεαλιστικά μέτρα στις ήδη υπάρχουσες.

3.6.3.1

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι οι διατάξεις του γενικού κανονισμού για τα διαρθρωτικά ταμεία όσον αφορά την απαγόρευση των διακρίσεων και την προσβασιμότητα των ΑμεΑ πρέπει να διατηρηθούν ως κριτήρια για την επιλογή και την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων (22)και να ενισχυθούν μάλιστα στη μελλοντική πολιτική συνοχής, η οποία θα πρέπει να εξασφαλίζει περισσότερες δράσεις για και από όλες τις ΑμεΑ σε όλα τα κράτη μέλη, με επαρκείς χρηματοδοτικές διευκολύνσεις. Οι αρχές αυτές πρέπει να επεκταθούν και στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα για την έρευνα, την ανταγωνιστικότητα, την κατάρτιση, την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, την αναπτυξιακή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων των νέων προγραμμάτων από το 2014.

3.6.3.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην άμεση διαχείριση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (όσον αφορά την κατάρτιση και την απασχόληση) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης έχει αποφέρει πολύ θετικά αποτελέσματα και προτρέπει να γενικευθεί αυτό το μοντέλο στα επιχειρησιακά προγράμματα των Διαρθρωτικών Ταμείων από το 2013.

3.6.3.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η διατήρηση της οικονομικής υποστήριξης των ευρωπαϊκών οργανώσεων των ΑμεΑ, μεταξύ των οποίων και του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για την Αναπηρία, καθώς και άλλων φορέων που προωθούν την κοινωνική ενσωμάτωση, μέσω του προγράμματος Progress ενισχύει τη δημοκρατία και τη διαρθρωμένη κοινωνία των πολιτών στην ΕΕ.

4.1

Η απασχόληση των ΑμεΑ πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ευρωπαϊκής πολιτικής για την απασχόληση. Η κατάσταση της απασχόλησης στην Ευρώπη είναι περίπλοκη, αλλά για τους εργαζομένους με αναπηρία είναι ακόμη πιο δύσκολη. Είναι, συνεπώς, απαραίτητο να προαχθεί μια αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, ανοιχτή σε όλους.

4.2

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την κατάσταση της ανεργίας μεταξύ των ΑμεΑ, διότι, πριν ακόμα από την κρίση, το 78 % των ατόμων με βαριά αναπηρία δεν είχε πρόσβαση στην αγορά εργασίας, το ποσοστό αεργίας τους ήταν διπλάσιο από του υπόλοιπου πληθυσμού και το ποσοστό απασχόλησής τους παρέμενε κατά 20 % χαμηλότερο από τον μέσο όρο των ατόμων χωρίς αναπηρία (23).

4.3

Η κρίση (που ανέβασε την ανεργία στην ΕΕ στο 10 % (24) δυσχεραίνει την κατάσταση στην αγορά εργασίας για τα ΑμεΑ για δύο λόγους: πρώτον, θα είναι πιο δύσκολη η ένταξή τους στην αγορά εργασίας (25) και, δεύτερον, οι κυβερνήσεις θα έχουν την τάση να διορθώσουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα περικόπτοντας τις διάφορες παροχές και επιδόματα. Η ΕΟΚΕ προειδοποιεί ότι τα ΑμεΑ δεν μπορούν να είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης και είναι αντίθετη σε οποιαδήποτε περικοπή της στήριξής τους (26).

4.4

Η κρίση ενέχει τον κίνδυνο να αυξήσει τη φτώχεια των ΑμεΑ και των οικογενειών τους· από την άλλη πλευρά, μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία να αναπτυχθούν, με τα κατάλληλα κίνητρα, δραστηριότητες που προάγουν την ενσωμάτωση και να αυξήσει την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της οικονομίας στο σύνολό της.

4.5

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι η στήριξη της απασχόλησης των ΑμεΑ πρέπει να είναι από τους κυριότερους στόχους της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και καλεί να περιληφθεί στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση ένας στόχος που απηχεί το σημείο 34 των συμπερασμάτων της εαρινής ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής του 2006 (27) «Βασικός στόχος είναι να αυξηθεί η συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδίως ... των προσώπων με αναπηρία …. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί απαιτούνται προσπάθειες σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους». Θα πρέπει να καταρτιστεί κατάλογος με τα μέτρα που προβλέπουν να εφαρμόσουν τα κράτη μέλη στα εθνικά τους σχέδια.

4.6

Οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν καίριο ρόλο, μέσω των συλλογικών διαπραγματεύσεων, για την ένταξη των ΑμεΑ στην αγορά εργασίας και για την ενσωμάτωσή τους στην επιχείρηση. Συμβάλλουν επίσης στην υλοποίηση των πολιτικών για τη διαφορετικότητα, συμμετέχοντας στη διαπραγμάτευση σχεδίων για τη διαφορετικότητα με τους επιχειρηματίες, στους οποίους πρέπει να δοθούν κίνητρα για να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση: προς τούτο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πολιτικές εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Η ΕΟΚΕ συγχαίρει τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους για την επιτυχία με την οποία ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις τους τον Δεκέμβριο του 2009 για μία νέα αυτόνομη συμφωνία για αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς.

4.7

Η ΕΟΚΕ ζητά να δημοσιευθεί, το αργότερο εντός ενός έτους, έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας 2000/78 (28).

4.8

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει εκ νέου ότι τα ΑμεΑ διαθέτουν τις ίδιες δεξιότητες με οποιοδήποτε άλλο άτομο για να αντεπεξέλθουν πλήρως στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, καθώς και ότι δεν πρέπει να υποτιμώνται οι ικανότητές τους, αλλά αντιθέτως να ενισχύονται. Τα ΑμεΑ έχουν δικαίωμα στην εργασία όπως κάθε άλλο άτομο.

4.9

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στον αυξανόμενο αριθμό των προβλημάτων ψυχικής υγείας, τα οποία –σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβιώσεως και Εργασίας (EUROFUND)– αποτελούν την κύρια αιτία πρόωρης αποχώρησης από την αγορά εργασίας, αγγίζοντας σε μερικές χώρες περίπου το 40 % (29) των περιπτώσεων πρόωρης συνταξιοδότησης. Επιβάλλεται να αλλάξει η αντιμετώπιση αυτών των εργαζομένων μέσω της ευαισθητοποίησης των πολιτών και των αρχών.

4.10

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η αναγνώριση αυτών των δεξιοτήτων πρέπει να συνοδεύεται από μηχανισμούς πιστοποίησης της αποκτηθείσας γνώσης, είτε λόγω πείρας (μη τυποποιημένες δεξιότητες) είτε χάρη σε μια τυποποιημένη κατάρτιση. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της καθιέρωσης ενός «διαβατηρίου προσόντων» (30) που θα επιτρέπει την επαγγελματική κινητικότητα των ΑμεΑ εντός της ΕΕ.

4.11

Οι πολιτικές απασχόλησης για τα ΑμεΑ πρέπει να καλύπτουν τη διαδικασία που συνδέεται με την απασχόληση καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου (lifestreaming  (31), μεριμνώντας για την κατοικία, τη βασική εκπαίδευση, την κατάρτιση, την υπερχρέωση των νοικοκυριών, τις οικονομικές δυσκολίες, την υγεία, τον αρνητικό περίγυρο, την τοπική οικονομία, την πρόσληψη, τη διατήρηση της απασχόλησης και την επανένταξη σε αυτή.

4.12

Η ελεύθερη κυκλοφορία (ως κοινοτική αρχή) δεν έχει επιτευχθεί πλήρως για τα ΑμεΑ και επιδρά στις μετακινήσεις τους εντός της ΕΕ τόσο για λόγους εργασίας όσο και για σπουδές, συνταξιοδότηση ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα.

4.13

Ένα από τα κυριότερα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία έγκειται στην αδυναμία εξαγωγής δικαιωμάτων όπως η προσωπική βοήθεια, που θα μπορούσε να επιλυθεί με συγκεκριμένα μέτρα συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και τη διεξαγωγή πανευρωπαϊκών εκστρατειών ευαισθητοποίησης και κατάρτισης.

4.14

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η «ενεργός ένταξη» πρέπει να συνδέεται με την αγορά εργασίας και να διασφαλίζει ικανό εισόδημα και πρόσβαση σε ποιοτικές κοινωνικές υπηρεσίες με σκοπό την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, ακόμα και όσων δεν εργάζονται (32).

4.15

Η ΕΟΚΕ θυμίζει ότι η πρόσληψη σε ένα κανονικό εργασιακό περιβάλλον προϋποθέτει υπηρεσίες απασχόλησης, επαγγελματικής επανένταξης, υγειονομικής περίθαλψης, κοινωνικές υπηρεσίες, τη δυνατότητα διατήρησης/διαχείρισης του εισοδήματος, καθώς και την παροχή κινήτρων (33).

4.16

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της προσαρμογής των κοινωνικών παροχών και της φορολογίας με τέτοιο τρόπο ώστε, αφενός, η ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας να μην επιφέρει εξασθένιση της αγοραστικής δύναμης των ΑμεΑ και, αφετέρου, να παρέχονται κίνητρα απασχόλησης σε ποιοτικές θέσεις εργασίας με δίκαιες απολαβές. Επίσης, προτείνει την καθιέρωση οικονομικών κινήτρων για τις επιχειρήσεις με σκοπό την τόνωση των προσλήψεων, της υποστηριζόμενης απασχόλησης στην κανονική αγορά εργασίας και της αυτοαπασχόλησης των ΑμεΑ, καθώς και για την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού τους πνεύματος μέσω άλλων πηγών μικροχρηματοδότησης (34). Ανάλογα οικονομικά κίνητρα πρέπει να δοθούν και στις ΜΚΟ που παρέχουν υπηρεσίες υποστήριξης των εργαζομένων με αναπηρία και των οικογενειών τους.

4.17

Πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη διατήρηση και την επανένταξη στην απασχόληση όσων έχουν υποστεί επίκτητη αναπηρία, προκειμένου να μην εγκαταλείψουν εξαιτίας αυτής πρόωρα την αγορά εργασίας. Παράλληλα, πρέπει να διαμορφώνεται ο χώρος εργασίας και ο περιβάλλων χώρος (στο μέτρο του λογικού) ανάλογα με τις ανάγκες των ΑμεΑ. Επιπλέον, απαιτούνται προγράμματα κατάρτισης και επαγγελματικού επαναπροσανατολισμού για τα ΑμεΑ που θα διασφαλίζουν την εξέλιξη της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας (35). Στις χώρες όπου υφίστανται συστήματα με ποσοστώσεις, πρέπει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε να τηρούνται οι στόχοι πρόσληψης χάρη στα κατάλληλα μέσα και μηχανισμούς. Η κοινωνική διάσταση των δημόσιων συμβάσεων μπορεί επίσης να ενισχύσει την απασχόληση των ΑμεΑ.

4.18

Η ΕΟΚΕ είναι απόλυτα πεπεισμένη για τα πλεονεκτήματα της χρηματοδότησης της απασχόλησης αντί των επιδομάτων ανεργίας, όσο και για τη σημασία της παροχής κινήτρων στα ΑμεΑ να επιδιώκουν την εξεύρεση εργασίας, στους εργοδότες να προσλάβουν ΑμεΑ ή και κινήτρων για την αυτοαπασχόλησή τους.

4.19

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις πολιτικές με αντικείμενο τους νέους με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσής τους από μικρή ηλικία και της μετάβασής τους από την κατάρτιση στην πρώτη τους εργασία, καθώς και τις πολιτικές παρέμβασης σε περιπτώσεις επίκτητης αναπηρίας που στόχο έχουν τη διατήρηση και την επανένταξη τους στην εργασία. Οι συγκεκριμένες ομάδες ατόμων πρέπει να συγκαταλεχθούν στις προτεραιότητες της στρατηγικής ΕΕ 2020 και να συμπεριληφθούν στην αναθεωρημένη στρατηγική της Επιτροπής για τα ΑμεΑ. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη γνωμοδότηση SOC/349 που κατήρτισε με θέμα την ανάπτυξη μιας στρατηγικής όχι μόνο για τους νέους, αλλά και μαζί με αυτούς (36).

4.20

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία των επιχειρήσεων που απασχολούν κατά κύριο λόγο ΑμεΑ, καθώς και εκείνων που δραστηριοποιούνται πιο ενεργά σε αυτόν τον τομέα και, γενικότερα, των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας όπως οι συνεταιρισμοί, οι εταιρείες αλληλασφάλισης, οι ενώσεις ή τα ιδρύματα που ευνοούν την κοινωνική ένταξη και τη συμμετοχή των ΑμεΑ στην αγορά εργασίας με τα ίδια εργασιακά δικαιώματα και με το ειδικό καθεστώς υποστήριξης που καθορίζεται από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

4.21

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) προκειμένου να προκρίνουν μια χωρίς αποκλεισμούς οπτική της εργασίας και να επιτελέσουν τον θεμελιώδη ρόλο τους, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων υπέρ της απασχόλησης των ΑμεΑ.

4.22

Τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ και των κρατών μελών της πρέπει να αποκτήσουν γνώση της κατάστασης και να δώσουν το παράδειγμα συμπεριλαμβάνοντας ΑμεΑ στο προσωπικό τους, μέσω μιας δέσμης συγκεκριμένων μέτρων για τη βελτίωση των σημερινών δεικτών απασχόλησης, οι οποίοι είναι γενικά πολύ χαμηλοί.

4.23

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την αξία της έννοιας της «ευελιξίας με ασφάλεια» για τα ΑμεΑ, δηλαδή της αναβάθμισης των συνθηκών ευελιξίας και προσαρμοστικότητας του ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την ενίσχυση της ασφάλειας της απασχόλησης. Οι συγκεκριμένες στρατηγικές πρέπει να διασφαλίζουν τον συνδυασμό του επαγγελματικού με τον προσωπικό βίο, τη διά βίου μάθηση και τις διαδικασίες μετάβασης από όλες προς όλες τις πιθανές καταστάσεις, κοινωνικούς πόρους ή καθεστώτα απασχόλησης καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου των ΑμεΑ.

4.24

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την προώθηση των νέων τομέων της οικολογικής και της κοινωνικής απασχόλησης, καθώς και την προαγωγή της προσβασιμότητας και του σχεδιασμού για όλους, που παρέχουν ευκαιρίες απασχόλησης των ΑμεΑ.

4.25

Η ΕΟΚΕ προασπίζει τόσο τη χορήγηση επιδομάτων προς τους εργαζομένους με αναπηρία που χρήζουν βοήθειας, όσο και την παροχή των απαραίτητων υπηρεσιών έτσι ώστε οι συγγενείς των ΑμεΑ να μπορούν να συνεχίζουν να εργάζονται απρόσκοπτα.

4.26

Οι πολιτικές ευαισθητοποίησης καταρρίπτουν τα στερεότυπα (37) περί των εργαζομένων με αναπηρία και πρέπει να έχουν ως αποδέκτη τους κοινωνικούς εταίρους, τα διευθυντικά και διοικητικά στελέχη των επιχειρήσεων, τους εργαζομένους, τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και τη δημόσια διοίκηση (38).

4.27

Τα ανωτέρω μέτρα πρέπει να είναι εύχρηστα για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους, ενώ θα πρέπει να προβάλλονται και να εφαρμόζονται σωστά από τους δημόσιους οργανισμούς.

4.28

Πρέπει να υπογραμμιστεί ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης και επικοινωνίας ως βασικών φορέων ευαισθητοποίησης της ευρωπαϊκής κοινωνίας και διάδοσης των αρχών της ανεκτικότητας, της κοινωνικής ένταξης και της αποδοχής της διαφορετικότητας.

4.29

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ανάληψης καινοτόμων πρωτοβουλιών όπως το προαναφερθέν «διαβατήριο δεξιοτήτων», το lifestreaming ή τα ακόλουθα:

5.1

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει το ψήφισμα του Συμβουλίου της ΕΕ της 17ης Μαρτίου 2008, σύμφωνα με το οποίο «η προσβασιμότητα αποτελεί, πράγματι, τον ακρογωνιαίο λίθο μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς βασιζόμενης στην αποφυγή διακρίσεων»  (42), και τον θεμελιώδη ρόλο των κοινωνικών εταίρων, καθότι η προσβασιμότητα συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την εξεύρεση εργασίας.

5.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τις θέσεις που διατύπωσε στη διερευνητική γνωμοδότηση (43) με θέμα «Ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρίες», σύμφωνα με τις οποίες τα ΑμεΑ έχουν τα ίδια δικαιώματα, αλλά διαφορετικές ανάγκες και τρόπους πρόσβασης στα αγαθά και στις υπηρεσίες.

5.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη σταδιακή εφαρμογή των εν λόγω μέτρων με κοινούς, δεσμευτικούς για τα κράτη μέλη, βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους (με σαφές και οριστικό χρονοδιάγραμμα για τα νέα και για τα ήδη υπάρχοντα αγαθά, υπηρεσίες και υποδομές) και με τη χρήση –μεταξύ άλλων μεθόδων– των δημόσιων συμβάσεων.

5.4

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η προσβασιμότητα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την άμεση άσκηση των δικαιωμάτων του πολίτη και ότι αυτός ο στόχος πρέπει να μετουσιωθεί σε συγκεκριμένα σχέδια με κανόνες και κυρώσεις που θα δεσμεύουν όλες τις δημόσιες αρχές. Παράλληλα δε θα πρέπει οι πολίτες με αναπηρία να έχουν τη δυνατότητα να προσφεύγουν σε μηχανισμούς για την προάσπιση αυτών των δικαιωμάτων τους. Δεν θα πρέπει να διεξαχθούν πάλι ευρωεκλογές εάν δεν έχει εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα των ΑμεΑ στα εκλογικά κέντρα και αν δεν έχει συμπεριληφθεί ικανός αριθμός υποψηφίων με αναπηρία στα ψηφοδέλτια· αυτά δε τα μέτρα πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο.

5.5

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τις προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ και της Επιτροπής για την διασφάλιση της προσβασιμότητας, προσπάθειες οι οποίες θα πρέπει να έχουν ως στόχο την καθολική προσβασιμότητα (σε δημόσια κτήρια, λοιπούς δημόσιους χώρους, εγκαταστάσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων, στα αγαθά και στις υπηρεσίες, στον τουρισμό, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στην πληροφόρηση, στις μετακινήσεις, στην τεχνολογία και στην επικοινωνία).

5.6

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι η προσβασιμότητα είναι προς όφελος όλων (ηλικιωμένοι, έγκυες, άτομα μειωμένης κινητικότητας κ.τ.λ.). Η πελατεία των επιχειρήσεων που έχουν εγκαταστάσεις προσιτές σε όλους θα αυξηθεί κατά 15 %, ενώ τα νέα προϊόντα δημιουργούν περισσότερες αγορές και αποτελούν πηγή βιώσιμης ανάπτυξης της οικονομίας

5.7

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η καταστρατήγηση της αρχής της προσβασιμότητας συνιστά καταστρατήγηση και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του Ευρωπαίου πολίτη, όπως επισημαίνει, άλλωστε, και στη γνωμοδότησή της με θέμα την «ηλεκτρονική προσβασιμότητα» (44).

5.8

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα –και ιδίως στην Επιτροπή– ότι ο αριθμός των προσιτών κτηρίων και συστημάτων ηλεκτρονικής πληροφόρησης (π.χ. ιστοσελίδα, τμήμα δημόσιων διαβουλεύσεων της Επιτροπής) είναι περιορισμένος. Συνεπώς, επιβάλλεται να εκπονηθεί ένα σχέδιο προσβασιμότητας ως έκφραση της πραγματικής δέσμευσης υπέρ των ΑμεΑ (45).

5.9

Η ΕΟΚΕ ζητά τη χορήγηση κρατικών επιδοτήσεων (46) σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και φορείς παροχής υπηρεσιών προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος των «εύλογων προσαρμογών» της οδηγίας 2000/78 (47). Η αρχή της προληπτικής προσβασιμότητας πρέπει να καλλιεργηθεί καταλλήλως στους ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών.

5.10

Πρέπει παράλληλα να συνεχιστεί η εξέλιξη των προδιαγραφών προσβασιμότητας ως συμπλήρωμα της νομοθεσίας δημόσιων προμηθειών κατά τα πρότυπα της επιτυχημένης αμερικανικής νομοθεσίας. Η ΕΟΚΕ τονίζει εκ νέου την ανάγκη διεξαγωγής διαλόγου μεταξύ των θεσμικών οργάνων, της βιομηχανίας και της κοινωνίας πολιτών για τον καθορισμό των εν λόγω προτύπων (48).

5.11

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την καθιέρωση του θεσμού της «Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας καθολικής προσβασιμότητας», βάσει ενός συστήματος με σημαίες. Ο συγκεκριμένος θεσμός θα αναγνωρίζει τις προσπάθειες των ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών να καταστήσουν τους χώρους, τα αγαθά και τις υπηρεσίες τους προσιτούς σε όλους και θα ευνοεί τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών αρχών.

5.12

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι οι νέοι κανονισμοί για τις θαλάσσιες μεταφορές, τα αστικά και υπεραστικά λεωφορεία και τα ταξί θα λάβουν επαρκώς υπόψη τις διάφορες ανάγκες των ΑμεΑ, προσαρμόζοντας κάθε μέσο μεταφοράς και τις εγκαταστάσεις του, κατά τα πρότυπα των υφιστάμενων κανονισμών για τις σιδηροδρομικές και τις αεροπορικές μεταφορές.

5.13

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα την «ηλεκτρονική προσβασιμότητα» (e-Accessibility) (49) και καλεί την ΕΕ να ενσωματώσει τις προτεινόμενες δράσεις στο ευρωπαϊκό στρατηγικό πλαίσιο για την κοινωνία της πληροφορίας. Είναι επείγουσα ανάγκη να προταθεί νομοθεσία για θέματα όπως η προσβασιμότητα των δικτυακών τόπων, η καθολική προσβασιμότητα των μέσων επικοινωνίας, οι τηλεϋπηρεσίες, η κινητή τηλεφωνία, η ψηφιακή τεχνολογία, τα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης κ.τ.λ. Τούτοι οι στόχοι είχαν ήδη συμπεριληφθεί στην υπουργική δήλωση της Κρήτης (50) το 2003 και στην αντίστοιχη της Ρίγας. Σήμερα, συντρέχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας για το κατά πόσο είναι εφικτή η ευόδωσή τους εντός του αρχικού χρονοδιαγράμματος και, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, η ΕΟΚΕ ζητά να εφαρμοστεί ένα εντατικό σχέδιο δράσης πριν από το 2011.

5.14

Η ΕΟΚΕ επαναδιατυπώνει την προσήλωσή της στην αρχή του «σχεδιασμού για όλους» και κρίνει θεμελιώδους σημασίας τη συμπερίληψη αυτής της έννοιας τόσο στα ακαδημαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα όσο και στα αντίστοιχα επαγγελματικής κατάρτισης, έτσι ώστε να εφαρμόζεται από όλους τους επαγγελματίες.

5.15

Η ΕΟΚΕ θεωρεί χρήσιμη την καθιέρωση μιας «ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας», βάσει της οποίας θα αναγνωρίζονται αμοιβαία τα δικαιώματα των ΑμεΑ –ίδιες δυνατότητες πρόσβασης στα μέσα μεταφοράς, στις πολιτιστικές εκδηλώσεις ή στην αναψυχή– στις διασυνοριακές μετακινήσεις τους, κατά το πρότυπο της «ευρωπαϊκής κάρτας στάθμευσης».

6.1

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι γυναίκες με αναπηρία αντιπροσωπεύουν το 60 % των ΑμεΑ στην Ευρώπη, τελούν υπό κατάσταση ανισότητας και εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις, δεδομένου ότι καταπατούνται τα δικαιώματά τους και είναι αποκλεισμένες από διάφορα αγαθά και υπηρεσίες (υγειονομικές, εκπαιδευτικές, πρόληψης της έμφυλης βίας κ.ά.).

6.2

Μέσα σε μία δεκαετία, οι δείκτες απασχόλησης των γυναικών με αναπηρία δεν παρουσίασαν καμία μεταβολή, χαρακτηριζόμενοι από υψηλά ποσοστά αεργίας και ανεργίας, χαμηλές απολαβές και πρόσθετες δυσκολίες ένταξης στην αγορά εργασίας.

6.3

Κρίνεται απαραίτητο να ληφθεί σοβαρά υπόψη η διάσταση του φύλου κατά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών για τα ΑμεΑ. Απαιτούνται συγκεκριμένες δράσεις και μέτρα για την εξασφάλιση της πρόσβασης στην εργασία και για την παροχή κινήτρων πρόσληψης των γυναικών.

7.1

Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση προς τους κοινωνικούς εταίρους να μεριμνήσουν για την εξασφάλιση αφενός μεν ίσων, δίκαιων και ευνοϊκών συνθηκών εργασίας των ΑμεΑ σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό –και ιδίως την παροχή ίσων ευκαιριών και απολαβών για εργασία με την ίδια αξία–, αφετέρου δε για τη δυνατότητα των ΑμεΑ να ασκήσουν τα εργασιακά και τα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τα ΑμεΑ να συμμετέχουν στις επαγγελματικές και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και ζητά η ανάθεση εργασιών σε υπεργολάβους να υπόκειται στις ίδιες συνθήκες εργασίας (51) (άρθ. 37 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία).

7.2

Στην απασχόληση, στην κοινωνική ασφάλιση, στην υγεία και στην ασφάλεια στην εργασία και σε άλλα πεδία, καθώς και γενικότερα σε εργασιακά θέματα, είναι καίρια η σημασία του κοινωνικού διαλόγου για την προάσπιση των δικαιωμάτων, την ισότητα ευκαιριών και την αποφυγή διακρίσεων εις βάρος των ΑμεΑ. Επίσης, ο κοινωνικός διάλογος λειτουργεί καταλυτικά για την υλοποίηση των μέτρων θετικής δράσης όσον αφορά την απασχόληση και την προσβασιμότητα, την κατάρτιση, την ενίσχυση και την υποστήριξη των εργαζομένων με αναπηρία.

7.3

Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να λάβουν υπόψη τους την παράμετρο της αναπηρίας σε όλες τις διατομεακές, τομεακές και εταιρικές δράσεις και διαπραγματεύσεις, ιδίως σε θέματα απασχόλησης, προσβασιμότητας και κοινωνικής ασφάλισης σε συνεργασία με την οργανωμένη κοινωνία πολιτών των ΑμεΑ.

7.4

Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να συμμετέχουν στην εποπτεία και εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε ζητήματα εργασιακών σχέσεων και κοινωνικής ασφάλισης.

8.1

Η ΕΟΚΕ διατυπώνει εκ νέου την προσήλωσή της στην αρχή «Τίποτα για τα ΑμεΑ χωρίς τα ΑμεΑ!» (52) και εκφράζει την εμπιστοσύνη της προς τις πολιτικές απόδοσης αυτεξουσιότητας και αυτοπροώθησης των δικαιωμάτων του ατόμου.

8.2

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο διάλογος μεταξύ των πολιτών, των ΑμεΑ και των οικογενειών τους συνιστά το κατάλληλο πλαίσιο για τη βελτίωση της διακυβέρνησης της ΕΕ χάρη στην καθιέρωση δεσμευτικών μηχανισμών και πρωτοκόλλων και στη συγκρότηση ειδικών συμμετοχικών και συμβουλευτικών οργάνων εντός της ΕΕ.

8.3

Οι οργανώσεις των ΑμεΑ πρέπει να συμμετέχουν στη σύνταξη των περιοδικών εκθέσεων αξιολόγησης των πολιτικών για την απασχόληση και την προσβασιμότητα, της εφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και των προγραμμάτων και των χρηματοδοτικών μέσων της Επιτροπής, με σκοπό τη συμπερίληψη της προσέγγισης της κοινωνίας των πολιτών, π.χ. μέσω εναλλακτικών εκθέσεων.

8.4

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της οφείλουν να ενισχύσουν και να εγγυηθούν τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της κοινωνίας των πολιτών, διασφαλίζοντας την ανεξαρτησία της και τη δυνατότητα συμμετοχής της στον σχεδιασμό των πολιτικών ή/και στην παροχή των κοινωνικών υπηρεσιών.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/16

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/23

—

η εφαρμογή φιλόδοξου προγράμματος έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της κινητικότητας και των μεταφορών (μηχανοκίνηση, καύσιμα, καταπολέμηση των εκπομπών, ενεργειακή αποδοτικότητα)·

—

η καθιέρωση χώρου ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών σε ζητήματα αστικών συγκοινωνιών ή μεταφορών μεγάλων αποστάσεων·

—

η ανάπτυξη χώρων στάθμευσης, ανταπόκρισης και δημόσιων συγκοινωνιών μέσω λεωφορειόδρομων, τραμ και μετρό·

—

η τελειοποίηση των τεχνολογιών, των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως μέσων αποδοτικότητας, αξιοπιστίας και ασφάλειας των δημόσιων συγκοινωνιών·

—

η καθιέρωση αληθινών υπηρεσιών διαχείρισης της κινητικότητας σε επαρκώς εκτενείς γεωγραφικές περιοχές με στόχο την τελειοποίηση και τη διασφάλιση της ελεύθερης ροής και της καλής ανταπόκρισης των διαφόρων μεταφορικών μέσων·

—

η δημιουργία τοπικών ζωνών παράδοσης και κέντρων αστικής διανομής για το κέντρο των πόλεων·

—

η διατήρηση σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων στις πόλεις·

—

η προώθηση, μέσω φορολογικών μέτρων, μεταφορικών μέσων και τεχνολογιών με μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα και μικρότερες εκπομπές CO2 και άλλων ρύπων·

—

η δημιουργία ασφαλών και άνετων χώρων στάθμευσης για τους επαγγελματίες οδηγούς, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της εκπαίδευσής τους·

—

η ταχεία εφαρμογή εμπορικών σιδηροδρομικών δικτύων προτεραιότητας και η ανάπτυξη νοοτροπίας εξυπηρέτησης του πελάτη σε αυτόν τον τομέα·

—

η ενθάρρυνση, έστω και μέσω φορολογικών μέτρων, των οχημάτων που κινούνται με εναλλακτικές μορφές ενέργειας και βιοκαύσιμα 3ης γενιάς·

—

η κατάρτιση ευρωπαϊκού σχεδίου για την ανάπτυξη ηλεκτροκίνητων οχημάτων θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να καθορίζει ή να συμβάλλει στον ορισμό των διεθνών προδιαγραφών του νέου αυτού τομέα·

—

η ανάπτυξη της έννοιας των «πράσινων λιμένων» και η υλοποίηση των θαλάσσιων λεωφόρων·

—

η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της εκπαίδευσης του ναυτικού προσωπικού·

—

η ανάπτυξη εσωτερικών ποτάμιων λεωφόρων και η σύνδεσή τους με τις θαλάσσιες, καθώς και η χρησιμοποίηση νέων φορτηγίδων καταλληλότερων για τη μεταφορά ημιρυμουλκούμενων και εμπορευματοκιβωτίων·

—

ο συνυπολογισμός των αναγκών βιωσιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος κατά την επιλογή μεταφορικών υποδομών·

—

η εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους των μεταφορών για όλους τους τομείς των μεταφορών προκειμένου να μην επιβαρύνονται δυσανάλογα επιμέρους μεταφορικά μέσα και να καθορισθεί το πραγματικό κόστος των μεταφορών·

—

η υιοθέτηση από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές ρεαλιστικών στόχων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρύπων και βιωσιμότητας σε σχέση με τις τοπικές μεταφορές·

—

ο συνυπολογισμός αυτών των στόχων κατά το σχεδιασμό συστημάτων δημοσίων μεταφορών και κατά την επιλογή μεταφορικών υποδομών·

—

η συστηματική πραγματοποίηση αξιόπιστων και ρεαλιστικών μελετών αντικτύπου πριν την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων και πολιτικών.

—

οι εσωτερικές μεταφορές στη Δυτική Ευρώπη θα αυξηθούν κατά 33 %,

—

οι εσωτερικές μεταφορές στη Ανατολική Ευρώπη θα αυξηθούν κατά 77 %,

—

οι μεταφορές από τη Δυτική προς την Ανατολική Ευρώπη θα αυξηθούν κατά 68 %,

—

οι μεταφορές από την Ανατολική προς τη Δυτική Ευρώπη θα αυξηθούν κατά 55 %.

3.2.1

Αυτό το είδος μεταφορών διέπεται από ειδικούς περιορισμούς. Η αστική κυκλοφορία ευθύνεται για το 40 % των εκπομπών CO2 και για το 70 % των εκπομπών άλλων ρύπων από τις οδικές μεταφορές. Εξ άλλου η αστική συμφόρηση, πέραν των επιπτώσεών της στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, κοστίζει το 2 % του ΑΕγχΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ασφαλώς αναγκαία η ανάπτυξη δημόσιων συγκοινωνιών, πρέπει όμως να πληρούνται ορισμένα κριτήρια για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας πραγματικής υπηρεσίας κοινής ωφέλειας και να αποτελέσει έτσι εναλλακτική επιλογή σε σχέση με τα οχήματα ιδιωτικής χρήσης. Τα κριτήρια αυτά είναι: συχνότητα, ταχύτητα, ασφάλεια, άνεση, προσβασιμότητα, εύλογο κόστος, κάλυψη, εύκολη ανταπόκριση. Η ανάπτυξη τους θα επιτρέψει την ανταπόκριση στις περιβαλλοντικές προκλήσεις, αλλά και στις προκλήσεις που αφορούν την κοινωνική συνοχή, όπως είναι η άρση της απομόνωσης των προαστίων.

3.2.2

Η χρήση ηλεκτροκίνητων μεταφορικών μέσων είναι επιθυμητή, ωστόσο η ίδια η ηλεκτρική ενέργεια θα πρέπει να παράγεται με βιώσιμο τρόπο και ει δυνατόν χωρίς εκπομπές CO2. Τα συστήματα κοινής χρήσης των οχημάτων θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθούν.

3.2.3

Θα ήταν σκόπιμη η εφαρμογή μιας πραγματικής πολιτικής βιώσιμων αστικών μετακινήσεων. Αυτή προϋποθέτει την αποθάρρυνση των ατομικών μέσων μεταφοράς, ενδεχομένως μέσω της εφαρμογής αστικών διοδίων, αλλά κυρίως τη βελτίωση της ποιότητας και της ευκολίας στη χρήση των δημόσιων μεταφορών, πράγμα που εξαρτάται από την ανάπτυξη των υποδομών και υπηρεσιών που απαιτούνται για την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής διατροπικότητας. Δεδομένης της δημοσιονομικής κατάστασης σε πολλά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να διευκολυνθεί από την ανάπτυξη συμπράξεων δημοσίου/ιδιωτικού τομέα για την υλοποίηση νέων υποδομών όπως οι λεωφορειόδρομοι, οι γραμμές του τραμ, του τρόλεϋ και του μετρό, οι νέες γραμμές του περιφερειακού σιδηροδρόμου ή η επανεκμετάλλευση εγκαταλελειμμένων γραμμών, η ανάπτυξη τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας όσον αφορά τις μεταφορές, ο εκσυγχρονισμός και η απλούστευση του συστήματος έκδοσης εισιτηρίων …

3.2.4

Πρακτικά, εύλογα μέτρα όπως η ανάπτυξη χώρων στάθμευσης ανταπόκρισης που θα συνδέονται με το αστικό κέντρο, η καθιέρωση λεωφορειόδρομων ή η επανεκμετάλλευση εγκαταλελειμμένων σιδηροδρομικών γραμμών θα συμβάλουν στην πραγματική πρόοδο με προσιτό κόστος.

3.2.5

Η τελειοποίηση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας θα αποτελέσει αποτελεσματικό μέσο ανάπτυξης της διατροπικότητας των μεταφορών μέσω πραγματικής εδαφικής πολιτικής διαχείρισης των μεταφορών. Αυτές οι τεχνολογίες συμβάλλουν στην τελειότερη διαχείριση της κυκλοφορίας και θα επιτρέψουν την ανάπτυξη συστημάτων ενεργειακής βελτιστοποίησης των ροών των οχημάτων στο οδικό δίκτυο. Επιτρέπουν επίσης την σε πραγματικό χρόνο ενημέρωση των μετακινούμενων καθ' όλη τη διάρκεια της μετακίνησης, την απλούστευση και τελειοποίηση του συστήματος έκδοσης εισιτηρίων, τη διευκόλυνση των διαδικασιών κράτησης. Χάρη σε αυτές τις τεχνικές, ο μετακινούμενος θα μπορεί να βελτιώσει τη διαδρομή του, να ενημερωθεί για τα ωράρια, τη συχνότητα των δρομολογίων, ακόμη και να ενημερωθεί για το ενεργειακό κόστος του μεταφορικού μέσου που έχει επιλέξει. Οι ΤΠΕ θα λειτουργήσουν ως μέσο συνέργειας μεταξύ των μεταφορικών μέσων, της χρήσης των υποδομών και της ενεργειακής αποδοτικότητας.

3.2.6

Τα προβλήματα διαχείρισης των συστημάτων μεταφορών ξεπερνούν συχνά το πλαίσιο του δήμου και αφορούν μια ευρεία περιοχή γύρω από το αστικό κέντρο. Με πρωτοβουλία των αρμοδίων τοπικών αρχών, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε ευρείες και συνεκτικές γεωγραφικές ζώνες πραγματικές υπηρεσίες διαχείρισης της κινητικότητας, μέσω, π.χ., της εκχώρησης αρμοδιοτήτων του δημοσίου τομέα. Η αποστολή αυτής της υπηρεσίας διαχείρισης της κινητικότητας θα ήταν:

3.2.7

Η οργανώτρια αρχή θα διατηρήσει, βέβαια, την ελευθερία επιλογής των τοπικών παρόχων, τις αρμοδιότητες τιμολόγησης, τον ορισμό της πολιτικής της για τις μεταφορές, τις συγκοινωνίες και τη χωροταξία. Θα διασφαλίσει τη διαφάνεια των συμβάσεων, θα ορίσει τους δεσμευτικούς στόχους για το διαχειριστή και τις αντίστοιχες συλλογικότητες, θα θέσει τους στόχους ποιότητας των υπηρεσιών …

3.2.8

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη υπογραμμίσει τον καθοριστικό ρόλο των τοπικών αρχών στην οργάνωση των δημοσίων συγκοινωνιών και της χωροταξίας. Η αρχή της επικουρικότητας διαδραματίζει σίγουρα το ρόλο της στον τομέα, ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί δικαίως την προώθηση των βιωσιμότερων μοντέλων για τις αστικές μεταφορές. Έχει ήδη εγκρίνει χρηματοδοτήσεις στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων και του ταμείου συνοχής καθώς και μέσω του προγράμματος CIVITAS. Κρίνεται θεμιτή η ενίσχυση, από την ΕΕ, των ανταλλαγών βέλτιστων πρακτικών σε ζητήματα αστικών μεταφορών, καθώς και η χρηματοδότηση ερευνητικής προσπάθειας, στο πλαίσιο του επόμενου Προγράμματος-πλαισίου, όσον αφορά τη σχέση μεταξύ των μεταφορών και της χωροταξίας των πόλεων.

3.3.1

Αυτός ο τρόπος μεταφοράς επιβαρύνει σημαντικά την κυκλοφορία. Για παράδειγμα, στο Παρίσι αντιπροσωπεύει το 20 % της κυκλοφορίας και το 26 % των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Πρέπει, κατά συνέπεια, να τελειοποιηθεί η αστική εφοδιαστική και να ευνοηθεί, ει δυνατόν, η μετάβαση σε σιδηροδρομικές ή ποτάμιες μεταφορές.

3.3.2

Προς τούτο, θα ήταν δυνατή:

3.4.1

Η ανάπτυξη της οδικής μεταφοράς εμπορευμάτων δημιουργεί σειρά προκλήσεων: την αύξηση των εκπομπών CO2, τη μεγάλη εξάρτηση του μεταφορικού κλάδου από τα ορυκτά καύσιμα, την ανάγκη βελτίωσης των υποδομών ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια, την ανάγκη διασφάλισης ευνοϊκών συνθηκών και περιβάλλοντος εργασίας για τους οδηγούς.

3.4.2

Όσον αφορά τις εκπομπές CO2, κρίνεται σκόπιμη η εντατικοποίηση της έρευνας και της ανάπτυξης με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών, ιδίως μέσω της ανάπτυξης νέων κινητήρων και εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Η προώθηση, με τη λήψη φορολογικών μέτρων, προϊόντων και/ή μέτρων που στοχεύουν σε εναλλακτικούς τρόπους κίνησης και στη μείωση των εκπομπών σε CO2 καθίσταται πιο αποτελεσματική εφόσον συνοδεύεται από φιλόδοξη ερευνητική πολιτική. Προς τούτο η εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους (1) πρέπει να εφαρμόζεται ισότιμα σε όλα τα μέσα μεταφοράς.

3.4.3

Η ανάπτυξη τεχνολογικών λύσεων και η εισαγωγή εφαρμοσμένων τεχνολογιών, πληροφοριών και επικοινωνιών στις οδικές εμπορευματικές μεταφορές θα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του κλάδου, τον περιορισμό της ενεργειακής εξάρτησης, των εκπομπών των οχημάτων και της συμφόρησης των δικτύων. Κρίνεται σκόπιμη η δημιουργία σαφούς πλαισίου για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, μέσω της θέσπισης ανοιχτών προτύπων που θα εγγυώνται τη διαλειτουργικότητα, καθώς και η αύξηση των δαπανών για Ε&Α όσον αφορά τις τεχνολογίες που δεν έχουν ωριμάσει ακόμη αρκετά για να κυκλοφορήσουν στην αγορά. Αυτές οι τεχνολογίες θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό της συχνότητας των μετακινήσεων άνευ φορτίου, μέσω της καλύτερης ενημέρωσης όσον αφορά την εφοδιαστική. Η χρησιμότητά τους για την αύξηση της ασφάλειας των μεταφορών μπορεί επίσης να είναι μεγάλη.

3.4.4

Κρίνεται επίσης σκόπιμη η βελτίωση των υποδομών και ειδικότερα όσον αφορά εξοπλισμένους, ασφαλείς και εποπτευόμενους χώρους στάθμευσης και εγκαταστάσεις ανάπαυσης, προκειμένου να αποτραπούν κλοπές και παραβατικές δραστηριότητες και να διασφαλισθεί η ασφάλεια των οδηγών.

3.4.5

Όσον αφορά τους οδηγούς, πρέπει να διατηρηθεί η ελκυστικότητα του επαγγέλματος μέσω της διασφάλισης ευνοϊκών συνθηκών και περιβάλλοντος εργασίας, όπως με τη ρύθμιση του χρόνου εργασίας, την εναρμόνιση του χρόνου οδήγησης και ανάπαυσης, πράγματα που δε θα παραμένουν στη σφαίρα των νομοθετικών διατάξεων χωρίς συνέχεια αλλά θα εφαρμόζονται στην πράξη (2).

3.5.1

Αν και οι επιβατικές σιδηροδρομικές μεταφορές τείνουν να βελτιώνονται, ιδίως όσον αφορά τις μεγάλες αποστάσεις, με γραμμές υψηλών ταχυτήτων, οι εμπορευματικές σιδηροδρομικές μεταφορές παραμένουν ισχνές και αφορούν το 8 % περίπου των μεταφερόμενων εμπορευμάτων. Γενικά, όμως, θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε ο εκσυγχρονισμός και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρόμων να επιτυγχάνονται με την όσο το δυνατό μεγαλύτερη συνεκτίμηση των επιτακτικών κριτηρίων της ασφάλειας καθώς και της συνέχειας της παροχής μεταφορικών υπηρεσιών, ακόμη και σε περιόδους κακοκαιρίας.

3.5.2

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για σύσταση εμπορευματικών δικτύων προτεραιότητας, ωστόσο πρέπει να επιτευχθεί νοοτροπία εξυπηρέτησης των πελατών, εμπορικότητας και ανταγωνιστικότητας. Το άνοιγμα στον ανταγωνισμό αναμένεται να διευκολύνει αυτή τη μετάβαση.

3.5.3

Η έννοια του εμπορευματικού δικτύου προτεραιότητας συνίσταται στον καθορισμό των χρονικών και γεωγραφικών θυρίδων στις οποίες τα εμπορευματικά τρένα θα κινούνται κατά προτεραιότητα, χωρίς αυτό να επηρεάσει την κυκλοφορία των επιβατικών τρένων.

3.5.4

Κρίνεται σκόπιμο να υπενθυμισθεί ότι υπάρχουν ήδη παραδείγματα εφαρμογής τέτοιων δικτύων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ορισμένες δε γραμμές χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για εμπορευματικές μεταφορές, όπως η γραμμή Betuwe μεταξύ του λιμένα του Ρότερνταμ και της Γερμανίας. Μπορούμε επίσης να αναφέρουμε τα σχέδια New opera και Ferrmed.

3.5.5

Η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών είναι εφικτή υπό ορισμένες προϋποθέσεις:

3.5.6

Η ανάπτυξη των εμπορικών σιδηροδρομικών μεταφορών απαιτεί επίσης να αναπτυχθούν διατροπικές πλατφόρμες συνδυασμένων σιδηροδρομικών/οδικών μεταφορών. Δεν μπορούμε, συνεπώς, παρά να χαιρετίσουμε την απεμπλοκή του σχεδίου συνδυασμένης σιδηροδρομικής/οδικής σύνδεσης Λυών-Τορίνου, επισημαίνοντας ωστόσο πως μετά την αποσπασματική ανάπτυξη των σιδηροδρομικών/οδικών μεταφορών πρέπει πλέον να προωθήσουμε τις σιδηροδρομικές λεωφόρους συνδυασμένων σιδηροδρομικών/οδικών μεταφορών (όπως η αλπική λεωφόρος ή η γραμμή Lorry rail μεταξύ Perpignan και Λουξεμβούργου) καθώς και τις θαλάσσιες λεωφόρους όπως το γαλλο-ισπανικό πρόγραμμα Fres Mos μεταξύ της Nantes Saint Nazaire και της Gijon.

3.6.1

Ο συνδυασμός ενέργειας/κλίματος επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς στους κατασκευαστές. Κρίνεται σκόπιμη η ανάπτυξη νέων οχημάτων βάσει εναλλακτικών μορφών ενέργειας και ιδίως ηλεκτροκίνητων ή υβριδικών οχημάτων. Είναι επίσης σημαντική η συνέχιση του προβληματισμού για τα βιοκαύσιμα. Σήμερα αναπτύσσονται βιοκαύσιμα τρίτης γενιάς με μεγαλύτερη απόδοση, κυρίως από φύκη, πράγμα που αποτρέπει τη σύγκρουση συμφερόντων όσον αφορά αρόσιμες εκτάσεις που προορίζονται για τη γεωργική παραγωγή προϊόντων για ανθρώπινη κατανάλωση.

3.6.2

Πέραν των ζητημάτων που σχετίζονται με τις διαθέσιμες τεχνικές και την προσφορά οχημάτων στην αγορά, υπάρχουν και άλλοι τομείς προόδου, ιδίως σε ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας και χώρου, που πλήττεται σήμερα από σοβαρή κυκλοφοριακή συμφόρηση. Θα πρέπει να αναφερθούν τα μαθήματα οικονομικής οδήγησης που λαμβάνουν χώρα σε ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις ή διοικητικές αρχές, οι πρακτικές κοινής ή συλλογικής χρήσης των οχημάτων, η διάθεση μικρών ενοικιαζόμενων ηλεκτροκίνητων οχημάτων σε ορισμένες πόλεις.

3.7.1

Η ανάπτυξη αυτών των μέσων θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στις πόλεις, ωστόσο υφίστανται εκ των πραγμάτων περιορισμοί λόγω τοπογραφίας, κλίματος ή ηλικίας των μετακινούμενων. Παρόλα αυτά είναι σαφές πως οι τοπικές οντότητες πρέπει να αναπτύξουν ασφαλείς ποδηλατοδρόμους, καθότι ένας από τους φραγμούς στην ανάπτυξη της χρήσης ποδηλάτου συνίσταται στο δυνητικό κίνδυνο που ενέχει η κυκλοφορία αυτοκινήτων.

4.2.1

Τα πλοία χρησιμοποιούν ιδιαίτερα ρυπογόνα πετρελαϊκά υποπροϊόντα. Πέραν της αναγκαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, απαιτείται η εξέταση, από κοινού με τον κλάδο, των δυνατοτήτων αντιστάθμισης του αρνητικού περιβαλλοντικού αντικτύπου. Αν το σύστημα ποσοστώσεων CO2 δεν είναι κατάλληλο ενδεχομένως θα έπρεπε να εξετασθεί η ιδέα οικολογικού φόρου. Το θέμα αυτό θα πρέπει να εξετασθεί σε επίπεδο διεθνών θαλάσσιων οργανισμών.

4.2.2

Σε κάθε περίπτωση η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη στήριξή της στις επενδύσεις για την έρευνα και ανάπτυξη όσον αφορά τα πράσινα πλοία, καύσιμα και λιμένες, ενώ επιμένει στην εφαρμογή των θαλάσσιων λεωφόρων που προβλέπονται στο πρόγραμμα ΔΕΔ.

4.3.1

Οι τρικυμίες και τα ναυάγια δε θα εξαλειφθούν ποτέ. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των επιβατών και των πληρωμάτων, τόσο κατά τον σχεδιασμό όσο και κατά τη συντήρηση των πλοίων. Οι ευρωπαϊκές διατάξεις για τη θαλάσσια ασφάλεια είναι μεταξύ των πληρέστερων παγκοσμίως. Ωστόσο, η καταπολέμηση των αυθαίρετων απορρίψεων αποβλήτων πρέπει να αντιμετωπισθεί με σκληρότητα και αυστηρότητα, χωρίς υπεκφυγές.

4.4.1

Η διατήρηση και ανάπτυξη των ευρωπαϊκών θαλάσσιων μεταφορών προϋποθέτει πως οι νέοι στρέφονται ακόμα προς τα ναυτικά επαγγέλματα και θέλουν να ακολουθήσουν σχετική σταδιοδρομία. Κρίνεται σκόπιμη η βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης του ναυτικού προσωπικού καθώς και των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης εν πλω και η επιδίωξη ενίσχυσης των πληρωμάτων των πλοίων.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/30

1.1

Ο τομέας των μηχανοκίνητων δικύκλων είναι ιδιαίτερα σημαντικός στην ΕΕ τόσο από οικονομικής πλευράς, όσο και από πλευράς απασχόλησης. Οι κατασκευαστές είναι πολλοί και διαφορετικοί: υπάρχουν κατασκευαστές που καλύπτουν όλα τα τμήματα της αγοράς ή πολύ ειδικά τμήματα σε παγκόσμια κλίμακα, υπάρχουν κατασκευαστές που λειτουργούν σε εθνικό ή ακόμη και σε τοπικό επίπεδο, σχεδόν σε βιοτεχνική κλίμακα. Τούτο χαρακτηρίζει εξάλλου και τους συναφείς κλάδους με έντονη την παρουσία των ΜΜΕ (1).

1.2

Ο τομέας αυτός επλήγη από την κρίση το τελευταίο τρίμηνο του 2008, καθότι η μείωση της ζήτησης είχε αρνητικό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον τομέα με σημαντικές συνέπειες τόσο στη δομή του όσο και στην απασχόληση (31 % πτώση της ζήτησης, με αποτέλεσμα τη μείωση του κύκλου εργασιών και των παραγγελιών κατά 35 % και με αρνητικό αντίκτυπο στην απασχόληση). Τα προσωρινά ακόμα στοιχεία για το 2009 επιβεβαιώνουν την αρνητική πορεία της αγοράς και τη συνολική μείωση κατά 21 % έναντι του 2008 και κατά 25 % έναντι του 2007.

1.3

Η ΕΟΚΕ φοβάται ότι εάν δεν χαραχθούν το συντομότερο δυνατό στοχοθετημένες πολιτικές στον εν λόγω τομέα, ενδέχεται να σημειωθεί ακόμη μεγαλύτερη απώλεια θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια του 2010.

1.4

Η ΕΟΚΕ διοργάνωσε δημόσια ακρόαση στο πλαίσιο της 67ης διεθνούς έκθεσης μοτοσικλέτας (Μιλάνο, 12 Νοεμβρίου 2009) προκειμένου να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες από τους κατασκευαστές, τους κατασκευαστές εξαρτημάτων, τα συνδικάτα, τους χρήστες, τις ΜΚΟ και τον πανεπιστημιακό κόσμο. Η ακρόαση αυτή επιβεβαίωσε τις ανησυχίες που είχαν ήδη εμφανιστεί στην ομάδα εργασίας.

1.5

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ:

2.1

Ο τομέας των μηχανοκίνητων δικύκλων είναι ιδιαίτερα σημαντικός στην ΕΕ τόσο από οικονομικής πλευράς όσο και από πλευράς απασχόλησης. Εάν συγκριθεί με τον τομέα του αυτοκινήτου (3), παρουσιάζει ορισμένες ομοιότητες, αλλά κυρίως μια σειρά ιδιαιτεροτήτων λόγω των μικρότερων διαστάσεων, μια περισσότερο κατακερματισμένη δομή και μια πιο διαφοροποιημένη τυπολογία παραγωγής.

2.2

Ο τομέας αυτός παρουσίασε ραγδαία εξέλιξη κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, καθότι οι ιστορικές ευρωπαϊκές μάρκες υπέκυψαν στον αυξανόμενο ιαπωνικό ανταγωνισμό. Οι ιάπωνες κατασκευαστές, που κυριαρχούν σήμερα στον κλάδο, ανέπτυξαν παραγωγικές δραστηριότητες απευθείας στην ΕΕ. Με τον χρόνο, ο κλάδος στην Ευρώπη αναδιοργανώθηκε μέσω αναδιαρθρώσεων, συγχωνεύσεων και εξαγορών και δημιουργήθηκαν ευρωπαϊκοί όμιλοι μεγαλομεσαίων διαστάσεων, κοντά στους οποίους συνυπάρχουν μικροί παραγωγοί και σημαντικός αριθμός ΜΜΕ.

Σήμερα οι «παραδοσιακοί» ευρωπαίοι, ιάπωνες και αμερικανοί παραγωγοί κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά από τη δεκαετία του '90 αντιμετωπίζουν τον αυξανόμενο ανταγωνισμό των αναδυόμενων οικονομιών. Όσον αφορά την παραγωγή οχημάτων, η ΕΕ έχει μειωμένη σχετικά παραγωγή (1,4 εκατομμύρια) σε σχέση κυρίως με την Κίνα (πάνω από 20 εκατομμύρια), την Ινδία (πάνω από 8 εκατομμύρια) και την Ταϊβάν (1,5 εκατομμύρια)· χαρακτηρίζεται όμως από παραγωγή με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, καινοτομία, ποιότητα και ασφάλεια.

2.3

Η Eurostat συμπεριλαμβάνει τον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων με τον κωδικό NACE 35.41. Τα πλέον ενημερωμένα στοιχεία, σχετικά με το 2006, δείχνουν σε επίπεδο ΕΕ των 27 για τον τομέα κατασκευής μηχανοκίνητων δικύκλων ότι υπάρχουν 870 επιχειρήσεις, το 80 % των οποίων βρίσκονται σε έξι κράτη μέλη (Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία και Αυστρία). Ο μέσος κύκλος εργασιών των 8 εκατομμυρίων ευρώ μαρτυρεί τον σημαντικό αριθμό ΜΜΕ, σχεδόν 650, δηλαδή το 75 % περίπου του συνόλου.

2.4

Το 90 % της ευρωπαϊκής παραγωγής είναι έργο εκατό περίπου μεγαλομεσαίων και μικρομεσαίων κατασκευαστών, που παράγουν σε διάφορες χώρες της ΕΕ (πέραν των ήδη αναφερθεισών, Δημοκρατία της Τσεχίας, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σουηδία), καθώς και στη Νορβηγία και την Ελβετία. Το υπόλοιπο 10 % της ευρωπαϊκής παραγωγής πραγματοποιείται από κατασκευαστές μικρών ή πολύ μικρών διαστάσεων.

2.5

Οι κατασκευαστές είναι πολλοί και διάφοροι: υπάρχουν κατασκευαστές που καλύπτουν όλα τα τμήματα της αγοράς (μοτοσικλέτες για διάφορες χρήσεις, διαφόρου κυβισμού, μοτοποδήλατα, τρίκυκλα ή τετράκυκλα) ή πολύ ειδικά τμήματα· υπάρχουν κατασκευαστές που λειτουργούν σε εθνικό ή ακόμη και σε τοπικό επίπεδο, σχεδόν σε κλίμακα βιοτεχνίας λόγω διαστάσεων και παραγωγικής διαδικασίας.

2.6

Η τεχνική νομοθεσία (ευρωπαϊκή έγκριση τύπου) καθορίζει διάφορες κατηγορίες μηχανοκίνητων δικύκλων, με διαφορετικά χαρακτηριστικά (κυβισμός, προορισμός χρήσης). Από την πλευρά της, η ευρωπαϊκή οδηγία για τις άδειες οδήγησης θεσπίζει διάφορους όρους πρόσβασης στα μηχανοκίνητα δίκυκλα (μοτοποδήλατο ΑΜ· μηχανοκίνητο δίκυκλο A1· μηχανοκίνητο δίκυκλο A2· μηχανοκίνητο δίκυκλο A). Αυτές οι πολύπλοκες διαιρέσεις ευνοούν τον κατακερματισμό της παραγωγής και μειώνουν τις οικονομίες κλίμακας.

2.7

Ο κατακερματισμός της βιομηχανίας των μηχανοκίνητων δικύκλων έχει εν μέρει ιστορικές ρίζες αλλά οφείλεται βασικά στην ίδια τη φύση της αγοράς των δικύκλων. Εάν τα τμήματα που συνδέονται στενότερα με τη χρηστική κινητικότητα (ειδικότερα στις πόλεις) όπως τα σκούτερ επιτρέπουν μεγαλύτερες παραγωγικές συνέργειες, ιδιαίτερα για τη μηχανοκίνηση, τα τμήματα που συνδέονται με τη μοτοσικλέτα προσφέρονται λιγότερο για συνέργειες όπως η χρήση της μηχανοκίνησης και των κοινών στοιχείων σε μοντέλα διαφόρων τύπων. Υπάρχουν εν προκειμένω δυναμικά χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά ανάλογα με τις διαστάσεις των οχημάτων, στα οποία προστίθενται οι διαφορές λόγω ειδικής χρήσης του οχήματος και τέλος οι διαφορετικές προσδοκίες των χρηστών. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει μια έντονη ταύτιση των διαφόρων τύπων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κινητήρα (για παράδειγμα, ο κινητήρας boxer της BMW, ο δεσμοδρομικός κινητήρας της Ducati, το V-twin της Moto Guzzi, ο 3κύλινδρος κινητήρας της Triumph) ή μοτοποδηλάτου, σύμφωνα με τη ζήτηση που προέρχεται από μια αγορά, σε μεγάλο βαθμό, φανατικών, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στις αγορές εξαγωγής.

2.8

Τα οχήματα παράγονται σε μικρές σειρές και σε περιορισμένο αριθμό, με αποτέλεσμα τη χαμηλότερη απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου σε σύγκριση με την αυτοκινητοβιομηχανία. Το χαρακτηριστικό αυτό αντανακλάται εν μέρει και στους τομείς των εξαρτημάτων και της διανομής.

2.9

Χάρη στην άνθιση της ευρωπαϊκής αγοράς που σημειώθηκε το 2002 και μετά (+22 % κατά την περίοδο 2002-2007), ο κύκλος εργασιών από την παραγωγή μηχανοκίνητων δικύκλων της ΕΕ ανήλθε σε 7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2006, σε σύνολο 34 δισεκατομμυρίων του κύκλου εργασιών του τομέα μηχανοκίνητων δικύκλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο 2004-2006, στην ΕΕ σημειώθηκε αύξηση στον τομέα κατά 12 %, το υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με τον τομέα της μεταποίησης γενικά και τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (8 % και οι δύο), με τον επακόλουθο αντίκτυπο στην απασχόληση.

3.1

Ο υψηλός κατακερματισμός είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα που διακρίνει και τον τομέα των εξαρτημάτων και της διανομής.

3.2

Τα εξαρτήματα προέρχονται εν μέρει από προμηθευτές της αυτοκινητοβιομηχανίας, που δραστηριοποιούνται οριακά και στον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων (συστήματα τροφοδοσίας), κυρίως από συγκεκριμένους προμηθευτές (ζάντες, εξατμίσεις, συμπλέκτες, …), λόγω της εξειδίκευσης που απαιτείται. Ο αριθμός των προμηθευτών στον κλάδο εκτιμάται σε 500 περίπου. Οι προμηθευτές αυτοί είναι παραδοσιακά ευρωπαίοι (κυρίως στην Ιταλία, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γερμανία και στην Ολλανδία). Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο ανταγωνισμός από ασιάτες προμηθευτές. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτόν τον ανταγωνισμό, ορισμένοι ευρωπαίοι προμηθευτές έχουν μεταφέρει μέρος των δραστηριοτήτων τους στην Ασία. Ωστόσο οι ευρωπαίοι κατασκευαστές εξαρτημάτων εξαρτώνται αποκλειστικά από τις παραγγελίες των ευρωπαίων παραγωγών.

3.3

Το δίκτυο διανομής και εξυπηρέτησης ανταποκρίνεται σε μια απαίτηση γειτνίασης που χαρακτηρίζει τα μηχανοκίνητα δίκυκλα (ειδικότερα τις μοτοσικλέτες και τα σκούτερ): στην ΕΕ λειτουργούν περίπου 37 000 σημεία πώλησης και εξυπηρέτησης μετά την πώληση, συχνά δε ανήκουν σε οικογενειακές επιχειρήσεις. Η Ιταλία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, Ισπανία, η Ολλανδία, η Ελλάδα και η Σουηδία αντιπροσωπεύουν το 91 % του κύκλου εργασιών του τομέα διανομής και εξυπηρέτησης· ο εν λόγω κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 5 % την περίοδο 2004-2006.

4.1

Κατά την περίοδο 2002-2007, η απασχόληση στον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων παρουσίαζε σταθερή αύξηση, κατά δε το 2007 έφτασε τις 150 000 θέσεις εργασίας στην ΕΕ. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι στην ΕΕ κατά την περίοδο 2004-2006, η αύξηση της απασχόλησης στον τομέα αυτό ήταν της τάξης του 4 % σε σύγκριση με μείωση κατά 3 % στη μεταποίηση γενικά και κατά 5 % στην αυτοκινητοβιομηχανία. Αυτή η εξέλιξη δείχνει τον δυναμισμό και την καινοτομία του τομέα, που σε αυτή τη δύσκολη στιγμή στηρίζεται από την αυξανόμενη ζήτηση οχημάτων που συνδέονται είτε με την αστική κινητικότητα είτε με τον ελεύθερο χρόνο.

4.2

25 000 από αυτές τις θέσεις εργασίας συνδέονται άμεσα με την παραγωγή μηχανοκίνητων δικύκλων, και βρίσκονται κυρίως στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Αυστρία και τις Κάτω Χώρες. Ο εποχικός χαρακτήρας της αγοράς μηχανοκίνητων δικύκλων (βασικά άνοιξη και καλοκαίρι) καθορίζει την αιχμή της παραγωγής σε ορισμένες περιόδους του έτους, κατά τις οποίες οι κατασκευαστές βασίζονται και σε εποχικούς εργαζόμενους. Απαιτείται εν προκειμένω μεγαλύτερη ευελιξία για την κάλυψη των προσωρινών αναγκών της αγοράς.

4.3

Είκοσι χιλιάδες από αυτές τις θέσεις εργασίας συνδέονται με τα εξαρτήματα, και βρίσκονται κυρίως στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και την Ουγγαρία.

4.4

Εκατόν πέντε χιλιάδες από αυτές τις θέσεις εργασίας συνδέονται με την πώληση και την εξυπηρέτηση μετά την πώληση. Λόγω της φύσης τους, υπάρχουν σε ολόκληρη της ΕΕ, έστω και αν η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Σουηδία καλύπτουν το 92 % του σχετικού εργατικού δυναμικού.

5.1

Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν ότι η βιομηχανία των μηχανοκίνητων δικύκλων υπήρξε πολύ δυναμική τα τελευταία χρόνια με μια αναπτυσσόμενη ευρωπαϊκή αγορά, η οποία το 2007 αντιστοιχούσε σε περισσότερα από 2,7 εκατομμύρια οχήματα (το σύνολο της ΕΕ υπολογίζεται σε 34 περίπου εκατομμύρια οχήματα). Η κρίση που έπληξε την ΕΕ κατά την τελευταία διετία έχει, ωστόσο, προκαλέσει μείωση της αγοράς το 2008 κατά 7,4 % σε σύγκριση με το 2007. Ειδικότερα, υπήρξε σημαντική μείωση κατά 34 % το τελευταίο τρίμηνο του 2008 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2007. Αυτή η αρνητική τάση οξύνθηκε κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009, κατά το οποίο οι πωλήσεις των μηχανοκίνητων δικύκλων σημείωσαν πτώση κατά 37 % σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2008. Τα προσωρινά ακόμα στοιχεία για το 2009 επιβεβαιώνουν την αρνητική πορεία της αγοράς και τη συνολική μείωση κατά 21 % σε σχέση με το 2008 και κατά 25 % σε σχέση με το 2007.

5.2

Οι συνέπειες της κρίσης είναι εμφανείς σε ολόκληρο τον τομέα. Όσον αφορά τους κατασκευαστές, η μείωση των πωλήσεων, πέραν των σοβαρών συνεπειών στα έσοδα, σήμανε και τη μείωση της παραγωγής προκειμένου να διαχειριστούν τα υπερβολικά αποθέματα (overstocks). Η μείωση αυτή με τη σειρά της προκάλεσε μείωση των ωρών εργασίας, διακοπή της παραγωγής και μικρότερη εξάρτηση από την εποχιακή εργασία, με αποτέλεσμα την αναθεώρηση των επιχειρηματικών σχεδίων βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε μόνιμη μείωση του προσωπικού, μέχρι και 25 %. Ορισμένοι μικρομεσαίοι κατασκευαστές τέθηκαν υπό καθεστώς ελεγχόμενης διοίκησης και είναι σε διαδικασία πώλησης, άλλοι δε έχουν κλείσει τις επιχειρήσεις τους. Οι εξελίξεις αυτές προδιαγράφουν και άλλες αναδιαρθρώσεις, αν και είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι επιπτώσεις στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό, όσον αφορά την πιθανή μετεγκατάσταση εκτός Ευρώπης.

5.3

Οι προμηθευτές εξαρτημάτων, λόγω της συρρίκνωσης της ζήτησης από τους κατασκευαστές, πρέπει και αυτοί να μειώσουν την παραγωγή, με τις επακόλουθες επιπτώσεις στην απασχόληση. Ορισμένοι αναγκάστηκαν να κλείσουν, και εκτιμάται ότι σήμερα περίπου το 10 % των προμηθευτών στον τομέα αυτό αντιμετωπίζουν το φάσμα της πτώχευσης. Αυτό δημιουργεί πρόσθετο κόστος για τους κατασκευαστές, οι οποίοι αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες επενδύσεις για την στήριξη των προμηθευτών εξαρτημάτων, ή αναζητούν άλλους, ή ακόμη αναπτύσσουν νέα καλούπια για εξαρτήματα από αλουμίνιο ή πλαστικό προκειμένου να ανταποκριθούν σε προμήθειες που δεν είναι πλέον διαθέσιμες. Επί του παρόντος, οι παραγγελίες και ο κύκλος εργασιών έχουν σημειώσει μείωση κατά περίπου 40 %. Συχνά δε πολλοί κατασκευαστές για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί απευθύνονται σε προμηθευτές της Νοτιοανατολικής Ασίας.

5.4

Ο τομέας της διανομής και της εξυπηρέτησης μετά την πώληση, λόγω του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων (ΜΜΕ και οικογενειακές επιχειρήσεις), επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την κρίση και τη μείωση της παραγωγής. Για παράδειγμα, στην Ισπανία, το 2008 τα σημεία πώλησης μειώθηκαν κατά 25 %, με αποτέλεσμα την απόλυση άνω των 6 000 ατόμων. Εάν η κατάσταση δεν αλλάξει, αναμένεται ότι μεταξύ 2009 και 2010 θα κλείσουν στην Ισπανία το 25 % των επιχειρήσεων και των εμπόρων, και το 60 % των πρακτόρων. Οι επιπτώσεις της κρίσης στο δίκτυο διανομής δημιουργεί επίσης πρόσθετο κόστος για τους κατασκευαστές, οι οποίοι πρέπει να στηρίξουν το δίκτυο, προκειμένου να διατηρηθεί η αγορά για τα προϊόντα και να επωφεληθούν από την οικονομική ανάκαμψη, όταν θα σημειωθεί.

5.5

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι αν δεν εφαρμοστούν άμεσα πολιτικές με στόχο τη στήριξη του τομέα, ενδέχεται να σημειωθεί περαιτέρω και σοβαρότερη απώλεια θέσεων εργασίας το 2010. Εξάλλου για να διατηρηθεί η απασχόληση στον τομέα είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ο «κοινωνικός διάλογος» μέσω της προώθησης της διαρκούς κατάρτισης και της εξειδίκευσης των εργαζομένων, ακόμη και σε πανεπιστημιακό επίπεδο, παράλληλα δε να υποστηριχθεί η μείωση της προσωρινής εργασίας.

5.6

Τα μέτρα άμεσης στήριξης της ζήτησης στον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων είναι προς το παρόν αποσπασματικά και ανεπαρκή. Σε αντίθεση με τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, στην Ευρώπη μόνο η Ιταλία έχει θεσπίσει κίνητρα απόσυρσης, τα αποτελέσματα της οποίας υπήρξαν θετικά για την ιταλική αγορά και κατ’ επέκταση για την ευρωπαϊκή, εφόσον αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία ρυπογόνα κυρίως οχήματα. Η Ιταλία, από μια αρχική κατάσταση μείωσης της αγοράς κατά 35 % το πρώτο δίμηνο του 2009 πέρασε σε μια θετική κατάσταση για τα σκούτερ μικρού κυβισμού, που ωφελήθηκαν με συνεισφορά ευρώ 500 λόγω απόσυρσης των παλαιών οχημάτων· σε αρνητικά επίπεδα παραμένουν οι μοτοσικλέτες και τα μοτοποδήλατα που παρουσιάζουν συνολική μείωση άνω του 20 %. Η Ισπανία, αν και μετά από μήνες διαφημίσεων, ενέκρινε τον Ιούλιο μέτρα για την απόσυρση των μηχανοκίνητων δικύκλων, δεν έχει ακόμη προβεί στην εφαρμογή τους, δημιουργώντας έτσι μια στάση αναμονής στον καταναλωτή και κατά συνέπεια εμποδίζοντας περαιτέρω τις αγορές (από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2009, σημειώθηκε μείωση κατά 52 % για τα μοτοποδήλατα και κατά 43 % για τις μοτοσικλέτες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008). Το παράδειγμα αυτό καταδεικνύει τη σημασία ενός ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου το οποίο να ευνοεί τη σταθερότητα των εθνικών αγορών και να ανακτά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

5.7

Τα μέτρα για τη στήριξη της ζήτησης παρουσιάζουν ασφαλώς πλεονεκτήματα για τους χρήστες, αλλά δεν επιλύουν αναγκαστικά το πρόβλημα των κατασκευαστών εξαρτημάτων και του τομέα των ευρωπαϊκών μηχανοκίνητων δικύκλων. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, η σταθερή εισφορά των ευρώ 500 ευνόησε σημαντικά τα μικρά σκούτερ των 125 και 150 κυβικών που εισάγονται από την Ταϊβάν και πωλούνται μεταξύ ευρώ 1 500 και ευρώ 2 000 και σε μικρότερο βαθμό την ευρωπαϊκή παραγωγή με πιο υψηλές τιμές μεταξύ ευρώ 6 000 και ευρώ 8 000. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές εξαρτημάτων δεν έχουν κανένα κέρδος εφόσον δεν προμηθεύουν τους ασιάτες παραγωγούς. Προκειμένου να υπάρξει όφελος για ολόκληρο τον τομέα, είναι αναγκαία η λήψη μέτρων για τη στήριξη της ζήτησης ώστε να εξασφαλιστεί μία συνεισφορά η οποία να αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της τιμής των εν λόγω οχημάτων, ειδικότερα δε εκείνων που διακρίνονται για τις προηγμένες λύσεις από πλευράς μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και για τα προηγμένα συστήματα ασφαλείας.

5.8

Επείγει να διευκολυνθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα, έτσι ώστε να αντέξουν τις πρόσθετες δαπάνες που προκύπτουν από την κρίση και να συνεχίσουν να επενδύουν στην έρευνα, στην ανάπτυξη και στην καινοτομία (από κοινού κατασκευαστές και κατασκευαστές εξαρτημάτων)· και τούτο για να παραμείνουν ανταγωνιστικές με έμφαση στην ποιότητα και στην καινοτομία και να παράγουν ασφαλέστερα οχήματα και φιλικότερα προς το περιβάλλον.

6.1

Εάν τα αρνητικά αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου επιβεβαιωθούν για ολόκληρο το 2009, το σύνολο του κλάδου θα υποστεί, το 2010, μείωση της πιστωτικής του ικανότητας στις τράπεζες. Ακόμη και σε περίπτωση άμεσης ανάκαμψης, η επενδυτική ικανότητα και η ικανότητα έρευνας και ανάπτυξης θα μειωθούν, με αρνητικά αποτελέσματα σε μεσοπρόθεσμη βάση και, επομένως, με αύξηση της αστάθειας των επιχειρήσεων, με πιθανές περαιτέρω επιπτώσεις στην απασχόληση.

6.2

Κατά την τελευταία δεκαετία, από την εισαγωγή το 1999 του προτύπου Ευρώ 1 έως τα πρότυπα που εφαρμόζονται επί του παρόντος, ο τομέας έχει επιτύχει σημαντική μείωση των ρυπογόνων εκπομπών, η οποία ήταν της τάξης του 90 % για το CO και τους HC και πάνω από 50 % για το NOx. Επίσης, όσον αφορά τη μείωση της ηχορύπανσης έχουν επιτευχθεί ενθαρρυντικά αποτελέσματα· ολόκληρος δε ο τομέας (συμπεριλαμβανομένων των ενώσεων των καταναλωτών) επιδιώκει να επιφέρει περαιτέρω βελτιώσεις, οι οποίες επιτυγχάνονται κυρίως στον δρόμο, μέσω της αποκλειστικής χρήσης εγκεκριμένων συστημάτων καυσαερίων και της φιλικότερης προς το περιβάλλον οδήγησης. Όσον αφορά την ασφάλεια, η καινοτομία του κλάδου έγκειται σε μια σειρά προηγμένων συστημάτων πέδησης, τα οποία εξαπλώνονται ολοένα και περισσότερο σε διάφορα είδη μοτοσικλετών, συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων νέας δομής, όπως είναι τα τρίκυκλα και τα τετράκυκλα.

6.3

Η Επιτροπή προετοιμάζει ένα σχέδιο κανονισμού για τα μηχανοκίνητα δίκυκλα, το οποίο αναμένεται τους πρώτους μήνες του 2010. Αν και θα πρέπει να συνεχιστεί να σημειώνεται πρόοδος όσον αφορά το περιβάλλον και την ασφάλεια, είναι καθοριστικής σημασίας, στο τρέχον οικονομικό πλαίσιο, να αποφευχθούν ριζικές αλλαγές και να ληφθεί υπόψη η πραγματική ικανότητα του τομέα και το μέγεθος των φορέων της. Όσον αφορά τα νέα πρότυπα Euro, πρέπει να προταθούν στόχοι εφικτοί από τον κλάδο, σταδιακής εφαρμογής ώστε να πληρούνται οι προθεσμίες που επιβάλλονται από τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την αγορά. Στον νέο κανονισμό, είναι επιθυμητό να προωθηθεί μια προσέγγιση που να επιτρέπει στον κλάδο να επωφελείται από την ικανότητά του να καινοτομεί, με την εξασφάλιση μιας κάποιας ευελιξίας ώστε να λαμβάνονται υπόψη η οικονομική κατάσταση και η μεγάλη ποικιλία των προϊόντων (τεχνικά χαρακτηριστικά και αγορά), ιδιαίτερα για τη διάδοση των προηγμένων συστημάτων πέδησης. Η βιομηχανία έχει ήδη υποβάλει προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση στην Επιτροπή σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική συνιστώσα και την οδική ασφάλεια.

6.4

Οι παραδοσιακοί κατασκευαστές είναι εκτεθειμένοι, και θα είναι ολοένα και περισσότερο, ειδικότερα στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον, σε έναν ανταγωνισμό χαμηλού κόστους/χαμηλής ποιότητας, κυρίως από τη Νοτιοανατολική Ασία, ιδίως όσον αφορά τα μηχανοκίνητα δίκυκλα μικρού και μεσαίου κυβισμού, όπου τα περιθώρια κέρδους έχουν μειωθεί. Από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, προκύπτει ότι συχνά τα εισαγόμενα αυτά προϊόντα δεν πληρούν την ευρωπαϊκή έγκριση τύπου και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των καταναλωτών και το περιβάλλον. Δειγματοληπτικοί έλεγχοι σε μηχανοκίνητα δίκυκλα κινεζικής προέλευσης που εισήχθησαν στην ΕΕ κατέγραψαν περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, όπως μεγαλύτερες αποστάσεις πέδησης σε ποσοστό έως και 35 % και ρυπογόνες εκπομπές έως και 20 φορές πάνω από τις απαιτήσεις έγκρισης τύπου της ΕΕ. Υπάρχουν επίσης προβλήματα που σχετίζονται με την παραχάραξη των οχημάτων ή τμημάτων οχημάτων της ευρωπαϊκής παραγωγής από κατασκευαστές στις αναδυόμενες οικονομίες καθώς και με την πλαστογράφηση πιστοποιητικών συμμόρφωσης από εμπορικές εταιρείες που εισάγουν μη συμβατά οχήματα στην ΕΕ. Σε ένα τμήμα της αγοράς της ΕΕ ιδιαίτερα ευαίσθητο στην τιμή, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι υπάρχει θεμιτός ανταγωνισμός, απαιτείται περισσότερη επιτήρηση κατά την έγκριση τύπου και στην αγορά, με προσεκτικούς ελέγχους «συμμόρφωσης της παραγωγής» από τις αρμόδιες αρχές ή/και υπηρεσίες τεχνικού ελέγχου σε οχήματα που προσφέρονται προς πώληση, ώστε να εξακριβωθεί η συμμόρφωση με τον εγκεκριμένο τύπο και ο σεβασμός της πνευματικής ιδιοκτησίας.

6.5

Οι παραδοσιακοί κατασκευαστές ανταμείβονται από τον καταναλωτή για τον σχεδιασμό, την ποιότητα των προϊόντων τους και τον βαθμό καινοτομίας και ασφάλειας. Αυτό συμβαίνει για τα οχήματα της υψηλής τεχνολογίας μικρού και μεσαίου κυβισμού, και ιδίως για οχήματα μεγάλου κυβισμού, υψηλής προστιθέμενης αξίας, τα οποία διακρίνονται για τις τεχνικές λύσεις που έχουν υιοθετηθεί και όπου η μάρκα έχει βαρύνουσα σημασία. Τα προϊόντα αυτά πλήττονται περισσότερο στο υφιστάμενο οικονομικό πλαίσιο. Η μεγαλύτερη διάδοση οχημάτων προηγμένης τεχνολογίας, όπως είναι τα υβριδικά και τα ηλεκτρικά οχήματα που αρχίζουν να εμφανίζονται στην αγορά, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη του δημόσιου τομέα και κατά συνέπεια από την ικανότητα γενικά εξόδου από την σημερινή κρίση.

6.6

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η ελευθέρωση των τελωνειακών δασμών μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας θα αποφέρει οφέλη και στις δύο πλευρές, αίροντας συνεπώς τους μη δασμολογικούς φραγμούς (π.χ. απαγόρευση της κυκλοφορίας στην Κίνα μηχανοκίνητου δικύκλου με κυβισμό άνω των 250cc), που αποτελούν σοβαρά προβλήματα για τους ευρωπαίους εξαγωγείς.

6.7

Για την αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων, όπως έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν, οι ευρωπαίοι κατασκευαστές πρέπει να συνεχίσουν τις αναδιαρθρώσεις, τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές με την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας που θα οδηγήσει στις μέγιστες δυνατές συνέργειες.

6.8

Η επιβίωση των ευρωπαίων κατασκευαστών εξαρτημάτων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των διακεκριμένων ευρωπαϊκών παραγωγών, που θεωρούνται αποκλειστικές από τους χρήστες. Είναι επομένως αναγκαίο να αποφευχθεί η επανάληψη αυτού που συνέβη, για παράδειγμα, στον τομέα των ποδηλάτων, όπου εξαφανίστηκαν οι προμηθευτές των βασικών εξαρτημάτων, όπως π.χ. πλαίσια, με αποτέλεσμα σήμερα η Ευρώπη να εξαρτάται από την Κίνα για τη συναρμολόγηση των ποδηλάτων.

6.9

Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές εξαρτημάτων αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό σε επίπεδο τιμών, και πρέπει οπωσδήποτε να επικεντρωθούν στην καινοτομία, στην ανάπτυξη κοινών σχεδίων με τους κατασκευαστές για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας - όπου αυτό είναι δυνατό - και σε μια πραγματική εταιρική σχέση που να εξασφαλίζει την ροή παραγγελιών μεταξύ κατασκευαστών και προμηθευτών για προϊόντα υψηλής ποιότητας.

6.10

Ενδείκνυται να αναπτυχθεί σε ολόκληρο τον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων προσέγγιση παρόμοια με την CARS21 για την καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας του τομέα και για την προστασία της απασχόλησης.

6.11

Τα κεφάλαια για την έρευνα στο πλαίσιο του ΠΠ7 μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων αυτών με την υποστήριξη των επιχειρήσεων που παράγουν στην Ευρώπη και που χρησιμοποιούν την ευρωπαϊκή αλυσίδα παραγωγής. Για τον σκοπό αυτό η δημιουργία μιας πλατφόρμας για τον τομέα των μηχανοκίνητων δικύκλων θα είναι ιδιαίτερα σημαντική– ειδικότερα όσον αφορά τις ΜΜΕ- με τη συμμετοχή σε συνεταιρισμούς για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων έρευνας, όπως γίνεται στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

6.12

Η Επιτροπή υπέβαλε πρόσφατα ένα σχέδιο δράσης για την αστική κινητικότητα, μεταξύ των διαφόρων στόχων του οποίου συμπεριλαμβάνεται η διευκόλυνση της κυκλοφορίας, εγγενές χαρακτηριστικό των μηχανοκίνητων δικύκλων. Η βιομηχανία των μηχανοκίνητων δικύκλων έχει καταστεί ευάλωτη λόγω της κρίσης, αλλά θα ωφεληθεί μακροπρόθεσμα από τις αυξανόμενες ανάγκες για εναλλακτικά οχήματα με χαμηλές εκπομπές ρύπων που καθιστούν την κινητικότητα πιο βιώσιμη, ιδιαίτερα στις πόλεις, υπό τον όρο ότι οι σημερινές οικονομικές δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν μεσοπρόθεσμα χωρίς ανεπανόρθωτες ζημίες.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/35

—

η οποία θα είναι σε θέση να παράγει σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες με βάση τις (συχνά στρεβλωμένες) συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς,

—

η οποία θα ικανοποιεί, την ίδια στιγμή, όλες τις προσδοκίες όσον αφορά την παραγωγή (ποιότητα, ασφάλεια, προστασία των φυσικών πόρων, προστασία των ζώων κλπ.) και θα καλύπτει το κόστος παραγωγής στην Ευρώπη

—

και η οποία, επιπλέον, θα διασφαλίζει μια σύγχρονη και ελκυστική αγορά εργασίας που θα συμβάλλει στην προστασία των εργαζομένων και θα χαρακτηρίζεται από υψηλά πρότυπα απασχόλησης, ασφάλεια και υψηλό επίπεδο κατάρτισης και επαγγελματικής επιμόρφωσης.

—

η αυξανόμενη αστάθεια των αγορών, σε συνδυασμό με την μείωση του κόστους παραγωγής·

—

η διαρκώς αυξανόμενη ισχύς που έχουν στην αγορά οι κλάδοι της διανομής και της εμπορίας έναντι των παραγωγών και

—

τα αδιαμφισβήτητα προβλήματα που υπάρχουν στην παραγωγή και την εμπορία τοπικών και περιφερειακών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται να θεσπιστεί ειδική νομοθεσία για τη γεωργία, προσανατολισμένη στις τοπικές και τις περιφερειακές αγορές.

—

Όχι μόνο πρέπει να διατηρηθούν και να εφαρμοσθούν τα λίγα εναπομένοντα μέτρα, όταν είναι απαραίτητα, αλλά πρέπει και να αναπτυχθούν και να εισαχθούν νέες και συμβατές με τους κανόνες του ΠΟΕ ιδέες για τη σταθεροποίηση της αγοράς·

—

ενόψει της αυξανόμενης αβεβαιότητας στις διεθνείς γεωργικές αγορές, πρέπει να υιοθετηθεί ένα στρατηγικό σχέδιο πρόληψης κρίσεων στον τομέα των γεωργικών προϊόντων με τη διατήρηση αποθεμάτων·

—

πρέπει, επίσης, να διερωτηθούμε πώς με τη βοήθεια των οργανώσεων παραγωγών και των διεπαγγελματικών συμφωνιών μπορούμε να συμβάλουμε στη σταθεροποίηση των αγορών.

—

να απεικονίζονται σε συσκευασίες γαλακτοκομικών αγελάδες σε λιβάδια όταν το γάλα προέρχεται από ζώα που δεν έχουν καν πρόσβαση σε λιβάδι. Αντ' αυτού, πρέπει να ενθαρρυνθεί η διαφοροποίηση στην αγορά (με προγράμματα παραγωγής γάλακτος από αγελάδες που εκτρέφονται (κοντά) σε βοσκότοπους, έως και με την εμπορική διάθεση προϊόντων στις περιφερειακές αγορές από τους ίδιους τους παραγωγούς ή από μικρούς συνεταιρισμούς παραγωγών)·

—

διαφήμιση με στοιχεία σχετικά με την περιφέρεια, όταν τα προϊόντα έχουν παραχθεί αλλού.

—

Οι άμεσες ενισχύσεις του 1ου ή του 2ου πυλώνα πρέπει να χορηγούνται αποκλειστικά στους εν ενεργεία αγρότες, τους συλλόγους προστασίας της υπαίθρου ή άλλους οργανισμούς διατήρησης του φυσικού τοπίου·

—

Οι άμεσες ενισχύσεις του 1ου ή του 2ου πυλώνα πρέπει να συνεκτιμούν τις υφιστάμενες θέσεις απασχόλησης καθώς και εκείνες που δημιουργούνται σε κάθε εκμετάλλευση·

—

Οι άμεσες ενισχύσεις του 1ου ή του 2ου πυλώνα ανταμείβουν την κοινωνική συμβολή της γεωργίας στη διατήρηση του ευρωπαϊκού γεωργικού προτύπου. Το εισόδημα των αγροτών πρέπει να πηγάζει κυρίως από τις τιμές των προϊόντων σε μια ρυθμισμένη αγορά στην οποία αναγνωρίζεται το κόστος της παραγωγής·

—

Λόγω των πολύ διαφορετικών αγρο-κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην ΕΕ, οι άμεσες ενισχύσεις του 1ου ή του 2ου πυλώνα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στοιχεία που θα αντισταθμίζουν τα έξοδα των αγροτών που οφείλονται στις αγρο-κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στα κράτη μέλη (5).

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/43

1.1

Η παγκόσμια οικονομία έχει πλέον καταστεί περισσότερο ενοποιημένη από ποτέ άλλοτε. Μπροστά στις σημαντικότατες παγκόσμιες κρίσεις που εμφανίζονται μέσα σε έναν πολυπολικό κόσμο, καθίσταται αναγκαία μία νέα διακυβέρνηση καθώς και η ενδυνάμωση της νομιμότητας των διεθνών οργανισμών. Η νομιμότητα αυτή πρέπει να εδράζεται σε κοινές αξίες, πρότυπα και στόχους και, συγχρόνως, να προάγει τη συνοχή, την αποτελεσματικότητα και την ενσωμάτωση όλων των χωρών του κόσμου και των πολιτών τους. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή της ΕΕ στην προσπάθεια διαμόρφωσης αυτής της νέας διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών.

1.2

Η ανάγκη μεταρρύθμισης των διεθνών οργανισμών, καθώς και των οργάνων του ΟΗΕ και του Bretton Woods, είχε ήδη αναγνωρισθεί πριν ακόμη ξεσπάσει η παρούσα κρίση, αλλά έκτοτε η διαδικασία μεταρρύθμισης έλαβε νέα ώθηση. Αμέσως μόλις κατέστη σαφές ότι οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης ήταν αμετάκλητες, η Ομάδα των 20 (G20) ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Παρά την ευνοϊκή υποδοχή της οποίας έτυχαν τα αποτελέσματα της διαδικασίας των G20, η νομιμότητα των αποφάσεών της εξακολουθεί να αμφισβητείται. Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ να προωθήσει την εποικοδομητική διασύνδεση μεταξύ της διαδικασίας των G20 και των αντιπροσωπευτικών οργάνων των ΗΕ, καθώς και την ενίσχυση του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC).

1.3

Οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες χώρες απαιτείται να διαδραματίζουν πιο εξέχοντα ρόλο στη διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών. Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της περαιτέρω αναδιάρθρωσης της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ με στόχο να μεγιστοποιηθεί η εκπροσώπηση των εν λόγω χωρών.

1.4

Η διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών θα πρέπει να βασίζεται στον Χάρτη του ΟΗΕ και στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η ΕΕ προώθησε σθεναρά την πολυμερή συνεργασία και η ΕΟΚΕ προσυπογράφει πλήρως την συγκεκριμένη πολιτική. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ωστόσο ότι έχει μεταβληθεί το πλαίσιο για την προώθηση των αξιών της πολυμερούς συνεργασίας και η ΕΟΚΕ διερωτάται συνεπώς μήπως θα έπρεπε να επανεξεταστούν οι ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με της πολιτικές της ΕΕ υπέρ της πολυμερούς προσέγγισης  (1).

1.5

Παρότι οι διεθνείς οργανισμοί έχουν σαφείς στόχους, εντούτοις στερούνται αποτελεσματικότητας ελλείψει ενδεδειγμένης παρακολούθησης της συνέχειας που δίδεται στις αποφάσεις τους και της εκτίμησης των επιπτώσεών τους. Η ΕΕ έχει αναπτύξει συστήματα παρακολούθησης τα οποία αποτελούν επιτυχημένα παραδείγματα ορθών πρακτικών και θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε διεθνή κλίμακα για την παρακολούθηση σύνθετων πολυεπίπεδων παρεμβάσεων. Η ΕΟΚΕ παρακινεί την ΕΕ να προωθήσει την εισαγωγή των εν λόγω συστημάτων στους διεθνείς οργανισμούς.

1.6

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης των εξουσιών των διεθνών οργανισμών για τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών σε διεθνή κλίμακα, προκειμένου να αποτραπεί μια νέα χρηματοπιστωτική κρίση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επιθυμητή την περαιτέρω ρύθμιση, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, στους ακόλουθους τομείς: αύξηση των αποθεματικών, ρύθμιση των αμοιβαίων κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (hedge funds), εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων, αποθάρρυνση της παροχής υπέρογκων και παράλογων αμοιβών, περιορισμός του κινδύνου μόχλευσης (leverage risk) και εδραίωση των εποπτικών αρχών σε υπερεθνική κλίμακα.

1.7

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία της ΕΕ η οποία αποσκοπεί στην προαγωγή της συνεργασίας και της συνοχής μεταξύ των διεθνών οργανισμών. Η ΕΟΚΕ συνιστά ενθέρμως στην ΕΕ να μεριμνήσει για τη συνέχιση της πρωτοβουλίας που ανελήφθη από την κυρία Angela Merkel και να προωθήσει τη διεξαγωγή επίσημου διάλογου μεταξύ των διεθνών οργανισμών βάσει της Ατζέντας της ΔΟΕ για την Αξιοπρεπή Εργασία

1.8

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το οποίο ζητείται η κύρωση των επικαιροποιημένων Συμβάσεων της ΔΟΕ εκ μέρους των κρατών μελών και επικροτεί το αίτημα που διαβίβασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκπόνηση σύστασης, προκειμένου να κληθούν τα κράτη μέλη να κυρώσουν τις επικαιροποιημένες Συμβάσεις της ΔΟΕ και να συμβάλουν ενεργά στην εφαρμογή τους. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την επιθυμία να συμμετάσχει ενεργά στην προετοιμασία της σύστασης αυτής.

1.9

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει μεν την αξία της «ήπιας δύναμης» που χρησιμοποιεί η ΕΕ στις δομές διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών, αλλά εκτιμά ότι η ΕΕ θα πρέπει να χαράξει μια στρατηγική για καθέναν από τους διεθνείς οργανισμούς με στόχο να αυξήσει τη δύναμή της και να ενισχύσει τη θέση της. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκφέρει γνώμη κατά τις συμβουλευτικές συνεδριάσεις που διοργανώνονται ενόψει της προετοιμασίας των εν λόγω στρατηγικών.

1.10

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ελπίδα ότι η νέα Συνθήκη της Λισσαβώνας, ο νέος Ύπατος Εκπρόσωπος και η ενισχυμένη διπλωματική συνεργασία θα έχουν ως αποτέλεσμα να κατορθώσει η ΕΕ να εκφράζεται με πιο ενιαία φωνή και να βελτιώσει τη θέση της στους διεθνείς οργανισμούς. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την ΕΕ να επιδιώξει τη συνοχή των εξωτερικών πολιτικών της και την ύπαρξη συνέπειας ως προς τους στόχους της.

1.11

Η διαδικασία διαμόρφωσης της νέας δομής διακυβέρνησης δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη διαφάνεια. Οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να έχουν δυνατότητα συμμετοχής στην εν λόγω διαδικασία και η ΕΟΚΕ αναμένει από την ΕΕ να διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες.

1.12

Η διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και με τις συνδικαλιστικές και τις εργοδοτικές οργανώσεις, ενισχύει την αποτελεσματικότητα των διεθνών οργανισμών. Οι εν λόγω οργανώσεις θα πρέπει να καταστούν τμήμα τόσο των διαφανών συμβουλευτικών δομών τους όσο και των συστημάτων παρακολούθησής τους. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η ΕΕ (δηλ. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κράτη μέλη) θα προωθήσει και θα διευκολύνει περαιτέρω τη βελτίωση της διεξαγωγής διαβουλεύσεων με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους κατά τη μελλοντική διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών.

2.1

Η συζήτηση σχετικά με το σύστημα διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά η ταχεία διάδοση και οι βαθιές επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης έφεραν στο φως την αδυναμία της παγκόσμιας διακυβέρνησης στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Καταδείχθηκε δε η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση όλων των χωρών. Η κρίση όχι μόνον πλήττει όλες τις οικονομίες, αλλά επιπλέον εξελίχθηκε σε μείζονα κρίση στον τομέα της απασχόλησης που επηρεάζει εκατομμύρια ήδη ευάλωτων εργαζομένων και επιχειρήσεων. Προκειμένου να περιορισθούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι αρνητικές επιπτώσεις της παρούσας κρίσης και συγχρόνως να αποτραπεί μια παρόμοια μελλοντική κρίση, θα απαιτηθεί η καλύτερη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, εκεί όπου εκδηλώθηκε η τωρινή κρίση. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό· για την επίτευξη μιας βιώσιμης οικονομίας βασισμένης σε ένα σύστημα αξιών, απαιτείται να υπάρξει μια νέα πιο αποτελεσματική, πιο υπεύθυνη και πιο διαφανής διακυβέρνηση της παγκόσμιας οικονομίας.

2.2

Η παρούσα γνωμοδότηση θα επικεντρωθεί στους διεθνείς οργανισμούς που διαμορφώνουν τις κοινωνικές, τις οικονομικές και τις δημοσιονομικές πολιτικές, συνεκτιμώντας την τρέχουσα διαδικασία μεταρρύθμισης των εν λόγω οργανισμών και τις συνθήκες που ευνόησαν την εκδήλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης: ΟΗΕ, ΠΟΕ, ΔΟΕ, Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ), Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ΟΟΣΑ, Ομάδα των 20 (G20) και Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΣΧΣ).

2.3

Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μείζονες παγκόσμιες κρίσεις που μπορούν να διευθετηθούν αποτελεσματικά μόνον σε παγκόσμια κλίμακα. Τούτο ισχύει όχι μόνον όσον αφορά την πρόκληση που συνιστά η τρέχουσα χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, αλλά και η επισιτιστική κρίση, η έλλειψη υδάτινων και ενεργειακών πόρων, η επιδεινούμενη φτώχεια, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, της ασφάλειας και της αυξανόμενης μετανάστευσης.

2.4

Η παγκοσμιοποίηση διαφοροποίησε τις οικονομικές σχέσεις και το γεγονός αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζεται στη δομή της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης. Οι συσχετισμοί δυνάμεων αλλάζουν, οι δε χώρες BRIC (Βραζιλία Ρωσία, Ινδία και Κίνα) καθίστανται ολοένα και πιο σημαντικές από οικονομική, πολιτική και στρατηγική άποψη. Μετακινούμαστε από έναν διπολικό κόσμο (ψυχρός πόλεμος), διαμέσου ενός μονοπολικού κόσμου (ηγεμονία των ΗΠΑ), προς έναν πολυπολικό κόσμο. Οι αναδυόμενες οικονομίες και οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στα όργανα που διαμορφώνουν το νέο μοντέλο παγκόσμιας διακυβέρνησης.

2.5

Οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπισθούν μόνο από όργανα που διαθέτουν την απαιτούμενη νομιμότητα. Η νέα δομή διακυβέρνησης θα αποκτήσει την εν λόγω νομιμότητα μόνον υπό την προϋπόθεση ότι θα διαμορφώνει συνεκτικές πολιτικές, θα διακρίνεται από αποτελεσματικότητα κατά την εφαρμογή των πολιτικών αυτών και, συγχρόνως, θα προάγει την ενσωμάτωση όλων των χωρών και των λαών.

2.6

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχουν αναληφθεί διάφορες πρωτοβουλίες για την επανεξέταση του συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών, καθώς και για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ. Έχει δε σημειωθεί πρόοδος έναντι μιας ενιαίας προσέγγισης των παρεμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών σε εθνικό επίπεδο, υπό την ηγεσία του τοπικού συντονιστή του ΟΗΕ. Το 2009, η Εκτελεστική Επιτροπή της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών (UN System Chief Executive Board of Coordination) εξήγγειλε την από κοινού ανάληψη 9 πρωτοβουλιών από όργανα του ΟΗΕ και του Bretton Woods. Κατά την αναζήτηση μιας νέας αρχιτεκτονικής για την παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση, προτείνεται η ενίσχυση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC). Από τότε που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, η διαδικασία μεταρρύθμισης έλαβε, πρωτοστατούσης της G20, νέα ώθηση.

2.7

Κατά τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποίησαν στο Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ, στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου 2009, οι ηγέτες των χωρών της G20 έλαβαν αποφάσεις που θα μεταβάλουν εις βάθος τη διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών. Αποφάσισαν να καταστεί εφεξής η G20 το βασικό φόρουμ διεθνούς οικονομικής συνεργασίας. Αποφάσισαν επίσης να συνεχίσουν να καταβάλλουν προσπάθειες για τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών, καθώς και για την τοποθέτηση της ποιοτικής απασχόλησης στο επίκεντρο της οικονομικής ανάκαμψης. Συμφώνησαν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο για ισχυρή, βιώσιμη και ισόρροπη οικονομική μεγέθυνση και δεσμεύθηκαν να καθορίσουν κοινούς –μεσοπρόθεσμους– στόχους για τις μακροοικονομικές, φορολογικές και εμπορικές πολιτικές τους, κατά τρόπο σύμφωνο προς τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Ανέθεσαν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) να επικουρεί τις χώρες της G20 για την αξιολόγηση των πολιτικών τους, προκειμένου να διευκολυνθεί η διεξαγωγή του μεταξύ τους διαλόγου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενδυνάμωσαν σημαντικά τον ρόλο του ΔΝΤ, το οποίο έχει ήδη ενισχυθεί με πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Οι αρμοδιότητες της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μείωση της φτώχειας επιβεβαιώθηκαν εκ νέου με πρόσθετη δανειοδότηση (ανερχόμενη σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) και με ιδιαίτερη εστίαση στην επισιτιστική και ενεργειακή ασφάλεια των φτωχών χωρών. Οι ηγέτες των χωρών της G20 θα συναντηθούν και πάλι τον Ιούνιο του 2010 στον Καναδά, τον Νοέμβριο του 2010 στην Κορέα και το 2011 στη Γαλλία.

2.8

Οι ηγέτες των χωρών της G20 συμφώνησαν να εκσυγχρονίσουν την αρχιτεκτονική της οικονομικής συνεργασίας. Τα δικαιώματα ψήφου των αναδυόμενων χωρών στο ΔΝΤ θα αυξηθούν κατά 5 % εις βάρος των υπερεκπροσωπούμενων μικρότερων οικονομιών. Επίσης, η Παγκόσμια Τράπεζα καλείται να εξετάσει την εκπροσώπηση των αναδυόμενων χωρών στις δομές λήψης των αποφάσεών της.

2.9

Εντούτοις, παρά τη σχετικώς ικανοποιητική υποδοχή της οποίας έτυχαν τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν κατά τις συνεδριάσεις της G20, η νομιμότητα του ηγετικού της ρόλου αμφισβητείται. Οι φτωχότερες χώρες του κόσμου αποκλείονται από τις συζητήσεις. Η ημερήσια διάταξη της G20 δεν βασίζεται σε κάποια συμφωνηθείσα πολιτική και οι ενδιαφερόμενοι διεθνείς οργανισμοί δεν συμμετέχουν όλοι ενεργά. Στο εσωτερικό των Ηνωμένων Εθνών επικρατεί τεράστια ανησυχία σχετικά με την αλλοίωση του ρόλου του ΟΗΕ, ιδίως σχετικά με κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. Απαιτείται να εξευρεθεί μια νέα ισορροπία μεταξύ του καινούριου ρόλου της G20, του ΟΗΕ και των υπηρεσιών του και των ιδρυμάτων του Bretton Woods. Θεωρείται αναμενόμενο ότι θα προκύψουν νέες πρωτοβουλίες και ιδέες, σε ένα διαρκώς και ταχέως μεταβαλλόμενο σύστημα οικονομικών και πολιτικών σχέσεων.

2.10

Οι χώρες της G20 οφείλουν να προωθήσει την εποικοδομητική διασύνδεση με τις διαδικασίες εκπροσώπησης των Ηνωμένων Εθνών, ενόψει της συνεκτίμησης των συμφερόντων όλων των χωρών του κόσμου σε μια νέα και ενοποιημένη παγκόσμια αρχιτεκτονική, εκ παραλλήλου με τη δημιουργία «Συμβουλίου Οικονομικής και Κοινωνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Εθνών», με την εις βάθος μεταρρύθμιση του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC) και την ενίσχυση των εξουσιών λήψης των αποφάσεών του ή με τη σύσταση ενός «Παγκόσμιου Οικονομικού Συμβουλίου» (2). Η ΕΕ οφείλει να τοποθετηθεί έναντι όλων αυτών των αλλαγών και ορισμένοι παρατηρητές φοβούνται ότι η μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων θα αποβεί εις βάρος της ευρωπαϊκής επιρροής στη διεθνή σκηνή.

2.11

Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στην εν λόγω διαδικασία δεν αποτελεί αντικείμενο επαρκούς προσοχής. Η ΕΟΚΕ συνιστά να ανατεθεί επίσημος ρόλος στην κοινωνία των πολιτών και στους κοινωνικούς εταίρους από την G20 και προτρέπει τους υπουργούς εργασίας των χωρών της G20 να επιδιώξουν τη συμμετοχή στις εργασίες τους οργάνων εκπροσώπησης των κοινωνικών εταίρων σε διεθνή κλίμακα. Παρότι ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί όντως αναγνωρίζουν συμβουλευτικό καθεστώς στους κοινωνικούς εταίρους και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η όλη διαδικασία στερείται διαφάνειας και κρίνεται επομένως σκόπιμο να προαχθεί η ενεργός συμμετοχή διαφόρων αντιπροσωπευτικών οργανώσεων, όπως η ΕΟΚΕ και τα Κοινωνικά Οικονομικά Συμβούλια.

3.1

Οποιαδήποτε απόπειρα νέας διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών θα πρέπει να εδράζεται στις αρχές και στις αξίες των Ηνωμένων Εθνών. Παρότι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί δύνανται να διαθέτουν τη δική τους δομή διακυβέρνησής, ωστόσο η συνολική λειτουργία τους θα πρέπει να βασίζεται στον Χάρτη του ΟΗΕ, στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ισότητα δικαιωμάτων μεταξύ των δύο φύλων· θα πρέπει να ερείδεται στη δικαιοσύνη και στην τήρηση των διεθνών συμβάσεων και προτύπων· θα πρέπει να προάγει την κοινωνική πρόοδο και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου υπό συνθήκες μεγαλύτερης ελευθερίας. Η νέα δομή διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών οφείλει να προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη και να καθιστά δυνατή την αποτελεσματική αντιμετώπιση των σημαντικότερων παγκόσμιων προβλημάτων.

3.2

Οι αξίες που εμπεριέχονται στον Χάρτη του ΟΗΕ και στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αποτελούν συγχρόνως αξίες και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ στηρίζεται στις αρχές της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, του διαλόγου και της σταθερότητας, καθώς και του σεβασμού των διεθνών συμφωνιών. Η ΕΕ υποστηρίζει σθεναρά τόσο το πολυμερές σύστημα όσο και τον ΟΗΕ και τις Συμβάσεις του, γεγονός το οποίο επικροτείται από την ΕΟΚΕ. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι συνθήκες προώθησης των αξιών του πολυμερούς συστήματος έχουν μεταβληθεί και θεωρεί, κατά συνέπεια, αναγκαία την επανεξέταση των ανακοινώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ έναντι του πολυμερισμού. (έγγρ. COM(2001)231 με τίτλο «Οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής εταιρικής σχέσης με τα Ηνωμένα Έθνη στους τομείς της ανάπτυξης και των ανθρωπιστικών υποθέσεων» και έγγρ. COM(2003)526 με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη: η επιλογή του πολυμερισμού»)

3.3

Η νέα δομή διακυβέρνησης της παγκόσμιας οικονομίας θα πρέπει να βασίζεται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα και να εστιάζεται στην αντιμετώπιση φλεγόντων κοινωνικών θεμάτων, όπως η ανεργία, η φτώχεια, η επισιτιστική ασφάλεια και η επιδεινούμενη ανισότητα· θα πρέπει να ευνοεί την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημιουργία ενός δικαιότερου κόσμου· θα πρέπει να διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο για την προώθηση της πράσινης οικονομίας και να προστατεύει τα δημόσια αγαθά, όπως το καθαρό νερό και ο αέρας, η βιοποικιλότητα και η μείωση των εκπομπών CO2.

4.1

Η ΕΟΚΕ καλεί τόσο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα να προωθήσουν ενεργά μια νέα διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών, με στόχο την ενίσχυση της συνοχής και της αποτελεσματικότητάς τους προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξης και της εξασφάλισης συνθηκών αξιοπρεπούς εργασίας και βιώσιμων επιχειρήσεων.

4.2

Οι διεθνείς οργανισμοί, και ειδικότερα ο ΟΗΕ και οι υπηρεσίες του, έχουν μεν σαφείς στόχους, αλλά συχνά στερούνται αποτελεσματικότητας. Παρά τον επίσημο καθορισμό των στόχων στις διεθνείς συμβάσεις και τα πρότυπα, η εφαρμογή τους είναι συχνά ανεπαρκής, ενώ απουσιάζει ένα αποτελεσματικό σύστημα εκτίμησης των επιπτώσεων. Κατά τη νέα διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών θα πρέπει να δίδεται μεγαλύτερη έμφαση στην εκτέλεση και την παρακολούθηση των λαμβανομένων αποφάσεων.

4.3

Η παρακολούθηση αρχίζει να χρησιμοποιείται ως σημαντικό μέσο για τη διασφάλιση συνοχής κατά την εφαρμογή των διαφόρων πολιτικών, καθώς και για την παροχή κατευθύνσεων προς τα διευθυντικά στελέχη και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής όσον αφορά τον τρόπο κατά τον οποίο μπορούν να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στους τομείς που τους απασχολούν περισσότερο. Η παρακολούθηση παρέχει επίσης δυνατότητα «έγκαιρης προειδοποίησης», η οποία ευνοεί την ανάληψη ταχείας και ενδεδειγμένης δράσης. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη χρήση και την περαιτέρω ανάπτυξη της εν λόγω προσέγγισης σε ευρύτερη και πιο συντονισμένη διεθνή κλίμακα, αναλόγως των αναγκών των διεθνών οργανισμών, δεδομένου ότι η επιτυχής ευρωπαϊκή εμπειρία που αποκομίσθηκε από την παρακολούθηση σύνθετων πολυεπίπεδων παρεμβάσεων ενδυνάμωσε την ικανότητα κοινής διαχείρισης των δημοσίων αρχών, των επαγγελματιών, και του ιδιωτικού τομέα.

4.4

Οι διεθνείς οργανισμοί μπορούν να καταστούν αποτελεσματικότεροι δια της αμοιβαίας ενίσχυσης των στόχων τους. Ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί διαθέτουν διαδικασίες έγερσης αξιώσεων και μηχανισμούς δεσμευτικής διαιτησίας (ΠΟΕ), ενώ κάποιοι άλλοι έχουν αναπτύξει ικανοποιητικούς εποπτικούς μηχανισμούς, χωρίς όμως να είναι σε θέση να τους επιβάλλουν (ΔΟΕ). Οι πολιτικές των διεθνών οργανισμών δεν θα πρέπει να αλληλοαντικρούονται· οι στόχοι των οργάνων του ΟΗΕ, των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και της ΕΕ μπορούν να επιτευχθούν μόνον χάρη στη μεταξύ τους συνεργασία για την αμοιβαία προώθηση των προτύπων τους, όπως της ισότητας των δύο φύλων, της βιωσιμότητας, της αξιοπρεπούς εργασίας και της ελευθέρωσης του εμπορίου.

4.5

Η διακυβέρνηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΣΧΣ) βρίσκεται στο επίκεντρο της των συζητήσεων σχετικά με τη διεθνή διακυβέρνηση της παγκόσμιας οικονομίας. Η ανάγκη να ρυθμιστούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές και να χαρακτηρίζονται εφεξής από μεγαλύτερη διαφάνεια καθίσταται σήμερα περισσότερο επιτακτική από ποτέ άλλοτε, δεδομένου ότι δεν είναι πλέον δυνατόν να ληφθούν ενδεδειγμένα μέτρα αποκλειστικά και μόνον σε εθνικό επίπεδο. Προκειμένου να παρασχεθεί η δυνατότητα στους διεθνείς οργανισμούς να καταστούν αποτελεσματικότεροι ενόψει της αποτροπής μελλοντικών κρίσεων, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της επί ίσοις όροις ενίσχυσης των εξουσιών τους για τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών σε διεθνή κλίμακα, χωρίς υπερβολικούς περιορισμούς, χωρίς ασφυκτικές πιέσεις και χωρίς περιττή γραφειοκρατία. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επιθυμητή την περαιτέρω ρύθμιση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, μεταξύ άλλων, στους ακόλουθους τομείς: αύξηση των αποθεματικών, ρύθμιση των αμοιβαίων κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (hedge funds), εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων, αποθάρρυνση της παροχής υπέρογκων και παράλογων αμοιβών, περιορισμός του κινδύνου μόχλευσης (leverage risk) και εδραίωση των εποπτικών αρχών σε υπερεθνική κλίμακα.

4.6

Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην πραγματική οικονομία απαιτείται ευρύτερη διεθνής συνεργασία· μια ασφαλής παγκόσμια οικονομία προϋποθέτει μεγαλύτερη ρύθμιση και ισχυρότερη βάση αξιών. Η Γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel, έλαβε επ’ αυτού μια σημαντική πρωτοβουλία: κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του ΠΟΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ), του ΔΝΤ, της ΔΟΕ και του ΟΟΣΑ που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του το 2009, πρότεινε την κατάρτιση ενός Χάρτη Βιώσιμης Οικονομικής Διακυβέρνησης (3) προκειμένου να τεθούν τα θεμέλια για τη χάραξη συνεκτικών πολιτικών ενόψει της επίτευξης κοινών στόχων, σύμφωνα με το συγκεκριμένο πεδίο αρμοδιοτήτων του εκάστοτε οργανισμού. Βάσει αυτού του Χάρτη, οι ηγέτες των χωρών της G20 διατύπωσαν στο Πίτσμπουργκ «Θεμελιώδεις αξίες για Βιώσιμη Οικονομική Δραστηριότητα» (Core values for Sustainable Economic Activity) όπου καθορίζουν την ευθύνη που φέρουν τους έναντι των διαφόρων ενδιαφερομένων φορέων –των καταναλωτών, των εργαζομένων, των επενδυτών και των επιχειρηματιών– για τη μεγιστοποίηση της ευημερίας των ατόμων μέσω συνεκτικών οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στρατηγικών. Ο ΟΟΣΑ εκπόνησε ένα «Παγκόσμιο πρότυπο για τον 21ο αιώνα» (Global Standard for the 21st Century) με βάση τα ήδη υφιστάμενα πρότυπά του όσον αφορά την εταιρική διακυβέρνηση, τις πολυεθνικές εταιρείες, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη φορολογική συνεργασία (4). Η Επιτροπή Stiglitz συνιστά να ληφθούν αυστηρά μέτρα με στόχο την αντιμετώπιση της μειούμενης ζήτησης, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (ΑΣΧ). Η ΕΟΚΕ συνιστά στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της να υποστηρίξουν τις εν λόγω πρωτοβουλίες.

4.7

Η ΔΟΕ καλείται να αναλάβει έναν ιδιαίτερο ρόλο εντός της νέας δομής διακυβέρνησης. Τα θεμελιώδη πρότυπα εργασίας της ΔΟΕ και η έννοια της αξιοπρεπούς εργασίας και της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων παρέχουν κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στον τομέα της απασχόλησης. Κατά την 98η διάσκεψη της ΔΟΕ, τον Ιούνιο του 2009, τα τρία ιδρυτικά μέλη της κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με ένα Παγκόσμιο Σύμφωνο για την Απασχόληση, το οποίο περιλαμβάνει μια δέσμη μέτρων για την αναστροφή των πτωτικών τάσεων στον τομέα της απασχόλησης και της οικονομικής μεγέθυνσης. Η ΕΟΚΕ συνιστά ενθέρμως στην ΕΕ να ασκήσει πιέσεις για τη διεξαγωγή επίσημου διάλογου μεταξύ των διεθνών οργανισμών, βάσει της Ατζέντας της ΔΟΕ για την αξιοπρεπή εργασία, την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, την κοινωνική προστασία, τις ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, τις υγιείς εργασιακές σχέσεις και τα δικαιώματα κατά την εργασία.

4.8

Για την επίτευξη μεγαλύτερης συνοχής, η ΕΟΚΕ συνιστά στην ΕΕ να μεριμνήσει, τόσο εντός όσο και εκτός της επικράτειάς της, για την κύρωση και εφαρμογή των επικαιροποιημένων Συμβάσεων της ΔΟΕ, καθώς και για την εφαρμογή της Ατζέντας της ΔΟΕ για την Αξιοπρεπή Εργασία. Η ΕΟΚΕ αιτείται ειδικότερα την κύρωση και την εφαρμογή των Συμβάσεων της ΔΟΕ που σχετίζονται περισσότερο με την Ατζέντα για την Αξιοπρεπή Εργασία, συμπεριλαμβανομένων των Συμβάσεων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, των Συμβάσεων για την κοινωνική ασφάλιση και της Σύμβασης ΔΟΕ Αρ. 94 για τις «Ρήτρες εργασίας στις συμβάσεις με το Δημόσιο». Οι κανόνες της ΕΕ δεν απαλλάσσουν τα κράτη μέλη από τις υποχρεώσεις που τους αναλογούν δυνάμει των επικυρωμένων Συμβάσεων της ΔΟΕ. Έπειτα από την κατάρτιση των γνωμοδοτήσεων με θέμα «Η κοινωνική διάσταση της παγκοσμιοποίησης» (5) και «Προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους» (6), η ΕΟΚΕ εκφράζει την επιθυμία να συμμετάσχει ενεργά στην προετοιμασία της σύστασης επί του θέματος.

4.9

Επιπροσθέτως, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία της ΕΕ η οποία αποσκοπεί στην προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των διεθνών οργανισμών επί συγκεκριμένων θεμάτων. Η συνεργασία μεταξύ του ΠΟΕ και της ΔΟΕ στον τομέα της απασχόλησης, η συνεργασία μεταξύ της Παγκόσμιας Τράπεζας και της ΔΟΕ σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, η συνεργασία μεταξύ της Παγκόσμιας Τράπεζας και της ΔΝΤ ενόψει της εφαρμογής των θεμελιωδών προτύπων εργασίας, αποτελούν εύστοχα ενδεικτικά παραδείγματα. Η απασχόληση των νέων, η μικροχρηματοδότηση και η κοινωνική ασφάλιση αποτελούν ζητήματα υψίστης σημασίας

5.1

Οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες χώρες απαιτείται να διαδραματίζουν πιο εξέχοντα ρόλο στις νέες δομές παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα υιοθετήσουν οι διεθνείς οργανισμοί. Εντούτοις η ενσωμάτωσή τους απαιτείται να πραγματοποιηθεί βάσει των κανόνων των Ηνωμένων Εθνών και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο στόχος που συνίσταται στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς εργασίας και στην εφαρμογή των θεμελιωδών προτύπων εργασίας της ΔΟΕ στις αναδυόμενες και στις αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να καθοδηγεί τις πολιτικές των διεθνών οργανισμών. Η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ οφείλουν να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω αναδιάρθρωσης προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα εκπροσώπησης και η ισχύς των φτωχότερων χωρών στο πλαίσιο των οργάνων και των διαδικασιών των εν λόγω οργανισμών.

5.2

Είναι αναγκαίο να επικουρηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες κατά τρόπο ώστε να προαχθεί η εποικοδομητική συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του ΠΟΕ. Οι χώρες αυτές χρειάζεται να αποκτήσουν δυνατότητα ευχερέστερης συμμετοχής στις εμπορικές διαπραγματεύσεις και να παρακινηθούν, αφενός, να διευρύνουν περαιτέρω τις γνώσεις τους επί εμπορικών θεμάτων και, αφετέρου, να βελτιώσουν τις τεχνικές ικανότητες και δεξιότητές τους από την άποψη της ενοποίησης της αγοράς. Οι αναπτυσσόμενες χώρες απαιτείται να έχουν στη διάθεσή τους ορισμένα θεμιτά περιθώρια για την άσκηση πολιτικής στον τομέα των εμπορικών σχέσεων.

5.3

Τον Μάρτιο του 2009, το ΔΝΤ προέβη σε ανάλυση της ευπάθειας των χωρών χαμηλού εισοδήματος έναντι των δυσμενών επιπτώσεων της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της επακόλουθης ύφεσης (7). Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΔΟΕ, περισσότερα από 200 εκατομμύρια άτομα κινδυνεύουν να οδηγηθούν στην έσχατη ένδεια, τα περισσότερα εκ των οποίων ζουν σε οικονομικά αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες χώρες. Ο αριθμός των φτωχών εργαζομένων, δηλ. εκείνων που κερδίζουν λιγότερα από 2 δολάρια ΗΠΑ την ημέρα, ενδέχεται να ανέλθει σε 1,4 δισεκατομμύρια άτομα, εκμηδενίζοντας την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά τη μείωση της φτώχειας παγκοσμίως κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Η επιδείνωση της φτώχειας θα πλήξει πρωτίστως τις γυναίκες, δεδομένου ότι το 60 % των φτωχών σε παγκόσμια κλίμακα είναι γυναίκες. Υπό τις παρούσες συνθήκες απαιτείται να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες για την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (ΑΣΧ). Η ΕΟΚΕ προτρέπει σθεναρά την ΕΕ να εκπληρώσει με αποφασιστικότητα τη δέσμευση που έχει αναλάβει ενόψει της υλοποίησης των ΑΣΧ.

6.1

Η ΕΕ διαδραματίζει εν προκειμένω έναν ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή σκηνή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο σημαντικότερος εξαγωγέας στον κόσμο και ο κατ’ εξοχήν χορηγός βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ συγχρόνως αποτελεί την αγορά αναφοράς σε παγκόσμια κλίμακα. Παρά το γεγονός αυτό, ορισμένες έρευνες δεικνύουν μείωση της επιρροής της ΕΕ στα Ηνωμένα Έθνη (8). Τα ψηφίσματα της ΕΕ για τα δικαιώματα του ανθρώπου τυγχάνουν λιγότερης υποστήριξης στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απ’ ό,τι πριν από μια δεκαετία, λόγω της αυξανόμενης επιρροής των χωρών που ανθίστανται σε παρεμβάσεις στις «εσωτερικές υποθέσεις» τους, όπως η Κίνα και η Ρωσία (9).

6.2

Είναι πολλά αυτά που διακυβεύονται για την ΕΕ στο σύστημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Το πρότυπο κοινωνικής οικονομίας της αγοράς της ΕΕ είναι μοναδικό στο είδος του και έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ενδεδειγμένο για την αντιμετώπιση των σύνθετων προβλημάτων της παρούσας οικονομικής κρίσης. Η ΕΕ και τα θεσμικά της όργανα πρέπει να αναλάβουν δράση για την προάσπιση των συμφερόντων τους και την προαγωγή των αξιών τους.

6.3

Η ΕΕ εκπροσωπείται σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με τη διακυβέρνηση της παγκόσμιας οικονομίας είτε με την παρουσία κάποιων κρατών μελών στο Διοικητικό Συμβούλιο των εν λόγω οργανισμών, είτε συντονίζοντας τις πολιτικές των μελών της στους οργανισμούς αυτούς, είτε εκπροσωπούμενη έμμεσα από το κράτος μέλος που ασκεί την προεδρία της ή άμεσα, μέσω του αντιπροσωπευτικού καθεστώτος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στους περισσότερους διεθνείς οργανισμούς η ΕΕ έχει απλώς καθεστώς παρατηρητή (με εξαίρεση τον ΠΟΕ και την Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ - FAO) και στηρίζεται στη χρήση «ήπιας δύναμης» για την άσκηση επιρροής. Παρά την αποτελεσματικότητα αυτής της «ήπιας δύναμης» και το δικτύου «καλής θέλησης» της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιδιώκει ενεργά και στο μέτρο του δυνατού τη διαμόρφωση επίσημων θέσεων. Η ΕΕ θα πρέπει να χαράξει μια στρατηγική για κάθε διεθνή οργανισμό, προκειμένου να αυξήσει τη δύναμή της και να ενισχύσει τη θέση της με στόχο να προωθήσει την αποτελεσματικότερη και δικαιότερη διακυβέρνηση των εν λόγω οργανισμών.

6.4

Η ΕΕ εκπροσωπείται στο ΔΝΤ από διαφόρους εκπροσώπους (τον Πρόεδρο της EURIMF, την ΕΚΤ, τον Πρόεδρο της Ευρωομάδας, τον Υπουργό Οικονομικών της χώρας που ασκεί την Προεδρία της ΕΕ) και οι αποκλίσεις που υφίστανται μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με δημοσιονομικά και αναπτυξιακά θέματα δεν επιτρέπουν στην Ευρώπη να εκφράζεται με ενιαία φωνή. Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εξουσιοδοτημένη να ενεργεί εξ ονόματος της ΕΕ σε εμπορικά θέματα, ωστόσο σχετικά με άλλα χρηματοοικονομικά ζητήματα ακόμη και τα 16 κράτη μέλη της ΕΕ που διαθέτουν κοινό νόμισμα και έχουν εκχωρήσει στην ΕΚΤ ορισμένες από τις αρμοδιότητες τους δεν λαμβάνουν κατ’ ανάγκη κοινή θέση. Λόγω της αυξανόμενης σημασίας των οργάνων του Bretton Woods, και ειδικότερα του ΔΝΤ, η ΕΟΚΕ καλεί μετ’ επιτάσεως την ΕΕ και τα θεσμικά όργανά της να βελτιώσουν το συντονισμό τους ως προς τη διακυβέρνηση των προαναφερθέντων οργάνων. Οι χώρες της ΕΕ κατέχουν συνολικά το 32 % του ποσοστού των δικαιωμάτων ψήφου στο ΔΝΤ, έναντι ποσοστού 17 % των ΗΠΑ. Η απώλεια επιρροής των μικρότερων κρατών μελών της ΕΕ προς όφελος των αναδυόμενων οικονομιών μπορεί να αντισταθμισθεί με τη βελτίωση του συντονισμού της πολιτικής της ΕΕ.

6.5

Η ΕΟΚΕ καλεί την ΕΕ να προτρέψει το ΔΝΤ να μεριμνήσει για την προαγωγή πολιτικών που παρέχουν πρόσβαση στην πίστωση και στη χρηματοδότηση, ειδικότερα για τις ΜΜΕ και τους γεωργούς, δεδομένου ότι οι τομείς αυτοί αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα και τους κυριότερους παροχείς απασχόλησης όλων των εθνικών οικονομιών. Η ΕΟΚΕ καλεί επίσης την ΕΕ να ασκήσει πιέσεις προς τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προκειμένου να διαθέσουν κεφάλαια στις αναπτυσσόμενες χώρες για την εφαρμογή αντικυκλικών μέτρων, με απώτερο σκοπό να μην αναλάβουν προκυκλικές δεσμεύσεις υπό όρους.

6.6

Από το 2000 και εξής, η ΕΕ αύξησε σημαντικά τη χρηματοοικονομική συνεισφορά της στην Παγκόσμια Τράπεζα (241 εκατομμύρια ευρώ κατά το 2008). Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Παγκόσμια Τράπεζα για την εξάλειψη της φτώχειας και συνιστά να ενθαρρύνει η ΕΕ την Παγκόσμια Τράπεζα προκειμένου να προβεί στην υιοθέτηση πολιτικών οικονομικής ανάπτυξης οι οποίες να εμπεριέχουν τόσο την αξιοπρεπή εργασία όσο και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση και σε άλλα δημόσια αγαθά. Η ΕΟΚΕ προτρέπει σθεναρά την ΕΕ να υποστηρίξει την Παγκόσμια Τράπεζα για τη χρηματοδότηση σχεδίων ανάκαμψης της οικονομίας των χωρών που πλήττονται από την παρούσα χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, σχεδίων τα οποία να εστιάζονται στη στήριξη της βιώσιμης επιχειρηματικής ανάπτυξης, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην πραγματοποίηση δημόσιων επενδύσεων, στην ανάληψη ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας, στην επέκταση της βασικής κοινωνικής ασφάλισης σε όλους τους πολίτες, στην πρόβλεψη πρόσθετων ασφαλιστικών δικλείδων, καθώς και στην εξασφάλιση επενδύσεων για την «πράσινη οικονομία».

6.7

Δυνάμει της Συνθήκης της Λισσαβώνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαθέτει εξουσία συναπόφασης επί θεμάτων της εμπορικής πολιτικής. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η εν λόγω εξουσία παρέχει νέες ευκαιρίες για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ του Κοινοβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με εμπορικά ζητήματα. Η ΕΟΚΕ έχει καταρτίσει αρκετές ενδιαφέρουσες γνωμοδοτήσεις όσον αφορά τόσο εμπορικά ζητήματα όσο και την αναγκαία επιδίωξη συνοχής των εμπορικών πολιτικών με τις κοινωνικές και τις περιβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ (10).

6.8

Η ΕΕ αναλώνει πολύ χρόνο στην προσπάθειά της να συντονίσει τις απόψεις και τις θέσεις της στους διεθνείς οργανισμούς, με αποτέλεσμα να διαθέτει λιγότερο χρόνο και μικρότερα περιθώρια προκειμένου να πείσει τα άλλα μέλη των διεθνών οργανισμών να υποστηρίξουν τις συγκεκριμένες θέσεις. Η Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες αποτελεί μια από τις πρόσφατες θετικές εξαιρέσεις. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν μια κοινή θέση. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι παρατηρείται κάποια σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ ως προς την ψηφοφορία και παρακινεί την ΕΕ να προετοιμαστεί κατά τρόπο ώστε να είναι σε θέση να εκφράζεται με ενιαία φωνή, με κύριο μέλημα να αποτραπεί η απώλεια επιρροής λόγω διαφωνίας των μελών. Ελπίζεται ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας θα συμβάλει στη βελτίωση αυτής της κατάστασης. Η αποδοχή της νέας Συνθήκης, το νέο αξίωμα του Ύπατου Εκπροσώπου και η ενίσχυση της διπλωματικής συνεργασίας παρέχουν την ευκαιρία να ενισχυθεί η θέση της ΕΕ διεθνώς.

6.9

Η βελτίωση της διακυβέρνησης των διεθνών οργανισμών, με παράλληλη ενίσχυση της συνοχής και άρα της αποτελεσματικότητας, αρχίζει οίκαδε. Οι πολιτικές που προωθεί η ΕΕ στον ΟΗΕ και τις υπηρεσίες του, στην G20 και στα όργανα του Bretton Woods θα πρέπει να υπόκεινται στις ίδιες αρχές και να προάγουν τους ίδιους στόχους, εντός του πεδίου αρμοδιοτήτων και αναλόγως της δομής των διαφόρων οργανισμών. Πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια απαιτείται να καταβληθεί για τη διαμόρφωση συνεκτικών πολιτικών στους διεθνείς οργανισμούς. Η πολιτική της ΕΕ για τη συνοχή της αναπτυξιακής πολιτικής αποτελεί θετικό χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ενδεικτικά, η ΕΟΚΕ αναφέρει επίσης τη συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας (11).

7.1

Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών συνιστά προαπαιτούμενο για την προάσπιση και την προαγωγή των αξιών που είναι θεμελιώδους σημασίας για τους διεθνείς οργανισμούς. Η διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών αποτελεί ζήτημα το οποίο παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον για την κοινωνία των πολιτών. Η πρόσφατη κρίση κατέδειξε ότι η κοινωνία των πολιτών –και, πιο συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι, οι εργαζόμενοι, οι καταναλωτές, οι αποταμιευτές, οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι επιχειρηματίες– καταβάλλει υπερβολικά υψηλό τίμημα για ανεπαρκή και ατελέσφορη παγκόσμια διακυβέρνηση.

7.2

Η νέα δομή διακυβέρνησης διαμορφώνεται σε συνόδους κορυφής υψηλού διπλωματικού επιπέδου· ωστόσο, η εν λόγω διαδικασία δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη διαφάνεια. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι κοινωνικοί εταίροι έχουν ελάχιστη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία, πόσο μάλλον σε αυτή καθ’ εαυτή τη λήψη των αποφάσεων. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι συνδικαλιστικές ενώσεις προσπαθούν να κινητοποιήσουν την κοινή γνώμη και να ασκήσουν πιέσεις προς τις κυβερνήσεις τους προκειμένου να δημοσιοποιήσουν τις απόψεις τους σχετικά με τη μελλοντική δομή διακυβέρνησης της παγκόσμιας οικονομίας. Ορισμένοι εκπρόσωποι της επιχειρηματικής κοινότητας καλούνται να εκφέρουν γνώμη, ενώ κάποιοι άλλοι αποκλείονται από την εν λόγω διαδικασία. Η φωνή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων θα πρέπει να γίνεται περισσότερο ακουστή στο πλαίσιο της διαδικασίας άσκησης πολιτικής της ΕΕ έναντι των διεθνών οργανισμών.

7.3

Όσον αφορά τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών στη διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών, υπάρχουν διάφορα παραδείγματα ορθών πρακτικών σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Εξέχον παράδειγμα σε διεθνές επίπεδο είναι η ΔΟΕ. Οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και των εργαζομένων συμμετέχουν επί ίσοις όροις με τις κυβερνήσεις σε όλα τα όργανα της ΔΟΕ, σχετικά είτε με τη διακυβέρνηση, είτε με τη λήψη των αποφάσεων, είτε με τη θέσπιση προτύπων, είτε με την παρακολούθηση. Η Συμβουλευτική Επιτροπή για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία (BIAC) και η Συμβουλευτική Επιτροπή των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων (TUAC) του ΟΟΣΑ αποτελούν επίσης εύστοχα παραδείγματα θεσμοθετημένων διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους. Όλοι οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί προβαίνουν λιγότερο συστηματικά σε διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους και τις λοιπές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, όπως π.χ. το συμβουλευτικό καθεστώς των ΜΚΟ στον ΟΗΕ ή η πλήρης απουσία διαβούλευσης, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της G20. Η αποτελεσματική διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών θα ενισχυθεί με τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών εταίρων υπό συνθήκες διαφάνειας. Η αποτελεσματικότητα των διεθνών οργανισμών μπορεί επίσης να βελτιωθεί με την καθιέρωση της συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στους μηχανισμούς παρακολούθησης και ελέγχου, καθώς και στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης των εν λόγω οργανισμών.

7.4

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η ΕΕ θα συμπεριλάβει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους στη διαδικασία διαμόρφωσης των πολιτικών και των θέσεών της για τη νέα διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί επίσης ότι η ΕΕ θα προωθήσει, στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών, τη θεσμοθέτηση διαβουλεύσεων με την κοινωνία των πολιτών κατά την πραγματοποίηση συζητήσεων σχετικά με τις δομές διακυβέρνησής τους. Προαπαιτούμενο για μια εποικοδομητική διαδικασία διαβούλευσης αποτελεί η διαφάνεια και η ευχερής πρόσβαση στα έγγραφα, εντός επαρκούς χρονικού διαστήματος το οποίο να καθιστά δυνατή τη συνεκτίμηση και την υιοθέτηση των απόψεων των ενδιαφερομένων φορέων.

7.5

Η ΕΟΚΕ αναμένει από την ΕΕ (δηλ. από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κράτη μέλη) να προωθήσει και να διευκολύνει περαιτέρω τη βελτίωση της διεξαγωγής διαβουλεύσεων με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους κατά τη μελλοντική διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/50

—

να συνεχισθεί η διαδικασία διεύρυνσης·

—

να επιταχυνθεί η διαδικασία απελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων με την Αλβανία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη προκειμένου να επιτρέπεται η μετακίνηση των πολιτών τους προς τις χώρες Σένγκεν χωρίς θεώρηση και να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Κοσσυφοπέδιο (1) για το θέμα αυτό·

—

να κινητοποιηθούν όλοι οι διαθέσιμοι πόροι χρηματοδότησης προκειμένου να μεγιστοποιηθούν οι επενδύσεις σε έργα υποδομής και να χρησιμοποιηθεί το νεοσύστατο πλαίσιο επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια για το σκοπό αυτόν·

—

να παραμείνει η κοινωνική διάσταση προτεραιότητα κατά την εφαρμογή της Συνθήκης για την ίδρυση κοινότητας μεταφορών. Το κοινωνικό φόρουμ χρειάζεται στήριξη προκειμένου να αναδειχθεί σε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό τομεακού κοινωνικού διαλόγου σε περιφερειακό επίπεδο·

—

να προωθηθούν οι πιο οικολογικοί τρόποι μεταφορών, όπως οι εσωτερικές πλωτές οδοί και οι σιδηρόδρομοι στα Δυτικά Βαλκάνια·

—

να συνεκτιμηθεί ο κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος των δικτύων μεταφορών κατά την ανάπτυξη μιας κοινής πολιτικής μεταφορών·

—

να αναβαθμιστεί το κύριο δίκτυο περιφερειακών μεταφορών ανάλογα με τις ανάγκες·

—

να θεωρηθεί το κύριο δίκτυο περιφερειακών μεταφορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ως μελλοντικό τμήμα του ΔΕΔ-Μ κατά την αναθεώρηση της πολιτικής για το ΔΕΔ-Μ, ούτως ώστε να υποστηριχθεί η περαιτέρω ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ·

—

να αρχίσει μια μελέτη σχετικά με την απασχόληση στα συμβαλλόμενα μέρη της κοινότητας μεταφορών από τα Δυτικά Βαλκάνια. Επίσης, να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης για τους εργοδότες και τους εργαζόμενους προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται καλύτερα στις αλλαγές της αγοράς εργασίας·

—

να διατεθούν επαρκείς ανθρώπινοι πόροι στη γραμματεία της κοινότητας μεταφορών για τον τομέα των κοινωνικών υποθέσεων και του κοινωνικού διαλόγου.

—

στο πλαίσιο των εργασιών των μεικτών συμβουλευτικών επιτροπών, να παροτρυνθούν οι κοινωνικοί εταίροι στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων να συμμετέχουν ενεργά στον κοινωνικό διάλογο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο·

—

να διοργανωθεί διάσκεψη για την πολιτική μεταφορών στα Δυτικά Βαλκάνια με τη συμμετοχή εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΟΚΕ·

—

να προσδιορισθούν μηχανισμοί για τη δημιουργία και τη θεσμοθέτηση της μελλοντικής συνεργασίας με το περιφερειακό κοινωνικό φόρουμ, το οποίο πρόκειται να συσταθεί δυνάμει της Συνθήκης για την ίδρυση της κοινότητας μεταφορών.

—

να ενισχυθεί η περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της πολιτικής και της υποδομής μεταφορών·

—

να εξασφαλισθεί αποτελεσματικός σχεδιασμός των δημόσιων επενδύσεων περιφερειακού ενδιαφέροντος στον τομέα των μεταφορών και να ενισχυθούν περαιτέρω οι δυνατότητες στον εν λόγω τομέα·

—

να υλοποιηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να επιταχυνθεί η διαδικασία υιοθέτησης του κοινοτικού κεκτημένου·

—

να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες για ιδιωτική χρηματοδότηση/συγχρηματοδότηση σχεδίων προτεραιότητας και συμπληρωματικών σχεδίων (συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα) και να δημιουργηθεί κατάλληλο περιβάλλον για αυτό το είδος σχεδίων·

—

να αυξηθεί η διαφάνεια στις δημόσιες συμβάσεις·

—

να βελτιωθεί η διαχείριση των συνόρων και να αυξηθούν οι δυνατότητες διέλευσης των συνόρων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των μεταφορών σε περιφερειακό επίπεδο·

—

να αναπτυχθούν συνεκτικές πολιτικές σε περιφερειακό επίπεδο που θα προωθούν τις διατροπικές μεταφορές και την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων μεταφορών·

—

να συνεχισθούν οι προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων με τις γειτονικές χώρες και να επιλυθούν τα ζητήματα διμερών σχέσεων που παραμένουν ανοικτά·

—

να εξασφαλισθεί η ενεργός συμμετοχή στην ανάπτυξη της στρατηγικής για τον Δούναβη, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας, προκειμένου να αξιοποιηθούν κοινά έργα υποδομής με κράτη μέλη της ΕΕ και γειτονικές χώρες·

—

να εξασφαλισθεί η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, καθώς και εκπροσώπων άλλων συναφών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία ανάπτυξης της πολιτικής μεταφορών σε περιφερειακό επίπεδο, και να επιτευχθεί σύγκλιση μεταξύ των πολιτικών και των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της απασχόλησης.

2.2.1

Η ΕΕ έχει άμεσο ενδιαφέρον στα Δυτικά Βαλκάνια, μιας και η περιοχή βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης. Όλες οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι είτε υποψήφιες είτε δυνητικά υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ. Για να επιτύχουν το στόχο αυτόν, πρέπει να πληρούν όλα τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ένταξη. Η περιφερειακή συνεργασία είναι μία από τις προϋποθέσεις αυτές και επομένως αποτελεί βασική συνιστώσα της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης. Για το λόγο αυτόν, η ΕΕ είναι πρόθυμη να στηρίξει την ανάπτυξη περιφερειακών σχεδίων, όπως το κύριο δίκτυο περιφερειακών μεταφορών, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας.

2.2.2

Η ΕΕ εκτιμά ότι οι μεταφορές αποτελούν έναν προφανή και κατάλληλο τομέα πολιτικής για την ανάπτυξη αποτελεσματικής περιφερειακής συνεργασίας, και ως εκ τούτου υποστηρίζει ότι η πολιτική μεταφορών στα Δυτικά Βαλκάνια μπορεί να έχει εκτεταμένο αντίκτυπο και να ωθήσει την περιοχή προς την ευθυγράμμιση με το κοινοτικό κεκτημένο. Η σημασία της πολιτικής μεταφορών ενισχύεται και από το γεγονός ότι τέσσερις από τους δέκα πανευρωπαϊκούς διαδρόμους μεταφορών διέρχονται από τα Δυτικά Βαλκάνια. Η πολιτική μεταφορών της ΕΕ στην περιοχή έχει τρεις κύριους στόχους: πρώτον, τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου μεταφορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης υπέρ της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης· δεύτερον, τη βελτίωση της κυκλοφορίας στο δίκτυο με την εφαρμογή ήπιων/οριζόντιων μέτρων· τρίτον, την παροχή βοήθειας στην περιοχή για την ευθυγράμμισή της με το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα των μεταφορών. Για την ανάπτυξη αυτών των προτεραιοτήτων, η ΕΕ διαπραγματεύεται επί του παρόντος μια συνθήκη για την ίδρυση κοινότητας μεταφορών με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (βλέπε κατωτέρω σημείο 4.3).

3.2.1

Το συνολικό μήκος του κύριου σιδηροδρομικού δικτύου είναι 4 615 km, εκ των οποίων 3 083 km αντιστοιχούν σε διαδρόμους μεταφορών και 1 532 km σε οδούς. Μόνον το 15 % του κύριου σιδηροδρομικού δικτύου βρίσκεται, σύμφωνα με τη σχετική ταξινόμηση, σε καλή κατάσταση, ενώ το 19 % κρίνεται ελλιπές ή εξαιρετικά ελλιπές. (5)

3.2.2

Από όλους τους τρόπους μεταφοράς, οι σιδηρόδρομοι παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αδυναμία. Η ανάλυση προσβασιμότητας καταδεικνύει ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο προσφέρει χρόνο μετακίνησης έως και 200 % μεγαλύτερο από τους αντίστοιχους δρόμους που εξυπηρετούν το ίδιο ζευγάρι προέλευσης-προορισμού. Η σιδηροδρομική υποδομή είναι υποτυπώδης σε όλες τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Ως εκ τούτου, απαιτούνται εκτεταμένες επενδύσεις σε έργα σιδηροδρομικής υποδομής σε όλες τις χώρες τις περιοχής. Μία άλλη πρόκληση είναι η αναδιάρθρωση των σιδηροδρομικών εταιρειών, οι οποίες συχνά θεωρούνται ότι έχουν υπεράριθμο προσωπικό.

3.3.1

Το συνολικό μήκος του Δούναβη (διάδρομος μεταφορών VII) (6) στην Κροατία και τη Σερβία είναι 588 km και το πλόιμο τμήμα του ποταμού Sava είναι 593 km. Το κύριο δίκτυο περιλαμβάνει επίσης επτά θαλάσσιους και δύο ποτάμιους λιμένες. (7) Με εξαίρεση περίπου 30 km, ο Δούναβης βρίσκεται κυρίως σε καλή κατάσταση, ενώ η κατάσταση του ποταμού Sava είναι σαφώς χειρότερη (8).

3.3.2

Οι εσωτερικές πλωτές οδοί αποτελούν τον πιο οικολογικό και τον πιο φθηνό τρόπο μεταφοράς. Το μειονέκτημά τους, ωστόσο, είναι η βραδύτητα της μετακίνησης.

3.3.3

Οι διατροπικές μεταφορές είναι περιορισμένες και επί του παρόντος περιλαμβάνουν κυρίως τις χερσαίες μεταφορές θαλάσσιων εμπορευματοκιβωτίων από και προς τους λιμένες. Επιπλέον, οι υπάρχοντες διατροπικοί τερματικοί σταθμοί δεν αξιοποιούνται επαρκώς. Ωστόσο, το κύριο δίκτυο μπορεί να υποστηρίξει διατροπικές μεταφορές σε ποσοστό 10 % με προβλεπόμενη αύξηση σε 15 % έως το 2015.

3.3.4

Είναι γνωστό ότι οι χώρες της περιοχής σημειώνουν διαρκώς πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του τομέα των μεταφορών, εφαρμόζοντας εθνικές στρατηγικές για τις μεταφορές και θεσπίζοντας νέα νομοθεσία και κανονισμούς σύμφωνα με το κεκτημένο και την πολιτική της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Γενικά αναγνωρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να εξυπηρετούν το συμφέρον της περιοχής και επομένως δεν θα πρέπει να δημιουργούν αποκλίσεις που μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη και την αποτελεσματική διαχείριση του κύριου δικτύου. Όπως ισχύει και στην ενταξιακή διαδικασία, άλλες χώρες σημειώνουν μεγαλύτερη και άλλες μικρότερη πρόοδο.

4.1

Η κοινή πολιτική μεταφορών για τα Δυτικά Βαλκάνια χρονολογείται από το Σύμφωνο Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο θεσπίστηκε το 1999. Όπως προαναφέρεται, η περιφερειακή συνεργασία αποτελεί προϋπόθεση για τη μελλοντική ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ και απαραίτητη συνθήκη για την ανάπτυξη της πολιτικής μεταφορών σε περιφερειακό επίπεδο. Για το λόγο αυτόν, η ΕΕ ενθαρρύνει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων να αναπτύξουν δράσεις διαπεριφερειακής συνεργασίας και να ενισχύσουν το συντονισμό στον τομέα της κοινής πολιτικής μεταφορών. Για την περαιτέρω ανάπτυξη της υποδομής των μεταφορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το μνημόνιο συνεννόησης για την ανάπτυξη του κύριου δικτύου περιφερειακών μεταφορών υπογράφηκε το 2004 μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμμετεχόντων από την περιοχή. Κατά συνέπεια, τα διάφορα φόρουμ που συμμετείχαν σε δραστηριότητες σχετικά με την υποδομή των περιφερειακών μεταφορών αντικαταστάθηκαν από τρεις κύριους συντονιστικούς φορείς. Οι στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονται από την ετήσια υπουργική σύνοδο. Η εφαρμογή του Μνημονίου παρακολουθείται από μια συντονιστική επιτροπή, ενώ το Παρατηρητήριο Μεταφορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO) λειτουργεί ως μόνιμη γραμματεία (9). Το Μνημόνιο δεσμεύει τους συμμετέχοντες να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν από κοινού ένα πολυετές κυλιόμενο σχέδιο δράσης για περίοδο 5 ετών. Μια άλλη σημαντική αποστολή του Μνημονίου είναι ότι παρέχει ένα πλαίσιο συντονισμένης διαδικασίας που θα οδηγήσει στην κατάρτιση της Συνθήκης για την ίδρυση κοινότητας μεταφορών με τα Δυτικά Βαλκάνια.

4.2

Η Συνθήκη για την ίδρυση κοινότητας μεταφορών με τα Δυτικά Βαλκάνια, για την οποία οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, θα αντικαταστήσει το υπάρχον μνημόνιο συνεννόησης. Στόχος της εν λόγω συνθήκης είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης αγοράς υποδομών, καθώς και συστημάτων και υπηρεσιών χερσαίων, εσωτερικών πλωτών και θαλάσσιων μεταφορών που θα είναι στενά συνδεδεμένες με τη σχετική εσωτερική αγορά μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δημιουργία της κοινότητας μεταφορών θα επιταχύνει την ολοκλήρωση των συστημάτων μεταφορών στην περιοχή και σε σχέση με τα αντίστοιχα της ΕΕ. Εκτός από την ταχύτερη ευθυγράμμιση της σχετικής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένου του σχετικού κοινωνικού κεκτημένου, η κοινότητα μεταφορών θα επιτρέψει στους χρήστες και τους πολίτες να επωφεληθούν αμεσότερα από την ενταξιακή διαδικασία. Η κοινότητα μεταφορών θα προσφέρει επίσης σε φορείς εκμετάλλευσης και επενδυτές στον τομέα των μεταφορών ασφάλεια δικαίου, προωθώντας και επιταχύνοντας τις απαραίτητες επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη (10).

4.3

Μεταξύ των στόχων συγκαταλέγεται η δημιουργία σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου και πλαισίου αγοράς για την προσέλκυση επενδύσεων σε όλους τους τρόπους μεταφοράς και στα συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας, η αύξηση της αποτελεσματικότητας των τρόπων μεταφοράς και ο βιώσιμος διαχωρισμός τους, καθώς και η ανάπτυξη των μεταφορών σε συνδυασμό με την κοινωνική πρόοδο και το σεβασμό για το περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω συνθήκη δεν θα ισχύσει σε συγκεκριμένες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, εάν δεν υλοποιήσουν το σχετικό κοινοτικό κεκτημένο.

5.1.1

Ο κύριος μοχλός ολοκλήρωσης στον τομέα των μεταφορών είναι η ρυθμιστική εναρμόνιση και ο συντονισμός μεταξύ των αρχών. Λόγω του αριθμού των φορέων που συμμετέχουν στη διαδικασία ανάπτυξης της πολιτικής μεταφορών σε περιφερειακό επίπεδο απαιτείται επαρκής σχεδιασμός και συντονισμός των δραστηριοτήτων.

5.1.2

Σε εθνικό επίπεδο, η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου δεσμεύει τις κυβερνήσεις των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των μεταφορών και σε άλλους συναφείς τομείς. Η διαδικασία θα πρέπει να συμπληρώνεται από εμπεριστατωμένη εκτίμηση αντικτύπου.

5.1.3

Ο αποτελεσματικός σχεδιασμός των δημόσιων δαπανών και η συνεργασία με άλλους εμπλεκόμενους φορείς, μεταξύ των οποίων οι κοινωνικοί εταίροι και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους για την αποτελεσματική ανάπτυξη της πολιτικής μεταφορών.

5.1.4

Μια άλλη συναφής πρόκληση είναι η ανάγκη εναρμόνισης των εθνικών στρατηγικών για τις μεταφορές με τα περιφερειακά συμφέροντα και ο συντονισμός της υλοποίησης του κύριου δικτύου, με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση και ανάπτυξή του.

5.1.5

Τέλος, για την κατάρτιση πολυετών κυλιόμενων σχεδίων δράσης του SEETO σχετικά με την ανάπτυξη του κύριου δικτύου περιφερειακών μεταφορών απαιτείται αποτελεσματικός σχεδιασμός και συντονισμός των δραστηριοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτός ο συντονισμός απαιτείται και σε επίπεδο περιφερειακού κοινωνικού φόρουμ, στο οποίο θα συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς, όπως μη κυβερνητικές οργανώσεις, από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

5.2.1

Η ανάγκη προσαρμογής της εκάστοτε εθνικής νομοθεσίας στο κοινοτικό κεκτημένο και στα πρότυπα της ΕΕ στον τομέα των μεταφορών αποτελεί προτεραιότητα. Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα των μεταφορών είναι ιδιαίτερα εκτενές: καλύπτει την πρόσβαση στην αγορά και κοινωνικές, τεχνικές, φορολογικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις, καθώς και απαιτήσεις ασφάλειας. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων καλούνται επομένως να υλοποιήσουν και να εφαρμόσουν ένα μεγάλο μέρος του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα των μεταφορών που περιλαμβάνει πολυάριθμους κανονισμούς, οδηγίες και αποφάσεις. Μια άλλη πρόκληση αφορά την επιλεκτική μεταφορά και υλοποίηση του κοινοτικού κεκτημένου.

5.2.2

Λόγω του υψηλού βαθμού κατακερματισμού, τα ζητήματα της διέλευσης των συνόρων είναι πολύ σημαντικά για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΝΑΕ). Επί του παρόντος, ο χρόνος αναμονής για τη διέλευση των συνόρων επηρεάζει σημαντικά την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα του κύριου δικτύου. Θα πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες από τις συμμετέχουσες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων για να βελτιωθεί η διαχείριση των συνόρων και οι σχετικές διαδικασίες και να μειωθεί ο χρόνος αναμονής.

5.2.3

Οι περιβαλλοντικές πτυχές χρήζουν επίσης ειδικής μνείας. Η εφαρμογή περιβαλλοντικών προτύπων είναι ολοένα και πιο σημαντική κατά την ανάπτυξη σχεδίων υποδομής. Εφόσον η περιβαλλοντική νομοθεσία αποτελεί σημαντικό μέρος του κοινοτικού κεκτημένου, δεν τίθεται ζήτημα μη εφαρμογής της. Είναι γνωστό, ωστόσο, ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα για την επιβολή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

5.3.1

Η ανάπτυξη και η συντήρηση των δικτύων μεταφορών απαιτούν χρηματοδότηση, η οποία δεν εξασφαλίζεται από το δημόσιο τομέα. Ο συντονισμός των χορηγών έχει επομένως ιδιαίτερη σημασία. Εκτός από την ΕΕ, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης και διμερείς χορηγοί θα πρέπει να συντονίσουν τις δραστηριότητές τους και να διαθέσουν την απαραίτητη χρηματοδότηση. Για τις κυβερνήσεις των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, μια άλλη δυνατότητα χρηματοδότησης των δικτύων μεταφορών υπάρχει μέσω της αξιοποίησης των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

5.3.2

Η σημασία των συμπράξεων αυτών υπογραμμίστηκε κατά την υπουργική διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Σεράγεβο το Σεπτέμβριο του 2009. Στη δήλωσή τους, οι υπουργοί όχι μόνον αναγνώρισαν και χαιρέτισαν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο ιδιωτικός τομέας στην ανάπτυξη των υποδομών, αλλά και συμφώνησαν ως προς την ανάγκη ανάπτυξης ενός θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου που θα επιτρέπει τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε σχέδια υποδομών μέσω των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Επιπλέον, δεσμεύτηκαν να καταρτίσουν σχέδια υποδομών σε περιφερειακό επίπεδο και τάχθηκαν υπέρ της δημιουργίας ενός δικτύου συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. (11) Η σχετική δήλωση προσφέρει ένα καλό πλαίσιο για την προώθηση των σχεδίων ανάπτυξης υποδομών μέσω των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στην περιοχή. Η υλοποίησή της, ωστόσο, απαιτεί μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων μεταρρυθμίσεων του νομοθετικού και κανονιστικού καθεστώτος, καθώς και την ενεργό στήριξη διεθνών εταίρων (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, διμερών χορηγών) με την παροχή τεχνικής και οικονομικής βοήθειας.

5.3.3

Ένα άλλο σημαντικό μέτρο που αναμένεται να εξασφαλίσει στενότερη συνεργασία μεταξύ των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, των διμερών χορηγών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το πλαίσιο επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF). Το WBIF δημιουργήθηκε το Δεκέμβριο του 2009 και αποτελείται από έναν κοινό μηχανισμό χορηγήσεων και έναν κοινό μηχανισμό δανείων για τη χρηματοδότηση σχεδίων προτεραιότητας στα Δυτικά Βαλκάνια, μεταξύ των οποίων τα σχέδια υποδομών έχουν κεντρικό ρόλο (12).

6.1.1

Οι μεταφορές αποτελούν έναν από τους κυρίαρχους τομείς απασχόλησης στην περιοχή. Ως εκ τούτου, οι εργοδότες θα πρέπει να συμμετέχουν στη χάραξη πολιτικών και στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων προς όφελος των εταιρειών τους, αλλά και των εργαζομένων και των πολιτών της χώρας τους. Οι οργανώσεις ανά κλάδο μεταφορών και οι μεμονωμένοι εργοδότες έχουν επίσης ρόλο στη διαπραγμάτευση των προτεραιοτήτων για τα εθνικά και περιφερειακά δίκτυα μεταφορών και στην ανάλυση του αντικτύπου τους στην προώθηση της κινητικότητας, τη δημιουργία και διατήρηση θέσεων εργασίας και στα γενικά οφέλη για τις εθνικές οικονομίες.

6.1.2

Η προβολή και η επιρροή των οργανώσεων των εργοδοτών διαφέρει ανά χώρα. Γενικά η θέση τους είναι μάλλον αδύναμη, ελλείψει ικανοτήτων εσωτερικής κινητοποίησης και αποτελεσματικής εκπροσώπησης και υπεράσπισης των συμφερόντων τους στην κυβέρνηση και σε άλλους φορείς.

6.1.3

Τα μέλη των οργανώσεων των εργοδοτών χρειάζονται περαιτέρω αναλυτικές ικανότητες και ικανότητες εκπροσώπησης που θα λειτουργήσουν προς όφελος όχι μόνον των χωρών ξεχωριστά, αλλά και της ΕΕ.

6.2.1

Οι μεταφορές αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους παρόχους θέσεων εργασίας στην περιοχή. Οι κοινωνικές συνθήκες/συνθήκες της αγοράς εργασίας στις περισσότερες χώρες είναι επισφαλείς με σταθερά υψηλά ποσοστά ανεργίας, υψηλούς δείκτες φτώχειας και μετανάστευσης του ενεργού πληθυσμού, καθώς και επιβαρυμένα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Στο σιδηροδρομικό κλάδο, το 50 % του εργατικού δυναμικού κατά μέσο όρο έχει εγκαταλείψει την εργασία του μέσα σε μία δεκαετία (13). Η σιδηροδρομική μεταρρύθμιση που θα πραγματοποιηθεί σε κάθε χώρα θα επιφέρει περικοπές προσωπικού, ιδιωτικοποίηση των φορέων εκμετάλλευσης εμπορευματικών μεταφορών και παύση λειτουργίας μη κερδοφόρων τοπικών γραμμών (14). Τα σχέδια απελευθέρωσης των σιδηροδρομικών μεταφορών θα έχουν επομένως επιπτώσεις στην απασχόληση και τους όρους εργασίας.

6.2.2

Οι απώλειες θέσεων εργασίας αφορούν επίσης τον κλάδο των λιμένων, καθώς και τις κοινότητες που εξαρτώνται από τους λιμένες και τις εγχώριες οικονομίες. Ανάλογες απώλειες θέσεων εργασίας καταγράφονται στον κλάδο των εσωτερικών πλωτών οδών.

6.2.3

Τα συνδικάτα συνεισφέρουν σημαντικά μαζί με άλλους κοινωνικούς εταίρους στην εκτίμηση του αντικτύπου που έχει η ανάπτυξη του κύριου δικτύου περιφερειακών μεταφορών στην απασχόληση. Τα συνδικάτα της περιοχής στον τομέα των μεταφορών, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εργαζομένων στις Μεταφορές, πραγματοποίησαν εκστρατεία σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο για την ενσωμάτωση των εκτιμήσεων κοινωνικού αντικτύπου στο στρατηγικό σχεδιασμό και την υλοποίηση της Συνθήκης για την ίδρυση κοινότητας μεταφορών (15). Ένας άλλος στόχος των συνδικάτων είναι η σύγκλιση μεταξύ των πολιτικών και των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της απασχόλησης.

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/56

1.1

Η Συνθήκη της Λισσαβώνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, επέφερε σημαντικές αλλαγές στο θεσμικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη θέσπιση μεταξύ άλλων της θέσης του μονίμου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Παράλληλα, η Συνθήκη της Λισσαβώνας δημιούργησε μια νομική βάση για το «τρίο» προεδριών (1), κατά την οποία τρία κράτη μέλη ασκούν για μια περίοδο 18 μηνών και στη βάση προσυμφωνημένου προγράμματος την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.2

Από τη σκοπιά της κοινωνίας των πολιτών, το άρθρο 11 της Συνθήκης της Λισσαβώνας είναι ιδιαίτερα σημαντικό, εφόσον προβλέπει κατ’ ουσίαν την ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας, την εντατικοποίηση και τη θεσμοθέτηση του διαλόγου με τους πολίτες, τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων όσον αφορά τη χάραξη των κοινοτικών πολιτικών και την καθιέρωση της πρωτοβουλίας των πολιτών. Όλα αυτά θα συμβάλουν στην ενίσχυση του διαλόγου με τους πολίτες.

1.3

Το παρόν έγγραφο αποσκοπεί στην εξέταση των προαναφερθέντων σημείων. Για τον σκοπό αυτό επισημαίνει τον ιδιαίτερο ρόλο της ΕΟΚΕ ως θεσμικού εκπροσώπου της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διατυπώνει προτάσεις για την ενίσχυση του ρόλου αυτού και, παράλληλα, υποστηρίζει πλήρως τις διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας που αποσκοπούν στο να καταστήσουν αποτελεσματικότερη και διαφανέστερη τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αυξήσουν τη νομιμότητά της.

2.1

Η εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι πρόσφατη καινοτομία• βασικό χαρακτηριστικό της είναι η εναλλαγή ανά εξάμηνο μεταξύ των κρατών μελών. Κατά τη διάρκεια κάθε προεδρίας, η χώρα που ασκεί την προεδρία ενεργεί ως πρόσωπο και φωνή της ΕΕ, χαράζει στρατηγικές και διαδραματίζει οργανωτικό και αντιπροσωπευτικό ρόλο.

2.2

Τα καθήκοντα της προεδρίας συνεπάγονται μεγάλες ευθύνες και προσπάθειες για το σύνολο της κυβέρνησης. Κατά την άσκηση της προεδρίας κανένα κράτος μέλος δεν έχει δικαίωμα να υποστηρίζει τις εθνικές του θέσεις.

2.3

Οι κανόνες σχετικά με την προεδρία τροποποιήθηκαν στις 15 Σεπτεμβρίου 2006 με την απόφαση του Συμβουλίου για την έγκριση του Εσωτερικού του Κανονισμού (2006/683/ΕΚ), και τούτο οδήγησε στη δημιουργία του συστήματος του «τρίο» προεδριών. Οι κανόνες αυτοί ορίζουν κατ'ουσία ότι ανά 18 μήνες, οι τρεις προεδρίες που θα αναλάβουν καθήκοντα προετοιμάζουν, σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή και αφού προβούν στις κατάλληλες διαβουλεύσεις, ένα σχέδιο προγράμματος με τις δραστηριότητες του Συμβουλίου για τη συγκεκριμένη περίοδο.

2.4

Ποιο είναι το πλεονέκτημα αυτής της νέας μορφής προεδρίας; Το νέο σύστημα διατηρεί το χαρακτηριστικό της εξαμηνιαίας προεδρίας που παρέχει ένα περιθώριο ελιγμών για τη χώρα που ασκεί την προεδρία. Παράλληλα, το πρόγραμμα που εκπονείται από κοινού από το «τρίο» βοηθά τα κράτη μέλη να συνεργαστούν στενότερα και να διασφαλιστεί μεγαλύτερη συνέχεια και συνοχή στις πολιτικές της ΕΕ και, κατά συνέπεια, στη ζωή της Κοινότητας.

2.5

Η πρώτη ομάδα της Προεδρίας του τύπου «τρίο», η οποία αποτελείται από τη Γερμανία, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία, άρχισε να λειτουργεί την 1η Ιανουαρίου 2007, και την ακολούθησε την 1η Ιουλίου 2008 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2009 το «τρίο» που αποτελείται από τη Γαλλία, την Τσεχική Δημοκρατία και τη Σουηδία. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι για διάφορους λόγους, αλλά κυρίως λόγω της έλλειψης νομικής βάσης, στις εργασίες αυτού του «τρίο» κυριάρχησαν οι εθνικές επιδιώξεις και βλέψεις παρά οι κοινές θέσεις του «τρίο».

2.6

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας, η ομάδα Ισπανίας-Βελγίου-Ουγγαρίας λειτουργεί ως «τρίο» προεδρίας από την 1η Ιανουαρίου 2010. Η δράση της βασίζεται στο πρόγραμμα εργασίας που εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου 2009. Αυτό το πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων. Βασικό στοιχείο που συμβάλλει στην επιτυχία του έργου είναι η σύνθεση του «τρίο»: ένα μεγάλο ή/και ιδρυτικό κράτος μέλος –με σημαντική πείρα – ένα κράτος που προσχώρησε στην ΕΕ μεταγενέστερα και ένα «νέο» κράτος μέλος.

2.7

Η πείρα δείχνει ότι, αν και οι χώρες με μεγαλύτερη πολιτική βαρύτητα διαθέτουν και μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη, οι μικρότερες χώρες μπορούν να αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματά τους –που συχνά είναι μόνο φαινομενικά– ή την πιθανή απειρία τους με την ορθή επιλογή των προτεραιοτήτων, μια καλή στρατηγική διαπραγμάτευσης και με μια σημαντική διάθεση για συναίνεση.

2.8

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας, η δράση της νέας προεδρίας των τριών θα αποτελέσει πράγματι προηγούμενο όσον αφορά την κατανομή των καθηκόντων μεταξύ του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που εκλέγεται για δυόμιση έτη (με δυνατότητα ανανέωσης μία φορά), και του «τρίο» που λειτουργεί εκ περιτροπής, μια κατανομή καθηκόντων της οποίας σήμερα δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια όλα τα στοιχεία. Η επιτυχία στον τομέα αυτό απαιτεί στενή συνεργασία. Δεδομένου ότι, κατά τα άλλα, θα εξακολουθεί να εφαρμόζεται το ισχύον σύστημα σε πολλούς τομείς, είναι λογικό να αναμένεται ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα επιδιώκουν βεβαίως να προβάλουν τις θέσεις τους και να είναι αποτελεσματικές κατά τη διάρκεια των έξι μηνών προεδρίας τους. Αυτή η νέα κατάσταση έχει σημαντικό αντίκτυπο και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

3.1

Επισημαίνεται αρχικά ότι τα καθήκοντα της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου αποτελούν κατά κύριο λόγο αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων. Τα καθήκοντα αυτά διεκπεραιώνονται χάρη στην καθοριστική συμβολή των δημοσίων υπαλλήλων (διπλωματών), εμπειρογνωμόνων και πολιτικών. Η οργανωμένη και θεσμική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών δεν αναφέρεται ούτε στα έγγραφα που αφορούν την άσκηση των προεδρικών καθηκόντων, ούτε στη Συνθήκη της Λισσαβώνας.

3.2

Παράλληλα, τόσο τα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσο και οι κυβερνήσεις των χωρών που ασκούν την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο ότι η συμμετοχή του κοινωνικού συνόλου, δηλαδή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των ίδιων των πολιτών, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιτυχία του έργου. Αναγνωρίζουν κατ’ αυτόν τον τρόπο την αξία της συμμετοχικής δημοκρατίας και τη σημασία του διαλόγου των πολιτών.

3.3

Ωστόσο, δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχει ενιαία πολιτική και πρακτική σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συμβάλλουν και συμμετέχουν στην υλοποίηση των προγραμμάτων της προεδρίας του Συμβουλίου. Όσον αφορά την κατάσταση σε εθνικό επίπεδο, μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη μία χώρα στην άλλη και ο βαθμός της οργάνωσης και της δραστηριότητας της κοινωνίας των πολιτών της χώρας που ασκεί την προεδρία καθώς και η ποιότητα των σχέσεών της με την κυβέρνησή της είναι καθοριστικής σημασίας. Εν προκειμένω δεν πρόκειται για ισότιμες σχέσεις μεταξύ εταίρων.

3.4

Από τα ανωτέρω σχόλια προκύπτει ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δεν συμμετέχουν γενικά στον καθορισμό των προτεραιοτήτων που προτείνει η χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου. Η κατάσταση αυτή αναπόφευκτα σημαίνει ότι η κοινωνία των πολιτών διαθέτει ελάχιστη ή μηδαμινή αίσθηση ευθύνης όσον αφορά τις προτεραιότητες αυτές.

3.5

Δεδομένου ότι το «τρίο» προεδριών αποτελεί πρόσφατη εξέλιξη, δεν είναι περίεργο που υπάρχουν ελάχιστες μεμονωμένες περιπτώσεις της κοινωνίας των πολιτών των τριών χωρών που έχουν εκ των προτέρων συνεννοηθεί για να δράσουν από κοινού. Τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια θα διαφανούν κατά την προεδρία της Ισπανίας-Βελγίου-Ουγγαρίας, κατά την προετοιμασία, για παράδειγμα, και τη διοργάνωση εκδηλώσεων της κοινωνίας των πολιτών με μεγάλη προβολή (στη Μάλαγα το 2010 και στη Βουδαπέστη το 2011).

3.6

Τα τελευταία χρόνια συνηθίζεται η χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να διοργανώνει συνάντηση με την κοινωνία των πολιτών. Κατά τη γαλλική προεδρία, η πρωτοβουλία αυτή μεταφράστηκε στη διοργάνωση μεγάλης εμβέλειας φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 στη La Rochelle. Στις συναντήσεις αυτές, συζητούνται ζητήματα που ενδιαφέρουν άμεσα τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και που θα έπρεπε ιδανικά να ενσωματωθούν στις προτεραιότητες που θέτει η εν λόγω χώρα.

3.7

Τα θεματικά έτη που ανακηρύσσει η ΕΕ (όπως το Ευρωπαϊκό Έτος για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού το 2010) παρέχουν τις κατάλληλες ευκαιρίες για τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στα προγράμματα και στις δραστηριότητες της προεδρίας του Συμβουλίου.

—

πρόσκληση υψηλού επιπέδου αξιωματούχων από τη χώρα που ασκεί την Προεδρία του Συμβουλίου στη σύνοδο ολομέλειας της ΕΟΚΕ και σε συνεδριάσεις άλλων οργάνων (τμήματα, ομάδες κλπ.)·

—

προσδιορισμός των προτεραιοτήτων της ΕΟΚΕ και διοργάνωση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων σε σχέση με τα προγράμματα της εξαμηνιαίας προεδρίας του Συμβουλίου·

—

υιοθέτηση γνωμοδοτήσεων της ΕΟΚΕ για διάφορα θέματα κατόπιν αιτήσεως και με πρωτοβουλία της χώρας που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου·

—

συμμετοχή σε διάφορα προγράμματα της προεδρίας του Συμβουλίου· παρουσίαση γνωμοδοτήσεων για θέματα που είναι υπό συζήτηση·

—

επισκέψεις στη χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου· συμμετοχή σε ειδικά προγράμματα και ενίσχυση των δεσμών με τις διάφορες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών·

—

συμμετοχή σε εκδηλώσεις, μεγάλης εμβέλειας και ευρωπαϊκής κλίμακας, της κοινωνίας των πολιτών που διοργανώνονται στη χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου·

—

διοργάνωση στην έδρα της ΕΟΚΕ διασκέψεων, παρουσιάσεων, πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκθέσεων, κλπ. που παρέχουν στην χώρα που ασκεί την προεδρία και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών της δυνατότητες προβολής·

—

υποδοχή ομάδων επισκεπτών (εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών) από τη χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου·

—

αυξημένη προσοχή, στο πλαίσιο της πολιτικής επικοινωνίας της ΕΟΚΕ, στη χώρα που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου και στην κοινωνία των πολιτών της.

5.1

Αφετηρία μας είναι η Συνθήκη της Λισσαβώνας και η θέση της σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, με την οποία δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση μελλοντοστραφείς απαντήσεις στις πολυποίκιλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει.

5.2

Στόχος μας είναι η ανάπτυξη της συμμετοχικής δημοκρατίας, η εντατικοποίηση του διαλόγου με τους πολίτες και η ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου, ώστε να συμβάλλουμε με τον τρόπο αυτό στην ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμότητας των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.

5.3

Το άρθρο 11 της Συνθήκης της Λισσαβώνας παρέχει μια καλή βάση για την επίτευξη αυτού του στόχου· οι νέες δυνατότητες που παρέχει το άρθρο αυτό είναι απολύτως συνεπείς με τις προηγούμενες συστάσεις της ΕΟΚΕ, για παράδειγμα, στη γνωμοδότησή της με θέμα «Η Επιτροπή και οι μη-κυβερνητικοί οργανισμοί: οικοδόμηση ισχυρότερης εταιρικής σχέσης» (που υιοθετήθηκε στις 13 Ιουλίου 2000) (2) και στη γνωμοδότησή της με θέμα «Η αντιπροσωπευτικότητα των ευρωπαϊκών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στο πλαίσιο του διαλόγου με τους πολίτες» (που υιοθετήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2006) (3). Όλα αυτά σημαίνουν ότι δεν είναι μόνο εφικτό, αλλά πραγματικά αναγκαίο, να διαδραματίσει η ΕΟΚΕ, ως θεσμικός εκπρόσωπος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενεργό ρόλο στην όσο το δυνατό πληρέστερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η Συνθήκη της Λισσαβώνας και ιδίως το άρθρο της 11 όπως ανέφερε η ίδια η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της τής 17ης Μαρτίου 2010 με θέμα «H εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβώνας: η συμμετοχική δημοκρατία και η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών (άρθρο 11)» (4).

5.4

Στο πλαίσιο αυτό οι προεδρίες του Συμβουλίου αποτελούν το κατάλληλο βήμα προκειμένου:

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/59

—

να μην δημιουργούνται περιττά εμπόδια για τους πολίτες κατά την αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας συμμετοχής, δεδομένου ότι πρόκειται απλώς για πρωτοβουλία με την οποία ζητείται η συμπερίληψη ενός θέματος στην ημερήσια διάταξη,

—

να θεσπισθούν σαφείς κανόνες και διατάξεις ώστε η διοργάνωση μιας πρωτοβουλίας σε 27 κράτη μέλη να είναι εφικτή χωρίς οι εμπνευστές της να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτα εμπόδια σε εθνικό επίπεδο,

—

να λαμβάνουν οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας οικονομική ενίσχυση μόλις επιτευχθεί ένα ορισμένο όριο.

—

τον οριζόντιο διάλογο με τους πολίτες,

—

τον κάθετο διάλογο με τους πολίτες,

—

τις υφιστάμενες διαδικασίες διαβούλευσης που εφαρμόζει η Επιτροπή και

—

την νέα πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών.

4.1.1

Η διάταξη αυτή αποτελεί τη βάση του οριζόντιου διαλόγου με τους πολίτες, χωρίς να τον προσδιορίζει συγκεκριμένα. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκδώσει πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις σχετικά με τον διάλογο με τους πολίτες (4)  (5)  (6)τον οποίο έχει ανακηρύξει σε καίριο στοιχείο της συμμετοχής στα πλαίσια του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Όπως έχει τονίσει επανειλημμένα, είναι πρόθυμη να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα και πολλαπλασιαστικός παράγοντας του διαλόγου, και να συμβάλει στην προβολή μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ έχει επίσης τονίσει συχνά ότι προτίθεται να συμβάλει, και θα συμβάλει, με την ιδιότητα του εταίρου και του διαμεσολαβητή στην ανάπτυξη αυτού του διαλόγου με τους πολίτες. Έχει επίσης σκοπό να αναπτύξει περισσότερο το ρόλο της ως χώρου συνάντησης και να προσφέρει πρακτική υποστήριξη, όπως π.χ. την υποδομή της. Για την ΕΟΚΕ έχει ιδιαίτερη σημασία να συνδράμει ώστε ο διάλογος με τους πολίτες να έχει την απαραίτητη απήχηση στην (ευρωπαϊκή) κοινή γνώμη και να εξελιχθεί σε πραγματικά αμφίδρομο μέσο συζήτησης.

4.1.2

Επαναλαμβάνει ότι είναι αναγκαίο να οριστεί σαφώς αυτό το μέσο συμμετοχικής δημοκρατίας και να καθοριστεί ο τρόπος λειτουργίας του. Χρειάζεται να διευκρινισθεί μεταξύ άλλων, ποιά κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας πρέπει να πληρούν οι ενώσεις που αναφέρονται σε αυτήν την παράγραφο, προκειμένου να συμμετέχουν στο διάλογο. Επίσης, σχετικά με το θέμα της αντιπροσωπευτικότητας των παραγόντων της κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει (7) ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της ποσοτικής (νόμιμη εκπροσώπηση της πλειοψηφίας των ενδιαφερομένων) και της ποιοτικής (απόδειξη της απαραίτητης εμπειρογνωμοσύνης) αντιπροσωπευτικότητας. Κατά την ΕΟΚΕ, οι ενώσεις που συμμετέχουν στον διάλογο πρέπει να διαθέτουν τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική αντιπροσωπευτικότητα.

4.1.3

Επίσης, κρίνει αναγκαίο να διευκρινίσει ο νομοθέτης ποιά συγκεκριμένα μέτρα οφείλει να λάβει για να εξασφαλιστούν τα «κατάλληλα μέσα» (όπως ορίζει το άρθρο 11, παράγραφος 1 της ΣΕΕ).

4.1.4

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να επισημάνει τη διαφορά ανάμεσα στον διάλογο με τους ευρωπαίους πολίτες και τον κοινωνικό διάλογο, και προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι δύο αυτές έννοιες. Ασφαλώς, ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος συνιστά θεμελιώδη πυλώνα μιας ειδικευμένης συμμετοχής και υπόκειται σε ειδικούς κανόνες όσον αφορά το περιεχόμενο, τη συμμετοχή, τη διαδικασία και τις επιδράσεις. Το γεγονός ότι θεμελιώνεται στη Συνθήκη καταδεικνύει τη σημασία του.

4.2.1

Με αυτήν την παράγραφο αναγνωρίζεται η σημασία του οριζόντιου διαλόγου με τους πολίτες και τα όργανα της Ένωσης δεσμεύονται να διατηρούν τον διάλογο αυτό. Η ΕΟΚΕ έχει γνωμοδοτήσει και επί του θέματος αυτού (8) και καλεί και σε αυτήν την περίπτωση την Επιτροπή να προσδιορίσει λεπτομερώς τόσο το περιεχόμενο όσο και τις σχετικές νομικές διαδικασίες.

4.2.2

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέλαβε πριν από αρκετό καιρό, πριν τη θέσπιση αυτής της διάταξης της Συνθήκης, την πρωτοβουλία να ιδρύσει το φόρουμ πολιτών «Αγορά» και δημιούργησε με αυτόν τον τρόπο ένα μέσο για τον κάθετο διάλογο με τους πολίτες.

4.2.3

Επειδή το άρθρο 11, παράγραφος 2 δεσμεύει όλα τα θεσμικά όργανα να προβαίνουν σε διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα όργανα, και ιδιαίτερα το Συμβούλιο, να διευκρινίσουν το συντομότερο δυνατό τα σχέδιά τους σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου αυτού της Συνθήκης.

4.2.4

Η ΕΟΚΕ θέτει στη διάθεση όλων των οργάνων της Ένωσης το δίκτυο και τις υποδομές της, για να συμβάλει εποικοδομητικά στον κάθετο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών.

4.3.1

Με τη διάταξη αυτή, η ήδη εντατική πρακτική διαβουλεύσεων της Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο του – ενισχυμένου πλέον - πυλώνα της συμμετοχής του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι (9)  (10)αυτή η πρακτική διαβουλεύσεων συνιστά ουσιαστικό στοιχείο του σχεδίου «Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση» (11) που δρομολόγησε η Επιτροπή το 2001,καθώς και ότι, ως μέτρο που λειτουργεί από την κορυφή προς τη βάση, αποτελεί το κατ' εξοχήν μέσο δραστηριοποίησης της κοινωνίας των πολιτών. Επισημαίνει, επίσης, ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της διαβούλευσης ως μέτρου των αρχών διακυβέρνησης, και της συμμετοχής, ως δικαιώματος των πολιτών. Η πτυχή της ενεργού συμβολής της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών με ίδια πρωτοβουλία (προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή), δεν θίγεται από το μέτρο αυτό.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ έχει τη βούληση να υποστηρίξει κατά τη διάρκεια της θητείας της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις περιπτώσεις στις οποίες επιθυμεί να διεξαγάγει διαβουλεύσεις σε διαφορετικό πλαίσιο από αυτό του διαδικτύου, π.χ. με την από κοινού διοργάνωση ακροάσεων για ειδικά θέματα ή την πραγματοποίηση ανοιχτών διαβουλεύσεων στα πλαίσια φόρουμ ενδιαφερόμενων μερών, σύμφωνα με τη μέθοδο του «ανοιχτού χώρου».

4.3.3

Η διαβούλευση και μόνον δεν μπορεί όμως να αντικαταστήσει τον πραγματικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών. Η ΕΟΚΕ καλεί για αυτό την Επιτροπή να επανεξετάσει και να διαρθρώσει την σημερινή πρακτική διαβουλεύσεων. Αφενός, θα πρέπει να ορίζεται εύλογη προθεσμία, ώστε η κοινωνία των πολιτών και οι πολίτες να έχουν πράγματι χρόνο να προετοιμάσουν τις απαντήσεις τους έτσι ώστε η διαβούλευση να μην είναι απλώς τυπική. Αφετέρου, θα πρέπει να εφαρμόζεται μια πιο διαφανής διαδικασία αξιολόγησης. Η Επιτροπή οφείλει να απαντά σε όλες τις προτάσεις και να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους δέχεται ή απορρίπτει μια συγκεκριμένη πρόταση, ώστε να διεξάγεται ουσιαστικός διάλογος. Αυτές αλλά και άλλες βελτιώσεις θα πρέπει να συζητήσει εντατικά η Επιτροπή με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

4.4.1

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι η σημασία αυτής της νέας πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών υπερβαίνει κατά πολύ την καθαρά νομική πτυχή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ότι πρέπει να αξιολογηθεί ως πρώτο στοιχείο άμεσης δημοκρατίας που εφαρμόζεται σε διακρατικό επίπεδο, αν και περιορίζεται, σύμφωνα με το περιεχόμενο αυτής της διάταξης, στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΟΚΕ εύχεται να συμπεριληφθούν, στα πλαίσια μιας αναθεώρησης της Συνθήκης, και οι πολίτες τρίτων χωρών που διαμένουν μόνιμα στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4.4.2

Αξίζει να επισημανθεί ότι η νέα πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν αποτελεί «λαϊκή πρωτοβουλία» με την έννοια που προβλέπεται σε πολλά κράτη μέλη και η οποία οδηγεί υποχρεωτικά σε δημοψήφισμα, αλλά για μία πρωτοβουλία με την οποία ζητείται η εξέταση ενός θέματος και καλείται η Επιτροπή να νομοθετήσει. Πρόκειται, συνεπώς, για ένα μέσο της μειοψηφίας το οποίο απλώς επιτρέπει την άσκηση επιρροής στη διαμόρφωση του πολιτικού προγράμματος. Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμά της να αναλαμβάνει νομοθετική πρωτοβουλία ενώ η διαδικασία που θα ακολουθήσει ενδεχομένως, θα είναι σύμφωνη με τα ισχύοντα.

4.4.3

Η εφαρμογή του μέσου αυτού απαιτεί, βέβαια, τη θέσπιση κανόνων και προτύπων. Επειδή όμως πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν τα μέσα της άμεσης δημοκρατίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κρίνεται σκόπιμο να χαραχθεί για την πρωτοβουλία πολιτών ένα πλαίσιο εντός του οποίου θα μπορεί να εξελιχθεί προοδευτικά. Ο κανονισμός για την εφαρμογή του άρθρου 11 παράγραφος 4 της ΣΕΕ θα πρέπει να θεσπίζει σε ένα όσο το δυνατό στοιχειωδέστερο επίπεδο βασικά πρότυπα και όρους αποδοχής των προτάσεων, καθώς και να προσφέρει περιθώρια διακριτικής ευχέρειας σε τομείς στους οποίους δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με αντίστοιχες εμπειρίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εφόσον η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών περιορίζεται στην επιδίωξη της συμπερίληψης ενός συγκεκριμένου θέματος στο πρόγραμμα της Επιτροπής.

4.4.4

Η ΕΟΚΕ είναι ωστόσο διαμετρικά αντίθετη με την άποψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (12)«ότι αποτελεί πολιτικό καθήκον του Κοινοβουλίου να παρακολουθεί τη διαδικασία μιας πρωτοβουλίας πολιτών» και απορρίπτει τον έλεγχο μιας διαδικασίας από τον νομοθέτη κατά το προπαρασκευαστικό νομοθετικό στάδιο. Παρόμοιος «έλεγχος» θα συνιστούσε παραβίαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ προτείνει να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη «συμβουλευτική αρχή» ή ένα είδος «υπηρεσίας εξυπηρέτησης», για την υποστήριξη των διοργανωτών κατά τη προετοιμασία και το ξεκίνημα μιας πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών, ώστε να αποφεύγονται γενικά- παρότι δεν μπορούν να αποκλειστούν εντελώς- προφανείς συγκρούσεις με τις διατάξεις αποδοχής και υλοποίησης.

4.4.5

Συμφωνεί, όμως πλήρως με την άποψη που διατυπώνει το Κοινοβούλιο στην ίδια έκθεση όσον αφορά την ανάγκη διάκρισης μεταξύ των αναφορών που πρέπει να υποβάλλονται στο Κοινοβούλιο και των πρωτοβουλιών πολιτών που πρέπει να απευθύνονται στην Επιτροπή ως πρόσκληση για δράση. Για τον λόγο αυτό, οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις που συνδέονται με αυτά τα δύο μέσα συμμετοχής από τη βάση, πρέπει να διαμορφωθούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

4.4.6

Η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών ως εργαλείο άμεσης δημοκρατίας, συνιστά ταυτόχρονα αποτελεσματικό μέσο για την κίνηση διακρατικών διαβουλευτικών διαδικασιών. Οι πολίτες, που σήμερα έχουν πάρει μάλλον αποστάσεις από την «πολιτική Ευρώπη», αποκτούν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν μέσω συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και σχεδίων. Όσο συχνότερα προσκαλούνται και ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν σε μια πρωτοβουλία χωρίς να προσκρούουν σε άσκοπα διοικητικά εμπόδια, τόσο συντομότερα θα παύσουν να θεωρούν τον εαυτό τους απλό θεατή της λήψης ακατανόητων αποφάσεων και θα εξελιχθούν από παρατηρητές σε ενεργά μέλη της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μια τέτοια διαδικασία που δρομολογείται βήμα προς βήμα και προϋποθέτει την ενασχόληση με θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, οδηγεί αναπόφευκτα στη διαμόρφωση ευρωπαϊκής συνείδησης και στη δημιουργία ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

4.4.7

Ως προς το περιεχόμενο, πρέπει να τονισθεί ότι μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν μπορεί να είναι αντίθετη προς τη Συνθήκη ή τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Όπως συμβαίνει και με την έμμεση κοινοβουλευτική διαδικασία, έτσι και στην περίπτωση της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση γνώμης, μπορεί ορισμένες ομάδες ακραίων πολιτικών ιδεών να καταχραστούν ενδεχομένως τους υφιστάμενους διαύλους σχηματισμού γνώμης για την προώθηση δικών τους σκοπών. Αυτό συνιστά μια μεγάλη ριζική πρόκληση για κάθε δημοκρατία αλλά συγχρόνως αποτελεί και μεγάλο πλεονέκτημά της έναντι μη δημοκρατικών καθεστώτων. Κάθε σύγχρονη και αντιπροσωπευτική Δημοκρατία που στηρίζεται τόσο στην έμμεση όσο και στην άμεση συμμετοχή, πρέπει να διαθέτει τις προϋποθέσεις για μια ανοιχτή και διάφανη συζήτηση για ενοχλητικά αλλά ακόμη και ακραία θέματα.

4.5.1

Παρότι η ολοκληρωμένη πλέον διαδικασία διαβούλευσης δεν απευθυνόταν άμεσα σε αυτήν, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να συμβάλει με συγκεκριμένο τρόπο στη διαμόρφωση γνώμης, πριν από την επικείμενη εξέταση των προτάσεων κανονισμού από το Κοινοβούλιο, και διατυπώνει στη συνέχεια τη θέση της σχετικά με τα θέματα που θίγονται στην Πράσινη Βίβλο.

4.6.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι το όριο πρέπει να τεθεί με αντικειμενικά κριτήρια. Διαφωνεί, ωστόσο με την Επιτροπή ότι απαιτείται τουλάχιστον το ένα τρίτο των κρατών μελών, δηλαδή 9 κράτη μέλη, προκειμένου ένα αίτημα να είναι αντιπροσωπευτικό για το σύνολο της Ένωσης, αλλά διαφωνεί επίσης με ορισμένες οργανώσεις που ισχυρίζονται ότι η επαρκής αντιπροσωπευτικότητα εξασφαλίζεται ήδη με 4 κράτη μέλη

4.6.2

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται περισσότερο τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που κρίνει ότι το ένα τέταρτο των κρατών μελών, που αντιστοιχεί σήμερα σε 7 κράτη, αποτελεί το καταλληλότερο όριο. Το όριο αυτό στηρίζεται στο άρθρο 76 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο οι πράξεις που αφορούν τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις μπορούν να θεσπίζονται μετά από πρωτοβουλία του ενός τετάρτου των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτό μέγεθος αποτελεί βάση αναφοράς για μια πρωτοβουλία πολιτών με πραγματικά ευρωπαϊκή διάσταση.

4.7.1

Επειδή η Συνθήκη αναφέρεται μόνο στο κριτήριο «σημαντικού αριθμού κρατών μελών», μια δυνατότητα θα ήταν να μην προσδιοριστεί ελάχιστος αριθμός υποστηρικτών της πρωτοβουλίας ανά κράτος μέλος. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι σε πολλά σημεία της Συνθήκης αναφέρεται ως όρος η διπλή πλειοψηφία και συμφωνεί, συνεπώς, με την Επιτροπή ότι θα ήταν αντίθετο προς το πνεύμα της Συνθήκης να μην ορισθεί ελάχιστος αριθμός υποστηρικτών ανά κράτος μέλος.

4.7.2

Αντί του ανελαστικού ποσοστού του 0,2% ανά κράτος μέλος, η ΕΟΚΕ προτείνει να υιοθετηθεί ένα ευέλικτο σύστημα που θα διασφαλίζει μια εύλογη ισορροπία μεταξύ των κρατών μελών. Το απόλυτο κατώτατο όριο για την κατοχύρωση των υπογραφών από ένα κράτος μέλος θα μπορούσε να ορισθεί στο 0.08% (13). Συνολικά, μια πρωτοβουλία πολιτών πρέπει βέβαια να συγκεντρώνει 1 εκατομμύριο υπογραφών. Με τον συνδυασμό αυτών των δύο κριτηρίων επιτυγχάνεται αυτομάτως μία εξίσωση που ανταποκρίνεται και στο πνεύμα της Συνθήκης όσον αφορά την αντιπροσωπευτικότητα και την ύπαρξη ενός κοινού σε όλη την Ένωση συμφέροντος.

4.7.3

Παρόμοιος ευέλικτος μηχανισμός, που επιπλέον θα διευκόλυνε την εφαρμογή, δικαιολογείται κατά την ΕΟΚΕ και από την άποψη ότι η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν καταλήγει στη λήψη δεσμευτικής απόφασης αλλά συνιστά απλώς πρόσκληση προς την Επιτροπή να δραστηριοποιηθεί.

4.8.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι, για να αποφευχθεί περιττό διοικητικό βάρος, γενική προϋπόθεση για την συμμετοχή σε μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών θα πρέπει να αποτελεί το δικαίωμα συμμετοχής του ενδιαφερόμενου πολίτη στις ευρωεκλογές στο κράτος μέλος που διαμένει μόνιμα. Παρότι δεν μπορεί κανείς να μην κρίνει θετικά τη συμμετοχή της νεολαίας (με τη μείωση του ορίου συμμετοχής στο 16ο έτος της ηλικίας) παρόμοια απόκλιση από το όριο συμμετοχής στις ευρωεκλογές θα δυσκόλευε δυσανάλογα τον έλεγχο των υπογραφών και θα ανάγκαζε σχεδόν όλα τα κράτη μέλη να καταρτίσουν διπλούς καταλόγους εκλογέων.

4.9.1

Και σε αυτήν την περίπτωση η ΕΟΚΕ κρίνει ότι αντενδείκνυται η επιλογή υπερβολικά ανελαστικών διατάξεων όσον αφορά την μορφή. Θα πρέπει να ισχύουν τα απαραίτητα τυπικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για την υποβολή αιτήσεων σε δημόσιες αρχές και να οριστούν ελάχιστες απαιτήσεις (Βλ. επίσης σημείο 4.13). Το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας και η λήψη απόφασης που ζητείται πρέπει να εκτίθενται με συνοπτικό και σαφή τρόπο. Κάθε πολίτης που υπογράφει μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών πρέπει να γνωρίζει ακριβώς τί υποστηρίζει.

4.10.1

Εφόσον η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών αποτελεί ένα (νέο) διακρατικό μέσο συμμετοχής, τίποτα δεν αντίκειται στην θέσπιση κοινών διαδικαστικών κανόνων και προτύπων ευρωπαϊκού επιπέδου για τη συγκέντρωση, τον έλεγχο και την εξακρίβωση της γνησιότητας των υπογραφών, κατά παρέκκλιση από το εκάστοτε εθνικό δίκαιο.

4.10.2

Θα πρέπει να επιτρέπεται οποιαδήποτε μορφή συγκέντρωσης υπογραφών που δεν αποκλείει τον έλεγχο της ταυτότητας, καθώς και η συγκέντρωση υπογραφών μέσω μιας δικτυακής πύλης ή σε δημόσιους χώρους. Απαιτήσεις όπως η επιβεβαίωση της γνησιότητας των υπογραφών από τις εθνικές αρχές ή από συμβολαιογράφο θα αποτελούσαν, κατά την ΕΟΚΕ, υπερβολικό εμπόδιο. Εκείνο όπως που θα πρέπει να διασφαλίζεται, εκτός από τον έλεγχο της ταυτότητας, είναι το γεγονός ότι οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας υπέγραψαν αυτοβούλως και χωρίς να δεχθούν πιέσεις. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται να ληφθούν ειδικά μέτρα, κυρίως για την συγκέντρωση υπογραφών στο διαδίκτυο.

4.10.3

Η αναφορά του ονόματος, της διεύθυνσης και της ημερομηνίας γέννησης καθώς και η αποστολή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για επαλήθευση, συνιστούν ικανοποιητικά μέσα για την καταχώρηση της ασφάλειας και της γνησιότητας της υπογραφής. Ο στόχος πρέπει να είναι να ληφθεί μέριμνα ώστε κάθε πρωτοβουλία που σέβεται τους ελάχιστους κανόνες του κανονισμού δεν θα αντιμετωπίσει σε κανένα κράτος μέλος της Ένωσης πρόσθετα εμπόδια. Όταν πρόκειται για ευρωπαίους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό, θα πρέπει η υπογραφή τους να καταμετριέται στο κράτος μέλος στο οποίο διαμένουν μόνιμα.

4.10.4

Η εξακρίβωση της γνησιότητας των υπογραφών θα πρέπει να διεξάγεται από τα κράτη μέλη, για παράδειγμα με τη μέθοδο του δειγματοληπτικού ελέγχου που εφαρμόζεται με επιτυχία από ορισμένα.

4.11.1

Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν με τις πρωτοβουλίες πολιτών πριν από την υιοθέτηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, κατέδειξαν ότι ειδικά το ξεκίνημα μιας πρωτοβουλίας μπορεί να αποτελέσει χρονοβόρα διαδικασία. Με αυτή τη λογική, η ΕΟΚΕ θεωρεί υπερβολικά σύντομη την προθεσμία του ενός έτους που προτείνει η Επιτροπή και συνιστά να παραταθεί στους 18 μήνες. Αναφερόμενη και στην προηγούμενη παρατήρησή της, ότι η πρωτοβουλία πολιτών συνιστά διαδικασία που δεν περιορίζεται στον αρχικό της στόχο διότι δρομολογεί τη δημιουργία μιας πραγματικά ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι θα ήταν ατυχές να διακυβευτεί, λόγω της σχετικά σύντομης προθεσμίας, η θετική έκβαση παρόμοιας διαδικασίας, καθώς και ο συνακόλουθος νομικός και κοινωνικός της αντίκτυπος.

4.12.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας οφείλουν να ελέγχουν προκαταβολικά την νομιμότητα και το βάσιμο της πρωτοβουλίας τους. Η καταχώριση θα πρέπει να πραγματοποιείται σε δικτυακό τόπο που διατίθεται από την Επιτροπή και θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται για τρέχουσες πρωτοβουλίες.

4.12.2

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή, να δημιουργήσει, εκτός από την ιστοσελίδα για την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών, και ένα δικτυακό μέσο για τη συγκέντρωση υπογραφών. Επιπλέον, η ιστοσελίδα θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως πλατφόρμα συζήτησης των διαφόρων πρωτοβουλιών και να συμβάλει με αυτόν τον τρόπο στην ανάδυση μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

4.12.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ωστόσο, ότι θα πρέπει να τεθεί στη διάθεση των διοργανωτών της πρωτοβουλίας πολιτών και μια υπηρεσία υποστήριξης που θα παρέχει συμβουλές επί της διαδικασίας και του περιεχομένου της πρωτοβουλίας. Η ΕΟΚΕ είναι πρόθυμη να αναλάβει το ρόλο αυτό.

4.12.4

Επίσης, θα μπορούσε να καθιερωθεί και ένα σύστημα κίτρινης ή κόκκινης κάρτας, με το οποίο οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας θα προειδοποιούνται σε πρώιμο στάδιο ότι η πρωτοβουλία τους δεν μπορεί να γίνει δεκτή, είτε για τυπικούς λόγους, όπως η έλλειψη αρμοδιότητας της Επιτροπής στον τομέα αυτό, είτε επειδή παραβιάζονται σαφώς θεμελιώδη δικαιώματα.

4.13.1

Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι διοργανωτές μιας πρωτοβουλίας πολιτών θα πρέπει να παρέχουν ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με:

4.13.2

Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί όμως να δεχτεί τη δήλωση της Επιτροπής ότι δεν προβλέπεται καμία ειδική δημόσια χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας πολιτών και κυρίως την διαπίστωση ότι μόνον έτσι διατηρείται η ανεξαρτησία παρόμοιων πρωτοβουλιών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει οικονομικά τις διαρθρώσεις και τη δραστηριότητα πολλών αποτελεσματικών μη κυβερνητικών οργανώσεων και θα ήταν απαράδεκτο να εξαχθεί έτσι το συμπέρασμα ότι αυτοί οι παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών εξαρτώνται από την Επιτροπή εφόσον χρηματοδοτούνται από αυτήν. Εξάλλου, λογική συνέπεια αυτής της προσέγγισης της Επιτροπής θα ήταν ότι μόνο μεγάλες οργανώσεις που διαθέτουν ισχυρούς χρηματοδότες θα μπορούν να διανοηθούν την έναρξη μιας πρωτοβουλίας πολιτών.

4.13.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά γι αυτό να διατίθεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μόλις ολοκληρωθεί ένα πρώτο στάδιο, π.χ. μόλις συγκεντρωθούν 50 000 υπογραφές από τρία κράτη μέλη, ώστε να αποκλείονται πρωτοβουλίες που δεν έχουν προοπτική ή δεν είναι σοβαρές. Και σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να εφαρμοστεί το προτεινόμενο σύστημα έκδοσης κίτρινης ή κόκκινης κάρτας.

4.14.1

Κατά την ΕΟΚΕ, η προθεσμία των έξι μηνών που προτείνει η Επιτροπή πρέπει να αποτελεί, το ανώτατο όριο και υποστηρίζεται η πρόταση της προσέγγισης σε δύο στάδια που διατύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά (δύο μήνες για την εξέταση των τυπικών κριτηρίων και 3 μήνες για την λήψη απόφασης σχετικά με το αντικείμενο της πρωτοβουλίας (14). Η Επιτροπή οφείλει να καταστήσει όσο το δυνατό πιο διαφανή αυτή την εσωτερική διαδικασία λήψης αποφάσεων.

4.14.2

Μετά την υποβολή πρότασης για μια πρωτοβουλία πολιτών που συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών, θα πρέπει να εξετάζεται η αντικειμενική νομιμότητά της.

4.14.3

Κατά τη διάρκεια της πολιτικής αξιολόγησης από την Επιτροπή, η ΕΟΚΕ μπορεί να διοργανώνει ακροάσεις, με τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου και της προεδρίας του Συμβουλίου, κατά τις οποίες οι διοργανωτές θα παρουσιάζουν την πρωτοβουλία τους στην Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να συμπληρώνει τη διαδικασία αυτή με την έκδοση διερευνητικής γνωμοδότησης ή γνωμοδότησης πρωτοβουλίας.

4.14.4

Η έγκριση, μερική αποδοχή ή απόρριψη της πρωτοβουλίας από την Επιτροπή θα πρέπει να αιτιολογείται στους διοργανωτές λεπτομερώς και δημοσίως. Σε περίπτωση απόρριψης, η Επιτροπή θα πρέπει να συντάσσει επίσημη ειδοποίηση η οποία να μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

4.15.1

Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η απόφαση για την υποβολή πρότασης πρωτοβουλίας για παρόμοιο ζήτημα είναι ευθύνη των διοργανωτών. Υπενθυμίζεται ακόμη μια φορά ότι το δικαίωμα πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών δεν συνιστά παρά αίτημα για την προσθήκη ενός θέματος στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ κρίνει επομένως ότι δεν υπάρχει λόγος απαγόρευσης ή παρεμπόδισης παρόμοιων πρωτοβουλιών.

4.16.1

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι, για τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη συγκεντρώσει 50 000 υπογραφές από τρία κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να αναλαμβάνει τη μετάφραση του κειμένου σε όλες τις επίσημες γλώσσες.

—

Επεξεργασία γνωμοδότησης σχετικά με μια πρωτοβουλία πολιτών που έχει εγκριθεί τυπικά από την Επιτροπή, εντός της προθεσμίας αξιολόγησης·

—

Ενδεχομένως, επεξεργασία γνωμοδότησης για την υποστήριξη μιας τρέχουσας πρωτοβουλίας πολιτών·

—

Διοργάνωση ακροάσεων για πρωτοβουλίες που επέτυχαν τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών (διοργανωτές, Επιτροπή, Κοινοβούλιο, Συμβούλιο·

—

Δημιουργία υπηρεσίας υποστήριξης (ως υπηρεσία στην οποία θα απευθύνονται οι πολίτες για πληροφορίες σχετικά με διαδικαστικά θέματα κ.ά.)

—

Παροχή συμπληρωματικών πληροφοριών (δημοσίευση εγχειριδίου για την «συμμετοχική δημοκρατία», διοργάνωση διασκέψεων σχετικά με την πρακτική εφαρμογή, κλπ.).

—

Δεκαπέvτε αvτιπρόσωπoι τωv Αρχηγώv Κράτους ή Κυβερvήσεως τωv κρατώv μελώv.

—

Δεκατρείς αvτιπρόσωπoι τωv Αρχηγώv Κράτους ή Κυβερvήσεως υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

—

30 αντιπρόσωποι των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών μελών

—

26 αντιπρόσωποι των εθνικών κοινοβουλίων των υποψήφιων προς ένταξη χωρών, δεκαέξι ευρωβουλευτές ως αντιπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

—

2 αντιπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/66

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/67

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/68

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/69

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/70

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/71

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/72

28.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 354/73

—

Ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται αποκλειστικά στα επιβατηγά οχήματα, αλλά και σε άλλα αυτοκίνητα οχήματα, όπως τα λεωφορεία ή τα φορτηγά.

—

Θεσπίζεται η υποχρέωση του κάθε κατασκευαστή να επιλέγει μεταξύ συστήματος επιλεκτικής διανομής ή συστήματος αποκλειστικής διανομής, παρότι το ευεργέτημα της απαλλαγής παρέχεται κυρίως σε δύο διακριτά συστήματα διανομής:

—

Δεν επιτρέπεται να σωρεύονται, στην αυτή συμφωνία, ρήτρες επιλεκτικής και ρήτρες αποκλειστικής διανομής. Συγκεκριμένα, δεν επιτρέπεται η λεγόμενη «ρήτρα του τόπου εγκατάστασης» εντός συστήματος επιλεκτικής διανομής, ενώ στο παρελθόν ήταν δυνατόν να επιβάλλεται στους αποκλειστικούς διανομείς.

—

Στο άρθρο 8 παράγραφος 1 του κανονισμού, διακρίνονται τρεις διαφορετικές αγορές προϊόντων:

—

Πέραν των ορίων ως προς το μερίδιο της αγοράς, δυνάμει του άρθρου 6 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού, θεωρούνταν ασυμβίβαστες με το άρθρο 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης «οι τιμές ή οι όροι διάθεσης για τα προϊόντα της σύμβασης ή για αντίστοιχα προϊόντα [που] διαφέρουν σημαντικά μεταξύ γεωγραφικών αγορών» και, στις περιπτώσεις αυτές, η Επιτροπή μπορούσε ακόμη και να άρει το ευεργέτημα της απαλλαγής κατ’ εφαρμογή του κανονισμού.

—

Η Επιτροπή έχει καταβάλει προσπάθειες για την άρση των εμποδίων που περιορίζουν το παράλληλο εμπόριο, στον εν λόγω δε κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1400/2002 εκτιμάται ότι ο περιορισμός των πωλήσεων από τον διανομέα στους τελικούς χρήστες άλλων κρατών μελών (λόγου χάρη, με την εξάρτηση της τιμής αγοράς και της αμοιβής του διανομέα από τον προορισμό των οχημάτων ή από τον τόπο διαμονής των τελικών χρηστών) θα ισοδυναμούσε με έμμεσο περιορισμό των πωλήσεων. Επιπλέον, απαγορεύονται ήδη οι στόχοι πωλήσεων, η κατανομή της παραγωγής και τα συστήματα πριμοδότησης που στηρίζονται σε περιοχή μικρότερη του συνόλου της κοινής αγοράς.

—

«Σχέδιο κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας» και

—

«Σχέδιο ανακοίνωσης της Επιτροπής: Συμπληρωματικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους κάθετους περιορισμούς σε συμφωνίες για την πώληση και επισκευή αυτοκινήτων οχημάτων και για τη διανομή ανταλλακτικών αυτοκινήτων οχημάτων».

α)

Όσον αφορά τις συμφωνίες πώλησης καινουργών αυτοκινήτων οχημάτων, από τις 31 Μαΐου 2013:

β)

Όσον αφορά τις συμφωνίες παροχής υπηρεσιών επισκευής και συντήρησης, καθώς και διάθεσης και διανομής ανταλλακτικών, από τις 31 Μαΐου 2010:

—

οι συμφωνίες που περιορίζουν την πώληση ανταλλακτικών από μέλη του συστήματος επιλεκτικής διανομής ενός κατασκευαστή οχημάτων σε ανεξάρτητους επισκευαστές, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για την παροχή υπηρεσιών επισκευής ή συντήρησης·